1.Przedmiot nauki o finansach

FINANSE - to ogół zjawisk ekonomicznych związanych z ruchem pieniądza w procesie podziału i wymiany wartości.

Na ruch pieniądza składa się: gromadzenie, podział i wydatkowanie środków pieniężnych. Przedmiotem zainteresowania f. jest pieniądz będący w ruchu, czyli jego emisja poprzez system bankowy, cyrkulacja miedzy różnymi podmiotami gospodarczymi oraz gromadzenie w nim oszczędności i rezerw.

F. są jedną z dyscyplin, które zawierają się w obszarze nauki szeroko pojętej ekonomii. F. maja charakter wiedzy teoretycznej. Jest też ona wiedzą stosowaną, pragmatyczną, praktyczną i użyteczną.

Nauki o charakterze społecznym zajmują się problematyką finansową. Wiedza stosowana opiera się na praktyce obserwowanych rzeczywistych działań kategorii finansowych a także na teorii praw, związków finansowych. Ważną cechą finansów jest to że teoria z praktyką się warunkują, nawzajem przenikają. Badanie zjawisk finansowych wymaga znajomości praw, które nimi rządzą.. Przedmiotem badań finansów zarówno teorii jak i dyscyplin są zawsze zjawiska pieniężne. Finanse to wiedz u podstaw której zawsze i wszędzie leży występowanie pieniądza.

Wyodrębnienie nauki finansów jako samodzielnej dyscypliny nastąpiło na przełomie XVIII i XIX wieku. Wg A Smitha nauka finansów początkowo zajmowała się wydatkami i dochodami państwa oraz długiem publicznym. Rozwój krajów, pojawienie się kredytów spowodowało pojawienie się pieniądza papierowego. Finanse objęły również badania nad wydatkami i dochodami gospodarstw domowych. Objęły one wszystkie sfery życia społecznego i gospodarczego.

2.Finanse a pieniądz

Pojęcie finanse i pieniądz nie pokrywają się ze sobą co do swego zakresu .Każde zjawisko finansowe jest zjawiskiem pieniężnym ale nie każdy proces pieniężny jest finansowym. Procesy przepływu strumieni pieniężnych w końcowym efekcie prowadzą do podziału produktu. Procesy gromadzenia i podziału zasobów mają charakter realny- występuje tu realny pieniądz(bilon, bilety, substytuty)bo mają zwolnienie z zobowiązań.

Istnieją takie zjawiska, które nie wymagają wystąpienia pieniądza w postaci realnej.

Pieniądz w postaci realnej- wykorzystywanie miary pieniądza, jednostek pieniądza dla wyceny wartości jakiegoś produktu .

Pieniądz jest to środek wymiany, powszechnie przyjmowany jako zapłata w transakcjach gospodarczych..

Finanse są ściśle związane z pieniądzem, gdyż przedmiotem zainteresowania nauki finansów jest przede wszystkim ruch pieniądza, jego kreacja w systemie bankowym, cyrkulacja między różnymi jednostkami gospodarującymi oraz „osiadanie” w postaci oszczędności i rezerw pieniężnych.

Przyjmując określenie, że finanse są to zjawiska pieniężne, należy odpowiedzieć na pytanie, czy wszystkie zjawiska pieniężne są objęte pojęciem „finanse”. Otóż nie wszystkie, bowiem wykorzystywanie pieniądza jako miary procesów produkcyjnych nie daje podstawy do objęcia go pojęciem „finanse”, ponieważ nie wymaga to obecności zasobów pieniężnych. Ponadto zjawiska pieniężne, które obejmujemy terminem „finanse”, mają też swoje idealne odbicie: w odniesieniu do przeszłości (np.: księgi rachunkowe) lub przyszłości (planowanie finansowe).

Podsumowując można powiedzieć, że finanse jako nauka zajmują się badaniem gospodarki funduszami i starają się uchwycić związki przyczynowo- skutkowe między gromadzeniem środków pieniężnych a procesami gospodarowania, procesami politycznymi i społecznymi.

3.Pojecie finansów i ich funkcje

FINANSE - to ogół zjawisk ekonomicznych związanych z ruchem pieniądza w procesie podziału i wymiany wartości.

Na ruch pieniądza składa się: gromadzenie, podział i wydatkowanie środków pieniężnych. Przedmiotem zainteresowania f. jest pieniądz będący w ruchu, czyli jego emisja poprzez system bankowy, cyrkulacja miedzy różnymi podmiotami gospodarczymi oraz gromadzenie w nim oszczędności i rezerw.

Wszystkie te procesy to procesy przesuwania ruchu pieniądza, pośrednim celem jest osiadanie pewnych zasobów, a koncowym celem jest zawsze podział dóbr i usług., zarówno materialnych i niematerialnych

Finanse pełnią rozmaite funkcje:

· Funkcja rozdzielcza. polega na powodowaniu (poprzez przepływy środków pieniężnych) podziału produktów i usług,

· sygnalizacyjno- motywacyjna. polega na uzyskiwaniu sygnałów i informowaniu o przebiegu zjawisk gospodarczych, poprzez przepływy strumienia środków pieniężnych. Dzięki temu powstają pewne reakcje ze strony podmiotów gospodarczych.

· Alokacyjna: polega na dostarczaniu dóbr publicznych, jako podział zasobów pomiędzy dobra prywatne i społeczne oraz na ustalaniu ich struktury.

· Dystrybucyjna :polega na dostosowaniu podziału dochodów i bogactwa do sprawiedliwości społecznej.

· Stabilizacyjna: polega na wykorzystywaniu polityki budżetowej dla utrzymania wysokiego poziomu zatrudnienia, stabilności cen i właściwej stopy wzrostu gospodarczego, z uwzględnieniem ich efektów dla bilansu płatniczego.

4.Rodzaje i zakres zjawisk finansowych

Finanse sa bardzo zróznicowane i wystepują we wszystkich spolecznosciach w sposób systematyczny. Cały szereg zjawisk charakteryzuje się tym, że istnieje względna samodzielność ruchu pieniadza w stosunku do ruchu produktów i usług. Mamy do czynienia z takimi procesami, które stanowią procesy produkcji, podziału, wymiany. Jeżeli rozpatrujemy finanse jako sferę stosunków społ. To owe finanse maja w swoim zakresie stosunki ekonomiczne w sferze podziału. W wyniku przebiegu procesów pieniądza można twierdzić, że charakter. dla tych procesów jest to , że te stosunki są nawiązywane między różnymi podmiotami , z różnych tytułów. Najczęściej używanymi kryteriami we wszelkich typach klasyfikacji, w tym również klasyfikacji zjawisk w tym również klasyfikacji zjawisk pieniężnych są dwa kryteria:

1)kryterium przedmiotowe

2)kryterium podmiotowe

Kryterium przedmiotowe pozwala wyodrębnić rodzaje zjawisk pieniężnych niezależnie od tego jakie podmioty biorą w nich czynny udział dokonując wydatków, bądź realizując przychody pieniężne 1. strumienie ekwiwalentne, zwane rynkowymi przepływ pieniądza jest konsekwencją przepływu towaru. Jest on ekwiwalentem wartosci zakupowanego towaru. Wystepuje przy akcie kupna-sprzedaży. Przychód pieniądza dostawcy równy jest wydatkowi odbiorcy. Zasoby pieniężne w celu ich wydatkowania są zgromadzone przez odbiorcę wczesniej , stworzył on fundusz nabywcy. Śroski są zmniejszane o wartośc transakcji i powiększają zasoby pieniężne dostawcy. Strumienie pieniężne realizowane sa na rynku i poprzez rynek, a to oznacza, że sa regulowane przez mechanizm rynkowy, a wiec prawo popytu i podazy, ceny, stawki wynagrodzen. Podstawowym wyznacznikiem zakresu wartosci tych przepływów sa ceny. 2.strumienie redystrybucyjne, zwane transferowymi przepływ pieniądza jest nieekwiwalentny - pusty. Dochód osoby Y jest równy wydatkowi osoby X. Podobnie jak przy strumieniach pieniężnych rynkowych wydatek wymaga wczesniejszego nagromadzenia srodkow pienieznych. Wydatek zmniejsza mozliwosci nabywcze wydatkujacego. Strumienie pieniezne transferowe sa regulowane glownie przez przepisy - nowmy prawne. Brak tu odplatnosci szczegolowej, choc niekiedy wystepuje platnosc ogólna.Tytuly tych przepływów sa zroznicowane np. darowizna, subwencja, spadek. 3.strumienie kredytowe prtzepływ pieniadza wystepuje w wyniku udzielenia kredytu przez bank kredytujacy na rzecz kredytobiorcy. Ponieważ dochod kredytobiorcy nie jest wydatkiem banku podstawa zasielnia kredytow sa zgromadzone oszczednosci roznych podmiotow, lecz okreslaja one zakres mozliwosci kredytowych banku., ale nie sa wrzeczywistosci przez bank wydatkowane. Oszczednosci pieniezne to nie strumien lecz zasob pieniadza, bedacy efektem utrzymania się czesci podmiotow od szeroko pojetej konsumpcji - do wydatkowania pieniadza

Podmiotowa klasyfikacja zjawisk pieniężnych opiera się na kryterium rodzajowego zróżnicowania podmiotów gospodarczych, które dokonują operacji pieniężnych, tzn. realizują przychody, ponoszą wydatki pieniężne oraz dokonują gromadzenia zasobów pieniężnych obejmuje:

1)finanse przedsiębiorstw

2)finanse gospodarstw domowych

3)finanse publiczne

4)finanse banków i instytucji kredytowych

5)finanse ubezpieczeń

5.Polityka finansowa a system finansowy

Polityka finansowa- to świadome wyznaczanie celów i środków ich realizacji przez władze państwowe oraz posługiwanie się nimi oraz szereg analiz, decyzji mających na celu korektę danej polityki gospodarczej.

Cele dotyczące finansów publicznych:

-jaka ma być wielkość deficytu, jakie dochody, jakie wydatki

-środki realizacji celów: podatki, cła, akcyzy, określone normy wydatkowania i formy wydatków

-Rada Polityki Pieniężnej i NBP określają cele polityki pieniężno- kredytowej jak np. zakres akcji kredytowych, powiększenie pieniądza w obiegu, określone rezerwy finansowe, obowiązkowe stopy procentowe= środki realizacji tych celów

System finansowy- to zespół metod i środków realizacji celów polityki finansowej. Zespół norm prawnych, zasad organizacyjnych i instytucji, który służy realizacji zadań finansów a przez to też celów polityki finansowej. Wszystkie te zasady są skodyfikowane lub mają charakter pojedynczych ustaleń władzy ustawodawczej lub wykonawczej. Owe normy prawne regulują i korygują sposób, charakter przepływu strumieni pieniężnych.

