OPISY PREPARATÓW NA II KOLOKWIUM OPISOWE:

1. Język - budowa ogólna:

• narząd o budowie mięśniowo-łącznotkankowej

• pod warstwą łącznotkankową znajduje się charakterystyczna mięśniówka szkieletowa języka, na którą składają się 4 mięśnie: mięsień górny podłużny; mięsień poprzeczny, mięsień pionowy i mięsień podłużny dolny - pomiędzy mięśniami również przeciska się tkanka łączna luźna śródmięsnej i omięsnej

• pokryty na górnej powierzchni błoną śluzową, tworzącą liczne uwypuklenia - tzw. brodawki

• widoczne brodawki:

• nitkowate (najliczniejsze), charakterystycznie spiczasto zakończone i wygięte w stronę gardłową,

• liściaste- do ich bruzd uchodzą gruczoły surowicze,

• grzybowate- zawierają kubki smakowe,

• okolone- otoczone wałem brodawki, pokryte są nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym lub słabo rogowaciejącym, rowek otaczający brodawkę jest pokryty wydzieliną z gruczołów brodawek okolonych- gr. Ebnera

• pod warstwą błony śluzowej przeciska się warstwa łącznotkankowa

• + rozcięgno

• na dolnej powierzchni błona śluzowa gładka, mająca wielowarstwowy nabłonek nierogowaciejący

• w tkance łącznej znaleźć można naczynia krwionośne.

2. Ząb- przekrój podłużny:

• zbudowany z korony anatomicznej (części wystającej ponad dziąsło) oraz korzenia zęba (części ukrytej w zębodole), granicą jest szyjka zęba; wewnątrz korony znajduje się komora zęba, przechodząca w obrębie korzenia w kanał zęba - całość to jama zębowa

• większość korony oraz korzenia zbudowana jest z zębiny, wybarwionej hematoksyliną

• część koronowa zębiny pokryta szkliwem, którego brak na preparacie, ze względu na jego wypłukanie i odwapnienie

• część korzeniowa pokrywa cementem bezkomórkowym, w dolnej części komórkowym

• główną masę zęba stanowi zębina (twardy, zmineralizowany składnik zęba z licznymi włóknami kolagenowymi ułożonymi równolegle do powierzchni zębiny)

• miazgę stanowi tkanka łączna galaretowata, której na preparacie również brak

• na obwodzie korzenia znajdują się więzadła mocujące ząb (zębodołowo-zębowe)

3. Listewka zębowa:

• widoczne zgrubienie ektodermy powstałe z rozplenienia nabłonka ektodermalnego (pod względem morfologicznym jest to nabłonek wielowarstwowy płaski) - zgrubienie to wpukla się w podścielisko mezenchymatyczne

• widoczny fałd zwany pierwotną listewką zębową - preparat przedstawia zatem listewkę zębową

• w bezpośrednim sąsiedztwie komórek ektodermalnych widoczne zagęszczenie mezenchymy, z którego powstanie brodawka zębowa

• na preparacie widoczne także inne stadia rozwoju zębów: pączka, czapeczki, dzwonu.

4. Przełyk:

• widoczny przekrój przez narząd rurowy

• UWAGA: dwa możliwe rodzaje barwienia: H&E lub Van Gieson !!!

• łatwo dostrzegalna czterowarstwowość ściany, którą budują - błona śluzowa, podśluzowa, mięśniowa oraz przydanka - budowa taka charakterystyczna jest dla przewodu pokarmowego

• błona śluzowa zbudowana jest z nabłonka wielowarstwowego płaskiego nierogowaciejącego oraz łącznotkankowej błony śluzowej - nabłonek ten w przewodzie pokarmowym występuje jedynie w przełyku i dalszej części odbytnicy

• błona śluzowa wyraźnie pofałdowana, światło tego narządu rurowego jest dość szczelinowate, charakterystycznie gwiazdkowate

• na granicy błony śluzowej i podśluzowej znajduje się cienkiej grubości pokład komórek mięśniowych gładkich - blaszka mięśniowa śluzówki

• w błonie podśluzowej widoczne są gruczoły śluzowe, z komórkami o spłaszczonych jądrach położonych w podstawnych częściach komórki

• błona mięśniowa gruba, dostrzegalne 2 warstwy mięśni- wewnętrznie warstwa jest najczęściej ułożona okrężnie, zewnętrzna warstwa zaś - podłużnie

• w górnej części przełyku mięśniówka mięśni poprzecznie prążkowanych - cecha charakterystyczna dla przełyku

• najbardziej zewnętrznie dostrzegalna jest warstwa tkanki łącznej właściwej, budująca przydankę.

5. Gruczoły dna żołądka:

• łatwo dostrzegalna czterowarstwowość ściany, którą budują - błona śluzowa, podśluzowa, mięśniowa oraz błona surowicza -budowa taka charakterystyczna jest dla przewodu pokarmowego

• nabłonek jednowarstwowy walcowaty śluzowo zmieniony

• widoczne pólka żołądkowe i występujące pomiędzy nimi dołeczki żołądkowe.

• zrąb blaszki właściwej błony śluzowej utworzony przez tkankę łączna wiotką. w błonie śluzowej widoczne są widoczne są bardzo liczne cewkowe gruczoły - widoczne są także dołki na szczytowej powierzchni błony śluzowe (widoczna jest tutaj tym samym charakterystyczna cecha pofałdowania żołądka bardzo liczne (zwłaszcza w szyjce i dnie gruczołów). Przestrzenie międzygruczołowe wypełnione tkanką łączną. komórki o zasadochłonnej cytoplazmie, owalnych jądrach i licznych pęcherzykach wydzielniczych - komórki główne gruczołów żołądka (zajmują szczególnie dolną ¼ - 1/3 gruczołu) występujące w szyjce gruczołów komórki o kwasochłonnej cytoplazmie (typowe komórki pompujące jony) - komórki okładzinowe obecne są także komórki śluzowe

• w budowie gruczołu wyróżnić można: cieśń, szyjkę oraz trzon z dnem. W cieśni gruczołu położone komórki niezróżnicowane. W szyjce komórki okładzinowe i śluzowe. Trzon i dno gruczołu tworzą komórki główne i okładzinowe.
  charakterystyczny skład komórkowych gruczołów pozwala stwierdzić, iż są to gruczoły dna żołądka widoczne przy gruczołach dołki, zajmujące od 1/5 do 1/4 błony śluzowej są dołkami żołądkowymi, na których ujście mają właśnie te przewody - nabłonek pokrywający dołki żołądkowe jest nabłonkiem walcowatym śluzowo zmienionym

6. Dwunastnica:

• łatwo dostrzegalna czterowarstwowość ściany, którą budują - błona śluzowa, podśluzowa, mięśniowa oraz przydanka - budowa taka charakterystyczna jest dla przewodu pokarmowego

• Pamiętajcie o blaszce mięśniowej błony śluzowej w błonie śluzowej widoczne, wyraźnie wykształcone uwypuklenia - kosmki, oraz wgłobienia nabłonka do błony śluzowej właściwej - krypty

• widoczne także fałdy okrężne - wyniosłości błony śluzowej i podśluzowej:

• kosmki są charakterystycznym elementem części przewodu pokarmowego, jakim jest jelito cienkie

• komórki Panetha na dnie krypt - kontrolują one florę bakteryjną

• nabłonek charakterystyczny dla przewodu pokarmowego - jednowarstwowy walcowaty, widoczne stosunkowo nieliczne komórki kubkowe

• widoczne gruczoły jelitowe: w błonie podśluzowej liczne gruczoły dwunastnicze (gruczoły Brunnera) składające się z komórek śluzowych (jasna cytoplazma, spłaszczone jądro w podstawnej części komórki) i pewnej liczby komórek surowiczych (zasadochłonna cytoplazma, okrągłe jądro w środkowej części komórki), rozrzucone w tkance łącznej właściwej.

