1. Omówić pojęcia :

• Obieg wody w przyrodzie - Obejmuje on procesy zachodzące zarówno w atmosferze takie jak: parowanie, kondensacja, opady, transport wilgoci; biosferze: pobieranie wody i jej oddawanie w procesie oddychania czyli transpiracji, jak i w litosferze: wsiąkanie, spływ podziemny i powierzchniowy. W cyklu hydrologicznym wyróżnia się obieg duży i mały.

• Skraplanie , kondensacja - zjawisko zmiany stanu skupienia, przejścia substancji z fazy gazowej w fazę ciekłą.. Skraplanie może zachodzić przy odpowiednim ciśnieniu i w temperaturze niższej od temperatury krytycznej. Zestaw parametrów; ciśnienie i temperatura, dla których rozpoczyna się proces skraplania nazywany jest punktem rosy. Kondensacja wiąże się ze zmniejszeniem odległości między cząsteczkami substancji.

• Dorzecze - zlewnia danej rzeki, czyli cały obszar, z którego wody powierzchniowe spływają do systemu określonej rzeki. Granicą dorzecza jest dział wodny, a jego punktem zamykającym - ujście do recypienta.

• Zlewnia - jest to całość obszaru, z którego wody spływają do danej rzeki (jeziora, bagna itp.) lub jej fragmentu. Zlewnia dotyczy zarówno wód powierzchniowych, jak i podziemnych. Zlewnia jest (może być) częścią dorzecza danej rzeki.

• Retencja -jest to magazynowanie wody w gruncie, rzekach, jeziorach, oceanach i lodowcach. Podział : powierzchniowa, podpowierzchniowa, podziemna, jeziorna, korytowa, bagienna

2.Zasoby wód powierzchniowych.

Zasoby wodne - zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, występujące na pewnym obszarze. Ze względu na stosunkowo niedużą objętość wód podziemnych nadających się do eksploatacji i ograniczoną zasobność jezior.

Cechy szczególne zasobów wód powierzchniowych to:

• ciągłe przemieszczanie się;

• okresowa odnawialność;

• podatność na zanieczyszczenia;

• w okresowych warunkach zdolność do .

Zasoby wodne w mniejszych zlewniach i jednostkach administracyjnych mogą obejmować zapasy wód podziemnych i wodę zgromadzoną w jeziorach. Błędne jest ujmowanie w obliczeniach zasobów wodnych całej objętości jezior, można przyjmować jedynie aktywną warstwę wody jeziora, podlegającą wymianie w cyklu hydrologicznym. W hydrogeologi wyróżnia się zasoby statyczne i dynamiczne wód podziemnych. Zasoby statyczne obejmują całkowitą objętość wody wolnej, zawartej w danym poziomie wodonośnym.

Zasoby statyczne mogą być nieodnawialne (nie uzupełniane w cyklu hydrologicznym) i odnawialne (uzupełniane dzięki naturalnym czynnikom zasilania).

Zasoby dynamiczne określa się, podając natężenie przepływu strumienia wody podziemnej w przekroju poprzecznym danego poziomu wodonośnego. Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych stanowią część naturalnych zasobów dynamicznych lub statycznych, których pobór nie zakłóci równowagi hydrologicznej i nie wyrządzi szkód innym użytkownikom zasobów wodnych.

3.Zasoby wód podziemnych.

Wody podziemne i ich zasoby

Zasoby wód podziemnych uznać można za jeden z ważniejszych surowców naturalnych świata -

po odliczeniu wody uwięzionej w lodowcach i górach lodowych stanowią one: 97 proc. ogólnych

zasobów wód pitnych na naszej planecie. Korzysta z nich około 50 proc. ludności miast i około 95 proc.

ludności wsi, w sumie ponad 1,5 miliarda mieszkańców Ziemi.

W Polsce ponad połowa obywateli wykorzystuje wody podziemne w codziennych czynnościach.

