Instytucje rynkowe

1. Proces instytucjonalizacji i formalizacji rynku

2. Handel jako główna instytucja rynkowa

3. Leasing jako współczesna instytucja rynkowa

4. Franchising i jego rola we współczesnej gospodarce rynkowej

5. Targi i wystawy gospodarcze

6. Giełdy jako instytucje rynkowe

7. Aukcje we współczesnej gospodarce rynkowej

8. Przetargi w gospodarce rynkowej

9. Rola banków we współczesnej gospodarce rynkowej

10. Organizacje konsumenckie we współczesnej gospodarce rynkowej

11. Specjalne strefy ekonomiczne jako instytucja wspierająca

Proces instytucjonalizacji i formalizacji rynku

1. Rynek

2. Instytucjonalizacja i formalizacja

3. Cechy procesu instytucjonalizacji i formalizacji

4. Pojęcie instytucji w naukach społecznych

5. Pojęcie instytucji rynkowej

6. Determinanty i etapy procesu instytucjonalizacji i formalizacji rynku

7. Klasyfikacja instytucji rynkowych

Rynek - można go rozpatrywać w różnych kategoriach

• historyczna (techniczna) - miejsce, gdzie uczestnicy handlu spotykają się osobiście dokonując wymiany

• przestrzenne - obszar o zbliżonych warunkach dokonywania transakcji kupno-sprzedaż (podobna gęstość sieci handlowej, zbliżone ceny towarów, zbliżone warunki sprzedaży, ten sam stopień zaopatrzenia w masę towarową)

• ekonomiczna - ogół wymiennych stosunków między sprzedającymi a kupującymi na znajdujące się towary

• cybernetyczna - celowo określony układ relacji między podmiotowymi i przedmiotowymi elementami rynku, w którym zachodzą procesy realne i regulacyjne

Proces instytucjonalizacji - dokonuję się tworzenie i wprowadzenie określonych wzorców działania, czyli zobiektyzowanych w pewnej mierze reguł zachowania, których zadaniem jest nadawanie działaniom ludzkim określonego sposobu zorganizowani (pewne zachowanie przy sprzedaży np. koni)

- jest procesem obiektywnym ( nie mamy wpływu)

- występuje w wielu sferach aktywności

Instytucjonalizacja - przekazywanie zwyczajów, wzorów zachowań i trwałych nawyków przekazywanych ustnie

Formalizacja - tworzenie i przekazywanie wiernych wzorców opisanych precyzyjnie dzięki formalnej rejestracji ich cechach oraz struktur (algorytmów postępowania). Im gospodarka bardziej rozwinięta, tym większego znaczenia nabiera proces formalizacji. Cechy:

- trwałość opisanych zjawisk

- wierność przekazu

- łatwość rozpowszechnienia

Instytucja rynkowa

1. Zorganizowany zespół formalnych i nieformalnych mających na celu regulowanie zachowań uczestników procesu kupna i sprzedaży

2. Organizacje lub osoby za pośrednictwem których dokonuje się przepływ od producentów do finalnych odbiorców różnych strumieni w tym, głównie produktów. Wśród strumieni rozróżnić można negocjacje, zamawianie towarów, przemieszczanie fizyczne towarów, przepływ informacji

3. Instytucja rynkowa ukształtowana historycznie to wyspecjalizowana jednostka społeczna lub gospodarcza tworząca zorganizowaną całość, realizująca określony zakres działań w procesie kupno-sprzedaż produktów zgodnie z obowiązującymi.

Determinanty i etapy instytucjonalizacji wymiany (rynku)