• błona mięśniowa układająca się charakterystycznie dla układu pokarmowego - wewnętrzna warstwa okrężnie, zewnętrzna podłużnie

• najbardziej zewnętrzną częścią warstwą ściany jest przydanka, zbudowana z tkanki łącznej właściwej

7. Jelito czcze:

• łatwo dostrzegalna czterowarstwowość ściany, którą budują - błona śluzowa, podśluzowa, mięśniowa oraz przydanka - budowa taka charakterystyczna jest dla przewodu pokarmowego

• pamiętajcie o blaszce mięśniowej błony śluzowej

• w błonie śluzowej widoczne, wyraźnie wykształcone uwypuklenia - kosmki, oraz wgłobienia nabłonka do błony śluzowej właściwej - krypty; kosmki są jednak tutaj niższe, bardziej smukłe

• kosmki są charakterystycznym elementem części przewodu pokarmowego, jakim jest jelito cienkie

• nabłonek charakterystyczny dla przewodu pokarmowego - jednowarstwowy walcowaty

• widoczne gruczoły jelitowe
  ● błona podśluzowa - zbudowana z tkanki łącznej właściwej, brak w niej gruczołów typowych dla dwunastnicy
  ● błona śluzowa i podśluzowa tworzą okrężne uwypuklenia, zwane fałdami Kertringa, które w jelicie czczym są najwyższe
  ● błona mięśniowa układająca się charakterystycznie dla układu pokarmowego - wewnętrzna warstwa okrężnie, zewnętrzna podłużnie
  ● najbardziej zewnętrzną część ściany stanowi błona surowicza zbudowana z tkanki łącznej właściwej, pokrytej nabłonkiem surowiczym - mesothelium
  ● brak obfitego utkania limfoidalnego GALT (brak licznych limfocytów naciekających błonę śluzową i podśluzową),
  charakteryzującego jelito kręte
  ● brak gruczołów dwunastniczych, kępek Peyera oraz wysokie fałdy okrężne wskazują, że jest to jelito czcze.

8. Jelito kręte:

• łatwo dostrzegalna czterowarstwowość ściany, którą budują - błona śluzowa, podśluzowa, mięśniowa oraz przydanka - budowa taka charakterystyczna jest dla przewodu pokarmowego

• w błonie śluzowej widoczne, wyraźnie wykształcone uwypuklenia - kosmki, oraz wgłobienia nabłonka do błony śluzowej właściwej - krypty; kosmki są tutaj rzadkie, niskie, szerokie (kosmki są charakterystycznym elementem części przewodu pokarmowego, jakim jest jelito cienkie)

• nabłonek charakterystyczny dla przewodu pokarmowego - jednowarstwowy walcowaty, najwięcej komórek kubkowych w nabłonku spośród wszystkich części jelita cienkiego

• widoczne gruczoły jelitowe:
  - w błonie śluzowej widoczne liczne limfocyty rozproszone w nabłonku i tkance łącznej właściwej
  - w błonie podśluzowej tkanka łączna właściwa luźna
  - wyraźnie widoczne grudki limfatyczne tworzące kępki Peyera
  - nacieczenie limfoidalne błony śluzowej i podśluzowej - utkanie limfoidalne jelita GALT - jednoznacznie wskazuje na jelito kręte
  - błona mięśniowa układająca się charakterystycznie dla układu pokarmowego - wewnętrzna warstwa okrężnie, zewnętrzna podłużnie
  - najbardziej zewnętrzną część ściany stanowi błona surowicza zbudowana z tkanki łącznej właściwej, pokrytej nabłonkiem surowiczym - mesothelium

9. Jelito grube:

• łatwo dostrzegalna czterowarstwowość ściany, którą budują - błona śluzowa, podśluzowa, mięśniowa oraz błona surowicza - budowa taka charakterystyczna jest dla cewy pokarmowej

• cechą charakterystyczną dla tego preparatu jest zanik kosmków i fałdów okrężnych, co jednoznacznie wskazuje na jelito grube

• obecne długie krypty jelitowe

• widoczne gruczoły jelitowe

• nabłonek charakterystyczny dla przewodu pokarmowego - jednowarstwowy walcowaty (za wyjątkiem części odbytniczej z nabłonkiem wielowarstwowym płaskim)

• bardzo liczne komórki kubkowe i dokrewne

• zewnętrzna warstwa błony mięśniowej (podłużna) traci ciągłość - tworzy ona 3 taśmy jelita grubego

• występują pojedyncze grudki chłonne, pojedyncze limfocyty śródnabłonkowe i limfocyty tkanki łącznej w błonie śluzowej i podśluzowej - utkanie limfoidalne GALT

• w błonie surowiczej występują wysepki tłuszczowe - przyczepki sieciowe

10. Wyrostek robaczkowy:

• makroskopowo widzimy preparat o kształcie rurowatym, z delikatnie widocznym, szczelinowatym światłem

• łatwo dostrzegalna czterowarstwowość ściany, którą budują - błona śluzowa, podśluzowa, mięśniowa (zbudowana z warstwy okrężnej i podłużnej - NIE MA TAŚM!) oraz błona zewnętrzna - budowa taka charakterystyczna jest dla cewy pokarmowej

• gruczoły jelitowe są płytkie i nieliczne

• nabłonek jednowarstwowy walcowaty

• błonę śluzową i podśluzową wypełnia utkanie limfatyczne GALT

• bardzo liczne limfocyty naciekające nabłonek wyściełający jelito oraz nabłonek krypt, tkankę łączną błony śluzowej właściwej i błonę podśluzową

• w skład nabłonka wchodzą komórki absorpcyjne i komórki kubkowe

• brak kosmków

• obecność krypt (mniej regularnie ułożonych niż w jelicie grubym)

• obecność komórek tłuszczowych w błonie podśluzowej

• u człowieka narząd szczątkowy

11. Ślinianka przyuszna:

