1. pojecie i funkcje wyceny przedsiębiorstw

Wycena wartości przedsiębiorstw - to ogół czynności przeprowadzonych zgodnie z regułami nauki i sztuki wyceny, które prowadzą do określenia jego (prawdopodobnej, szacunkowej bądź oczekiwanej) wartości w danym momencie w wyraźnie sprecyzowanych warunkach gospodarczego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Polega na dokonaniu pomiaru wartościowego przedsiębiorstwa i jego składników majątkowych oraz efektów ekonomicznych. Mogą się na nią składać:

- elementy materialne (nazwa, kapitał, majątek trwały i obrotowy, środki finansowe, różnego rodzaju prawa przysługujące)

- elementy niematerialne (wszelkie czynniki zwiększające jego walory np. sposób zorganizowania firmy, kwalifikacje pracowników i ich wykorzystanie, udział w rynku, marka, reputacja firmy, kultura organizacyjna)

Wycena

- to określenie poziomu wartości, czyli podanie propozycji ceny dla danego podmiotu wyceny, którym jest przedsiębiorstwo

- to zastosowanie określonej procedury w celu ustalenia wartości jej przedmiotu w jednostkach uniwersalnego ekwiwalentu jakim współcześnie jest pieniądz, wycena bez metodyki to tylko opinia, nawet jeśli trafna - ma niską wartość informacyjno-decyzyjną.

Wartość przedsiębiorstwa - to suma pieniędzy odzwierciedlająca jego cenność ustalona zgodnie z określoną procedurą

Cena - oznacza kwotę faktycznie zapłaconą za dane przedsiębiorstwo lub jego część; cena nie jest tożsama z wartością

Funkcje wyceny:

- doradcza (decyzyjna)

- argumentacyjna -służy wzmocnieniu siły przetargowej w czasie negocjacji

- mediacyjna (negocjacyjna, pośrednicząca)

- informacyjna (komunikacyjna) - odbiorcy wewnętrzni i zewnętrzni

- zabezpieczająca (wycena spółek w przypadku konfliktu interesu przez obiektywnego eksperta)

2. przedmiot wyceny

Przedmiotem wyceny może być:

- Przedsiębiorstwo jako całość - zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych, przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej. Wyceniając kapitał własny od wartości przedsiębiorstwa należy odjąć wartość zobowiązań finansowych.

- Zorganizowana część przedsiębiorstwa (ZPC) - organizacyjnie i finansowo wyodrębniony, w istniejącym przedsiębiorstwie, zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązań, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielne.

- Udziały w kapitale własnym przedsiębiorstwa - z udziałami w kapitale własnym przedsiębiorstwa wiąże się różny stopień sprawowania kontroli, co jest uwzględniane w procedurze wyceny.

3. scharakteryzuj metodę X wyceny przedsiębiorstwa (np. księgową, skorygowanych aktywów netto, dochodową itd.)

4. scharakteryzuj podejście wyceny (np. mieszane, rynkowe itd.)

PODEJŚCIE = GRUPA METOD

Podejście majątkowe - bazuje na wycenie aktywów przedsiębiorstwa, poszczególnych składników majątku firmy. Podstawowe założenie: to majątek firmy jest determinantą jej wartości. Podejście to stosuje się w przypadku firm niedochodowych, które trwale utraciły zdolność do generowania zysku lub gdy wycena dotyczy ubezpieczenia majątku firmy. Źródłem danych jest system ewidencji księgowej określający ilość, wiek, zużycie, koszty zakupu, cechy wycenianych obiektów. Zalety: obiektywizm i względna prostota rachunku. Wady: nieuwzględnienie dochodowości firmy.

