Propozycja metodyczna - dotyczy sposobu przeprowadzenia hospitacji diagnozującej w klasie I szkoły ponadgimnazjalnej (liceum ogólnokształcącego z rozszerzonym zakresem nauczania z języka polskiego). Propozycja obejmuje :

• konspekt lekcji,

• arkusz do obserwacji hospitacji diagnozującej,

• kontrakt zawarty pomiędzy uczniami a nauczycielem, dotyczący realizacji projektu,

• ankietę ewaluacyjną dla uczniów,

• kartę obserwacji lekcji wraz z ankietą ewaluacyjną (dla zaproszonych na hospitację diagnozującą nauczycieli).

 

Lekcja według załączonych poniżej materiałów została przeprowadzone przez mnie w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Rybniku w dniu 10 października 2003 r. w obecności zaproszonych gości. Jestem autorką wszystkich przedstawionych poniżej materiałów. 

                    Katarzyna Nogły

                    doradca metodyczny ds. języka polskiego

                                        Zespół Szkół Ogólnokształcących w Rybniku

HOSPITACJA DIAGNOZUJĄCA -

KLASA  I (LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE)

 

Program nauczania : „Pamiętajcie o ogrodach...” ( DKOS - 4015 - 16/02 ) 

Hospitacja obejmuje : 

• jedną z umiejętności kluczowych zawartych w PODSTAWIE PROGRAMOWEJ - „Planowanie, organizowanie i ocenianie własnej nauki;

• następujące treści w zakresie kształcenia (język polski) -

Kształcenie w zakresie podstawowym	Kształcenie w zakresie rozszerzonym
Język jako zjawisko semiotyczne pojęcie znaku; podstawowe funkcje znaku językowego: komunikowanie, informowanie, ekspresja, impresja; język jako system znaków; mówiona i pisana wersja języka.	Język jako zjawisko semiotyczne: językowy obraz świata; kompetencja językowa i komunikacyjna; model komunikacji językowej. Wypowiedź językowa (a) intencje komunikacyjne (illokucja)

 

• osiągnięcia :

Kształcenie w zakresie podstawowym	Kształcenie w zakresie rozszerzonym
3.Czytanie: Rozumienie różnych kodów w przekazach kultury masowej 5.Samokształcenie: (a)syntetyzowanie poznanego materiału: scalanie zebranych informacji w problemowe całości	1.Słuchanie i mówienie: (a)próby wystąpień publicznych (podsumowanie dyskusji) skuteczne polemizowanie 2.Odbiór dzieł sztuki (a)rozumienie przyjętej metodologii

 

Procedury osiągania celów:

1. Praca metodą projektu (realizowanego indywidualnie)

2. Dyskusja

3. Analiza i interpretacja tekstu poetyckiego pod kątem sugestii interpretacyjnej (związanej z zagadnieniami hospitacyjnymi)

 

Informacja dotycząca realizacji materiału nauczania w  klasie I : 

     Hospitacja diagnozująca została zaplanowana na zakończenie zajęć

z nauki o języku w zakresie semiotyki i teorii komunikacji. Uczniowie po raz pierwszy zetknęli się z metodą projektu (żaden z uczniów nie pracował w ten sposób w gimnazjum). Metoda projektu została zastosowana ze względu na jej przydatność w kształceniu umiejętności kluczowej założonej w hospitacji diagnozującej, pozwala ona bowiem : 

• nauczyć planowania, organizowania i oceniania własnej nauki, zbierania i selekcjonowania informacji, rozwiązywania problemów;

• kształcić umiejętność efektywnego porozumiewania się w różnych sytuacjach;

• prezentować własny punkt widzenia;

• wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce.

 

Uczniowie zostali zapoznani z metodą pracy, jaką jest projekt. Wszyscy otrzymali do realizacji ten sam temat, przedstawione zostały im  także cele zadania. Wspólnie z nauczycielem ustalony został termin pierwszej konsultacji oraz kontrakt  dotyczący wykonania projektu.  

