600


Wybrane zagadnienia z KPK - spis treści

(zawiera również zagadnienia opracowane przez innych uczestników Serwera Studentów Prawa)

UCZESTNICY PROCESU

Udział stron w posiedzeniu sądu pierwszej instancji 1

Udział stron w posiedzeniu sądu zażaleniowego 1

Szczególne przywileje procesowe niektórych stron 1

Uprawnienia pokrzywdzonego w poszczególnych stadiach procesu. 5

Rola pełnomocnika w procesie karnym 5

Zakres ograniczenia uprawnień procesowych oskarżyciela posiłkowego. 5

Świadek koronny 6

Świadek incognito 6

Biegły powołany w procesie karnym 6

WŁAŚCIWOŚĆ SĄDÓW

Podstawy i konse­kwencje uchybienia właściwości miejsco­wej 6

Właściwość funkcjonalna sądu apelacyjnego 7

Właściwość sądu z tzw. przekazania sprawy 7

Właściwość sadu z łączności spraw karnych 7

Wyłączenie sędziego 7

TERMINY

Terminy zawite, prekluzyjne, instrukcyjne 8

Terminy prekluzyjne a terminy zawite 8

Doręczenie zastępcze a fikcja doręczenia 8

DOWODY

Kategorie dowodów 8

Zakazy dowodowe związane z wprowadzeniem i wykorzystaniem dowodu. 9

ŚRODKI PRZYMUSU

Zabezpieczenie majątkowe z tymczasowe zabezpieczenia mienia 10

List żelazny 10

PROCES

Funkcje prawa karnego materialnego i procesowego. 10

Przesłanki material­noprawne 11

Warunki dopuszczalności postęp. karnego - przesłanki procesowe 11

Formy przeprowadzania postęp. przygotowawczego 13

Procedura sprostowania protokołu 13

Proces zasadniczy i tryby postęp. w jego obrębie 14

Akcja cywilna w procesie karnym 14

Czynność procesowa - ogólny warunek jej ważności 14

Formy dokumentowania czynności procesowych 15

Oględziny 15

Dopuszczalność odwołania decyzji procesowej przez organ 15

Konwalidacja i konwersja w procesie karnym 16

Pozostawienie powództwa cywilnego bez rozpoznania 16

Przyczyny oddalenia i pozostawienia bez rozpoznania wniosków dowodowych. 16

Umorzenie apsorpcyjne jako sposób zakończenia postęp. karnego 17

Wznowienie postęp. umorzonego na podstawie art. 11 § 1. 18

Warunkowe umo­rzenie postęp. - przesłanki i cele oraz problem kompetencji do sto­sowania tej instytucji. 19

Przesłanki i zakres stosowania instytucji wa­runkowego zawieszenia wykonania kary 20

Warunkowe przedterminowe zwol­nienie i przesłanki stosowania 21

Rozstrzygnięcia Sądu w razie wznowienia 21

Kiedy orzeczenie staje się prawomocne 22

Prawomocność formalna a prawomocność materialna 22

Samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego 22

Policja sesyjna sądu 22

Przekraczanie granic odwołania przez sąd odwoławczy 23

Sądowa kontrola oskarżenia

ŚRODKI ODWOŁAWCZE

Rozpoznanie przez sąd zażaleń na postanowienia prokuratora 23

Zażalenie na czynności i zaniechanie czynności 24

INNE

Międzynarodowa pomoc prawna 24

Znaczenie wyroku europejskiego trybunału praw człowieka w polskim procesie karnym 24

DUŻE OPRACOWANIA !!! 25

Uczestnicy procesu karnego !!! 25

Przebieg procesu karnego !!! 27

NACZELNE ZASADY PROCESU KARNEGO 32

POROZUMIENIA PROCESOWE (jest to jeden z koników Dr. Płachty UG) 36

Wybrane zagadnienia z KPK

Udział stron w posiedzeniu sądu pierwszej instancji - prawo do udziału w posiedzeniu wynika:

    1. z wyraźnego sformułowania ustawowego („w posiedzeniu ma prawo wziąć udział", „mogą wziąć w nim udział", „należy dopuścić do udziału" i podobne określenia), bądź z opisu czynności, które powinny być dokonane na posiedzeniu („należy umożliwić osobie ściganej złożenie wyjaśnień ustnie", „sąd [...] przesłuchuje oskarżonego chyba, że jest to niemożliwe"),

    2. z obowiązku zawiadomienia o terminie posiedzenia.

1. Podejrzany nie bierze udziału w posiedzeniu, jeżeli z opinii biegłych wynika, że byłoby to niewskazane, chyba że sąd uzna

jego udział za konieczny; pokrzywdzony ma prawo wziąć udział w posiedzeniu.

2. Oskarżonego aresztowanego sprowadza się na posiedzenie tylko wtedy, gdy prezes sądu lub sąd uzna to za konieczne.

3. Inne strony, obrońcy i pełnomocnicy mogą w nich wziąć udział jeżeli się stawią; zawiadomienie ich nie jest obowiązkowe,

chyba, że ustawa stanowi inaczej. Stronom (czasem tylko niektórym ze stron) przysługuje prawo do udziału w posiedzeniu sądu pierwszej instancji, a w konsekwencji i w posiedzeniu, na którym rozpoznawany jest za żalenie, w następujących wypadkach, na następujących posiedzeniach:

  1. na którym sąd rozstrzyga w przedmiocie nieważności orzeczenia,

  2. poprzedzające zastosowanie środka zapob. - prawo udziału ustanowionego obrońcy, jeżeli stawił się na posiedzenie, oraz oskarż,

  3. dotyczące przedłużenia stosowania tymczas. areszt. - prawo udziału ust. obrońcy - obowiązek pow. go o terminie posiedzenia,

  4. w kwestii przepadku przedmiotu poręczenia lub ściągnięcia sumy poręczenia - prawo udziału oskarżonego (pozbawionego wolności sprowadza się tylko wówczas, gdy prezes sądu lub sąd uzna to za potrzebne) i poręczyciela

  5. wyznaczonym w trybie art. 339§ l, 3 i 4 (art. 339§5),

  6. w kwestii warunkowego umorzenia postęp. - prezes sądu lub sąd mogą zarządzić obowiązkowy udział oskarżonego,

  7. wyznaczone celem uzupełnienia wyroku, jeżeli nie zawiera on rozstrzygnięcia co do zaliczenia tymczas. areszt., zatrzymania lub środk. zapob. albo dowodów rzeczowych bądź też jeżeli w skutek braku informacji lub błędnej informacji o odbywaniu przez oskarżonego kary pozbawienia wolności w innej sprawie sąd nieprawidłowo zaliczył okres tymczas. areszt. na poczet kary orzecz

  8. w kwestii wznowienia postęp.,

  9. w kwestii podjęcia postęp. warunkowego umorzonego,

  10. w przedmiocie wniosku pań. obcego o wydanie - pr. udziału obrońcy i osoby ściganej, jeśli stawi się w celu złoż. ustnych wyjaś.

  11. w przedmiocie przejęcia skazanego w celu wykonania kary - prawo udziału ,

  12. w celu określenia kwalifikacji prawnej czynu wg prawa polskiego oraz określenia kary albo środka wychowawczego lub poprawczego, podlegającego wykonaniu w wypadku przejęcia skazanego -prawo udziału skazanego i jego obrońcy,

  13. w przedmiocie dopuszczalności przekazania prawomocnie skazanego cudzoziemca - prawo udziału skazanego i jego obrońcy,

Udział stron w posiedzeniu sądu zażaleniowego - strony oraz obrońcy i pełnomocnicy mają prawo wziąć udział w posiedzeniu sądu odwoławczego w trzech przypadkach:

  1. Z mocy prawa.

    1. gdy sąd ten rozpoznaje zażalenie na postanowienie kończące postęp.

    2. gdy sąd ten rozpoznaje zażalenie na postanowienie o takim charakterze, który uzasadniał prawo stron do udziału w posiedzeniu przed sądem pierwszej instancji; dodatkowo obrońca ma prawo do udziału w posiedzeniu sądu, na którym rozpoznawane jest zażalenie na postanowienie o zastosowaniu lub przedłużeniu tymczasowego aresztowania.