Podejście dochodowe - bazuje na wycenie przyszłej dochodowości firmy. Wycena dotyczy całej firmy, a nie jej majątku, pozwala ustalić aktualną wartość przyszłych dochodów właścicieli - NPV. Podstawowe czynniki: okres prognozy, prognoza dochodów, stopa dyskontowa = WACC. Zalety: wycena dobrze oddaje sens działalności firmy - inwestorów nie interesuje ile warty jest majątek, tylko ile można zarobić. Wady: subiektywizm, możliwość manipulowania wynikami, skomplikowanie, czasochłonność, wysokie koszty opracowania.

Podejście mieszane - powstało w praktyce jako rozwiązanie mające wyeliminować wady poprzednich. Podstawowe założenie: wartość firmy to suma to wartość sytuacji majątkowej oraz goodwill. Zalety: uwzględnia zarówno wartość majątku, jaki i dochodowość firmy, realizuje zasadę „złotego środka”. Wady: niejednorodność formuły, co powoduje trudności interpretacyjne.

Podejście rynkowe - polega na ustaleniu wartości firmy w oparciu o rynkową grę popytu i podaży na jej akcje lub udziały. Wycena ta dokonuje się na rynku kapitałowym lub dokładniej na GPW. Zalety: obiektywizm, automatyczność (na GPW), jednoznaczność. Wady: brak możliwości negocjacji cenowych, uzależnienie od koniunktury na giełdzie.

Podejście niekonwencjonalne - wszelkie „nowinki” np. zastosowanie teorii opcji rzeczowych - narzędzia ekonometryczne oraz szeroko rozumiana tematyka finansowa. Zalety: wykorzystanie najnowszych zdobyczy nauk ekonomicznych, obiektywizm - możliwość weryfikacji założeń. Wady: Mała popularność i słaba znajomość, wynikająca z krótkiego okresu stosowania.

5. wskaż wady i zalety podejścia/metody wyceny (konkretnej)

Podejście majątkowe

Zalety: obiektywizm i względna prostota rachunku.

Wady: nieuwzględnienie dochodowości firmy.

Podejście dochodowe

Zalety: wycena dobrze oddaje sens działalności firmy - inwestorów nie interesuje ile warty jest majątek, tylko ile można zarobić.

Wady: subiektywizm, możliwość manipulowania wynikami, skomplikowanie, czasochłonność, wysokie koszty opracowania.

Podejście mieszane

Zalety: uwzględnia zarówno wartość majątku, jaki i dochodowość firmy, realizuje zasadę „złotego środka”. Wady: niejednorodność formuły, co powoduje trudności interpretacyjne.

Podejście rynkowe

Zalety: obiektywizm, automatyczność (na GPW), jednoznaczność.

Wady: brak możliwości negocjacji cenowych, uzależnienie od koniunktury na giełdzie.

Podejście niekonwencjonalne

Zalety: wykorzystanie najnowszych zdobyczy nauk ekonomicznych, obiektywizm - możliwość weryfikacji założeń.

Wady: Mała popularność i słaba znajomość, wynikająca z krótkiego okresu stosowania.

6. porównaj wskazane metody wyceny (np. SAN i dochodową)

MAJĄTKOWE metody wyceny:

1. Księgowa wartość przedsiębiorstwa odzwierciedla historyczny koszt nabycia składników majątku (księgowa wartość zainwestowanego kapitału).

Wycena metodą aktywów netto: Wady: dane historyczne; konieczność stosowania zasad rachunkowości; brak związku między wyceną bilansową a zdolnością aktywów do generowania dochodów. Zalety: prosta metoda; oparcie wyceny na jednolitych i znanych wszystkim zasadach rachunkowości; szybki i praktycznie bezkosztowy szacunek wartości.

Wycena metodą skorygowanych aktywów netto: (WF = skorygowana wartość aktywów - skorygowana wartość zobowiązań i rezerwa na zobowiązania). Podobna do wyceny metodą wartości księgowej, różni się tylko tym, że zamiast księgowej wartości aktywów przyjmuje się wartość skorygowanych aktywów (wartość godziwa aktywów). Korekta wartości rzeczowych aktywów trwałych (zmiana rynkowej wartości nieruchomości, wartości niematerialnych i prawnych, udziałów w innych spółkach), zapasów, należności, zobowiązań. Korekta może być „in plus” lub „in minus”.

