3. Ruchy ciała i ich części zachodzące wokół poszczególnych osi i w poszczególnych płaszczyznach.

4. Morfologiczny podział kości, ich makrostruktura iako wyraz przystosowania do pełnionych funkcji.

5. Rozwój osobniczy szkieletu i procesy kostnienia z uwzględnieniem mikrostruktury kości.

6. Podstawowe różnice między szkieletem dziecka a szkieletem człowieka dorosłego.

7. Klasyfikacja połączeń kości i ich ogólna charakterystyka. Jedno, dwu i wielo osiowe

8. Anatomiczna budowa mięśnia z uwzględnieniem roli jego poszczególnych składników.

9. Topograficzna, morfologiczna i funkcjonalna klasyfikacja mięśni.

10. Narządy pomocnicze mięśni i ich występowanie w organizmie.

14 Morfologia szkieletu kończyny górnej.

15 Stawy obręczy kończyny górnej.

16. Ruchy łopatki i wykonujące ie mięśnie

17. Staw ramienny, ruchy w nim zachodzące, oraz wykonujące je mięśnie.

18. Staw łokciowy, ruchy w nim zachodzące oraz wykonujące je mięśnie

21. Morfologia szkieletu kończyny dolnej,

23 Staw biodrowy, ruchy w nim zachodzące i wykonujące je mięśnie.

26 Stawy stopy, ruchy w nich zachodzące i wykonujące ie mięśnie.

27. Morfologia kręgosłupa z uwzględnieniem różnic w budowie kręgów poszczególnych jego odcinków.

26. Ruchy kręgosłupa i wykonujące je mięśnie.

Mięśnie brzucha, ich topografia, przyczepy i funkcje mięśni.

32. Mechanika ruchów oddechowych z uwzględnieniem uczestniczących w nich mięśni.

32 Budowa, funkcje i osobniczy rozwój czaszki.

35 Staw skroniowo żuchwowy

36.Mięśnie mimiczne, ich charakterystyka i topografia.

37. Ruchy głowy i wykonujące je mięśnie.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 57

3. Ruchy ciała i ich części zachodzące wokół poszczególnych osi i w poszczególnych płaszczyznach.

Ruchy, płaszczyzny i osie:zginanie (ilexio) • prostowanie (extensio) Płaszczyzna strzałkowa, oś pozioma.

odwodzenie (abdoctio) przywodzenie (adductio) płaszczyzna czołowa, oś strzałkowa.

nawracanie (pronatio) odwracanie (supinatio) Płaszczyzna pozioma, oś pionowa.

obwodzenie (circumductio) Płaszczyzna strzałkowa, oś pozioma.

4. Morfologiczny podział kości, ich makrostruktura iako wyraz przystosowania do pełnionych funkcji.

KSZTAŁT KOŚCI

Kości długie (ossa longa) - długość jest większa od dwóch pozostałych wymiarów. Są to głównie kości kończyn (ramieniowa, promieniowa). Mają one część środkową -trzon (corpus) oraz dwa końce - bliższy i dalszy. Trzon ma jamę szpikową zawierającą szpik kostny.

Kości płaskie (ossa piana) - maja dużą powierzchnię i bardzo małą grubość (łopatka, biodrowe).

Kości krótkie (ossa brevis) - mniej więcej równo rozwinięte we wszystkich wymiarach (nadgarstka, stepu).

Kości różnokształtne (ossa multiforia) - bryły różnej postaci. Nie można ich opisać trzema wymiarami (kręgi)

Kości pneumatyczne (ossapneumatica) - zawierają wewnątrz przestrzenie wysłane błoną śluzową i wypełnione powietrzem 9sitowa, klinowa, czołowa, skroniowa, szczęki)

Ciężar kości wraz ze szpikiem to 12 kg u mężczyzn i 10 kg u kobiet. Wytrzymałość kości na ciśnienie wynosi od 12.5 do 17 kg/mm2 powierzchni, a na rozciąganie od 9-12 kg/mm2 powierzchni.

5. Rozwój osobniczy szkieletu i procesy kostnienia z uwzględnieniem mikrostruktury kości.

OGÓLNA BUDOWA Są zbudowane z dwóch składników: organicznego ossejny nadającej im elastyczność i sprężystość, oraz nieorganicznego soli kwasu fosforowego i węglowego nadającego kościom twardość. Największą wytrzymałości na działanie mechaniczne zwłaszcza na ciśnienie i rozciąganie mają kości ludzi między 20 a 30 rokiem życia. Tkanka kostna występuje w dwóch postaciach zbitej i gąbczastej.

istota kostna zbita (substantia compacta). Składa się z : osteonów, blaszeczek kostnych między układowych wypełniających przestrzenie między osteonami i blaszek zasadniczych które tworzą zewnętrzna i wewnętrzna warstwę istoty zbitej. W istocie zbitej znajdują się licznie podłużnie biegnące kanały Haversa i poprzeczne kanały Volkmana. - Istota kostna gąbczasta (substantia spongiosa) - tworzy układ krzyżujących się blaszeczek kostnych. Przestrzenie między beleczkami wypełnia szpik kostny. Układ beleczek jest zależny od działania siły grawitacji oraz sił mechanicznych którym dolna część kości podlega przy skurczu mięśni. Budowa gąbczasta występuje w nasadach kości długich, w kościach krótkich, różnokształtnych oraz w postaci cienkiej w warstwy śródkośćca (diploe) w kościach płaskich. Kości pokrywa łącznotkankowa błona, obficie unaczyniona - okostna (priostecum). Zawiera włókna klejodajne i sprężyste (sharpea) w warstwie zewnętrznej oraz składniki komórkowe w warstwie wewnętrznej tzw rozrodczej. Komórki tej warstwy osteoblasty wytwarzają tkankę kostną.1 Dzięki nim kość może przyrastać na grubość, mogą być też wypełnione ubytki tkanki kostnej dzięki wytwarzaniu kostniny (callus). Wzrastanie kości na długość odbywa się dzięki chrząstce nasadowej (cartiliago epiphysialis), która oddziela nasady kości długich i trzonu. W okresie wzrastania organizmu kości wydłużają się. Proces ten kończy się w okresie dojrzewania płciowego organizmu, kiedy to nasady zarastają się trzonem. Okostna pełni też funkcję odżywczą. Liczne naczynia krwionośne i chłonne okostnej łączą się z naczyniami w kanałach Haversa i Volkmana. Część chrzestna kości (z wyjątkiem chrząstek stawowych) pokrywa błona zwana ochrzęstną (perichondyrium). Spełnia podobną rolę jak okostna. W czasie rozwoju kośćca w miejscach w których chrząstka przekształca się w kość ochrzęstną przekształca się w okostna. Szpik kostny (medulla ossium) - wypełnia wnętrze jam szpikowych w trzonach kości długich i drobne jamy między beleczkami w istocie gąbczastej. Rozróżniamy szpik czerwony i żółty. Jego ogólna objętość to 3000 - 4000 tyś. cm3, szpik czerwony (medulla ossium rubra). Występuje głównie w istocie gąbczastej i jest narządem krwiotwórczym. Powstają w nim krwinki czerwone i białe. Szpik kostny żółty (medulla ossium flava). Zawiera znaczną liczbę komórek tłuszczowych znajdujących się w jamach szpikowych kości długich.

6. Podstawowe różnice między szkieletem dziecka a szkieletem człowieka dorosłego.

Dużą elastyczność oraz odporność na złamania kości dziecięce zawdzięczają temu że zawierają małą ilość składników mineralnych. U ludzi dorosłych następuje stopniowe osłabienie odporności fizycznej kości, które u ludzi w wieku starczym stają się kruche ze względu na przewagę w nich właśnie składników mineralnych.

W okresie wzrastania organizmu dzięki narastaniu tkanki kostnej w bliskim sąsiedztwie chrząstek nasadowych, kości wydłużają się. Proces ten kończy się w okresie dojrzewania płciowego organizmu. Wtedy to nasady zarastają się trzonem a wydłużanie się kości ustaje. Z kolei mózgoczaszka musi stale się powiększać wraz ze wzrostem mózgowia. Dopiero po ustaniu wzrostu mózgowia (45-50 lat) przestaje także rosnąć czaszka i następuje starcze kostnienie szwów. Czaszka noworodka natomiast zawiera nie skostniałe pozostałości czaszki błoniastej w postaci ciemiączek. Ciemiączko czołowe - zarasta się w okresie drugiego roku życia, ciemiączko tylne oraz ciemiączka boczne zarastają się w ciągu pierwszego roku życia.

7. Klasyfikacja połączeń kości i ich ogólna charakterystyka.

STAWY lub POŁĄCZENIA MAZIOWE (articulationes et juncturae synoviales) Każdy staw wolny składa się z powierzchni stawowych, torebki stawowej i jamy stawowej. Powierzchnie stawowe (facies articulares) - to zazwyczaj gładkie połączenia dwu lub więcej kości stykających się ze sobą. Mogą mieć różny kształt, ale zazwyczaj powierzchnia jednej kości jest wypukła - główka stawowa, a druga wklęsła- panewka. Każda z nich pokryta jest najczęściej chrząstką szklistą, zwaną chrząstka stawową. Ma ona zazwyczaj 0,5 - 3 m, jest gładki i odporna na tarcie.

Torebka stawowa (capsula articularis) - łączy powierzchnie stawowe kości i tworzy

osłonę stawu. Składa się z warstwy włóknistej i maziowej.- błona włóknista (membrana fibrosa) - zawiera włókna klejodajne i mniej elastycznych. Zewnętrzne, wzmacniające wiązki włókien to więzadła (ligamenta). Wpływają one na rodzaj i zakres ruchów w stawie. - ----- Błona maziowa (membrana synovialis) - jest cienka, delikatna, bogato unaczyniona i unerwiona. Na powierzchni wewnętrznej pokryta jest komórkami łącznotkankowymi, które wydzielają maź stawową. To gęsty ciągnący się płyn. Jej zadanie to zmniejszanie do minimum tarcia w stawie. Jest jakby smarem. Jama stawowa (cavum articulare) - to szczelinowata przestrzeń występująca między powierzchniami stawowymi, za życia wypełniona jest mazią.

W niektórych stawach znajdują się też elementy uzupełniające:

- obrąbek stawowy (labrum glenoidale) - powiększa i pogłębia panewkę

- chrząstka śródstawowa (discus articulationes) - dopasowuje powierzchnie stawowe, dzieli staw na dwie komory, czym zwiększa jego ruchomość.