  2. Za zezwoleniem sądu odwoławczego, tj. w uwzględnieniu wniosku o dopuszczenie do udziału w posiedzeniu w odniesieniu do rozpoznawania zażaleń na postanowienia inne niż wymienione w pkt. a i b

Szczególne przywileje procesowe niektórych stron.

Stronami postęp. karnego są ci uczestnicy, którzy działają w procesie we własnym imieniu , mając interes prawny w określonym rozstrzygnięciu. Stronami są zatem:

      1. w postęp. przed sądem:

  1. oskarżyciel publiczny

  2. oskarżyciel posiłkowy

  3. oskarżyciel prywatny

  4. powód cywilny

  5. oskarżony.

      1. w dochodzeniu i śledztwie :

  1. podejrzany

  2. pokrzywdzony

Są to strony zasadnicze. W szczególnych odmianach procesu mogą występować też strony szczególne, charakterystyczne jedynie dla tego typu postęp. karnego. Tak też jest w postęp. karnym- skarbowym, w którym występują jako strony ( obok oskarżyciela publicznego i oskarżonego ) odpowiedzialny posiłkowo i interwenient.

1 ) Oskarżyciel Publiczny - organ państwowy, który we własnym imieniu wnosi i popiera oskarżenie w sprawach o postęp., które ustawa nakazuje lub zezwala ściągać skarga publiczną. Chodzi o tu o postęp. ścigane z urzędu i z urzędu lecz na wniosek a także niekiedy o postęp. prawno- skargowe. Oskarżyciel publiczny działa jak strona, jest stroną postęp. , która nie reprezentuje w nim swego prywatnego interesu jak pozostałe strony, ale interes publiczny, który z uwagi na rozdział kompetencji między organami państwowymi staje się jakby „ własnym” interesem prawnym oskarżyciela. Od oskarżyciela publicznego wymaga się zachowania obiektywizmu. Podlega on zatem ex lege wyłączeniem ok. oskarżenia z powodów podobnych jak sędzia od udziału w sprawie może on być także wyłączony na wniosek , w razie uzasadnionej wątpliwości co do jego bezstronności. Podstawowym zadaniem oskarżyciela publicznego jest realizacja procesowej funkcji ścigania karnego, a więc doprowadzenie do sprawiedliwego ukarania osoby winnej popełnienia postęp.. Na oskarżycielu publicznym ciąży więc ciężar dowodu, a wiec udowodnienie sprawstwa i winy oskarżonemu i obalenie domniemania niewinności. Oskarżyciel publiczny powinien zatem występować z oskarżeniem jedynie, gdy jest przekonany o sprawstwie i winie danej osoby odnośnie do określonego postęp.. Stąd też prokuratorowi jako zasadniczemu oskarżycielowi publicznemu powierza się jako organowi ścigania prowadzenie lub nadzorowanie postęp. Przygotowawczego. W tym etapie postęp. karnego prokurator - jako organ prowadzący lub nadzorujący postęp, - jest gospodarzem procesu ( dominus litis). Do niego więc należy decyzja, czy postęp. będzie umorzone czy też wystąpi jednak do sądu z oskarżeniem lub wnioskiem o warunkowe umorzenie. Prokurator może objąć swym ściganiem także postęp. prywatnoskargowe. Może to uczynić wszczynając dochodzenie w sprawie o takie przestępstwo, albo wstępując do postęp. już wszczętego, jeżeli wymaga tego interes społeczny. Prokurator może wstąpić do toczącego się już postęp. prywatnoskargowego, które z tą chwilą staje się postęp.m z urzędu (publicznoskargowym). Kodeks przyjmuje, że udział prokuratora w rozprawie w sprawach z oskarżenia publicznego jest obowiązkowy, chyba, że ustawa stanowi inaczej. ( art.46kpk) . Oznacza to obowiązek uczestnictwa także wtedy, gdy prokurator jako oskarżyciel odstąpił od oskarżenia; w takim wypadku realizuje on swoją funkcję rzecznika praworządności ( interesu społecznego). Prokurator w zasadzie nie musi brać udziału w posiedzeniach sądu, ale ma prawo także zagwarantowane, z tym , że może też zgłosić swe wnioski na piśmie , a w sprawie mniej istotnej kwestii - także w inny sposób przekazać swe oświadczenie, które zamieszcza się w protokole ) art96*1) Prokurator jest jednak zobowiązany do wzięcia udziału w posiedzeniu sądu przed rozprawą, gdy jego przedmiotem jest wniosek prokuratora o zastosowaniu środka zabezpieczającego; warunkowe umorzenie postępow. , skazanie bez rozprawy lub przekazanie spr. do postęp. mediacyjnego albo umorzenie lub zawieszenie procesu., zwrot spr. Do postęp. przygotowawczego, stwierdzenie niewłaściwości sądu, do którego skierował on akt oskarżenia, wydanie nakazu karnego bądź innego środka przymusu ( art. 339 *5 zd 1 w zw. z * 1,5i 4)

Pokrzywdzony - osoba fizyczna lub prawna, a także instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna, choćby nie miała osobowości prawnej, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo ( art. 49 *1i2)

Pokrzywdzony działa w zasadzie w postępow. Karnym samodzielnie i bezpośrednio. Jeżeli nie jest on os. fiz. czynności procesowe dokonuje uprawniony organ do działania w jego imieniu. Jeżeli zaś pokrzywdzonym jest osoba małoletnia , ubezwłasnowolniona, prawa pokrzywdzonego wykonuje przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod którą stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje ( art. 51*52 kpk) tj. małżonek, wstępni, zstępni, rodzeństwo, powinowaci w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca ze zmarłym we wspólnym pożyciu ( art. 115 * 11kpk) W razie braku najbliższych lub ich nieujawnienia prawa te może wykonywać PROKURATOR ( art. 87 * 1).

W/g art. 299 *1kpk pokrzywdzony z samego faktu pokrzywdzenia go przestępstwem jest uznawany za stronę postęp. przygotowawczego. W sprawach o postęp. ścigane na wniosek, od jego woli zależy już wszczęcie dochodzenia lub śledztwa, gdy wniosek o ściganiu jest szczególną przesłanką procesową art. 171 pkt 10 i *2 pokrzywdzony może przy tym oddziaływać tu na byt tego etapu procesu, gdyż może on cofnąć wniosek unicestwiając postęp., z tym, że skuteczność tego oświadczenia jest uzależniona w postęp. przygotowawczym od zgody prokuratora ( art. 12). Przy postęp.ch spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu , naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia lub przeciwko przestępstwu w komunikacji, przeciwko środowisku, mieniu, bądź obrotowi gospodarczemu pokrzywdzony może wystąpić o nałożenie na skazywanego obowiązku naprawienia szkody ( art. 46 *1kk) Chodzi tu o instytucję WNIOSKU O NAPRAWIENIE SZKODY. Może on być złożony aż do udania się sądu na naradę, czyli do zamknięcia przewodu sądowego, a gdy pokrzywdzony jest stroną - także w końcowych głosach stron. Wniosek taki jest też aktualny przy postęp.ch, które spowodowały śmierć ( art. 46*1kpk) z tym że tu z wnioskiem będą występować osoby wskazane w art. 52 kpk. W spraw. o każde przestępstwo ścigane ex officio pokrzywdzony może wystąpić z zawiadomieniem o przestępstwie, ale też niezależnie od tego, kto złożył takie zawiadomienie, ujawniony pokrzywdzony powinien być zawiadomiony o wszczęciu i odmowie wszczęcia dochodzenia lub śledztwa, a także o umorzeniu wszczętego postęp. przygotowawczego wraz z pouczeniem o przysługujących im uprawnieniach ( art. 305* 4) W przypadku wielości pokrzywdzonych , gdyby liczba ich była taka, ze poważnie utrudnia indywidualne powiadomienie, dopuszczalne jest zawiadomienie przez masowe środki przekazu. Pokrzywdzony ma prawo zaskarżyć postanowienia odmawiające wszczęcia lub umarzające postęp. ( art. 306 *1 kpk) , a pokrzywdzony, który złożył zaświadczenie o przestępstwie może też wnieść zażalenie na opieszałość (bezczynność) organów ścigania jeżeli w ciągu 6 tygodni od wystąpienia z zawiadomieniem nie powiadomiono go o wszczęciu lub o odmowie wszczęcia dochodzenia lub śledztwa (art. 306 *3). Pokrzywdzony posiada również możliwość samodzielnego wniesienia oskarżenia w sprawie o czyn ścigany z urzędu w razie powtórnego prawomocnego odmówienia wszczęcia postęp. przygotowawczego lub umorzenia go , po uprzednim uchyleniu pierwszych takich postanowień przez sąd.