Wartość godziwa:

- w warunkach rynkowych wartość godziwa = cenie rynkowej. Jest kwotą za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane w formie transakcji przeprowadzonej w warunkach rynkowych, gdzie strony transakcji są zainteresowane jej przeprowadzeniem, są niezależne względem siebie i dobrze poinformowane

- w warunkach poza rynkowych także jest do ustalenia, gdy obrót składnikiem na rynku występuje sporadycznie, oceny wartości dokonuje rzeczoznawca

- aktualna cena nabycia lub koszt wytworzenia z uwzględnieniem rzeczywistego stopnia zużycia

- nieodpłatne przekazanie środka trwałego - cena sprzedaży netto takiego samego lub podobnego obiektu albo inną wartość godziwą

- w przypadku drogi wymiany na inny składnik wartość godziwa = wartości godziwej przekazanego aktywu

2. Wycena metodą odtworzeniową - znana i popularna metoda wyceny. Wartość odtworzeniowa nieruchomości (lub przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części) oznacza koszt budowy od nowa kupowanego majątku wraz z wszelkimi kosztami jego replikacji, czyli zastąpienia z uwzględnieniem np. znaków towarowych, odtworzenia kadry, udziału na rynku. Dwa rodzaje: szczegółowa i wskaźnikowa. Wskaźnik q-Tobina ( wartość rynkowa spółki / szacunkowa wartość odtworzenia aktywów). Wady: kosztowna i długotrwała. Zalety: obiektywna i bardzo dokładna.

3. Wycena metodą likwidacyjną - wyznaczana jest przez wartość aktywów firmy, które byłyby sprzedawane na rynku w przypadku likwidacji przedsiębiorstwa jako podmiotu gospodarczego. Wady i zalety: największy subiektywizm pośród wszystkich metod majątkowych; podatność n manipulację wartości majątku; metoda ekspercka (kosztowna); należy uwzględnić wszystkie koszty likwidacji oraz krótki okres sprzedaży aktywów (koszty upłynnienia); ograniczone zastosowanie (upadłość, likwidacja)

Formuła Wilcox'a-Gamblera:

100% gotówki i papierów wartościowych łatwo zbywalnych + 70% wartości księgowej zapasów należności i zaliczek + 50% wartości księgowej innych aktywów - 100% zobowiązań krótkoterminowych - 100% zobowiązań długoterminowych = WARTOŚĆ LIKWIDACYJNA PRZEDSIĘBIORSTWA

DOCHODOWE metody wyceny:

1. metoda zdyskontowanych przepływów strumieni pieniężnych

2. metoda zdyskontowanych zysków netto

3. metoda zdyskontowanych przychodów ze sprzedaży

MIESZANE metody wyceny:

1. metoda niemiecka - Schmalenbacha i jej odmiana metoda szwajcarska lub stuttgarcka

2. metoda angielska (anglosaska, kapitalizacji zysku dochodowego)

3. metoda polska (złożonej wartości ważonej)

RYNKOWE metody wyceny:

Cechy wyceny rynkowej:

- wartość = cena

- wycena na giełdzie odbywa się automatycznie i z dużą częstotliwością

- zasięg ograniczony do przedsiębiorstw które uczestniczą w obrocie giełdowym; mają na giełdzie swój odpowiednik, czyli firmę porównywalną; wypłacają dywidendy akcjonariuszom lub akcjonariuszom

- brak lub niewielka możliwość negocjacji cenowych

- wada: na kształtowanie się ceny w krótkim okresie większy wpływ ma sytuacja na rynku papierów wartościowych niż realna działalność danej firmy

1. metoda wyceny wielokrotnej za pomocą mnożników rynkowych (metoda mnożnikowa) - górna granica wyceny możliwego zaakceptowania przez kupującego - porównywalne są ceny najbardziej zbliżonych aktywów, których wycena odbywa się na rynku regulowanym.

