Projekt wychowawczy
dla dzieci 3 -6 letnich
Miejskiego Przedszkola nr 2
im. Szewczyka Dratewki
w Chodzieży
Jestem dobry jak Szewczyk Dratewka
Opracowały:
Emilia Garstka
Wanda Generowicz
Marta Gryl
Alina Kieruj
Maria Marciniak
Anna Nadolińska
Marta Pogorzelska
Karolina Pondel
Małgorzata Witosławska
Aleksandra Żerko
Chodzież 2009
Spis treści
Wstęp
Cele projektu
Treści programowe
Komentarz metodyczny
Przykłady rozwiązań metodycznych
Oczekiwane efekty
Ewaluacja
Bibliografia
Wstęp
Utwory literackie słuchane w dzieciństwie,
zapadają w naszą pamięć na długie lata,
a ich treści staramy się przekazywać
własnym dzieciom.
Bajki jednoznacznie kojarzone są z dziećmi, gdyż powszechnie wiadomo, iż mały człowiek poznaje świat rzeczywisty przez pryzmat świata wyimaginowanego, stworzonego z myślą o nim, jego potrzebach i możliwościach.
Wpływ bajek na rozwój dziecka można zaobserwować od najwcześniejszych lat jego życia. Bajki wprowadzają dziecko w świat roślin, zwierząt oraz ludzi, z ich typowymi cechami i przywarami. Dziecko poznaje wzorce osobowe, prototypowe postacie dobra i zła. Zaczyna postrzegać ludzkie zachowania oraz ich konsekwencje.
Wybierając Szewczyka Dratewkę na patrona przedszkola byłyśmy przekonane, że pomoże on w procesie edukacji naszych dzieci. Dzięki bohaterowi bajki J. Porazińskiej dzieci przyswoją sobie takie abstrakcyjne pojęcia, jak: dobro, zło, sprawiedliwość, miłość, przyjaźń, wdzięczność, poświęcenie. Postawa Szewczyka - pełna empatii i współczucia, uczy wrażliwości i zachowań prospołecznych. Bajka otwiera przed dziećmi świat metafor i symboli, nauczy kojarzyć mrówki i pszczoły z pracowitością i wytrwałością. Szewczyk ma jasno i wyraźnie zaznaczone cechy przypisywane mężczyźnie - odwagę, nieugiętość, nie zniechęcanie się trudnościami, gotowość do obrony słabszych, czyli postawę rycerskości. Zalety chłopca uczą więc ról społecznych i określają miejsce w społecznym systemie.
Bajka odgrywa wielką rolę w rozwoju emocjonalnym dzieci. W przygody bohaterów wplata różne życiowe sytuacje. Tak jest też w przypadku Szewczyka. Dzieci towarzysząc wędrówce Dratewki przeżywają radość, strach, smutek, zmęczenie. Nawiązują przyjaźnie, pokonują trudności, podejmują wyzwania, odpoczywają i są szczęśliwe. Dzięki tej identyfikacji zapoznają się z całą gamą emocji, uczuć i postaw. Uczą się zachowań społecznie akceptowanych oraz tych, które są potępiane, form ekspresji emocji, sposobów reagowania w trudnych sytuacjach oraz zaspokajania potrzeb.
Dzięki naszej bajce dziecko ma szansę poszerzyć kompetencje językowe, zapozna się z bogactwem języka literackiego i nabędzie umiejętności poprawnego wysławiania się.
Z pewnością bajka o Szewczyku Dratewce będzie dla dzieci źródłem ich wszechstronnego rozwoju.