- Łękotki stawowe (memiscus articulationes) - wyrównują niedopasowane powierzchnie i służą jako przsuwalne powierzchnie stawowe. Stawy dzieli się na proste (simpleź) i złożone (composita). Zależy to od liczby kości biorących udział w tworzeniu danego stawu. W stawie prostym łączą się ze sobą dwie kości a w złożonym trzy i więcej. Jeżeli przy wykonywaniu jakiegoś ruchu zaangażowanych jest dwa lub więcej stawów to nazywamy je sprężonymi. Ze względu na rodzaj wykonywanych ruchó stawy dzieli się na jednoosiowe (jeden stopień swobody), dwuosiowe (dwa stopnie swobody) i wieloosiowe (trzy stopnie swobody).

Stawy jednoosiowe: - zawiasowy (ginglymus) - główka stawowa w kształcie walca a panewka to przybliżony negatyw główki. Ruchy: zginanie - prostowanie wokół osi prostopadłej do osi długiej kości (stawy międzypaliczkowe) - obrotowy (trochoidea) - ma cylindrycznie ukształtowana główkę stykającą się bocznie z panewką. Główka obraca się równolegle do osi długiej kości (staw promieniowo - łokciowy bliższy)

- śrubowy (cochlearis) - uważany jest za odmianę stawu jednoosiowego. Wykonuje się w nim ruch obrotowy wokół własnej osi z posuwistym (staw szczytowo - obrotowy pośrodkowy)

stawy dwuosiowe: - kłykciowy (condylaris) - ma główkę stawową eliptyczna w długiej i krótkiej osi. Panewka stawowa jest wklęsła w obu osiach (staw promieniowo - nadgarstkowy)

- siodełkowy (sellaris) - ma obie powierzchnie stawowe w kształcie siodła. Ruchy tutaj to ku przodowi i tyłowi oraz z boku na bok (staw nadgarstkowo śródręczny kciuka).

Stawy wieloosiowe:- kuliste (spheroidae) - główka stawowa jest mniejszym lub większym wycinkiem kuli. Dzieli sieje na: 1. kuliste wolne - np. staw ramienny 2. kuliste panewkowe - np. staw biodrowy

ruchy w stawach kulistych mogą odbywać się wokół dowolnych osi. Mogą tu również zachodzić ruchy złożone.

- płaskie (planae) - maja płaskie lub prawie płaskie powierzchnie stawowe główki

i panewki. Ruchomość w nich jest nieznaczna. - Nieregularne - to te w których powierzchnie stawowe są nieregulerne. Ruch jest w nich możliwy dzięki chrząstce śródstawowej (mostkowo - obojczykowy)

POŁĄCZENIA KOŚCI ŚCISŁE (synarthroses) - dzielimy je na: więzozrosty, chrząstkozrosty i kościozrosty..

Więzozrost (syndesmosis) - występuje w trzech postaciach:

- więzozrostu włóknistego (syndesmosis fibrosa) - utworzonego przez włókna klejodajne, (błony międzykostne przedramienia i goleni)

- więzozrostu sprężystego (syndesmosis elastica) - tu elementem łączącym kości są włókna sprężyste, elastyczne, nadające tkance żółte zabarwienie, (więzadła żółte rozpięte między łukami kręgów)

- szwów (suturae) - gdzie włókna łączące kości są bardzo mocne i krótkie. Szwy dzielimy na:

1. piłowate (serrata) - nieregularne brzegi jednej ości wchodzą we wgłębienia drugiej. To najmocniejsze i najczęstsze połączenie kości sklepienia czaszki (kość czołowa z kośćmi ciemieniowymi).

2. gładkie lub proste (piana) - połączenie kości których brzegi są prawie proste, (połączenie wyrostków podniebiennych kości szczęki górnej).

3. łuskowe (squamosa) - przebiega skośnie do powierzchni kości, a brzegi kości zachodzą na siebie dachówkowato (łuska kości skroniowej na kość ciemieniową).

4. wklinowanie (gomphosis) - to rodzaj szczególnego umocowania zębów w szczękach.

Połączenia chrzestne Guncturae cartilaginae) -to połączenia kości z chrząstką szklistą lub włóknistą To częste połączenia kości w okresie rozwoju organizmu. W miarę dojrzewania większość chrząstkozrostów przekształca się w kościozrosty (synostosis).

8. Anatomiczna budowa mięśnia z uwzględnieniem roli jego poszczególnych składników.

Włókno mięśniowe poprzecznie prążkowane szkieletowe jest długą cylindryczną zespólnią komórkową. Włókno otoczone jest błoną zwaną sarkolemmą, która pokryta jest cienką warstewką tkanki łącznej, tzw. Śródmięsną. Wnętrze włókna mięśniowego wypełnione jest sarkoplazmą. Sarkopjązma włókien zawiera zwykłe organelle komórkowe, poza tym wypełniona jest włókienkami kurczliwymi, miofibrylami o średnicy 1 mikrona. Miofibryle z składają się jeszcze z cieńszych niteczek, zwanych miofilamentami które zbudowane są z kurczliwego białka tzw. Aktomiozyny, tworzących długie łańcuchy cząsteczek białkowych. Aktomiozyna składa się z dwóch różnej średnicy substancji białkowych: aktyna -cieńsza i miozyna - grubsza. Prążka ż dzielą miofibryle na krótkie odcinki sarkomery. Zależnie od ilości miofibryli włókna mięśniowe są ubogie lub bogate w sarkoplazmę. Włókna, bogate w sarkoplazmę tzw. Włókna czerwone zawierają więcej miofibryli i wolniej podlegają zmęczeniu. Włókna czerwone występują zwłaszcza w mięśniach gałki ocznej, w mięśniach oddechowych, w żwaczach. Włókna białe, uboższe w sarkoplazmę, mają zdolność szybszego skurczu, lecz szybciej ulegają zmęczeniu.

9. Topograficzna, morfologiczna i funkcjonalna klasyfikacja mięśni.

Włókna mięśniowe łączą się w jednostki większe, pęczki te z kolei łączą się w wiązki mięśniowe i mięśnie. Pęczki mają łącznotkankową osłonę zwaną omięsną wewnętrzną. Grupy pęczków mięśniowych otacza omięsna zewnętrzna. Mięsień jako całość pokryty jest włóknistą błoną namięsną, a ta z kolei otoczona jest powięzią. Namięsna przy skurczu mięśnia porusza się wraz z mięśniem, natomiast powięź pozostaje nieruchoma. Z tak ukształtowanej tkanki mięśniowej zbudowana jest część czynna mięśnia, czyli brzusiec który na końcach przechodzi w ścięgna zbudowane z tkanki łącznej włóknistej, lub rozcięgna w mięśniach płaskich. Brzusiec to część kurczliwa mięśnia, natomiast ścięgna przenoszą siłę mięśnia na kości do których się przyczepiają. W mięśniach wrzecionowatych wydłużonych, które najczęściej występują na kończynach, występują dwa ścięgna początkowe i końcowe. Ścięgno początkowe nazywa się głowa mięśnia, a ścięgno końcowe jego ogonem. Przytwierdzenie ścięgna początkowego do kości określa się mianem przyczepu początkowego mięśnia lub początkiem, ścięgna końcowego -przyczepem lub przyczepem końcowym mięśnia. Mięsień może mieć jedną głowę lub więcej. Otrzymuje wtedy nazwę mięśnia dwugłowego, trójgłowego, czworogłowego. Mięśnie o jednej głowie mają tylko nazwę własną, bez określenia liczby głów np. mięsień ramienny. Mięśnie mogą również mieć swojej środkowej części ścięgno pośrednie, które dzieli mięsień na dwa brzuśce.

Mięsień taki nosi nazwę dwubrzuścowego. Inne mięśnie mogą być podzielone całkowicie lub częściowo, przez krótkie ścięgienka, tzw smugi ścięgniste np. mięsień prosty brzucha. Mięśnie płaski kończą się szerokimi rozcięgnami. Część końcowa mięśnia może dzielić się także na dwa lub więcej ścięgien, np. mięśnie zaopatrujące palce. Taki mięsień nazywamy wtedy wielościęgnistym. W mięśniach wrzecionowatych o taśmowatym przebiegu włókien mięśniowych, mogą się ona w znacznym zakresie skracać i tym samym działać na większe odległościach. W mięśniach pierzastych i półpierzastych włókna mięśniowe wchodzą do ścięgna pod kątem mniej lub bardziej ostrym np. mięsień zginacz długi kciuka. Wszystkie mięśnie o ukośnym wejściu włókien mięśniowych do ścięgna charakteryzują się stosunkowo dużym przekrojem fizjologicznym. Pierzaste ustawienie włókien cechuje mięśnie przeznaczone do szybkich i mocnych skurczów na krótkiej odległości. Niektóre mięśnie biegną okrężnie, otaczając otwory naturalne ciała: mięśnie okrężne ust, oka, zwieraczy, cewki moczowej i odbytu. Mięśnie wyrazowe twarzy stanowią wyjątek, jeśli chodzi o przyczepy: mają tylko jeden początek na kości z drugiej strony przyczepiają się do wewnętrznej powierzchni skóry lub błony śluzowej albo w ogóle nie maja przyczepu kostnego.

10. Narządy pomocnicze mięśni i ich występowanie w organizmie.

Narządy pomocnicze mięśni: powiezie, pochewki ścięgien, kaletki maziowe, bloczki, trzeszczki i troczki są urządzeniami usprawniającymi pracę mięśni.

1. Powięź (fascia) - stanowi zwykle silną, łącznotkankową błonę która okryw grupę mięśni lub pojedynczy mięsień. Tzw powięź powierzchowna oddziela mięśnie od tkanki podskórnej. Powięź może przyczepiać się do kości tworząc silne przegrody międzymięśniowe.

2. Pochewki ścięgien (vaginae tendinum) - są zbudowane w postaci cewek o podwójnych ścianach, tępo zakończonych na obu końcach. Ściana zewnętrzna jest pokryta powierzchownie błoną włóknistą, wzmocnioną zwykle więzadłami pochwowymi o przebiegu skośnym lub obrączkowym. Pod nią znajduje się blaszka maziowa ścięgna, która ze ściany pochewki przechodzi na ścięgno. Pomiędzy obu blaszkami maziowymi: zewnętrzną i wewnętrzną znajduje się maź. Pochewki ścięgien mają za zadanie , ustalenie ścięgien w miejscach bliskiego przebiegu nad kością lub stawem.

3. Kaletki maziowe (bursae synovia!es) - są zewnętrznymi wypukleniami torebki stawowej i występują wszędzie tam gdzie mięśnie narażone są na tarcie. Mają ułatwić ślizganie mięśnia lub jego ścięgna. Występują najczęściej między kością lub torebką stawową a mięśniem, także między kością a skórą.

4. Bloczki mięśni (trochlea musculares) - służą do zmiany kierunku przebiegu ścięgna oraz mogą być punktem podparcia dźwigni .Bloczki są kostne, chrzęstne lub więzadłowe.