Jest to mechanizm współtworzenia i przepływu strumieni pieniężnych między niefinansowymi a finansowymi oraz między finansowymi podmiotami ekonomicznymi, w skład którego wchodzą:

A) instrumenty finansowe,

b)rynki finansowe,

c)instytucje finansowe,

d)zasady określające sposób funkcjonowania systemu finansowego.

Głównym zadaniem systemu finansowego jest współuczestniczenie w tworzeniu powszechnie akceptowanego środka dokonywania transakcji (czyli pieniądza) oraz umożliwienie jego przemieszczania między niefinansowymi podmiotami ekonomicznymi (gospodarstwami domowymi, przedsiębiorstwami i państwem).

6.Gospodarka finansowa: jej zakres i cechy

Każda osoba fizyczna i prawna prowadzi gospodarkę finansowa która charakteryzuje się tym że jest ona działaniem świadomym i racjonalnym.

Proces gromadzenia przychodów i realizacji wydatków- jest to zorganizowany proces racjonalnego gromadzenia i podziału środków w celu osiągnięcia korzyści.

Gospodarka finansowa - świadome działania składające się z całego szeregu czynności o charakterze:

V Przygotowawczym do zgromadzenia środków pieniężnych (prognozowanie i planowanie)

V Działania realizacyjne- (rzeczywiste uzyskiwanie i wydatkowanie środków pieniężnych)

V Rejestracja ewidencyjna zaszłości w dziedzinie gromadzenia i wydatkowania

V Analizy tych zaszłości finansowych

V Wyciąganie wniosków z kształtowania się procesów finansowych po to by ukształtować racjonalne wnioski na przyszłość co do gromadzenia i wydatkowania

Gosp. Fin. To zespół czynnosci po sobie nastepujacych z roznych tytulow i roznymi podmiotami, ale tez obserwacja w przeszlosc po to aby podejmowac decyzje co do przyszlych wydatkow

Gospodarka Finansowa są to czynności polegające również na finansowaniu, planowaniu i gromadzeniu pieniądza

7.Rodzaje strumieni pieniężnych

Kryterium przedmiotowe pozwala wyodrębnić rodzaje zjawisk pieniężnych niezależnie od tego jakie podmioty biorą w nich czynny udział dokonując wydatków, bądź realizując przychody pieniężne 1. strumienie ekwiwalentne, zwane rynkowymi przepływ pieniądza jest konsekwencją przepływu towaru. Jest on ekwiwalentem wartosci zakupowanego towaru. Wystepuje przy akcie kupna-sprzedaży. Przychód pieniądza dostawcy równy jest wydatkowi odbiorcy. Zasoby pieniężne w celu ich wydatkowania są zgromadzone przez odbiorcę wczesniej , stworzył on fundusz nabywcy. Śroski są zmniejszane o wartośc transakcji i powiększają zasoby pieniężne dostawcy. Strumienie pieniężne realizowane sa na rynku i poprzez rynek, a to oznacza, że sa regulowane przez mechanizm rynkowy, a wiec prawo popytu i podazy, ceny, stawki wynagrodzen. Podstawowym wyznacznikiem zakresu wartosci tych przepływów sa ceny. 2.strumienie redystrybucyjne, zwane transferowymi przepływ pieniądza jest nieekwiwalentny - pusty. Dochód osoby Y jest równy wydatkowi osoby X. Podobnie jak przy strumieniach pieniężnych rynkowych wydatek wymaga wczesniejszego nagromadzenia srodkow pienieznych. Wydatek zmniejsza mozliwosci nabywcze wydatkujacego. Strumienie pieniezne transferowe sa regulowane glownie przez przepisy - nowmy prawne. Brak tu odplatnosci szczegolowej, choc niekiedy wystepuje platnosc ogólna.Tytuly tych przepływów sa zroznicowane np. darowizna, subwencja, spadek. 3.strumienie kredytowe prtzepływ pieniadza wystepuje w wyniku udzielenia kredytu przez bank kredytujacy na rzecz kredytobiorcy. Ponieważ dochod kredytobiorcy nie jest wydatkiem banku podstawa zasielnia kredytow sa zgromadzone oszczednosci roznych podmiotow, lecz okreslaja one zakres mozliwosci kredytowych banku., ale nie sa wrzeczywistosci przez bank wydatkowane. Oszczednosci pieniezne to nie strumien lecz zasob pieniadza, bedacy efektem utrzymania się czesci podmiotow od szeroko pojetej konsumpcji - do wydatkowania pieniadza

8.Oszczędności rzeczowe, pienieżne, dochody kredytowe

W skali globalnej wielkość dochodów kredytowych odpowiadać powinna teoretycznie oszczędnościom, co wynika stąd , że przy założeniu , iż wielkość produktów wystawionych na sprzedaż odpowiada wielkości pieniądza znajdującego się na rynku.

Każda oszczędność pieniędzy oznacza niemożność podziału PKB w całości .

Podaz produktów PKB

Popyt okreslany przez mase pieniadza

WARTOŚĆ)

Oszczędności pieniężne Op

Oszczędności rzeczowe Orz

Dochody kredytowe Dk

Wobec tego, że Dk=Op=Orz przy założeniu, wystapi zjawisko inflacji . Wystepuje inflacyjna nadwyzka kredytu. Część dochodów kredytowych może być niewydatkowana przez kredytobiorce i zaoszczedzona. W konsekwencji do równowagi dochodzi tu w skutek tego, że Dk+Dk1=Os+Ow

Oszczędności wymuszone są zatem efektem odłożenia pieniędzy przez ich posiadaczy nie tyle ile z wlasnej woli, co z konieczności , wobez niemożliwości aktualnie ich wydatkowania. Podsumowując więc stwierdzamy,że

Pr+Dt+Dk=Wr+Wt+O ponieważ Pr=Wr Dt=Wt Dk=O

Równość taka zachodzi jednak ex post zanim do niej dojdzie w drodze dzialania mechanizmu cenowego lub wystapienia oszczędności przymusowych ex ante brak jest wskazanej tu równości wyrażający się w istnieniu inflacyjnej nadwyżki dochodów kredytowych .

Nierównowaga może się także przejawiać w zjawiskach odwrotnych - tzn. przewyższania dochodów kredytowych przez oszczędności O wieksze Dk

Mamy wówczas do czynienia z sytuacja deflacyjna . Problem taki może być jednak łatwo rozwiązany przez dostarczenie dodatkowych dochodow kredytowych, które wyrównuja wysokość dochodow kredytowych z oszczędnościami.

9.Zjawiska inflacji i deflacji

Inflacja jest to stały wzrost przeciętnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi. Jej głębokość opisuje tzw. stopień ostrości.

Wyróżniamy wiele podziałów inflacji, ze względu na różne czynniki:

I. Ze względu na tempo:

a) pełzająca- niewielkie wskaźniki wzrostu cen (poniżej 1%)

b) umiarkowana- jednocyfrowa (do 9%)

c) galopująca- dwucyfrowa lub trzycyfrowa

d) hiperinflacja

II. Ze względu na zmiany cen i płac:

a) zrównoważona- ceny i płace zwiększają się w jednakowym tempie

b) niezrównoważona- ceny rosną szybciej niż dochody

III. Ze względu na możliwość jej przewidzenia:

a) antycypowana- można ją było przewidzieć

b) nieantycypowana

IV. Ze względu na rodzaj gospodarki:

a) otwarta (jawna)- w gospodarce wolnorynkowej

b) tłumiona (ukryta)- występuje jedynie w gospodarce, w której ceny są regulowane przez państwo (tzw. gospodarka centralnie planowana)

V. Ze względu na źródło pochodzenia:

a) popytowa- kiedy popyt przewyższa podaż rynkową

b) kosztowa- gdy ceny rosną z powodu rosnących kosztów produkcji

Ogromną wagę przykłada się do problemu zwalczania inflacji, jako że stanowi ona oprócz bezrobocia największą plagę współczesnych gospodarek. Jest kilka środków, jakie może podjąć rząd, aby zrównoważyć następstwa inflacji:

· Wprowadzenie indeksacji płac- oznacza to, że płace (także renty i emerytury) będą wzrastać proporcjonalnie do wzrostu cen.

· Uzależnienie podatku dochodowego od wielkości dochodu realnego- poszczególne progi podatkowe i przypisane im stawki powinny być corocznie zmieniane zgodnie ze wzrostem cen.

· Uzależnienie stopy procentowej od wzrostu cen- stopa procentowa nominalna powinna koniecznie uwzględniać wzrost cen.

Deflacja jest to stały spadek przeciętnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi.

10.Popyt na pieniądz i podaż pieniądza

Podaż pieniądza to ilość pieniądza dostępna w gospodarce. Tworzy ją gotówka w obiegu, czyli banknoty i monety oraz depozyty na rachunkach bankowych. Bank Centralny ma uprawnienia do podejmowania decyzji o ilości pieniądza w gospodarce, czyli o podaży pieniądza. Najważniejszą rzeczą jest zapewnienie odpowiedniej regulacji dopływu pieniądza do obiegu i odpływu z obiegu, aby nie występował on w nadmiarze lub niedostatku.

Nadmiar pieniądza w obiegu w stosunku do podaży dóbr i usług powoduje inflację, która znajduje wyraz we wzroście cen. Niedostatek pieniądza w obiegu oznacza deflację, czyli kurczenie się podaży pieniądza i drenowanie rynku pieniężnego. Deflacja może przyczynić się do ograniczenia efektywnego popytu, spadku cen i zahamowania wzrostu gospodarczego.

popyt na pieniądz natomiast wynika z zachowania na rynku podmiotów gospodarczych: (ze zgłoszenia zapotrzebowania na kredyt) Bank Centralny może w dziedzinie popytu na pieniądz zajmować stanowisko neutralne, może działać restrukcyjnie lub też stymulować popyt na pieniądz przez ustalenie stopy procentowej i kursu walutowego.

Popyt na pieniądz określają charakterystyczne elementy. Można je podzielić na grupy:

· motywowany względami transakcyjnymi-jest to zapotrzebowanie na pieniądz wynikające z dążenia przez podmioty do realizacji zakupów i pokrywania zobowiązań.

· popyt wynikający z motywu ostrożności- wyraża się w dążeniu do utrzymywania sald gotówkowych w celu finansowania nieoczekiwanych zakupów dóbr i usług (oszczędzanie)

· popyt ze względu na dążenie do posiadania aktywów z przyczyn przezornościowo- spekulacyjnych, wynika z ostrożności i działań spekulacyjnych, umożliwia uzyskanie większych zysków w przyszłości.