W toku postęp. przygotowawczego pokrzywdzony może:

    1. składać samodzielnie lub przez pełnomocnika wnioski dowodowe

    2. uczestniczyć we wnioskowych czynnościach dowodowych

    3. domagać się sądowego przesłuchania świadka w toku dochodzenia ( śledztwa) . W razie niebezpieczeństwa niemożności przesłuchania go później w postęp. sądowym ( art. 316 *3)

    4. uczestniczyć też w innych niepowtarzalnych dowodowych czynnościach śledczych i dochodzeniowych (art. 317 kpk)

    5. żądać dopuszczenia do każdej czynności dowodowej postęp. przygotowawczego ( art. 317 kpk)

    6. przeglądać akta w toku tego post. Wprawdzie tylko za uprzednią zgodą prowadzącego dochodzenie lub śledztwo (art.156* 5 kpk) ale też i z możliwością zaskarżenia decyzji odmawiającej ich udostępnienia ( art. 159 kpk) m

    7. zaskarżać na zasadach ogólnych postanowienia i zarządzenia wydane w post. przygotowawczym ( art. 465i 466 kpk) , a także żalić się na inne- nie będące postanowieniami lub zarządzeniami - czynności , jeżeli naruszają one jego prawa z

    8. zawiadamia się go o zamknięciu dochodzenia lub śledztwa oraz o przesłaniu do sądu aktu oskarżenia lub wniosku o warunkowe umorzenie postęp..

Pokrzywdzony z racji samego pokrzywdzenia nie jest jeszcze generalnie stroną sądowego postęp. karnego i aby się nią stać musi z zasady podjąć kroki prawne w celu wejścia w rolę OSKARŻYCIELA POSIŁKOWEGO ( prywatnego) lub POWODA( albo kumulatywnie obu tych stron) Niemniej jako strona postęp. przygotowawczego zachowuje on pewne uprawnienia strony także w trakcie wstępnej. Pokrzywdzony może realizować we wstępnej fazie postęp. sądowego jedynie takie uprawnienia jakie kodeks wyraźnie mu nadaje, a więc:

  1. kodeks zapewnia pokrzywdzonemu udział we wskazanych posiedzeniach

  2. możliwość porozumienia się z oskarżonym , co do naprawienia szkody i zadośćuczynienia krzywdzie

  3. możliwość zaskarżenia postanowienia sądu o warunkowym umorzeniu ( art. 342*4kpk)

  4. kodeks przewiduje ponadto udział pokrzywdzonego z racji samego pokrzywdzenia w posiedzeniu w przedmiocie podjęcia postęp. warunkowo umorzonego ( art. 550 *2 )

  5. w posiedzeniu w przedmiocie wydania nakazu karnego (art. 500*4) ale bez doręczenia mu tego nakazu i bez możliwości złożenia sprzeciwu ( art. 505*1 i 506 * 1 kpk)

Pokrzywdzony z racji samego pokrzywdzenia może także uczestniczyć w rozprawie Obecny kodeks nie wymaga od pokrzywdzonego statusu STRONY. Jeżeli pokrzywdzony występuje w charakterze świadka, przesłuchuje się go w pierwszej kolejności.

2) Oskarżyciel posiłkowy

  1. oskarżyciel subsydiarny - podejmuje swą działalność , gdy oskarżyciel zasadniczy ( publiczny) nie realizuje funkcji ścigania czyli nie wnosi oskarżenia albo odstępuje od niego.

  2. oskarżyciel konkurujący ( pomocniczy) - dysponuje prawem samoistnej skargi niezależnie od oskarżyciela publicznego

  3. oskarżyciel uboczny - włącza się do postęp. obok oskarżyciela publicznego

Oskarżycielem posiłkowym - jest pokrzywdzony, który w sprawie o przestępstwo ścigane z urzędu występuje z oskarżeniem obok prokuratora albo - w określonych prawem sytuacjach - także zamiast tego podmiotu.

Oskarżycielem posiłkowym staje się pokrzywdzony przez samo złożenie oświadczenia , że będzie działał w tym charakterze.

Pokrzywdzony może stać się oskarżycielem posiłkowym z mocy samego prawa.

Pokrzywdzony może też samodzielnie wystąpić z aktem oskarżenia, w sprawie o czyn ścigany z urzędu, jako oskarżyciel posiłkowy, w razie powtórnej odmowy wszczęcia postęp. przygotowawczego lub powtórnego umorzenia tego postęp. przez prokuratora Pokrzywdzony może samodzielnie wnieść akt oskarżenia i wystąpić jako oskarżyciel posiłkowy w terminie miesiąca od doręczenia mu postanowienia prokuratora nadrzędnego . Termin ten nie podlega przywróceniu. Do oskarżenia posiłkowego subsydiarnego dochodzi zatem w sytuacji swoistego sporu pomiędzy pokrzywdzonym i sądem uznającym jego racje z jednej strony , a prokuraturą

z drugiej. Oskarżyciel posiłkowy jest pełnoprawną stroną procesową. Jest zawsze podmiotem niezależnym, nawet gdy działa obok oskarżyciela publicznego . Z uwagi na interes, jaki reprezentuje może jedynie popierać oskarżenie i nie może podejmować jakichkolwiek czynności na korzyść oskarżonego. Działa on wyłącznie we własnym interesie, czyli na niekorzyść oskarżonego. Oskarżyciel posiłkowy może skarżyć każde rozstrzygnięcie i ustalenie, które narusza jego prawa lub szkodzi jego interesom (art. 425 *3). Ma on również możliwość zaskarżenia wyroku także wyłącznie co do kary ( art. 447 * 2) gdyż jego procesowym interesem jest doprowadzenie do sprawiedliwego, w jego odczuciu ukarania sprawcy postęp.. W odróżnieniu o prokuratora udział oskarżyciela posiłkowego w postęp. nie jest jednak OBOWIĄZKOWY, a jego niestawiennictwo nie tamuje toku procesu. Jednakże w razie należytego usprawiedliwienia nieobecności i wnioskowaniu o nieprzeprowadzenie rozprawy bez jego obecności , sąd powinien rozprawę odroczyć lub przerwać , to samo dotyczy nieobecności wywołanej niezawiadomieniem o rozprawie albo wynikłej z przeszkody żywiołowej lub innej ważnej przyczyny np. losowej. Oskarżyciel posiłkowy może w toku postęp. korzystać z pomocy pełnomocnika ( art. 87* 1 ). Oskarżyciel posiłkowy może wnieść o ustanowienie mu przez sąd pełnomocnika z urzędu ( art78 w związku z art. 88 kpk) , w razie wykazania, że nie jest w stanie ponieść kosztów pełnomocnictwa bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i rodziny. Oskarżyciel posiłkowy może zawsze odstąpić od oskarżenia. Jeżeli oskarżyciel posiłkowy odstąpił od oskarżenia w sprawie, w której nie bierze udziału oskarżyciel publiczny, sąd zawiadamia o tym prokuratora, nieprzystąpienie przez niego do oskarżenia w terminie post. ( art. 57 *2 ) Nie wywołuje natomiast żadnych skutków dla postęp. odstąpienie od oskarżenia oskarżyciela posiłkowego, działającego obok oskarżyciela publicznego, a więc oskarżyciela typu ubocznego. Postęp. trwa tu nadal. Dotyczy to także sytuacji gdy oskarżyciel publiczny wcześniej też odstąpił od oskarżenia , gdyż odstąpienie sądu nie wiąże. Oskarżyciel posiłkowy, który odstąpił od oskarżenia nie może już ponownie przyłączyć się do postęp.

