proszę jabłko dziękuję

System LÖB został wprowadzony i wypróbowany w ciągu wielu lat w Niemczech na osobach z poważnie zaburzoną komunikacją, w tym również na dużej grupie dzieci upośledzonych umysłowo i z autyzmem. Zasadniczo przeznaczony jest dla dzieci, które, bądź zaczynają uczyć się języka, bądź też mają większe trudności w opanowaniu reguł i zasad języka, zwłaszcza gramatyki, tj. dzieci upośledzonych i autystycznych, dzieci władających innym językiem niż ojczysty (obejmuje więc programem dzieci przedszkolne i szkolne).

Opracowany materiał obrazkowy może być dostosowywany do aktualnego stanu językowego dziecka, stąd autorzy (niestety nie znam nazwisk twórców metody) zaproponowali go w dwu wariantach, jako poziom (kurs) podstawowy oraz bardziej zaawansowany.

POZIOM PODSTAWOWY

Nauka systemem LÖB na tym etapie jest propozycją użycia zestawu 60 kart z symbolami obrazkowymi, które umożliwiają samodzielne wyrażanie życzeń i potrzeb. Obrazki są wykonane w formacie DIN A-6 i służyć mają do codziennego użytku. Ta przejrzysta kartoteka tematycznie uporządkowanych kart, w poręcznym pojemniku tekturowym wraz z zeszytem ćwiczeń - to doskonała pomoc dla nauczycieli, logopedów i rodziców. Kurs, czy poziom podstawowy obejmuje następujące kategorie symboli:

• kategorie ogólne

• żywność

• przedmioty codziennego użytku

• troska o zdrowie

• higiena ciała

• zabawy, gry i zajęcia

• praca i rozrywki

• religia i uczucia

• właściwości i cechy przedmiotów.

Spróbuj odczytać sekwencję poniższych symboli Löb:

POZIOM ZAAWANSOWANY

Nauka systemem LÖB na tym poziomie obejmuje 180 pojedynczych symboli (kart-obrazków), w formacie DIN A-6. To pomoc przy nauce ważnych pojęć z podstawowego słownictwa (jest uzupełnieniem poziomu podstawowego) oraz reguł gramatycznych, ponadto dzieli każdą dziedzinę nauczania na 6 symboli jej przyporządkowanych. Zestaw ten również podzielony jest na kategorie i zawiera:

• 96 rzeczowników, a w tym:

• 24 obrazki z kategorii „dzień powszedni” w takich obszarach nauczania jak: osoby, przybory szkolne, zabawki, ubrania

• 24 obrazki żywności i różnych produktów, np.: owoce, warzywa, pieczywo, napoje, słodycze, nabiał...

• 24 obrazki z obszaru dom, np.: części domu, naczynia, meble, sprzęt elektryczny

• 24 obrazki z obszaru otoczenie (środowisko), np.: zwierzęta, rośliny, pojazdy

• 24 obrazki przymiotników, a także wyrażenia przeciwstawne: długi - krótki, itp.

• 36 czasowników w obszarach: podstawowe obowiązki i czynności, uczucia, czynności domowe i szkolne, higiena, itp.

• 12 czasowniki zwrotne

• 6 innych obrazków ilustrujących, np.: być, chcieć, móc...

• 6 obrazkowych przyimków, np.: w, na, pod...

Löb nadaje się również jako materiał pomocniczy przy ćwiczeniach wprowadzających i utrwalających nowo wprowadzanych struktur gramatycznych, podobnie jak przy zabawach słownych z zachowywaniem zasad stopniowania trudności, co oznacza, że nowe struktury zadań muszą być opracowane mając zawsze na względzie indywidualne stany osiągnięć i możliwości każdego dziecka. Zanim materiał obrazkowy zostanie wprowadzony, całość musi być opracowywana indywidualnie z każdym dzieckiem. Ważne jest przy tym, aby obrazki nie były wprowadzone „bezuczuciowo”, a więc bez rzeczowego tła, bez użycia rzeczywistych, realnych, istniejących okazów naturalnych lub przedmiotów i obrazków, a wreszcie bez kontekstu sytuacyjnego. To niezwykle ważne w pracy z dziećmi upośledzonymi, bowiem to co znacznie odbiega od rzeczywistości przestaje je interesować i niczego nie uczy.

Istotne jest również aby zwrócić uwagę na sensomotoryczność, tzn. na wprowadzenie danych pojęć w ruch, przy czym powinna być wykorzystywana cała gama ruchów całego ciała, gestów i mimiki. Takie podejście na pewno wzbudzi większą aktywność i uważność dzieci.