Czynniki determinujące popyt na pieniądz:

1) bogactwo jego skala określa zapotrzebowanie na pieniądz w celu dokonywania coraz znaczniejszych zakupów.

2) stopa% motywuje do korzystania z kredytu lub do utrzymywania własnych zasobów w kasach banku w formie depozytu.

3) poziom cen wpływa na zapotrzebowanie na pieniądz.

4) oczekiwana stopa inflacji-wzrost inflacji powoduje obniżenie środków pieniężnych i popytu na pieniądz

5) czynniki instytucjonalne np. stawki wynagrodzeń w gospodarce państwa, stabilność polityczna-jeżeli względnie stały to stały popyt na pieniądz.

11.Wpływ pieniądza na realne procesy gospodarcze

Możliwość działania Banku Centralnego w kierunku regulacji emisji pieniądza w drodze kredytowej. Instrumenty oddziaływania Banku Centralnego na emisję pieniądza. Całość regulacji stosowanych przez BC stosuje narzędzia o charakterze:

1) BEZPOŚREDNIA REGULACJA MASY PIENIĄDZA-są limitowaniem kredytów (kontyngentowane). Adresowane do banków komercyjnych. Limituje się rodzaje kredytów (przedmiotowe)lub limitowanie podmiotowe-ograniczanie możliwości udzielania kredytów pewnym grupom podmiotów. Kontyngentowanie ogólne- Bank Centralny może określać dla banków komercyjnych dopuszczalny poziom przyrostu kredytu.

Limitowanie podmiotowe-stosuje się tylko w niektórych przypadkach. Stanowi określenie kwoty dopuszczalnego zadłużenia. Limitowanie bezpośrednie ma tą zaletę, że jak każdy nakaz przy założeniu posłuszeństwa ze strony nakazobiorcy jest przestrzegany. Ma też wady: ma charakter administracyjny, prymitywny, nikła elastyczność, nie uwzględnia szybkiego tempa zmian ekonomicznych, które powinny wpływać na reakcje kredytobiorców.

2) POŚREDNIA REGULACJA MASY PIENIĄDZA -Wśród narzędzi regulowania pośredniego należy wymienić instrumenty Banku Centralnego:

a) stopy kredytów podstawowych udzielone bankom handlowym -. Wpływa to na wysokość stopy% w bankach komercyjnych. Oddziałuje na procesy gospodarcze. Zwiększa lub zmniejsza korzystanie z kapitałów obcych, ma wpływ na inwestycje. Niższe stopy% spowodują wzrost popytu na kredyt, wyższe spadek popytu.

b) operowanie zakresem kredytów udzielonych bankom komercyjnym-wzrost lub hamowanie kredytów finansujących działalność banków komercyjnych wpływa na zwiększenie akcji kredytowej stosowanej przez banki komercyjne. Jest to uwarunkowane wielkością posiadanej przez banki komercyjne rezerwy gotówkowej, która jest podstawą do akcji kredytowej. Zmniejszanie zakresu ogranicza płynność.

c) rezerwy obowiązkowe w BC obowiązujące banki komercyjne-stosowanie ich powoduje blokadę pewnych środków jakimi dysponują banki komercyjne. To zmniejsza zdolność akcji kredytowej.

d)stosowanie operacji „otwartego rynku”- polega to na sprzedaży/zakupie papierów wart. przez Bank Centralny.

Obrót transakcyjny-przesuwanie przy pomocy pieniądza wyprodukowanych dóbr i usług od producenta do konsumenta przez ogniwa pośredniczące (przedsiębiorstwa obrotu towarowego, hurtowe).W tym obrocie pieniądz nie tworzy dochodów.

Masa pieniądza-to pieniądz transakcyjny, jest uwzględniana stała. Przy założeniu stałości, produkcji i obrotów, względnej stabilizacji gospodarki.

Wzrost gospodarczy to wzrost popytu na pieniądz transakcyjny. Spadek aktywności gospodarczej to spadek popytu na pieniądz transakcyjny, oznacza przesunięcie części tego pieniądza do obiegu dochodowego. Występują zjawiska nie doprowadzenia do ostatecznych odbiorców PKB ale do pośredników. Powstaje zapotrzebowanie na pieniądz transakcyjny, trzeba przeciwstawić taką masę pieniądza, która spowoduje przesuwanie tych produktów.

Pieniądz transakcyjny-nie ulega wahaniom miedzy podmiotami gospodarczymi. Jeśli jego ilość nie jest nadmierna do potrzeb obsługi obrotu transakcyjnego to jednostki gospodarcze nie mogą ich przemienić w wydatek. Równowaga jest zachowana.

Deficyt budżetowy pochłania w rzeczywistości środki powstające bezpośrednio lub pośrednio w drodze kredytowej lub jego finansowania. Finansowanie deficytu w drodze kredytowej były równoznaczne z nadmiarem pieniądza nad popytem na pieniądz. Ten popyt jest dynamizowany na potrzebę finansowania deficytu.

12.Podmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych

ODPOWIEDZ ZAWIERA SIĘ W PYTANIU 4

13.Charakterystyka strumieni pieniężnych ich struktury i wzajemnych powiązań

Wyróżniamy trzy grupy strumieni pieniężnych:

STRUMIENIE EKWIWALENTNE (RYNKOWE). Ich cechą charakterystyczną jest powiązanie wydatku pieniężnego jednego podmiotu gospodarczego wzajemnym świadczeniem ze strony innego podmiotu gospodarczego, który realizuje przychód pieniężny. Do przychodów i wydatków ekwiwalentnych należą ruchy pieniądza związane z zakupem i sprzedażą towarów, a także wynagrodzenia za pracę. Dla przychodów i wydatków ekwiwalentnych w warunkach gospodarki rynkowej charakterystyczne jest to, że są one regulowane przez mechanizm rynkowy, który wyznacza ceny towarów i usług oraz stawki wynagrodzeń za pracę.

STRUMIENIE REDYSTRYBUCYJNE (TRANSFERY). Ich cechą charakterystyczną jest brak wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu gospodarczego, otrzymującego środki pieniężne od innego podmiotu. Do takich strumieni zalicza się podatki, opłaty przekazywane przez jednostki gospodarcze na rzecz budżetu państwa oraz z budżetu na rzecz jednostek, np.: renty, emerytury. Strumienie te nie są regulowane przez mechanizm rynkowy, ale przez normy prawne na podstawie różnych kryteriów.

STRUMIENIE KREDYTOWE. Są to przychody i wydatki związane z operacjami kredytowymi banków. Wszystkie pozostałe operacje pożyczkowe (np.: prywatne pożyczki pieniężne) nie należą do tej grupy zjawisk finansowych i powinny być uznawane za transfery. Przychodami kredytowymi nazywamy przychody pieniężne, jakie osiągają niebankowe jednostki gospodarcze, zadłużając się w bankach, a więc wykorzystując pożyczki (kredyty) bankowe. Wydatkami kredytowymi są wydatki tych jednostek związane ze spłatą poprzednio wykorzystanych kredytów bankowych. W określeniu przychodów i wydatków kredytowych brak „drugiej strony”, czyli banku. Rola banku nie jest pominięta w operacjach kredytowych, ale stanowi odbicie faktu, że dla banków udzielanie kredytów nie jest wydatkiem pieniężnym, a spłata kredytów przez kredytobiorców nie jest przychodem pieniężnym. Termin „wydatek” oznacza tu zużycie posiadanych zasobów pieniężnych, a termin „przychód”- powiększenie posiadanych zasobów.

14.Teoria kredytu: kredyt towarowy i bankowy

Teoria kredytu

Kredyt można zdefiniować jako źródło zasilania działalności, umożliwiające realizację konsumpcji

Zjawiska finansowe funkcjonują jako przepływy między różnymi grupami wydatków jak i wewnątrz poszczególnych grup, w różnych kierunkach z potrzebą tworzenia oszczędności. Problem kredytowania i występowania kredytu w różnych postaciach historycznie wywodzi się stąd że występuje jeszcze w prehistorii zjawisko konieczności pokrycia potrzeb jednej osoby wcześniej niż stworzone są po temu warunki umożliwiające pokrycie tych potrzeb.

Charakterystyczną cechą kredytu jest jego zwrotność- pożyczone dobra muszą być zwrócone, odpłatność- udzielenie kredytu wiąże się dla kredytodawcy z uzyskaniem dochodu z tytułu udzielenia takiej pożyczki.

KREDYT TOWAROWY- Jest zasobem środków przekazywanych w postaci produktów lub usług przez jednego kontrahenta na rzecz drugiego, pod warunkiem zwrotu środków (bez względu na ich formę) po pewnym czasie. Kredyt ten związany jest z wymianą towarów. Powstaje w drodze jednostronnego świadczenia wierzyciela.

kredyt towarowy udzielany jest zazwyczaj przez funkcjonującego producenta bądź pośrednika. Kredyt towarowy wiąże się ściśle z finansami, nie jest w momencie udzielania kredytu stosunkiem finansowym bo nie było przepływu środków pieniężnych. Natomiast gdy spłacamy kredyt towarowy przy pomocy pieniądza to występuje tu przepływ pieniądza, zwrot zobowiązania, występuje zjawisko finansowe

KREDYT BANKOWY: Polega na pożyczaniu środków pieniężnych. Celem zaciągania kredytu jest możliwość zwiększenia konsumpcji. Stwarza to też możliwość osiągania sporych zysków. Dla kredytobiorcy taki kredyt staje się formą kapitału obcego. Wypełnia luki w źródłach finansowania działalności gospodarczej i powoduje możliwość uzyskania większych dochodów z prowadzonej działalności.

Warto pamiętać o zjawisku tzw. dźwigni finansowej. Oznacza to, że jeśli w strukturze kapitału przedsiębiorstwa rośnie udział kapitału obcego, to uzysk z zaangażowanego kapitału własnego wzrasta, czyli wzrasta rentowność przedsiębiorstwa.

Ograniczeniem jest cena tego kredytu oraz zdolność kredytowa ewentualnego kredytobiorcy. Formy kredytu towarowego i bankowego się przeplatają, to przeplatanie występuje na tle pojawienia się instytucji weksla- opiera się na możliwości dyskontowania weksla przez banki.