5. Trzeszczki (ossa sesamoidea) - to odmiana bloczków. Są to ruchome kostki włączone w ścięgna niedaleko ich przyczepu, zmieniają kierunek ich przebiegu..

6. Troczki (retinacula musculorum) - są silnymi, krótkimi wiązkami ścięgnistymi utrzymującymi ścięgna mięśni blisko kości. Razem z kością mogą tworzyć kanały dla przebiegu ścięgien, umożliwiając z jednej strony zmianę ich położenia, z drugiej, zmieniając kierunek przebiegu ścięgien. Troczki działają zatem jako szczególny rodzaj bloczków mięśniowych.

14 Morfologia szkieletu kończyny górnej.

OBOJCZYK.-clavicula

od góry: extremitas acromialis -- koniec barkowy extremitas slernalis - koniec mostkowy facies articularis sternalis - powierzchnia stawowa mostkowa

od dołu:

facies articularis acromialis - powierzchnia stawowa barkowa linea trapezoidea ~ kresa czworoboczna

tuberculum coboideum - guzek stożkowy impresio lig. costoclavicularis - wycisk więzadła żebrowo -obojczykowego

ŁOPATKA -- scapula z tyłu: angulus superior - kąt górny fossa supraspinata - dół nadgrzebieniowy

spina scapulae - grzebień łopatki margo superior - brzeg górny incisura scapulae - wcięcie łopatki

processus coracoideus wyrostek ki uczy acromion - bark angulus lateralis - kąt boczny fossa infraspinata - dól podgrzebieniowy margo lateralis - brzeg boczny angulus inferior - kąt dolny

margo medialis - brzeg przyśrodkowy z przodu: facies articularis acromialis powierzchnia stawowa barkowa

fossa subscapularis - dół podłopatkowy facies costalis - powierzchnia żebrowa

tuberculum infraglenoidale - guzek podpanewkowy cavitas glenoidalis - wdrążenie stawowe / panewkowe

collum scapulae - szyjka łopatki

z boku:

tuberculum supraglenoidale - guzek nadpanewkowy

KOŚĆ RAM1ENNA - os humeri

z przodu: tuberculum majus - guzek większy caput humeri - głowa kości ramiennej

collum anatomicum - szyjka anatomiczna tuberculum minus - guzek mniejszy

collum chirurgicum - szyjka chirurgiczna crist tuberculi minoris - grzebień guzka mniejszego

facies anterior medialis - powierzchnia przednia ,przyśrodkowa margo lateralis - brzeg boczny

fossa coronoidea dal dziobiasty epicondylus medialis - nadkłykieć przyśrodkowy

trochlea humeri - bloczek kości ramieniowej capitulum humeri - główka kości ramieniowej

epicondylus lateralis - nadkłykieć boczny fossa radialis - dół promieniowy

margo lateralis - brzeg boczny facies anterior lateralis - powierzchnia przednia boczna

tuberositas deltoidea - guzowatość naramienna crista tuberculi majoris - grzebień guzka większego

z tyłu:

facies posterior - powierzchnia tylna fossa olecrani - dół łokciowy

KOŚĆ ŁOKCIOWA - os ulna z przodu: olecranon ~ łokieć tuberositas ulnae - guzowatość łokciowa

margo anterior - brzeg przedni facies anterior- powierzchnia przednia processus styloideus medialis - wyrostek rylcowaty przyśrodkowy caput ulnae - głowa łokciowa margo interossus - brzeg międzykostny

incisura radialis - wcięcie promieniowe processus coronoideus - wyrostek dziobiasty od strony kości promieniowej: incisura trochlearis - wcięcie bloczkowe

circumferentia articularis - obwód stawowy facies posterior - powierzchnia tylna margo posterior - brzeg tylny crista musculi supinatoris - grzebień mięśnia odwracacza

KOŚĆ PROMIENIOWA - os radii z przodu:

caput radii - głowa kości promieniowej tuberositas radii - guzowatość kości promieniowej

margo interosseus - brzeg międzykostny facies anterior - powierzchnia przednia

incisura ulnari - wcięcie łokciowe facies articulerais carpea - powierzchnia stawowa nadgarstkowa

margo anterior - brzeg przedni collum radii - szyjka kości promieniowej -

circumferentia articularis - obwód stawowy

KOŚCI RĘKI - ossa manus

phalanx proximalis paliczek bliższy phalanx media - paliczek środkowy phalanx distalis - paliczek dalszy nazwy palców: pollex - kciuk index - wskazujący medianus - środkowy

anularis - obrączkowy digitus minimus - mały

kości nadgarstka: szereg bliższy: os pisiformę - grochowata os triquetrium - trójgraniasla

os lunatum - księżycowata os scaphoideum - łódeczkowata

szereg dalszy: os hamatum - haczykowata os capitatum - główkowata

os trapezoideum - czworoboczna os-moltansukm - wielokątna os trapesium - większa

15 Stawy obręczy kończyny górnej.

STAW MOSTKOWO - OBOJCZYKOWY (art. Sternoclavicularis)

1.powstaje między rękojeścią mostka a końcem mostkowym obojczyka.

2. powierzchnie stawowe: powierzchnia stawowa mostkowa, wcięcie obojczykowe

3. to staw nieregularny, III stopnia swobody

4. ruchy: unoszenie - opuszczanie, wysuwanie - cofanie, skręt wewnętrzny - skręt zewnętrzny

5. więzadła:- • mostkowo obojczykowe przednie i tylne (ligg. Sternoclaviculare anterior et posterior) - wzmacniają odpowiednie ściany torebki stawowej. • - Żebrowo - obojczykowe (costoclaviculare) - łączy I żebro z obojczykiem. - Między obojczykowe (interclaviculare) - między końcami obojczyka, poprzecznie we wcięciu szyjnym mostka. - Występuje krążek stawowy.

STAW BARKOWO - OBOJCZYKOWY (art. Acromioclavicularis)

1.powstaje między końcem barkowym obojczyka a wyrostkiem barkowym łopatki.

2.powierzchnie stawowe: barkowa i obojczykowa. (art. Acromolis, acromi)

3. to staw nieregularny, III stopnia swobody.

4. więzadła: • -barkowo obojczykowe górne i dolne ( lig. Acromioclaviculare superior et inferior) - biegnie od • powierzchni górnej wyrostka kruczego do guzowatości kruczej obojczyka • - kruczoobojczykowe (lig. Coracoclaviculare) - dzieli się naczworoboczne i stożkowe. Może występować krążek stawowy.

16. Ruchy łopatki i wykonujące ie mięśnie

levatio (unoszenie): -levato'r scapulae -sternocleidomastoideus

-trapezius (część górna) depresio (opuszczanie) -pecloralis minor

-serratus anterior -Iatissimusdorsi -trapezius (część dolna)

abductio (odwodzenie) -serratus anterior

-pectoralis major -pectoralis minor
adductio (przywodzenie): -rhomboideus trapezius

-Iatissimusdorsi Rotation ext

-trapezius -serratus anterior

rotatio int. -pectoralis minor -rhomboideus

17. Staw ramienny, ruchy w nim zachodzące, oraz wykonujące je mięśnie.

STAW RAMIENNY (art. Humeri)

1.powstaje między łopatką a kością ramieniową

2.powierzchnie stawowe: wydrążenia stawowe, głowa kości ramieniowej

3.to staw kulisty wolny, III stopień swobody

4.ruchy: zginanie - prostowanie, nawracanie - odwracanie, odwodzenie -przywodzenie

5.więzadła:

kruczoramienne (coracohumerale) - biegnie od górnej pow. Wyrostka kruczego,

wzmacnia torebko, włącza się w ścianę przednioboczną.

Kruczobarkowe (coracoacromiale) - biegnie od wyrostka kruczego do wyrostka

barkowego.

Ruchy ramienia:

Flexio (zginanie):

deltoideus (część przednia) ,

pectoralis major

coracobrachialis

biceps brachii (caput brevis) extensio (prostowanie):

deltoideus (część tylna

triceps brachii (caput liingus) abductio (odwodzenie):

deltoideus

supraspinatus

biceps brachii (caput longus) adductio (przywodzenie):

pectoralis major
latissimus dorsi
teres major
coracobrachialis

biceps brachii (caput brevis) supinatio (odwracanie):

deltoideus (część tylna) - teres-majef infraspinatus pronatio (nawracanie):

deltoideus (część przednia) - pectoralis major ?

latissimus dorsi

teres major

18. Staw łokciowy, ruchy w nim zachodzące oraz wykonujące je mięśnie

STAW ŁOKCIOWY (art. Cubiti) Dzieli się na:

- ramienno-promienowy (humeroradialis):

1.powierzchnie stawowe: główka kości ramieniowej, dołek głowy kości promieniowej

2.to staw obrotowo zawiasowy, II stopień swobody

3. ruchy: zginanie-prostowanie, nawracanie-odwracanie. ramienno-łokciowy (humeroulnaris):

1.powierzchnie stawowe: bloczek kości ramieniowej, wcięcie bloczkowe kości łokciowej

2.to staw 1 stopnia swobody, zawiasowy.

3.ruchy: zginanie-prostowanie.

- promieniowołokciowy bliższy (radioulnaris proximalis)

1. powierzchnie stawowe: obwód stawowy (ćircumferentia art.), wcięcie promieniowe (incisuraradialis)

2. to staw obrotowy, I stopień swobody

3. ruchy: odwracanie-nawracanie.

Staw łokciowy jest stawem II stopnia swobody pod warunkiem jego zgięcia.

WIĘZADŁA:

- poboczne łokciowe (lig. Colaterale ulnare) - biegnie od nadkłykcia przyśrodkowego kości rąmiennej do brzegu przyśrodkowego wcięcia bloczkowego kości łokciowej.

- Poboczne promieniowe (colaterale radiale) - biegnie od nadkłykcia bocznego kości ramieniowej. Dzieli się na dwa ramiona, obeimując głowę kości promieniowej i brzeg promieniowego wcięcia kości łokciowej. - --Pierścieniowe kości promieniowej (anulare radii) - przyczepia się do brzegów wcięcia promieniowego i obejmuje głowę kości promieniowej.