Cele projektu
Bajka to elementarz moralności człowieka, alfabet jego wartości oraz bogata księga losów człowieka. W kontakcie dziecka z bajką realizują się funkcje: poznawcze, kształcące, wychowawcze i estetyczne. Do specyficznych funkcji bajek należy funkcja rozwojowa, której istota polega na pomocy dziecku w poszukiwaniu odpowiedzi na pytania związane z rozwojem, pomoc w rozumieniu siebie samego, innych, relacji z ludźmi, oraz zmian zachodzących w dziecku i otaczającej rzeczywistości. Bajka w symboliczny sposób ukazuje drogi wyjścia z trudnej sytuacji, problemy o ogólnym charakterze, przedstawia dziecku w symbolicznej i skróconej formie całą drogę od narodzin do dojrzałości.
Cel główny projektu został określony następująco:
Umożliwienie dzieciom odszukiwania sił i wyższych wartości tkwiących w każdym człowieku oraz nawiązywanie i utrzymywanie dobrych relacji z ludźmi w korelacji ze światem przyrody.
Cel główny wyznacza szczegółowe cele edukacyjne, które ukierunkowują działalność nauczyciela oraz odpowiadają potrzebą i oczekiwaniom rozwojowym dziecka.
Realizacja projektu powinna umożliwić:
rozpoznawanie i nazywanie własnych emocji oraz panowanie nad nimi,
nawiązywanie kontaktów z innymi, odczytywanie ich potrzeb i nastrojów,
rozpoznawanie uczuć innych i wykazywanie wrażliwości na nie,
dokonywanie wyborów z przewidywaniem ich skutków,
zaznajamianie ze swoimi możliwościami, słabymi i silnymi stronami,
kształtowanie poczucia własnej wartości bez względu na krytyczne zdanie innych osób, odnajdywanie swoich mocnych stron,
rozwijanie wrażliwości na krzywdę innych z jednoznacznym aktywizowaniem do niesienia pomocy w konkretnych sytuacjach,
kształtowanie poczucia tożsamości z otaczającym światem,
ukazywanie zależności stanu środowiska od działań człowieka,
rozumie zależność człowieka od przyrody i przyrody od człowieka,
rozbudzanie ciekawości, która pomoże dotrzeć do dalekich, nieznanych i niedostępnych percepcji światów,
zaszczepienie wartości duchowych: uwrażliwienie na krzywdę, inności, wskazanie potrzeby niesienia pomocy,
odkrywanie własnego potencjału twórczego,
rozwijanie aktywności twórczej i umożliwienie samorealizacji
stymulowanie twórczych działań dzieci,
Z powyższych celów wynikają zadania dostosowane do potrzeb i możliwości dzieci. Zadania będą działaniami, które zrealizuję w dążeniu do osiągnięcia celów.
Treści programowe
Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci:
porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i sytuacjach zadaniowych:
przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej (stara się współdziałać w zabawach i sytuacjach zadaniowych) oraz w świecie dorosłych;
w miarę samodzielnie radzi sobie w sytuacjach życiowych i próbuje przewidywać skutki swoich zachowań;
wie, że nie należy chwalić się bogactwem i dokuczać dzieciom, które wychowują się w trudnych warunkach, a także, że nie należy wyszydzać i szykanować innych;
Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt:
wymienia rośliny i zwierzęta żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych;
potrafi wymienić zmiany zachodzące w życiu roślin i zwierząt w kolejnych porach roku; wie, w jaki sposób człowiek może je chronić i pomóc im;
Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania:
słucha np. opowiadań, baśni i rozmawia o nich; interesuje się książkami;
Wspomaganie rozwoju mowy dzieci:
stara się mówić poprawnie;
uważnie słucha, pyta o niezrozumiałe fakty i formułuje dłuższe wypowiedzi;
w zrozumiały sposób mówi o swoich potrzebach i decyzjach.