Objętość wód podziemnych w warstwach skalnych znajdujących się na terenie naszego kraju

szacowana jest na około 6000 km3. Dla porównania - objętość wód powierzchniowych w tzw.

średnim roku hydrologicznym (bez suszy i alarmowych stanów poziomu wody w rzekach) wynosi około 33 km3.

Od pozostałych kopalin zasoby wody różnią się tym, że należą do

surowców odnawialnych. Znaczy to, że ich ilość przy odpowiednim

eksploatowaniu nie maleje. Wykorzystany ubytek zostaje odnowiony

przez infiltrujące wody atmosferyczne. Odbywa się to jednak bardzo

powoli; woda przedostaje się w głąb z minimalną prędkością.

Obliczono, że w centralnej części niecki mazowieckiej wiek wody wynosi

około 50 000 lat - tyle czasu minęło od momentu, gdy zaczęła infiltrować z powierzchni.

Wody podziemne zasilane są głównie przez opady atmosferyczne - w naszej,

umiarkowanej strefie klimatycznej tylko ok. 15 proc. ich objętości

wsiąka w podłoże powoli i infiltruje w głąb. Pozostała ilość częściowo

spływa do rzek, jezior i mórz, częściowo ulega wyparowaniu,

a częściowo zostaje zaabsorbowana przez roślinność (patrz obieg wody w przyrodzie).

4.omówić obieg zamknięty wody.

Zamknięty obieg wody - Układ zbiorników, rurociągów, kanały, w którym występuje ciągła rotacja wody. Głównym przeznaczeniem tego układu jest oszczędzanie wody przez wielokrotne jej zużycie. Nie zalicza się do obiegów zamkniętych:

• instalacji centralnego ogrzewania,

• wielokrotnego wykorzystywania wody w zakładach eksploatacji kruszywa,

• wielokrotnego wykorzystywania wody, bez ciągłej rotacji.

Ilość wody potrzebna do jednorazowego napełnienia instalacji obiegu do punktu zerowego (np. w momencie rozruchu) jest określana jako pojemność obiegu zamkniętego.

5.zanieczyszczenia wody(obszarowe, liniowe, punktowe)

Zanieczyszczenie wód - niekorzystne zmiany właściwości fizycznych, chemicznych i bakteriologicznych wody spowodowane wprowadzaniem w nadmiarze substancji nieorganicznych (stałych, płynnych, gazowych), organicznych, radioaktywnych czy wreszcie ciepła, które ograniczają lub uniemożliwiają wykorzystywanie wody do picia i celów gospodarczych.

Podział zanieczyszczenia

Ze względu na pochodzenie

• naturalne - takie, które pochodzą z domieszek zawartych w wodach powierzchniowych i podziemnych - np. zasolenie, zanieczyszczenie związkami żelaza;

• sztuczne - inaczej antropogeniczne, czyli związane z działalnością człowieka - np. pochodzące ze ścieków, spływy z terenów rolniczych, składowisk odpadów komunalnych. Zanieczyszczenia sztuczne także możemy podzielić na grupę biologicznych (bakterie, wirusy, grzyby, glony) oraz chemicznych (oleje, benzyna, smary, ropa, nawozy sztuczne, pestycydy, kwasy, zasady).

Ze względu na stopień szkodliwości

• bezpośrednio szkodliwe - fenole (gazownie, koksownie) kwasy cyjanowodorowy (gazownie), kwas siarkowy i siarczany, kwaśny deszcz (fabryki nawozów sztucznych, celulozownie, fabryki włókien sztucznych),

• pośrednio szkodliwe - takie, które prowadzą do zmniejszenia ilości tlenu w wodzie poniżej poziomu niezbędnego do utrzymania przy życiu organizmów wodnych.

