- WYKŁAD 1. -

23.02.2010 r.

GŁĘBSZA NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKRUALNA:

PODEJŚCIE DAWNIEJ	PODEJŚCIE DZIŚ
- piętnująca kara za grzechy;	- przypadek statyczny, biologia człowieka, najczęściej przyczyna tkwi w organizmie;
- niepełnosprawność intelektualna jest nieuleczalną chorobą;	- stan funkcjonowania człowieka, który poddaje się działaniu rehabilitacyjnym;
- osoby niepełnosprawne intelektualnie mieszkały w specjalnych ośrodkach, przytułkach;	- żyją w własnym środowisku, domach chronionych;
- cały człowiek jest niepełnosprawny;	- główne problemy dotyczą tworzenia pojęć, kojarzenia, uczenia się, rozumienia. Duża część osób dobrze funkcjonuje w otoczeniu społecznym, mają problemy z inteligencją matematyczno - logiczną, werbalno - lingwistyczną; dobra inteligencja emocjonalna, sfera fizyczno - ruchowa, rytmiczno - słuchowa; wzrokowo - przestrzenna;
- jedyne, co można zrobić, to zamknąć osoby w izolowanych zakładach, z daleka od ludzi. Aby inne osoby nie patrzyły na ogrom nieszczęść;	- jedyne, co zapewnia rzeczywisty rozwój i rozwój potencjału to życie w rodzinnym domu. Powinni pełnić określone role, korzystać z dóbr dostępnych dla wszystkich ludzi;
- osobę należy zabrać do instytucji całodobowej, zamknąć;	Należy wszechstronnie wspierać rodzinę, aby jak najdłużej mogła opiekować się dzieckiem, właściwy stosunek do osoby niepełnosprawnej;
- osoby niepełnosprawne intelektualnie są wiecznymi dziećmi, nieodpowiedzialnymi;	- osoby mające takie same potrzeby, jak inni ludzie;
- dziwne zachowania są skutkiem upośledzenia;
- osoby pozbawione normalnych potrzeb;	- osoby mające takie same potrzeby jak inni;
- dziwne zachowania są skutkiem upośledzenia;	- często dziwne zachowania są spowodowane frustracją i lękiem;
- nie ma różnicy między niepełnosprawnością umysłową, a chorobą psychiczną;	- niepełnosprawność intelektualna jest stanem wymagającym rehabilitacji, a chorobę psychiczną leczy się farmakologicznie;
- podejście do osób miało charakter opiekuńczy z koncentracją na deficytach i dysfunkcjach;	- podejście całościowe, nacisk kładzie się na mocne strony (punkt Archimedesowi), max integracji, włączanie z formy życia społecznego;
- celem starań jest opieka;	- celem starań jest szansa i jakość życia;

PRZYCZYNY GŁĘBOKIEJ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ:

• nieprawidłowości w budowie mózgu;

• przyczyn genetycznych;

• niedożywienie matki w czasie ciąży;

• zakażenia w czasie ciąży;

• zakażenia po urodzeniu się dziecka (zapalenie opon mózgowych);

• czynniki okołoporodowe;

• czynniki mechaniczne, fizyczne, chemiczne;

• wpływ alkoholu;

• kobiety coraz później decydują się na dziecko;

• leki (talidomid).

GŁÓWNE PROBLEMY ZWIĄZANE Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ:

• zaburzenia tempa dojrzewania różnych układów;

• nieharmonijny rozwój dziecka;

• trudności w sferze intelektualnej;

• zaburzone rozumienie;

• zaburzone komunikowanie się (zwłaszcza werbalnego);

• problemy z uwagą i pamięcią;

• labilność emocjonalna;

• brak empatii;

• występowanie dodatkowych wad sprzężonych (wady postawy, słuchu, serca);

• stereotypowe ruchy.

CO JEST POTRZEBNE OSOBOM NIEPEŁNOSPRAWNYM INTELEKTUALNIE (DZIECIOM):

• wczesne rozpoznawanie, diagnoza, stworzenie programu;

• zapewnienie kompleksowej, wielospecjalistycznej pomocy terapeutycznej;

• zapewnienie kontaktów z grupą rówieśniczą;

• zapewnienie obowiązku szkolnego. Edukacja nieodrywająca dziecka od rodziny;

• zapewnienie uczestnikom rekreacji;

• leczenie schorzeń towarzyszących;

• zapewnienie młodzieży poradnictwa zawodowego.

- WYKŁAD 2. -

9.03.2010 r.

System opieki

WSKAŹNIKI DO PRACY Z DZIEĆMI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKRUALNĄ WG PILECKIEGO, OLSZEWSKIEGO, ŻUREK:

1. wszechstronne poznanie osoby i rozpoznanie środowiska;

2. utrzymywanie kontaktów z rodzicami lub opiekunami;

3. bycie uważnym, obserwować dziecko, szukać najlepszego sposobu na kontakt, szukać przyczyn konkretnych reakcji;

4. zwrócenie uwagi na tym, czego uczymy się o niepełnosprawności;

5. stosowanie zasady indywidualizacji;

6. unikanie pośpiechu w pracy;

7. przystępność języka (instrukcje krótkie, proste, jednoznaczne);

8. treści powinny być powiązane z tym, co się aktualnie dzieje;

9. stosowanie zasady stopniowania trudności;

10. stworzenie okazji do osiągnięcia sukcesów;

11. usuwanie bodźców rozpraszających uwagę;

12. opisywanie słowami czynności dziecka i terapeuty;

13. strukturyzacja w ciągu dnia i tworzenie rytuałów w ciągu dnia;

14. konsekwencje w wymaganiach i postępowaniu;

15. poszukiwanie sposobów uaktywniania podopiecznego;

16. miła i pogodna atmosfera podczas zajęć;

17. pomoc w poznawaniu świata za pomocą zmysłów;

18. stwarzanie okazji do kontaktów z rówieśnikami;

19. stwarzanie sytuacji pozwalających na systematyczne opanowywanie umiejętności;

20. zachęcanie do podejmowania różnorodnych aktywności i stosowania różnych wzmocnień;

21. stałe kształcenie, poszerzanie wiedzy, poszukiwanie metod pracy.