15. Weksel: rodzaje i rola

Weksel to dokument świadczący o zobowiązaniu płatniczym. Może zastępować pieniądz, stanowi pomocniczy środek płatniczy. Jest dokumentem zobowiązującym wystawcę weksla lub wskazaną przez niego osobę do bezwarunkowego zapłacenia określonej kwoty pieniężnej w oznaczonym terminie

Zgodnie z prawem wekslowym:

1. nazwa WEKSEL

2. powinien być bezwarunkowym zobowiązaniem lub poleceniem zapłaty

3. zawierać nazwisko osoby która ma dokonać zapłaty

4. oznaczenia terminu i miejsca płatności

5. nazwisko osoby na rzecz lub zlecenie której ma być dokonana zapłata- remitent

6. data i miejsce wystawienia oraz podpis wystawcy weksla- trasanta

Weksel jest wygodną formą płatności. Po terminie płatności podlega tzw egzekucji w uproszczonym trybie. Weksel cechuje to że w terminie płatności posiadacz weksla może nim regulować swoje zobowiązania(jest środkiem płatniczym).

Może być zamieniony na kredyt bankowy w drodze dyskonta lub redyskonta weksla. Weksel może być źródłem uzyskania gotówki w banku w postaci kredytu pod zabezpieczenie jakie stanowi wystawiony weksel. Kredyt bankowy uzyskiwany na podstawie weksla jest oprocentowany na zasadzie dyskonta. Bank odkupuje weksel i pobiera określoną kwotę odsetek z góry za otrzymany kredyt. Kwota weksla równa jest w takim przypadku kwocie uzyskanego kredytu powiększonego o oprocentowanie należne za termin ważności weksla. Zabezpieczeniem kredytu bankowego w postaci wekslowej jest weksel handlowy i finansowy.

Weksel handlowy- gdy następuje dyskonto weksla będącego dowodem wystąpienia wcześniej kredytu towarowego.

Weksel finansowy- to dokument potwierdzający zaciągnięcie pożyczki bankowej

Weksel denty- to fikcyjny weksel handlowy nie mający odbicia w rzeczywistości.

Dyskonto i redyskonto weksla- „sprzedaż” weksla bankowi komercyjnemu a ten z kolei centralnemu w zamian za kredyt pieniężny.

Indos weksla- przeniesienie prawa własności weksla na inną osobę. Osoba przekazująca- indosant osoba na rzecz której nastąpiło przekazanie- indosatariusz. Odstąpienie weksla powoduje odpowiedzialność osób umieszczonych na wekslu za realizację danego weksla.

RODZAJE WEKSLA:

WEKSEL WŁASNY- jest przyrzeczeniem uregulowania zobowiązania złożonym na piśmie przez wystawcę tego weksla.

WEKSEL CIĄGNIONY- stanowi bezwarunkowe polecenie wydane przez wystawcę (trasanta) trasatowi zobowiązujące tego ostatniego do wpłaty przez niego w oznaczonym terminie określonej sumy pieniężnej remitentowi lub innej osobie posiadającej weksel w terminie płatności legitymującej się nieprzerwanym ciągiem indosów.

Weksle pełnią funkcje: kredytową, gwarancyjną (są zabezpieczeniem kredytów) i płatniczą.

16.Potrzeba występowania kredytu

Przyczyny występowania kredytu w gospodarce:

1) Przyczyną występowania kredytów w gospodarce jest zjawisko nie pokrywania się w czasie momentu konieczności realizacji zobowiązań, a momentu uzyskania przychodów. Czyli termin konieczności realizacji zobowiązania jest wcześniejszy niż uzyskanie dochodu. Przyczyn takiej sytuacji jest wiele. Wyróżniamy przyczyny obiektywne i subiektywne.

a)przyczyny zobiektywizowane:

nierównomierność przebiegu procesów gospodarczych mająca miejsce w każdej gospodarce

- przyczyny przyrodnicze (sezonowość produkcji, transportu, obrotu towarowego)

Procesy sezonowości działają na produkcje wielu artykułów, gdyż producenci musza się zaopatrywać w surowce potrzebne do produkcji powoduje to zwiększone zapotrzebowanie na środki pieniężne w danym okresie.

b) przyczyny subiektywne

wpływają na nierównomierność zapotrzebowania zasobów

- celowe zainteresowanie w wykorzystywaniu środków pieniężnych i kredytowych po to by dzięki dodatkowemu kapitałowi obcemu zwiększyć efekty gospodarcze z kapitału własnego

- złe prognozy, przewidywania efektów cyklu koniunkturalnego

- złe przewidywanie koniunktury, błędy spowodowane że nie uzyskaliśmy tyle co zaplanowaliśmy, powstała luka którą przejściowo trzeba zapełnić kredytem

2) fakt występowania zjawiska szeroko pojętych oszczędności

3) Ponadto kredyt to jedyna możliwość powstawania pieniądza i dostarczania go do obiegu

Funkcja emisyjna pieniądza uzasadnia potrzebę istnienia kredytu w każdej gospodarce.

17.Funkcje kredytu

Funkcja dochodowa. Jest niejednoznaczna. Niektórzy sądzą, że funkcja ta występuje zawsze przy kredytowaniu, gdyż dostarcza dochodów obu stronom. Inni sądzą, że funkcja ta określana jest przez przyrost kredytu udzielanego w danej gospodarce, w danym czasie. Jeszcze inni twierdzą, że funkcję tę trzeba rozpatrywać z mikroekonomicznego punktu widzenia i z punktu widzenia okresu, w którym kredyt funkcjonował.

W tym ujęciu kredyt pełni funkcję dochodową, jeżeli danemu kredytobiorcy w danym okresie dostarczył dodatkowych środków pieniężnych, umożliwiających pokrycie wydatków ponad właściwe kredytobiorcy przychody i dochody. Czyli w takim rozumieniu ta funkcja nie występuje zawsze.

Funkcja rozdzielcza. Nie jest pełniona przez każdy kredyt. Uzależnione jest to od charakteru kredytu oraz podmiotu zaciągającego kredyt. Funkcja ta występuje wtedy, gdy kredyt służy bezpośredniemu podziałowi i ostatecznej alokacji części rzeczowo rozpatrywanego PKB. Czyli, gdy kredyt służy do zakupu takich artykułów, które trafiają do ostatecznego odbiorcy, dzięki wykorzystaniu tego kredytu. Im kredyt na ten cel jest większy, tym zakres funkcji rozdzielczej jest większy. Kredyt w tej funkcji występuje wtedy, gdy służy finansowaniu dóbr konsumpcyjnych lub inwestycyjnych oraz gdy kredytobiorcami są konsumenci i inwestorzy.

Funkcja motywacyjna. Polega na działaniu procesów kredytowania na decyzje kredytobiorców. Oddziaływanie to ma charakter ekonomiczny oraz organizacyjno- administracyjny. Pod względem ekonomicznym oddziaływanie to odbywa się przez

· zakres udzielonego kredytu (jego rozmiar), według zasady, że im większy zakres, tym większe możliwości podmiotu, więc większe możliwości wpływania na podmiot.

· zmianę wysokości oprocentowania kredytu: oferowany przez bank kredyt prezentuje stopę procentową po jakiej może być udzielany. W zależności od jej wysokości są różne warunki opłacalności dla potencjalnego klienta i różne będą jego reakcje.

· obszar administracyjnego oddziaływania przez kredytujący bank na kredytobiorcę- kredytobiorca korzystając z kredytu przed uzyskaniem środków kredytowych musi spełnić cały szereg warunków postawionych przez bank, które udostępnią mu dostęp do kredytu. Trzeba udowodnić, że przedsiębiorstwo dysponuje zdolnością kredytową, dla przedsiębiorcy oznacza to konieczność weryfikacji często jego działalności, stworzenia warunków, które pozwolą dokonać spłaty

funkcja emisyjna (pieniężna) kredytu- kredyt jest formą kreacji (tworzenia) nowego pieniądza, środków pieniężnych. Jest to proces w wyniku którego każde udzielenie kredytu które wytwarza, kreuje nowy pieniądz a spłata kredytu „likwidację” stosunków kredytowych. Szeroko pojęta emisja pieniądza w każdej postaci, wielkość środków pieniężnych będąca przyrostem względem poprzedniego okresu jest wielkością udzielonych i spłaconych kredytów (różnica między nimi).Obecnie kredytowa droga, forma tworzenia środków pieniężnych jest jedyną metodą tworzenia pieniądza.

18.Mechanizm kreacji pieniądza

Dwie metody tworzenia pieniądza:

1- FORMA SKARBOWA= BUDŻETOWA- pierwotna forma tworzenia pieniądza i wpuszczania go do obiegu. Posługiwano się nią w historycznie dość dawnych czasach, gdy miało miejsce „bicie monet”. Władca miał prawo wpuszczać środki pieniężne by „łatać swą dziurę budżetową”. Gdy powstały banki centralne to władza miała uprawnienia do wpuszczania jakichś własnych znaków pieniężnych. To istniało w Polsce w latach 20-tych i miało postać upoważnienia parlamentu do tworzenia znaków pieniężnych od 1 grosza do 5 złotych.

Obecnie państwo nie ma upoważnienia do emitowania środków pieniężnych. Może emitować obligacje- czyli zaciągać pożyczkę by finansować dziurę w budżecie.

Metoda skarbowa to upoważnienie władzy państwowej do emisji pieniądza (środków pieniężnych). Jest to metoda finansowania części budżetu państwa. Polega na możliwości wypuszczania znaków pieniężnych dla pokrywania wydatków Skarbu Państwa. Przy tej metodzie występuje jednak niebezpieczeństwo inflacji.

2- FORMA KREDYTOWA- mechanizm kreacji pieniądza nie jest jednolity. Mamy z nim do czynienia i zależy on od tego czy występuje proces tworzenia pieniądza gotówkowego czy bezgotówkowego i zależy od tego kto ten pieniądz tworzy- czy bank centralny czy handlowy. Pieniądz gotówkowy jest kreowany jedynie przez Banki Centralne co nie oznacza że Bank Centralny nie jest również kreatorem części pieniędzy bezgotówkowych. Pieniądz bezgotówkowy mogą tworzyć banki depozytowo- kredytowe (handlowe, komercyjne, operacyjne).

Mechanizm kreacji pieniądza przez Bank Centralny: . Bilety bankowe, bilon o zasięgu ogólnokrajowym ma prawo emitować jedynie Bank Centralny (ma on monopol na tworzenie znaków pieniężnych). Bank Centralny reguluje cyrkulację (obieg emitowanego pieniądza gotówkowego i bezgotówkowego). Reguluje wielkość tworzonego przez banki komercyjne pieniądza bankowego. Bank Centralny reguluje płynność całego systemu bankowego. Kształtuje potencjał kredytowy banków operacyjnych. To regulowanie odbywa się w drodze udzielania kredytów refinansowych bankom komercyjnym przez Banki Centralne i wysokość oprocentowania tych kredytów. Bank Centralny realizuje politykę kursów walutowych i utrzymuje rezerwy walutowe państwa. Bank Centralny jest bankiem państwa- jest uprawniony do udzielania państwu kredytów.