Wg kryterium trwałości zanieczyszczeń

• rozkładalne - zawierające substancje organiczne, potencjalnie trujące, lecz podlegające przemianom chemicznym do prostych związków nieorganicznych przy udziale bakterii (ścieki domowe)

• nierozkładalne - zawierające substancjne nie ulegające większym przemianom chemicznym i nie atakowane przez drobnoustroje (sole metale ciężkich)

• trwałe - zawierające substancje ulegające rozkładowi biologicznemu w niewielkim stopniu i pozostające w środowisku w niezmiennej formie przez długi okres czasu (pestycydy, fenole, produkty destylacji ropy naftowej)

Ze względu na źródło

• źródła punktowe - ścieki odprowadzane w zorganizowany sposób systemami kanalizacyjnymi, pochodzące głównie z zakładów przemysłowych i z aglomeracji miejskich,

• zanieczyszczenia powierzchniowe lub obszarowe - zanieczyszczenia spłukiwane opadami atmosferycznymi z terenów zurbanizowanych nieposiadających systemów kanalizacyjnych oraz z obszarów rolnych i leśnych,

• zanieczyszczenia ze źródeł liniowych lub pasmowych - zanieczyszczenia pochodzenia komunikacyjnego, wytwarzane przez środki transportu i spłukiwane z powierzchni dróg lub torfowisk oraz pochodzące z rurociągów, gazociągów, kanałów ściekowych, osadowych.

6.ramowa dyrektywa wodna(3 zdania)

Celem niniejszej dyrektywy jest ustalenie ram dla działań na rzecz ochrony śródlądowych wód

powierzchniowych, wód przejściowych, wód przybrzeżnych oraz wód podziemnych, polegających na:

a) zapobieganiu dalszemu pogarszaniu się ekosystemów wodnych oraz ochronie i poprawie stanu

tych ekosystemów wodnych, a także, w odniesieniu do potrzeb wodnych, stanu ekosystemów

lądowych i terenów podmokłych bezpośrednio uzależnionych od ekosystemów wodnych;

b) propagowaniu zrównoważonego korzystania z wody opartego na długoterminowej ochronie

dostępnych zasobów wodnych;

c) dążeniu do większej ochrony i poprawy stanu środowiska wodnego między innymi poprzez

szczególne przedsięwzięcia służące stopniowemu ograniczaniu zrzutów, emisji i strat

priorytetowych substancji niebezpiecznych oraz zaprzestaniu lub stopniowemu eliminowaniu

zrzutów, emisji i strat priorytetowych substancji niebezpiecznych;

d) zapewnianiu stopniowego ograniczenia zanieczyszczenia wód podziemnych i zapobieganiu ich

dalszemu zanieczyszczaniu, oraz

e) dążeniu do zmniejszenia skutków powodzi i suszy, a przez to przyczynianiu się do:

- zapewnienia odpowiedniego zaopatrzenia w dobrej jakości wodę powierzchniową i podziemną,

co jest niezbędne dla zrównoważonego, i sprawiedliwego korzystania z wód,

- znacznej redukcji zanieczyszczenia wód podziemnych,

ochrony wód terytorialnych i morskich,

7.zasoby wodne Polski.

Obszar Polski prawie w całości (99,7%) należy do zlewiska Morza Bałtyckiego, w obrębie którego największą część zajmuje dorzecze Wisły (55,7% powierzchni kraju), dorzecze Odry (33,9 %), rzeki Przymorza (9,3%) i dorzecze Niemna (0,8%). Tylko 0,2% powierzchni Polski należy do zlewiska Morza Czarnego i 0,1% do zlewiska Morza Północnego.

Zasoby

Zasoby wodne w Polsce, przypadające na jednego mieszkańca są mniejsze niż w krajach sąsiednich i znacznie niższe niż przeciętne w Europie ( zaledwie ok. 36% średniej europejskiej).