1. społeczne

2. demograficzne

3. polityczna

4. ekonomiczno-prawna

5. technologiczna

6. naukowo-techniczna

Klasyfikacja instytucji rynkowych

1. Istota i charakter instytucji rynkowych

1. Instytucje w sensie podmiotowym (sklepy, targi)

2. Instytucje w sensie prawno-formalnym (sieć, leasing)

2. Zasięg instytucji rynkowych

1. O zasięgu krajowym

2. O zasięgu międzynarodowym

3. Instytucje uniwersalne

3. Sposób rejestracji zapisu działania

1. Zwyczajowe

2. Sformalizowane

4. Geneza instytucji

1. Tradycyjna

2. Współczesna

5. Podmiotowy zakres rynku

1. Konsumencki

2. Inwestycyjny

3. Usługowy

4. Pieniężny

5. Mieszkaniowy

6. Pracy

6. Sfera działania rynku

1. Działają w sferze realnej (kupujący, sprzedający, pośrednicy)

2. Działają w sferze regulacyjno-informacyjnej

1. Instytucje o charakterze interwencyjnym - Agencja Rynku Rolnego

2. Instytucje ochrony uczestników rynku - Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

3. Instytucje kontrolne - NIK, PJP, Państwowa Inspekcja Handlu

4. Instytucje finansowo kredytowe - Banki, WGPW

5. Instytucje ubezpieczeniowe - firmy ubezpieczeniowe

6. Instytucje celno-podatkowe - GUC

7. Instytucje badawcze - firmy badawcze, firmy doradcze

3. Działają w obu sferach jednocześnie

Handel jako główna instytucja rynkowa

1. Istota i funkcje handlu

2. Funkcje handlu - analiza szczegółowa

3. Handle hurtowy i jego specyfika

4. Formy handlu detalicznego

5. Tendencje rozwojowe handlu w Polsce

6. e-handel

1. Istota pośrednictwa handlowego (teoria funkcjonalna handlu)

Dysproporcja między fizyczną strukturą podaży a strukturą popytu		Odpowiedni asortyment
Klienci chcą kupować produkty komplementarne i substytucyjne	Producenci specjalizują się w produkcji określonych towarów

Dysproporcja między ilościami produkowanymi przez producenta a ilościami kupowanymi przez nabywców		Odpowiednia ilość
Klienci chcą kupować w małych ilościach	Producenci wytwarzają w skali masowej

Dysproporcja między koncentracją podaży a rozproszeniem popytu		Odpowiednie miejsce
Klienci kupują na terenie całego kraju	Produkcja niektórych towarów jest skoncentrowana w nielicznych punktach

Dysproporcja między czasem produkcji i konsumpcji		Odpowiedni czas
Klienci chcą kupować niektóre towary przez cały rok lub w określonym czasie	Produkcja niektórych towarów podlega sezonowości

• w teorii usługowej handlu podkreśla się, że istotą działania handlu jest tworzenie usług.

• Usługi te polegają na stworzeniu klientowi określonych udogodnień przy sprzedaży (wartości dla klienta)

• Usługi handlowe

• Usługi związane

• Usługi wolne

• Usługi pełnego asortymentu

• Usługi powszechnej spiżarni

2. Funkcje handlu

Główne:

1. funkcja dystrybucyjna

2. funkcja tworzenia różnych użyteczności (korzyści, wartości) dla pośredników i końcowych odbiorców, a także dostawców

3. funkcja zabezpieczenia i kontroli zapasów

4. funkcja informacyjna

5. ­funkcja pobudzenia popytu przez aktywne oddziaływanie na rynek

6. funkcja dystrybucji dochodu społecznego, a szczególnie dochodów ludności

7. funkcja wzrostotwórcza i cywilizacyjno-kulturowa

Szczegółowe:

1. Planowanie, negocjowanie warunków dostaw i dokonywania zakupów

2. Przechowywanie i gromadzenie zapasów produktów

3. Przekształcanie asortymentu produkcyjnego na handlowy

4. Organizowanie przebiegów towarowych (transport, spedycja)

5. Finansowanie procesów wymiany (np. dokonywanie zakupów produktów, ponoszenie kosztów magazynowania, transportu, ubezpieczeń, kredytowania odbiorców itp.)