Pierwsze szkoły dla osób niepełnoprawnych intelektualnie w Polsce powstały w XVI wieku - zakłady typu opiekuńczego.

Łódź, Warszawa, Poznań - pierwsze szkoły państwowe dla osób z lekkim upośledzonych umysłowo.

Głębiej upośledzonych umysłowo zapewniało się tylko opiekę, ale nie naukę. Po II wojnie tworzono zakłady zamknięte.

Pierwsza szkoła dla głębiej niepełnosprawnych intelektualnie powstała w 1963 roku w Warszawie - Komitet Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski.

Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzonych Umysłowo (PSOUU).

Przełom dla osób upośledzonych umysłowo w latach 90.

1994 r. - uchwalenie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego; zobowiązano do rehabilitacji dzieci i

młodzieży głęboko upośledzonych umysłowo;

1993 r. - pierwszy program M. Kwiatkowskiej o Wspomaganiu Rozwoju Dzieci Głęboko Upośledzonych;

30 styczeń 1997 r. - rozporządzenie przez MEN regulujące organizację zajęć rewalidacyjnych dla osób

głęboko upośledzonych umysłowo;

3 - 25 r.ż. - obowiązek szkolny dla osób głęboko upośledzonych lub ze sprzężeniami;

- wszechstronny rozwój

- wspomagania rozwoju;

Zajęcia rewalidacyjne realizowane w Ośrodkach Rewalidacyjno - Wychowawczych w OREW.

Zajęcia prowadzi psycholog lub pedagog.

4 h zajęć zespołowych, 2 h zajęć indywidualnych;

Liczba osób z zespole: 2 - 4 osoby;

ZAJĘCIA:

1. nauka nawiązywania kontaktów;

2. kształtowanie sposobu komunikowania się z otoczeniem;

3. usprawnianie ruchowe i psychoruchowe w zakresie małej i dużej motoryki;

4. wyrabiania orientacji w schemacie własnego ciała i w orientacji przestrzennej

5. samodzielność;

6. rozwijanie zainteresowań z otoczeniem i wielo zmysłowe poznanie;

7. kształtowanie umiejętności współżycia w grupie;

8. nauka całościowego działania.

- WYKŁAD 3. -

23.03.2010 r.

WCZESNA INTERWENCJA I WCZESNA STYMULACJA ROZWOJU OSÓB Z GŁĘBSZĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ

Reakcje rodziców na urodzenie się dziecka zagrożonego niepełnosprawnością intelektualną:

1. szok - negatywne uczucia wobec dziecka i siebie; poczucie winy i lęku,

odrzucanie dziecka;

2. kryzys emocjonalny - depresja, wegetatywne objawy, zaprzeczanie przed

sobą, smutek, przygnębienie, poczucie bezsilności;

3. okres pozornego przystosowania się - nierealistyczny obraz dziecka;

heroiczne wysiłki, by zlikwidować zaburzenia;

4. faza konstruktywnego przystosowania się - akceptacja dziecka, takim, jakim

jest; miłość, wsparcie.

WPŁYW OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ NA FUNKCJONOWANIE RODZINY WG FARBER:

1. tragiczny kryzys życiowy - ujemne emocje u rodziców, lęk przed przyszłością swoją i dziecka, zmiana definicji na „mam dziecko niepełnosprawnego”;

2. kryzys organizacji roli - dużo opieki i czasu; problemy z pielęgnacją i opieką; duża ilość obowiązków, nie wywiązując się z innych ról społecznych; konflikt wybierania wyboru; rozwody, wsparcie; oddanie dziecka.

Wielkość kryzysu zależy od wyższego statusu materialnego. Większy szok notuje się u osób z wyższym wykształceniem.

KRYZYSY EMOCJONALNE WG WALFERSBERGER:

1. kryzys nowości - antycypacja (przewidywanie), niezrealizowane oczekiwania; wpływ ma tutaj, jak została przekazana informacja;

2. kryzys osobistych wartości - rodzice zdają sobie sprawę, że o osobie niepełnosprawnej przypisuje się negatywne cechy przez społeczność; ambiwalentny stosunek dziecka - mają kochać kogoś, kto nie ma cech pozytywnych.

SPOSOBY RADZENIA SOBIE Z NEGATYWNĄ OCENĄ SPOŁECZEŃSTWA:

* zaprzeczanie - rodzice uważają, że to przejściowa choroba lub nie widzą nic

niepokojącego;

* obwinianie siebie za fakt urodzenia się dziecka niepełnosprawnego;

* nadopiekuńczość - przekonują siebie, że stosunek do dziecka jest właściwy;

3. kryzys rzeczywisty - dziecku trzeba zapewnić odpowiednią opiekę i

rehabilitację; podłożem są warunki ekonomiczne i społeczne u tych rodzin;

nie mogą się pogodzić z myślą, że nie wszyscy akceptują ich dziecko.

- WYKŁAD 4. -

20.04.2010 r.

PROBLEMY RODZIN:

1. problemy psychiczne - jak zaakceptować dziecko, brak poczucia wsparcia od otoczenia, konflikty między małżonkami, problemy z pozostałymi dziećmi, lęk przed następną ciążą, lęk przed przyszłością;

2. problemy społeczne - zmniejszenie ilości kontaktów towarzyskich, odsuwanie się od ludzi, od tych rodzin, rezygnacja z pracy jednego rodzica, problem z odnalezieniem się w pełnieniu innych ról społecznych, obawa przed chodzeniem w miejsca publiczne;

3. problemy materialne - wielkie nakłady finansowe.

POTRZEBY RODZIN:

1. rzetelne informacje na temat ośrodków - gdzie?, co?, i jak?;

2. pomoc psychologiczna w sytuacjach kryzysowych;

3. dostęp do czasopism;

4. dostęp do wczesnej diagnozy, wczesnej interwencji;

5. możliwości wyboru optymalnej formy kształcenia;

6. rewalidowanie całych rodzin.