Na zasoby wodne Polski składają się zasoby wód:

• powierzchniowych (rzeki, jeziora, kanały, zbiorniki wodne)

• podziemnych

zasoby morskich wód wewnętrznych i wód morza terytorialnego

8.czynniki wpływające na kształtowanie się opadów atmosferycznych.

9. Klasyfikacja wód powierzchniowych w Polsce.

I klasa czystości - Wody powierzchniowe w tej klasie charakteryzują się bardzo dobrą jakością

• spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A1,

• wartość wskaźników jakości wody nie wskazują na żadne oddziaływanie antropogeniczne.

II klasa czystości - Wody powierzchniowe w tej klasie można określić jako wody o charakterze dobrym

• spełniają w odniesieniu do większości jakości wody wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A2,

• wartość biologicznych wskaźników jakości wody wskazują na niewielki wpływ oddziaływania czynników antropogenicznych

III klasa czystości - Wody powierzchniowe w danej klasie określić można jako wody zadowalające

• spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A2.

• wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują umiarkowany wpływ oddziaływań antropogenicznych;

IV klasa czystości - Wody powierzchniowe tej klasy scharakteryzować można jako niezadowalającej jakości

• spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A3,

• wartość biologicznych wskaźników jakości wody wskazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany ilościowe i jakościowe w populacjach biologicznych.

V klasa czystości - Wody powierzchniowe danej klasy identyfikować można z wodami złej jakości

• nie spełniają wymagań określonych dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia,

• wartość biologicznych wskaźników jakości wody wykazują na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany polegające na zaniku występowania znacznej części populacji biologicznych

10. Klasyfikacja wód podziemnych w Polsce

I klasa czystości - Wody podziemne w tej klasie charakteryzują się bardzo dobrą jakością

• spełniają w odniesieniu do większości jakości wody wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A2,

• wartość biologicznych wskaźników jakości wody wskazują na niewielki wpływ oddziaływania czynników antropogenicznych

II klasa czystości - Wody podziemne w tej klasie można określić jako wody o charakterze dobrym:

• wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na oddziaływania antropogeniczne,

• wskaźniki jakości wody, z wyjątkiem żelaza i manganu, nie przekraczają wartości dopuszczalnych jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi

III klasa czystości - Wody podziemne w danej klasie określić można jako wody zadowalające:

• wartości wskaźników jakości wody są podwyższone w wyniku naturalnych procesów lub słabego oddziaływania antropogenicznego,

• mniejsza część wskaźników jakości wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi;

IV klasa czystości - Wody podziemne tej klasy scharakteryzować można jako niezadowalającej jakości:

• wartości wskaźników jakości wody są podwyższone w wyniku naturalnych procesów oraz słabego oddziaływania antropogenicznego,

• większość wskaźników jakości wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi;

V klasa czystości - Wody podziemne danej klasy identyfikować można z wodami złej jakości:

• wartości wskaźników jakości wody potwierdzają oddziaływania antropogeniczne,

• woda nie spełnia wymagań określonych dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi

11. Monitoring wód w Polsce

Monitoring wód ma na celu pozyskanie informacji o stanie wód powierzchniowych i podziemnych dla potrzeb planowania w gospodarowaniu wodami oraz oceny osiągania celów środowiskowych. Badania i oceny struktur stanu wód powierzchniowych oraz stanu wód podziemnych dokonuje się w ramach państwowego monitoringu środowiska. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska wykonuje badania wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych. Państwowa służba hyfrologiczno-meteorologiczna wykonuje badania wód powierzchniowych w zakresie elementów hydrologicznych i morfologicznych.

12.podział wskaźników jakości wód(tlenowe, fizykochemiczne, biologiczne)

Wskaźniki jakości wód określają ilość i rodzaje zawartych w wodzie zanieczyszczeń.

Wyróżnia się wskaźniki fizyczne, chemiczne i biologiczne.

Wskaźniki fizyczne to temperatura, zapach, smak, mętność, przezroczystość, barwa wody.