Komentarz metodyczny
Przyroda z jej różnorodnością i bogactwem stanowi dla dziecka ogromny potencjał poznawczy, wzrusza go i zadziwia. Bliskość świata przyrody stwarza możliwości jego odbioru wszystkimi zmysłami, zaspakaja intelektualne i emocjonalne potrzeby. Bezpośrednie zetknięcie się z otoczeniem przyrodniczym nasuwa wiele pytań, daje szerokie możliwości doświadczeń umysłowych. Czynności poznawcze dzieci są mocno uwarunkowane przez uczucie, dlatego przeżycia związane z przyrodą prowadzą do szczególnie intensywnego rozwoju umysłowego dzieci.
Poznawanie przyrody dostarcza dziecku doskonałych możliwości rozszerzania wiedzy, kształtowania uczuć, osobowości i wartości oraz rozwijania zainteresowań ekologicznych.
Kontakt dzieci z przyrodą budzi uczucia opiekuńcze, rodzi zamiłowanie do pielęgnowania roślin, zwierząt. To życzliwe zainteresowanie będzie podstawą do kształtowania u dzieci trwałych wartości i właściwych norm postępowania.
Wspólne spacery, wycieczki do lasu, organizowane spotkania z rodzinami w przedszkolu są rozrywką, ale i ważnym elementem wychowania. Ten czas nie może kojarzyć się z przymusem, ale powinien stać się chwilą wspólnego przeżywania uczuć, odkrywania ciekawych tajemnic świata, ludzi i zwierząt. Powinien być porą, której dziecko nie może się doczekać.
Proponujemy organizować sytuacje edukacyjne, które będą sprzyjały odszukiwaniu wartości oraz utrzymywaniu dobrych relacji z ludźmi w korelacji ze światem przyrody:
- opracowanie programu wychowawczego „Jestem dobry jak Szewczyk Dratewka”,
- referat dla rodziców: „Wartości uniwersalne w życiu małego przedszkolaka” - dom rodzinny źródłem wartości,
- organizowanie zajęć związanych z poznawaniem wartości,
- wycieczka do Teatru i Muzeum,
- spotkanie z panem leśniczym i piknik leśny,
- wycieczki do lasu w różnych porach roku,
- zorganizowanie kącika: „Szewczyk Dratewka wśród leśnych przyjaciół”,
- Akcja Sprzątania Świata
- Dzień Drzewa,
- cykl zajęć uwrażliwiających na potrzeby przyrody,
- przedszkolny konkurs „Co wiem o lesie - jestem przyjacielem lasu”
- opracowanie albumu „Ja w świecie przyrody”,
- ścieżki edukacyjne w lesie,
- Dzień Dziecka i Dzień Rodzica,
- Dzień Patrona,
- dokupienie plansz ekologiczno - przyrodniczych i literatury o tematyce przyrodniczej
Przykłady rozwiązań metodycznych
Temat zajęcia: Kto tu mieszka?
Grupa wiekowa: 3-latki
Cel główny:
rozwijanie mowy poprzez swobodne wypowiedzi dzieci,
uświadomienie roli domu w życiu zwierząt i ludzi.
Cele operacyjne: dziecko:
zna treść bajki „Szewczyk Dratewka”.
ilustruje ruchem treść bajki,
potrafi połączyć w pary zwierzęta z ich domami,
naśladuje głosy i ruchy zwierząt,
wypowiada się na dany temat,
estetycznie koloruje sylwetkę pszczółki.
Formy pracy:
zabawa ruchowo - naśladowcza,
rozmowa,
kolorowanie.
Organizacja zajęcia:
praca z całą grupą,
praca indywidualna.
Pomoce dydaktyczne:
ilustracje zwierząt, ilustracje domków, kredki, sylwetki pszczółki.
Przewidywany przebieg:
Zabawa ruchowo - naśladowcza na podstawie bajki „Szewczyk Dratewka” - „Wędrówki Szewczyka”
Zabawa „Jakie zwierzątko pomogło Szewczykowi?” z wykorzystaniem ilustracji.
Zabawa „Czyj to domek?”.