Mechanizm kreacji pieniądza bezgotówkowego przez banki komercyjne:

Pełniąc funkcję depozytariuszy (środki pieniężne są składane przez klientów w banku, tworzą depozyty). Bank otwiera klientowi rachunek bieżący którym klient może dysponować. Część wkładów powstaje w wyniku bezgotówkowych wpłat klienta- jest to wkład pierwotny (w momencie otwarcia rachunku i każdy następny wkład gotówkowy). Jest on wyrazem przekształcenia pieniądza gotówkowego w pieniądz bezgotówkowy- zapis na rachunku klienta. Te wkłady lub powiększenie ich oznaczają wzrost zapasów gotówkowych w danym banku.

. Udzielając kredytu jakiemuś klientowi bank zapisuje sumę tego kredytu jako środki do jego dyspozycji. W ten sposób bez wpłaty gotówki na rachunku klienta w drodze udzielenia kredytu bank tworzy wkład pochodny albo inaczej wtórny. Jest on pochodny w stosunku do nowo udzielonego kredytu- jest pieniądzem bezgotówkowym wykreowanym przez dany bank. Zakup przez bank papierów wartościowych powodujący powstanie i zapis należności na rachunku ich sprzedaży oznacza również utworzenie nowego wkładu. Podobnie zapłata czekiem który klient wpłaca na dobro swego rachunku w tym lub innym banku wywołuje powstanie nowego wkładu w określonej wysokości. Banki kreują więc nowe wkłady powiększając ilość pieniądza bezgotówkowego. Jest ona jednak ograniczona przez wypłaty gotówkowe klientom, wypływające z kas banku. Ogólna ilość pieniądza bezgotówkowego którą emituje zależna jest od jego rezerwy gotówkowej- kasowej banku. Rezerwa gotówkowa banku składa się z: a) pieniądza gotówkowego w kasach danego banku, b) sum utrzymywanych przez dany bank na rachunku w Banku Centralnym które mogą być podjęte w każdym momencie przez ten bank w gotówce, c) wkładów w Banku Centralnym umożliwiających rozliczanie bezgotówkowe między bankami. Dzięki wkładom Bank Centralny może oddziaływać na ilość pieniądza bezgotówkowego w kraju. Jeśli bowiem Bank Centralny udzieli bankowi komercyjnemu kredytu lub kupi od niego papiery wartościowe to zwiększa rezerwę kasowa danego banku. Zwiększona rezerwa pozwala na kreowanie nowych wkładów bezgotówkowych na sumę kilkakrotnie większą w drodze udzielenia kredytu lub zakup papierów wartościowych na rynku.

19.Polityka pieniężna

Bank centralny, odpowiedzialny za równowagę na rynku towarowym i pieniężnym kontroluje podaż pieniądza w obiegu i koryguje jego dopływ lub odpływ za pośrednictwem kilku instrumentów. Są to:

· Operacje otwartego rynku

· Zmiany stopy dyskontowej

· Zmiany wysokości stopy rezerw obowiązkowych

Operacje otwartego rynku. Służą do oddziaływania na zdolność systemu bankowego do kreacji pieniądza oraz do regulacji płynności tego systemu. Polegają na tym, że bank centralny ma możliwość sprzedaży lub zakupu papierów wartościowych o stałym oprocentowaniu. Kiedy bank centralny sprzedaje papiery wartościowe, tym samym zmniejsza ilość pieniądza w obiegu i aktywa banku. Kiedy zaś skupuje papiery wartościowe- zwiększa podaż pieniądza w bieżącym obiegu. W operacjach otwartego rynku udział biorą banki komercyjne, inwestycyjne oraz instytucje ubezpieczeniowe.

Zmiany stopy dyskontowej. Stopa dyskontowa jest to stopa procentowa ustalana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym. Jest to minimalna stopa pożyczkowa. Podanie do publicznej wiadomości informacji o zmianie wysokości stopy dyskontowej ma na celu sygnalizowanie zmian kierunku polityki pieniężnej banku centralnego. Gdy stopa wzrasta odbierane jest to z niepokojem i banki komercyjne reagują zazwyczaj podwyżką stóp procentowych od udzielanych kredytów. Z kolei obniżenie stopy dyskontowej jest zwiastunem nadchodzenia lepszych czasów i zachęca do zwiększania inwestycji.

Zmiany wysokości stopy rezerw obowiązkowych. Każdy bank komercyjny zobowiązany jest utrzymywać nieodpłatną rezerwę obowiązkową w NBP. Maksymalna jej wysokość to 30% od sumy depozytów płatnych na żądanie i 20% od sumy depozytów terminowych. Podwyższenie wysokości rezerwy obowiązkowej ogranicza możliwość udzielania kredytów i zmniejsza przychody banku komercyjnego. Zmniejszenie wysokości rezerwy działa odwrotnie- umożliwia zwiększenie sumy udzielanych kredytów (i tym samym zwiększenie stanu aktywów pracujących), co przynosi bankowi komercyjnemu większe przychody.

Rezerwa obowiązkowa jest instrumentem sterowania płynnością systemu bankowego przez NBP i służy bezpieczeństwu zgromadzonych w bankach depozytów płatnych na żądanie oraz terminowych.

20.Budżet państwa: podstawowe wiadomości

Jest to scentralizowany fundusz zasobów finansowych państwa, gromadzony i dzielony przez władze, na podstawie „Ustawy Budżetowej”. Jest rocznym planem gromadzenia i wydatkowania scentralizowanych zasobów finansowych państwa.

Z punktu widzenia prawa jest to akt normatywny upoważniający organy władzy do pobierania i wydatkowania dochodów budżetowych. Budżet można też określić jako szereg rachunków prognostycznych dotyczących stałych wpływów i obciążeń państwa w danym roku. Polskie prawo budżetowe definiuje budżet państwa jako „roczny plan finansowy obejmujący dochody i wydatki państwa”.

Obecnie budżet państwa ma charakter jednostkowy, tzn. stanowi sumę budżetów poszczególnych resortów powiększoną o sumę budżetów wojewodów, sumę subwencji na rzecz samorządów, sumę rezerw podstawowych i celowych.

Przy uchwalaniu budżetu obowiązuje zasada powszechności (zupełności), co oznacza, że w planie budżetowym ujmowane są wszystkie dochody i wydatki państwa.

Funkcja alokacyjna :Treścią działań alokacyjnych budżetu jest kształtowanie podziału czynników wytwórczych oraz podziału dóbr materialnych w relacji między sektorami dóbr publicznych i prywatnych oraz wewnątrz tych sektorów. W sektorze publicznym proces alokacji następuje w drodze bezpośredniego określania wielkości środków przeznaczonych na konkretne działania. W sektorze prywatnym proces alokacji odbywa się poprzez regulowanie cen dóbr i czynników produkcji oraz poprzez dotacje, subsydia i podatki.

Odzwierciedleniem alokacji budżetowej jest strona wydatkowa budżetu.

Funkcja redystrybucyjna. Poprzez tę funkcję kształtowany jest ostateczny podział dochodów indywidualnych. Następuje to w drodze odpowiedniego korygowania dochodów pierwotnych (redukowanie dochodów np.: poprzez podatki, lub też uzupełnianie dochodów np.: poprzez transfery socjalne).

Funkcja stabilizacyjna polega na wykorzystywaniu wydatków i dochodów budżetowych dla celów makroekonomicznych, związanych ze stabilizowaniem gospodarki. Np.: zapewnienie wysokiego stopnia wykorzystania potencjału wytwórczego, stabilność cen, ograniczenie bezrobocia itd. Stabilizowanie gospodarki odbywa się na drodze regulowania popytu. Gdy jest on niedostateczny polityka gospodarcza działa stymulująco na popyt (np.: poprzez obniżkę podatków), gdy jednak popyt jest nadmierny (rośnie inflacja, przegrzanie koniunktury) polityka gospodarcza musi ograniczać wydatki budżetu, celem zmniejszenia konsumpcji i inwestycji. Wówczas jednak obniża się poziom zatrudnienia i produkcji.

Zasady budżetowe-odnoszą się one do uchwalania, wykonywania i kontroli budżetu.

1) zasada jednoroczności budżetu-Budżet uchwalany jest na jeden rok kalendarzowy i realizowany w ramach tego roku.

2) zasada powszechności budżetu-ujmuje się wszystkie dochody, wydatki ,nie ma możliwości potrącenia kosztów przez daną jednostkę. Nie motywuje jednostek do powiększania dochodu i oszczędzania.

3 )zasada równowagi budżetowej.

4) zasada zgodności budżetu z założeniami polityki społeczno-gospodarczej.

5) zasada przejrzystości budżetu.

6) zasada uprzedniości budżetu (uchwalenie budżetu przed rozpoczęciem roku budżetowego).

7) zasada jawności budżetu (opublikowanie ustawy budżetowej).

21.Struktura dochodów i wydatków budżetu

W teorii finansów publicznych stosuje się różne klasyfikacje dochodów. Najczęściej dzieli się dochody budżetowe według trzech kryteriów: prawnego, finansowego i ekonomicznego.

Kryterium prawne. Pozwala ono na podział dochodów na te, które ściągane są przy pomocy władczych form działalności państwa (z użyciem przymusu) oraz na te, których ściąganie nie wymaga przymusu. Dochody wynikające z przepisów prawa (przymusowe) to przede wszystkim podatki oraz opłaty, kary i grzywny. Druga grupa (pobierana bez przymusu) pochodzi z tego, iż państwo występuje jako podmiot stosunków cywilno- prawnych. Dochodami takimi są np.: dochody ze sprzedaży majątku państwowego (prywatyzacja), czy z dzierżawy majątku państwa. Według kryterium prawnego wyróżnia się kilka stałych wpływów do budżetu: podatki, kary, grzywny, wpływy ze świadczonych usług, wpływy z prywatyzacji, zwrot zaliczek, dochody z darowizn itd.

Kryterium finansowe. Dochody budżetowe są tu wyodrębnione według zasady definitywności i opłacalności. Dochody o charakterze definitywnym nie podlegają zwrotowi i nie pociągają za sobą obciążeń dla budżetu. Dochody okresowe zaś podlegają zwrotowi po pewnym czasie i związane są z dodatkowymi obciążeniami dla budżetu państwa. Czyli państwo ponosi odpowiedzialność za prawidłowe wykorzystanie tych dochodów i zwrot długu. Dlatego państwo musi zagwarantować środki na zwrot tego długu.