Wskaźniki chemiczne to m.in. odczyn wody, utlenialność, twardość wody, zasadowość, kwasowość, poziom związków azotu i fosforu, chlorków, siarczanów, żelaza, rozpuszczonego tlenu, ChZT, dwutlenku węgla, metali ciężkich.

Wskaźniki biologiczne określają głównie warunki sanitarne np. miano Coli, wskaźnik saprobowości, indeks saprobów, polski indeks biotyczny, BZT

13.charakterystyka powodzi.

powódź - wezbranie wód rzecznych, które prowadzi do szkód gospodarczych, strat w ludziach czy też strat moralnych. Wielkość powodzi określa się w 3-stopniowej skali:

· małe - o zasięgu lokalnym

· średnie - o zasięgu regionalnym, nie mają wpływu na funkcjonowanie państwa,

· duże - o zasięgu krajowym, mają charakter klęski żywiołowej, zakłócają normalne funkcjonowanie państwa lub jego dużej części, istnieje wtedy konieczność pomocy międzynarodowej.

Przyczyny wezbrań rzek i jezior to:

· Zwiększony dopływ wody wskutek intensywnych opadów deszczu lub topienia śniegu (często zjawiska te występują łącznie)

· Utrudniony odpływ wody np. wskutek powstania zatoru lodowego

w rzece, zarośnięcia koryta i doliny rzeki roślinnością, spiętrzenia wód w zbiornikach retencyjnych itp.

Zagrożenie powodziowe w Polsce

Polska jest zaliczana do jednego z najuboższych w wodę państw europejskich jednak woda wciąż jest bardzo groźnym żywiołem. Wyróżniamy cztery rodzaje powodzi:

• roztopowe (wiosenne)

• - opadowe (letnie)

• - zatorowe (zimowe)

• - sztormowe (jesienno-zimowe).

Charakterystyka powodzi

Roztopowe (wiosenne) powodzie spowodowane są topnieniem pokrywy śnieżnej. Zdarza się, że jednocześnie występują opady deszczu, co zwiększa wysokość wezbrania. Pojawiają się na wszystkich rzekach kraju. Najgroźniejsze rozmiary przyjmują na dużych rzekach nizinnych (np. Narwi, Bugu, Warcie, Noteci). Groźne są w środkowym oraz dolnym biegu Wisły i dolnym biegu Odry. Na średniej wielkości rzekach nizinnych (np. Pilicy, Bzurze, Wkrze) powodują podobne zagrożenia jak wezbrania opadowe. Na rzekach górskich i podgórskich (np. Nysie Kłodzkiej, Dunajcu, Kamiennej) nie powodują większych zagrożeń, pomimo iż w górach jest najwięcej śniegu. Spowodowane jest to tym, że intensywność topnienia śniegu ograniczona dopływem energii słonecznej jest znacznie mniejsza od intensywności ulewnych opadów deszczu. Ponadto śnieg w górach topi się powoli, najpierw w dolinach, a na końcu w partiach szczytowych.

Opadowe (letnie) powodzie spowodowane są intensywnymi opadami deszczu. Pojawiają się na wszystkich rzekach kraju. Najgroźniejsze rozmiary przyjmują

na rzekach górskich i podgórskich (np. Nysie Kłodzkiej, Dunajcu, Kamiennej) oraz na rzekach wypływających z gór do których należą Wisła i Odra. Na dużych rzekach nizinnych (np. Narwi, Bugu..)

14.środki ochrony przed powodzią

Środki ochrony od szkód powodziowych mogą być różne: techniczne, administracyjne i ekonomiczne.

Do środków technicznych należy budownictwo wodne, mające na celu ochronę przed powodzią oraz sygnalizację i prognozowanie wezbrań. Środki techniczne leżą przeważnie w gestii inżynierów budownictwa wodnego bądź melioracyjnego.