3) Oskarżyciel Prywatny - jest pokrzywdzony, który w sprawach o postęp. przekazane przez przepisy praw. Karnego materialnego do ścigania z oskarżenia prywatnego , wnosi i popiera takie oskarżenie. Zakres przestępstw ściganych tzw. skargą prywatną określają przepisy pr. Karnego i ustaw szczególnych. Każdy z wielu działających jednocześnie oskarżycieli prywatnych zachowuje SAMODZIELNOŚĆ W POSTĘP. . Każdy z nich może zatem odstąpić od oskarżenia, ale nie wywołuje to skutku wobec pozostałych i postęp. może toczyć się dalej. Sąd umorzy wówczas proces jedynie w zakresie dotyczącym oskarżyciela , który od oskarżenia odstąpił. Oskarżyciel prywatny w odróżnieniu od oskarżyciela publ. pozostaje gospodarzem procesu. Może on zatem skutecznie odstąpić od oskarżenia ( art. 496 *1i2) w tym i w sposób dorozumiany ( art491*1 i art. 496 *3kpk) a sąd musi wówczas postęp. umorzyć. Możliwe też jest i zalecane przez ustawodawcę pojednanie się oskarżyciela z oskarżonym i zawieranie ugod ( art. 492 i494)

Status oskarżyciela prywatnego nabywa się przez:

  1. wniesienie skargi prywatnej ( art. 487 i 488 )

  2. złożenie oświadczenia o przyłączeniu się do wszczętego już przez innego pokrzywdzon. postęp. prywatnoskargowego (art. 59 *2)

  1. oświadczenie o podtrzymaniu oskarżenia wniesionego uprzednio przez prok, od którego prok odstąpił jako prywatnego (60 *4)

  2. przez złożenie oświadczenia o wstąpieniu w prawa zmarłego oskarżyciela prywatnego ( art. 61 * 2)

Status oskarżyciela prywatnego uzyskuje się przez samo dokonanie czynności wymaganej przez pr. Procesowe.

4) Powód cywilny - powodem cywilnym w procesie karnym jest podmiot dochodzący od oskarżonego , zgodnie z prawem karnym procesowym, roszczeń majątkowych wynikających z popełnienia postęp.. Podmiotem uprawnionym do występowania z takimi roszczeniami jest pokrzywdzony . Dla wytoczenia powództwa uprawniony - poza prokuratorem - może ustanowić pełnomocnika (87)

Gdyby zasądzone odszkodowanie w wyniku przeprowadzonego powództwa nie pokrywało całej szkody lub nie stanowiło pełnego zadośćuczynienia powód cywilny może dochodzić dodatkowo dodatkowych roszczeń w postęp. cywilnym ( art. 415 * 4). Powód cywilny z chwilą przyjęcia powództwa przez sąd zaczyna być stroną postęp. karnego. Może on dowodzić jedynie istnienie tych okoliczności , na których opiera swe roszczenie. Może on zatem wypowiadać się w kwestii winy i kwalifikacji prawnej, gdy ma to znaczenie dla istnienia albo wysokości jego roszenia. Nie może natomiast w ogóle dowodzić okoliczności mających wpływ jedynie na rodzaj i rozmiar kary ani wypowiadać się w tych kwestiach, nie wiąże się to bowiem z jego roszczeniem Powód cywilny może jednak połączyć tę rolę z funkcją oskarżyciela posiłkowego lub prywatnego i wówczas - działając jako oskarżyciel - może wypowiadać się we wszystkich kwestiach mających znaczenie dla rozstrzyg w przedmiocie procesu karnego w tym i o karze

Powód cywilny może:

  1. zadawać pytania osobom przesłuchiwanym podczas rozprawy jako ostatnia ze stron czynnych ( art. 370 * 1 ) chyba , że jest to świadek dopuszczony na jego wniosek, kiedy to zadaje pytania przed pozostałymi stronami ( art. 370 *2 )

  2. jako ostatnia ze stron czynnych powód wypowiada się też w ramach głosów stron ( art. 406 * 1 )

  3. zawsze zaskarżyć wyrok w zakresie rozstrzygnięć naruszających jego prawa lub szkodzącym jego interesom ( 425 * 3 )

Powód cywilny jest tylko tymczasowo zwolniony od uregulowania wpisu od powództwa cywilnego a także od apelacji ( art. 642 ) Jeżeli powództwo zostanie oddalone albo powód cofnie apelację, ponosi on koszty wynikłe z oddalonego powództwa i cofniętej apelacji ( art. 644 * 1)

5) Oskarżony - jest stroną postęp. karnego, którego przedmiotem jest kwestia jego odpowiedzialności prawnej zarzucanego czynu czyn zabroniony przez prawo karne. Oskarżonym może być wyłącznie osoba fizyczna. Winna to być osoba, która ukończyła 17 lat, ale przy niektórych zbrodniach i występkach można ponosić odpowiedzialność już od 15 roku życia

OSKARŻONY SENSU STRICTO - osoba przeciwko której wniesiono do sądu oskarżenie.

OSKARŻONY SENSU LARGO - osoba też podejrzana w postęp. przygotowawczym

Podejrzany jest obok pokrzywdzonego stroną postępow przygotow ( 299*1) Oskarżony, zaś w ścisłym znaczeniu tego słowa - stroną.

Podstawowym prawem oskarżonego ( w szerokim zakresie ) jest prawo do obrony w tym do korzystania z pomocy obrońcy (art. 6 ) Oskarżony ma prawo zarówno do obrony materialnej tzn. obrony przed zarzutem jak i obrony formalnej tzn. prawa do posiadania obrońcy. Prawo do obrony formalnej wyczerpuje się z chwilą ustanowienia obrońcy Prawo do obrony formalnej może jednak niekiedy przerodzić się w obowiązek posiadania obrońcy. Oskarżony musi mieć obrońcę generalnie w dwu grupach sytuacji . Pierwsza grupa odnosi się do całego postęp. karnego, obejmuje zatem postęp. przygotowawcze ( art. 79*1i2), druga to jedynie przypadki, gdy obrona formalna jest obowiązkowa tylko w sądowym etapie procesu karnego.

Oskarżony musi mieć obrońcę w całym postęp. karnym, jeżeli ( art. 79 *1)

  1. jest nieletni

  2. jest głuchy lub niemy

  3. jest niewidomy

  4. zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności

  5. nie włada językiem polskim

Ponadto oskarżony musi mieć obrońcę w całym postęp, gdy sąd uzna to za niezbędne ze względu na okoliczności utrudniające obronę

Oskarżony musi mieć obrońcę ale jedynie w postęp przed sadem gdy:

  1. postęp. toczy się przed sądem wojewódzkim jako przed sądem I instancji , a oskarżonemu zarzucono zbrodnię lub został pozbawiony wolności ( art. 80 zd 1)

  2. postęp. toczy się przed sądem wojskowym, a oskarżonym jest żołnierz, odbywający zasadniczą służbę wojskową, lub pełniący służbę w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego ( art. 67 *1 i 4 )

  3. postęp. toczy się przed wojskowym sądem okręgowym, a oskarżonym nie jest żołnierz o którym wyżej mowa, lecz sprawa dotyczy czynu, który w postęp. przed sądami powszechnymi należy do właściwości sądu wojewódzkiego albo (podżegania i pomocnictwa) przestępstw z art. 339 * 3kk( dezercja za granicę lub za granicą ) albo z art. 345 * 3kk ( czynna napaść na przełożonego z użyciem broni lub podobnie niebezpiecznego narzędzia ) art. 671*2i4 kpk

  4. postęp. toczy się prze wojskowym sądem okręgowym jako apelacyjne, obrona formalna nie była dotąd obowiązkowa ale prezes sądu lub sąd uznali ją za niezbędne ( art. 671 *3i4 )