Dochodami o charakterze definitywnym są stałe wpływy- głównie podatki, darowizny, grzywny, a o charakterze okresowym- dochody z operacji skarbowych (sprzedaż obligacji, prowadzenie operacji depozytowych).

Kryterium ekonomiczne. Dochody dzielą się tu według rodzaju bogactwa oraz według rodzaju następstw gospodarczych. Rodzaj bogactwa odnosi się do rodzajów podatków. Mogą to być podatki konsumpcyjne (obciążają konsumpcję i ograniczają popyt) lub takie, które obciążają przychody (np.: podatek dochodowy, podatek od towarów i usług).

Wydatkowanie pieniędzy przez władze państwowe związane jest z realizacją funkcji, celów i zadań tych władz. W zamian za pobieranie podatków od jednostek gospodarujących państwo przyjmuje na siebie obowiązek zapewnienia tym jednostkom podstawowych świadczeń. Do najważniejszych należą opieka zdrowotna i społeczna, obrona narodowa, bezpieczeństwo publiczne czy oświata. O rozmiarze wydatków budżetowych decydują konkretne czynniki- wielkość potrzeb, warunki społeczne i gospodarcze. Wydatki państwa można też podzielić na wydatki realne (rzeczywiste) i transferowe.

Jeżeli wydatki budżetu przekroczą w danym okresie dochody mamy wówczas do czynienia ze zjawiskiem deficytu budżetowego.

22.Instrumenty pobierania dochodów budżetowych

URZĄD SKARBOWY, w Polsce organ administracji publicznej będący terenową agendą Ministerstwa Finansów; podlega, działa pod nadzorem właściwej izby skarbowej, dokonuje głównie rozliczeń oraz wymiaru i poboru podatków od osób fizycznych. i podmiotów gosp., prowadzi kontrolę podatkową w zakresie zleconym przez izbę skarbową.

Dochody budżetowe są częścią dochodów publicznych gromadzonych w budżecie. Pochodzą one przede wszystkim z danin publicznych (podatków i opłat) pobieranych w sposób przymusowy i bezzwrotny. Ponadto dochody budżetowe napływają z działalności gospodarczej państwa oraz z jego majątku. Państwo korzysta także z dochodów zwrotnych, zaciągając dług publiczny (pożyczki wewnętrzne lub kredyty zagraniczne).

Struktura dochodów budżetowych w danym państwie zależy od jego ustroju polityczno-gospodarczego. Źródłem pokrycia dochodów budżetowych danego państwa jest część dochodu narodowego.

W formacjach społecznych opartych na prywatnej własności środków produkcji państwo w niewielkim zakresie prowadzi działalność produkcyjną i w konsekwencji tylko nieznaczna część dochodu narodowego może znajdować się bezpośrednio w dyspozycji państwa. Państwo zmuszone jest zatem sięgać do tych dochodów w ramach wtórnego podziału dochodu narodowego. W tym celu stosuje się opodatkowanie bezpośrednie i pośrednie.

Instrumenty gromadzenia dochodów publicznych

Dochodami publicznymi są wpływy budżetowe z poszczególnych źródeł. Podstawowym źródłem dochodów budżetowych jest dochód narodowy. Uzupełniające znaczenie mają wpływy z majątku narodowego. Dochody publiczne, których źródłem jest zarówno dochód narodowy, jak i majątek, są pobierane w różnych formach, a mianowicie:

-podatków,

-opłat,

-dochodów z publicznej działalności zarobkowej,

-pożyczek publicznych,

-dochodów z emisji pieniądza.

Wśród wymienionych dochodów publicznych zasadnicze znaczenie mają podatki.

Pojęciem podatku należy objąć świadczenia pieniężne nakładane jednostronnie na podatników przez państwo na podstawie przepisów prawa. Podatek ma charakter ogólny, przymusowy, bezzwrotny, nieodpłatny, pieniężny.

Opłaty stanowią skromniejsze od podatków źródło dochodów budżetowych. Można rozróżnić trzy rodzaje opłat:

będące podatkami,

będące cenami,

opłaty administracyjne.

W pierwszym przypadku opłaty nie maja charakteru ekwiwalentnego, np. opłata klimatyczna, opłata targowa. Od podatków różni je nazwa oraz to, że stanowią dochody budżetów Iokalnych. W drugim przypadku opłaty są, pobierane w zamian za świadczenia wzajemne i w pełni ekwiwalentne. Tego rodzaju opłaty są cenami świadczonych usług, np. opłata za gaz, wodę. Trzeci przypadek dotyczy opłat pobieranych z tytułu czynności urzędowych.

Uzyskiwanie przez Państwo dochodów z działalności zarobkowej ma miejsce wówczas, gdy oferowane są na rynku dobra i usługi przedsiębiorstw publicznych, jak np. komunikacyjnych, zaopatrzeniowych, banków i kas oszczędnościowych. Dochody mogą także pochodzić z udziałów w działalności zarobkowej innych podmiotów, dzierżawy gruntów itp. Wpływy z takiej działalności zarobkowej stanowią dochody budżetów gmin.

Składki z tytułu ubezpieczenia społecznego są zbliżone do podatków wtedy, kiedy są opłacane obowiązkowo. Na pokrewieństwo składek z tytułu ubezpieczenia społecznego z podatkami wskazuje relacja między nimi a otrzymywanymi świadczeniami.

Czasem, jako formę dochodu publicznego zbliżoną do opłat wymienia się składki na rzecz organizacji, do których przynależność pewnych grup zawodowych jest obowiązkowa. Dotyczy to adwokatów, lekarzy, rzemieślników, itp. Nie można ich jednak zaliczać do dochodów parapodatkowych, gdyż organizacje pobierające takie składki członkowskie nie mogą stosować przymusu wobec nie płacących członków.

Pożyczki publiczne stanowią kolejną formę dochodów publicznych. Mogą one być zaciągane w sposób przymusowy lub dobrowolny zarówno w kraju jak i za granicą. Pożyczki tworzą pewną iluzje zwiększenia dochodów. Iluzja ta jest jednak doraźna, gdyż wraz ze zbliżaniem się terminu spłaty pożyczek oraz odsetek niezbędne jest najczęściej podwyższanie podatków.

Państwo może uzyskiwać również dochody z emisji pieniądza. Dochodem jest różnica między kosztami emisji monet a ich nominalną wartością. Pod pojęciem systemu dochodów budżetowych należy rozumieć ogół wpływów do budżetu państwa, gmin, powiatów i samorządów wojewódzkich, klasyfikowanych wg kryteriów: ekonomicznego, prawnego oraz organizacyjnego.

Według kryterium prawnego dochody budżetowe można podzielić na:

1. bezzwrotne i zwrotne,

2. odpłatne i nieodpłatne,

3. przymusowe i dobrowolne,

4. zasadnicze i uboczne.

23.Podatek: elementy konstrukcji podatkowej

Podatek jest świadczeniem pieniężnym na rzecz państwa o charakterze przymusowym, powszechnym, bezzwrotnym i nieodpłatnym, pobieranym na podstawie przepisów prawnych określających warunki, wysokość oraz terminy płatności tych świadczeń.

Cechy podatku:

Pieniężny charakter świadczeń podatkowych wiąże się z jego wymiarem i poborem w jednostkach pieniężnych danego kraju.

Przymusowy (obowiązkowy) charakter świadczeń podatkowych wynika z władczych uprawnień państwa do wszystkich, którzy mieszkają na terytorium państwa. Przymus podatkowy jest przymusem prawnym opartym na aktach prawnych pochodzących od władzy państwowej. Wyraża się w tym, iż podatek ustanowiony przez państwo należy zapłacić w określonej wysokości i wyznaczonym terminie.

Bezzwrotny charakter świadczeń podatkowych polega na definitywnym przekazaniu środków pieniężnych przez podmiot zobowiązany na rzecz budżetu państwa. Cecha ta pozwala odróżnić świadczenia podatkowe od innych rodzajów dochodów budżetowych, które mają charakter pieniężny, przymusowy, lecz podlegają zwrotowi.

Nieodpłatność podatków oznacza, iż nie są one związane z żadnym wzajemnym świadczeniem ze strony państwa i jego budżetu.

Często używa się pojęcia tzw. odpłatności ogólnej, która jednak nie pozostaje w związku z przedstawioną cecha podatku. Oznacza ona finansowanie przez budżet państwa tworzenie i funkcjonowanie urządzeń infrastrukturalnych lub kulturalnych.

Powszechność podatku polega na tym, że jest to świadczenie nakładane na podmioty wyznaczone ze względu na określone cechy i zobowiązane do płacenia świadczeń według powtarzanych reguł ustalających rozmiary świadczenia, czas i sposób zapłaty.

Funkcje podatku

Definiując pojęcie podatku należy powiedzieć o funkcjach podatku, które utożsamiane z rola podatku, określają miejsce, jakie zajmuje on w gospodarce. W literaturze polskiej wymienia się cztery funkcje podatku:

• fiskalną,

• regulacyjną,

• stymulacyjną

• informacyjną,

Zasadnicze znaczenie ma funkcja fiskalna, a więc nakładanie takich podatków, które najwydatniej zasila budżet. Podatek bowiem musi służyć pokryciu obciążeń publicznych. Jest również narzędziem regulowania podziału dochodów i majątków w warunkach gospodarki rynkowej.

FUNKCJA REGULACYJNA podatku polega na kształtowaniu dochodu i majątku, będących w dyspozycji podatników. Za pośrednictwem podatków, przez redystrybucję środków finansowych w odpowiednich proporcjach miedzy podmiotami gospodarczymi a budżetem następuje korekta dochodów.

FUNKCJA STYMULACYJNA podatku zaś polega na kształtowaniu określonych reakcji podatników - ich zachowań i działań oraz procesów społeczno-gospodarczych. Oznacza to wykorzystanie instrumentów podatkowych w celu wywarcia wpływu na warunki działania jednostek oraz na kierunki i tempo ich rozwoju.

FUNKCJA INFORMACYJNA polega na tym, że realizacja wpływów podatkowych ogółem lub z określonego podatku dostarcza informacji o prawidłowościach lub nieprawidłowościach w przebiegu procesów gospodarczych.2

Z tak określonego zakresu funkcji podatkowych wyraźnie wynikają cele realizowane przez podatki. Do nich należy zaliczyć:

-cel fiskalny,

-cele gospodarcze,

-cele społeczne.

Cel fiskalny powinien być głównym celem podatku. W systemie podatkowym powinny przede wszystkim występować podatki wydajne fiskalnie, które zapewniałyby budżetowi jak największe dochody przy minimalnych kosztach ich poboru, bez powodowania ubocznych skutków ujemnych w sferze gospodarczej i społecznej.