Środki administracyjne obejmują zarządzenia władz, mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego i działalność doraźną przed powodzią i w czasie powodzi.

Do środków ekonomicznych zaliczamy asekuracje (ubezpieczenia bezpośrednie) i reasekuracje (ubezpieczenia pośrednie).

Ochrona przeciwpowodziowa obejmuje zespół środków służących do zapobiegania powodziom lub do ograniczenia ich rozmiarów i skutków. Pod względem stosowanych środków technicznych, ochrona przeciwpowodziowa dzieli się na ochronę czynną i bierną.

Ochrona czynna polega głównie na tworzeniu na drodze przepływu fali powodziowej systemu zbiorników retencyjnych, przechwytujących przepływy grożące powodzią.

Należy do niej również tzw. retencyjne przysposobienie zlewni, obejmujące następujące zadania:

• zwiększenie powierzchni zalesienia ( patrz również: Drzewa a ochrona przeciwpowodziowa );

• zwiększenie zdolności retencyjnej małych zbiorników wiejskich, stawów i cieków wodnych;

• właściwą agrotechnikę i agromeliorację.

Ochrona bierna polega na zabezpieczeniu obszarów zagrożonych powodzią przed jej skutkami. Składa się ona głównie na uregulowaniu zwartego koryta i ochronie terenów przyległych za pomocą wałów. Zaliczamy tu także kanały ulgi oraz poldery przepływowe, które spełniają podobną rolę.

15.charakter zbiorników retencyjnych i przeciwpowodziowych.

Zbiornik retencyjny (sztuczne jezioro zaporowe) - sztuczny zbiornik wodny, który powstał w wyniku zatamowania wód rzecznych przez zaporę wodną. Zazwyczaj powstają one w terenach górskich, gdzie koszt budowy zapory w węższej dolinie jest niższy. Zbiorniki te mogą pełnić wiele funkcji, wśród których pewne nawet się wykluczają (np. funkcja energetyczna i przeciwpowodziowa, funkcja zaoptrzenia w wodę i rekreacyjna). Utworzenie sztucznego zbiornika wodnego powoduje znaczące zmiany lokalnego środowiska naturalnego, często budowie zapór towarzyszą protesty ekologów.

Podstawowe funkcja zbiorników retencyjnych to:

• gromadzenie wód na potrzeby ludności miejskiej i przemysłu,

• wykorzystanie energii wodnej (hydroenergetyka),

• ochrona przed powodziami i/lub utrzymanie żeglowności rzeki poprzez zmniejszenie nieregularności przepływów wody,

• wykorzystanie w celach irygacyjnych,

• rozwój turystyki, rekreacji i sportu.

W odniesieniu do zbiorników retencyjnych nie powinno używać się terminu jezioro zarezerwowanego dla naturalnych zbiorników wodnych.

• Podział zbiorników sztucznych

• Zbiorniki retencyjne - zbiorniki ,których zadaniem jest magazynowanie wody w okresach jej nadmiaru w celu wykorzystania jej w innym okresie. Zbiorniki retencyjne charakteryzują się dużymi różnicami poziomów wody. Wahania stanów zależą od wielkości dopływu wody ze zlewni oraz od potrzeb gospodarczych użytkowników.

• Zbiorniki wyrównawcze - specyficzny rodzaj zbiorników, funkcjonują one jako zbiorniki pomocnicze przy dużych zbiornikach retencyjnych. Głównym zadaniem zbiorników wyrównawczych jest magazynowanie tzw. przepływów szczytowych ze zbiorników retencyjnych celem ich wyrównania.

• Zbiorniki przepływowe - powstają w wyniku przegrodzenia rzek jazami, których zadaniem jest utrzymanie w zasadzie stałego poziomu piętrzenia. Typowe zbiorniki przepływowe nie maja zdolności retencyjnych i charakteryzują się w zasadzie stałym poziomem piętrzenia.