FORMY DOSTĘPNE RODZINOM:

1. formy instytucjonalne -

• instytucje oświatowe - poradnie psychologiczno - pedagogiczne, przedszkola, szkoły specjalne

• placówki służby zdrowia - poradnie genetyczne, poradnie dla dzieci zdrowych i chorych, oddziały specjalistyczne, domy pomocy społecznej;

• stowarzyszenia rodziców i organizacje pozarządowe - PSNaRzUU, Bardziej Kochani, Olimpiady Specjalne - Polska, Strzał w 10;

2. pedagogizacja rodziców - informatory, strony www;

3. oddziaływania psychopedagogiczna - rozwijanie interakcji z dzieckiem i innymi członkami.

WCZESNA INTERWENCJA

- od urodzenia do pójścia do szkoły.

ETAPY WCZESNEJ INTERWENCJI:

1. wczesne wykrywanie - wczesne rozpoznanie, rozwianie wątpliwości;

2. wczesna diagnoza - medyczna, psychologiczna, edukacyjno - społeczna;

3. wczesna interwencja - działania celowe skierowane na dziecko, rodzinę.

ZADANIA:

1. wsparcie rodziców w radzeniu sobie;

2. co robić w konkretnych sytuacjach;

3. instruktaż i porady na temat rozwoju i potrzebnych działań;

4. dostarczenie wiedzy o pomocach;

5. usprawnianie rozwoju motorycznego, zabawy, mowy, języka, samoobsługi, rozwoju socjalnego;

6. zapobieganie pogłębianiu się niepełnosprawności;

7. nie dopuszczanie do pogłębiania się opóźnień;

8. zredukowanie maksymalne skutków upośledzenia.

Ma miejsce w ośrodkach.

PROGRAMY:

• programy usprawniające psychoruchowe dziecko - Vojty, NDT - Bobbath, Pëto, Glena Domana - rozwój ruchowy;

• zajęcia na basenie;

• hipoterapia;

• dogoterapia;

• hipoterapia sensoryczna;

• pracuje się z rodzicami poprzez zabawę uczy się, jak usprawniać jego samodzielność.

GRUPY, KTÓRE PODLEGAJĄ WCZESNEJ INTERWENCJI:

1. rodziny, w których stwierdzono poważne wady rozwojowe, zaburzenia metaboliczne, genetyczne, zmysłów;

2. rodziny dzieci należących do „grup ryzyka”, okołoporodowego, po urodzeniu, występują niepokojące objawy;

3. rodziny, którzy są zaspokojeni opóźnieniem tempa i dynamiki rozwoju dziecka.

ZAJĘCIA Z WCZESNEJ INTERWENCJI:

• krótkie zajęcia (maksymalnie ½ godziny);

• tylko z kilkoma dziećmi;

• 4 dni w tygodniu;

• realizowany indywidualny program;

• kursy, szkolenia dla rodziców;

• warsztaty dla rodzeństwa.

FORMY PRACY W WCZESNEJ INTERWENCJI:

1. Video Home Training - budowanie prawidłowych relacji rodziców z

dzieckiem, filmowanie zabawy; materiał odtworzony i przy pomocy

terapeuty, na jakim poziomie dziecko funkcjonuje i otrzymuje instruktaż;

2. Gordon's Inflant Program - uczenie dzieci w czasie zabawy z rodzicami

(instruktaż rodziców); pokazanie sposobów stymulowania sensorycznie;

dziecko uczy się przez cały czas, uczy się wtedy, gdy czymś jest

zainteresowane, naśladuje dorosłych, dziecko uczy się metodą prób i

błędów;

3. Program Nice, - w co tygodniowe spotkania - co tygodniowe spotkania -

patrzenie na efekty; relacja dziecka z matka; uczy się kolejnych zadań

edukacyjnych, np. ćwiczenia koncentracji uwagi, wprowadzenie nowych

słów i pojęć.

ZASADY PRZEKAZYWANIA NIEPOMYŚLNYCH DIAGNOZ:

• lekarz powtarza i rozszerza ją;

• to, co mówi lekarz powinno być dostosowane do poziomu intelektualnego, emocjonalnego rodzica.

ZAŁOŻENIA PROCEDURY INFORMOWANIA:

• wczesne informowanie;

• obecność obojga rodziców lub obecność bliskiej osoby i obecność dziecka;

• udzielanie wyczerpujących informacji w warunkach poszanowania uczucia i prywatności rodziców.

- WYKŁAD 5. -

4.05.2010 r.

RODZEŃSTWO:

• przez długi czas grupa ta była pomijana;

• badania nad rodzeństwem sięgają 70 lat XX wieku,

negatywne skutki - odizolowani czuja się osamotnieni; wina, żal, więcej zagrożeń dla rozwoju emocjonalnego;

pozytywne skutki - bardziej dojrzali społecznie, większa dojrzałość.

SKUTKI, JAKIE PROWADZI POSIADANIE RODZEŃSTWA NIEPEŁNOSPRAWNEGO:

• ograniczona ilość czasu - mniej uwagi;

• poczucie nadmiernej odpowiedzialności w opiekowaniu się bratem/siostrą;

• wewnętrzna presja zadośćuczynienia rodzicom za ograniczenia brata/siostry;

• stygmatyzacja, poczucie inności;

• występowanie sytuacji stresujących w domu;

• brak normalnych interakcji między rodzeństwem;

• zamiana ról w rodzinie;

• stres rodzinny i poczucie smutku (postawa odcinania); przejmowanie tej pozycji;

• ograniczenie rodzinnych aktywności;

• poczucie winy u dziecka niepełnosprawnego;

• zakłopotanie zachowaniami niepełnosprawnego rodzeństwa w miejscach publicznych;

• dokucza się bratu/siostrze niepełnosprawnemu;

• niepokój o przyszłość swoją i rodzeństwa.