Przyporządkowanie odpowiedniego domku do różnych zwierząt oraz wypowiedzi dzieci na temat innych domów (kaczka - staw, mrówki - mrowisko, pszczoły - ul, buda - pies, dom - człowiek,, gniazdo - ptaszki).
Zabawa ruchowa „Pszczółki do Ula”.
Kolorowanie sylwetki pszczółki kredkami świecowymi.
Autor: Alina Kieruj
Temat: ,,Szewczyk Dratewka'' zabawy słowem, ruchem i obrazem
Grupa wiekowa- 4-latki
Cel główny:
wykorzystanie szeroko rozumianej zabawy do pobudzania twórczej aktywności dziecka
Cele operacyjne: dziecko:
słucha opowiadania i wypowiada się na określony temat
segreguje materiał przyrodniczy
uczestniczy w zabawie różnicującej bodźce słuchowe, natężenia dźwięku
ozdabia elementy budowli wg własnego pomysłu
zna i przestrzega reguły panujące w grupie
pomaga mniej sprawnym kolegom
rozumie potrzebę niesienia pomocy innym
Cele operacyjne dla dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych: dziecko:
segreguje materiał przyrodniczy
porusza się w rytm muzyki
uczestniczy w zabawach ruchowych, rytmicznych w miarę swoich możliwości
Metody:
czynna,
słowna,
zadań stawianych do wykonania
Formy:
praca z całą grupą
praca w zespołach
praca indywidualna
Organizacja zajęcia:
praca z całą grupą,
praca indywidualna.
Środki dydaktyczne:
CD z nagraniem muzyki relaksacyjnej, chusta animacyjna ,,KLANZA'', ziarenka fasoli i grochu, instrumenty perkusyjne, pudełka kartonowe, farby, pędzle, klocki, kolorowa krepa, nożyczki
Przewidywany przebieg
.Powitanie piosenką ,,Dzień dobry''
Opowiadanie ,,Szewczyk Dratewka'' - podkład muzyczny
.Czy pomagasz innym? Dlaczego? Wypowiedzi dzieci.
Zabawa ,,Przebieranie korca maku''. Dzieci oddzielają ziarenka fasoli od grochu.
Zabawa z instrumentami ,,Szukamy panny z wieży''.
Dzieci cicho grają na instrumentach, jedno z nich - panna z wieży - gra głośniej. Szewczyk Dratewka, chodzi między grającymi i szuka osoby, która jest panną z wieży.
Zabawa z wykorzystaniem pudelek kartonowych.
Co można zrobić z pudełek?
- układanie najwyższej i najdłuższej budowli
- układanie budowli, którą dzieci mogą przeskoczyć
- malowanie pudeł - ozdabianie ich
- układanie wieży
.Zabawa ,,Idziemy na bal''- dzieci projektują stroje z kolorowej krepy i ubierają się w nie.
.,,Tańczymy na balu'' - dzieci odtwarzają swobodnym ruchem nastrój i charakter słuchanej muzyki.
Relaksacja - dzieci wyciszają się przy muzyce.
.,,Budowanie zamku'' - dzieci budują zamek z klocków
Pożegnanie
Autor: A. Koźlarek, E. Garstka, M. Pogorzelska
Temat zajęcia: Projektujemy herb dla Szewczyka Dratewki.
Grupa wiekowa: 5-latki
Cel główny:
przygotowanie dzieci do nadania imienia placówce,
utrwalenie treści bajki,
rozróżnianie figur geometrycznych,
rozwijanie umiejętności liczenia.
Cele operacyjne: dziecko:
potrafi rozpoznać i nazwać cechy charakteru,
dostrzega dobro i piękno w postępowaniu innych,
ilustruje ruchem treści słowne,
zna treść bajki i podejmuje próby jej opowiedzenia samodzielnie,
rozpoznaje i nazywa wybrane figury geometryczne,
liczy w zakresie 10,
podejmuje wspólne działanie ze swoim opiekunem - rodzicem,
projektuje i rysuje zadaną pracę.