• Zbiorniki suche - zbiorniki przeciwpowodziowe. Budowle piętrzące, tworzące zbiorniki suche mają urządzenia upustowe bez zamknięć. Rzeka swobodnie przepływa przez czaszę zbiornika i urządzenia upustowe, do czasu gdy przepływ staje się większy od zdolności przepustowych stopnia. Większe dopływy są magazynowane w zbiorniku. Po przejściu fali powodziowej następuje stopniowe opróżnienie zbiornika. Pomiędzy przejściami fal powodziowych czasze zbiorników najczęściej są wykorzystywane jako pastwiska.

16.rodzaje stref przeciwpowodziowych w zbiornikach.

Rodzaje stref przeciwpowodziowych w zbiornikach




W zbiornikach wielozadaniowych na strefę retencyjną przeciwpowodziową przeznacza się wierzchnią część zbiornika .

Strefę tę można podzielić na trzy warstwy:

• rezerwę przeciwpowodziową stałą, między najwyższym poziomem ubytkowym a koroną przelewu;

• rezerwę przeciwpowodziową operatywną, między koroną przelewu a poziomem operatywnym;

• rezerwę przeciwpowodziową forsowaną, między poziomem rezerwy operatywnej a najwyższym poziomem przeciążenia.

Ponadto w zbiornikach wielozadaniowych można wyróżnić:

• rezerwę przypadkową, której wielkość· zależy od chwilowego stanu napełnienia zbiornika; jest ona zawarta między aktualnym napełnieniem a napełnieniem przy najwyższym poziomie ubytkowym;

• rezerwę wymuszoną, uzyskiwaną przez częściowe opróżnienie zbiornika w strefie pojemności użytkowej , przed nadejściem fali powodziowej. Rezerwa ta może być uwzględniana tylko w przypadku gdy dysponuje się prognozą dopływu i zorganizowaną sygnalizacją przeciwpowodziową.

17.zbiorniki i poldery zalewowe(charakterystyka).

Zbiorniki inundacyjne lub poldery stanowią szczególny rodzaj zbiorników i występują licznie w dolinie Odry. Są to obszary retencyjne, które mogą być zalewane w czasie wezbrań do wysokości poziomu wody w korycie miedzywala ( rys str463). Obszary otoczone wałami ochronnymi są zalewane bądź samoczynnie przez odcinkowe obniżenie korony wału po przekroczeniu określonego stanu wody, bądź mogą mieć urządzenia sterowane typu jazowego. W zależności od sposobu napełniania wodą zbiornika inundacyjnego rozróżnia się poldery stałe i poldery przepływowe.

Oprócz wałów ochronnych lub ograniczających zalew i urządzeń wlotowych oraz wypustowych, na polderach musi być wykonany odpowiedni system odwadniający, który powinien bardzo skutecznie działać po przejściu wezbrania.

Obwałowanie rzek ma na celu ochronę terenów przed ich zalaniem przez uformowaną falę wezbraniową. Jest to najpowszechniejszy i najprostszy sposób ochrony przed powodzią (znany i stosowany od starożytności). Jednak skuteczność tego sposobu nie może być gwarantowana ponieważ zawsze istnieje potencjalne ryzyko uszkodzenia czy przerwania wału lub przelania się wody przez wał np. wskutek utworzenia się zatoru.

Oceniając techniczne środki przeciwpowodziowe, możemy przyjąć, że budowa zbiorników retencyjnych, polderów stałych i przysposobienie zlewni mają charakter zapobiegawczy, gdyż nie dopuszczają one do powstania wezbrań. Regulacja rzek, kanały ulgi i poldery przepływowe są środkami o działaniu łagodzącym, zmniejszającym szkodliwy wpływ wezbrań. Obwałowanie daje efekt doraźny, jednak nie zawsze i nie na długo, gdyż nie usuwa przyczyny szkód.

