Pedagogika przedszkolna- jest jedną z dziedzin pedagogicznych i jest przedmiotem zawodowej specjalizacji. Mieści się w pedagogice ogólnej i ma zadania, cele, funkcje; podstaw dostarczają nauki biologiczne i medyczne, psychologia, socjologia oraz wspólne metody badań.

Przyczyny wyodrębnienia się pedagogiki przedszkolnej:

• Funkcjonowanie przedszkoli zakładanych według pomysłów różnych osób (było ich coraz więcej więc należało tą wiedzę uporządkować, teorię i praktykę)

• Kadra pedagogiczna powinna podnieść swoje kwalifikacje (magister, studia wyższe zawodowe), duża kadra i konieczność jej dokształcenia

• Wyodrębnione środki naukowe, które zaczęły zajmować się małym dzieckiem i nastąpił postęp badań w zakresie wychowania przedszkolnego

• Przekonanie, że dzieciństwo jest najbardziej znaczące dla przebiegu życia człowieka.

Wiek przedszkolny według M. Żebrowskiej: dzieci w wieku od3 do 7 lat:

1. wczesnej - od 3 do 4,

2. średniej - od 4 do 5.5

3. późnej od 5.5 do 7.

Cele wychowania przedszkolnego:

NACZELNY CEL - wspomaganie i ukierunkowywanie rozwoju dziecka zgodne z jego potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno-kulturowym i przyrodniczym.

Funkcje wychowania przedszkolnego:

1. wspomaganie rozwoju dziecka:

• FUNKCJA STYMULACYJNA- nauczyciel tworzy sytuacje sprzyjające wyzwalaniu różnych form aktywności dziecka (aktywność ruchowa, zmysłowa, techniczna, estetyczna)

• FUNKCJA PROFILAKTYCZNA- profilaktyka (zapobieganie) wszelkim nieprawidłowościom w rozwoju, chronienie przed zagrożeniem fizycznym i psychicznym (poczucie bezpieczeństwa)-

• FUNKCJA KOREKCYJNA- wyrównywanie różnych opóźnień w rozwoju, likwidowanie lub zmniejszanie niektórych wad w rozwoju psychicznym (dzieci, których rozwój przebiega w sposób opóźniony lub nieharmonijnie)

• FUNKCJA KOMPENSACYJNA- działania wobec dzieci cierpiących z powodu złych warunków rozwojowych w rodzinach, złych warunków środowiska życia;

zapewnienie opieki, wychowania, uczenia się w atmosferze bezpieczeństwa:

• działalność opiekuńcza- funkcja opiekuńcza;

• działalność wychowawcza- funkcja wychowawcza;

• działalność dydaktyczna- funkcja dydaktyczna;

Są one powiązane ze sobą w różnych formach pracy z dziećmi.

3. doradztwo i wspieranie działań wychowawczych rodziny wobec dziecka:

• pomaganie rodzicom w rozpoznawaniu możliwości rozwojowych i w podjęciu wczesnej interwencji;

• informowanie na bieżąco o postępach dziecka;

• uzgodnienie wspólnie z rodzicami kierunków i zakresów realizowanych w przedszkolu zadań;

Funkcje:

- Wobec dziecka: diagnostyczno - prognostyczno -kształtujące; zabawowa.

- Wobec rodziców: wspomaganie działań wychowawczych rodziców, integrowanie zabiegów wychowawczych, wspieranie rodziców poszukujących sposobów zmiany relacji między dziećmi.

Zadania pedagogiki przedszkolnej:

1. Pozostałe zadania:

• Gromadzenie wiedzy o wychowaniu w instytucjach przedszkolnych

• Uogólnienie stwierdzonych faktów, wykrywanie związków między nimi

• Przedstawienie prawidłowości procesów wychowawczo - pedagogicznych

• Wyciąganie wniosków jak należy organizować działalność pedagogiczną w środowisku przyrodniczym

• Ukazywanie celów, funkcji, treści, zasad, sposobów planowania, a także skutecznych metod i form pracy z dziećmi

• Określenie umiejętności pedagogicznych i cech osobowych nauczyciela przedszkolnego

• Zadania wynikające z realizacji programu dydaktyczno - wychowawczego:

1. Wychowanie zdrowotne:

2. Wychowanie moralno - społeczne

3. Wychowanie umysłowe:

4. Wychowanie techniczne:

5. wychowanie estetyczne:

Zasady pracy pedagogicznej- to ogólne normy postępowania wychowawczego, względnie trwałe i przeznaczone wyłącznie dla wychowawcy:

1. zasada zaspokojenia potrzeb dzieci;

2. zasada aktywności;

3. zasada organizacji życia społecznego;

4. zasada indywidualizacji;

5. zasada integracji (integrowanie treści bo nie ma czegoś na kształt lekcji).