WSKAZÓWKI DLA RODZICÓW MAJĄCYCH DZIECI PEŁNOSPRAWNE I NIEPEŁNOSPRAWNE:

CO ROBIĆ?

NIE LEKCEWAŻ!

- prowadzili szczere otwarte rozmowy między osobą, odpowiadali na pytania dotyczące niepełnosprawności; - doceniać indywidualizm i wyjątkowość każdego dziecka; - włączać pełnosprawne dziecko w opiekę nad niepełnosprawnym bratem/siostrą; - angażować pełnosprawne dziecko w decyzje w sprawie niepełnosprawnego dziecka; - docenić udział prac dla domu, rodzeństwa niepełnosprawnego; - korzystali z pomocy osób poza rodziny, aby mogli sami spędzać czas wolny; - sprawiedliwie traktować wszystkie dzieci - nie faworyzować; - dostarczać pełnosprawnym dzieciom odpowiednich literatur o niepełnosprawności; - pozwalać dziecku pełnosprawnemu na różne emocje, także te trudne - złość, wściekłość; - dom otwarty - przyjmują znajomych; - wychowywać dziecko niepełnosprawne do samodzielności i wolności; - uczyć dziecko pełnosprawne postępowania wobec niepełnosprawnego; - żyć, jak najbardziej normalnie - wspólne jazdy, zakupy;

- rozmów z dzieckiem, jeśli chce porozmawiać o niepełnosprawności brata/siostry nie lekceważyć uwag; - zbyt trudnych obowiązków, które stawiasz dziecku pełnosprawnemu; - czasu wolnego, który jest potrzebny również dla pełnosprawnego dziecka;

WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO:

• to najtrudniejszy aspekt pracy pedagoga w szkole specjalnej;

• wymaga dużej tolerancji i otwartości na poglądy innych osób;

• umiejętności interpersonalnych.

BŁĘDY W KONTAKTACH NAUCZYCIEL - RODZICE:

• uznawanie za biernych i niesprzyciwiających się woli nauczyciela;

• ograniczanie kontaktów, nie dążąc do współpracy;

• nie szkolenie rodziców w wiedzę o niepełnosprawności - co znaczy być dobrym rodzicem;

członkowie grupy:

1. osoby zawsze na „tak” - pozytywne nastawienie;

2. osoby obojętne - nie czepiajcie się mnie;

3. osoby zawsze na „nie” - on wie lepiej;

• nie tracić energii na walkę z osobami na „nie”, pozyskiwać sobie tych obojętnych, przy pomocy osób na „tak”.

STRATEGIE ZWIĘKSZANIA KOMPETENCJI:

• informacyjna - organizować spotkania, by zwiększyć ich kompetencje;

• edukacyjna - pomoc w rozwijaniu umiejętności psychicznych i społecznych rodziców - urządzanie zajęć grupowych - warsztatów, zwiększają zaangażowanie; SZKOŁA DLA RODZICÓW I WYCHOWAWCÓW;

• interwencyjna - konsultacje indywidualne, realizowane są potrzeby trudne, by znaleźć rozwiązania.

DROGI BUDOWANIA DOBRYCH RELACJI WG WOLIŃSKIEGO:

1. systematyczne prowadzenie zajęć otwartych - jak można pracować z dzieckiem w domu, pozwala rodzicom włączać się w zajęcia;

2. wspólne przepracowanie zagadnień związanych z funkcja dziecka w klasie, szkole - propozycje do zadań;

3. ustalenie zasady kontaktu: rodzic - nauczyciel;

4. prowadzenie dobrych rozmów z rodzicami - zapraszanie rodziców i mówienie dobrych informacji, konkretne wskazówki;

5. prowadzenie otwartych rozmów z rodzicami - wsłuchiwanie się;

6. dokładna dokumentacja postępów dydaktyczno - wychowawczych ucznia; własne sposoby porozumiewania się.

CO POMAGA W KONTAKTACH:

• kreatywność

• odpowiedzialność

• lubienie kontaktów z innymi ludźmi;

• refleksyjne postawy w stosunku do swoich działań.

- WYKŁAD 6. -

28.10.2010 r.

Autonomia - względna niezależność i możliwość samostanowienia o tym co się myśli, co się czuje. U

osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną autonomia jest ograniczona, zależna od tego jak

społeczeństwo odbiera ich niepełnosprawności.

ZAGROŻENIA W DRODZE KU AUTONOMII OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ INTELEKTUALNIE:

1. Marginalizacja - separacje i tworzeniu, które oddzielają osoby niepełnosprawną intelektualnie od społeczeństwa (ktoś inny podejmuje decyzje, do czego nadaje się ta osoba )

2. Normy kulturowe - są inne w różnych środowiskach w zależności od miejsca zamieszkania. Normy kulturowe wyznaczają pewne schematy zachowań i aktywności, które uważane są za właściwe i niewłaściwe.

3. Zjawisko odrzucenia społecznego:

1. Dystansowanie się - przejawem dystansowania się jest np. umieszczanie osób w placówkach, które są w odosobnieniu

2. Dewaluowanie - umniejszanie wartości, traktowanie osób upośledzonych intelektualnie jak innych. Ludzie uważają, że osoby upośledzone mają mniejsze potrzeby, lub nie mają ich wcale. Osoby upośledzone uprzedmiotowia się, nie uwzględnia się potrzeb tych ludzi. Przejawem uprzedmiotowiania jest np. nie uwzględnianie tego, co ta osoba chce jeść, co chcę ubrać, co chcę robić na zajęciach. Kolejnym przejawem jest uznawanie osób dorosłych upośledzonych intelektualnie jak „Wieczne dziecko”. Etykietowanie - (określenia perioratywne) osób upośledzonych, jako: głupich, Down, nienormalny,

3. Delegitymizacja -traktowanie osób niepełnosprawnych jak nie ludzi albo niepełnych ludzi. Przejawem takiej delegitymizacji może być ubezwłasnowolnienie prawne.