Ruchy przedramienia: Flexio (zginanie): brachialis biceps brachii
pronator teres (lexor carpi radialis flexor carpi ulnaris palmaris longus

extensio (prostowanie): triceps brachii pronatio (nawracanie):

pronator teres pronator (juadratus supinatio (odwracanie). supinator

21. Morfologia szkieletu kończyny dolnej,

KOŚĆ MIEDNICZNA - os coxae z przodu:

spina iliaca anterior superior - kolec biodrowy przedni górny

crista iliaca - grzebień biodrowy

ala ossi iii - talerz kości biodrowej

os ilium - kość biodrowa

fossa iliaca - dół biodrowy

tuberositas iliaca - guzowatość biodrowa

spina iliaca posterior superior - kolec biodrowy tylny górny

facies articularis - powierzchnia stawowa

spina iliaca posterior inferior - kolec biodrowy tylny dolny

incisura ischiadica major wcięcie kulszowe większe

corpus ossis ischii - trzon kości kulszowej

spina ischiadica - kolec kulszowy

incisura ischiadica minor - wcięcie kulszowe mniejsze

ramus ossis ischii - gałąź kości kulszowej

os ischii - kość kulszowa

foramen obturatum - otwór zasłonowy

ramus ossis ischii - gałąźkości kulszowej

ramus inferior ossis pubis - gałąź dolna kości łonowej

facies symphysialis - powierzchnia spojeniowa

os pubis - kość łonowa

ramus superior ossis pubis - gałąź górna kości łonowej

pecten ossis pubis - grzebień kości łonowej

corpus ossis pubis - trzon kości łonowej

eminentia iliopubica - wyniosłość biodrowo - łonowa

corpus ossis ii i i - trzon kości biodrowej

linea arcuata - linia łukowata

spina iliaca anterior inferior - kolec biodrowy przedni dolny

z tyłu:

linea glutea posterior - kresa pośladkowa tylna linea glutea anterior - kresa pośladkowa przednia - labium externum cristae iliacae - warga zewnętrzna grzebienia biodrowego linea intermedia - kresa pośrednia

labium internum cristae iliacae - warga wewnętrzna grzebienia biodrowego facies glutea - powierzchnia pośladkowa fossa acetabuli - dół panewki tuberculum pubicum - guzowatość łonowa incisura acetabuli - wcięcie panewki tuber ischiadicum - guz kulszowy facies lunata - powierzchnia księżycowata linea glutea inferior - kresa pośladkowa dolna

KOŚĆ UDOWA - femur lub os femoris z przodu:

- caput femoris - głowa kości udowej collum femoris - szyjka kości udowej

fovea capitis - dołek głowy Iinea intertrochanterica - linia międzykrętarzowa trochanter minor - kętarz mniejszy epicondylus medialis - nadkłykieć przyśrodkowy facies patellaris - powierzchnia rzepkowa epicondylus lateralis - nadkłykieć boczny - - corpus femoris - trzon kości udowej facies anterior - powierzchnia przednia trochanter major - krętarz większy

z tyłu: fossa trochanterica dół krętarzowi - tuberositas glutea - guzowatość pośladkowa

labium laterale lineae asperae - warga boczna kresy chropawej labium mediale lineae asperae - warga przyśrodkowa kredy chropawej facies poplitea - powierzchnia podkolanowa

fossa intercondylaris - dół międzykłykciowy condylus lateralis - kłykieć boczny

condylus medialis - kłykieć przyśrodkowy Iinea intercondylaris - kresa międzykłykciowa

linea pectinea - kresa grzebieniowa crista intertrochanterica - grzebień międzykrętarzowy

RZEPKA - patella z przodu:

basis patellae - podstawa rzepki facies anterior - powierzchnia przednia

- apex patellae - wierzchołek rzepki z tyłu: facies articularis - powierzchnia stawowa

KOŚCI PODUDZIA - ossis cruris

STRZAŁKA - fibula

caput fibulae - głowa kości strzałkowej facies lateralis - powierzchnia boczna

margo anterior - brzeg przedni margo interosseus - brzeg międzykostny

malleolus lateralis - kostka boczna

facies articularis malleolis - powierzchnia stawowa kostkowa

PISZCZEL -tibia z przodu:

condylaris lateralis - kłykieć boczny - condylaris medialis kłykieć przyśrodkowy
tuberositas tibiae - guzowatość piszczeli margo interosseus brzeg międzykostny
facies medialis - powierzchnia przyśrodkowa
margo anterior - brzeg przedni facies lateralis - powierzchnia boczna

malleolus medialis - kostka przyśrodkowa

z góry:

eminentia intercondylaris - wyniosłość międzykłykciowa

area intercondylaris posterior - pole międzykłykciowe tylne

tuberculum intercondylare mad i ale - guzek międzykłykciowy przyśrodkowy

facies articularis superior - powierzchnia stawowa górna

area intercondylaris antcrior - pole międzykłykciowe przednie

tuberculum intercondylare laterale - guzek międzykłykciowy boczny

z tyłu:

facies articularis fibularis - powierzchnia stawowa strzałkowa foramen nutricium - otwór odżywczy

facies posterior - powierzchnia tylna

incisura fibularis - wcięcie piszczelowe

malleolus medialis - kostka przyśrodkowa

suleus malleolaris - bruzda kostkowa

margo medialis - brzeg przyśrodkowy

linea musculu solei - kresa mięśnia płaszczkowatego

z dołu:

facies articularis inferior - powierzchnia stawowa dolna

- facies articularis malleoli - powierzchnia stawowa kostkowa'

KOŚCI STOPY - ossa pedis

calcaneus - kość piętowa talus - kość skokowa os cuboideum - kość sześcienna os naviculare - kość łódkowata

os cuneiforme laterale - kość klinowata boczna

os cuneiforme mediale - kość klinowata przyśrodkowa os cuneiforme intermedium - kość klinowata pośrednia

ossa metatarsale - kości śródstopia (I - V) phalanx proximalis - paliczek bliższy

phalanx media - paliczek środkowy phalanx distalis - paliczek dalszy

23 Staw biodrowy, ruchy w nim zachodzące i wykonujące je mięśnie.

łączy kość miednicy i udową.

powierzchnie stawowe: powierzchnia księżycowata (facies lunata) i głowa kości udowej (caput femoris)

to staw kulisty panewkowy, 111 stopień swobody.

ruchy: zginanie -- prostowanie, odwodzenie - przywodzenie, nawracanie -odwracanie

wiczadła:

głowy kości udowej (lig. capitis femoris) - obejmuje główkę stawową

biodrowo - udowe (lig. iliofemorale) - między kolcem biodrowym przednim

dolnym a kresą międzykrętarzową. Wzmacnia przednią ścianę torebki.

łonowo - udowe (lig. pubofemorale) - między gałęzią górną kości łonowej a

kresą międzykrętarzową. Wzmacnia przyśrodkową ścianę torebki

kulszowo - udowe (lig. ischiofemorale) - między trzonem i gałęzią kości

kulszowej a kresą międzykrętarzową. Wzmacnia tylną ścianę torebki.

Ruchy w stawie biodrowym i wykonujące je mięśnie:

Zginanie do przodu

prosty uda (rectus femoris) pp. kolce biodrowy przedni

dolny pk. guzowatość piszczeli

- biodrowo - lędźwiowy (m. iliopsoas) pp. 12 kręg piersiowy i lędźwiowe od 1-4 pk. krętarz mniejszy

-napinacz powięzi szerokiej (tensor fasciae lata pp. kolec biodrowy przedni górny, powięź pośladkowa pk. kłykieć boczny kości piszczelowej

krawiecki (sartorius) pp. kolec biodrowy przedni górny pk. guzowatość piszczeli

przywodziciel wielki (adductor magnus) pp. dolna gałąź kości łonowej pk. dolna część kresy chropawej

przywodziciel długi (adductor longus) pp. dolna gałąź kości łonowej pk. Vi kresy chropawej

grzebieniowy (pectineus) pp. grzebień kości łonowej, guzek łonowy pk. kresa grzebieniowa kości udowej

smukły (gracilis) pp. dolne gałęzie kości łonowej i kulszowej

pk. nadkłykiec przyśrodkowy kości udowej, guzowatość piszczeli

pośladkowy średni (gluteus medius) pp. pow. pośladkowa talerza biodrowego pk. kretarz większy

pośladkowy mały (gluteus minimus) pp. pow.pośladkowa talerza biodrowego pk. kretarz większy

zginanie do tyłu:

pośladkowy wielki (gluteus maximus) pp. kość krzyżowa, powierzchnia pośladkowa talerza biodrowego pk. guzowatość pośladkowa

przywodzicie! wielki (adductor magnus) pp. dolna gałąź kości łonowej pk. dolna część kresy chropawej

pośladkowy średni (gluteus medius) pp. pow.pośladkowa talerza biodrowego pk. kretarz większy

pośladkowy mały (gluteus minimus) pp. pow.pośladkowa talerza biodrowego pk. kretarz większy

półbłoniasty (semimembranosus) pp. guz kulszowy pk. poniżej kłykcia przyśrodkowego piszczeli

dwugłowy uda (biceps femoris) pp. guz kulszowy, głowa strzałki pk. kresa chropawa

pólścięgnisty (semitendinosus) pp. guz kulszowy pk. poniżej kłykcia przyśrodkowego piszczeli

gruszkowaty (piriformis) pp. brzeg kości

krzyżowej pk. kretarz większy

przywodzenie:

przywodziciel wielki (adductor magnus) pp. dolna gałąź kości łonowej pk. dolna część kresy chropawej

pośladkowy wielki (gluteus maximus) pp. kość krzyżowa, powierzchnia pośladkowa talerza biodrowego pk. guzowatość pośladkowa

przywodzicie! długi (adductor longus) pp. dolna gałąź kości łonowej pk. Vi kresy chropawej

przywodziciel krótki (adductor brevis) pp. dolna gałąź kości łonowej pk. 1/3 kresy chropawej

grzebieniowy (pectineus) pp. grzebień kości łonowej, guzek łonowy pk. kresa grzebieniowa kości udowej

smukły (gracilis) pp. dolne gałęzie kości łonowej i kulszowej pk. nadkłykieć przyśrodkowy kości-udowej, guzowatość piszczeli

czworogłowy uda (quadratus femoris) pp. guz kulszowy pk. grzebień międzykrętarzowy

biodrowo - lędźwiowy (m. iliopsoas) pp. 12 kręg piersiowy i lędźwiowe od 1-4 pk. krętarz mniejszy

pólścięgnisty (semitendinosus) pp. guz kulszowy pk. poniżej kłykcia przy środkowego piszczeli

dwugłowy uda (biceps femoris) pp. guz kulszowy, głowa strzałki pk. kresa chropawa

półbłoniasty (semimembranosus) pp. guz kulszowy pk. poniżej kłykcia przy środkowego piszczeli

odwodzenie:

pośladkowy wielki (gluteus maximus) pp. kość krzyżowa, powierzchnia pośladkowa talerza biodrowego pk. guzowatość pośladkowa

pośladkowy średni (gluteus medius) ■ pp. pow.pośladkowa talerza biodrowego pk. krętarz większy

pośladkowy mały (gluteus minimus) pp. pow.pośladkowa talerza biodrowego pk. krętarz większy