System Löb powinien pomagać dzieciom przy rozszerzaniu słownika i budowie struktur gramatycznych, krótko mówiąc, przy nauce rozumienia mowy potocznej. Zestawy tematycznie uporządkowanych kart-obrazków doskonale porządkują system językowy dziecka, mogą również posłużyć przy wzbogacaniu, grupowaniu i utrwalaniu słownictwa, jak również przy ćwiczeniach gramatycznych struktur mowy potocznej. Jednakże wszystkie karty-obrazki staną się dla dziecka istotne, ważne i potrzebne tylko wtedy, gdy będzie ono miało z nimi regularny i częsty kontakt. Można ich używać na różne sposoby - przykłady podaję w dalszej części - ale ważne jest, by obecność obrazków stale wzbogacać zabawami ruchowymi, muzycznymi, oraz różnego rodzaju grami językowymi. Opisów takich gier nie brakuje również w piśmiennictwie polskim.

Wprowadzanie symboli

ja proszę mówić uczyć się

Komunikacja międzyludzka odbywa się zawsze z kimś, o czymś (rozmowa na jakiś temat), przy czym ważne jest opanowanie różnych zasad i form gramatycznych. Równocześnie, aby coś uwidocznić lub podkreślić, używane są wszelakie środki i sposoby:

• mowa ciała

• konkretne przedmioty i naturalne okazy

• zdjęcia, ilustracje i kolorowe obrazki

• znaki, konkretne i abstrakcyjne symbole

• pismo, znaki pisane

Przy wprowadzaniu każdego symbolu chodzi przede wszystkim o to, aby pozwolić rozmówcy (dziecku, grupie, klasie) znaleźć znaczenie słowa. Ponieważ wszystkie symbole są przedstawione bardzo konkretnie, nie powinny powstawać żadne problemy w fazie wzbogacania słownictwa. W razie gdyby takowe się pojawiały, to warto nauczać symboli w sposób wielozmysłowy, używając konkretnych przedmiotów, sprzętów, zdjęć, itp., ponieważ poprzez wszystkie zmysły ułatwia się dziecku zrozumienie znaczeń i treści słów. Im mniej może sobie dziecko wyobrazić jakieś trudne pojęcie, np. szczęśliwy, tym więcej trzeba podawać i przywoływać konkretnych przykładów i sytuacji z codziennego życia.

Wprowadzenie symbolu mogłoby wyglądać mniej więcej w taki oto sposób.

Temat: Idziemy zrobić zakupy

Cel: Wyrażenie uczuć

Gramatyka: używanie wypowiedzi w bierniku, np. chciałabym (proszę, czy mógłbym dostać) główkę sałaty i ogórka.

Słownictwo: wszystkie słowa z obszaru artykułów żywnościowych (warzywa i owoce).

Wprowadzenie: zainscenizować sytuację lub scenkę z rzeczywistymi przedmiotami, przy pomocy krótkiej rozmowy, prostego dialogu pomiędzy sprzedawcą i kupującym.

Bezpośrednie możliwości ćwiczenia:

• nazywać i podporządkować obrazki do prawdziwych przedmiotów i odwrotnie;

• ćwiczenia ze słownictwem z obszaru artykuły żywnościowe (warzywa i owoce) przy użyciu obrazków;

• skoncentrować się na użyciu biernika przy pomocy obrazków (różnicowanie form: jedno jabłko, jednego jabłka, jedną cytrynę, itp.).

Możliwości wykorzystywania symboli Löb

Przytoczone poniżej przykłady są jakby modelem różnych ćwiczeń, stąd uwaga, by obrazki dowolnie zmieniać i dopasować je do tematyki zajęć przedszkolnych lub szkolnych, oraz najczęściej używanych struktur gramatycznych.

Wzbogacanie słownictwa i jego utrwalanie przebiegać może w określonych obszarach:

RZECZOWNIK

• dopasować obrazek do przedmiotu ( i odwrotnie);

• dopasować kolejno pojęcie do obrazka (poprosić o to dziecko).

FORMY GIER I ZABAW JĘZYKOWYCH (więcej pojęć)

• stworzyć współzawodnictwo, kto najczęściej i najszybciej znajdzie odpowiednie słowo, kto zbierze i wymieni najwięcej nazw w określonym przedziale czasowym (np. 1 minuta);

• dopasować rzeczowniki do odpowiedniego rodzaju (ten, ta, to);

• tworzyć liczby mnogie, rzeczowniki (ogórek - ogórki, sałata - sałaty);

• odpytywać się nawzajem w grupie.