Organizacja środowiska przedszkolnego:

PRZESTRZEŃ (fizyczna, symboliczna):

• dydaktyczno- ogólna (sale zabaw i zajęć dla dzieci);

• specjalistyczna (kuchnia, toaleta, gabinet lekarski);

• wielofunkcyjna (hale, aule do przemówień);

• komunikacyjna (ciąg korytarzy);

• administracyjna (gabinet dyrektora).

KOMPETENCJA PRZESTRZENNA (aranżacja przestrzeni)- zdolność osoby do świadomego wpływu na otoczenie; wykorzystywanie tej umiejętności do osiągnięcia zewnętrznych celów, bez uszczerbku dla otoczenia, innych osób i samego siebie; co w praktyce oznacza posiadanie przez nauczyciela kompetencji przestrzennej i umiejętności organizowania przestrzeni w Sali w taki sposób, by była ona adekwatna do potrzeb małych dzieci i wspomagała realizowanie celów edukacyjnych i wychowawczych.

Ograniczenia związane z tzw. przestrzenią trwałą, której nie można zmienić:

- wielkość powierzchni i kształt sali;

- usytuowanie drzwi;

- liczba i rozmieszczenie okien.

Kształtowanie tzw. przestrzeni półotwartej:

- liczba i wielkość mebli;

- miejsce dywanów;

- rodzaje zabawek;

- rozmieszczenie przedmiotów i sprzętów.

ZABAWKA- to przedmiot do zabawy, które daje możliwość zdobywania wiedzy, doświadczeń i sprawności; pobudza aktywność poznawczą, twórczą, ruchową, tym samym wspomaga społeczny i emocjonalny rozwój dziecka. Zabawki muszą być dostosowane do:

- wieku dziecka;

- miejsca zabawy (sala, ogród);

- właściwości psychofizyczne dziecka;

Zabawki dzielą się na: jednofunkcyjne i wielofunkcyjne.

Zabawki:

- wymagające dużej aktywności umysłowej;

- gry i zabawki pobudzające aktywność ruchową;

- obserwacje oraz hodowla roślin w ogrodzie, kształcenie świadomości świata naturalnego.

Dary- zestaw 6 wełnianych kul w podstawowych kolorach dla dzieci do lat 3 zawieszony na krótkim sznurku zakończonym pętelką; zestaw 2 kul, 2 sześcianów i 2 walców w jednakowym kolorze; zestaw 8 sześcianów.

Pod słowem zabawka kryją się tzw. środki zabawy, czyli:

• zabawki gotowe (piłka, lalka, auto);

• zabawki instalacyjne (tory wyścigowe);

• gry z regułami (gry strategiczne, zręcznościowe).

Materiały zabawowe do samodzielnego wytwarzania przedmiotów zabawy:

• materiały naturalne (piasek, papier, woda);

• seryjnie produkowane elementy materialne (klocki LEGO);

• materiały uzupełniające (urządzenia i stroje niezbędne do zabaw konstrukcyjnych i tematycznych).

ROLA ZABAWEK:

• pobudzanie aktywności intelektualnej i zainteresowań;

• pobudzanie rozwoju mowy, motoryki, manipulacji;

• kształtowanie emocji;

• rozwijanie wyobraźni i estetyki;

• wyrabianie samodzielności i wytrwałości w przezwyciężaniu trudności;

• rozwijanie koordynacji wzrokowo- ruchowej;

• wspomaganie rozwoju społecznego i emocjonalnego.

OGRÓD PRZEDSZKOLNY- zielone przedszkole (zabawki na placu zabaw drewniane a nie metalowe; krawężniki ułożone poziomo itp); Oprócz zabawy jest to miejsce pracy, dzieci uczą się pielęgnacji roślin, pracy w zespole i odpowiedzialności. Pracując w ogrodzie mogą poszerzyć zakres swoich wiadomości poprzez praktykę i obserwację poznają również prace związane z hodowlą i uprawę roślin. Hodowla zbliża każde dziecko do przyrody, zaspokaja jego potrzeby i zamiłowania. Prace związane z hodowlą roślin są dla nauczyciela okazją do prowadzenia planowych obserwacji dzieci poznają nazwy roślin, uczą się ich pielęgnacji oraz utrzymania ładu i porządku w najbliższym otoczeniu;

Rodzaje ogrodów (części hodowlanej): słonecznikowy; ze strachami na wróble; alfabetyczny- podniesione grządki; ogród ziołowy kolonistów; motyli; stawu- żaby, ryby, ślimaki; czarodziejski ogród.

