finanse- ściąga IV sem, Finanse, Finanse publiczne


ROZWÓJ BUDŻETU PAŃSTWA.

Budżet państwa kształtował się wraz z rozwojem instytucji państwa a szczególnie kluczowe znaczenie miały:

Budżet państwa jest najwyższej rangi planem finansowym polityki państwa oraz narzędziem polityki społecznej. Jest to zestawienie prognozowanych na następny rok budżetowy dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów:

Pojęcie budżetu państwa może być rozumiane w trzech aspektach:

Współczesne definicje budżetu precyzują go jako scentralizowany fundusz publiczny służący gromadzeniu środków pieniężnych w związku z funkcjami państwa.

Dochody budżetu państwa ujmuje się w ustawie budżetowej według ważniejszych źródeł dochodów oraz części i działów klasyfikacji budżetowej a wydatki budżetu państwa ujmuje się w ustawie budżetowej w podziale na części, działy i rozdziały klasyfikacji wydatków.

Najważniejszymi dochodami budżetu państwa są:

Wydatki budżetu można pogrupować wg rodzajów:

Prowizorium budżetowe jest planem finansowym obejmującym dochody i wydatki państwa na określoną część roku. Jeżeli Rada Ministrów nie może z ważnych przyczyn przedstawić Parlamentowi w ustalonym terminie projektu ustawy budżetowej, to wówczas zobowiązana jest do przedłożenia projektu ustawy o prowizorium budżetowym. Traci ono moc z chwila uchwalenia ustawy budżetowej.

III FUNKCJE BUDŻETU

Budżet pełni określone funkcje gospodarcze:

  1. funkcja fiskalna-dochodotwórcza, związana jest z faktem, że w każdym budżecie muszą być określone źródła dochodów w rozmiarach zapewniających pokrycie wydatków. Wydatki określane są prowadzona polityką społeczno-ekonomiczną. Dochody budżetu pochodzą natomiast głównie z :

  1. funkcja redystrybucyjna zwana wyrównawczą, ma na celu zmniejszenie nadmiernych różnic w dochodach poszczególnych grup, tworzenie warunków tzw. bezpieczeństwa socjalnego oraz ograniczanie marginesu ubóstwa i nędzy. Funkcje redystrybucyjne wykonuje się za pomocą:

Transfery uzupełniające dochody - zaliczmy do nich np. zasiłki rodzinne, jednorazowe zasiłki socjalne,

  1. funkcja alokacyjna, ma na celu dokonanie właściwej alokacji czyli rozmieszczenia zasobów czynników produkcji w gospodarce. Państwo poprzez wydatki budżetowe pokazuje, informuje jakie kierunki rozwoju gospodarki są pożądane.

  1. funkcja stabilizacyjna Funkcja stabilizacyjna - dotyczy ingerencji państwa w momencie zachwiania koniunktury gospodarczej

ZASADY BUDŻETOWE:

Zasada równowagi Zasada ta określa, iż wydatki powinny znajdować pokrycie w dochodach,

Zasada równowagi Zasada ta określa, iż wydatki powinny znajdować pokrycie w dochodach,

Zasada jednoroczności Oznacza ujęcie dochodów i wydatków w budżecie państwa i budżetach samorządowych na okres jednego roku.

Zasada przejrzystości Jest to opracowanie budżetu w takim układzie, który pozwala na rozpoznanie procesów zachodzących w obszarze budżetu państwa i łatwą orientację w strukturze dochodów i wydatków. Merytorycznie zasada przejrzystości wymaga stosowania nie tylko jednolitych kryteriów klasyfikacji, ale również jasnych i jednolitych zasad rachunkowości i sprawozdawczości budżetowej oraz czytelnych i logicznych zasad konstrukcji budżetu.

Zasada zupełności Wymaga ona ujęcia w budżecie wszystkich dochodów i wydatków państwa.

Zasada operatywności Realizuje się w budżecie państwa poprzez jego podział na części. Budżet składa się z części odpowiadających organom władzy państwowej a więc: kontroli, ochrony prawa, sądów, trybunałów oraz administracji rządowej. Zasada ta wymaga opracowania budżetu w układzie podmiotowym, czyli określenia zadań w zakresie gromadzenia dochodów oraz realizacji wydatków dla konkretnych podmiotów. W odrębnych częściach budżetu ujęte są subwencje dla jednostek samorządu terytorialnego, kwota rezerw celowych i rezerwy ogólnej, koszty obsługi długu Skarbu Państwa oraz przychody i rozchody związane z finansowaniem deficytu i rozdysponowaniem nadwyżki budżetowej.

Zasada jedności Postuluje, aby wszystkie dochody i wydatki państwa były objęte jednym planem - budżetem. W ramach tej zasady rozróżnia się:

Jedność materialną. Postuluje ona, aby budżet był organizowany na zasadzie ,,zbiornika” środków, której całość dochodów przeznaczana jest na całość wydatków.