4. Segregacja - czyli fizyczne odizolowanie, któremu często towarzyszy pozbawienie dóbr osobistych

5. Eksterminacja - wyeliminowanie osób chorych psychicznie, i upośledzonych intelektualnie.

4. Nastawienie i oczekiwania społeczne - w dużej mierze to na ile osoba upośledzona będzie mogła decydować o sobie, zależy od oczekiwań, jakie stawia mu społeczeństwo.

Badania nad autonomią w 2000 roku przeprowadziła Nowak- badała społeczne uwarunkowania:

• Czasami autonomia jest ograniczana z przyczyn obiektywnych, ale częściej to ograniczanie wynika z przyzwyczajenia.

Przyczyny obiektywne - strach, lęk ochrona osób

Przyczyny subiektywne - ograniczenie wynika

• Autonomia najczęściej jest wspierana w zakresie samoobsługi

• Najbardziej ograniczana jest autonomia w zakresie życia seksualnego, zakładania rodziny, oraz kontaktów towarzyskich

• Autonomia jest w dużym stopniu ograniczona w sferze pracy, jest wiele przyczyn tych ograniczeń.

• W życiu kulturalnym autonomia jest także ograniczona, większość ofert skierowana jest do osób upośledzonych intelektualnie, ma to charakter segregacyjny.

• Wyniki badań są pesymistyczne.

Badania A.Krause, A.Żyta, Nosażewska nad pracą osób niepełnosprawnych:

Dorosłość aktywna - osoby up. intelektualnie, które pracują, mieszkają w domu rodzinnym, w ich życiu

bardzo ważne zajęcie zajmuje praca. Większość osób pracowała w Warsztatach terapii zajęciowej, kilka

osób pracowała na czarno np. jak stolarz, czy opiekunka. Tylko jedno osoba pracuje na umowę na

budowie.

Dorosłość samodzielna - najmniej liczna grupa (z 30 osób badanych tylko 2), osoby mieszkające

samodzielnie, utrzymują się samodzielnie.

Dorosłość przy rodzinie - model popularny na wsiach i przy miasta osoby up. intelektualnie po

ukończeniu edukacji nie idą do pracy, nie uczęszczają do WTZ, pomagają w gospodarstwie, ich życie jest

najczęściej monotonne. Te osoby pomimo wszystko czują się potrzebne

Dorosłość bezczynna - są to osoby mieszkające przy rodzinie, nie mają stałych obowiązków, nigdy nie

pracowały, bezczynność wyuczona.

Dorosłość domu pomocy społecznej - część osób mieszka w domu pomocy społecznej, osoby, które trafiły

tam w późniejszym wieku trafili tam, bo rodzina miała z nimi problemy. Z tej grupy nikt nie pracowała na

stałe, utrzymywali się z renty, której część trzeba oddać na potrzeby Domu pomocy społecznej. Życie tych

osób jest monotonne.

Wniosek:

• Nadal dominuje model mieszkania z rodzinami

• Niewiele osób pracuje na otwartym rynku pracy

• Bardzo ważna jest praca z rodziną, uświadamianie, że ważna jest praca

• Pozytywne jest to, że prawie wszystkie osoby dostały propozycje pracy w Warsztatach Terapii Zajęciowej.

PRACA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE

Osoby niepełnosprawne intelektualnie przechodzą etapy wg Czarneckiego:

1. Okres preorientacji zawodowej dziecka - do 11 roku życia, dziecko dowiaduje się o różnych zawodach, w ten sposób dziecko gromadzie wiedze o zawodach, w tym okresie pojawiają się marzenia zawodowe.

2. Okres orientacji zawodowej młodzieży - od 12 - 15r.ż, młodzież dojrzewa do decyzji, do jakiej chce Iść szkoły, pod koniec tego okresu musza wybrać szkołę.

3. Okres uczenia się zawodu przez młodzież - od 16 do 25 r.ż, - adaptacja, identyfikacja poznawanie różnych treści zawodowych.

Są formą rehabilitacji zawodowej dla osób niepełnosprawnych, które ukończyły 16 rok życia, do warsztatów terapii zajęciowej trafiają osoby najczęściej ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Warsztaty są w znacznej części finansowane prze PFRON, poprzez PCPR.

- WYKŁAD 6. -

25.11.2010 r.

WARSZTATY TERAPII ZAJĘCIOWEJ

Do roku 1989 Warsztaty Terapii Zajęciowej nie istniały, natomiast była 8 - letnia Szkoła Życia. Osoby z głębszą niepełnosprawnością intelektualną kończąc ta szkołę zostawały w domu lub pracowały w Zakładzie Pracy Chronionej. Ustawa z 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej z 27 Sierpnia, stworzyła podstawy do stwarzania Warsztatów Terapii Zajęciowej.

• Warsztaty Terapii Zajęciowej są formą rehabilitacji społecznej i zawodowej dla osób, które ukończyły 16 rok życia.

• Osoby te nie są w stanie podjąć pracy i mają one orzeczony stopień niepełnosprawności orzeczone przez Powiatowy Zespół do Orzekania (lekkie, umiarkowane, znaczne)

• Osoby z umiarkowanym albo znacznym stopniem nie mogą podjąć pracy

• Tworzone przez organizację społeczną i zakłady pracy chronionej, fundacje, domy społeczne,

• W całości lub częściowo opłacane przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON)

• Osoba pracująca w WTZ niema statusu pracownika, nie zarabiają pieniędzy, natomiast mogą otrzymać kieszonkowe maksymalnie 20% najniższego wynagrodzenia (do 200 złotych). Aby otrzymać kieszonkowe osoba musi zasłużyć na nie: ocenia się zaangażowanie w pracy, czy dana osoba się nie spóźnia na zajęcia, pod uwagę bierze się także odpowiednie kontakty interpersonalne, zachowanie. (nagroda i trening ekonomiczny)

• W WTZ pracuje pewna grupa specjalistów:

• Specjaliści od spraw rehabilitacji: logopeda, rehabilitant ruchowy,

• Kierownik ośrodka terapii zajęciowej

• Instruktorzy terapii zajęciowej, którzy muszą mieć skończoną pedagogikę specjalną + wykształcenie zawodowe.