6. Badanie rynku i przekazywanie informacji rynkowych producentom i detalistom

7. Promocja towarów

8. Ustalanie cen hurtowych obejmujących wartości usług dodanych (marży hurtowej) do wartości określonej przez ceny zakupu towarów

9. Ponoszenie ryzyka handlowego

Ogólna klasyfikacja instytucji pośrednictwa handlowego (instytucje handlu hurtowego)

Instytucje handlu hurtowego

Tradycyjni hurtownicy ------------|------ Hurtownie producentów

Hurtownie detalistów ------------|------ Hurtownie-supermarkety

Hurtownie paliw płynnych i gazów ------------|------ Hurtownie skupujące

Hurtownie o ograniczonym zakresie funkcji --|

Brokerzy -------|------- Agenci

Drobni pośrednicy -------|------- Komisowy handel hurtowy

Hurtownie wykonujące ------ |

specjalne zlecenia

Tradycyjni hurtownicy

Wykonują zwykle wszystkie czynności (m. in magazynowanie, koncesjonowanie, transport)

Hurtownicy - producenci

1. Jednostki hurtu są prawnie wyodrębnione, ale ich właścicielem jest z reguły producent lub producent jest głównym integratorem w kanale dystrybucji

2. Wykonują zwykle wszystkie czynności

3. Są właścicielami rozdzielanych produktów

4. zalety hurtu producenta:

1. skrócony kanał dystrybucji

2. przejęcie marży hurtowej

3. przyspieszenie obiegu towarów

4. łatwiejszy dostęp do informacji od ostatecznych użytkowników

Hurtownicy skupujący

1. Zajmują się skupem produktów rolnych

2. Mają zazwyczaj charakter lokalny o wyraźnej specjalizacji branżowej

3. dążą zwykle do integracji pionowej z producentami rolnymi (kontraktacja)

4. Rodzaje hurtowników skupujących:

1. Niezależni kupcy prowadzący skup na własny rachunek i ryzyko

2. Pośrednicy działający na zlecenie firm przemysłowych, eksporterów lub importerów

3. Spółdzielnie lub inne stowarzyszenia producentów

4. Kupcy działający na zasadach sprzedaży komisowej

5. Duże magazyny (elewatory) zbożowe zajmujące się długotrwałym przechowywaniem na rachunek własny lub osób trzecich (np. Agencja Rynku Rolnego)

Hurtownie o ograniczonych funkcjach

1. specjalizują się w określonych czynnościach

2. najczęściej nie ponoszą odpowiedzialności za towary, w których sprzedaży lub zakupie pośredniczą

3. na ogół działają na zlecenie producenta lub detalisty

4. rodzaje hurtowni:

1. pośrednicy zaopatrujący detal na zasadach komisu (rack-jobber)

- ma szczególne zastosowanie w zaopatrzeniu placówek wielkopowierzchniowych

- obejmuje obrót towarami powszechnie akceptowanymi na rynku

- bezpośrednie dostawy od producenta na półki detalisty

- rozliczenie następuje po sprzedaży w detalu

- hurtownik odpowiada za dostawę, ponosi pełne ryzyko oraz finansuje zapasy będące u detalisty

2. pośrednicy przyjmujący indywidualne zlecenia od nabywców

- ten typ dotyczy głównie rynku środków do produkcji

- hurtownik nie ponosi w zasadzie ryzyka

- nie wykonuje czynności magazynowania i nie finansuje transakcji

- pobiera prowizję od nabywcy

3. Indywidualni drobni pośrednicy

- sprzedają na ogół niewielkie ilości towarów w formie handlu obwoźnego (track jobber, driver-salesman)

- towary zazwyczaj wzięte są przez niego w komis

4. Brokerzy

- odmiana agenta handlowego

- działa zarówno na zlecenie sprzedawców, jak i nabywców

- jego czynności sprowadzają się do promocji, informacji, negocjacji i kontroli realizacji dostawy

- nie ponosi ryzyka związanego z przepływem towarów

5. Agenci

- są z reguły przedstawicielami producenta (ale nieraz kupującego)

- działają na podstawie długoterminowych kontraktów

- wyróżnia się dwa typy agenta

1. agent generalny

2. agent zwykły

6. Hurtowe supermarkety typu „Cash and carry”

- mają szeroki asortyment towarów

- działają głównie dla niewielkich odbiorców (małe hotele, pensjonaty, zakłady gastronomiczne, biura)

- produkty są kupowane przede wszystkim za gotówkę i natychmiast zabierane

4. Funkcje i formy handlu detalicznego

Szczegółowe funkcje handlu detalicznego

1. Planowanie, negocjowanie warunków dostaw i dokonywania zakupów

2. Przechowywanie i gromadzenie zapasów produktów (w ograniczonym zakresie w stosunku do handlu hurtowego)

3. Finansowanie procesów wymiany (np. dokonywanie zakupów produktów, ponoszenie kosztów związanych z funkcjonowaniem placówek itp.)