Metody pracy:
czynne: mowa ciała, aktywny opis, rysowanie, segregowanie i liczenie, elementy metody Batii Strauss
słowne: rozmowa, opowiadanie, śpiewanie, objaśnianie zadań
oglądowe: oglądanie historyjki obrazkowej i wykonanych projektów,
Formy pracy:
historyjka obrazkowa, rozmowa, zabawa ruchowa, zabawa dydaktyczna, rysowanie, zabawa muzyczna.
Organizacja zajęcia:
praca z całą grupą,
praca w parach,
praca indywidualna.
Pomoce dydaktyczne:
historyjka obrazkowa ,,Przygody Szewczyka Dratewki”, muzyka ilustrująca postacie z bajki, koperty z liczmanami, komplet figur geometrycznych, bębenek, pastele, kartki z bloku technicznego
Przewidywany przebieg:
Wspólne oglądanie historyjki obrazkowej na stworzonej na podstawie bajki
J. Porazińskiej ,,Szewczyk Dratewka”
dzieci opowiadają swoim rodzicom treść bajki,
wyróżnienie pozytywnych i negatywnych postaci utworu( próby uzasadnienia),
zwrócenie uwagi na współdziałanie bohaterów i wzajemne pomaganie sobie.
Opowieść ruchowa ,,Szewczyk Dratewka w lesie” - dzieci ilustrują ruchem treść słyszanego opowiadania.
,,Zgadnij do jakiej postaci z bajki pasuje słyszana muzyka?” - zadanie wspólne dla dzieci i rodziców (należy przypasować słyszaną muzykę do wybranej postaci z bajki).
Zabawa matematyczna ,,Ile zwierzątek pomogło Szewczykowi?” - dzieci naśladują ruchem i głosem otrzymana postać z bajki oraz przeliczają ile zwierząt znajduje się w otrzymanej kopercie.
Zabawa ,,Błyskawica grzmot” - wspólna zabawa dzieci i rodziców do słyszanego utworu wg metody Batii Strauss ( dzieci uczą rodziców wspólnego tańca).
,,Pewnego razu Szewczyk Dratewka odwiedził nasze przedszkole...” - rodzice wraz z dziećmi tworzą opowiadanie, które zostaje zapisane przez panie nauczycielki.
Zabawa matematyczna ,,Zadanie czarownicy” - dzieci otrzymują różne figury geometryczne i określają ich nazwę, kolor, wielkość. Następnie łączą się w grupy wg nazw figury.
,,Projektujemy herb dla Szewczyka Dratewki” dzieci wspólnie z rodzicami projektują pracę plastyczną herb ma kształt wcześniej otrzymanej figury geometrycznej.
Autor: Małgorzata Witosławska, Karolina Pondel
Temat zajęcia: Bohaterowie opowiadania „Szewczyka Dratewki” - Janiny Porazińskiej
w formie teatrzyku kukiełkowego.
Grupa wiekowa: 6-latki
Cel główny:
poszerzenie wiedzy dzieci i ich rodziców na temat sylwetki i cech bohatera -
- Szewczyka Dratewki,
uświadomienie rodzicom jak ważna jest ich rola w życiu przedszkolaka,
włączenie rodziców do działań związanych z uroczystością przedszkolną
„Patron naszego przedszkola”.
Cele operacyjne: dziecko:
wybierze i wykorzysta różnorodny materiał do ozdobienia swojej kukiełki, pacynki,
zaprojektuje i wykona dowolną techniką kukiełkę.