• Pracownik socjalny, co najmniej jeden, który pełni opiekę nad osobą niepełnosprawną i rodziną, pracownik socjalny pomaga w załatwianiu różnego typu spraw

• Pielęgniarka lub lekarz

• Psycholog

• Instruktor zawodu - osoba przygotowująca do pracy, gdy warsztaty są tylko czasowym

miejscem pracy.

Warsztaty terapii zajęciowej są ważne ze względu na terapię przez pracę, oferują trening społeczny (nauka umiejętności społecznych, opanowanie form funkcjonowania w grupie - rehabilitacja funkcjonalna). Ekspresja twórcza, czynności wytwórcze gdzie osoby pracujące w WTZ wykonują: stolarstwo, haft, wikliniarstwo, tkactwo, grafika komputerowa.

4 razy do roku zespół rehabilitacyjny spotyka się i ocenia pracę podopiecznych. Zespół ten podejmuje decyzje jak dalej będzie wyglądała rehabilitacja zawodowa poszczególnych podopiecznych, i w jaki inny sposób można jeszcze pomóc.

Podopieczni zdobywają także umiejętności pracy w gospodarstwie domowym, poszerza się także aktywność kulturalna poprzez różnego typu wyjścia do kina, czy też teatru.

Program rehabilitacji stworzony dla poszczególnych podopiecznych poprawia poszczególne sprawności (koordynację fizyczną, psychiczną). Wszystkie części rehabilitacji tworzone są, aby podopieczny się rozwijał oraz by nie występowało cofanie się i regresja.

WTZ to placówki pobytu dziennego (5-6 godzin w warsztatach), podopieczni mają zagwarantowany dojazd i jeden posiłek.

Warsztaty TZ nie mogą prowadzić działalności, nie mogą zarabiać. Praca w warsztatach pozwala na dowartościowanie, ich pozycja w rodzinie i wśród rówieśników rośnie. Wadą warsztatów jest to, że instruktorzy często wyręczają podopiecznych, aby wytwarzane produkty były lepsze. Często tak, że wymagania w stosunku, co do podopiecznych są zbyt wysokie.

ZAKŁAD AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ (ZAZ)

Forma pośrednia pomiędzy WTZ a otwartym rynkiem pracy. Podstawą do tworzenia ZAZ jest Ustawa o Zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych z 2000r.W Polsce takich zakładów jest kilkanaście około 18. Zakłady te podlegają prawom wolnego rynku, muszą walczyć o klientów i rynek zbytu.

PFRON zapewnia pieniądze na otworzenie zakładu i na pomoc w rehabilitacji, natomiast zakład musi sam zarobić na swoje utrzymanie. Osoby w ZAZ mają status pracownika, określony czas pracy to nie więcej niż 5godzin i 26minut, minimum 3 godziny 51minut. Osoby zarabiają, jednak są to niewielkie zarobki nieprzekraczające renty socjalnej (około 550zł).

Pracownicy nie zawsze są w stanie wyrobić normę, dlatego PFRON dopłaca do wypłat.

Pierwszy ZAZ w Polsce został utworzony przez Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym (PSOU), jest to Centralna Kuchnia w Starogardzie Szczecińskim. Zakład ten zajmuje się przygotowaniem cateringu, dla szkół i zakładów. Dziennie przygotowuje około 800 posiłków dwudaniowych.

ZAZ zajmują się zielenią miejską, koszeniem trawy itp. Np. w Kołobrzegu istnieje tego typu ZAZ, szyciem pościeli, obrusów. ZAZ jest zakładem aktywności zawodowej nie tylko dla niepełnosprawnych znacznie i umiarkowanie (27%).

Dwie drogi działalności:

1. Segment wspomagający - instruktorski, wszyscy zajmujący się organizacją i administracją

2. Segment rehabilitacji społecznej - zajęcia z rehabilitantem, zajęcia usprawniające po godzinie pracy.

HOSTELE

Domy chronione dla osób niepełnosprawnych, alternatywna dla domów społecznych, od 8 - 15 osób, pokoje 1 lub, 2 osobowe, wspólna kuchnia i bawialnia. Celem hostelu jest jak najbardziej zbliżenie warunków do normalnego i naturalnego środowiska. Osoby mieszkające w hostelu sami z pracownikami organizują swój czas.

MIESZKANIA CHRONIONE (mieszkania treningowe)

Mieszkania chronione są mniejsze od hoteli np. w Starogardzie są całe bloki, jedno mieszkanie w bloku ma opiekun resztę zamieszkują podopieczni. Domy są w pełni dostosowane dla osób niepełnosprawnych np. niema gazu tylko prąd, mieszkania są wyposażone w czujniki dymu itp. Osoby mieszkające są na tyle sprawne, że są w stanie sobie w dużym stopniu radzić. Pomoc jest udzielana tylko wtedy, gdy jest niezbędna, ważne jest to, że osoby tam mieszkające nie są wyręczane.

- WYKŁAD 6. -

9.12.2010 r.

AKTYWNOŚĆ W CZASIE WOLNYM OSÓB Z GŁĘBSZĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INETELEKTUALNĄ

Badania wykazują, że osoby te mają więcej czasu wolnego niż pełnosprawni. Czas wolny 24h odjąć pracę i obowiązki. Ilość godzin, która zostaje po wypełnieniu obowiązków (posiłki, higiena, prace domowe, dojazdy do pracy).

Cecha czasu wolnego: albo ktoś inspiruje osoby z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, albo sami o tym decydują, rozwijają zainteresowania.

Zajęcia rozwijające rozwój czynności realizowanych w czasie wolnym:

(Zajęcia te rozwijają osobowościowo)

- wolontariat

- udział w różnego typu organizacjach: np. Ruch wiara i Światło

- konkursy

Głębiej niepełnosprawni najczęściej wypełniają czas stereotypowym czynnościami, te czynności nie są rozwijające.