- napinacz powięzi szerokiej (tensor rasciae latae) pp. kolec biodrowy przedni górny, powięź pośladkowa pk. kłykieć boczny kości piszczelowej

prosty uda (rectus femoris) pp. kolec biodrowy przedni dolny pk. guzowatość piszczeli

gruszkowaty (piriformis) pp. brzeg kości krzyżowej pk. krętarz większy

krawiecki (sartorius) pp. kolec biodrowy przedni górny pk. guzowatość piszczeli

odwracanie:

pośladkowy wielki (gluteus maximus) pp. kość krzyżowa, powierzchnia pośladkowa talerza biodrowego pk. guzowatość pośladkowa

- pośladkowy średni (gluteus medius) pp. pow.pośladkowa talerza biodrowego pk. krętarz większy

pośladkowy mały (gluteus minimus) pp. pow.pośladkowa talerza biodrowego pk. krętarz większy

biodrowo - lędźwiowy (m. iliopsoas) pp. 12 kręg piersiowy i lędźwiowe od 1-4 pk. krętarz mniejszy

czworogłowy uda (quadratus femoris) pp. guz kulszowy pk. grzebień międzykrętarzowy

gruszkowaty (piriformis) pp. brzeg kości krzyżowej, pk. krętarz większy

prosty uda (rectus femoris) pp. kolec biodrowy przedni dolny pk. guzowatość piszczeli

- przywodziciel wielki (adductor magnus) pp. dolna gałąź kości łonowej pk. dolna część kresy chropawej

przywodzicie! długi (adductor longus) pp. dolna gałąź kości łonowej pk. Vt kresy chropawej

przywodziciel krótki (adductor brevis) pp. dolna gałąź kości łonowej pk. 1/3 kresy chropawej

krawiecki (sartorius) pp. kolec biodrowy przedni górny pk. guzowatość piszczeli

dwugłowy uda (biceps femoris) pp. guz kulszowy, głowa strzałki pk. kresa chropawa

grzebieniowy (pectineus) pp. grzebień kości łonowej, guzek łonowy pk. kresa grzebieniowa kości udowej

nawracanie.

przywodziciel wielki (adductor magnus) pp. dolna gałąź kości łonowej pk. dolna część kresy chropawej

pośladkowy średni (gluteus medius). (

pp. pow. pośladkowa talerza biodrowego pk. krętarz większy

pośladkowy mały (gluteus minimus) pp. pow. pośladkowa talerza biodrowego pk. krętarz większy

napinacz powięzi szerokiej (tensor fasciae latae) pp. kolec biodrowy przedni górny, powięź pośladkowa pk. kłykieć boczny kości piszczelowej

półbłoniasty (semimembranosus) pp. guz kulszowy pk. poniżej kłykcia przy środkowego piszczeli

pólścięgnisty (semilcndinosus) pp. guz kulszowy pk. poniżej kłykcia przyśrodkowego piszczeli

smukły (gracilis) pp. dolne gałęzie kości łonowej i kulszowej pk. nadkłykieć przyśrodkowy kości udowej, guzowatość piszczeli

TA. Staw kolanowy, ruchy w nim zachodzące i wykonujące je mięśnie.

Staw kolanowy:

łączy udo z podudziem

powierzchnie stawowe: powierzchnie stawowe górne (facies articulares superiores) i kłykcie kolanowe.

to staw II stopnia swobody

ruchy: zginanie - prostowanie, ruch obrotowy podudzia.

występują łękotki boczna i przyśrodkowa.

wiczadła:

- Rzepki (lig. patellae) - od wierzchołka rzepki do guzowatości piszczeli. Troczki rzepki (retinaculum patellae) - przyczyniają się do ustalenia rzepki. Poboczne piszczelowe (lig. colaterale tibiale) - od nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej do kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej. Wzmacnia przyśrodkowa ścianę torebki.

Poboczne strzałkowe (lig. colaterale fibulare) - między nadkłykciem bocznym kości udowej a głową strzałki.

Krzyżowe kolana (ligg. cruciata genus) - biegną wewnątrz stawu kolanowego, są krótkie i bardzo silne. Działają one hamująco na ruchy prostowania i nawracania kolana.

Podkolanowe skośne (lig. popliteum obliquum) - od kłykcia przyśrodkowego piszczeli do kłykcia bocznego kości udowej.

Podkolanowe łukowate (lig. popliteum arcuatum) - od kłykcia bocznego kości udowej wchodzi pod więzadło podkolanowe skośne.

Ruchy w stawie kolanowym i wykonujące ie mięśnie:

Prostowanie:

czworogłowy uda (quadratus femoris) pp. guz kulszowy pk. grzebień międzykrętarzowy

zginanie:

dwugłowy uda (biceps femoris) pp. guz kulszowy, głowa strzałki pk. kresa chropawa

półbłoniasty (semimembranosus) pp. guz kulszowy pk. poniżej kłykcia przyśrodkowego piszczeli

pólścięgnisty (semitendinosus) pp. guz kulszowy pk. poniżej kłykcia przyśrodkowego piszczeli

krawiecki (sartorius) pp. kolec biodrowy przedni górny pk. Guzowatość

podkolanowy (popliteus) pp. kłykieć boczny kości udowej pk. powyżej kresy mięśnia plaszczkowatego

brzuchaty łydki (soleus) pp. powyżej kłykci przyśrodkowego i bocznego kości udowej pk. guz piętowy (ścięgno achillesa)

nawracanie:

- półbłoniasty (semimembranosus)

pp. guz kulszowy

pk. poniżej kłykcia przyśrodkowego piszczeli

pólścięgnisty (semitendinosus) pp. guz kulszowy pk. poniżej kłykcia przyśrodkowego piszczeli

krawiecki (sartorius) pp. kolec biodrowy przedni górny pk. guzowatość piszczeli

smukły (gracilis) pp. dolne gałęzie kości łonowej i kulszowej pk. nadkłykieć przyśrodkowy kości udowej, guzowatość piszczeli

podkolanowy (popliteus) pp. kłykieć boczny kości udowej pk. powyżej kresy mięśnia plaszczkowatego

brzuchaty łydki (soleus) pp. powyżej kłykci przyśrodkowego i bocznego kości udowej pk. guz piętowy (ścięgno achillesa)

odwracanie:

dwugłowy uda (biceps femoris) pp. guz kulszowy, głowa strzałki pk. kresa chropawa

brzuchaty łydki (soleus) pp. powyżej kłykci przyśrodkowego i bocznego kości udowej pk. guz piętowy (ścięgno achillesa)

%i. Połączenia strzałkowo - piszczelowe, staw skokowo - goleniowy,

ruchy w nim zachodzące i wykonujące je mięśnie.

staw piszczelowo - strzałkowy (art. tibiofibularis).

Łączy końce bliższe kości goleni.

Powierzchnie stawowe: powierzchnia stawowa głowy strzałki i powierzchnia stawowa kłykcia piszczeli.

Ruchy są tutaj nieznaczne, amortyzują odchylenie kostki bocznej w stawie skokowo - goleniowym.

więzadła:

przednie głowy strzałki (lig. capitis fibulae anterius) tylne głowy strzałki (lig. capitis posterius)

więzozrost piszczelowo - strzałkowy (syndesmosis tibiofibularis)

łączy końce dalsze kości goleni.

powierzchnie stawowe: wcięcie strzałkowe dalszego końca piszczeli i powierzchnia przyśrodkowa dalszego końca strzałki.

więzozrost umożliwia nieznaczne odchylenie obu kostek w ruchach zgięcia grzbietowego stopy.

więzadła:

piszczelowo - strzałkowe przednie (lig. tibiofibulare anterius) piszczelowo - strzałkowe tylne (lig. tibiofibulare posterius)

Błona międzykostna goleni (membrana interossei cruris) - rozpięta jest między brzegami międzykostnymi strzałki i piszczeli. Włókna jej biegną skośnie od kości 'piszczelowej do strzałki. Włókna błony są silnie napięte co uniemożliwia przesuwanie się obu kości goleni w kierunku podłużnym.

Staw skokowo - goleniowy (art. talocruralis)

Łączy końce dalsze kości podudzia z kością skokową.

powierzchnie stawowe: bloczek kości skokowej i powierzchnia stawowa dolna kości piszczelowej, oraz powierzchnie stawowe obu kostek - przyśrodkowej i bocznej.

To staw zawiasowy z poprzeczną osią ruchu.

Ruchy: zgięcie grzbietowe i powierzchniowe stopy,

więzadła:

trój graniaste (lig. deltoideum) - od kości przyśrodkowej do podpórki kości ^^i^tew^j oraz do kości skokowej i łódkowatej.

Skokowo - strzałkowe (ligg. talofibularia) - od kostki bocznej do szyjki i

wyrostka Fosci~skok o wej.

Piętowo - strzałkowe (lig. calcaneofibulare) - między kostką boczną a kością

piętową.

Ruchy w stawie skokowo - goleniowym i wykonujące je mięśnie:

Zginanie grzbietowe stopy:

piszczelowy przedni (tibialis anterior) pp. kłykieć"boczny kości piszczelowej pk. kość klinowata przyśrodkowa, pierwsza kość śródstopia

prostownik palców długi (extensor digitorum longus) pprkłykieć boczny kości piszczelowej, głowa strzałki pk. rozcięgno grzbietowe 2-5 palca

- prostownik długi palucha (extensor hallucis longus)
pp. powierzchnia przyśrodkowa strzałki

pk. powierzchnia grzbietowa podstawy dalszego paliczka palucha

zginanie podeszwowe stopy:

- brzuchaty łydki (gastocnemius)

pp. powyżej kłykci przyśrodkowego i bocznego kości udowej pk. guz piętowy (ścięgno achillesa)

płaszczkowatyjfsoleus) pp. Ićresa" mięśnia płaszczkowatego pk. guz piętowy (ścięgno achillesa)

piszczelowy tylny (tibialis posterior) pp. Kość piszczelowa strzałka pk. kość łukowata, kość klinowa przyśrodkowazginacz długi palucha (flexor hallucis longus) pp. tylna powierzchnia strzałki pk. podstawa dalszego członka paliczka

-zginacz.dJug^paJców_(flexor digitorum longus)
pp. tylna powierzchnia kości piszczelowej

pk. podstawy paliczków dalszych II - V palca

strzałkowy długi (peroneus longus) pp. głowa strzałki pk. pierwsza kość śródstopia

strzałkowy krótki (peroneus brevis) pp. Vi kości strzałkowej pk. 5 kość śródstopia

podeszwowy (plantaris) pp. powyżej kłykcia bocznego kości udowej pk. guz piętowy

26 Stawy stopy, ruchy w nich zachodzące i wykonujące ie mięśnie.

Staw skokowo - piętowy (art. subtalaris)

łączy kość piętową i skokową.

powierzchnie stawowe: powierzchnia stawowo skokowa tylna i powierzchnia stawowa piętowa tylna.

więzadła: skokowo - piętowe międzykostne (lig. talocalcaneum interosseum) - stanowi granicę między stawem skokowym przednim i tylnym

Staw skokowo - piętowo - łódkowy (art. talocalcaneo navicularis)

to połączenie między kością skokową, piętową i łódkowa..

powierzchnie stawowe: kość skokowa to główka stawu a panewka to kość łódkowa i piętowa.