Plan: - wybór wskaźnika stanowiącego podstawę porównania, zdefiniowanie wielkości kształtujących wielkość wskaźnika - wybór firm porównawczych - dokonanie kalkulacji wartości - dokonanie korekt. Zalety: małą liczba niezbędnych założeń, przejrzystość stosowanych metod, czytelność prezentacji wyników, łatwy dostęp do informacji i szybkość kalkulacji. Wady: ignorowanie najistotniejszych z punktu widzenia wartości zmiennych (ryzyko, stopa wzrostu, przepływy pieniężne), uzależnienie wyników od bieżącej sytuacji rynkowej, możliwość łatwej manipulacji (brak przejrzystości co do niektórych stosowanych zmiennych, dowolność przy doborze porównywalnego mnożnika, wprowadzanie korekt np. dotyczących poziomu rozwoju danej spółki lub rynku).

2. metody wyceny w oparciu o dywidendy - model podstawowy, model w którym cena akcji traktowana jest jako suma wartości stałej dywidendy w kolejnych okresach (renta dożywotnia), modyfikacja modelu o założenie stałej stopy wzrostu dywidendy, model nierównomiernego tempa wzrostu dywidendy, model uwzględniający ryzyko systematyczne (współczynnik beta). Model zakłada, iż wielkość wypłacanych dywidend będzie stabilna; zatem cenę akcji szacuje się jako relację dywidendy zdyskontowaną wymaganą stopą zwrotu. Model ten znajduje zastosowanie w przypadku możliwości wiarygodnego oszacowania średniej wypłaty dywidendy pieniężnej w przyszłości. Z uwagi na jego prostotę może stanowić odniesienie do bardziej złożonych metod szacowania kapitałów własnych spółki. Zalety: prosta formuła, metoda statyczna. Wady: nie odzwierciedla ewentualnych przyszłych zmian polityki dywidendy.

3. metoda transakcji porównywalnych - dla firm nie biorących udziału w obrocie giełdowym. Ma 2 odmiany:

- zależne firmy podobne do wycenianej ale notowanej na giełdzie papierów wartościowych w tej samej gałęzi, branży przemysłu lub handlu porównywalnej co do wielkości i charakteru produkcji, sprzedaży, o podobnych wynikach finansowych. Metoda ta przewiduje ustalenie P/E (zysk/cena) wycenianego przedsiębiorstwa na poziomie wskaźnika w firmie notowanej na giełdzie. Jeśli nie znajdziemy odpowiednika można próbować dokonać korekty ustalonego mnożnika, jeżeli nie ma zbyt wielu różnic między porównywalnymi firmami

- …. zrealizowanej w jak najmniejszym odstępie czasu

NIEKONWENCJONALNE metody wyceny:

1. metody wyceny w oparciu o teorię opcji (rzeczowych)

- model Fischera Blacka i Myrona Scholesa - podstawowy sposób wyceny opcji

- model logarytmiczno-normalny

Założenia:

1 dwa kluczowe parametry opisujące akcje to oczekiwana stopa zwrotu z akcji oraz zmienność ceny akcji; wyceniając opcje nie musimy jednak określać oczekiwanej stopy zwrotu z akcji; okazuje się że wartość akcji nie zależy od tego parametru

2 koszty transakcyjne i podatki są pomijane

3 w okresie ważności opcji nie otrzymujemy dywidend z akcji

4 opcje mogą być wykonane tylko w dniu wygaśnięcia (opcja europejska)

5 nie ma możliwości arbitrażu bez ryzyka

6 istnieje możliwość pożyczania i inwestowania środków wg stopy wolnej od ryzyka

7 stopa % wolna od ryzyka jest stała w okresie życia opcji

2. metody wyceny z opóźnieniem czasowym

3. inne metody niekonwencjonalne

7. co to jest wartość rekomendowana i do czego służy?