Wybrany do egzemplifikacji schematu komunikacji językowej wiersz  „Na wieży Babel” Wisławy Szymborskiej nie był omawiany na lekcji. Analiza i interpretacja tego tekstu  - ze względu na specyfikę lekcji z nauki o języku - będzie fragmentaryczna i prowadzona pod kątem sugestii interpretacyjnej. 

Przebieg lekcji:

FAZA WSTĘPNA

 

1. Powitanie uczniów i gości, sprawdzenie obecności.

 

2. Przedstawienie tematu lekcji i jej celów.

TEMAT: W świecie znaków i komunikatów

CELE:  ZGODNIE Z TABELĄ ZAWIERAJĄCĄ TEMATYKĘ HOSPITACJI

 
 

3 ) Ekspozycja przyniesionych przez uczniów materiałów w ramach realizacji projektu „Jak ulica rozmawia z przechodniem?”

• Przypomnienie kontraktu zawartego pomiędzy nauczycielem i uczniami, dotyczącego realizacji projektu

• Skierowanie prośby do obecnych na hospitacji nauczycieli o zapoznanie się z jedną, wybraną przez siebie teczką.

 

FAZA   REALIZACYJNA 

1. Sprawdzenie sposobu zrealizowania tematu - wypowiedzi trzech uczniów , dotyczące techniki wykonania teczki itd.

 

2. Dyskusja na temat:

• ilości i różnorodności komunikatów nadawanych przez ulicę;

• rozróżnienia symptomów i sygnałów;

• funkcji tych komunikatów;

• nadawcy i odbiorcy;

• różnego rodzaju kodów;

• językowego obrazu świata zawartego komunikatach słownych.

 

3 ) Sformułowanie wniosków z dyskusji - praca w parach (uczniowie wspólnie redagują wnioski ) 

4) Odczytanie wiersza Wisławy Szymborkiej „Na wieży Babel” (bez podawania tytułu)

• próba wskazania toposu biblijnego (motyw wieży Babel) i uzasadnienie odwołania się do tego motywu

• określenie znaczenia tego toposu w przekazach dotyczących pochodzenia i początków języka

 

5)Rozdanie uczniom tekstów, ponowne odczytanie utworu 

6) Analiza i interpretacja wiersza pod kątem sugestii interpretacyjnej:

Zbadaj , czy komunikacja językowa pomiędzy bohaterami wiersza była skuteczna. 

Etapy analizy i interpretacji:

• przypomnienie schematu komunikacji językowej

• określenie (w odwołaniu do wiersza) poszczególnych elementów w schemacie komunikacji językowej

• wskazanie zakłóceń komunikacyjnych pomiędzy nadawcą i odbiorcą aktu mowy

• rozpoznanie przyczyn nieskuteczności tego aktu komunikacji językowej

• wskazanie illokucyjnego i perlokucyjnego aspektu  aktu mowy

 

7)Sformułowanie wniosków z analizy i interpretacji wiersza 

PODSUMOWANIE 

1) Podsumowanie lekcji przez uczniów i nauczyciela:

• Próba samooceny  własnych wiadomości i umiejętności przez uczniów

• Ocena stopnia zrealizowania założonych celów przez nauczyciela

 

2)Ankieta ewaluacyjna 

1. Czego nauczyłeś się na tej lekcji? ............................................................................................................................