Więzadła piętowo - łódkowo - podeszwowe (calcaneonaviculare plantare) - tworzy powierzchnię stawową wraz z kością łódkową i piętową.

Skokowo_- łódkowe (talonavicjjlare)

Piętowo..-łódkowe (calcaneonaviculare)

Ruchy w stawach stopy i mięśnie je wykonujące: Odwracanie stopy:

brzuchaty łydki (gastocnemius)

pp. powyżej kłykci przyśrodkowego i bocznego kości udowej

pk. guz piętowy (ścięgno achillesa)

płaszczko watyjjjo I eus) pp? kresa mięśnia płaszczkowatego pk. guz piętowy (ścięgno achillesa)

piszczelowy przedni (tibialis anterior) pp.- kłykieć bóćżńy kości piszczelowej pk. kość klinowata przyśrodkowa, pierwsza kość śródstopia

zginacz długi palucha (flexor hallucis longus) pp. tylna powierzchnia strzałki pk. podstawa dalszego członka paliczka

zginacz długi palców (flexor digitorum longus) pp. tylna powierzchnia kości piszczelowej pk. podstawy paliczków dalszych II - V palca

podeszwowy (plantaris) pp. powyżej kłykcia bocznego kości udowej pk. guz piętowy

nawracanie stopy:

strzałkowy długi (peroneus longus) pp.głowa strzałki pk. pierwsza kość śródstopia

strzałkowy krótki (peroneus brevis) pp. /^ Kości strzałkowej pk. 5 kość śródstopia

prostownik palców długi (extensor digitorum longus)
pp. kłykieć boczny kości piszczelowej, głowa strzałki ,

pk. rozcięgno grzbietowe 2-5 palca

prostownik długi palucha (extensor hallucis longus) pp. powierzchnia przyśrodkowa strzałki pk. powierzchnia grzbietowa podstawy dalszego paliczka palucha

odwodzenie stopy:

strzałkowy długi (peroneus longus) pp .-głewa-strzałlo pk. pierwsza kość śródstopia

strzałkowjjoótki (peroneus brevis) pprYrktfsci strzałkowej pk. 5 kość śródstopia

prostownik palców długi (extensor digitorum longus) pp. kłykieć boczny kości piszczelowej, głowa strzałki pk. rozcięgno grzbietowe 2-5 palca

prostownik długi palucha (extensor hallucis longus) pp. powierzchnia przyśrodkowa strzałki pk. powierzchnia grzbietowa podstawy dalszego paliczka palucha

przywodzenie stopy:

Diszczelowy-pczedni (tibialis anterior) pp. kłykieć boczny koścTpiszczelowej pk. kość klinowata przyśrodkowa, pierwsza kość śródstopia

piszczelowy tylny (tibialis posterior) pp. kość piszczelowa, strzałka pk. kość łukowata, kość klinowa przyśrodkowa

brzuchaty.ły4ki_(gaslocnemius) pp. powyżej kłykci przyśrodkowego i bocznego kości udowej pk. guz piętowy (ścięgno achillesa)

płaszczkawatyjCspleus) pp. kresa mięśnia płaszczkowatego pk. guz piętowy (ścięgno achillesa)

zginacz długi palucha (flexor hallucis longus) pp. tylna powierzchnia strzałki pk. podstawa dalszego członka paliczka
zginacz długi palców (łlexor digitomm longus) pp. tylna powierzchnia kości piszczelowej pk. podstawy paliczków dalszych II - V palca

podeszwowy (plantaris) pp. powyżej kłykcia bocznego kości udowej pk. guz piętowy

27. Morfologia kręgosłupa z uwzględnieniem różnic w budowie kręgów poszczególnych jego odcinków.

	Trzony	Otw.kregow.	Wvr.kol	Wyr.poprz	Inne
Szvjnc	Niskie.nieeo siodclk. pow.górnu i dolna	Pnzy w kształcie trójk.z ziioknujj.togami	Krótkie ro/.dwojone,pfiiwie poziome.tylko w 7 kreg.nic rozdw.i dl	Stos. krótkie, lozdw. na końcach w post.guzka pizcd.i tylu.
Piersiowe	K.szt.klinovviity,wyr przed.więk.od tylu	Zbliż.do okręg. stos.małe	Dlugie,skier.w dól.zach.na siebie	Siln.ro/.w.na koń.,zgrub..mają dołki	Dołki Zebr.
Lędźwiowe	Duży .prawie okrągły	Bai dz. trójkąt, niż okrągłe	Zgrub.na końcach nie zaeh.na siebie	Zebra siln.rozw. ,\vysokic,plaskie pozost.[K) żebi.lędźw.	Wyr. dodatk.

Długość kręgosłupa u człowieka dorosłego wynosi około 70 - 75 cm co stanowi w przybliżeniu 40 - 45% długości ciała., na długość tą składają się w około 3/4 wysokości trzonów kręgów, a w około 1/4 wysokości, krążków między kręgowych w części szyjnej i lędźwiowej kręgosłup jest skierowany wypukłością do przodu i te krzywizny to lordozy. W odcinku piersiowym i krzyżowym występują kifozy - krzywizny skierowane wypukłością do tyłu

. Połączenia kręgosłupa z uwzględnieniem stawu szczytowo potylicznego i szczytowo obrotowego.

Kręgi ruchomej części kręgosłupa są połączone ze sobą za pomocą krążków międzykręgowych, symetrycznych stawów oraz licznych więzadeł

KRĄŻKI MIĘDZYKRĘGOWE- potocznie zwane dyskami. Stanowią płaskie płytki płytki chrzęstne leżące między trzonami sąsiadujących kręgów. Jest ich 23 i stanowią ok. 25% wysokości kręgosłupa. Ich wysokość wzrasta od góry ku dołowi i najwyższa jest w okolicy lędźwiowej. U osobnika dorosłego pierwszy krążek znajduje się między trzonem II i III kręgu szyjnego a ostatni między V_kręgiem lędźwjmym a kością krzyżową

Między łukami kręgów zajdują się 23 pary stawów międzykręgowych. Utworze one są przez wyrostki stawowe górne i dolne kręgów!" występuia liczne więzadłą:

podłużne przednie (lig, longitudinale anterius) - leży na przedniej powierzchni trzonów" kręgów, od kości potylicznej po powierzchnię miedniczna kości krzyżowej. - podłużne tylne (lig. longitudinale posterius) - leży na tylnej powierzchni
Trzonów kręgów, wewnątrz kanału kręgowego. Więzadłą podłużne hamują ruchy
zgięcia kręgosłupa do przodu i do tyłu.

- żółte (ligg. flava) - rozpięte są między łukami sąsiednich kręgów, najsilniejsze

są w odcinku lędźwiowym - międzypoprzeczne (ligg. intertransversaria) - łączą wyrostki poprzeczne
sąsiednich kręgów, najsłabiej rozwinięte w części szyjnej kręgosłupa

międzykolcowe (lisgg, interspinalia)

nadkolcowe (ligg. supraspinalia)

- karkowe (lig, nuchae) - to przedłużenie więzadłą nadkolcowego.

Połączenie kręgosłupa z głowa:

Stawy szczytowo - potyliczne (art.-nes. atlantooccipitales) - łączą kłykcie potyliczne z dołkami stawowymi górnymi kręgu szczytowego. Stawy te są wzmocnione błoną szczytowo potyliczną przednią i tylną.

Stawy szczytowo - obrotowe (art.-nes. atlantoaxiales) - występują między kręgiem szczytowym i obrotowym. Mają wspólny aparat więzadłowy:

więzadło krzyżowe kręgu szczytowego (lig. cruciforma atlantis) - dzieli się na:

więzadło poprzeczne (lig. transversum atlantis) - rozpięte między częściami bocznymi kręgu szczytowego.

pęczki podłużne (tasciculi longitudinales) - przyczepiają się do otworu wielkiego kości potylicznej i do tylnej powierzchni trzonu kręgu obrotowego

więzadło wierzchołka zęba (lig. apicis dentis) - łączy szczyt zęba z otworem kości potylicznej

więzadłą skrzydłowate (ligg. alaria) - biegną od strony bocznej zęba skośnie do przyśrodkowej strony kłykci potylicznych

26. Ruchy kręgosłupa i wykonujące je mięśnie.

Odcinek szyjny:

Zginanie do przodu (skurcz obustronny)

długi szyi (longus colli) pp. kręgi piersiowe, szyjne pk. kręgi szyjne, kręg szczytowy i obrotowy.

Mostkowo-obojczykowo-sutkowy (sternocleidomastoidcus) pp. rękojeść mostka, koniec mostkowy obojczyka, pk. wyr. sutkowy k. skroniowej, kresa karkowa k. Potylicznej.

pochyły przedni (scalenus anterior) pp. wyr. poprzeczny kręgów szyjnych VI i VII pk. guzek mięśnia pochyłego przedniego żebra I zginanie do tyłu (skurcz obustronny) płatowy (splenius) pp. wyr. kolczysty, kręg szyjny III do kręgu piersiowego V

pk. wyr. poprzeczny kręgów szyjnych I-III, kresa karkowa i wyr. sutkowy k. skroniowej

prostownik grzbietu (erector spinae)

zginanie w bok (skurcz jednostronny)

pochyłe (scalemus)

płatowy (splenius) pp. wyr. kolczysty, kręg szyjny III do kręgu piersiowego V

pk. wyr. poprzeczny kręgów szyjnych I-III, kresa karkowa i wyr. sutkowy k. skroniowej

długi szyi cz. boczna, (longus colli) pp. kręgi piersiowe, szyjne pk. kręgi szyjne, kręg szczytowy i obrotowy.