CZASOWNIKI (znaleźć określenie nazwy do obrazków)

• można wykonywać odpowiednie do obrazka gesty) z wykorzystaniem czasowników zwrotnych;

• gry i zabawy partnerskie z elementami współzawodnictwa.

PRZYMIOTNIKI - dopasowywać określenia do obrazków.

PRZYIMKI

• ustalić i zaakceptować znaczenie obrazków przy pomocy gestów;

• uporządkować obrazki według sprzeczności, np. nad, pod

Ćwiczenia i utrwalanie struktur gramatycznych

W tym obszarze nauczania obrazki powinny być układane ze sobą w różnych kombinacjach. Tym razem dzieci już nie muszą koncentrować się na wynajdywaniu słów, lecz na każdej z tworzonych struktur, zwracając przy tym uwagę na odpowiednią intonację. Pamiętajmy przy tym, że nie uczymy dzieci upośledzonych nazw części mowy, definiowania pojęć z zakresu gramatyki, ale wszelkimi sposobami trenujemy tzw. „wyczucie językowe”, poprawność konstrukcji zdaniowych.

PRZYKŁADY:

PROSTE ZDANIA (czasowniki w 3 osobie, liczba mnoga)

Sugestie praktyczne:

• tworzyć sensowne kombinacje rzeczowników z czasownikami,

• np.: „pies” - „biegnie” lub „położyć” - „książka”

• budować zdania absurdalne ażeby ostatecznie poprzez wymianę obrazków skorygować zdania, np. „ptak” - „mówi” lub „dziecko” - „leci”;

• ćwiczenia partnerskie: dziecko trzymające w dłoni oznakowaną karteczkę (rzeczownik), szuka dziecka z karteczką (czasownik). Oboje pokazują lub mówią pełne sensowne zdanie.

ZDANIA Z PRZYMIOTNIKAMI (warto używać również przysłówka)

Możliwości ćwiczenia jak wyżej, z tym, że każdorazowo przy pomocy trzech lub więcej karteczek: przymiotnik (młody), rzeczownik (pies), czasownik (biegnie), przysłówek (szybko). Zdanie zabrzmi: młody pies biegnie szybko.

Dla zilustrowania - przykład zdania ułożonego z kart-obrazków LOB

„DZIEWCZYNKA JE JABŁKO POD STARYM DRZEWEM”

ZDANIA Z CZASOWNIKAMI ZWROTNYMI (w 3 osobie, liczby pojedynczej), np.: dziecko (rzeczownik), czesze się (czasownik).

TRYB ROZKAZUJĄCY

• nauczyciel pokazuje karteczkę z obrazkiem (czasownik), dwoje dzieci patrzy na nią, a które z nich jako pierwsze potrafi znaleźć znaczenie, to wydaje rozkaz drugiemu, które to czynność ową powinno pokazać lub wykonać;

• przy pokazywaniu karteczek (czasowniki) dzieci kolejno nazywają daną czynność w trybie rozkazującym. Zabawy tego typu uczą rozumienia użycia trybu rozkazującego. Przy każdej prawidłowej odpowiedzi dziecko uzyskuje daną karteczkę jako nagrodę (zbiera swoje punkty).

PRZYIMKI

• utworzyć sensowne zdania z 4 karteczek: rzeczownik, czasownik, przyimek, rzeczownik, np.: Pies biegnie po ulicy;

• zabawa ruchowa: nauczyciel pokazuje karteczkę (obrazek - przyimek), np. pod - dziecko - chowa się. Nauczyciel pyta: gdzie jesteś? Dziecko odpowiada: „jestem POD stołem”.

FORMY STOPNIOWANIA PRZYMIOTNIKÓW - w stopniu równym, wyższym i najwyższym:

Przykłady zdań: Pies biegnie szybciej niż dziecko. Ołówek jest dłuższy niż pióro. Ołówek jest tak długi jak pióro. Pies biegnie najszybciej. Pies jest szybki. Samochód jest szybszy. Te i podobne zdania można budować z pomocą obrazków (karteczek). Zabawy tego typu uczą konstruowania zautomatyzowanych ciągów, np.:

szybki - szybszy - najszybszy

długi - dłuższy - najdłuższy

krótki - krótszy - najkrótszy

ładny - ładniejszy - najładniejszy

ZDANIA PYTAJĄCE

• ćwiczenia polegające na przestawianiu karteczek, np.:

• jedzie samochód - samochód jedzie;

• ćwiczenia partnerskie: Pierwsze dziecko (czasownik - rzeczownik), drugie dziecko (rzeczownik - czasownik). Partnerzy po usłyszeniu pytania układają zdania pytające i twierdzące;

• dzieci siedzą w kręgu, każde z dwiema karteczkami (obrazki czasowników i rzeczowników). Jedno z dzieci rozpoczyna zabawę i pyta sąsiada poprzez swoje karteczki, a sąsiad odpowiada przy pomocy swoich karteczek.