Metody prowadzenia zajęć- bierzemy pod uwagę drogi przyswajania przez dzieci treści kształtujące ich rozwój i osobowość; Metody wg W. Okonia:

• czynne (praktyczne): samodzielnych doświadczeń; kierowania własną działalnością dziecka; zadań stawianych dziecku; ćwiczeń;

• percepcyjne (oparte na obserwacji): obserwacji i pokazu; przykładu; uprzystępniania sztuki;

• słowne: objaśnienia i instrukcji; żywego słowa; rozmowy, opowiadania, zagadki; sposoby społecznego porozumienia.

Formy organizacji pracy z dzieckiem:

1. Dowolne działania dzieci- stymulują spontaniczną działalność dziecka, nauczyciel stwarza możliwość wyboru aktywności:

• zajęcia dowolne- własna działalność dziecka (rysowanie, leżenie, patrzenie przez okno, oglądanie książek);

• zabawa;

• Działania dzieci organizowane przez nauczyciela- wprowadzają dzieci w świat obowiązków i pracy:

• zajęcia prowadzone przez nauczyciela (zajęcia dydaktyczne, okazja edukacyjna, projekt);

• praca dzieci;

• spacery i wycieczki;

• uroczystości przedszkolne;

• kontakty okolicznościowe.

Integracja elementów procesu edukacji w przedszkolu:

- wszystkie formy mają jednakowe znaczenie (są tak samo ważne);

- służą integracji treści programowych zawartych w różnych dziedzinach wychowania;

- integracji świadomie dokonuje nauczyciel organizując działania wokół ,,ośrodków działalności dziecka” tzw. temat kompleksowy.

ZAJĘCIA DYDAKTYCZNE:

Cechy:

- forma organizowana z inicjatywy nauczyciela;

- przebieg zaplanowany przez nauczyciela;

- w każdym zajęciu istnieje cel, do którego nauczyciel zmierza;

- udział w zajęciach jest w zasadzie obowiązkowy, ale wszystkie dzieci na raz nie muszą w nim uczestniczyć; termin ,,obowiązkowość”- konieczność przeprowadzenia ze wszystkimi dziećmi zaplanowanych treści programowych, lecz niekoniecznie w formie zajęć zespołowych;

Rodzaje zajęć:

- z dominacją ruchu- zabawy ruchowe, ćw. gimnastyczne;

- z dominacją działalności plastycznej, technicznej i konstrukcyjnej;

- z dominacją działalności umysłowej- uczenie się wierszy, kształtowanie pojęć społeczno- moralnych, przyrodniczych itp.;

Cele zajęć a system pracy w przedszkolu:

- zajęcie nie może być czymś wyodrębnionym z całokształtu pracy nauczyciela;

- stanowi integralną część wszystkich działań realizujących podstawę programową i program;

- każde zajęcie to cząstka, która prowadzi do realizacji wybranego zagadnienia, do realizacji celów ogólnych i szczegółowych;

Teoretyczna struktura zajęcia:

- I część wstępna- wzbudzenie zainteresowania dzieci, nawiązanie do tematu;

- II część główna- realizacja tematu;

- III część likwidacja zajęcia- czynności porządkowe.

ZABAWY wg Rudika:

• manipulacyjne (od 4-5 mc. życia)- dzieci uczą się poznawania przedmiotów po wyglądzie; zapoznają się z ich powierzchnią i kształtem; przystosowują chwyty i pracę rąk do budowy i kształtu rzeczy; uczą się działać za pomocą przedmiotów, wykonując daną rzeczą to, do czego służy;

• konstrukcyjne- budowanie z klocków różnego typu, wielkości i kształtów; konstruowanie z elementów przystosowanych do łączenia; tworzenie i konstruowanie różnego rodzaju przedmiotów i zabawek do zabaw tematycznych; budowanie na wolnym powietrzu większych elementów( np. stragan, sklep z desek); budowanie z piasku lub śniegu;

• tematyczne- wprowadzenie w czyn tego, co dziecko wcześniej zaobserwowało, co się dzieje w środowisku dziecka (w formie zabawowej) np. dom, sklep, policja, poczta;

• zabawy i gry dydaktyczne- rzadziej pojawiają się w sposób samorzutny, częściej są specjalną formą organizowanej działalności dziecięcej;

• zabawy i gry ruchowe- dzieci same zaspokajają potrzebę ruchu i podejmują różne zabawy:

- orientacyjno- porządkowe np. ptaszki do gniazd, wiewiórki do dziupli;

- bieżne np. berek;

- równoważne np. przejście po krawędzi dywanu;

- czworakowanie np. pieski na spacerze;

- z elementami skoku i podskoku np. żabi skok;

- z elementami wspinania i włażenia np. wchodzenie na drzewo;

- z elementami rzucania, chwytania, celowania i toczenia np. rzut woreczkiem do celu;

- rytmiczno- ruchowe (z elementami tańca).