4. Badanie rynku i przekazywanie informacji rynkowych producentom i hurtownikom

5. Promocja towarów

6. Ustalanie cen hurtowych obejmujących wartości usług dodanych (marży detalicznej) do wartości określonej przez ceny zakupu towarów

7. Ponoszenie ryzyka handlowego

Klasyfikacja instytucji handlu detalicznego

Instytucje handlu detalicznego (kryteria podziału)
Forma własności	Asortyment	Miejsce oferowania produktów do sprzedaży	Lokalizacja sieci detalicznej	Forma sprzedaży
- detaliści niezależni - detaliści zorganizowani	- detaliści wielobranżowi - detaliści branżowi - detaliści wyspecjalizowani	- sieć stałych punktów sprzedaży - pomocnicze punkty sprzedaży	- sieć skoncentrowana - sieć rozproszona	- tradycyjna - preselekcja - samoobsługa - wysyłkowa - internetowa - kombinowana

Instytucje handlu detalicznego

Hendel detaliczny zorganizowany Handel detaliczny niezależny

Spółdzielnie ---|--- Handel -------------| Grupy zakupów --|----Dobrowolne

spożywcze korporacyjny | | organizacje

| | łańcuchowe

Handel | Spółdzielnie |

korporacyjny -----| niezależnych------|---- Handel niezrzeszony

łańcuchowy | detalistów

|

Przedsiębiorstwa -|

filiarne

Cechy handlu wilkopowierzchniowego

1. działalność handlu w dużej skali

2. mocne podstawy kapitałowe działalności

3. międzynarodowa marka handlowa

4. profesjonalne zarządzanie

5. profesjonalny merchandising

6. agresywna działalność promocyjna

7. profesjonalna obsługa klientów

8. orientacja na doznania przyjemności dla klientów

9. atrakcyjne warunki zakupów dla klientów

10. szeroki i pogłębiony asortyment

11. znaczący udział w sprzedaży produktów zagranicznych

12. własne, stałe źródła zaopatrzenia

13. kompleksowe zakupy

14. funkcjonalna architektura i urbanistyka

15. lokalizacja poza centrami miast

16. wysoka estetyka wnętrz

Cechy handlu kupieckiego

1. działalność handlowa w małej skali

2. własny kapitał (kapitał rodzinny)

3. wysoka efektywność nakładów

4. wykorzystanie pracy własnej i członków rodziny

5. elastyczność decyzji

6. koncentracja zarządzania

7. koncentracja funkcji operacyjnych

8. niedoinwestowanie działalności

9. „lokalne” zorientowanie oferty towarowej

10. zaangażowanie i operatywność personelu

11. osobiste powiązanie z klientem

12. indywidualizacja obsługi klientów

13. czas pracy dostosowany do potrzeb klientów

14. stosowanie kredytu płatniczego dla klientów

15. świadczenie usług dodatkowych

16. dogodna lokalizacja względem klienta

Zalety handlu korporacyjnego

1. środki finansowe umożliwiają duże inwestycje i uzyskiwanie atrakcyjnej lokalizacji

2. duża elastyczność w zakresie działalności inwestycyjnej, wynikająca z faktu posiadania wielu placówek handlowych o różnej lokalizacji, często na terenie całego kraju lub kilku krajów

3. korzyści wynikające z dużej skali zakupów, posiadanie własnego hurtu i magazynów

4. możliwość zastosowania efektywnych rozwiązań w zakresie logistyki i nowoczesnych systemów informatycznych

5. zdolność do tworzenia dobrego wizerunku firmy w oczach konsumentów (nakład na promocję)

6. łatwość kontroli i centralnego zarządzania, a także korzyści skali i doświadczenia, wynikające z kierowania wieloma placówkami handlowymi podobnymi pod względem wielkości, rozwiązań techniczno-organizacyjnych itp.

7. możliwość zastosowania agresywnej, zwiększającej udział w rynku, polityki cenowej

Zalety handlu niezależnego

1. elastyczność i szybkość w dostosowywaniu się do zmieniających się wymagań konsumentów (indywidualizowanie swojego postępowania, nastawianie się na określony, bardzo wąski segment rynku - niszę).