Mostkowo-obojczykowo-sutkowy (sternocleidomastoideus) pp. rękojeść mostka, koniec ostkowy obojczyka, pk. wyr. sutkowy k. skroniowej, kresa karkowa k. Potylicznej.

prostownik grzbietu (erector spinae)

dźwigacz łopatki (levator scapulae)

skręcanie:

w tę samą stronę:

płatowy (splenius)

pp wyr. kolczysty, kręg szyjny III do kręgu piersiowego V

pk. wyr. poprzeczny kręgów szyjnych I-III, kresa karkowa i wyr. sutkowy k.

skroniowej

w przeciwną stronę;

mostkowo-obojczykowo-sutkowy (sternocleidomastoideus) pp. rękojeść mostka, koniec mostkowy obojczyka, pk. wyr. sutkowy k. skroniowej, kresa karkowa k. Potylicznej.

półkolcowy (semispinalis)

pp. i pk. wyrostki kolczyste położone wyżej, oprócz VI i VII kręgu, łuska k. Potylicznej

wielodzielny (multifidus) pp. i pk. Wyrostki kolczyste położone wyżej, oprócz II-IV kręgu.

skręcające (mm. Rotatores) pp.i pk. wyrostki kolczyste kręgów sąsiednich leżące wyżej ■•- mięśnie skręcające krótkie

odcinek piersiowo lędźwiowy:

zginanie do przodu (skurcz obustronny)

prosty brzucha (rectus abdomnis) pp. chrząstki żebrowe V-VII, wyrostek mieczykowaty pk. kość łonowa, spojenie łonowe

skośny brzucha zewnętrzny i wewnętrzny (obliqus externus et infernus) pp. żebra V-VII, grzebień kości biodrowej, więzadło pachwinowe pk. więzadło pachwinowe, kresa biała, trzy ostatnie żebra.

lędźwiowy większy (psoas major) pp. XII kręg piersiowy i I-I V ldźwiowy, XII żebro pk. krętarz mniejszy k. Udowej.

Zginanie do tyłu (skurcz obustronny) prostownik grzbietu (erector spinea)

zginanie w bok (skurcz jednostronny) prostownik grzbietu (erector spinea)

skośny brzucha zewnętrzny i wewnętrzny (obliąus externus et infernus)

pp. żebra V-VII, grzebień kości biodrowej, więzadło pachwinowe

czworoboczny lędźwi (ąuadratus lumborum) pp. grzebień k. Biodrowej, więzadło biodrowo lędźwiowe, pk. kręgi lędźwiowe I-IV, żebro XII

lędźwiowy większy (psoas major) pp. XII kręg piersiowy i I-IV lędźwiowy, XII żebro pk. krętarz mniejszy k. Udowej.

Skręcanie (skurcz jednostronny) W tę sama stronę.

skośny wewnętrzny brzucha (obliąus internus abdomnis) pp. powięź piersiowo lędźwiowa, grzebień kości biodrowej, więzadło pachwinowe pk. kresa biała, trzy ostatnie żebra

krzyżowo grzbietowy (sacrospinalis) pp. i pk. kość krzyżowa, grzebień biodrowy, dolne kręgi lędźwiowe >

w przeciwną stronę:

skośny zewnętrzny brzucha (obliqus externus abdomnis) pp. żebra V-XII • pk. kość biodrowa, kresa biała i więzadło pachwinowe, poprzecznokolcowy (trahswersospinalis)

pp. wyrostki poprzeczne kręgów

pk. wyrostki kolczyste kręgów położone wyżej.

Mięśnie brzucha, ich topografia, przyczepy i funkcje mięśni.

MIĘSNIE BRZUCHA

- m. RECTUS ABDOMINIS - prosty brzucha
pp. powierzchnia zewn. chrząstek żebrowych V-VI1, wyrostek mieczykowaty
pk. gałąź górna kości łonowej, przednia powierzchnia spojenia łonowego

Ma kształt szerokiej taśmy położonej symetrycznie w przedniej ścianie brzucha. Rozpięty jest między mostkiem i środkowymi żebrami a kością łonową. Czynność mięśnia prostego brzucha polega głównie na zginaniu tułowia dn przodu W trakcie zginania tułowia do przodu, równocześnie obniża on żebra działa więc też jako mięsień wydechowy.

- m. OBLIQUUS EXTERNUS ABDOMINIS - skośny zewnętrzny brzucha
pp. powierzchnia zewnętrzna żeber V-XII
pk. grzebień kości biodrowej, wiązadło, pach-wijoawe, kresa biała

Leży powierzchownie na przednio - bocznej ścianie dolnego odcinka klatki piersiowej oraz brzucha. Mięsień ten oprócz zginania bocznego^ skręcania tułowia w skurczu jednostronnym i zginania kręgosłupa do przodu, obniża też żebra powodując wydech.

- m. 0BL1QUUS INTERNUS ABDOMINIS - skośny wewnętrzny brzucha
pp. powięź piersiowo-lędźwiowa, kresa pośrednia-grzebienia kości biodrowej
pk. krawędzie dolne 3 dolnych żeber; kresa biała

Jest prawie całkowicie przykryty przez mięsień skośny zewnętrzny. Mięsień ten oprócz zginania przedniego i bocznego oraz skręcania bocznego kręgosłupa, pociąga też klatkę piersiową ku dołowi powodując wydech.

- m. TRANSVERSUS ABDOMINIS - poprzeczny brzucha
pp. wyrostki żebrowe kręgów lędźwiowych, grzebień kości biodrowej,
pk. kresa biała

Leży najgłębiej we wszystkich mięśni brzucha. Bezpośrednio przykryty jest przez mięsień skośny wewnętrzny. Mięsień ten zwęża klatkę piersiową, pociąga żebra ku dołowi przez co przyczynia się do wydechu. Jednak jego podstawowa funkcja to stworzenie kurczliwego pierścienia wokół brzucha co daje możliwość zważania lub rozszerzania jamy brzuszne'! To główny mięsień przyczyniający się do wytworzenia tłoczni brzusznej.

- m. PYRAMIDALIS - stożkowy
pp.-kość łonowa i spojenie łonowe
pk.-kresa biała

Leży w dolnej części brzucha, wewnątrz pochewki mięśnia prostego. Ma kształt trójkąta o wierzchołku skierowanym ku górze. To mięsień szczątkowy, bardzo zmienny. Jego słabe działanie polega na napinaniu kresy białej,

PRZEPONA- diaphragma

Stanowi mięśniową przegrodę między jama klatki piersiowej i jama brzuszną. To płaski, cienki mięsień, wysklepiony na kształt kopuły do jamy klatki piersiowej. Składa się z obwodowo położonej części mięśniowej i centralnie położonej części ścięgnistej. Przepona jest najważniejszym mięśniem wdechowym działającym bez przerwy od chwili urodzenia., przepona jest również czynna w czasie wydawania głosu - reguluje siłę wydechowego prądu powietrza.

32. Mechanika ruchów oddechowych z uwzględnieniem uczestniczących w nich mięśni.

Skurcz mięśni wdechowych powoduje zwiększenie się wszystkich trzech wymiarów klatki piersiowej. Zmiana wymiaru przednio - tylnego i poprzecznego jest przede wszystkim wynikiem działania mięśni unoszących żebra Natomiast zmiana wymiaru pionowego zależy głównie od przepony. Spłaszczenie przepony o I - 2 cm, przy jej powierzchni, powoduje powiększenie objętości klatki piersiowej o 70%. Ponieważ klatka piersiowa tworzy przestrzeń zamkniętą, powiększenie jej wymiaru powoduje powiększenie jej objętości, połączone z obniżeniem ciśnienia w jej wnętrzu. W rozciągniętych pęcherzykach płucnych ciśnienie powietrza obniża się, wskutek czego do płuc dostaje się powietrze z otoczenia. Wydech następuje wskutek zmniejszenia wszystkich wymiarów klatki piersiowej dzięki sprężystości elementów jej ścian. Skurcz mięśni międzyżebrowych wewnętrznych oraz czynne napięcie mięśni brzucha pogłębiają wydech.

W zależności od tego czy w trakcie oddychania występuje przewaga ruchów przepony, czy klatki piersiowej, odróżnia się dwa zasadnicze typy oddechowe: piersiowy (żebrowy) i brzuszny (przeponowy). Typ piersiowy występuje częściej u kobiet (zwłaszcza w okresie ciąży), a typ brzuszny u mężczyzn, ale nie stanowi top reguły. Typ oddychania zmienia się z wiekiem. W okresie młodości przeważa oddychanie piersiowe. W wieku późniejszym przeważa typ oddychania mieszany, wskutek zmniejszonej sprężystości klatki piersiowej oraz spłaszczenia i obniżenia przepony.

32 Budowa, funkcje i osobniczy rozwój czaszki.

Czaszka tworzy osłonę kostną dla mózgowia i narządów zmysłów, oraz dla
po^cza^jsoja!j^h->o4gmko\v ulrtaflu^iojcarm^ Na czaszce wyróżnia

się dwie różne części: mó^goczaszkę JjTeurocranium) i trzewioczaszkę

Htfózgoczaszka ma kształt kulisty i leży nad twarzoczaszką. Część górna czaszki składa się z płaskich koścTw kształcie płytek. Zbudowane są one z dwóch blaszek istoty zbitej: grubszej zewnętrznej i cieńszej wewnętrznej. Między nimi znajduje się śródkościec -czyli istota gąbczasta zawierająca szpik kostny i naczynia krwionośne. Kości trzewioczaszki mają różny kształt. Tworzą one kostna obudowę oczodołów, jamy nosowej o jamy ustnej.

Cała czaszka składa-sig^z 29 kości. Siedem z nich tworzyjmózgoczaszkę a pozostałe trzewioczaszkę.

Pojemność jamy czaszki pozostaje w związku z objętością mózgowia i wynosi u mężczyzn ok. 1500 cm3 , a u kobiet ok" 1380 cm 3 . JCo-śd n^ózgoczasafe-*czołowa (os frontale) - 1 ciemieniowa (os parietale) - 2 potyliczna (os occipitale) - 1 klinowa (os sphenoidale) - 1 skroniowa (temporale) - 2

_ Kości trzewioczaszki dzjeJbi^LimJb3#4^im_y_; kości czaszkTtwarzowej - 15 kosteczki słuchowe - 6 kość gnykowa - 1

1. kości czaszki twarzowej parzyste (6): nosowa (os nasale) jarzmowa (os zygomaticum) szczęka (maxilla) łzowa (os lacrimale)

małżowina nosowa dolna (concha nasalis interior) podniebienna (platinum) kości czaszki twarzowej nieparzyste (3): sitowa (os ethmoidale) lemiesz (vomer) żuchwa (mandibula)

2. kosteczki słuchowe (ossicula auditus):
młoteczek (malleus)'

kowadełko (incus) strzemiączko (stapes)

3. kość gnykowa (os hyoideum)

Ściana górna czaszki.

Stanowi jej sklepienie i jest utworzona przez łuskę kości czołowej i część przednią sklepienia głowy, dwie kości ciemieniowe oraz część łuski kości potylicznej stanowiącą potylicę sklepienia czaszki. Powierzchnia zewnętrzna sklepienia jest gładka i wypukła. W lini pośrodkowej ciemienia biegnie szew strzałkowy. W przedniej części sklepienia

styka się on ze szwem wieńcowym. Punkt styku obu szwów nosi nazwę bregma. Z tyłu

szew strzałkowy łączy się ze szwem węgłowym. Miejsce zetknięcia tych szwów nosi

nazwę lambda.