2. Czy warto pracować metodą projektu? Zapisz mocne i słabe strony takiej metody pracy.

Mocne strony pracy metodą projektu	Słabe strony pracy metodą projektu

 

3. Czy przeszkadzała Ci obecność zaproszonych gości?

TAK                                   NIE

ARKUSZ OBSERWACJI LEKCJI DO HOSPITACJI DIAGNOZUJĄCEJ - KLASA I H

 
 

Objasnienia dotyczące arkusza hospitacyjnego:

• kształcenie w zakresie podstawowym - tekst napisany normalną czcionką

• kształcenie w zakresie rozszerzonym - czcionka pogrubiona

 

Zagadnienie hospitacyjne	Cele - uczeń:	Monitoring - uczeń:
Planowanie, organizowanie i ocenianie własnej nauki	Realizuje projekt związany z określonym tematem  Selekcjonuje materiał    Rozwiązuje problem w twórczy sposób      Wykorzystuje zdobytą wiedzę w praktyce	1.1. Wykonał teczkę, napisał wypracowanie na zadany temat. 2.1. Grupuje zebrane materiały według rodzajów znaków (symptomów, sygnałów, znaków prostych i złożonych)  3.1.Realizuje własną koncepcję rozwinięcia tematu (stosuje różne formy, np. rozprawkę ilustrowaną załącznikami, pisze opowiadanie, przygotowuje prezentację plastyczną opatrzoną komentarzem) 4.1.Operuje pojęciami z nauki o języku i semiotyki (znak, symptom, sygnał, akt komunikacji językowej, schemat komunikacji językowej, nadawca, odbiorca, kod, kontakt, kontekst, funkcje wypowiedzi - informatywna, impresywna, ekspresywna, fatyczna, przedstawiająca (prezentacyjna) 4.2.Stosuje ww. terminy w odniesieniu do rzeczywistości językowej i pozajęzykowej.
Język jako zjawisko semiotyczne	Definiuje pojęcie znaku.         Określa podstawowe funkcje znaku     Język jako system znaków       Językowy obraz świata     5, Kompetencja językowa i komunikacyjna      6. Model komunikacji językowej.	1.1.Postrzega znak jako czynność lub przedmiot funkcjonujące w danej zbiorowości ludzkiej  na zasadzie umowy odnoszącej ww. przedmiot lub czynność do określonego fragmentu rzeczywistości. 1.2.Rozróżnia rodzaje znaków  (symptomy, sygnały) 2.1.Wskazuje funkcję komunikatywną, informatywną ekspresywną, impresywną, fatyczną, prezenatacyjną (przedstawiającą) w tekstach i komunikatach 3.1. Rozpoznaje mówioną i pisaną odmianę języka 3.2. Próbuje określić cechy stylu wypowiedzi poszczególnych bohaterów wiersza Szymborskiej.  4.1.. Dostrzega specyficzny obraz świata zawarty w przekazach  reklamowych  zaobserwowanych na ulicy (wizja konsumenta) 5.1. Wypowiada się poprawnie, z zachowaniem etykiety językowej. 5.2. Formułuje logiczne wypowiedzi  6.1. Przedstawia schemat komunikacji językowej (nadawcę, odbiorcę, kod, komunikat, kontekst, kontakt) 6.2. Odnosi ww. terminy do rzeczywistości (analizuje na przykładach)
Wypowiedź językowa - intencje komunikacyjne (illokucja)	1. Rozpoznaje intencje wypowiedzi w aktach mowy	1.1. Określa intencje wypowiedzi bohatera i bohaterki wiersza Szymborskiej (wyrażenie przez nadawcę i odbiorcę swojego stanu psychicznego i emocjonalnego)
Rozumienie różnych kodów w przekazach kultury masowej	1. Rozróżnia różne kody	Wskazuje graffiti, piosenkę Odczytuje komunikaty zawarte w przekazach różnych kodów
Syntetyzuje poznany materiał	1. Grupuje poszczególne przykłady znaków i kodów w problemowe całości	Omawia różnorodne sposoby komunikowania się „ulicy” z przechodniem Formułuje wnioski
Podejmowanie prób wystąpień publicznych	Podsumowuje dyskusję         Skutecznie polemizuje	Dokonuje samooceny własnej pracy (wskazuje mocne i słabe strony wykonanego przez siebie projektu, relacjonuje problemy napotkane podczas  realizacji zadania ).   2.1. Uzasadnia własne zdanie.
Rozumienie przyjętej metodologii	1. Dostosowuje koncepcję projektu do określonych przez nauczyciela celów	Uzasadnia wybór określonego rozwiązania własnego projektu. Dokonuje analizy tekstu pod kątem sugestii interpretacyjnej zgodnie z założonymi  celami lekcji (rekonstruowanie sytuacji komunikacyjnych).