Metody pracy:
czynne: mowa ciała, aktywny opis, rysowanie, segregowanie i liczenie, elementy metody Batii Strauss
słowne: rozmowa, opowiadanie, śpiewanie, objaśnianie zadań
oglądowe: oglądanie historyjki obrazkowej i wykonanych projektów,
Formy pracy:
rozmowa, teatrzyk
Rodzaj aktywności:
plastyczna,
ruchowa,
werbalna
Organizacja zajęcia:
1 część zajęcia - praca z całą grupą,
2 część zajęcia - praca w zespołach
Pomoce dydaktyczne:
pudelka, postacie z bajek, scena teatrzyku , materiał plastyczny, kredki, farby, klej, kolorowy papier, drewniane łopatki, guziki itp.
Przewidywany przebieg:
Przywitanie rodziców.
Zagadka słowna - „ Szyje buty wielką igłą”.
Zabawa dydaktyczna „ Co znajduje się w pudłach”?
Krótkie przypomnienie treści opowiadania.
Zabawa ruchowa ze śpiewem „ Szewczyk”.
Warsztaty plastyczne z podziałem na zespoły - wykonywanie kukiełek dowolną techniką.
Przedstawienie teatrzyku kukiełkowego w wykonaniu rodziców.
Podsumowanie zajęcia.
Autor: Anna Nadolińska
Temat zajęcia: Aby świat był lepszy.
Grupa wiekowa: 6-latki
Cel główny:
Budowanie relacji międzyludzkich opartych na życzliwości i otwartości.
Cele operacyjne: dziecko:
zna treść bajki „Szewczyk Dratewka”,
potrafi scharakteryzować cechy bohatera,
próbuje naśladować jego pozytywne zachowanie,
wyzwala pozytywne emocje,
potrafi współpracować w parze i zespole,
z radością uczestniczy w zabawach muzyczno-ruchowych,
przejawia zachowania niekonwencjonalne w czasie wykonywania zadań o charakterze otwartym, wspomagającym postawy twórcze.
Metody pracy:
aktywizujące - warsztatowe - zabawy, malowanie,
słowne - objaśnienia zabaw, rozmowa,
oglądowe - słuchanie opowieści, oglądanie ilustracji
Formy pracy:
słuchanie bajki czytanej przez nauczycielkę,
zabawa „Daj mi wody”,
zabawa taneczna „Szot”,
zabawa z woreczkami „Kto ma mniej - wygrywa!”,
rozmowa oraz podjęcie zobowiązania,
malowanie farbą akrylową.
Pomoce dydaktyczne:
bajka J. Porazińskiej - „Szewczyk Dratewka”, seria ilustracji do bajki, kubeczki plastikowe dla wszystkich uczestników, woda, nagranie CD tańca „Szot”, woreczki gimnastyczne, linka do zaznaczenia boiska, plakat „Jeśli tylko się postaramy możemy być jak Szewczyk Dratewka”, stare buty, pędzle, farba akrylowa.
Przewidywany przebieg:
W sali gimnastycznej:
Rozmowa nawiązująca do udziału w spektaklu „Szewczyk Dratewka” (teatr w Toruniu).
Wysłuchanie utworu „Szewczyk Dratewka” J. Porazińskiej czytanego przez nauczycielkę, ilustrowanie bajki serią obrazków.
Zabawy:
(w przerwie na czytanie):
„Daj mi wody” - Uczestnicy z kubkami, tylko kilka osób ma w kubku wodę. Wszyscy próbują wyprosić wodę do swojego kubeczka zwracając się do siebie. Zabawa kończy się, gdy we wszystkich kubeczkach jest choć trochę wody.
Zabawa taneczna „Szot” z rodzicami.
Zabawa „Kto ma mniej - wygrywa” - Uczestnicy zabawy dzielą się na 2 drużyny, zajmują pola na których są równe ilości worków z grochem. Na hasło (muzyka) przerzucają je na pole przeciwnika . Zabawa trwa dopóki gra muzyka. Wygrywa drużyna, która posiada mniej worków na swoim polu.
Rozmowa „Jaki był Szewczyk Dratewka i czy nam się podobał”?
Czy możemy być podobni?
Co należy robić?
