Zagadnienia do egzaminu z finansów

1. Interpretacja systemu celów przedsiębiorstwa

Wśród celów finansowych, do których dążą firmy, możemy wymienić następujące:

• przetrwanie,

• uniknięcie problemów finansowych i upadłości,

• pokonanie konkurencji,

• maksymalizacja sprzedaży lub udziału w rynku,

• minimalizacja kosztów,

• maksymalizacja zysków,

• utrzymanie stabilnego wzrostu dochodów.

Celem zarządzania finansami firmy jest maksymalizacja bieżącej wartości udziału akcyjnego

2. Analiza cyklu ruchu okrężnego przedsiębiorstwa

Pieniądz

Należności Zapasy (gł. mater. do produkcji)

Wyroby

gotowe Produkcja w toku

Działanie na rzecz przyspieszenia ruchu okrężnego polega na tym, by w każdej z faz cyklu poszczególne składniki majątku obrotowego były utrzymywane na właściwym poziomie (nie może być w żadnej fazie ani za dużo ani za mało).

Np. wyższe zapasy → spowodują wydłużenie cyklu uchu okrężnego → wyższe koszty utrzymania zapasów → kredyt

Trzeba zapewnić więc taką ilość środków obrotowych by gwarantować ciągłość i rytmiczność procesu produkcji.

Nadmiar płynności gwarantuje tzw. bezpieczeństwo płatnicze przedsiębiorstwa. Stoi ono jednak w konflikcie z rentownością. W warunkach nadmiernej płynności fin. pojawia się bowiem zjawisko definiowane jako relatywny ubytek zysku, mówimy wtedy inaczej, że pojawiły się koszty alternatywne.

zysk ścieszka relatywnego ubytku zysku

Cash

Management

zysk

niezbędnego minim.

obszar płynności nadmiernej

nietolerowanej

płynność fin.

płynność płynność

n.m. graniczna

Cash management - zintegrowany system zarządzania gotówką przedsiębiorstw, który oferują banki.

3. Kryteria doboru źródła finansowania przedsiębiorstwa

Metoda finansowania = źródła finansowania + tryb gromadzenia i uruchamiania środków

o cechach metody finansowania decydują cechy źródła.

1. finansowanie - wewnętrzne i zewnętrzne

2. finansowanie - własne i obce

3. finansowanie - rynkowe i samofinansowanie

Ad 3 Samofinansowanie:

• finansowanie z zysku netto (tzw. zysk zatrzymany)

• amortyzacja (nie powoduje wypływu gotówki)

Finansowanie rynkowe:

• na rynku usług finansowych (kredyt bankowy)

• na rynku zbywalnych instrumentów finansowych (papiery wartościowe)

Teoria i praktyka zarządzania finansowego przedsiębiorstw wypracowała 4 kryteria optymalizacji źródeł finansowania:

Kryteria doboru źródeł finansowania ⇒ wymogi stawiane źródłom ⇒ cele finansowania

1. Cele strategiczne: gwarantowanie dostępu do nowych źródeł finansowania oraz doskonalenie pod względem konstrukcyjnym źródeł finansowania. Uzyskanie dostępu do nowych źródeł finansowania gwarantuje elastyczność finansową (wysika manewrowość), - płynność, niezależność

2. Cele finansowe:

• obniżyć koszty finansowania i je kontrolować (np. bardzo atrakcyjny kredyt dewizowy to w przypadku załamania złotego jego koszty wzrosną)

• wzmacniać strukturę bilansową - utrzymywać właściwą relację między aktywami i pasywami

• nie obciążać nadmiernie zdolności kredytowej

• kontrolować ryzyko i utrzymywać właściwy poziom płynności finansowej

3. Cele właścicieli:

• utrzymywać standing finansowy firmy (czyli ocenę wiarygodności)

• przeciwdziałać tak niekorzystnym zjawiskom jak obniżanie wartości akcji czy rozwadnianie zysku (przy wzroście kapitału własnego → emisja akcji → nowa emisja akcji powoduje zwiększenie dywideny)

4. Cele transakcyjne:

• zapewnić płynny wtórny rynek dla instrumentów finansowych - krótkotermin. pap. dłuzne - weksle

4. Przegląd metod oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstwa

• Podstawowe kryterium do spełnienia którego uzależnione jest uzyskanie kredytu stanowi tzw. zdolność kredytowa kredytobiorcy (czyli zdolność do spłaty kredytów wraz z odsetkami).