Jedność formalną, która postuluje, aby budżet państwa ujmowany był w jeden całościowy akt prawny.

Zasada realności Jest powiązana z zasadą zupełności i nakazuje zupełną precyzję w planowaniu dochodów i wydatków.

Zasada szczegółowości inaczej specjalizacji Realizacja tej zasady następuje według klasyfikacji dochodów i wydatków według:

→ działów i rozdziałów, określających rodzaj działalności, na przykład: administracja rządowa, szkolnictwo wyższe, opieka społeczna

→ paragrafów, określających rodzaj dochodu, przychodu lub wydatku.

→ systemu jednostek klasyfikacyjnych, mających formę podziałek budżetowych, w ramach, których ujmowane są wszystkie dochody i wydatki budżetowe. Podziałki są budowane według:

- kryteriów podmiotowych (np. Kancelaria Sejmu, Ministerstwo Sprawiedliwości)

- przedmiotowych(np. wydatki na płace, źródła dochodów itp.).

Dochody budżetu w:

2002 r. - 145 mld PLN

2003 r. - 154,8 mld PLN

Wydatki budżetowe w:

2002 r. - 185 mld PLN

2003 r - 193,5 mld PLN

Projekt struktury wydatków budżetowych na 2003 r.:

Wydatki sztywne - 68%

Wydatki elastyczne - 32%

Projekt struktury wydatków sztywnych w budżecie na 2003 r.

Subwencje dla samorządów - 23%

Koszty obsługi długu publicznego - 21%

FUS - 21%

KRUS - 11%

Świadczenia emerytalno-rentowe - 6%

Pozostałe - 18%

Projektowana struktura dochodów budżetowych w 2003 r.:

VAT - 40%

Akcyza - 22%

CIT - 9%

PIT - 18%

Wpłaty z zysku NBP - 2%

Cła - 2%

Dochody jednostek budżetowych - 4%

Opłata restrukturyzacyjna - 1%

Inne - 2%

Udziały samorządów w podatkach PIT w %:

Gminy: dotychczas - 27%; w 2004 r.- 35%; od 2005 r. - 39%

Powiaty: dotychczas - 1%; w 2004 r. - 8%; od 2005 r. - 10%

Województwa: dotychczas 1,5%; w 2004 r. - 1,6%; od 2005r. - 0%

Udziały samorzadów w podatku CIT:

Gminy: dotychczas - 5%; w 2004 r. - 6%; od 2005 r. - 0%

Powiaty: dotychczas - 0%; w 2004 r. - 1%; od 2005 r.- 0%

Województwa: dotychczas - 0,5%; w 2004 r. - 15,9%; od2005 r. - 0%

Finanse publiczne tworzą złożoną strukturę, której celem jest gromadzenie i rozdysponowywanie pieniężnych środków publicznych. Składają się na nią następujące elementy:

System finansów publicznych

W układzie instytucjonalnym, pokazującym poziomy gromadzenia i rozdysponowywania pieniędzy publicznych wyróżniamy;

Budżet państwa; Scentralizowany fundusz publiczny służący gromadzeniu środków pieniężnych związanych z realizacją funkcji państwa, ma charakter planu finansowego państwa.

Budżety samorządowe; Fundusze publiczne uzyskiwane jako efekt transferów środków finansowych z regionu i do regionu, pozostające w gestii władz regionalnych i pozwalające na realizację specyficznych celów uznanych przez władze lokalne.

Fundusze ubezpieczeń społecznych; Fundusze wynikające z uznania obowiązków państwa wobec społeczeństwa, wynikają z przezorności grupowej, najczęściej obejmują: ubezpieczenia emerytalno-rentowe, zdrowotne i ubezpieczenia na wypadek bezrobocia.

Pozostałe fundusze publiczne; Fundusze celowe ogólnego przeznaczenia istniejące jako alternatywa systemu budżetu państwa, powoływane dla osiągnięcia określonego celu, wyróżniamy fundusze: państwowe, samorządowe oraz ponadnarodowe,

Fundacje publiczne; Fundusze celowe oparte na dobrowolnych wpłatach ludności i podmiotów gospodarczych dla osiągnięcia określonych celów.

Dochody publiczne

  1. bezzwrotne

podatki; Pieniężne, przymusowe, ogólne, nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie na rzecz państwa lub władz lokalnych; podstawowe narzędzie przejmowania dochodów przez państwo; zaliczyć do tego typu świadczeń można: podatki, opłaty i cła.

dochody; dochody publiczne z majątku i praw majątkowych wynikają z zaangażowania majątku państwa i majątku komunalnego w procesy gospodarcze.

inne; inne dochody publiczne obejmują: opłaty (np. za świadczenie usług jednostek sektora publicznego), składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, składki na różne fundusze publiczne (celowe).