2. dostosowanie się do specyficznego charakteru wielu produktów:

1. produkty sprzedawane w stanie świeżym bez porcjowania i opakowania fabrycznego (kwiaty, owoce, warzywa, ryby itp.)

2. produkty o charakterze lokalnym (mięso, wędliny itp.)

3. produkty wymagające indywidualnego doradztwa (art. mody, ksiązki, instrumenty muzyczne itp.)

4. produkty o specjalnym charakterze (antyki, dzieła sztuki itp.)

3. utrzymanie więzi społecznych z klientami - łatwiejsze wypełnianie funkcji kulturowych

4. niska kapitałochłonność handlu niezależnego i jego wysoka pracochłonność (szczególne znaczenie w okresach recesji gospodarczej)

5. relatywna łatwość powstawiania nowych przedsiębiorstw (ale też znikanie), łatwość zmiany branży

Sieć handlu detalicznego (rodzaje placówek sieci detalicznych)

1. sklepy specjalistyczne

2. powszechne sklepy samoobsługowe

3. wielkopowierzchniowe sklepy samoobsługowe

4. domy towarowe, handlowe i wysyłkowe

5. Tendencje rozwojowe handlu w Polsce

Po roku 1989 uruchomione zostały w Polsce mechanizmy rynkowe. Handel najszybciej spośród innych sektorów gospodarki zareagowała na nowe warunki działania. Nastąpił bardzo szybki (w porównaniu z przemysłem) proces prywatyzacji handlu. Przemiany te wyraziły się przede wszystkim w:

- zmianie form organizacji sprzedaży

- zmianie stanu ilościowego i jakościowego sieci handlowej

- zmianie wielkości obrotów (w cenach stałych)

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////duzo wykresików////////////////////////////////////////////////////////////

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

5. E-handel - współczesna forma handlu detalicznego

1. Miejsce e-handlu wśród elementów e-businessu

2. Klasyfikacja segmentów e-handlu

3. Zasady funkcjonowania sklepu internetowego

4. Zalety i wady e-commerce

5. Zalety i wady handlu on-line

6. Rozwój e-handlu w Polsce i na świecie

1. Miejsce e-handlu wśród elementów e-businessu

E-business (biznes on line, biznes elektroniczny)

- jest pojęciem najszerszym

- obejmuje wszelkie przejawy komercyjnego wykorzystania sieci, czyli 3 główne działy

- e-commerce (e-handel, handel elektroniczny)

- usługi finansowe

- marketing on line

- oraz szeroko pojętą komunikację firmy

2 aspekty wykorzystania INTERNETU

- wspomaga interesy - jest narzędziem ułatwiającym prowadzenie interesów przynoszące określone korzyści (na przykład poszukiwanie informacji w internecie, czy kontakt z współpracownikami, klientami, praca zdalna)

- jest interesem samym w sobie - (na przykład działalność providerów, czyli ISP)

2. Klasyfikacja segmentów e-handlu

E-commerce (handel on-line) to sprzedaż towarów i usług oraz informacji poprzez Internet.

Rozdzielamy IV segmenty :

Segment I - business-to-business (firma-firma,B2B)

Segment II - business-to-customer (firma-klient,B2C)

Segment III - customer-to-customer (klient-klient,C2C)

Segment IV - customer-to-business (klient-firma,C2B)

Zalety e-handlu dla klientów

1. oszczędność czasu

2. znaczna wygoda poprzez łatwy i szybki dostęp do informacji

3. możliwość porównywania konkurencyjnych ofert

4. możliwość lepszego zapoznania się z ofertą (brak ograniczeń czasowych)

5. dostęp do zdecydowanie szerszego asortymentu towarów

6. dostęp do oferty sklepów na całym świecie

7. bardziej szczegółowe opisy towarów

8. klient wybierający określony towar może, przy pomocy zamieszczonych linków, przenieść się bezpośrednio na stronę producenta tego towaru

9. możliwość stałej kontroli wysokości kwoty, jaką wyda w sklepie poprzez koszyk

10. niższa cena (choć nie zawsze)

11. możliwość przeglądania oferty oraz obsługi klienta 24 godziny na dobę, 356 dni w roku

12. pewne towary, które można otrzymać bezpośrednio przez sieć jak na przykład oprogramowanie są znacznie korzystniejsze cenowo, gdyż pominięte zostają koszty transportu, czy opłat celnych

13. możliwość wyszukiwania towarów według dowolnego zadanego kryterium, na przykład ceny, rodzaju

14. nowe możliwości niedostępne w tradycyjnych sklepach, na przykład: przeczytanie recenzji książki.