Można ja ustalić za pomocą wskaźnika zdolności kredytowej ( WZK):

Wskaźnik ten informuje, ile środków płatniczych przypada na jednostkę płatności. Jeśli WZK
, to oznacza że ubiegający się o kredyt posiada lub będzie posiadał dobrą sytuację płatniczą. Wskaźnik ten należy bowiem obliczyć dla poszczególnych okresów w całym przedziale czasu kredytowania.

• Drugie kryterium zdolności kredytowej - analiza wypłacalności, sprowadza się ona do oceny majątku kredytobiorcy.

Rozpoczyna się ona od oceny i podziału środków obrotowych na następujące grupy:

1. płynne środki obrotowe - kwoty na rach. bankowych, gotówka w kasie, należności ściągalne, wyroby gotowe (lub towary)mające zapewniony zbyt,

2. średniopłynne środki obrotowe - surowce i materiały zużytkowane bieżąco, produkcję nie zakończoną i należności przeterminowane,

3. niepłynne środki obrotowe - należności sporne, materiały zbędne, wyroby na które nie ma popytu i inne aktywa niezbywalne.

Dokonuje się również odpowiedniej klasyfikacji pasywów:

1. zobowiązania wymagalne w najbliższym terminie i przeterminowane, zobowiązania wobec: pracowników, dostawców, podatkowe, najbliższe spłaty rat kredytu,

2. zobowiązania o średnich okresach wymagalności - płatne kredyty lub ich raty,

3. zobowiązania z dalszymi terminami - fundusze oraz pozostałe spłaty kredytów

Im wyższa jest nadwyżka majątku płynnego i średniopłynnego nad łączną sumą zobowiązań, tym większa pewność zwrotu udzielonych kredytów i odwrotnie.

Jeżeli wartość środków obrotowych płynnych przewyższa wartość zobowiązań wymagalnych, to jednostka ma zdolność kredytową.

• Banki badają także płynność finansową, która określa możliwości terminowego pokrywania zobowiązań finansowych, i mierzona jest za pomocą dwóch wskaźników:

1. wskaźnika płynności pełnej (WPP)

Wartość wskaźnika powinna być większa od jedności, ale wskaźnik zbyt wysoki może wskazywać na występowanie wysokich zapasów, nadmiernej gotówki w kasie i na rach. bankowych.

2. wskaźnik płynności bieżącej (WPB)

Wskaźnik ten powinien być także większy od jedności.

• Niektóre banki przy wyższych kredytach stosują metodologię Banku światowego tzw. wskaźnik pokrycia długu.

Za minimalny uważa się wskaźnik 1,3. Im wskaźnik ten jest wyższy, tym mniejsze jest ryzyko udzielonego kredytu i tym wyższa jest wiarygodność kredytobiorcy.

• Jednym z podstawowych mierników oceny przedsiębiorstwa jest zysk , jego poziom. ocenia się go za pomocą dwóch wskaźników:

1. wskaźnik rentowności brutto (WRB)

2. wskaźnik rentowności netto (WRN)

Aby wyciągnąć wnioski, poziom tych wskaźników wymaga porównań w czasie (występujących tendencji), a także z innymi jednostkami o podobnym profilu produkcji.

• Banki oceniają również sprawność gospodarowania, za pomocą trzech wskaźników:

1. wskaźnik rotacji należności w dniach

2. wskaźnik rotacji zapasów w dniach

3. wskaźnik opłacalności

Tu również należy przyglądać się tendencjom, a także porównywać je ze wskaźnikami w podobnych jednostkach.