We wszystkich wypadkach, gdy posiadanie obrońcy jest obowiązkowe, a oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, prezes sądu właściwego do rozpoznania sprawy ustanawia mu obrońcę z urzędu ( art. 81 i art. 671*4)

Obrona formalna jest obowiązkowa ponadto w postęp. wznawianym na korzyść oskarżonego , a prowadzonym po jego smierci lub gdy w postęp. takim zachodzi przyczyna do zawieszenia procesu ( art. 548)

Obrońca z urzędu może pojawić się w postęp. także, gdy obrona jest jedynie dobrowolna ale oskarżony wnosi o ustanowienie mu obrońcy , albo sąd uznaje to za niezbędne

Może to nastąpić:

  1. gdy oskarżony w należyty sposób wykaże , że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony, bez uszczerbku ala niezbędnego utrzymania siebie i rodziny ( art. 78* 10

  2. obrońca z urzędu mimo braku tzw. obrony przymusowej może pojawić się także w razie złożenia przez oskarżonego , nie posiadającego obrońcy z wyboru, na rozprawie lub przed jej rozpoczęciem wniosku o skazanie go z wymierzeniem określonej kary lub środka karnego bez postęp. dowodowego, gdy oskarżony ten wnosi jednocześnie o wyznaczenie mu obrońcy (387 *1i5. Obrońcę ustanawia tu sąd, ale jedynie, gdy dostrzega przesłanki umożliwiające rozpoznanie wniosku oskarżonego o skazanie bez postęp. dowodowego.

  3. w postęp. odwoławczym gdy apelację wniesiono na niekorzyść oskarżonego ,co do winy albo domagając się wymierzenia lub zaostrzenia kary pozbawienia wolności, a oskarżony jest pozbawiony wolności i sąd nie uważa za wskazane zarządzenie doprowadzenia go na rozprawę uznając za wystarczający udział obrońcy, a oskarżony ten nie ma obrońcy z wyboru , sąd ustanawia mu obrońcę z urzędu dla postęp. odwoławczego ( art. 451*2 in fine)

Oskarżony korzysta z domniemania niewinności, nie ma zatem obowiązku dowodzenia swej niewinności ani dostarczania dowodów na swoją niekorzyść. ( art. 74 *1) Oskarżony ma prawo do obrony biernej tzn. oczekiwać na udowodnienie mu przez oskarżyciela sprawstwa i winy lub podjąć aktywną obronę, w tym korzystając z pomocy obrońcy z wyboru lub z urzędu.

Swoje prawo do obrony oskarżony realizuje poprzez zapewnienie mu w kpk uprawnienia do :

  1. składania i odmowy złożenia wyjaśnień

  2. wypowiadania się co do wszelkich kwestii podlegających rozstrzygnięciu

  3. składania wniosków dowodowych i innych wniosków procesowych (np. o wył. sędziego, o uchylenie środka zapobiegawczego)

  4. udziału w czynnościach dowodowych postęp. przygot. oraz w rozprawie i (gdy przewiduje to ustawa) w posiedzeniach sądu

  5. zaskarżania orzeczeń i zarządzeń naruszających jego prawa lub szkodzących jego interesom

Kpk gwarantuje też oskarżonemu prawo do znajomości zarzutów i ich odstaw faktycznych, prawo znajomości aktu oskarżenia z możliwością odpowiedzi na ten akt, prawo przeglądania akt sprawy, wydawania na jego żądanie bezpłatnie odpisu każdego orzeczenia, gdy nie włada on językiem polskim - doręczenie podstawowych aktów wraz z tłumaczeniem ( art. 72 ) Uprawnienia te mają ułatwić mu obronę. W razie tymczasowego aresztowania gwarantuje mu się możliwość nieskrępowanego kontaktu z obrońcą (art. 73 ) Z prawem do obrony i brakiem obowiązku dostarczania dowodów wiąże się tzw. prawo oskarżonego do milczenia . Może on bez podania jakichkolwiek powodów odmówić zarówno odpowiedzi na poszczególne pytania jaki i składania wyjaśnień w ogóle , o prawie tym winien być pouczony (art. 171 * 1). Skorzystanie zaś z tego prawa nie może w żadnym wypadku być uznane za okoliczność obciążającą. Oskarżony musi się jednak liczyć z tym, że w razie uprzedniego złożenia wyjaśnień w postęp. przygotowawczym odmowa ich złożenia w sądzie pociągnie za sobą odczytanie protokołu z dochodzenia lub śledztwa ( art. 389 *1) Składając wyjaśnienia oskarżony nie ponosi odpowiedzialności karnej za zatajenie prawdy lub mówienie nieprawdy, nie składa bowiem zeznań lecz wyjaśnienia, a kk penalizuje jedynie fałszywe zeznania.

Obecność oskarżonego na rozprawie głównej w postęp. zwyczajnym jest wręcz obowiązkowa ( art. 374*1). Kodeks zapewnia oskarżonemu uczestniczącemu w rozprawie prawo do obecności przy wszystkich czynnościach postęp. dowodowego (art. 390 P1) Można go jednak czasowo wydalić z sali sądowej jeżeli :

  1. należy się obawiać, że jego obecność może krępująco oddziaływać na wyjaśnienia współoskarżonego lub zeznania świadka bądź biegłego

  2. mimo upomnienia, oskarżony zachowuje się nadal w sposób zakłócający porządek rozprawy lub godzący w powagę sądu.

Obecność oskarżonego tymczasowo aresztowanego przy poszczególnych czynnościach procesowych

Tymczasowo aresztowany oskarżony ma prawo do nieskrępowanego kontaktu z obrońcą. W postęp. przygoto gdy apelację wniesiono na niekorzyść oskarżonego co do winy albo domagając się wymierzenia lub zaostrzenia kary pozbawienia wolności a oskarżony jest pozbawiony wolności i sąd nie uważa za wskazane zarządzenie doprowadzenia go na rozprawę uznając za wystarczający udział obrońcy. Jeżeli oskarżony nie ma obrońcy z wyboru sąd ustanawia mu obrońcę z urzędu dla postęp. odwoławczego (art 451 *2 infine) W rozprawie odwoławczej udział oskarżonego jest z założenia tylko jego uprawnieniem Powinien być zatem powiadomiony o jej terminie ale jego niestawiennictwo nie tamuje toku rozprawy (art. 450*3). Sąd może uznać jego obecność za obowiązkową (450*2). Jeżeli oskarżony jest pozbawiony wolności sąd może zarządzić sprowadzenia go na rozprawę (art 451 * 1). Uczestnicząc w rozprawie głównej oskarżony (tak ja pozostałe strony) może wypowiadać się w każdej kwestii podlegającej rozstrzygnięciu, przy czym zachowuje tu prawo repliki ( art. 367) składać na rozprawie wnioski dowodowe ( 167, 368) zadawać pytania osobom przesłuchiwanym ( art. 370) i wypowiadać się w końcowych głosach stron z prawem repliki (art. 407kpk)

Uprawnienia pokrzywdzonego w poszczególnych stadiach procesu.