Ściana przednia czaszki:

Tworzy właściwy koniec twarzy. Jej górną granicę stanowią łuki brwiowe, boczne -

kości jarzmowe i gałęzie żuchwy, a dolną trzon żuchwy. Centralną część ściany

przedniej zajmują trzy duże otwory; wejście do oczodołu a między i poniżej otwór

gruszkowaty prowadzący do części kostnej jamy nosowej.

Ściana tylna czaszki:

Jest nieregularnie okrągła. Składają się na nią tylne części kości ciemieniowych, część łuski kości potylicznej i części sutkowe kości skroniowych. W linii pośrodkowej łuski kości potylicznej wznosi się guzowatość potyliczna zewnętrzna. Obustronnie od niej biegnie kresa karkowa górna, a ku dołowi grzebień potyliczny zewnętrzny. Od niego obustronnie odchodzi kresa karkowa dolna.

Ściana boczna czaszki:

Utworzona jest przez boczne części kości czołowej i ciemieniowych, skrzydło większe kości klinowej, kość skroniową oraz potyliczną. Charakterystycznym elementem bocznej ściany czaszki jest łuk jarzmowy. Na bocznej ścianie czaszki biegnie ku górze kresa skroniowa. Wyrostek jarzmowy kości skroniowej rozpoczyna się dwiema odnogami; przednią i tylną. Odnoga przednia odgranicza od przodu dół żuchwowy oraz guzek stawowy. Do tyłu i poniżej od tylnej odnogi łuku jarzmowego leży otwór słuchowy zewnętrzny.

Ściana dolna czaszki:

Stanowi ona podstawę zewnętrzną czaszki, bez żuchwy. Granice przednią tworzą

wyrostki zębodołowe szczęk. Dalszy ciąg granicy bocznej tworzy brzeg kości

jarzmowej, łuk jarzmowy i wyrostek sutkowaty kości skroniowej oraz kresa karkowa

górna.

Powierzchnia wewnętrzna podstawy czaszki:

Jest wymodelowana przez podstawę mózgowia i stanowi jej dokładne odbicie.

Ukształtowana jest w postaci trzech dołów czaszki: przedniego, środkowego i tylnego.

POŁĄCZENIA KOŚCI CZASZKI

Większość połączeń między kośćmi czaszki stanowią szwy - jedna z odmian

więzozrostu. Nazwa szwu odpowiada zwykle obu łączącym się kościom, np. klinowo -

czołowy. Tylko szwy łączące kości sklepienia czaszki noszą nazwy odrębne, np. szew

wieńcowy.

Czaszka noworodka zawiera nieskostniałe pozostałości czaszki błoniastej, ^wjjostaci _ciemiaczeF'(i'ariirculi). Występuią one w miejscach łączenia się kości sklepienia.

Ciemiączko czołowe - leży na skrzyżowaniu szwu wieńcowego, strzałkowego i

istniejącego jeszcze w tym okresie życia szwu czołowego. Zarasta się ono w trakcie

drugiego roku życia.

Ciemiączko potyliczne - występuje między szczytem łuski kości potylicznej a kośćmi "ciemieniowymi.

Ciemiączko klinowe - położone jest między kością ciemieniową a skrzydłem większym lości klinowej

Ciemiączko sutkowe leży u zbiegu kości ciemieniowej, skroniowej i potylicznej. To pozostałość czaszki chrzestnej

35 Staw skroniowo żuchwowy, ruchy w nim zachodzące i wykonujące je mięśnie.

Staw skroniowo żuchwowy (art. Temporomandibularis) - główkę stawu tworzy

powierzchnia stawowa dołu żuchwowego i guzka stawowego kości skroniowej.

Występuje krążek stawowy. Spełnia on funkcję przesuwalnej panewki dla głowy

żuchwy. Torebka stawowa: jest wiotka i obszerna.

Więzadła:

- boczne (laterale) wzmacniają torebkę klinowo żuchwowe (sphenomandibulare) rykowo żuchwowe (stylomandibulare)

RUCHY:

Wysuwanie żuchwy:

skrzydłowy boczny (m. Petrygoideus laterali)

pp. wyr. Skrzydłowy, grzebień podskroniowy

Z cof

pk. wyr. Kłykciowy żuchwy cofanie żuchwy:

skroniowy (m. Temporalis) pp. dół skroniowy pk. wyr. Dziobiasty żuchwy

unoszenie żuchwy (zamykanie żuchwy):

- • skroniowy (m. Temporalis)

pp. dół skroniowy ' .

pk. wyr. Dziobiasty żuchwy

żwacz (masseter) pp. łuk jażmowy, kość jażmowa, wyr. Jażmowy szczęki pk. kąt żuchwy

skrzydłowy przyśrodkowy (petrygoideus medialis) pp. dół skrzydłowy k. Klinowej pk. kąt żuchwy.

Obniżanie żuchwy (otwieranie ust).

- skrzydłowy boczny (petrygoideus laterale)

pp. wyr. Skrzydłowy, grzebień podskroniowy

pk. wyr. Kłykciowy żuchwy

żuchwowo guzkowy (m. Mylohoideus)

dwubrzuśćcowy (digastrius)

brudkowo guzkowy (geniohoideus)

skręcanie żuchwy na zewnątrz:

- skroniowy (temporalis)

pp. dół skroniowy

pk. wyr. Dziobiasty żuchwy

żwacz (masseter) pp.'łuk jarzmowy, kość jarzmowa, wyr. Jażmowy szczęki pk. kąt żuchwy

- skrzydłowy przyśrodkowy (petrygoideus medialis) pp. dół skrzydłowy k.klinowej pk. kąt żuchwy.

Skręcanie żuchwy do wewnątrz:

- skrzydłowy boczny (petrygoideus laterale)

pp. wyr. Skrzydłowy, grzebień podskroniowy

pk. wyr. Kłykciowy żuchwy

ruchy obrotowe żuchwy (żucia):

- skrzydłowy boczny (petrygoideus laterale)

pp. wyr. Skrzydłowy, grzebień podskroniowy

pk. wyr. Kłykciowy żuchwy

- skroniowy (temporalis)

pp. dół skroniowy

pk. wyr. Dziobiasty żuchwy

- żwacz (masseter)

pp. łuk jażmowy, kość jażmowa, wyr. Jażmowy szczęki pk. kąt żuchwy

- skrzydłowy przyśrodkowy (petrygoideus medialis)

pp. dół skrzydłowy k. Klinowej pk. kąt żuchwy.

- policzkowy (buccinator)

pp. wyrostki zębodołowe szczęki pk. wyrostki zębodołowe żuchwy

36.Mięśnie mimiczne, ich charakterystyka i topografia.

okrężny ust (orbicularis oris)

okrężny oka (orbicularis oculi)

dźwigacz wargi górnej (levator labii superioris)

dźwigacz kąta ust (levator anguli oris)

obniżający kąt ust (depressor anguli oris)

obniżający wargę dolną (depressor labi inferioris)

marszczący brwi (corrugator supercilli)

śmiechowy (risorius) - wywołuje w skórze dołek śmiechowy

policzkowy (buccinator)

potyliczno czołowy (occipitalo-frontalis)

Leżą na. twarzy i sklepieniu głowy. Pochodzą z mieśniówki skórnej szyi. Przyczepiają się do skóry, przez co mogą ją napinać i poruszać, nadając twarzy określony wyraz. Powodują one także otwieranie i zamykanie szpar powiekowych, szpary ustnej i w pewnym stopniu nozdrzy, mruganie powiek, mchy policzków. mięśnie zamykające mięśnie otwierające, mają przebieg promienisty

37. Ruchy głowy i wykonujące je mięśnie.

Zginanie głowy do przodu (skurcz obustronny):
- długi głowy (longus capitis)

pp. wyrostki poprzeczne kręgów szyjnych III - VI pk. część podstawna kości potylicznej

prosty głowy przedni (recnus capitis anterior) pp. łuk przedni i nasada wyrostka poprzecznego kręgu szczytowego pk. część podstawna kości potylicznej

zginanie głowy do tyłu (sJsjijxz^bustronny):

czworoboczny grzbietu (trapezius) cz. Górna

pp. guzowatość potyliczna, więzadlo karkowe, wyrostki poprzeczne k. piersiowych pk. koniec barkowy obojczyka, wyrostek barkowy łopatki, grzebień łopatki

prostownik grzbietu (erector spinae)

mięśnie podpotyliczne miostkowo - obojczykowo- sutkowy (sternocleidomastoideus)
pp. powierzchnia przedniej rękojeści mostka, powierzchnia górna końca
mostkowego obojczyka

pk. wyrostek sutkowaty kości skroniowej, przyległa część kresy karkowej górnej

potylicznej zginanie głowy w bok:

- płatowaty (splenius capitis pp. wyrostki kolczyste kręgu szyjnego ILI do kręgu piersiowego V lub VI pk. wyrostki poprzeczne kręgów szyjnych I - III, kresa karkowa

mostkowo - obojczykowo - sutkowy (sternocleidomastoideus)
pp. powierzchnia przedniej rękojeści mostka, powierzchnia górna końca
mostkowego obojczyka

pk. wyrostek sutkowaty kości skroniowej, przyległa część kresy karkowej góniej potylicznej

prosty głowy boczny (rectus capitis lateralis) pp. wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego pk. wyrostek wcięcia żyły szyjnej kości potylicznej

pólkolcowy (semispinalis) pp. i pk. wyrostki kolczyste sąsiadujących kręgów.

Obracanie głowy w te samą stronę: płatowaty (splenius capitis)

pp. wyrostki kolczyste kręgu szyjnego III do kręgu piersiowego V lub VI pk. wyrostki poprzeczne kręgów szyjnych I-III, kresa karkowa

skośny głowy dolny (obliqus capitis interior)

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 57

prosty głowy tylny większy (rectus capitis posterior major) pp. wyrostek kolczysty kręgu obrotowego pk. poniżej kresy karkowej dolnej

prosty głowy tylny mniejszy (rectus capitis posterior minor) pp. guzek tylny kręgu szczytowego pk. poniżej kresy karkowej dolnej

obracanie głowy w przeciwna stronę:

mostkowo - obojczykowo - sutkowy (sternocleidomastoideus)
pp. powierzchnia przedniej rękojeści mostka, powierzchnia górna końca
mostkowego obojczyka

pk. wyrostek sutkowaty kości skroniowej, przyległa część kresy karkowej górnej

potylicznej

- czworoboczny grzbietu (trapezius) cz górna

pp. guzowatość potyliczna, więzadło karkowe, wyrostki poprzeczne k. piersiowych

pk. koniec barkowy obojczyka, wyrostek barkowy łopatki, grzebień łopatki

półkolcowy (semispinalis) pp i pk. wyrostki kolczyste sąsiadujących kręgów.

---