• Tradycyjna metoda oceny zdolności kredytowej - „5 x C”, polega na ocenie pięciu głównych wyznaczników zdolności kredytowej przedsiębiorstwa:

1. CHARACTER - reputacja kredytobiorcy - historia kredytowa, ma służyć odpowiedzi na pytanie: Jak układa się współpraca z bankiem,

2. CAPACITY - zdolność produkcyjna - jest ona podstawą do oceny potencjału dochodotwórczego firmy. Metoda ta służy do oceny jakosci zysków; do kredytów krótkoterminowych - regularność obrotów, do kredytów długoterminowych - zyski.

3. CAPITAL - ocena kapitału; kapitał obcy = 1

kapitał własny 3 (stosunek ten oznacza bezpieczną granicę)

Po przekroczeniu tej relacji rośnie zagrożenie, że firma będzie nieterminowo spłacać raty.

4. COLLATERAL - zabezpieczenie kredytu. Banki przestrzegają przed zbyt nadmierną biurokratyzacją (banki ameryk.), twierdzą że nie można nadmiernie zabezpieczać.

5. 
   CONDITION - uwarunkowania wniosku biznes plan.

Dobry biznes plan (w amerykańskich firmach) posiada spójność dwóch funkcji: wewnętrznej i zewnętrznej.

Funkcja wewnętrzna - biznes plan dla potrzeb zarządzania

Funkcja zewnętrzna - dla pozyskania kredytów

• Metoda scoringu kredytowego, - czyli wypunktowanie zdolności kredytowej (przedsięb. jest prześwietlone przez bank)

Metody scoringu finansowego maja dwie cechy:

1. dążenie do grupowania czynników oceny (łącznie z nadawaniem poszczególnym grupom czynników różnych wag znaczeniowych). Bank grupuje czynniki i przykłada do przedsiębiorstwa, zdając sobie sprawę że każde przedsięb. jest inne i dlatego są wagi znaczeniowe.

2. grupowanie kredytobiorców w taki sposób żeby możliwe było zakwalifikowanie do różnych grup ryzyka, (a różne grupy ryzyka to inaczej różne grupy jakości kredytobiorcy. I .............. VII, VIII

najwyższa nie otrzymują

jakość kredytu

Grupy czynników oceny metodą scoringu:

1. sprawozdania finansowe → reputacja firmy audytorskiej (jeżeli audytorzy wiarygodni to bank przyjmuje wyższą ocenę),

2. charakterystyka firmy → udział w rynku - jakość zysku, dywersyfikacja wpływów - różne źródła dochodów, kontrola nad dostawami,

3. charakterystyka branży → stopień konkurencji, ważność dla gospodarki, sezonowość, presja technologii,

4. kondycja finansowa → wskaźniki oceny

5. zarządzanie (i zarząd personalnie) → reputacja kierownictwa, doświadczenia, kwalifikacje, dotychczasowe sukcesy, sprawność systemu planowania i kontroli wewnętrznej

6. dostępne źródła funduszy → bank ocenia jakie są możliwości finansowania poza bankowego

7. przepływy finansowe i obsługa pożyczek → jaka jest zdolność firmy do regularnego kreowania nadwyżki finansowej, jaki jest pułap zadłużenia

• Banki dokonują również oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa z zainteresowaniem:

• wartością sprzedaży i kosztami własnymi,

• podziale zysku na cele rozwojowe i konsumpcyjne,

• zaangażowaniu i przeznaczeniu funduszy własnych,

• źródłach finansowania.

Podstawowym celem tej analizy jest uzyskanie obrazu jakiej wysokości - w okresie realizacji przedsięwzięcia - może ubiegający się o kredyt może zaangażować środki własne, w tym także na spłatę rat kapitałowych i odsetek od poprzednio zaciągniętych kredytów.