ZASADA: Czas wolny powinien być przyjemny, nie być obowiązkiem.

CZAS WOLNY GŁĘBIEJ NIEPEŁNOSPRAWNYCH:

- organizowany jest przez placówki edukacyjno - rehabilitacyjne. Placówki te organizują kluby, zespoły,

wycieczki;

- organizacje kościelne - np. Ruch Wiara i Światło;

- organizacje pozarządowe PSNRNU (Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Niepełnosprawnych Umysłowo);

- Olimpiady Specjalne - Polska Organizacja Sportowa.

Ciągle czas wolny niepełnosprawnych jest mniej atrakcyjny niż osób pełnosprawnych, nie wszyscy mają dostęp do tych form z powodu mieszkania w mniejszych miastach czy też wisach, oraz z powodu niedostatecznej świadomości rodziców o ważności czasu wolnego.

K. Nowak - Lipińska

Badała osoby dorosłe znacznie i umiarkowanie niepełnosprawne. Badania dotyczyły czasu wolnego tych osób.

Czym zajmują się badane osoby w czasie wolnym ?

- najwięcej czasu zajmuje sen, potrzeby fizjologiczne

- obowiązki, sprzątanie, powinności domowe

- czas wolny, wczasowanie

- nauka i praca

- dojazd do szkoły i pracy.

Osoby z głębszym upośledzeniem intelektualnym nie dokształcają się, nie podejmują dodatkowej pracy. Czas wolny średnio od 6,5 do 8 godzin osób niepełnosprawnych w stopniu głębszym.

3 Modele spędzania czasu wolnego

• PORZĄDANY (15 osób)

1. Samodzielnie planują czas wolny

2. Samodzielnie i dobrowolnie

3. Wartościowo wypełniają czas wolny.

Najczęściej czytają, przeglądają książki i prasę, wybierają program odpowiedni w telewizji, słuchanie radia z wyborem audycji, chodzenie do kina, teatru, spędzenie czasu z przyjaciółmi, robótki ręczne, kolekcje, natręctwa, sport i truty styka, majsterkowanie, czynności religijne, odpoczynek bierny.

• POŚREDNI (35osób)

1. Ograniczona dobrowolność i systematyczność - ktoś towarzyszył, inspirował

2. Mniejsza ilość form spędzania czasu wolnego

3. Rzadziej na skutek inspiracji otoczenia.

Przeglądanie prasy, telewizja, radio, kolekcjonerstwo, robótki ręczne, zajęcia plastyczne, spotkania towarzyskie. Dominuje izolacyjny tryb wczasowania - nie potrzebuje kogoś do spędzania czasu wolnego, dominuje samotne spędzanie czasu.

• NIEPRZĄDANY (50 osób)

1. Wymagają sugestii, inspiracji do spędzania czasu wolnego

2. Trzeba towarzyszyć przez czas wolny

Spędzanie czasu systematycznie o charakterze stereotypowym, dominuje odpoczynek bierny, niepotrzebne osoby do spędzania czasu wolnego.

WNIOSKI:

1. Spędzanie czasu wolnego nadal jest ubogie, monotonne

2. Preferencja biernego odpoczynku, izolacyjne spędzanie czasu wolnego

3. Duża liczna z badanych osób nie potrzebuje wchodzenia w interakcje społeczne

4. Są potencjalne możliwości w percepcji czasu wolnego, mają szanse na atrakcyjne spędzanie czasu

FUNKCJE CZASU WOLNEGO:

• Odpoczynek - zachowanie równowagi, zdrowie psychiczne, powinien być przeplatany odpoczynek bierny i czynny. Odpoczynek jest ważny do regeneracji sił. Osoby głębiej niepełnosprawne potrzebują częstego odpoczynku, szybciej się męczą, są słabsi fizycznie.

• Zabawa i rozrywka - musi sprawiać radość, potrzebna jest im zabawa, aby ich układ nerwowy lepiej funkcjonował, poprawia samopoczucie

• Rozwijająca i kształcąca - formy pożyteczne i rozwijające, doskonalą swoje umiejętności polepsza poczucie swojej godności: „Mam swoje hobby, jestem w tym dobry”, rozwijanie się ich zainteresowań

• Integrująca - spędzanie czasu w grupie daje możliwość nauki kontaktów społecznych i rozwija społecznie. Daje szanse na zmianę postaw społecznych, oswajanie się z osobami niepełnosprawnymi integracja.

ZASADY DOBORU FORM CZASU WOLNEGO OSÓB GŁĘBIEJ NIEPEŁNOSPRAWNYCH UMYSŁOWO:

1. Dostosowanie do osoby, wykonalność

2. Atrakcyjne, przyjemne

3. Ciekawa forma, adekwatna do wieku

4. Dobrowolność, dowolność - jest w ostatniej kolejności realizowana.

Istnieje potrzeba nauki spędzania wolnego czasu, stworzyć warunki do samodzielnego realizowania tych form.

NAUKA SPĘDZANIA CZASU WOLNEGO 2 ETAPY:

- zajęcia grupowe

- jak najdalej posuwająca się indywidualizacja.