8. pojęcie i istota wartości rezydualnej

Wartość rezydualna (RV) - przyszła wartość podmiotu wyceny określona na koniec projekcji przepływów pieniężnych (metoda dochodowa - technika DCF). Określenie wartości przedsiębiorstwa opisanej w postaci przepływów pieniężnych zaplanowanych do uzyskania na lata następne po szczegółowej prognozie, czyli tej, dla której dokładnie rozpisano te przepływy. Wartość ta jest następnie dyskontowana jak renta wieczysta stopą kosztu kapitału pomniejszoną o stopę wzrostu przepływów przyjętą w założeniach wyceny.

- FCF_n+1 - przepływy pieniężne ustalone na lata następne po ostatnim roku prognozy finansowej,

- g - szacowana, możliwa do osiągnięcia stała stopa wzrostu wartości przepływów pieniężnych po okresie ich szczegółowej prognozy,

- r - stopa dyskontowa przyjęta do wyceny (średni ważony koszt kapitału lub koszt kapitału własnego w zależności, odpowiednio, czy bazujemy na przepływach typu FCFF, czy też FCFE).

Przy wyznaczaniu wartości rezydualnej trzeba zachować bardzo dużą ostrożność i wysoką jakość planowania, gdyż zakłada ona osiąganie przez firmę założonego poziomu przepływów w nieskończoność.

Wartość rezydualna może stanowić istotną kwotę w wycenie całego przedsiębiorstwa.

9. wskaż i krótko opisz zmienne modelu DCF

Metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych:

- Sposób szacowania przepływów pieniężnych

- Przepływy pieniężne przynależne wszystkim stronom - FCFF

- Przepływy pieniężne przynależne właścicielom - FCFE

- Horyzont czasowy prognoz

- Szacowanie przepływów pieniężnych objętych szczególnym okresem prognozy

- Szacowanie wartości rezydualnej

- Stałe wartości przepływów pieniężnych

- Rosnące wartości przepływów pieniężnych

- Malejące wartości przepływów pieniężnych

- Stopa dyskontowa

- Średnio ważony koszt kapitału - WACC

- Koszt kapitału własnego - KW

10. przesłanki/cele wyceny przedsiębiorstw

PRZESŁANKI WYCENY

1. Związane ze zmianami w strukturze organizacyjnej:

- zamierzona sprzedaż przedsiębiorstwa lub jego części

- zamierzony zakup przedsiębiorstwa lub jego części

- transakcje kupna-sprzedaży między właścicielami danego przedsiębiorstwa

- nacjonalizacja przedsiębiorstwa lub jego części

- podział przedsiębiorstwa

- fuzja z innymi podmiotami

- wniesienie przedsiębiorstwa jako aportu do innej firmy

- likwidacja przedsiębiorstwa

2. Związane z faktem istnienia, ale nie wiążące się bezpośrednio ze zmianami w strukturze własnościowej:

- wybór strategii działania na podstawie kryterium wartości firmy

- ubezpieczenie majątku firmy

- ustalenia wartości odszkodowania

- określenie wartości zabezpieczenia (zastawu) kredytu

- aktualizacja wartości bilansowej aktywów (w tym wycena udziałów w spółkach)

- przekazanie lub przejęcie przedsiębiorstwa lub jego części w ramach umowy leasingu finansowego

- pomiar podatku od darowizny, spadku oraz opłaty skarbowej od transakcji kapitałowej, jeżeli przedmiotem tych czynności jest przedsiębiorstwo lub jego część

- wprowadzenie wewnętrznego rozrachunku gospodarczego w odniesieniu do poszczególnych zakładów, wydziałów