5. Jak mierzy się kontrolowaną stopę wzrostu firmy?

Wewnętrzna stopa wzrostu (SWS), - jest to maksymalna stopa wzrostu, która może być osiągnięta bez jakiegokolwiek zewnętrznego finansowania

SWS=
, gdzie ROA=
=

a b to wskaźnik zysków zatrzymanych (niewypłacona kwota do podziału przez dochód netto)

Przykład:

dochód netto = 66 mln

aktywa ogółem = 500 mln

dochód zatrzymany =44 mln

b=
, i ROA=
, to SWS=
=9,65 %

To znaczy, że firma może utrzymać wzrost w wysokości 9,65% rocznie bez zewnętrznego finansowania. Jeżeli firma pragnie rozwijać się w tempie szybszym niż 9,65 % rocznie, nie obędzie się bez zewnętrznego finansowania

Stopa wzrostu zrównoważonego (SWZ) - jest to stopa wzrostu, którą firma może osiągnąć bez zewnętrznego finansowania kapitałowego, zachowując stałą wartość wskaźnika dług-kapitał własny.

SWZ=
, gdzie ROE=
=

a „b” to wskaźnik zysków zatrzymanych (niewypłacona kwota do podziału przez dochód netto)

Jak widać, stopę wzrostu zrównoważonego obliczmy niemal tak samo jak wewnętrzną stopę wzrostu, z tym, że zamiast wskaźnika ROA stosujemy wskaźnik ROE (stopa zwrotu z kapitału własnego)

Przykład:

dochód netto = 66 mln

kapitał własny = 250 mln

dochód zatrzymany =44 mln

b=
, i ROE=
, to SWZ=
=21,36 %

Z tego wynika, że nasza firma może się rozwijać w tempie maksymalnie 21,36 % rocznie bez zewnętrznego finansowania kapitałowego.

6. Porównać różne strategie zarządzania kapitałem obrotowym.

Analizując strategię zarządzania kapitałem obrotowym konfrontujemy strukturę aktywów ze strukturą pasywów.

Strategia agresywna Strategia konserwatywna

Aktywa Pasywa Aktywa Pasywa

Maj. obrot. 50 100 Zob. krótkterm. Maj. obrot. 100 30 Zob. krótkterm.

Maj. trw. 150 30 Zob. długoterm. Maj. trw. 100 100 Zob. długoterm.

70 Kap. właściwy 70 Kap. właściw

← Różny stopień ryzyka →

(zagrożenie utratę wypłacalności)

Obie te metody charakteryzuje - zmiana składu aktywów i pasywów oraz zmiana relacji między nimi.

W analizie właściwej korespondencji pomiędzy aktywami i pasywami wychodzimy od określenia fundamentalnych prawidłowości (fundamentalnych relacji):

Zasoby stałe = Kapitał własny + Zobowiązania długoterminowe

Majątek trwały = Kapitał własny + Zobowiązania długoterminowe

Strategia agresywna

(Maj. trw.) 150 > 100 (Zasoby stałe) ⇒ zobowiązania muszą być zaangażowane do finansowania majątku trwałego

Agresywna gdyż bazuje na tzw. napietej strukturze finansowania strategicznego podwyższonego ryzyka

Dwie cechy:

1. duży udział zobow. krótkotermin. → to zawsze wprowadza pierwiastek niepewności, napięcia w finansowaniu,

2. minimalizowany jest majątek obrot. → w takich warunkach może być naruszona ciągłość i rytmiczność procesu produkcji.

Strategia konserwatywna

(Maj. trw.) 100 < 170 (Zasoby stałe) ⇒

kapitał obrotowy - kapitał pracujący

Zasoby stałe są ponad majątkiem trwałym.

Kapitał obrotowy wprowadza element elastyczności do finansowania.

Dwie cechy:

1. wysoki stan majątku obrotow. → co zawsze grozi nadpłynnością i uruchomieniem zjawiska relatywnego ubytku zysku,

2. finansowanie się zobow. długookres. → co wprowadza stabilność, ale co do reguły jest związane z wyższymi kosztami.

Kluczowy problem w strategii finansowania krótkookresowego to konieczność zachowania odpowiednich relacji miedzy majątkiem obrotowym a zobowiązaniami krótkookresowymi.

Z oczywistych względów należy pamiętać, że te dwie strategie są zarysowane w sposób skrajny. Trzeba brać jeszcze pojecie strategii umiarkowanej.

Przy strategii umiarkowanej firma utrzymuje rezerwy płynnych aktywów, które finansują początkowe sezonowe zapotrzebowanie na aktywa. Kredyt obrotowy jest zaciągany dopiero wtedy, gdy rezerwa się wyczerpie. Firma prowadząca taką strategię pożycza na krótki okres, ażeby pokryć sam szczyt zapotrzebowania na aktywa, ale równocześnie utrzymuje rezerwy papierów wartościowych po sezonie. gdy aktywa rosną, firma wykorzystuje te rezerwy, zanim zaciągnie kredyt. To pozwala zwiększać aktywa samodzielnie, zanim firma będzie musiała posiłkować się kredytem.

7. Factoring - funkcje, zastosowanie, ocena.

Faktoring jest to finansowanie należności z tytułu dostaw i usług. Przy faktoringu pełnym należności są odsprzedawane z dyskontem faktorowi, przy czym problem ściągania należności, a także ryzyko upadłości klientów firmy, dotyczą faktora. Przy faktoringu terminowym faktor wypłaca pieniądze przedsiębiorstwu w z góry określonym dniu.

Poprzez faktoring można zarządzać okresem obrotu gotówką. W zasadzie faktoring to technika finansowania ale można ją traktować jako technikę zarządzania obrotem gotówki.

Okres obrotu gotówką = okres obrotu zapasami + okres ściągalności należności + okres spłaty zobowiązań.

W tej sytuacji na zarządzanie obrotem gotówką mają wpływ następujące elementy:

• obrót zapasami,

• ściąganie należności,

• splata zobowiązań

Faktoring można rozpatrywać na dwa sposoby:

1. jako technikę rozwiązywania problemów nieściągalności należności - nieprawidłowy

2. jako regularna technikę finansowania

Funkcje faktoringu:

1. funkcja finansowa - zaliczkowanie. Faktor (oferuje technikę) zawiązuje z faktorantem (podmiotem korzystającym z usługi) umowę, na mocy której nabywa prawa do należności faktoranta (czyli cesja należności). W zamian za to zaliczkowuje faktoranta, czyli wypłaca mu określona część z kwoty na jaką opiewa każda faktura.

stałe więzi ← cesja ←faktor ← faktorant

2. funkcja usługowa - Jeżeli istnieje trwała umowa, stanowiąca cesję należności to jej logicznym dopełnieniem staje się funkcja usługowa. Faktor przejmuje bowiem niektóre zadania ksiegowo-operacyjne. Niekiedy w tej funkcji mogą być przewidziane również elementy doradztwa finansowego.

3. funkcja DEL CREDERE - Faktor bierze na siebie ryzyko nie odzyskania należności od odbiorcy, gdy on ostatecznie nie ureguluje swoich zobowiązań. Jeżeli faktor bierze na siebie ryzyko nie odzyskania należności to znaczy, że mamy do czynienia z faktoringiem bez prawa regresu (nie będzie dochodził kwot).

Ta funkcja w sposób bardzo istotny prowadzi do rozróżnienia dwóch typów faktoringu:

• faktoringu właściwego - z 3 funkcjami

• faktoringu niewłaściwego - z 2 funkcjami bez funkcji DEL CREDERE

Istnienie lub nie istnienie tej funkcji factorigu ma rozstrzygające znaczenie dla kosztu faktoringu. Faktor szacuje duże ryzyko nie odzyskania należności to rząda wysokiego wynagrodzenia za funkcję del credere, oznacza to że domaga się wysokiej kwoty dyskonta z kwot zapisanych na fakturach:

100 faktura

20 30 skonto

80 70

8. Kryterium NPV i IRR

W ocenie opłacalności inwestycji rzeczowych stosuje się najczęściej dwa kryteria: NPV i IRR, które logicznie się dopełniają

NPV (net present value) - wartość bieżąca pieniądza. Inaczej można powiedzieć, że jest to różnica między wartością rynkową gotowego projektu inwestycyjnego a kosztami poniesionymi na jego realizację. Jeśli miernik ten ma wartość zerową lub dodatnią, to projekt taki jest przez bank oceniany pozytywnie

IRR (international rate of return) - wewnętrzna stopa zwrotu, wyrażający stopę dyskontową, przy której wartość NPV jest równa zeru, a więc maksymalną stopę procentową, jaką wnioskujący o kredyt może zapłacić za wykorzystanie kredytu. Przy metodzie tej poszukujemy pojedynczej stopy zwrotu, która reprezentuje rentowność całego projektu. Co więcej od stopy tej wymagamy, aby była „wewnętrzna”, czyli aby zależała wyłącznie od przepływów pieniężnych w obrębie projektu, a nie od stóp oferowanych gdzie indziej.

Przykład zastosowania kryteriów NPV i IRR

Mamy projekt inwestycji o następujących cechach:

• wartość inwestycji (modułu inwestycyjnego) wynosi 31.000, ta wielkość jest więc traktowana jako kapitał początkowy,

• inwestycja będzie generowała przychody przez 5 lat równomiernie w każdym roku w wysokości 10.000 (strumień roczny)

• w ostatnim roku w przepływach finansowych uwzględnić tzw. wartość rezydualną (końcową) w wys. 5.000

Dane:

• 31.000 = K₀

• strumień roczny >10.000 ← t₁ - t₄

• wart. rezydualna > 5.000 ← t₅

Jeżeli w projekcie inwestycyjnym mamy oceniać wartość strumieni pieniężnych wygenerowanych w różnych okresach życia inwestycji musimy zastosować rachunek obecnej wartości pieniądza NPV. tylko wtedy bowiem możemy sprowadzić do wspólnego mianownika te strumienie pieniężne.

Oznacza to w praktyce konieczność użycia tzw. techniki dyskontowania przepływów pieniężnych.

W₀=

gdzie:

W₀=PV

r - stopa % dyskontująca przepływy

n - liczba lat życia projektu

W_p - FV (future value)

0	31.000	r=20%	r=21%	r=22%
1	10.000	8.333,3	8.264,5	8.196,7
2	10.000	6.944,4	6.830,1	6.718,6
3	10.000	5.787,0	5.644,6	5.507,1
4	10.000	4.822,5	4.665,1	4.514,0
5	15.000	6.028,2	5.783,1	5.550,0
	x	31.915,4	31.187,4	30.486,4

Założenie:

Jeżeli wartość NPV z projektu inwestycyjnego jest dodatnia (NPV>0) to wtedy stopa zwrotu z inwestycji jest wyższa niż koszt kapitału - to są warunki do przyjęcia inwestycji.

NPV>0→stopa zwrotu→koszt kapitału→przyjęcie inwestycji

NPV= 31.915,4 - 31.000 = 915,4 > 0 ⇒ inwestycja do przyjęcia

Na jakim poziomie możemy jeszcze akceptować stopę wyznaczającą koszt kapitału.

NPV= 31.187,4 - 31.000 = 187,4 > 0 ⇒ inwestycja do przyjęcia

NPV= 30.486,4 - 31.000 = -513,6 < 0 ⇒ odrzucamy projekt

Dysponując w/w parametrami możemy przejść do wyznaczenia wewnętrznej stopy zwrotu (IRR) z projektu. Można ją liczyć na dwa sposoby - graficznie i arytmetycznie.

Metoda graficzna wyznaczania IRR

IRR - to taka stopa dyskontująca przy której kryterium NPV = 0; IRR = r → NPV = 0

Metoda arytmetyczna wyznaczania IRR:

IRR =

ostatnia wartość

dodatnia

1

1

(1)

(5)

NPV

200

r

100

-100

-200

-300

-400

-500

21%

22%

IRR

A (r_21%; NPV>0)

B (r_22%; NPV<0)

} nadwyżka finansowa netto → cash flow

---