5. Targi i wystawy gospodarcze

1. Istota funkcji targów

2. Rozwój targów

3. Klasyfikacja targów

4. Uczestnicy targów

5. Rozwój targów w Polsce

6. Perspektywa rozwoju targów

7. Główne ośrodki targów w Europie

8. Istota i funkcje wystaw gospodarczych

9. Specyfika wystaw gospodarczych - analiza porównania z targami

10. Wystawy Światowe

Targi - definicje

- są formą rynku, którego celem jest promocja i wspieranie wymiany towarowej, osiągnięć know-how pomiędzy potencjalnymi partnerami gospodarczymi

- są instrumentem promotion-mix

- są miejscem spotkań handlowych organizowanych :

* regularnie

* zawsze w tym samym miejscu

* w ustalonych odstępach czasu

* w ograniczonym czasie trwania

Ich zadaniem jest umożliwienie wszystkim uczestnikom zaprezentowania wzorów swej wytwórczości, celem dokonania transakcji handlowych

Podstawowe funkcje targów

1. Funkcja kreatora rynku

1. Doprowadzanie do zawarcia transakcji

2. Nawiązywanie nowych kontaktów z klientami

3. Zacieśnianie istniejących kontaktów

4. Odnawianie kontaktów zerwanych wcześniej

2. Funkcja informacyjno-promocyjna

Funkcje dodatkowe

1. funkcje oddziaływania na międzynarodowy podział pracy i specjalizację produkcji

2. funkcja miastotwórcza

Funkcje targów - współczesność

Sprzedaż

- przyśpieszenie procesu sprzedaży oraz generowanie sprzedaży

- wprowadzenie na rynek nowych towarów i usług

- pokazanie pełnego zakresu towarów i usług

- utrzymanie obecności na rynku

Kontakty z klientami

- zdobycie nowych klientów oraz pozyskanie dobrych kontaktów

- utrzymanie dobrych kontaktów z dotychczasowymi, lojalnymi klientami

- odnowienie kontaktów z dawnymi klientami

Badanie rynku

- lepsze poznanie oczekiwań klientów stałych i potencjalnych

- uzyskanie natychmiastowej opinii na temat zakresu produktów i wizerunku firmy

- tworzenie i powiększenie bazy danych potencjalnych klientów

- badanie rynku i konkurencji oraz ocenę własnych możliwości rynkowych

- informacje o innowacjach i nowych technologiach

Tworzenie wizerunku i marki

- tworzenie i polepszanie wizerunku firmy i marki

- inicjowanie kooperacji, sojuszy i joint ventures

Promocja

- konsolidowanie public realtions

- generowanie zainteresowania mediami

Instytucje Rynkowe

Tworzone w celu dokonania

wspólnych zakupów i zwiększenie

swojej siły w stosunku do hurtu i

detalistów. Są to organizacje dość

płynne, często krótkotrwałe

Łączą na pewnym obszarze sklepy

specjalistyczne oraz zakłady usługowe różnego rodzaju i wielkości. Są bardziej sformalizowane niż poprzednie

Organizacje Spółdzielcze

detalistów

Luźne grupy zakupu

(stowarzyszenia, związki)

Związki zakładów handlowych

Zrzeszenie handlu niezależnego

Wolne obszary celne

Przetargi

Wystawy gospodarcze

Instytucjonalne rynki ułomne

Instytucje handlu hurtowego

Aukcje

Giełdy

Targi

Instytucje handlu detalicznego

Hurtowe rynki instytucjonalne

Inne instytucje rynkowe

Instytucje rynkowe o funkcji handlu

Instytucje rynkowe o funkcji zbytu

Promocja

Tworzenie wizerunku i marki

Badanie rynku

Kontakty z klientami

Sprzedaż

---