• gruczoł o budowie czysto pęcherzykowej (surowiczej)

• torebka i zrąb z tkanki łącznej, podzielona na płaciki

• bardzo dobrze rozwinięte przewody wyprowadzające, bardzo dużo przewodów prążkowanych (wspomnieć o budowie tego rodzaju przewodów)

• liczne komórki tłuszczowe

• w zrębie dużo limfocytów i komórek plazmatycznych, naczynia krwionośne

• ściana pęcherzyków surowiczych zbudowana jest z 1 warstwy piramidalnych komórek surowiczych z kulistym jądrem położonym centralnie i zasadochłonną cytoplazmą, w wierzchołkowych częściach komórek znajdują się kwasochłonne ziarna zymogenu

• pęcherzyki mają nieregularne, szczelinowate światło

• przewody wyprowadzające zbudowane z komórek nabłonka jednowarstwowego sześciennego, typowe komórki pompujące jony - kwasochłonna cytoplazma

12. Ślinianka podżuchwowa:

• gruczoł o budowie mieszanej pęcherzykowo-cewkowej

• torebka i zrąb utworzony z tkanki łącznej wiotkiej, podzielony na płaciki

• w zrębie liczne limfocyty i naczynia krwionośne

• jednostką fizjologiczną jest saliwon - w jego skład wchodzi część wydzielnicza, którą w tym przypadku jest pęcherzyk i niewielka ilość cewek oraz system przewodów wyprowadzających- wstawka, przewód prążkowany, przewody międzypłciowe i przewód wyprowadzający.

• miąższ składa się z komórek surowiczych (80% masy narządu) i komórek śluzowych (5% masy narządu) - jaśniej zabarwione, spłaszczone, przypodstawnie położone jądra. oraz przewodów wyprowadzających

• widoczne półksiężyce surowicze na cewkach śluzowych (Ganuzziego)!

• liczne przekroje przez przewody prążkowane

• komórki surowicze tworzą pęcherzyki, zaś komórki śluzowe cewki

• ściana pęcherzyków surowiczych zbudowana jest z 1 warstwy piramidalnych komórek surowiczych z kulistym jądrem położonym centralnie i zasadochłonną cytoplazmą, w wierzchołkowych częściach komórek znajdują się kwasochłonne ziarna zymogenu

• pęcherzyki mają nieregularne, szczelinowate światło

• ściana cewek zbudowana jest z 1 warstwy komórek sześciennych, o szerokim świetle - cytoplazma komórek jest bardzo jasna, ziarna wydzielnicze mucynogenu są bardzo liczne w części przyszczytowej, spychają jądro ku podstawie, które z tego powodu jest owalne

• przewody wyprowadzające składają się z wstawki (nabłonek sześcienny) i przewodów prążkowanych (nabłonek sześcienny bądź częściej walcowaty)

• dookoła części wydzielniczych komórki mioepitelialne (niewidoczne na preparacie)

• widoczne pojedyncze kom. tłuszczowe.

13. Ślinianka podjęzykowa:

• gruczoł o budowie mieszanej cewkowo-pęcherzykowej

• w preparacie widoczne nagromadzenia komórek śluzowych (cewki) oraz surowiczych (pęcherzyki) oraz przekroje przewodów wyprowadzających

• rzadko występujące wstawki i przewody prążkowane

• niewidoczne komórki tłuszczowe

• ściana cewek zbudowana jest z 1 warstwy komórek sześciennych, o szerokim świetle - cytoplazma komórek jest bardzo jasna,

• ziarna wydzielnicze mucynogenu są bardzo liczne w części przyszczytowej, spychają jądro ku podstawie, które z tego powodu jest owalne

• w tkance łączne międzypłacikowej widoczne przekroje przez duże drogi wyprowadzające

• ściana pęcherzyków surowiczych zbudowana jest z 1 warstwy piramidalnych komórek surowiczych z kulistym jądrem położonym centralnie i zasadochłonną cytoplazmą, w wierzchołkowych częściach komórek znajdują się kwasochłonne ziarna zymogenu - pęcherzyki mają nieregularne, szczelinowate światło

• przewody wyprowadzające zbudowane z komórek nabłonka jednowarstwowego sześciennego, typowe komórki pompujące jony - kwasochłonna cytoplazma

• widoczne półksiężyce surowicze na cewkach śluzowych

• widoczna, zdecydowana przewaga cewek nad pęcherzykami w całym preparacie pozwala wnioskować, iż jest to gruczoł o charakterze mieszanym śluzowo- surowiczym, co wskazuje jednoznacznie na śliniankę podjęzykową.

14. Wątroba:

• otoczona torebką łącznotkankową, zawierającą liczne komórki tuczne, zrośnięta z błoną surowiczą pokrytą nabł. surowiczym

• tkanka łączna wnika w głąb narządu, rozgałęziając się na wiele odnóg i dzieląc narząd na zraziki

• w odnogach tkanki łącznej występują naczynia krwionośne i limfatyczne, przewody żółciowe i nerwy, a także liczne włókna kolagenowe

• zraziki zbudowane z hepatocytów układających się w beleczki wątrobowe promieniście ułożone w kierunku żyły centralnej

• żyła centralna ułożona centralnie w słabo zaznaczonym zraziku anatomicznym

• w narożach zrazików anatomicznych przestrzenie bramno-żółciowe (tetrady wątrobowe), w skład których wchodzi tętnica międzyzrazikowa, żyła międzyzrazikowa, przewód żółciowy międzyzrazikowy i przewód limfatyczny

• oprócz zrazika anatomicznego wyróżnić możemy gronko wątrobowe (hepatocyty układające się symetrycznie po obu stronach naczynia okołozrazikowego w 3 strefy (w zależności od odległości od naczyń), kształtu romboidalnego, w którym wierzchołki stanowią 2 przestrzenie bramno-żółciowe i 2 żyły centralne) oraz zrazik portalny (składa się z 3 sąsiadujących zrazików klasycznych, środek zrazika portalnego stanowi przestrzeń bramno-żółciowa, granicę zaś 3 żyły centralne)

• po obu stronach beleczek znajdują się naczynia włosowate typu zatokowego (sinusoidy), których śródbłonek nie ma blaszki podstawnej, a jego komórki wspierają się jedynie na mikrokosmkach hepatocytów i delikatnej sieci włókien siateczkowych - w ich świetle znajdują się duże komórki Browicza-Kupffera

• hepatocyty są wielokątnymi komórkami z dobrze rozwiniętymi organellami komórkowymi i jednym (czasem poliploidalnym) lub dwoma kulistymi jądrami

• między hepatocytami a komórkami śródbłonka znajdują się przestrzenie okołozatokowe (Dissego), w znajdują się których komórki tłuszczowe okołozatokowe ITO (lipocyty) , zawierające krople tłuszczu z witaminą A.