Odczytanie postanowień z plakatu „Jeśli się postaramy, możemy być jak „Szewczyk Dratewka”.
W sali dydaktycznej:
malowanie butów farbą akrylową.
zorganizowanie „Galerii butów”.
Autor: Wanda Generowicz
Oczekiwane efekty
Podstawowym założeniem prezentowanego projektu jest wyposażenie dzieci w następujące wiadomości i umiejętności:
Dziecko:
- rozpozna i nazwie swoje emocje oraz będzie panowało nad nimi
- nawiąże kontakty z innymi ludźmi, odczyta ich potrzeby i nastroje
- rozpozna uczucia innych i wykaże wrażliwość na nie
- zaplanuje swoje działanie i przewidzi skutki swojego postępowania
- będzie kształtowało poczucie własnej wartości, odnajdzie swoje mocne strony
- uszanuje indywidualność i autonomię w kontaktach z innymi dziećmi i dorosłymi
- będzie wrażliwe na krzywdę innych, gotowe do niesienia pomocy w konkretnych sytuacjach
- dostrzeże zależność stanu środowiska od działań człowieka
- będzie wrażliwe na piękno otaczającego go świata
- będzie bardziej pewne siebie
- odkryje własny potencjał twórczy
- rozbudzi w sobie ciekawość świata
Ewaluacja projektu
Istotny elementem w pracy pedagogicznej jest ewaluacja. Współczesne rozumienie ewaluacji to nie tylko kontrola, ocena, zbieranie danych, to przede wszystkim refleksja własna ukierunkowana na rozwój. Kryterium oceny nie jest stan wiedzy dziecka w danym momencie, ale jego praca, włożony wysiłek, zaangażowanie i postępy. To właśnie te walory będą podlegały kontroli i ocenie, która będzie dokonywana poprzez kompleksową obserwację dziecka.
Narzędziami sprawdzającymi i badającymi zmiany między osiągnięciami końcowymi a początkowymi będą obserwacje dzieci, skale postaw, wywiady, analiza wytworów dzieci. Formami sprawdzania osiągnięć, umiejętności i wiadomości będą różne konkursy, quizy, wystawy. Przy ocenianiu postaw będzie brane pod uwagę zaangażowanie dziecka, jego aktywność w realizacji działań, samodzielność w rozwiązywaniu problemów, umiejętność pracy w grupie. Doskonałą oceną są również opinie rodziców i innych nauczycieli.
Bibliografia
A. Bojarek, „Wychowawcze walory literatury dla dzieci”,
A. Czachór-Chojnacka, „Interpretacja wybranych baśni dla dzieci z punktu widzenia ich funkcji rozwojowej”, Bydgoszcz 1995,
J. Cybulska, J. Dudzińska, S. Lipina, „Inscenizowanie zabaw na podstawie literatury dziecięcej”, Warszawa 1991,
E. B. Hurlock, Rozwój dziecka, Warszawa 1961,
J. Kida, „Funkcje literatury dla dzieci i młodzieży”,
J. Ługowska, „Bajka w literaturze dziecięcej”, Warszawa 1998,
J. Piaget, B. Inhelder, „Psychologia dziecka”, Wrocław 1993,
Małasiewicz A.,Mandale wiosna, lato, jesień, zima, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2007
M. Przetacznik-Gierowska, G. Makieło-Jarża, „Podstawy psychologii ogólnej”, Warszawa 1992,
H. Ratyńska, „Literatura dziecięca w pracy przedszkola”, Warszawa 1992,
B. Romanowicz-Fołtyn, „Miejsce literatury dziecięcej w rozwoju intelektualnym dziecka”,
A. Saan . red.,365 eksperymentów na każdy dzień roku, Wydawnictwo Rea,2005
W. D. Wall, „Twórcze wychowanie w okresie dzieciństwa”, Warszawa 1980
G. Walter .,Żywioły w przedszkolu, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2004