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

KONTRAKT  

DOTYCZĄCY REALIZACJI PROJEKTU  

„ JAK ULICA ROZMAWIA Z PRZECHODNIEM?” 

1. Projekt realizujemy indywidualnie.

 

2. Forma realizacji projektu jest dowolna - z zastrzeżeniem, iż zawierać powinna różne rodzaje znaków oraz próbę usystematyzowania zebranego materiału.

 

3. Każdemu uczniowi przysługuje jedna konsultacja z nauczycielem w uzgodnionym terminie. Konsultacja nie jest obowiązkowa.

 

4. Poszczególne projekty zostaną wykorzystane podczas hospitacji diagnozującej 10. 10. 2003 r.

 

5. Wykonawca projektu powinien przygotować się do przedstawienia własnej pracy na forum klasy.

 

6. Każdy projekt zostanie oceniony według skali stopni szkolnych po hospitacji diagnozującej (w terminie do dwóch tygodni). Waga stopnia : 1 (zgodnie z przedmiotowym systemem oceniania).

 

7. Kryteria oceny projektu:

• wartość merytoryczna pracy (jakość, nie zaś ilość materiału rzeczowego);

• estetyka projektu;

• oryginalność ujęcia zagadnienia.

Karta obserwacji lekcji wraz z ankietą ewaluacyjną

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

KONTRAKT  

DOTYCZĄCY REALIZACJI PROJEKTU  

„ JAK ULICA ROZMAWIA Z PRZECHODNIEM?” 

1. Projekt realizujemy indywidualnie.

 

2. Forma realizacji projektu jest dowolna - z zastrzeżeniem, iż zawierać powinna różne rodzaje znaków oraz próbę usystematyzowania zebranego materiału.

 

3. Każdemu uczniowi przysługuje jedna konsultacja z nauczycielem w uzgodnionym terminie. Konsultacja nie jest obowiązkowa.

 

4. Poszczególne projekty zostaną wykorzystane podczas hospitacji diagnozującej 10. 10. 2003 r.

 

5. Wykonawca projektu powinien przygotować się do przedstawienia własnej pracy na forum klasy.

 

6. Każdy projekt zostanie oceniony według skali stopni szkolnych po hospitacji diagnozującej (w terminie do dwóch tygodni). Waga stopnia : 1 (zgodnie z przedmiotowym systemem oceniania).

 

7. Kryteria oceny projektu:

• wartość merytoryczna pracy (jakość, nie zaś ilość materiału rzeczowego);

• estetyka projektu;

• oryginalność ujęcia zagadnienia.

 
 
 

Karta obserwacji lekcji wraz z ankietą ewaluacyjną 

HOSPITACJA DIAGNOZUJĄCA W KLASIE I .... 

1. Przygotowanie przez nauczyciela  (materiałów) narzędzi) do hospitacji diagnozującej .....................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. Funkcjonalność dobranych metod i form pracy ............................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................................................................................

3. Ocena poziomu wiadomości i umiejętności uczniów ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. Atmosfera na lekcji ..........................................................................................

.................................................................................................................................

5. Czego nauczył/a się Pan/i na tej lekcji ?

• .......................................................................................................................................................................................................................................................

• ........................................................................................................................................................................................................................................................

• ........................................................................................................................................................................................................................................................

6. Czy warto zapraszać na hospitację diagnozującą innych nauczycieli ?

TAK	NIE

 
 

                                                ...............................................................................

                                                                                                                           (PODPIS NAUCZYCIELA) 

                                                                               Katarzyna Nogły

                                                    Zespół Szkół Ogólnokształcących w Rybniku

---