15. Trzustka:

• gruczoł zewnętrz- i wewnątrzwydzielniczy otoczony niewyraźną torebką łącznotkankową

• miąższ trzustki podzielony na płaciki (zraziki) pomiędzy którymi znajduje się tkanka łączna właściwa, tworząca zrąb podtrzymujący liczne naczynia krwionośne oraz miąższ składający się z pęcherzyków wydzielniczych (wykazujących dwubarwliwość) oraz przewodów wyprowadzających, wstawek, a także rozproszonych grup komórek endokrynowych (tworzących wyspy trzustkowe)

• komórki surowicze charakteryzuje zasadochłonna cytoplazma w części podstawnej, duże jądro i przyszczytowo liczne kwasochłonne ziarna wydzielnicze- w świetle niektórych pęcherzyków komórki śródpęcherzykowe, będące początkowymi odcinkami wstawek.

• przewody wyprowadzające wysłane są jednowarstwowym nabłonkiem walcowatym, w skład którego wchodzą komórki kubkowe i endokrynowe

• brak komórek mioepitelialnych

• pomiędzy ciemnymi strukturami zewnątrzwydzielniczymi znajdują się jasne, okrągłe struktury - wyspy trzustkowe, w których znaleźć można i rozróżnić naczynia włosowate

• brak przewodów prążkowanych

16. Węzeł chłonny:

• makroskopowo preparat o kształcie fasolowatym, koloru fioletowego, o pozbawionej światła strukturze,

• węzeł otoczony jest łącznotkankową torebką, zbudowaną z tkanki łącznej zbitej. Od torebki do wnętrza narządu wnikają dość regularnie przegrody łącznotkankowe zwane beleczkami promienistymi, które w części centralnej tracą swój regularny przebieg i tworzą beleczki rdzenne

• w obrębie beleczek łącznotkankowych przebiegają wnikające od strony wnęki narządu naczynia krwionośne.

• zrąb narządu zbudowany z tkanki łącznej siateczkowatej, w dużej części gęsto zasiedlonej przez komórki limfoidalne (limfocyty wszystkich typów i ich pochodne).

• między torebką lub beleczkami a utkaniem limfatycznym występuje tkanka łączna siateczkowata o luźniejszym utkaniu - tzw. zatoki (w zależności od miejsca występowania wyróżniamy zatoki brzeżne, promieniste i rdzenne) czyli miejsca uprzywilejowanego przepływu chłonki przez węzeł.

• miąższ podzielony na strefy:

• przytorebkowa- rozluźnienie utkania w postaci zatok brzeżnych

• korowa- obwodowo leżące grudki chłonne, będące skupiskami limfocytów B (rozmieszczone nieregularnie).

• przykorowa- grasiczozależna - liczne limfocyty i naczynia żylne o wysokim śródbłonku

• rdzeniowa- gęste utkanie, sznury rdzenne, występują tutaj limfocyty T i makrofagi, charakterystyczne plazmocyty

• w części obwodowej węzła między beleczkami spotykamy charakterystyczne twory zwane grudkami chłonnymi. Są to miejsca nagromadzenia i reakcji limfocytów głównie typu B. Wyróżniamy grudki chłonne pierwotne i wtórne. W obrazie mikroskopowym grudki chłonnej wtórnej wyróżniamy ośrodek rozmnażania (jaśniejsza część grudki) w części środkowej, a na obwodzie tzw. pas zagęszczenia (ciemniejsza część grudki).

18. Migdałek podniebienny:

• leży między podniebieniem miękkim, a łukami podniebienno-gardłowymi

• powierzchnia migdałków podniebiennych pokryta jest przez nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący, który wpukla się w głąb i wytwarza w każdym migdałku 10-20 zagłębień zwanych kryptami .

• pojedyncza krypta wraz z otaczającym ją utkaniem limfatycznym nazywana jest mieszkiem.

• w kryptach struktura nabłonka ulega zatarciu i jest on obwicie nacieczony przez limfocyty

• od strony błony podśluzowej na granicy utkania limfatycznego występuje nagromadzenie tkanki łącznej ze znaczną ilością włókien kolagenowych, czasem nazywane „torebką migdałka”. Od strony „torebki migdałka” w obręb migdałka wnikają pasma tkanki łącznej.

• w każdym migdałku podniebiennym można znaleźć liczne grudki limfatyczne z ośrodkami namnażania

• grudki rozmieszczone są w miąższu nieregularnie.

• w obrębie migdałków podniebiennych znajdują się cewkowe gruczoły śluzowe

• zrąb migdałka stanowi tk. łączna siateczkowata - brak w niej naczyń krwionośnych, występują naczynia limfatyczne.

19. Migdałek gardłowy:

• pokryty nabłonkiem wielorzędowym walcowatym urzęsionym i wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym z widocznymi komórkami kubkowymi (jasne pola)

• zrąb stanowi tkanka łączna siateczkowata

• w nabłonku znajdują się komórki M, które są miejscem przenikania wirusów przez nabłonek

• miąższ zbudowany z grudek limfatycznych i limfocytów ( większość stanowią limf.B) leżących miedzy nimi

• znajdują się tu również limf. T, kom. plazmatyczne, tuczne, makrofagi

• brak „torebki migdałka”

• brak przegród łącznotkankowych

• brak krypt lub bardzo płytkie.

20. Śledziona:

• pokryta torebką łącznotkankową, która wnika do narządu w postaci beleczek, które tworzą rusztowanie narządu. Zewnętrzna powierzchnia torebki pokryta jest jednowarstwowym nabłonkiem płaskim pochodzenia mezodermalnego.

• pod torebką grudki chłonne- z wyraźnym centrum namnażania, w którym zlokalizowane są limfocyty B

• wnętrze narządu zajmuje tkanka łączna siateczkowata

• 2 typy utkania w obrębie zrębu - miazga czerwona i biała

• miazgę czerwoną tworzy sieć komórek o typie fibrocytów, rozpiętych na licznych włóknach oraz osiadłe makrofagi; w oczkach tkanki siateczkowatej występują wszystkie elementy morfotyczne krwi; podstawowym składnikiem miazgi czerwonej są zatoki śledzionowe, których anastomozy nadają miazdze czerwonej strukturę gąbczastą (stąd na przekroju miazga czerwona widoczna jest w formie pasm zwanych sznurami śledzionowymi)

• miazga biała skupiona jest wokół tętnic centralnych, które na całej długości otoczone są pochewką limfoidalną typu rozproszonego (okołonaczyniowa pochewka limfatyczna zbudowana głównie z limfocytów T); z pochewkami limfoidalnymi związane są grudki chłonne (limfocyty B) uwypuklające się bocznie w stosunku do tętnicy centralnej

• najistotniejsze diagnostyczne są: brak podziału na część korową i rdzenną, brak zatok brzeżnych oraz występowanie miazgi białej i czerwonej.

• grudki chłonne rozrzucone nieregularnie w miąższu śledziony.