FUNKCJE KULTUROTERAPII:

1. Dydaktyczna - wzbogaca osobowość człowieka pod względem emocjonalnym i intelektualnym;

2. Hedonistyczna - wzbudza poczucie piękna, odprężenia psychicznego, związane z przyjemnością;

3. Integracyjna -komunikacyjna - dzięki niej osoby lepiej się komunikują;

4. Ludyczna -zabawowa - daje poczucie radości, umożliwia ekspresje;

5. Katartyczno kompensacyjna - terapeutyczna - zadaniem jej jest poprawienie samopoczucia;

6. Profilaktyczna - zapobiega nerwicom, depresjom i innym zaburzeniom bólu.

RODZAJE TERAPII:

• ARTYTERIAPIA - przez sztukę, bądź sztukę plastyczną;

• BIBLIOTERAPIA - przez książkę;

• CHOREOTERAPIA - przez taniec;

• CHROMOTERAPIA - przez barwę i kolor;

• DRAMOTERAPIA - psychodrama, przez uczestnictwo w spektaklach teatralnych;

• ESTETOTERAPIA - przez doznania estetyczne, kontakt z pięknym otoczeniem;

• ERGONOTERAPIA - przez zajęcia, pracę (przez zajęcia tkackie, rzeźbiarskie);

• HORTIKULOTERAPIA - przez przebywanie w ogrodzie;

• LUDOTERAPIA - przez gry i zabawy;

• MUZYKOTERAPIA - przez muzykę;

• POEZJOTERAPIA - przez poezję;

• SILWOTERAPIA - przez obcowanie z lasem;

• TALASTOTERAPIA - przez obcowanie z morzem;

• SOCJOTERAPIA - przez przebywanie w zorganizowanej grupie społecznej.

AKTYWNOŚĆ SPORTOWA OSÓB GŁĘBIEJ UPOŚLEDZONYCH

Olimpiady Specjalne - jest to największa w Polsce organizacja, zajmująca się organizacją sportu dla osób

niepełnosprawnych intelektualnie. Wiąże się z rodziną Kennedych. Pierwsza Olimpiada specjalna odbyła

się w 1968r. w Stanach Zjednoczonych, brało w niej udział 1000 zawodników. Obecnie olimpiady specjalne

są w 168 krajach i liczy ponad 2 miliony zawodników. Idea wyrównywanie szans. Zespoły składają się z 8

osób, i są one jednolite pod względem umiejętności i różnica tych umiejętności może wynosić 10%.

Uczestnicy maga uczestniczyć od 8 roku życia. W Polsce w 1983r. Polska drużyna została zaproszona do

USA na Olimpiadę. W 1985r. powstał Ogólnopolski Komitet Olimpiad Specjalnych przy Komitecie

pomocy osobą z upośledzeniem umysłowym. Na początku występowała tylko jedna dyscyplina

lekkoatletyka. Pierwsza olimpiada zimowa 1988r. odbyła się w Nowym Targu, natomiast letnia w 1997

odbyła się w Warszawie. Olimpiady są organizowane na przemian. Symbolem olimpiady specjalnej jest

Jeżyk. Jest 19 letnich dyscyplin i pięć zimowych. Każda osoba jest nagradzana, i na początku są

wygłaszane słowa przysięgi.

Dyscypliny letnie:

- jazda konna

- badminton

- gimnastyka artystyczna

- lekkoatletyka

- tenis ziemny

- tenis stołowy

- kajakarstwo

- kolarstwo

- koszykówka

- piłka nożna

- pływanie

- softball.

Dyscypliny zimowe:

- jazda szybka

- jazda figurowa

- hokej

- łyżwiarstwo.

CELE ZAWODÓW:

- odczuwanie radości

- pochwalenie się talentami

- sprzyja rozwojowi przyjaźni.

PROGRAM MATP:

W Polsce powstał w latach 1990 w USA w 1980, w Białym Stoku 1986r.

Zasady programu:

• Niema rywalizacji miedzy zawodnikami

• Niema ostrego przestrzegania zasad

• Uczestniczą w tym osoby ze znacznym i głębokim upośledzeniem.

• Mogą również występowa niepełnosprawności fizyczne, sprzężone.

• Uczestników może wspierać druga osoba, ponieważ osoby te często nie rozumieją zasad i bez pomocy nie są w stanie ich przestrzegać

• Zaletą jest to, że osoby uczestniczące w tym programie mają szanse na rozwój.

FILOZOFIA MATP:

• Brak rywalizacji, niema reguł zasad

• Każdy uczestnik jest nagradzany

• Dostosowany do wieku uczestnika

• Jest funkcjonalna

• Ma charakter integracyjny

• Zawiera elementy zabawy

• Nawiązuje do oficjalnych dyscyplin sportowych.

SIEDEM AKRTYWNOŚCI

1. Rozwój ruchów zamierzonych

2. Pływanie

3. Zręczność, zwinność,

4. Celność

5. Kopnięcie

6. Jazda na wózku inwalidzkim

7. Jazda na wózku inwalidzkim z napędem elektrycznym.

Uczestnictwo na trzech poziomach:

1. Samodzielnie

2. Pomoc słowna terapeuty

3. Wsparcie sprzętu terapeutów.

ZAWODY - nazwa Dzień treningowy

Osoba może uczestniczyć w każdej aktywności.

KONKURENCJE:

1. Pełzanie

2. Czołganie

3. Przechodzenie przez tunel

4. Pokonywanie ławki

5. Zbieranie przedmiotów

6. Rzut do celu

7. Strzał na bramkę

8. Slalom na 5m wózkiem inwalidzkim

9. Podnoszenie głowy.

Organizowane są co dwa lata. Każdy niepełnosprawny może brać udział w tych zawodach.

NIEPRZETARTY SZLAK (harcerstwo)

Organizacją zajmują się Polski Związek Harcerski. Od 1958r. w Polsce pomoc w rewalidacji młodzieży dzieci niepełnosprawnych, pełnią takie same obowiązki, co osoby pełnosprawne. Dobrowolne uczestnictwo, i szansa na kontakty.

3 FUNKCJE:

• Wyrównywanie startu życiowego, i możliwości życiowych

• Wszechstronny rozwój, przygotowanie do życia społeczne i do pracy

• Wychowanie człowieka uspołecznionego, aktywnego (bez konfliktowego).

Sprawności dostosowane do poziomu, grupy dzieli się ze względu na zainteresowania i możliwości. Badania wskazują, że te osoby lepiej funkcjonują społecznie, niż ci, co nie uczestniczą w harcerstwie, mają wyższy poziom rozwoju, i częstsze zachowania prospołeczne i lepsze przystosowanie społeczne.

17

---