Pozostałe zabawy spoza klasyfikacji:

• badawcze- dzieci w wieku przedszkolnym robią ciągłe „doświadczenia”, próbują kruchości lodu, oglądają przedmioty przez lupę, bawią się magnesem, itp; przez swoją ciekawość dzieci niejedno popsują, zniszczą, pobrudzą ( Np. rozbieranie samochodu na części pierwsze );dzieci zadają pytania typu: - Co z tego zostało zrobione? - Jak to działa?;

• tropiące- charakteryzują się chodzeniem po znakach, śladach; powinny się odbywać wyłącznie na zewnątrz a nie w sali; kształcą myślenie przyczynowo - skutkowe; poszerzają wiedzę o świecie; ćwiczą motywację; ćwiczą orientację w terenie.

PRACA DZIECI:

- wych. do pracy- tj. kształcenie umiejętności i nawyków;

- wych przez pracę- tj. zapoznanie dzieci z pracą dorosłych, wpajanie poszanowania każdej pracy i jej wytworów, wpajanie cech charakteru takich jak dokładność, oszczędność.

Formy pracy dzieci:

• praca związana z obsługiwaniem siebie ( rozbieranie i ubieranie się w chwili przyjścia i odejścia z przedszkola, do odpoczynku i ćwiczeń gimnastycznych; mycie się, rąk, w miarę potrzeby twarzy, uszu, szyi; czesanie się; samodzielne spożywanie posiłków; umiejętne korzystanie z ubikacji);

• prace związane z potrzebami i życiem w grupie i prace porządkowe i gospodarcze:

- przygotowanie do zajęć, zabaw, posiłków, odpoczynku, w lokalu, i w terenie;

- porządkowanie po zabawach, zajęciach, posiłkach, odpoczynku, w lokalu i na terenie ( przy przedszkolu ), oraz prace gospodarcze;

- sprzątanie półek indywidualnych, podlewanie roślin;

- mycie zabawek, porządkowanie Sali i terenu przy przedszkolu;

- sprzątanie w „kąciku zabaw”, pranie ubrań lalek;

- robienie zakupów zabawek, książek, narzędzi, nasion itp.;

- robienie przetworów ( Np. kiszenie kapusty, suszenie jarzyn, grzybów.

• prace hodowlane - ( związane z hodowlą roślin i zwierząt wchodzących w skład gospodarstwa przedszkolnego; „kącik przyrody” ).

• prace na rzecz innych ( są to Np. prace służące wspólnemu dobru, wykraczające poza przedszkole, jak udział w sadzeniu lasu, przysypywanie w zimie chodników piaskiem i solą - „prace społecznie użyteczne”

• dyżury:

- rodzaje:

stałe: pełnione przez 1, 2, 3 lub 4 dni, a u dzieci starszych 1 tydzień;

okresowe: pomoc nauczycielowi Np. przy przygotowywaniu zajęć;

okolicznościowe: Np. gdy przyjdą rodzice do szkoły.

- organizacja dyżurów/ wprowadzanie:

I etap: ustalenie rodzaju dyżuru, wprowadzenie jego nazwy, zaznajomienie dzieci z rodzajem czynności z nim związanych i demonstrowanie ich dzieciom;

II etap: próbne pełnienie dyżuru, bez znaczka, to próbny okres pracy; kilkoro dzieci może kolejno przejść taką próbę;

III etap: wyznaczenie dyżurnych, którzy już są w pełni wyćwiczeni i odpowiedzialni za daną pracę;

Modele organizacyjne pracy z dziećmi:

1. MODEL DYREKTYWNY- pełne sterowanie życia dziecka w przedszkolu.

2. MODEL PERMISYWNY- oparty na maksymalnej swobodzie dziecka.

Cechy systemu wychowania przedszkolnego:

1. istnienie/ brak centralnie opracowanego programu: D- program ściśle określa zakres i podział zajęć do realizowania, ma strukturę zamkniętą z jednoznacznym określeniem treści (jest jednolity dla wszystkich placówek i powszechnie obowiązujący w danym kraju); P- program ma charakter bardzo ogólnych wytycznych (w Polsce);

2. istnienie/ brak centralnie opracowanego harmonogramu dnia: D- centralnie opracowany wzorzec harmonogramu dnia i regulamin obowiązujący w odpowiednich placówkach, poszczególne punkty dot. całych grup; P- dostosowany do aktualnych potrzeb i warunków, poszczególne punkty dnia są realizowane przez dzieci indywidualnie, w różnym czasie i często w różnych miejscach (w Polsce);

3. kryteria podziału dzieci na grupy: D- grupy tworzone wg formalnych zasad- wieku (w Polsce); P- kryteria nieformalne np. zainteresowania, rodzaj zajęć;

4. występowanie/ brak zajęć organizowanych przez nauczyciela: D- w programie pracy i regulaminie dnia uwzględniane są zajęcia organizowane przez nauczyciela z całą grupą (w Polsce); P- prawie nie występują zajęcia z całą grupą.