20. Grasica:

• otoczona torebką łącznotkankową, która wnika w głąb miąższu, oddając przegrody łącznotkankowe

• przegrody łącznotkankowe dzielą narząd, jednak dzieje się to tylko w części zewnętrznej - stąd budowa grasicy jest pseudozrazikowa; wspólna dla całego narządu część centralna nosi nazwę pnia grasicy

• w każdym zraziku występuje część korowa (silnie się barwiąca, ze względu na bogactwo limfocytów T, a konkretniej tymocytów - im głębiej w korę, tym limfocyty mniejsze), otaczająca centralnie położoną część rdzenną (zawiera ona znacznie mniej limfocytów, zdecydowanie więcej zaś słabo barwliwych komórek nabłonkowych)

• brak grudek chłonnych

• zrąb grasicy zbudowany jest z komórek nabłonkowych rozciągniętych na kształt sieci (stąd grasica nazywana jest narządem limfatyczno-nabłonkowym)

• wyróżniamy następujące komórki nabłonkowe:

• gwiaździste (nabłonkowo-siateczkowe) - najliczniejsze, tworzące sieć desmosomalną

• barierowe - spłaszczone, oddzielające tkankę łączną i naczynia krwionośne od utkania nabłonkowo-limfatycznego

• ciałka Hassala - struktury charakterystyczne, występujące tylko w części rdzennej, zbudowane z koncentrycznie ułożonych, spłaszczonych komórek nabłonkowych

• w okresie adolescencji u człowieka grasica ulega inwolucji czyli zastąpieniu części komórek przez tkankę tłuszczową

22. Tchawica:

• narząd rurowaty, z trójwarstwową ścianą, na którą składa się błona śluzowa, podśluzowa i przydanka

• w błonie śluzowej nabłonek wielorzędowy walcowaty urzęsiony (nabłonek dróg oddechowych),zawierający kilka rodzajów kom.:

• wysokie komórki urzęsione- najliczniejsze

• komórki kubkowe- szczyt komórek rozmyty

• komórki szczoteczkowe

• ziarniste, należące do układu APUD

• limfocyty

• blaszka właściwa błony (występuje w niej dużo włókien sprężystych, które w dolnej części blaszki tworzą rodzaj błony sprężystej; ponadto występuje utkanie limfatyczne błony śluzowej MALT)

• w błonie podśluzowej obecne są gruczoły tchawicze (śluzowo-surowicze)

• w przekroju poprzecznym przez tchawicę widoczna chrząstka szklista w postaci niepełnego pierścienia

• pomiędzy wolnymi końcami chrząstki występuje tkanka łączna właściwa oraz komórki tkanki mięśniowej gładkiej tzw. mięsień tchawiczy

• najbardziej zewnętrzną warstwę stanowi przydanka łącznotkankowa

• przydanka - tkanka łączna właściwa ze skupiskami kom. tłuszczowych

23. Płuco:

• narząd miąższowy o wyglądzie siateczki

• miąższ stanowią pęcherzyki płucne i przegrody międzypęcherzykowe

ściany pęcherzyków zbudowane z nabłonka oddechowego (jednowarstwowego płaskiego), w którego skład wchodzą: pneumocyty typu I (komórki bardzo płaskie), pneumocyty typu II i III (o kształcie sześciennym)

zrąb pęcherzyków zbudowany z tkanki łącznej właściwej, podtrzymuje włosowate naczynia krwionośne -w zrębie dużo włókien sprężystych

• na preparacie widoczne są poszczególne odcinki dróg oddechowych - oskrzela (wysłane błoną śluzową, pokrytą nabłonkiem wielorzędowym walcowatym, pod nabłonkiem blaszka właściwa błony śluzowej, zawierająca tkankę limfatyczną oskrzeli, włókna sprężyste, pod nią występuje błona Reisessena, czyli warstwa miocytów gładkich o spiralnym przebiegu) otoczone płytką chrzęstną, oskrzeliki (o mniejszej średnicy, z dobrze rozwiniętą warstwą miocytów gładkich - nabłonek stopniowo przechodzi w jednowarstwowy walcowaty, a następnie sześcienny urzęsiony; nie mają chrząstki i gruczołów; w nabłonku widoczne swoiste komórki oskrzelikowe Clary) i przewody oddechowe (wysłane nabłonkiem oddechowym, pod nim nieliczne pęczki miocytów gładkich).

• widoczne naczynia krwionośne towarzyszące oskrzelom i oskrzelikom.

25. Jądro ludzkie:

• otoczone włóknisto-łącznotkankową torebką tzw. grubą błona białawą (warstwa zew. włóknista -wł. kolagenowe i warstwa wew. naczyniowa o luźnym utkaniu - od niej przegrody)

• pasma łącznotkankowe biegnące od błony białawej do wnętrza narządu, dzielą jądro na płaciki. Każdy płacik składa się z 1-4 kanalików krętych.

• na preparacie widoczne liczne przekroje przez kanaliki kręte jądra, w budowie których wyróżnić można: błonę własną kanalika i leżący na niej nabłonek plemnikotwórczy wraz z komórkami podporowymi (są wysokie, walcowate, sięgają do światła kanalika). W budowie błony własnej kanalika nasiennego wyróżnić można 3 warstwy: zewnętrzną (fibroblasty ułożone przy naczyniach krwionośnych) , środkową z miofibroblastami i wewnętrzną (błona podstawna plus włókna kolagenowe). Komórki plemnikotwórcze nabłonka plemnikotwórczego znajdują się w różnych stadiach spermatogenezy.

• na przekroju widoczne ściany kanalików plemnikotwórczych zbudowane z nabłonka plemnikotwórczego (błona podstawna, 3-5 warstw komórek mioidalnych podobnych do miocytów gładkich) i tkanki łącznej właściwej luźnej

• nabłonek plemnikotwórczy to rodzaj nabłonka wielowarstwowego, składającego się z:

• komórek podporowych Sertoliego (duże, wysokie komórki, rozciągające się od błony podstawnej do światła kanalika, posiadające owalne lub trójkątne jądra i jasną cytoplazmę). Na preparacie widać tylko ich jądra.

• komórek szeregu spermatogenezy (spermatogonie Ad z ciemnymi jądrami, spermatogonie Ap z jasnymi jądrami, spermatogonie B z jądrami okrągłymi i grudkowatą chromatyną, spermatocyty I rzędu, spermatocyty II rzędu, spermatydy i plemniki) - mniej zróżnicowane komórki szeregu spermatogenezy znajdują się bliżej warstwy podstawnej, w miarę różnicowania się przesuwają się ku światłu kanalika Na obwodzie nabłonka plemnikotwórczego- spermatocyty I-rzędu największe, później spermatocyty II-rzędu- są raczej niewidoczne ze względu na to że bardzo szybko wchodzą w podział w podział mejotyczny , kolejną populacją widoczną pod mikroskopem są spermatydy- okrągłe jądra z cienką chromatyną- z nich tworzą się plemniki.