3. Wynikające z przepisów prawa

4. Decyzje właścicieli:

- podwyższenie kapitału własnego - nowa emisja akcji

- wniesienie aportu niematerialnego

- implementacja systemów zarządzania zorientowanych na wzrost wartości VBM

CELE WYCENY

1. Najważniejsze cele wyceny:

- zawarcie różnorodnych transakcji majątkowych, w tym kupna-sprzedaży, dzierżawy, leasingu, wniesienia aportu do spółki, dokonanie fuzji lub podziału przedsiębiorstwa, prywatyzacja i/lub Restrukturyzacja firmy, likwidacja

- uwiarygodnienie wartości firmy w oczach kontrahentów, kooperantów

- ubezpieczenia majątku firmy

- ustalenie kwoty podatków majątkowych i opłat skarbowych

2. Cele wyceny przedsiębiorstwa w kontekście potrzeb procesu zarządzania:

- stałe (monitorowanie pracy zarządu, ustalanie wynagrodzenia dla zarządu i pracowników, przegląd działalności z punktu widzenia ich wpływu na tworzenie wartości, ubezpieczenie majątku, udział w rankingach)

- okresowe (restrukturyzacja przedsiębiorstwa, ocena atrakcyjności różnych form inwestowania, pozyskiwanie kapitału-kredyt, pożyczka, emisja akcji, obligacji, przyjmowanie aportów)

- sporadyczne (zmiana właściciela i struktury własności, bankructwo przedsiębiorstwa, prywatyzacja, połączenie przedsiębiorstw, określenie wysokości podatku od dokonanej transakcji kupna-sprzedaży, inne- nowe przepisy administracyjne)

3. Cele wyceny małych firm:

- sprzedaż-nabycie przedsiębiorstwa

- zmiana formy własności

- dla celów opłat sądowych

- przyłączenie nowych współwłaścicieli

11. standardy wyceny i ich rola

Zakresem wyceny jest określony standard wartości, który definiuje poszukiwaną w procesie wyceny kategorię wartości. Na jego wybór mają wpływ: cel wyceny, uwarunkowania metodyczne, stan przedmiotu wyceny (prawny, organizacyjny, ekonomiczny). Oszacowanie wartości przedsiębiorstwa jest dokonywane przy użyciu co najmniej dwóch metod wyceny, w szczególności spośród podanych: zdyskontowanych przyszłych przepływów pieniężnych, wartości skorygowanej wartości netto, przy zastosowaniu mnożnika rynkowego.

12. co oznacza założenie kontynuacji działania przedsiębiorstwa i jakie ma znaczenie dla wyceny

Przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej jednostka wycenia posiadane zasoby i ich stopniowe zużycie na podstawie faktycznie poniesionych kosztów i wydatków, mimo że w konkretnych przypadkach aktualna cena rynkowa znacznie się różni od ceny historycznej.

Zaprzestanie działalności gospodarczej lub jej znaczne uszczuplenie (a w konsekwencji upłynnienie posiadanych aktywów) powoduje z reguły zaktualizowanie wartości składników majątkowych do aktualnych cen rynkowych, co z kolei w zasadniczy sposób zmienia sytuację majątkową jednostki. Z likwidacją przedsiębiorstwa lub jego upadłością związane są także dodatkowe koszty i zobowiązania, np. odprawy dla załogi, opłaty sądowe, odszkodowania.

W przypadku utraty zdolności kontynuacji działalności posiadane składniki majątkowe należy wycenić według przewidywanej ceny sprzedaży netto oraz uwzględnić wszystkie koszty i zobowiązania związane z likwidacją części lub całości jednostki.

W trakcie badania sprawozdania finansowego biegły rewident powinien ocenić, czy jednostka nadal spełnia kryteria sporządzania sprawozdania finansowego na podstawie założenia kontynuacji dotychczasowej działalności gospodarczej.

Wśród zjawisk wskazujących na zagrożenie możliwości kontynuacji działalności można wymienić: poniesione straty przewyższające kapitał podstawowy, brak płynności (ograniczone możliwości spłaty zobowiązań), utrata rynku zbytu, przestarzała technologia.

---