Realizacja harmonogramu- sposoby organizacji pracy:

1. organizacja zajęć: D- jednolite dla wszystkich dzieci, każdy z typów zajęć ma służyć realizacji odrębnych zadań, są wyraźnie wyodrębnione z zajęć swobodnych, określenie limitu czasu; taka organizacja prowadzi do podziału aktywności dzieci na oddzielone od siebie części, części nie zawsze są powiązane, przeciwstawia aktywność własną i kierowaną; P- nie odgranicza się zajęć organizowanych przez n-la od swobodnych działań dziecka, nie mają limitu czasowego, w dowolnych porach, nie dla całej grupy ale dla małych zespołów tworzonych samorzutnie przez dzieci;

2. organizacja odpoczynku: D- ściśle wyznaczony czas dla całej grupy (pow. 4h pracy); P- wydzielenie miejsca w przedszkolu np. w osobnej sali, do indywidualnego wypoczynku, bez limitu czasowego;

3. organizacja posiłków: D- określona i wspólna, określona w harmonogramie, akcentuje się samodzielne spożywanie posiłków- zadanie wychowawcze; P- tylko czas posiłku ciepłego zapisany w harmonogramie, inne posiłki są stale dostępne, nie narzuca się formy jedzenia, jadłospis zróżnicowany i pozwalający na ujawnienie się indywidualnych upodobań;

4. organizacja przychodzenia do przedszkola: D- ściśle wyznaczona pora, związana z planem dnia i potrzebami rodziców; P- stosuje się zasadę ,,otwartych drzwi”, dowolny czas przyprowadzania dziecka.

CZEMU SŁUŻĄ PLACÓWKI O WZORZE DYREKTYWNYM:

• wyrównywanie dzieciom startu życiowego w sensie społecznym, likwidowanie dysproporcji między grupami społ.;

• kształtowanie umiejętności podporządkowania się regułom występującym w instytucjach formalnych;

• kszt. umiej. pełnienia ról społ. związanych z udziałem w tych instytucjach;

• kszt. umiej. uczestnictwa w działaniach grupowych skierowanych na cel.

CZEMU SŁUŻĄ PLACÓWKI O WZORZE PERMISYWNYM:

• rozwój cech indywidualnych, zmniejszenie dysproporcji indyw. poprzez oddziaływanie na osobowość dziecka;

• kszt. postawy aktywnej, przeciwdziałanie biernego stylu życia;

• kszt. umiej. współdziałania w małych grupach;

• kszt. postaw prospołecznych, postawy rozumiejącej wobec siebie i innych.

Cele kształcenia mowy i myślenia dziecka:

• rozwijanie mowy komunikatywnej (społecznej)- w oparciu o procesy intelektualne kształtujemy społ. postawy dziecka w zakresie kontaktów słownych;

• rozw. mowy jako czynności umysłowej;

• budzenie i rozw. przywiązania do języka ojczystego;

• kszt. doznań estetycznych, budzenie wrażliwości na piękno i poprawność wymowy;

• przyg. do nauki w szkole;

uczymy zrozumiałej dla otoczenia mowy komunikacyjnej, wdrażamy do czynienia spostrzeżeń, porządkowanie, porównywanie, przypominanie, szukanie odpowiedzi, utwory poetyckie.

PRZYGOTOWANIE DO SZKOŁY:

• rozwój zainteresowania książką- odczytywanie ilustracji (spostrzeganie elementów treści); wiązanie faktów, przyczyn z następstwem;

• zainteresowanie książką- umiej. samodzielnego czyt. ze zrozumieniem; wzbogacanie zasobu słownictwa przez poznawanie otoczenia społ.- przyrodniczego;

• rozwijanie czynności umysłowych- porównywanie, zapamiętywanie, wnioskowanie.

Formy rozwoju mowy i myślenia dziecka stosowane w przedszkolu:

• ćw. ortofoniczne; ćw. słownikowe; ćw. gramatyczne; opowiadanie n-la; rozmowa; wiersz; inscenizowanie tekstów; zagadki; ilustracje/ historyjki obrazkowe;

w ciągu miesiąca każda (oprócz gram.) forma powinna wystąpić w zajęciach dyd.