• pomiędzy kanalikami komórki śródmiąższowe jądra (komórki Leydiga), występujące w grupach w tkance łącznej międzykanalikowej - są to dużej komórki o dużych pęcherzykowatych jądrach i kwasochłonnej cytoplazmie, tworzące gruczoł śródmiąższowy jądra.

• w tkance łącznej wiotkiej wypełniającej przestrzenie pomiędzy kanalikami występują: naczynia, włókna nerwowe, fibroblasty, makrofagi oraz gruczoł śródmiąższowy - skupiska kom. dokrewnych (Leydiga).

26. Najądrze:

• składa się z: głowy trzonu i ogona.

• głowa składa się z przewodzików odprowadzających jadra - nabłonek jednowarstwowy walcowaty, składający się z na przemian położonych grup kom. niższych i wyższych (światło kanalika ma gwiazdkowaty wygląd)

• 3 typy komórek: wyższe kom. z migawkami, niższe kom. z mikrokosmkami oraz bardzo niskie kom. podstawne.
  przewód najądrza - nabłonek dwurzędowy walcowaty (równy): kom. główne (wąskie, wysokie, jądro wydłużone. gładki obrys światła!)

• na wolnej powierzchni kom. nabłonkowych występują stereocilia (rozgałęziające się mikrokosmki)

• na zewnątrz od błony podstawnej występują włókna kolagenowe i pojawia się cienka warstwa okrężnie ułożonych miofibroblastów

• przewód najądrza, w odróżnieniu od przewodzików odprowadzających ma wszędzie gładkie światło

• zrąb najądrza zbudowany z tkanki łącznej

27. Nasieniowód:

• narząd rurowaty, o nieregularnym świetle

• gruba ściana nasieniowodu zbudowana jest z błony śluzowej, mięśniowej i przydanki

• niewielkie światło w stosunku do grubości ściany

• błona śluzowa wytwarza 4-5 fałdów podłużnych, wysłana jest nabłonkiem wielorzędowym walcowatym, część komórek posiada stereocilia

• pomiędzy komórkami nabłonka znajdują się limfocyty.

• pod nabłonkiem znajduje się właściwa błona śluzowa zawierająca liczne włókna sprężyste.

• błona mięśniowa z 3 warstwami miocytów gładkich: wewnętrzna i zewnętrzna podłużna, środkowa - okrężna

• przydanka składa się z tkanki łącznej właściwej włóknistej

• w bańce nasieniowodu wyższe fałdy oraz cieńsza błona mięśniowa

• bardzo gruba warstwa mięśniowa pozwala odróżnić nasieniowód od pozostałych narządów rurowych

28. Gruczoł krokowy:

• gruczoł cewkowo-pęcherzykowy otoczony torebką włóknistą

• słabo zaznaczony podział na płaciki

• obecne są duże, nieregularnie uformowane, często wielokrotnie wpuklające się odcinki wydzielnicze - odcinki wydzielnicze charakteryzuje duże światło i nierówny zarys wewnętrzny nabłonka

• brak dróg wyprowadzających

• pęcherzyki i cewki wysłane są nabłonkiem dwurzędowym lub jednowarstwowym walcowatym, a miejscami jednowarstwowym płaskim.

• w świetle odcinków wydzielniczych widoczne kamyki sterczowe

• nabłonek spoczywa na błonie podstawnej pod którą leży tkanka łączna bogata w włókna kolagenowe i sprężyste między którymi są widoczne naczynia krwionośne i nerwy oraz komórki mięśniowe.

• poszczególne jednostki wydzielnicze przedzielone przegrodami z pasmami komórek mięśniowych gładkich

• duże gruczoły główne, mniejsze gruczoły błony podśluzowej i śluzowej

29.Plemniki:

• na preparacie widoczne są plemniki w budowie których pod największym zbliżeniem rozróżnić można jedynie zasadochłonnie zabarwioną główkę oraz kwasochłonnie zabarwioną witkę.

• główka ma kształt owalny, zawiera jądro (skondensowane w formie jednorodnej chromatyny) i akrosom pokrywający przedni biegun główki (2/3 powierzchni).

• witkę (zdecydowanie dłuższa od główki), którą można podzielić na: szyjkę, wstawkę, odcinek główny i odcinek końcowy. przy zastosowanym barwieniu oraz powiększeniu nie można jednak rozróżnić poszczególnych części witki.

• obok plemników prawidłowo wykształconych można spotkać plemniki o budowie nieprawidłowej.

30. Jajnik:

• narząd otoczony przez nabłonek jednowarstwowy sześcienny, spoczywający na cienkiej blaszce podstawnej. Pod nią leży analogicznie jak w jądrze łącznotkankowa błona biaława. W błonie białawej jajnika brak naczyń krwionośnych.

• jajnik dzieli się na część korową i rdzenną.

• rdzeń jajnika stanowią liczne naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwy, a także fibroblasty i włókna tkanki łącznej. Występują tu także skupienia komórek śródmiąższowych tworzących gruczoł śródmiąższowy jajnika.

• w zrębie kory jajnika, położonej tuż pod błoną białawą, występują gęsto ułożone pęcherzyki jajnikowe i ciałka żółte, znajdujące się w różnych stadiach rozwojowych. Pomiędzy nimi widoczne są komórki tkanki mięśniowej gładkiej.

• pęcherzyki jajnikowe pierwotne znajdują się na obwodzie kory jajnikowej, w pobliżu błony białawej, składają się z oocytów I rzędu i otaczającego komórkę rozrodczą jednowarstwowego płaskiego nabłonka; są najliczniejsze, jądro położone ekscentrycznie,

• w pęcherzyku jajnikowym wzrastającym komórka jajowa otoczona jest początkowo sześciennym, później walcowatym nabłonkiem, który dalej rozrastając się tworzy warstwę ziarnista zbudowaną z kilku-kilkunastu warstw komórek. W budowie pęcherzyka wzrastającego wyróżnić można także osłonkę przejrzystą oraz położoną zewnętrznie w stosunku do warstwy ziarnistej torebkę pęcherzykową złożoną z warstwy zewnętrznej i wewnętrznej.

• pęcherzyk dojrzewający posiada sierpowatą jamę pęcherzykową i jeszcze bardziej rozrośniętą warstwę ziarnistą.

• pęcherzyk dojrzały (największy spośród wszystkich pęcherzyków jajnikowych, sięgający swoimi rozmiarami od kory aż do rdzenia jajnika) posiada dużą jamę pęcherzykową i oocytem II rzędu występujący we wzgórku jajonośnym.