Posługiwanie się podatkami do celów gospodarczych, społecznych czy politycznych, powoduje osłabienie fiskalnej wydajności podatku.

Cele społeczne i gospodarcze można więc realizować za pomocą polityki kredytowej, polityki w zakresie wydatków publicznych. Dochodów podatkowych jako źródła zasilania budżetu niczym nie można zastąpić. Stąd też celem podstawowym podatku jest cel fiskalny.

24.Klasyfikacja podatków

Podatki mogą być różnie klasyfikowane, według rozmaitych kryteriów.

Kryterium przedmiotowe.

A) PODATKI MAJĄTKOWE I OD PRAW MAJĄTKOWYCH- ich źródłem jest posiadany majątek. W wyniku nakładania tego podatku wartość majątku podatnika nie powinna ulegać zmniejszaniu. Jeśli ulega zmniejszeniu, wówczas mówimy o podatku realnym, jeśli jednak źródłem podatku jest dochód z majątku to podatek taki nosi nazwę podatku nominalnego.

B) PODATKI OD PRZYCHODÓW- płaci się je w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i osiąganymi z tego tytułu przychodami. Podatki te pobierane są przez państwo niezależnie od wyników działalności podmiotu i są wkalkulowane w ceny towarów i usług. Mają charakter powszechny.

C) PODATKI OD DOCHODÓW- są przykładem zawłaszczania przez państwo prywatnych dochodów obywateli. Przedmiotem opodatkowania jest tu dochód z pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej. Za pomocą tych podatków dochodzi do dzielenia się dochodami z państwem. Mają charakter powszechny.

D) PODATKI OD WYDATKÓW- są typowymi podatkami od konsumpcji. Są stosowane wybiórczo. Przedmiotem opodatkowania są tu wydatki ponoszone na zakup dóbr luksusowych (np.: samochody, jachty) i dóbr, które uważa się za domenę Skarbu Państwa (sól, alkohol, zapałki, paliwa płynne).

Kryterium podmiotowe.

a) PODATKI BEZPOŚREDNIE (NIEPRZERZUCALNE)- obciążają bezpośrednio danego podatnika. Do tej grupy należą przede wszystkim podatki od dochodów i podatki majątkowe.

B) PODATKI POŚREDNIE (PRZERZUCALNE)- są wkalkulowane w ceny towarów, więc zostają przerzucane na inne podmioty. Do tej grupy należą podatki od przychodów, akcyzy (podatki od dóbr luksusowych).

Kryterium władztwa podatkowego.

A) PODATKI NAKŁADANE PRZEZ PAŃSTWO- większość podatków jest nakładana przez państwo, ze względu na konsekwencje tego zjawiska.

B) PODATKI NAKŁADANE PRZEZ WŁADZE SAMORZĄDOWE- niewielki zakres. Jest to uregulowane ustawowo.

25.System podatkowy

System podatkowy to zespół podatków, które funkcjonują równocześnie w obrębie danego państwa i tworzą całość zarówno w sensie prawnym jak i ekonomicznym. Jest to zbiór przepisów prawnych i instytucji finansowych, które ustanawiają podatki oraz określają i zajmują się ich poborem. W jego skład wchodzą zarówno przepisy, które związane są z samymi podatkami jak i określające podmioty pobierające podatki, płatników podatków i instytucje wyznaczające wysokość i warunki płacenia podatków.

Podatki jako, że są podstawowym dochodem budżetu państwa, to istotne jest, aby obowiązujący w danym kraju system podatkowy funkcjonował poprawnie i sprawnie, gdyż wpływa to na rozwój danego kraju.

System podatkowy jest jednym z narzędzi, który umożliwia budżetowi państwa sprawowanie jego funkcji redystrybucyjnej. Jest to możliwe dzięki ulgom i zwolnieniom podatkowym, zróżnicowanym stawkom podatkowym podatków pośrednich oraz progresywnym opodatkowaniu dochodów.

Sformułowano pewne zasady konstruowania systemu podatkowego oraz prowadzenia polityki podatkowej. Te zasady można ująć w następujące zadania:

a) Wprowadzanie kilku podatków, przy czym trzy lub cztery z nich są podstawą finansów publicznych.

b) Sięganie do różnych przedmiotów opodatkowania (dochodów, majątku, wydatków itd.).

c) Stosowanie podatków pośrednich i bezpośrednich (w różnych krajach w różnych proporcjach).

d) Wprowadzanie podatków bezpośrednich, gdyż są one trudniej przerzucalne na inne podmioty.

e) Podatki pośrednie są przerzucalne, ale stanowią źródło dochodów władz publicznych.

f) Ograniczanie nadmiernych dochodów podmiotów gospodarczych przez progresywną skalę podatkową.

g) W opodatkowaniu przedsiębiorstw stosowanie progresywnych i degresywnych skal podatkowych oraz licznych ulg i zwolnień podatkowych.

h) Ustalanie rodzajów podatków na szczeblu władz centralnych.

i) Stosowanie rozwiniętego systemu kontroli celem uniknięcia oszustw podatkowych.

26.Rynek finansowy i jego segmenty

Rynek finansowy jest to „miejsce”, gdzie przedmiot wymiany stanowią instrumenty finansowe reprezentujące szeroko rozumiany kapitał pieniężny. Jest to ogół transakcji związanych z przemieszczaniem środków pieniężnych od podmiotów dysponujących wolnymi środkami finansowymi od podmiotów, które zgłaszają zapotrzebowanie na tego rodzaju formy kapitału. Odgrywa on olbrzymią rolę w funkcjonowaniu gospodarki każdego państwa

Rynek finansowy obejmuje całokształty strumieni finansowych przepływających w pewnym okresie od lokujących kapitał do inwestorów rzeczowych za pomocą giełdy papierów wartościowych, rynku pozagiełdowego, banków oraz instytucji finansowych. Główna rola rynku finansowego polega na tym, że umożliwia on pozyskanie kapitału finansowego sektorowi biznesu i publicznemu, ulokowanie oszczędności gospodarstw domowych i instytucji dysponującymi wolnymi funduszami pieniężnymi. Następuję więc transformacja oszczędności w kapitał. Na rynku finansowym handluje się zatem kapitałem finansowym. Jest to rynek, na którym przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe.

SEGMENTY RYNKU FINANSOWEGO

Rynek pieniężny - Jest to rynek, na którym przeprowadzane są krótkoterminowe (W Polsce to jeden rok) operacje lokacyjne i depozytowe oraz występuje na nim obrót papierami wartościowymi o krótkich terminach wymagalności (na przykład: weksle, czeki, bony skarbowe). Na rynku pieniężnym następuje wycena wartości pieniądza w czasie. Przedmiotem obrotu na rynku pieniężnym jest zatem pieniądz uznawany jako towar posiadający własną wewnętrzną wartość.

Rynek walutowy - umożliwia dokonywanie transakcji kupna i sprzedaży walut różnych krajów w celu regulowania zobowiązań płatniczych wyrażonych w walutach obcych, jak również w celach spekulacyjnych wynikających z różnic w kursach walut i ich zmian oraz wahań.

Rynek kapitałowy - pozwala na tworzenie i przepływy długoterminowych kapitałów udziałowych wykorzystywanych w działalności gospodarczej lub służących pokrywaniu deficytów budżetowych. Dokonuje się na nim obrotu instrumentami ( papierami wartościowymi - akcje, obligacje) o charakterze średnio i długookresowym, czyli zapewniającymi inwestorowi zwrot kapitału po upływie jednego roku.

27.Elementy rozliczeń międzynarodowych

Jedną z najważniejszych klauzul bankowych w handlu zagranicznym jest klauzula dotycząca sposobu i terminu zapłaty za towar.

Ze względu na ryzyko płatności z punktu widzenia interesów eksportera jako beneficjenta zapłaty, można

uszeregować formy płatności w następujący sposób:

- płatność przed dostawą towaru nie uwarunkowany przekaz z góry

- płatność gotówkowa w zamian za dokumenty akredytywa dokumentowa potwierdzona przez bank eksportera

- płatność w kredycie w zamian za dokumenty akredytywa dokumentowa niepotwierdzona przez bank eksportera

- inkaso dokumentowe

- płatność w rachunku otwartym- przekazem, czekiem

Akredytywa to sprawdzony i bezpieczny środek zapłaty w rozliczeniach zagranicznych. Służy ona do uregulowania należności między eksporterem a importerem za wykonaną usługę lub dostarczony towar.

Akredytywa dokumentowa jest zobowiązaniem banku wobec eksportera, podjętym przez bank na zlecenie , do wypłacenia (lub zabezpieczenia zapłaty ) eksporterowi określonej sumy w zamian za złożonego przez niego w przewidzianym terminie ustalonych w treści dokumentów.

Akredytywa jest korzystną formą zabezpieczania płatności, gdyż za zapłatę odpowiada strona trzecia tj. bank, znacznie ogranicza ryzyko niezapłacenia za towar przez importera.

W przypadku zapłaty za towar akredytywą w kontrakcie powinny zostać ustalone jej podstawowe dokumenty i powtórzone w zleceniu otwarcia akredytywy skierowanym przez importera oraz w treści akredytywy otwartej przez bank.

CZEK- papier wartościowy zastępujący w obrocie pieniądz gotówkowy. Jest dokumentem, w którym wystawca poleca - w formie pisemnej - bankowi wypłatę określonej kwoty okazicielowi lub wskazanej osobie. Za pomocą czeku jego wystawca rozporządza środkami pieniężnymi zgromadzonymi w banku.

Czek spełnia głównie funkcję płatniczą, gdyż pozwala regulować na bieżąco różnego rodzaju zobowiązania. Wystawienie czeku wymaga posiadania przez wystawcę odpowiedniego jego pokrycia na rachunku bankowym od momentu wystawienia aż do chwili jego spłaty bądź upływu terminu ustalonego do przedstawienia czeku trasatowi (bank wypłacający kwotę określoną na czeku). Własność czeku może być przenoszona przez jego posiadacza na inną osobę fizyczną lub prawną za pomocą indosu.

WEKSEL - papier wartościowy stwierdzający wierzytelność pieniężną. Bezwarunkowe, pisemne, na specjalnym blankiecie zobowiązanie do zapłaty pewnej sumy pieniężnej w oznaczonym terminie określonej osobie lub okazicielowi przez osoby podpisane na wekslu; weksel może występować jako środek płatniczy, zastępując pieniądz.

Faktoring jest to forma krótkoterminowego finansowania transakcji handlowych.