Art. 299§1 kpk przyznaje pokrzywdzonemu ( i podejrzanemu) status strony w postęp. przygotowawczym. Nie jest to tylko gołosłowna deklaracja. W postęp. przejściowym, które rozciąga się czasowo od wniesienia aktu oskarżenia do sądu, do wszczęcia rozprawy głównej pokrzywdzony ma tyle uprawnień, że w sumie składają się na prawa strony. Pojawiają się one już w chwili przesłana aktu oskarżenia do sądu. Oskarżyciel publiczny ma obowiązek pouczyć ujawnionego pokrzywdzonego o tym fakcie. Należy go także pouczyć o uprawnieniach związanych z dochodzenia roszczeń majątkowych, a w razie potrzeby także o prawie do zgłoszenia oświadczenia o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Po wniesieniu aktu oskarżenia pokrzywdzony ma prawo wziąć udział w niejednym z posiedzeń sądu. Może on uczestniczyć w posiedzeniach dotyczących orzeczenie środków zabezpieczających, warunkowego umorzenia postęp., skazania bez rozprawy, umorzenia postęp. i innych rozstrzygnięć przekraczających uprawnienia prezesa sądu z tym jednak, że zawiadomienie go o tych posiedzeniach nie jest obowiązkowe. Bywa też, że sąd uznaje udział pokrzywdzonego (oskarżonego) za obowiązkowy. Może to uczynić, gdy ropa truje się kwestie skazania bez rozprawy. W tym samym etapie procesu pokrzywdzony może również zgłosić swój udział w postęp. w charakterze oskarżyciela posiłkowego ubocznego lub subsydiarnego lub powoda cywilnego. Pokrzywdzony może zgłosić powództwo już w toku postęp. przygotowawczego, ale dopiero po wniesieniu aktu oskarżenia sąd postanawia o dopuszczaniu powództwa. W czasie rozprawy pokrzywdzony nie jest już stroną, Aby nią być musi wystąpić w roli oskarżyciela posiłkowego, prywatnego lub powoda cywilnego. Jeżeli nawet nie wystali w jednej z tych ról to nadal jego pozycja jest szczególna. Wyraża się ona w 2 uprawnieniach

a) może zgłosić wniosek o nałożenie na oskarż. obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody najpóźniej do zamknięcia przewodu sąd

b) ma prawo wziąć udział w rozppra.i pozostać na sali, choćby miał składać zezn. jako św., tu przesłuchiwany w pierwszej kolejności.

Rola pełnomocnika w procesie karnym

Pełnomocnik działa w interesie innej strony niż oskarżony . Pełnomocnik jest więc reprezentantem oskarżycieli: prywatnego i posiłkowych lub powoda cywilnego, strony szczególnej w postęp. karnym skarbowym lub w post. w sprawach nieletnich.

Nowy kodeks wreszcie zezwolił także innej osobie, nie będącej stroną na ustanowienia pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jego interesy w toczącym się postęp.. Taka osoba może być biegły, a nawet świadek żądający np zwrotu należności za podróż i utracone zarobki. Ale sąd, a w postęp. przygotowawczym prokurator może odmówić dopuszczenia do udziału w postęp. pełnomocnika owej innej osoby, jeżeli uzna, ze nie wymaga tego obrona interesów osoby nie będącej stroną. Do pełnomocnika nie odnosi się nakaz przedsiębrania czynności procesowych przez obrońcę jedynie na korzyść oskarżonego. Ma on prawo podejmowania także czynności niekorzystnych dla strony, ale pod warunkiem działania w dobrej wierze i w granicach pełnomocnictwa.

Zakres ograniczenia uprawnień procesowych oskarżyciela posiłkowego.

Oskarżycielem posiłkowym - jest pokrzywdzony, który w sprawie p. przestępstwo ścigane z urzędu występuje z oskarżeniem obok prokuratora albo - w określonych prawem sytuacjach- także zamiast tego podmiotu.

Ustawa stanowi, że w sprawach ściganych z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może po wniesieniu przez prokuratora aktu oskarżenia, aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć oświadczenie , że chce działać w charakterze oskarżyciela posiłkowego ( art. 54 Kpk) Sąd może ograniczyć liczbę oskarżycieli posiłkowych występujących w sprawie, jeśli jest to konieczne dla zabezpieczenia prawidłowego faktu postęp.. Sąd orzeka, że oskarżyciel posiłkowy nie może brać udziału w postęp. gdy bierze już w nim udział określona przez sąd liczba oskarżycieli (art. 56* 1 Kpk)

Oskarżyciel posiłkowy nie może działać w postęp. z nieletnimi ( art. 48 pkt 8. U.p.n.)

Sąd orzeka także, iż oskarżyciel posiłkowy nie może brać udziału w postęp., jeżeli stwierdzi, że nie jest on osobą uprawnioną lub jego akt oskarżenia albo oświadczenie o przystąpieniu do postęp. zostało złożone po terminie ( art., 58 kpk0

Uprawnienia oskarżyciela posiłkowego do czynności w procesie są samodzielnie. Działa o on niezależnie od prokuratora. Jego działania muszą jednak być związane z popieraniem oskarżenia. Nie Może on wykonywać czynności na korzyść oskarżonego.

0x08 graphic
Oskarżyciel posiłkowy może:

1. brać udział w rozprawie

2. składać wnioski

3. zadawać pytania

Ma on prawo udziału w czynnościach procesowych, o których należy go zawiadomić. Jeżeli usprawiedliwił on należycie swoją nieobecność i wnosił o nieprzeprowadzanie czynności bez jego obecności czynność należy odroczyć ( art. 117 kpk)

Może również ustanowić pełnomocnika.

Uprawnienia oskarżyciela posiłkowego nie doznają ograniczeń w postęp. przed sądem I instancji

Oskarżyciel posiłkowy może skarżyć rozstrzygnięcia ale jedynie naruszające jego prawa lub szkodzące jego interesowi

Oskarżyciel posiłkowy może złożyć wniosek o podjęcie postęp. warunkowo umorzonego ( art 549kpk) , wznowienie postęp. zakończonego prawomocnym orzeczeniem ( art 542 kpk) a także jako pokrzywdzony ma prawo wnieść kasację

Z powyższego wynika , że uprawnienia oskarżyciela posiłkowego obejmują:

- postęp. przed sądem I instancji

- postęp. przed sądem II instancji

- postęp. po uprawomocnieniu się orzeczenia

- prawo do nadzwyczajnych środków zaskarżania

Jeżeli oskarżyciel publiczny odstąpi w toku procesu od oskarżenia to nie pozbawia uprawnień oskarżyciela posiłkowego ( art. 54*2)

Art. 55 przewiduje koncepcje skargi subsydiarnej

Oskarżyciel posiłkowy, który samodzielnie wniósł akt oskarżenia ponosi koszty procesu na takich samych zasadach jak oskarżyciel prywatny ( art. 640 kpk) Ponosi też koszty postęp. odwoławczego ( 634kpk) Jednakże sąd może zwolnić oskarżyciela posiłkowego w całości lub w części od zapłaty kosztów sądowych jeżeli istnieją podstawy do uznania, że uiszczenie ich byłoby dla niego zbyt uciążliwe, jak również wtedy, gdy przemawiają za tym względy słuszności.

W razie zrzeczenia się uprawnień, oskarżyciel posiłkowy nie może ponownie przyłączyć się do postęp. ( art. 57 kpk)

Odstąpienie oskarżyciela publicznego od oskarżenia nie pozbawia prawa popierania oskarżenia posiłkowego ( art. 54* 2kpk)

Śmierć oskarżyciela posiłkowego nie tamuje biegu postęp., osoby najbliższe mogą przystąpić do postęp. w charakterze oskarżyciela posiłkowego w każdym stadium postęp.. W razie śmierci oskarżyciela posiłkowego, zawiesza się, a osoby najbliższe mogą wstąpić w prawa zmarłego. Jeżeli w terminie zawiłym - 3- miesięcznym.

Od dnia śmierci oskarżyciela posiłkowego osoba uprawniona nie wstąpi w prawa zmarłego, sąd umarza postęp.

Świadek koronny

  1. Stos. nowa instytucja w pol. pr., wykorzystywana przede wszystkim w sprawach dotyczących przestępczości zorganizowanej,

  2. Mogą z niej korzystać ci przestępcy, którzy zdecydują się zeznawać przeciwko swoim kolegom, a przekazane przez nich informacje w znaczący sposób przyczynia się do ich ujęcia i skazania.

  3. W zamian będzie mógł uniknąć kary.

  4. W niektórych przypadkach może mu przysługiwać specjalna ochrona, ze zmianą tożsamości, pracy i miejsca zamieszkania (w tym przesiedlenie za granice), a nawet operacja plastyczna. W wypadku zagrożenia życia bądź zdrowia, „ŚK” będzie mógł skorzystać z osobistej ochrony policjanta (stałej lub okresowej).

  5. Wedle ustawy, warunki, zakres i sposób udzielania ochrony określane są rozporządzeniami Rady Ministrów.

  6. W praktyce, w obawie o swoje życie, niewiele osób skorzystało z nowych zapisów prawnych (dotychczas brak było przepisów wykonawczych, co uniemożliwiało zapewnienie „ŚK” należytej.