  1. zwrotne

kredyty; kredyty z banku centralnego i banków komercyjnych zaciągane na pokrycie bieżących potrzeb niemożliwych do sfinansowania z dochodów bezzwrotnych; są przyczyna powstawania długu publicznego.

pożyczki; pożyczki od rządów obcych i z banków zagranicznych zaciągane na pokrycie bieżących potrzeb niemożliwych do sfinansowania z dochodów bezzwrotnych; są przyczyną powstawania zadłużenia zagranicznego.

inne; dochody stanowiące podstawę lub istotny składnik finansowania zaspokajania potrzeb społecznych uznanych za niezbędne z punktu widzenia polityki ekonomicznej; obejmują: część opłat, składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, składki na różne fundusze publiczne.

Podatek jest klasyczną daniną publiczną. Jest to: pieniężne, przymusowe, ogólne, nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie na rzecz państwa lub innych związków publicznoprawnych. Charakterystyczną cechą podatku jest ogólny charakter, co oznacza, że wszystkie podmioty są objęte podatkiem.

System podatkowy

Kryteria podziału podatków

Przedmiotowe; Struktura przedmiotowa określa podstawy naliczania podatków:

Strukturalne; Z punktu widzenia związku między ciężarem podatkowym a ponoszącym go podatnikiem wyróżniamy:

Terytorialne Struktura terytorialna jest podstawa podziału podatków na:

Źródła pochodzenia

Struktura sektorowa, wykorzystywana najczęściej do analiz systemu podatkowego, wyróżnia sektory:

Podatek jest klasyczną daniną publiczną. Jest to: pieniężne, przymusowe, ogólne, nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie na rzecz państwa lub innych związków publicznoprawnych. Charakterystyczną cechą podatku jest ogólny charakter, co oznacza, że wszystkie podmioty są objęte podatkiem.

Podatek charakteryzuje sześć istotnych cech. Są to:

  1. Przymusowy charakter,

  2. Bezzwrotność,

  3. Nieodpłatność,

  4. Jednostronność ustalania,

  5. Pieniężna forma,

  6. Ogólny charakter,

  7. Przewłaszczenie

W gospodarce rynkowej w tradycyjnym ujęciu podatek pełni dwie funkcje:

Podstawowe elementy konstrukcji podatku to:

Kryteria podziału podatków

  1. Z punktu widzenia przedmiotu opodatkowania

  1. podatek od dochodów,

  2. podatek od przychodów,

  3. podatki majątkowe,

  4. podatki od wydatków (konsumpcji).

Podatki majątkowe można podzielić na cztery grupy:

Podatki od wydatków (konsumpcji) są to takie podatki, które wliczane w cenę towarów i usług obciążają - z ekonomicznego punktu widzenia - nabywców tych towarów i usług (a więc konsumpcję). Formalnie jednak podatnikami są producenci

Podział podatków ze względu na podmiot opodatkowania:

  1. podatek od osób fizycznych,

  2. podatek od osób prawnych,

  3. podatek od innych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej.

Z punktu widzenia związku miedzy ciężarem podatkowym a ponoszącym go podatnikiem rozróżnia się:

VAT ma charakter liniowy. Polskie prawo podatkowe przewiduje stawkę podstawową 22% (dla większości towarów i usług), stawkę obniżoną 7%, stawkę 0% (głównie dla towarów eksportowanych).

Podatek obrotowy, , płacony przez podmioty gospodarcze zajmujące się wytwarzaniem dóbr lub świadczeniem usług. Jest to podatek pośredni, jego ciężar ekonomiczny ponosi ostateczny nabywca. Podstawą opodatkowania jest przychód ze sprzedaży dóbr i usług (obrót). Skala podatku obrotowego jest zawsze liniowa, zazwyczaj jednolita dla wszystkich dziedzin działalności gospodarczej.

Wg kryterium władztwo podatkowe podatki dzielą się na:

Wg kryterium terytorialnego na:

Wg podmiotowych źródeł pochodzenia można wyróżnić podatki płacone przez:

cztery podstawowe kanony podatkowe:

  1. równość,

  2. pewność,

  3. dogodność,

  4. taniość.

Rodzaje zasad podatkowych można ująć w cztery podstawowe grupy:

Do grupy zasad fiskalnych zalicza się:

stałość, zwraca uwagę państwa na konieczność ograniczonych zmian w systemie podatkowym. Chodzi zarówno o unikanie wprowadzania nowych podatków, jak też o unikanie zmian w podatkach już istniejących.

Zasada ekonomiczna podatków polega na tym, że w wyniku ciężarów podatkowych nie może być naruszony majątek podatnika

Wśród zasad sprawiedliwego opodatkowania wymienić można zasady:

Do grupy zasad technicznych zalicza się:

0x08 graphic

Ekonomiczna zasada podatkowa

0x08 graphic

Fiskalne zasady podatkowe

0x08 graphic

1

1

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic



Wyszukiwarka