ĆWICZENIA ORTOFONICZNE:

- aspekt fonologiczny (dźwiękowy), poziom fonologiczny rozwoju języka jest ważny dla dyd. kszt. języka;

- jest związany z sukcesem w nauce czytania.

Wg E. Sachajskiej:

1. ćwiczenia oddechowe- nauczenie zróżnicowania fazy wdechowej i wydechowej, wydłużenie fazy wydechowej (mobilizujące aparat oddechowy np. wąchanie kwiatków; oddychanie brzuszno- przeponowe; łączenie oddechu z ruchami rąk, nóg i tułowia; ćw. oddechowe z jednoczesnym wypowiadaniem pojedynczych głosek np. syczenie i dmuchanie na kartkę; z mówieniem i śpiewaniem);

2. ćw. fonacyjne (głosowe)- nauczenie właściwego posługiwania się głosem- odpowiednia wysokość i natężenie głosu (ćw. wstępne np. wiosna i misie; ćw. w wymowie głosek np. śpij laleczko; łączenie wymowy samogł. ze spółgł. np. ma-me-mo-mi-my);

3. ćw. logarytmiczne- usprawniają całe ciało, bezpośrednio wpływają na usprawnianie narządów mowy, uczą słuchania muzyki, odróżnianie akcentów muzycznych (ćw. techniki ruchu np. koci, koci łapci; metrorytmiczne np. podawanie piłki w rytm; łączenie tekstu z elementami ruchowymi np. siała baba mak);

4. ćw. kształtujące słuch fonetyczny- ćw. zdolności różnicowania głosek opozycyjnych twardych; umiej. wyodrębnienia głosek w nagłosie, wygłosie, w środku słowa; wyodrębnienia kolejnych dźwięków w słowach (dzieci 3-4 letnie wyodrębnienie słów w zdaniach; 5-6 letnie sylab otwartych w wyrazach);

5. ćw. słuchowe- układanie narządów mowy w sposób charakt. dla danej głoski, rozpoznawanie głosów, wskazywanie źródła dźwięku, rozpoznawanie instrumentów (ćw. dolnej szczęki np. ziewanie; ćw. warg np. uśmiech od ucha do ucha; ćw. języka np. oblizywanie się; ćw. podniebienia miękkiego np. ugu-uku, oko-ogo)

6. ćw. artykulacyjne (wymowa)- bazujące na poprzednich umiejętnościach.

ZAGADKI:

• rozumienie pojęcia zagadka- zagadnienia umysłowe (Szuman, Dunin- Tombińska); omówienie nieznanego przedmiotu (Lipina); zadanie logiczne, które w różnej formie streszcza cechy zgadywanego przedmiotu (Szuman); odwrócona definicja;

• budowanie zagadki- nazwa pojęcia, jakie ma być zdefiniowane; zdanie wymieniające istotne cechy zgadywanego przedmiotu; co to jest?;

• czego uczy dzieci rozwiązywanie zagadek- wyznaczenie swoim tekstem ważnych danych; ćwiczy rozumienie obrazowych zwrotów i przenośni; ułatwia odkrywanie znaczenia wyrazu; tworzenie hipotez i rozumienia definicji (odwrócona def.);

• rodzaje zagadek:

- ze ściśle podanymi cechami (3-4 latki)- po podaniu odpowiedzi pyt. skąd wiesz?; dla dzieci młodszych nie rymowanki;

- z cechami zakodowanymi (metaforyczne)- wymagają dokładnego przekładu metafory i uświadomienie sobie odkodowanych cech zakodowanego przedmiotu;

- z zaprzeczeniem i dokładnie podanymi cechami- ćw. umiejętności przegrupowania cech;

- z zaprzeczeniem i metaforą- przegrupowanie cech i ich odszyfrowanie;

- kombinowane ze ściśle podanymi cechami i metaforami- dzieci nazywają cechy i w dalszej kolejności je odszyfrowują;

• wskazówki metodyczne:

- stwarzanie sytuacji do układania i rozwiązywania zagadek oraz do ich porównywania;

- dobór zagadek adekwatnie do możliwości dzieci;

- prośba o uzasadnienie podanej odpowiedzi;

- rodzaje zagadek: słowne, muzyczne (np. co to za instrument), smakowe, zapachowe, słuchowe (np. skąd słychać dźwięk);

- porównywanie zagadek między sobą.

Współpraca z rodzicami

- synonim słowa ,,współdziałanie”, praca wykonywana wspólnie z kimś. Wg W. Okonia: WSPÓŁPRACA- współdziałanie ze sobą jednostek lub grup ludzi wykonujących swoje cząstkowe zadania aby osiągnąć wspólny cel, opiera się na wzajemnym zaufaniu i lojalności oraz podporządkowaniu się celowi.