Świadek incognito

  1. Instytucja polegająca na zapewnieniu szczególnej ochrony świadkowi w przypadku, gdy zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności lub mienia świadka lub osoby dla niego najbliższej.

  2. Polega na zachowaniu w tajemnicy danych umożliwiających ujawnienie tożsamości świadka, na podstawie postanowienia sądu lub prokuratora w postęp. przygotowawczym.

  3. Dane dotyczące „ŚI” pozostają wyłącznie do dyspozycji jego i prokuratora, a jeżeli to konieczne - funkcjonariusza policji.

  4. „ŚI” przesłuchuje prokurator lub sąd w miejscu zapewniającym zachowanie danych dotyczących świadka w tajemnicy.

  5. Protokoły z zeznań „ŚI” wolno udostępniać oskarżonemu lub obrońcy w sposób uniemożliwiający ujawnienie tożsamości „ŚI”.

  6. Oskarżony lub obrońca mogą zadawać „ŚI” pytania za pośrednictwem sądu lub prokuratora.

  7. Na postanowienie w sprawie zachowania w tajemnicy danych umożliwiających ujawnienie tożsamości „ŚI” oskarżonemu przysługuje zażalenie do sądu.. Postęp. dotyczące zażalenia objęte jest tajemnicą

Biegły powołany w procesie karnym

Biegły sądowy, ekspert sądowy, osoba przywołana przez prokuratora i sądy dla wydania opinii, jeżeli "stwierdzenie okoliczności mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiadomości specjalnych"; zgodnie z k.p.k., do pełnienia czynności biegłego sądowego mogą być powołane osoby:

        1. znajdujące się na liście biegłych sądowych, ale może nim być także

        2. "...każda osoba, o której wiadomo, że ma odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie" (np. numiymatzk).

Podstawy i konse­kwencje uchybienia właściwości miejsco­wej

Właściwość miejscowa to upoważnienie sądu do przeprowadzenia czynności proceso­wych ze względu na miejsce zda­rzenia, które dało podstawę do dokonania tych czyn­ność. Obowiązują tu trzy reguły:

  1. Właściwy miejscowo do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu popełniono przestępstwo. Miej­scem takim jest:

  1. miejsce działania lub miejsce w którym działanie miało nastą­pić w przypadku postęp. z zaniechania

  2. miejsce skutku w przypadku postęp. materialnego

  3. miejsce zamierzo­nego celu lub skutku (przy usiłowaniu)

Jeżeli przestępstwo popełniono w okręgu kilku sądów właściwy z nich jest ten z nich, w którego okręgu wszczęto naj­pierw postęp. przygo­towawcze. Jeżeli prze­stępstwo popełniono na polskim statku wodnym lub powietrz­nym a nie można usta­lić miejsca popełnienia postęp., wła­ściwy jest sąd macie­rzystego portu statku.

  1. Jeżeli nie można ustalić miejsca popeł­nienia postęp. właściwy jest sąd w którego okręgu:

    1. ujawniono przestęp­stwo

    2. ujęto oskarżonego

    3. oskarżony przed popełnieniem czynu stale mieszkał lub przebywał

3. Jeżeli na podstawie dwóch powyższych reguł nie można ustalić właściwości miejsco­wej sprawę rozpoznaje sąd wła­ściwy dla dzielnicy śródmieście gminy Warszawa centrum.

Konsekwencje uchy­bienia - naruszenie właściwo­ści miejscowej nie powoduje tak daleko idących konsekwencji jak przy właściwości funkcjonal­nej. Jeżeli sąd dopiero na rozpra­wie stwierdzi, że nikt nie jest właściwy miej­scowo lub, że wła­ściwy jest sąd niższego rzędu może przekazać sprawę innemu sądowi jedynie wtedy, gdy powstanie konieczność odroczenia rozprawy. Uchy­bieniem będącym tylko względną przy­czyną odwoławczą będzie, więc nie prze­kazywanie sprawy w razie stwierdzenia niewłaściwości przed rozpoczęciem roz­prawy lub mimo jej odroczenia.

Właściwość funkcjonalna sądu apelacyjnego - rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w I inst. w sadzie okręgowym oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawie. np. rozpoznaje apelacje od wyroków okręgowych, zażalenia na postanowienia sądów okręgowych, stwierdza nieważność z mocy samego prawa.

Kształtowanie składów sędziowskich w drodze wyznaczania i w drodze losowania.

Sędziego albo sędziów powołanych do orzekania w sprawie wyznacza się w kolejności według wpływu sprawy oraz jawnej dla stron listy sędziów danego sadu lub wydziału. Odstępstwo od tej kolejności jest dopuszczalne tylko w formie pominięcia sędziego z pow. jego choroby lub innej ważnej przeszkody, co należy zaznaczyć w zarządzeniu o wyznaczanie rozprawy. Gdy w akcie oskarżenia zarzuca się popełnienie zbrodni zagrożonej kara 25 lat albo dożywotniego pozbawienia wolności, wyznaczanie składu orzekającego dokonuje się na wniosek prok. lub obrońcy w drodze losowania, przy którym maja oni prawo być obecni. Prok. może złożyć wniosek nie póź. niż w terminie 7 dniu po wniesieniu do sadu aktu oskarż., a obrońca w ciągu 7 dni od dnia doręczenia mu odpisu aktu oskarż.

Właściwość sądu z tzw. przekazania sprawy - (z delegacji) stanowi odstępstwo od właściwości miejscowej sądu i powstaje w wyniku decyzji odpowiedniego sądu wyższego rzędu. Kodeks przewiduje trzy przypadki takiej delegacji:

    1. Sąd wyższego rzędu nad sądem właściwym może przekazać sprawę innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli większość osób, które należy wezwać na rozprawę zamieszkuje blisko tego sądu, a z dala od sądu właściwego; podyktowane jest to względami praktycznymi i chęcią zaoszczędzenia kosztów procesu oraz realizacji zasady szybkości postęp.; Na postanowienie o przekazanie sprawy innemu sadowi równorzędnemu zażalenie nie przysługuje.

    2. SN może, z inicjatywy właściwego sądu przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości. Z wnioskiem o przekazanie może wystąpić jedynie sąd, i to tylko sąd właściwy, Przekazanie może dotyczyć wyłącznie sprawy zawisłej w sądzie, a nie takiej, która dopiero miałaby do sądu wpłynąć.

    3. Jeżeli z powodu wyłączenia sędziów rozpoznanie sprawy w danym sądzie jest niemożliwe, sąd wyższego rzędu mocą postanowienia wydanego z urzędu, przekazuje sprawę innemu sądowi równorzędnemu.

Właściwość sadu z łączności spraw karnych - może przybrać formę:

  1. Łączność podmiotowa - (podmiot łączy sprawy) występuje, gdy ta sama osoba oskarżona została o kilka przestępstw, a sprawy te należą do właściwości rożnych sądów tego samego rzędu, właściwy jest wówczas sad, w którym najpierw wszczęto post. przyg. Jeżeli sprawy należą do właściwości sądów rożnego rzędu (rejonowego lub okręgowego), sprawę rozpoznaje sad wyższego rzędu.

  2. Łączność przedmiotowa - (przedmiot łączy sprawy różnych osób) wchodzi w rachubę, gdy post. toczy się jednocześnie przeciwko sprawcom, pomocnikom, podżegaczom i innym osobom, których przestępstwo pozostaje w ścisłym związku z przestępstwem sprawcy. Wówczas jeden i ten sam sad jest właściwy dla wszystkich tych osób.

  3. Łączność podmiotowo-przedmiotowa - (zbieg łączność podmiotowej i przedmiotowej);nie zawsze łącz. spraw i oskarż w jednym procesie sprzyja osiąg. prawdy.; gdy okaże się, ze utrudnia ono rozpoznanie spr, można wył. i odrębnie rozpoznać poszczeg. elem.

Delegacja właściwości - przysługuje sadowi najwyższemu, gdy wymaga tego dobro wymiaru spr. Sąd ten może wówczas z inicjaty właściwego sądu lub na wniosek prok. przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu - właściwość nadzwyczajn.