31. Jajowód:

• narząd rurowy z trójwarstwową ścianą- błona śluzowa, mięśniowa i surowicza

• błona śluzowa pofałdowana ( labirynty), z nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym pokrytym migawkami

• w błonie śluzowej znajdują się charakterystyczne tętnice spiralne,

• nabłonek spoczywa na blaszce właściwej zbudowanej z tkanki łącznej luźnej z włókienkami retikulinowymi

• błona mięśniowa jest najgrubszą warstwą ściany jajowodu, składa się z 2 warstw- wewnętrznej okrężnej i zewnętrznej podłużnej , granice między warstwami są zatarte

• błona surowicza pokryta jest nabłonkiem surowiczym

• występuje krezka jajowodu, w pobliżu której znajdują się liczne naczynia tętnicze

32. Błona śluzowa macicy:

• Błonę śluzową macicy pokrywa nabłonek jednowarstwowy walcowaty

• pod nabłonkiem występuje blaszka właściwa błony śluzowej, w której występują 2 warstwy - czynnościowa i podstawowa . Preparat przedstawia fragment macicy, której błona śluzowa znajduje się w fazie wydzielniczej cyklu menstruacyjnego, w związku z czym warstwa czynnościowa jest rozbudowana i można w niej wyróżnić warstwę zbita i gąbczastą.

• gruczoły cewkowe błony śluzowej są rozrośnięte i spiralnie skręcone, dając charakterystyczny obraz „zębów piły”. Maciczne naczynia krwionośne są wydłużone i posiadają zwiększoną średnicę. Podobnie jak gruczoły cewkowe, skręcają się spiralnie (tętnice spiralne).

• warstwa podstawowa składa się z tkanki łącznej właściwej (z komórkami macierzystymi, poprzebijana gruczołami cewkowymi), zakończeń gruczołów macicznych i licznych naczyń krwionośnych

• zrąb stanowią gwiaździste fibroblasty i fibrocyty, makrofagi, granulocyty i inne kom. tk. łącznej i immunokompetentnej

33. Przysadka mózgowa:

• jest to gruczoł dokrewny, otoczony jest torebką z tkanki łącznej luźnej. ze względu na budowę możemy wyróżnić w przysadce dwie części:

• CZĘŚĆ GRUCZOŁOWA:

• część przednia - jej zrąb zbudowany jest z tkanki łącznej właściwej wiotkiej zawierającej liczne włókna srebrochłonne oraz naczynia włosowate typu okienkowego. Składa się z kilku typów komórek:

komórki barwnikooporne - są to drobne komórki o skąpej, niewybarwionej, pozbawionej ziarnistości cytoplazmie i okrągłych jądrach, stanowią 50% płata przedniego

komórki barwnikochłonne, czyli chromofilne - ich barwliwość zależy od ziarnistości występujących w cytoplazmie, mają okrągłe jądro położone ekscentrycznie, dobrze rozwiniętą szorstką siateczkę śródplazmatyczną i aparat Golgiego. Wśród komórek chromofilnych wyróżniamy: komórki kwasochłonne, które barwią się na czerwono - należą do nich somatotropy oraz mammotropy. komórki zasadochłonne - barwią się na niebiesko - wśród nich gonadotropy, kortykotropy i tyreotropy

• część pośrednia - brak tutaj naczyń krwionośnych, zbudowana w 20% z cyst wypełnionych koloidem, występują też w niej komórki zrębowe oraz komórki mukoidalne

• część guzowa - jest dobrze ukrwiona, znajdują się tu grupy komórek chromofobnych i chromofilnych

• CZĘŚĆ NERWOWA

• zbudowana jest z bezmielinowych aksonów komórek nerwowych oraz z komórek glejowych tzw. pituicytów. w tej części można wyróżnić:

• wyrostek lejkowaty - zawiera zakończenia aksonów komórek nerwowych z jąder podwzgórza - zakończenia te mają na preparatach wygląd zasadochłonnych wysp nazywanych kulami Herringa. Aksony te kontaktują się z naczyniami włosowatymi i w tym miejscy powstaje tzw. strefa palisadowata. w wyrostku lejkowatym występują także pituicyty włókniste i protoplazmatyczne

• szypuła - podobnie jak wyrostek lejkowaty zbudowana jest z aksonów i zawiera kule Herringa

• wyniosłość pośrodkowa - znajdują się tutaj zakończenia neuronów drobnokomórkowych, brak tutaj kul Herringa w aksonach. Komórki tej części produkują i uwalniają liberyny i statyny do naczyń włosowatych wyniosłości.

34. Nadnercze:

• otoczone jest torebką łącznotkankową, od której odchodzą odnogi tworzące wewnątrz narządu zrąb.

• wyróżnia się warstwę zewnętrzną - korę i wewnętrzną - rdzeń.

• kora składa się głównie z komórek endokrynowych, układających się w 3 warstwy:

• warstwa kłębkowata - ok. 10% grubości; walcowate lub piramidowe komórki endokrynowe, układające się w kłębki. Są to komórki syntetyzujące steroidy - mineralokortykoidy (głównie aldosteron).

• warstwa pasmowata - ok. 60 % grubości; komórki kształtu sześciennego układają się w długie pasma, a pomiędzy nimi znajdują się naczynia krwionośne. Komórki te syntetyzują glikokortykoidy (głównie kortyzol).

• warstwa siatkowata - ok. 30 % grubości; zawiera komórki endokrynowe mniejsze niż w pozostałych warstwach. Łączą się one wypustkami tworząc sieć, w jej oczkach liczne naczynia krwionośne. Cytoplazma tych komórek jest bardziej kwasochłonna i tym samym silniej wybarwiona na preparacie. syntetyzowane są tu steroidowe hormony płciowe (głównie dehydroepiandrosteron).

• rdzeń zawiera komórki endokrynowe nazywane feochromocytami. Komórki właściwe rdzenia układają się w grona, których cześć centralna stanowią naczynia krwionośne typu włosowatego. Zawierają one 2 rodzaje pęcherzyków wydzielniczych: jasne (z adrenaliną, ok. 80% ziarnistości) i ciemne (z noradrenaliną).

35. Tarczyca:

• gruczoł otoczony torebką włóknistą. Od wewnętrznej powierzchni torebki do narządu wnikają przegrody i beleczki łącznotkankowe, które niecałkowicie rozdzielają miąższ gruczołu na pseudopłaciki. Przegrody i beleczki zawierają naczynia krwionośne, limfatyczne oraz nerwy, a ponadto rozgałęziając się dalej wytwarzają błonę podstawną pęcherzyków.

• pęcherzyki tarczycy stanowiące jej główną masę posiadają owalny kształt, a ich wielkość uzależniona jest od fazy w jakiej się znajdują (wydzielanie bądź magazynowanie).

• wnętrze pęcherzyków wypełnione jest koloidem, będącym homogenną masą o powinowactwie do barwników kwaśnych . Ściana wysłana jest nabłonkiem jednowarstwowym sześciennych . Stanowią go komórki główne tarczycy pod którymi występują nieliczne komórki C tarczycy niewidoczne na preparacie. Nabłonek w prawidłowo działającym gruczole jest sześcienny, przy zahamowanej aktywności - płaski, a w stanach nadczynności - walcowaty.