18. Obszary dorzeczy w Polsce

1. Obszar dorzecza Wisły obejmujący, oprócz dorzecza Wisły znajdującego się na terytorium RP, również dorzecza Słupi, Łupawy łeby Redy oraz pozostałych rzek uchodzących bezpośrednio do Morza Bałtyckiego na wschód od ujścia Słupi a także wpadających do Zalewu Wiślańskeigo.

2. Obszar dorzecza Odry obejmujący oprócz dorzecza Odry znajdującego się na terytorium RP także dorzecza Regi, Parsęty, Wieprzy, oraz pozostałych rzek uchodzących bezpośrednio do Morza Bałtyckiego na zachód od ujścia Słupi a także wpadających do Zalewu Szczecińskiego

3. Obszary dorzeczy Dniestru, Dunaju, Jarft, Łaby, Niemna, Pregoły Świeżej, Ucker obejmujące znajdujące się na terytorium RP częsci międzynarodowych dorzeczy.

19. Zadania dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej

1. Sporządzanie identyfikacji znaczących oddziaływań antropogenicznych i ocen ich wpływu na stan wód powierzchniowych i podziemnych w regionie wodnym

2. opracowywanie warunków korzystania z wód regionu wodnego

3. opracowanie analiz ekonomicznych związanych z korzystaniem z wód regionu wodnego

4. sporządzenie i prowadzenie wykazów obszarów chronionych na podstawie przepisów ustawy oraz przepisów odrębnych

5. opracowywanie studiów ochrony przeciwpowodziowej w regionie wodnym

6. opracowanie projektów planów ochrony przeciwpowodziowej regionu wodnego

7. koordynowanie działań związanych z ochroną przed powodzią oraz suszą w regionie wodnym, szczególności prowadzenie ośrodków koordynacyjno - informacyjnych ochrony przeciwpowodziowej

8. prowadzenie katastru wodnego dla regionu wodnego

9. występowanie na prawach strony w postępowaniach administracyjnych, prowadzonych na podstawie przepisów ustawy w sprawach dotyczących regionu wodnego.

10. wykonanie kontroli gospodarowania wodami

11. planowanie przedsięwzięć związanych z odbudową ekosystemów zdegradowanych przez eksploatację zasobów wodnych

12. uzgadnianie w zakresie przedsięwzięć dotyczących gospodarki wodnej na terenie regionu, projektów list przedsięwzięć priorytetowych przedkładanych przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej

13. opiniowanie projektów gminnych , powiatowych , i wojewódzkich planów gospodarki odpadami w zakresie ochrony zasobów wodnych.

20. Kataster wodny

Jest systemem informacyjnym o gospodarowaniu wodami składający się z dwóch działów ( dział I i dział II ).

W dziale pierwszym katastru wodnego gromadzi się aktualizuje się dane. Dzaił II katastru zawiera : program wodno- środowiskowy kraju.

Kataster wodny dla obszaru państwa prowadzony jest przez Prezesa Krajowego Zarządu i Kataster dla regionu wodnego prowadzony jest przez dyrektora regionalnego zarządu.

Udostępnienie informacji zawartych w katastrze: Kataster jest udostępniony do wglądu nieodpłatnie, sporządzenie kopii oraz ich przesyłanie odbywa się na podstawie przepisów ustawy ,za przygotowanie i udostępnienie danych w innej formie niż określona powyżej organ administracji publicznej lub upoważniona jednostka organizacyjna pobiera opłatę.

21. Zadania spółek wodnych

1. zapewnienia wody dla ludności w tym uzdatniania i dostarczania wody

2. ochrony wód przed zanieczyszczeniem w tym odprowadzania i oczyszczania ścieków

3. ochrony przed powodzią

4. melioracji wodnych oraz prowadzenia racjonalnej gospodarki na terenach zmeliorowanych

5. wykorzystywanie wody do celów przeciwpożarowych

6. utrzymywania wód

---