Wyłączenie sędziego

Jest wyrazem zasady obiektywizmu w polskiej procedurze karnej, która zna dwie podstawy do wyłączenia sędziego:

      1. Obligatoryjna, z mocy prawa (art.40 § 1 kpk), powoduje, że sędzia staje się w ogóle niezdatny do orzekania (iudex inhabilis):

  1. sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio,

  2. jest małżonkiem (lub pozostaje we wspólnym pożyciu) strony, pokrzywdzonego, ich obrońcy, pełnomocnika, przedst. ustawow.,

  3. jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia między dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt. 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieką lub kuratelą,

  4. był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchiwany w charakterze świadka (op.biegł),

  5. brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedst. ustawowy strony albo prowadził postęp. przygotowawcze,

  6. brał udział w niższej instancji w wydawaniu zaskarżonego orzeczenia (zarządzenia),

  7. brał udział w wydawaniu orzeczenia, które zostało uchylone lub stwierdzono jego nieważność,

  8. brał udział w wydawaniu postanowienia o warunkowym umorzeniu postępowania,

  9. brał udział w wydawaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw,

  10. jeżeli zaś brał udział w wydawaniu orzeczenia objętego wnioskiem o wznowienie lub zaskarżonego w trybie kasacji, nie może orzekać co do tego wniosku lub kasacji (art. 40 § 3),

      1. Fakultatywna, na wniosek, (art. 41 § 1) sędzia ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności (iudex suspectus) w danej sprawie.

Art. 41 § 2 - Wniosek można skutecznie zgłosić w części wstępnej rozprawy do rozpoczęcia przewodu sądowego; zgłoszony w czasie przewodu sądowego, pozostawia się bez rozpatrzenia, chyba, że przyczyna wył. sędziego powstała / stała się stronie wiadoma dopiero po rozpoczęciu przewodu,

Tryb wyłączenia (art. 42 kpk)

    1. na żądanie sędziego, który składa oświadczenie do akt i wyłącza się ze sprawy

    2. z urzędu - gdy sędzia oświadczenia nie składa, sąd przed którym toczy się postępowanie orzeka o wyłączeniu,

    3. na wniosek strony - sędziego składa oświadczenie do akt i powstrzymuje się od sprawy (poza działaniami niezbędnymi), a sąd przed którym toczy się postępowanie orzeka o wyłączeniu,

Konsekwencje:

1) orzekanie przez sędziego, który powinien być wył. z mocy prawa, stanowi uchybienie bezwzględne - orzeczenie takie zostaje uchylone, a sprawa przekazana do ponownego rozpatrzenia

2) jeżeli orzekał sędzia tak zwany iudex suspectus stanowi to uchybienie względne i może być podstawą zaskarżenia orzeczenia jako obraza przepisu postęp.. Wysuwając ten zarzut trzeba udowodnić, że mogło mieć wpływ na zaskarżone rozstrzygnięcie..

Terminy zawite, prekluzyjne, instrukcyjne

Termin (3 znaczenia)

  1. pewien okres liczony w jednostkach miary (dzień, miesiąc, rok), w ciągu którego może być dokonana czynność procesowa.

  2. upływ czasu i warunek konieczny do wywoływania określonych skutków proces, takich jak uznanie pisma za doręczone itp.

  3. określa jedynie czas, w ciągu którego może trwać stan wywołany przez wydanie odpowiedniej decyzji procesowej, gdzie termin nie zakreśla czasu na dokonanie danej czynności.

Cztery funkcje terminów, tj. funkcję dynamizującą postęp., funkcję porządkującą, funkcję gwarancyjną i stabilizującą, która sprowadza się do tego, że bezskuteczny upływ terminów do wnoszenia środków odwoławczych powoduje uprawomocnienie się orzeczeń i trwałość obrotu prawnego.

Istotne znaczenie ma podział na terminy:

  1. zawite - termin do wnoszenia środków zaskarżania, a także i te, które ustawa za takie uznaje; bezskuteczność czynności dokonanej po upływie takiego terminu; możność ich przywrócenia, gdy jego niedotrzymanie nastąpiło z przyczyn niezawinionych przez stronę lub innego uczestnika; dokonanie czynności, która w świetle przepisów ustawy jest bezskuteczna, uniemożliwia jej merytoryczne rozpoznanie przez organ procesowy; w razie niezachowania przez uczestnika procesu terminów zawitych, przeznaczonych do wnoszenia środków zaskarżenia, następuje prawomocność formalna stosownej decyzji

  2. prekluzyjne (materialno - procesowe) - jego naruszenie powoduje niemożliwość przywrócenia; upływ terminu prekluzyjnego ogranicza możność realizacji prawa materialnego na drodze karnoprocesowej.

  3. instrukcyjne.(porządkowe) - nakazują dokonanie czynności w określonym czasie, ale ich przekroczenie nie powoduje bezskuteczności tych czynności .

Terminy prekluzyjne a terminy zawite

Terminy prekluzyjne (materialnoprocesowne) - a) czynności dokonane po ich przekroczeniu są bezskuteczne,

b) nie można ich przywracać, c) są zazwyczaj terminami długimi; d) wiążą też organy procesowe.

Terminy zawite - a) po ich upływie dokonanie czynności jest bezskuteczne; b) nie odnoszą się do org. proc. c) mogą być przywrócone przez sąd lub prok., przed którym należało dokonać czynności; powodem przywrócenia może być tylko przyczyna niezależna od strony; d).w ter. zawitym 7 dni od daty ustania przeszkody można zgłosić wniosek (z załącznikiem) o przywrócenie terminu zawitego; ter. zawitymi są tylko terminy: a) do wnoszenia środków zaskarżenia; b) które ustawa za takie uznaje

Doręczenie zastępcze a fikcja doręczenia - w razie odmowy przyjęcia pisma lub odm. albo niemożl. pokwitowania odbioru przez adresata, doręczający sporządza na zwrotnym pokwitowaniu odpowiednią wzmiankę - wówczas doręcz. uważa się za dokonane.

Doręczenie zastępcze - w wypadkach nie cierpiących zwłoki można wzywać lub zawiadamiać osoby telefonicznie albo w inny sposób stosownie do okoliczności, pozostawiając w aktach odpis nadanego komunikatu z podpisem osoby nadającej.

Kategorie dowodów

Ciężar dowodu - powinność udowodnienia ze względu na własny interes prawny. Strony w procesie w własnym interesie powinny dowodzić prawdy swych stwierdzeń. Obowiązek dowodzenia- powinność udowodnienia ze względu na cudzy interes prawny (np. ob. adwokata - dowodzenie na korzyść, interes oskarżonego). Swobodna ocena dowodów - dyrektywa względem której organy procesowe w ocenie dowodów kierują się swoim przekonaniem nie skrępowanym ustawowymi regułami oceny ukształtowanym pod wpływem wskazań wiedzy, doświadczeń i zasad logicznego rozumowania

Dowód - przedmiotem licznych kontrowersji jest pojęcie „dowodu". Konkurują tu ze sobą dwa rozumienia dowodu, w znaczeniu:

Podstawowe kategorie dowodu:

  1. Ze względu na liczbę źródeł dowodu oddalających fakt udowodnienia od źródła dowodu:

    1. dowody pierwotne - pochodzą od źródła dowodu, które zetknęło się bezpośrednio z faktem udowadnianym, tzw. z pierwszej ręki (świadek naoczny, oryginał dokumentu, w zasadzie wyjaśnienia oskarżonego);

    2. dowody pochodne - pochodzą od źródła dowodu pośredniczącego między źródłem pierwotnym a faktem udowadnianym (np. kopia dokumentu lub świadek ze słyszenia).

  2. Ze względu na charakter źródła dowodu:

    1. dowody osobowe - pochodzą od osoby (człowieka żyjącego);

    2. dowody rzeczowe - wszystkie pozostałe, pochodzące od rzeczy w naj­szerszym tego słowa znaczeniu, o którym była mowa.

  3. Ze względu na styczność z faktem głównym: