Chrząszcze (Coleoptera syn. tęgopokrywe) - jeden z najliczniejszych rzędów owadów. Obejmuje ok. 400 tys. znanych gatunków (w Polsce ok. 7 tys.). Szacuje się, że liczba nieopisanych gatunków może sięgać kilku milionów. Chrząszcze to zwierzęta kosmopolityczne, zamieszkujące najrozmaitsze środowiska i klimaty. Mogą być roślinożerne, drapieżne, padlinożerne, wszystkożerne, mogą zamieszkiwać zarówno ląd jak i wody słodkie.
Chrząszcze przechodzą przeobrażenie zupełne: (larwa, poczwarka, owad dorosły). Cechą charakterystyczną chrząszczy jest aparat gębowy typu gryzącego. Aparat ten składa się z wargi górnej, dwóch żuwaczek, nazywanych też szczękami górnymi, żuchwy czyli tzw. szczęki dolnej oraz wargi dolnej. Dwie pary zrośniętych ze sobą głaszczek, będących częścią szczęk i wargi dolnej, są narządem dotyku. Nazywa się je głaszczkami szczękowymi i wargowymi.
Skrzydła pierwszej pary przekształcone są w grube pokrywy, które nie biorą udziału w locie, a jedynie służą do osłaniania błoniastych skrzydeł drugiej pary. Oskórek chitynowy gruby, często rzeźbiony. Czułki mogą być różnorakiego kształtu. Liczba ich członów zazwyczaj nie przekracza 11, a tylko wyjątkowo może być 12 lub 14. Opisano też gatunki o większej liczbie członów. Z drugiej strony są też gatunki z czułkami o 1 lub 2 członach.
W obrębie rzędu wyróżnia się cztery podrzędy:
Archostemata (w Polsce nie występują)
tylna para skrzydeł jest nieco mniejsza niż przednia; skrzydła z obu par połączone są ze sobą małymi haczykami, co pozwala utworzyć im jednolitą powierzchnię nośną podczas lotu.
osobniki żeńskie zazwyczaj posiadają pokładełko (ovipositor)
u większości błonkoskrzydłych dwa pierwsze segmenty połączone są ze sobą tzw. stylikiem (trzonkiem) tworząc charakterystyczne przewężenie (talia osy).
rośliniarki (Symphyta) dzielące się na nadrodziny:
ździeblarze (Cephoidea)
pilarze (Tenthredinoidea)
trzpienniki (Siricoidea)
trzonkówki, stylikowce, stylikoodwłokowe (Apocrita) dzielące się na nadrodziny:
tybelaki (Proctotrupoidea)
grupa owadziarki (Parasitica)
bleskotki (Chalcidoidea)
galasówki (Cynipoidea)
gąsieniczniki (Ichneumonoidea)
grupa żądłówki (Aculeata)
pszczoły (Apoidea)
złotolitki (Chrysidoidea)
osy (Vespoidea)
mrówki (Formicoidea) - obecnie nie stanowią odrębnej nadrodziny, zostały wcielone do nadrodziny Vespoidea.
grzebaczowate (Sphecidae)
nastecznikowate (Pompilidae)
obnażaczowate (Argidae)
pilarzowate (Tenthredinidae)
pszczołowate (Apidae)
mrówkowate (Formicidae)
smukwowate (Scoliidae)
tybelakowate (Proctotrupidae)
ździeblarzowate (Cephidae)
chrząszcze |
|
Muchówki, dwuskrzydłe (Diptera) - rząd owadów. Charakteryzuje się jedną parą skrzydeł. Druga para skrzydeł uległa uwstecznieniu i występuje w postaci przezmianek (halteres). Skrzydła cienkie, błoniaste, przezroczyste.
Niektóre gatunki muchówek są zupełnie pozbawione skrzydeł. Duża, ruchomo osadzona na tułowiu głowa zaopatrzona jest w parę dużych oczu złożonych. Oprócz tego występują zwykle na głowie trzy przyoczka. Czułki albo krótkie dwuczłonowe, kończące się szczecinką, albo znacznej długości i składające się z większej liczby członów. Narządy gębowe w zależności od pobieranego pokarmu: kłujące, liżące, gryzące lub ssące. Warga dolna zmieniona w ssawkę o kształcie rynienki, w której mieszczą się szczeciniaste żuwaczki (mandibula). Do ssawki otwierają się przewody gruczołów ślinowych; może się ona też kończyć poduszeczkowatym rozszerzeniem, tzw. labellą. U samców muchówek żuwaczki zupełnie się nie rozwijają. Segmenty tułowia są silnie ze sobą pozrastane. Odwłok składa się z 9 lub 10 segmentów. Nogi muchówek kończą się pięcioczłonowymi stopami zaopatrzonymi w pazurki lub przyssawki.
muchówki |
|
Nazwa systematyczna |
|
Diptera |
|
Błonkoskrzydłe
Z Wikipedii
Błonkoskrzydłe, błonkówki (Hymenoptera) - rząd owadów obejmujący ponad 110 tys. gatunków występujących na całym świecie, z wyjątkiem rejonów polarnych. Najwięcej gatunków spotyka się w krajach tropikalnych. Do błonkówek należą m.in. pszczoły, osy, mrówki, pilarzowate, gąsieniczniki, bleskotki i trzpiennikowate.
Błonkoskrzydłe uważane są za rząd owadów o największym znaczeniu dla gospodarki człowieka: wiele z nich odgrywa dużą rolę w zapylaniu roślin, inne to pasożyty owadów szkodliwych, będące naturalnym regulatorem ich liczebności.
Błonkówki pojawiły się prawdopodobnie w permie (ok. 225 mln lat temu), najstarsze kopalne okazy pochodzą ze środkowej jury (150 mln lat temu), a pierwsze pszczołowate z miocenu (od 26 do 20 mln lat temu). Rząd błonkówek dzieli się na dwa podrzędy: rośliniarek (Symphyta) oraz stylikowców (Apocrita).
Wielkość ciała błonkówek jest bardzo zróżnicowana - osiągają długość od 0,21 mm (rodzina Mymaridae) do ponad 5 cm (rodzina Pelecinidae). Większość przedstawicieli nie przekracza jednak 2,5 cm. U wielu gatunków odwłok oddzielony jest od tułowia trzonkowatym przewężeniem. Błonkówki to owady o 2 parach błoniastych, przezroczystych skrzydeł, połączonych podczas lotu specjalnymi haczykami. Owady te mają narządy gębowe typu gryząco-liżącego lub liżąco-ssącego. Na górnej stronie głowy występuje para dużych oczu złożonych oraz dodatkowo zwykle 3 oczy proste. Budowa czułków jest zróżnicowana; są one najczęściej średniej długości, niekiedy jednak dłuższe od ciała. Na końcu odwłoka samic znajduje się pokładełko.
Charakterystyka
Gatunki owadów należących do rzędu błonkoskrzydłych są bardzo zróżnicowane, ogólnie charakteryzują je:
Systematyka
Błonkoskrzydłe dzielą sie na: podrzędy:
Przykłady rodzin należących do błonkoskrzydłych:
błonkoskrzydłe |
|
Nazwa systematyczna |
|
Hymenoptera |
|
Wyszukiwarka