• cele współpracy (M. Łobocki):

- dążenie do usprawnienia pracy wychowawczej;

- lepsze poznanie i zrozumienie wychowanków przez n-la i rodziców;

- wzajemnie poznanie i zrozumienie;

- zjednywanie rodziców dla ogółu wychowanków;

• cele szczegółowe:

- uświadomienie rodzicom, że wielostronny rozwój dziecka zależy od wstępnie realizowanych działań przez dom i przedszkole;

- umacnianie więzi emocjonalnej między rodzicami i nauczycielami podczas wspólnie realizowanych zadań;

- umożliwienie dwukierunkowego porozumiewania się n-li i rodziców na zasadzie partnerstwa;

- wymiana opinii i spostrzeżeń;

- prawo rodziców do wyboru drogi edukacyjnej dla dzieci, rodzaju wychowania, wych. w zgodzie z przekonaniami religijnymi;

• zasady współpracy (wg Łobuckiego):

- pozytywnej motywacji;

- partnerstwa;

- wielostronnego przepływu informacji;

- jedności oddziaływań;

- aktywnej i systematycznej współpracy;

• formy współpracy z rodzicami (wg M. Kwiatowskiej):

1. indywidualna praca z rodzicami (np. maile);

2. praca Komitetu Rodzicielskiego;

3. praca z zespołem rodziców (np. zebrania z zespołem rodziców, anonimowa skrzynka kontaktowa);

4. uroczystości przedszkolne;

• strategie konstruktywnego kształtowania relacji z rodzicami- jak ja sam chciałbym być traktowany jako rodzic; jakie zabiegi wzbudziłyby moje zaufanie do n-la; jak chciałbym być informowany o problemach; co budziłoby moją nieufność;

POSTAWY RODZICÓW WOBEC WYMAGAŃ PRZEDSZKOLA:

1. autorytatywny- kontrola, stawianie wymagań; koncentracja na dziecku- akceptacja i wrażliwość:

- styl rodzicielski- oczekuje od dziecka, że będzie się ono zachowywało rozsądnie i społecznie na poziomach zgodnych z wiekiem i zdolnościami; oczekuje opinii i wyjaśniania swoich decyzji;

- postawa wobec wymagań- od przedszkola oczekuje jasnych i zrozumiałych informacji o celach pracy dziecka, o zasadach oceniania; dostosowane do możliwości dziecka, rodzic chce być informowany o tym, jak sobie radzi dziecko;

2. autorytarny- kontrola, stawianie wymagań; koncentracja na sobie (rodzicu)- odrzucenie, brak wrażliwości:

- styl rodzicielski- zapewnia kontrolę i siłę bez ciepła czy komunikacji dwukierunkowej, ustala standardy absolutne, wymaga posłuszeństwa, szacunku dla autorytetów, tradycji i ciężkiej pracy;

- postawa wobec wymagań- ważne wymaganie, cele mniej istotne, skłonny do szybkiego reagowania- karania, systematyczna praca i ocenianie;

3. pobłażliwy- brak kontroli i wymagań; koncentracja na dziecku:]

- styl rodzicielski- niewiele wymaga od dziecka, akceptujący, reagujący, skoncentrowany na dziecku;

- postawa wobec wymagań- chce, żeby dziecko czuło się dobrze w przedszkolu, wiele wymagań uznaje za przesadne;

4. zaniedbujący- brak kontroli i wymagań; koncentracja na sobie:

- styl rodzicielski- zajęty własną aktywnością, niezaangażowany w sprawy dziecka i jego aktywność, unika komunikacji, nie zwraca uwagi na opinie;

- postawa wobec wymagań- nie zainteresowany szczegółami, duża skłonność do manipulacji, uaktywnia się w syt. problemowej aby pokazać, że jest dobrym rodzicem.

Jakość edukacji w przedszkolu.

Jakość - to co zadowala klienta. Ocena jakości wychowania przedszkolnego w polskiej rzeczywistości edukacyjnej. W zależności od:

a)kraju i jego tradycji edukacyjnych

b) prowadzonej polityki oświatowej

c) tego co bada jakość

d) poziomu centralizacji

e) stopnia autonomii placówki

f) gotowości n-li do zmian i ich świadomości w tym względzie

g) wyników najnowszych badań.

Opracowane są wskaźniki badanych zjawisk związanych z jakością, ustalane są i przenoszone do praktyki narzędzia badawcze oraz dokonywana jest analiza i interpretacja uzyskanych danych.