Przykłady: Dziecko (1) Jedzie samochód? Dziecko (2) Nie, pies szczeka.

DOPEŁNIACZ

Zabawa w pytania i odpowiedzi (w kręgu). Każde dziecko trzyma każdorazowo jedno zdanie, czyli 2 karteczki (rzeczownik i czasownik). Dzieci udzielają odpowiedzi pokazując właściwe karteczki.

Przykład: Ojciec pyta dziecko. Kogo pyta ojciec?

BIERNIK

Zabawy w pytania i odpowiedzi. Przykład: Dziecko widzi ojca i pyta. Kogo widzi dziecko?

CZASOWNIKI: MIEĆ, MUSIEĆ, MÓC

Jedna z karteczek z czasownikiem, np. „chcieć” jest umieszczona na tablicy. Znaczenie „ja”, „ty”, „on” może być przedstawiane gestami.

Przykład: Ja chcę malować. Ty chcesz malować. On chce malować.

Wszelkie ćwiczenia powinno się prowadzić z uwzględnianiem czasu przeszłego, teraźniejszego i przyszłego. Przykład: Ja chciałbym malować. Ja malowałem.

Przykłady zdań:

Poprzez jednoczesny dodatek innych form komunikacji, tj. ruch, gest, mimika, znaki obrazkowe i słowny przykład terapeuty mogą być równocześnie zaktywizowane i uruchomione różne zmysły. W ten sposób dzieci upośledzone prócz akustycznego postrzegania mogą również zobaczyć, poczuć, pełniej doświadczyć ruchowo co i jak powinno być wypowiedziane. Wyjątek stanowią dzieci autystyczne, w przypadku których komunikacja odbywa się poprzez kanał zmysłu, mianowicie kanał wzrokowy (obrazki, etykiety wyrazowe, nauka naśladowania). W pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo zauważymy na pewno duże trudności lingwistyczne. Dlatego duże znaczenie ma stosowanie odpowiedniej intonacji i rytmu mowy. Od czego zacząć?

Solidną, a przy tym dość łatwą bazę podstawową (wyjściową) tworzą, np. dwa jednosylabowe wyrazy: pies je. Taka struktura zdania powinna być wyeksponowana gdzieś na tablicy, może być ona wystukiwana, wyklaskiwana, wychodzona. Analogicznie do tego powinny być tworzone wyrazy dwu- do czterosylabowych. Tak oto rozszerza się liczbę słów zależnie od postępów dziecka w mówieniu.

Istotną zaletą systemu obrazków Löb jest fakt, iż są one doskonałym sposobem do nauki myślenia antycypowanego, dzięki czemu dzieci mogą uniknąć trudności w odnajdywaniu słów. A oto propozycja praktycznych ćwiczeń przy rozwijaniu zdolności rozumienia i mówienia dzieci upośledzonych umysłowo z wykorzystaniem obrazków:

• wyrażanie życzeń tylko jedną karteczką, np. pić;

• wyrażenie życzeń dwoma karteczkami, np. ja - pić, jabłko jeść;

• przygotowywanie struktur zdania do wyrażania życzeń i potrzeb: ja chcę, chciałbym;

• struktury zdaniowe w trybie rozkazującym: daj mi proszę, przynieś mi proszę;

• ćwiczenia struktur zdania trzema i więcej obrazkami;

• tworzenie zdań pytających poprzez przestawienie słów, np. jedzie auto;

• tworzenie form osobowych: ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni z odpowiednimi formami czasownika;

• ćwiczenia przypadków: biernik, dopełniacz;

• wprowadzanie obrazków do utrwalania materiału szkolnego;

• wprowadzanie karteczek (obrazków) jako środka do komunikacji, np. tworzenie indywidualnych tabliczek obrazkowych, lub albumów tematycznych z obrazkami ulokowanymi w wybranych kategoriach;

• tworzenie z obrazków historyjek, planów lekcji i wycieczek lub listów obrazkowych;

• opisywanie obrazkami kolejnych czynności, np. podczas gotowania, majsterkowania, itp.;

• opisywanie obrazkami historyjek ilustracyjnych lub sekwencji zdarzeń.

W załączeniu przykładowa tablica symboli Löb

System LÖB - 1 - Marzena Mieszkowicz

---