Jest usługą polegającą na nabywaniu wierzytelności dostawcy towarów bądź usług przez specjalistyczne instytucje faktoringowe oraz świadczeniu dodatkowych usług z tym związanych. Instytucja świadcząca usługi faktoringowe zobowiązuje się ściągnąć przyjęte wierzytelności handlowe klienta, udzielając jednocześnie pod nie kredytu lub zaliczki Wysokość zaliczki zależy od wielkości wierzytelności, ocenianej ze względu na długość okresu wymagalności. Jest ona wypłacona dopiero jednak po upływie terminu płatności długu, lub po ściągnięciu należności.

Inkaso dokumentowe to operacja, w której bank pośredniczy , zobowiązuje się wydać dokumenty towarowe importerowi (płatnikowi) pod dokonaniu przez niego płatności lub po jego zabezpieczeniu.

Strony występujące w inkasie:

• zleceniodawca (eksporter) - przygotowuje dokumenty i przedkłada je do swojego banku razem z odpowiednim zleceniem inkasa

• bank zleceniodawcy, któremu zleceniodawca powierza dokumenty. Bank kieruje dokumenty zgodnie z instrukcją zleceniodawcy do banku płatnika (inkasującego)

• bank inkasujący (bank pośredniczący) — który jest zaangażowany w transakcje inkasa dokumentowego. Przedstawia importerowi tratę eksportera; lub dokumenty w celu uzyskania zapłaty lub akceptu zgodnie z instrukcjami " płatnik (kupujący, importer) jest stroną, której prezentowane są dokumenty wraz z wezwaniem do zapłaty, sporządzonym przez bank płatnika zgodnie z instrukcjami eksportera.

Przedmiotem inkasa dokumentowego mogą być dokumenty handlowe, ale i dokumenty finansowe, akredytywy, weksle, czeki czy kwity depozytowe.

28.Gospodarka funkcjonowania przedsiębiorstwa: cele funkcjonowania, kryteria oceny

Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa to czynności polegające na racjonalnym uruchamianiu strumieni pieniężnych oraz ich osiadaniu, czyli tworzeniu oszczędności z uwzględnieniem opłacalności, związanej z „unieruchomieniem" pewnego, większego lub mniejszego, zasobu pieniędzy. Inaczej rzecz ujmując, gospodarkę finansową można rozumieć jako mechanizm ciągłego, odpowiednio zorganizowanego procesu gromadzenia przychodów i dochodów oraz realizacji wydatków. Oznacza to, że w toku funkcjonowania gospodarki finansowej mamy do czynienia z występowaniem zespołu różnego typu rozliczeń. W tym kontekście rozliczenia te należy rozumieć szeroko. Będą nimi np.: pozyskiwanie kapitału własnego i obcego, realizowane na podstawie prowadzonego rachunku opłacalności i dostępności źródeł finansowania, wydatki przeznaczone na inwestycje o charakterze rzeczowym i finansowym, zakup surowców, wypłaty wynagrodzeń pracowniczych, świadczenia podatkowe i quasi-podatkowe. Przytoczone tu przykładowo tytuły rozliczeń są oparte na kryterium przedmiotowym. Natomiast zgodnie z kryterium podmiotowym można, przykładowo, wymienić: procesy rozliczeń z pracownikami, instytucjami ubezpieczeniowymi, bankami, budżetem, dostawcami, odbiorcami, giełdą papierów wartościowych.

Gospodarka finansowa to prowadzenie nieustającej działalności w sferze operacji pieniężnych. Nie można jej rozpatrywać statycznie, gdyż jest ona działaniem, co oznacza konieczność rozpatrywania dynamicznego — w ciągłym ruchu i zmienności przepływów pieniężnych.

Prowadzenie gospodarki finansowej oznacza więc nie tylko samo uzyskiwanie i wydatkowanie pieniędzy, lecz także programowanie tych działań w krótkim i długim okresie oraz ich analizę i ocenę w celu kształtowania na tej podstawie przyszłych decyzji.

29.Efektywność gospodarcza i finansowa przedsiębiorstwa: akumulacja finansowa, zysk, stopa zwrotu z kapitału

Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa to mechanizm ciągłego, odpowiednio zorganizowanego procesu gromadzenia przychodów i dochodów oraz realizacji wydatków. Oznacza to, że w toku funkcjonowania gospodarki finansowej mamy do czynienia z występowaniem zespołu różnego typu rozliczeń. W tym kontekście rozliczenia te należy rozumieć szeroko. Będą nimi np.: pozyskiwanie kapitału własnego i obcego, realizowane na podstawie prowadzonego rachunku opłacalności i dostępności źródeł finansowania, wydatki przeznaczone na inwestycje o charakterze rzeczowym i finansowym, zakup surowców, wypłaty wynagrodzeń pracowniczych, świadczenia podatkowe i quasi-podatkowe. Przytoczone tu przykładowo tytuły rozliczeń są oparte na kryterium przedmiotowym. Natomiast zgodnie z kryterium podmiotowym można, przykładowo, wymienić: procesy rozliczeń z pracownikami, instytucjami ubezpieczeniowymi, bankami, budżetem, dostawcami, odbiorcami, giełdą papierów wartościowych. Gospodarka finansowa to prowadzenie nieustającej działalności w sferze operacji pieniężnych. Nie można jej rozpatrywać statycznie, gdyż jest ona działaniem, co oznacza konieczność rozpatrywania dynamicznego — w ciągłym ruchu i zmienności przepływów pieniężnych.

Mamy tu zatem do czynienia z występowaniem określonych czynności:

-poprzedzających ruch pieniądza - przygotowanie operacji pieniężnych obsługujących pożądane przez przedsiębiorcę procesy (ich prognozowanie, przewidywanie, czy też planowanie oraz podejmowanie decyzji z uwzględnieniem dwóch istotnych czynników: czasu i ryzyka);

-związanych z rzeczywistą realizacją operacji pieniężnych;

-polegających na zapisie zrealizowanych operacji finansowych, analizie przebiegu zaszłych zjawisk finansowych i wreszcie wnioskowaniu, które służy kształtowaniu tych zjawisk w przyszłości, a więc podejmowaniu decyzji w sferze rzeczowego oraz finansowego zarządzania przedsiębiorstwem.

W konsekwencji procesy zachodzące w gospodarce finansowej przedsiębiorstwa można przedstawić jako działania występujące w trzech następujących po sobie fazach (etapach):

-przygotowawczej,

-realizacji,

-ewidencji, analizy i wnioskowania

30.System finansowy ubezpieczeń: funkcje ubezpieczeń, ubezpieczenia gospodarcze i społeczne

1. Społeczne - które zwykle są prowadzone pod ścisłym nadzorem Państwa

2. Gospodarcze - ochrony mienia lub osób

a) Osobowe ( dział 1 )

b) Majątkowe ( dział 2 )

3. OFE : Otwarte Fundusze Emerytalne są specyficzną formą. Dotyczą sfery ubezpieczeń społecznych. Zarządzają prywatne firmy . Są na pograniczu ubezpieczeń społecznych i ubezpieczeń gospodarczych

Ochronne - nadrzędna funkcja ubezpieczeń. Po to wykupujemy polisę ubezpieczeniową aby uwolnić się od ryzyka. Aby była spełniona musimy mieć pewność, że zostanie nam wypłacone świadczenie ( że zakłady ubezpieczeniowe są wiarygodne)

Redystrybucyjna: duża grupa zagrożonych podmiotów wpłaca składki ubezpieczeniowe, które tworzą rezerwę techniczno-ubezpieczeniowe z których wypłacane są odszkodowania

Prewencyjna: zgłaszając do ubezpieczenia mieszkanie musimy mieć dwa zamki w drzwiach . Dzięki wymuszaniu przez zakład ubezpieczeń lepiej się zabezpieczamy. Ubezpieczenie nie zostanie wypłacone osobie która źle zabezpieczyła mieszkanie. W przypadku ubezpieczeń osobowych nie zostanie wypłacone osobie która była po spożyciu alkoholu.

Finansowa : zakłady ubezpieczeniowe są płatnikami podatku i dużymi inwestorami na rynku finansowym. Dystrybuują środki które gromadzą ( zarówno własne środki jak i osób ubezpieczonych )

Ubezpieczenia społeczne i gospodarcze: różnica między nimi polega na tym, że każdy z tych udziałów ubezp. jest prowadzony przez inne zakłady ubezp, działające na mocy odrębnych przepisów prawnych, inne różnice wynikają z przedmiotu ubezp., sposobu powstania stosunku ubezp. i char. świadczeń ubezp.

Ubezp. gospodarcze mogą być majątkowe lub osobowe, natomiast ubezp. społeczne mogą być tylko osobowymi i ich przedmiotem jest zawsze życie, zdrowie i zdolność do pracy.

Ubezp. gospodarcze powstają na podstawie umowy lub z mocy prawa, społeczne tylko z mocy ustawy.

W ubezp. gospodarczych roszczenia zaspokajane są w formie wypłat pieniężnych (zasiłki, renty, emerytury) natomiast w ubezp. społecznych również w formie świadczeń rzeczowych, np. w formie bezpłatnego leczenia.

Pomiędzy ubzp. społecznymi a osobowymi ubezp. gospodarczymi występuje ścisły związek. Przedmiotem ochrony ubezpieczeniowej w jednym i drugim przypadku jest życie, zdrowie i zdolność do pracy. Różnica polega na tym, że ubezp. społ. Zapewniają minimum na koszt zakładów pracy i państwa, natomiast osobowe ubezp. gosp. Są zawierane na koszt samych ubezpieczonych i dobrowolnie.

Ubezpieczenia gospodarcze dzielimy na ubezpieczenia majątkowe i osobowe ze względu na przedmiot objęty ochroną. Przedmiotem ubezp. majątk. są różne wartości majątkowe (mienie ruchome, nieruchome, urządzenia, środki transportu) oraz interes majątkowy ubezpieczającego. W osobowych-życie, zdrowie i zdolność do pracy człowieka. Dzielą się na ubezp. następstw nieszczęśliwych wypadków oraz ubezp. życiowe. Ubezp. życiowe dzieli się z kolei na ubezp. na życie i ubezp. rent.

Ubezp. majątkowe dzieli się na ubezpieczenia rzeczowe, których przedmiotem są określone obiekty materialne, oraz ubezpieczenia majątkowe sensu stricto. Do nich zalicza się ubezp, w których przedmiotem ochrony jest interes majątkowy ubezpieczającego, czyli jego sytuacja finansowa, np. ubezp odpowiedzialności cywilnej, ubezp. kredytów eksportowych.

---