• w przestrzeni okołopęcherzykowej występują : naczynia krwionośne, włókna nerwowe, komórki i włókna tkanki łącznej. spotykane są tam również komórki C tarczycy - niewidoczne na preparacie

• w zrębie liczne naczynia włosowate typu zatokowego.

36. Nerka:

• narząd miąższowy, otoczony torebką łącznotkankową

• na przekroju wyróżniamy korę (barwy różowej, struktura ziarnista) i rdzeń nerki (barwy żółtawej, struktura pasmowata)

• w korze wyróżnia się leżącą obwodowo korę kory oraz leżącą przyśrodkowo korę właściwą

• w korze kory brak ciałek nerkowych

• w korze właściwej widoczne są ciałka nerkowe, czyli kłębuszki naczyniowe zawieszone w mezangium, otoczone dwulistkową torebką Bowmana

• w ciałku nerkowym wyróżnia się biegun naczyniowy, w którym znajdują się tętniczka doprowadzająca i odprowadzająca (+ kom. mezangium zewnętrznego) oraz biegun kanalikowy, w którym rozpoczyna się kanalik I rzędu, część kręta.

• w pobliżu ciałka nerkowego widoczny kanalik I rzędu, kanalik II rzędu i plamka gęsta (w jej obrębie nabłonek sześcienny kanalików II rzędu zamienia się w walcowaty). Kanalik I rzędu - rąbek szczoteczkowy, niewyraźne granice międzykomórkowe, komórki kwasochłonne; kanalik II rzędu - brak rąbka szczoteczkowego, wyraźne granice pomiędzy komórkami.

• kora nerki wnika do rdzenia w postaci słupów nerkowych

• rdzeń nerki w postaci piramid, których boczne i zewnętrzne powierzchnie stykają się z korą - stożki piramid to brodawki nerkowe, zaś od podstawy piramid biegną promienie rdzenne, wnikające do kory; każdy promień rdzenny jest kanalikiem zbiorczym

• zrąb nerki zbudowany jest z tkanki łącznej właściwej luźnej, która podtrzymuje naczynia krwionośne, limfatyczne, miąższ nerki oraz komórki śródmiąższowe.

• komórki śródmiąższowe obecne w korze i rdzeniu - w korze są to komórki podobne do fibroblastów

37. Moczowód:

• narząd rurowy, z charakterystycznym gwiaździsto-wężowym światłem (spowodowanym skurczem mięśniówki)

• ściana zbudowana z błony śluzowej, mięśniowej i przydanki

• błona śluzowa pokryta nabłonkiem przejściowym, którego charakterystycznym elementem jest obecność komórek baldaszkowatych, z których niektóre mają po 2 jądra.

• błona śluzowa właściwa pokryta tkanką łączną właściwą luźną, zawierającą dużo włókien kolagenowych i nieliczne włókna sprężyste

• błona śluzowa ułożona w podłużne fałdy

• błona podśluzowa; granica pomiędzy błona śluzową a podśluzową jest zatarta

• błona mięśniowa składa się z 3 warstw miocytów gładkich - wewnętrzna podłużna, środkowa okrężna, zewnętrzna podłużna - granice pomiędzy poszczególnymi granicami zatarte ze względu na spiralny przebieg mięśniówki

• przydanka złożona z tkanki łącznej właściwej luźnej, zawierającej liczne włókna sprężyste

38. Pęcherz moczowy:

• ściana zbudowana z :

• błony śluzowej

• błony podśluzowej

• błony mięśniowej

• przydanki lub błony surowiczej

• błona śluzowa wykazuje liczne fałdy, pokryta jest nabłonkiem przejściowym (wielowarstwowym) składającym się z 3-6 warstw komórek zasadochłonnych (urocytów = podocytów). Powierzchniowe komórki są duże, często mają po 2 jądra (komórki baldaszkowate z charakterystycznym zagęszczeniem cytoplazmy ). Błona śluzowa właściwa zbudowana z tkanki łącznej wiotkiej.

• błona podśluzowa z tkanki łącznej wiotkiej - brak tej błony w dnie pęcherza moczowego i na ścianie przedniej (trójkąt pęcherza moczowego); granice między błoną śluzową a podśluzową są zatarte.

• błona mięśniowa składa się z 3 warstw wzajemnie przenikających się:

• wewnętrznej - podłużnej - najsłabiej rozwiniętej

• środkowej - okrężnej - najlepiej rozwiniętej

• zewnętrznej - podłużnej

• przydanka - tkanka łączna wiotka

• błona surowicza z nabłonkiem surowiczym - na górnej tylnej powierzchni pęcherza

39. Pępowina:

• narząd kształtu owalnego, makroskopowo na przekroju poprzecznym widać 3 struktury - dwie tętnice pępkowe i żyłę pępkową.

• rozwija się z szypuły łączącej

• powierzchnia pokryta jest nabłonkiem jednowarstwowym owodni - jednowarstwowym sześciennym

• wnętrze pępowiny stanowi nieunaczyniona tkanka łączna galaretowata dojrzała (galareta Whartona), w której zatopione są jedna żyła pępkowa i dwie tętnice pępkowe (po porodzie silnie obkurczone)

• galareta Whartona zawiera komórki mezenchymatyczne o różnym kształcie (głównie fibroblasty kształtu gwieździstego i wrzecionowatego). Specyficzna konsystencja tej tkanki związana jest z wysoką zawartością: kwasu hialuronowego i proteoglikanów siarczanowych.

• tętnice pępkowe można odróżnić od żyły pępkowej po grubej ścianie i niewielkim, regularnym świetle.

40. Kosmki łożyska:

• na preparacie widoczne liczne przekroje przez kosmki III-rzędowe, owalnego kształtu

• kosmki powstają po wniknięciu kosmówki kosmatej do doczesnej podstawnej

• wyraźnie widoczny dwuwarstwowy nabłonek

• wolna powierzchnia kosmka pokryta syncytiotrofoblastem, którego jądra grupują się w tzw. węzły trofoblastyczne.

• wewnątrz widoczne liczne włosowate naczynia krwionośne z krwinkami (szczególnie liczne przy obwodzie kosmków w miejscach odsłoniętych przez syncytiotrofoblast- tworzące barierę krew płodowa - krew matczyna).

• pomiędzy kosmkami występuje przestrzeń międzykosmkowa z matczynymi erytrocytami

• w tkance łącznej zrębu kosmka występują komórki mezenchymalne kształtu gwiaździstego i duże makrofagi, zwane komórkami Hofbauera; okrągłe lub owalne, kwasochłonne, piankowate

• w przestrzeniach międzykosmkowych wyraźne złogi fibrynoidu - kwasochłonne na pograniczu tkanek matczynych i płodowych

• ściana kosmka jest silnie zredukowana, cytotrofoblast zanika, a syncytiotrofoblast jak wcześniej wspomniano występuje w postaci węzłów trofoblastycznych.

1

---