Ponadto należy wziąć pod uwagę, że na obszarze związanym z przedszkolami funkcjonuje wiele osób i instytucji, które są zainteresowane z różnych powodów oceną ich jakości. Są to:

a)dysponenci środków (rząd państwa, samorząd lokalny, osoby prywatne, biura zatrudnienia, osoby działające komercyjnie)

b) pracownicy(dyrektorzy, n-ciele, administracja)

c)klienci(dzieci, rodzic, uczestnicy kursów)

d) konkurenci (inne przedszkola, sektor prywatny)

e)współuczestnicy edukacji(organizacje, grupy poparcia, przedszkola)

f)władze kontrolujące(MENiS, inne ministerstwa)

g)organy nadzorcze(wizytatorzy, fachowe autorytety, grupy wsparcia)

Ocena jakości wychowania przedszkolnego w polskiej rzeczywistości edukacyjnej:

I OBSZAR - na ile przedszkola zadawalają wpływowe grupy rówieśnicze?

II OBSZAR - czy przedszkole zadawala n-cieli i wychowawców?

III OBSZAR - czy osiągnięcia przedszkola są zadawalające dla beneficjentów?

IV OBSZAR - czy przedszkole nie jest zbyt zależne od środowiska, a więc czy jest ono zabawką dla dysponentów środków? Czy placówka jest elastyczna i zdolna do zapobiegania i rozwiązywania problemów powstających w skutek zaistnienia nieprzewidzianych zdarzeń?

Beneficjenci to: dziecko, rodzice, nauczyciel, szkoła, administracja, rodzeństwo, politycy..

Mierzenie jakości pracy przedszkola: Cel zebranie informacji o wszystkich obszarach działania placówki. Czynność ta wymaga:

- określenia wskaźników jakości - co badamy

- opracowanie narzędzi i procedur

- przedyskutowania procedur ze wszystkimi zainteresowanymi

- szkolenie wszystkich odpowiedzialnych za mierzenie

- przełamanie lęku, nawiązanie dobrych kontaktów, zaufanie, odrzucenie autorytetu władzy

- fachowości - mierzący również podlegają ewaluacji

Mierzenie jakości w obszarze edukacji dokonywane jest na 3 poziomach:

1)w przedszkolu dyrektor i n-ciele wspólnie badają elementy pracy szkoły, punktują problemy, tworzą plany rozwoju (wew. Ocena jakości)

2)kurator oświaty

3)Ministerstwo Edukacji i Oświaty

I OBSZAR - Warunki pracy przedszkola i wyposażenie placówki, klimat przedszkola:

a) baza przedszkola - umożliwia realizację zmierzeń wychowawczo-dydaktycznych i opiekuńczych (zapewnia bezpieczeństwo i umożliwia pełną realizację zaplanowanych działań)

b) praca przedszkola zapewnia wypełnienie jego zadań statutowych (organizacja pracy sprzyja realizacji zadań statutowych)

c)placówka umożliwia realizacje podjętych przez przedszkole programów(kadra przedszkolna gwarantuje pełną realizację programu wychowania przedszkolnego)

d)programy wychowania przedszkolnego gwarantują realizację podstawy programowej, organizacja procesu wychowawczo-dydaktycznego przedszkola zapewnia warunki umożliwiające dziecku osiągnięcie gotowości szkolnej

e) przedszkole prowadzi dokumentację zgodnie z obowiązującymi przepisami

f) przedszkole osiąga jakość swojej pracy poprzez skuteczną organizację i zarządzanie

g) przedszkole współpracuje ze środowiskiem i podmiotami wspierającymi edukację

h)współpraca przedszkola ze środowiskiem rodzinnym dziecka oraz środowiska społeczno - kulturowym wpływa na rozwój społeczny dziecka

i)przedszkole współdziała ze środowiskiem i pracuje swoje osiągnięcia

j)przedszkole zapewnia dzieciom poczucie bezpieczeństwa psychicznego i fizycznego

k)stosunki interpersonalne w przedszkolu na zasadach poszanowania godności i praw wszystkich podmiotów społeczności przedszkolnej

II OBSZAR - Rozwój dziecka (proces oddziaływań przedszkola). Standardy:

a) praca wychowawczo-dydaktyczna i opiekuńcza przedszkola, która wspomaga osobowy, intelektualny i społeczny rozwój dziecka;

b)przedszkole stosuje metody pracy opiekuńczo - wychowawczej, sprzyjającej rozwojowi osobowemu dziecka;

c) w przedszkolu stwarzane są warunki do indywidualnego rozwoju wychowanka;

d) przedszkole stwarza warunki do wszechstronnego rozwoju dziecka;

e)przedszkole wspomaga i ukierunkowuje rozwój dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi;

f)oddziaływania wychowawcze w przedszkolu oparte są na uniwersalnych wartościach etycznych;

g)wewnętrzny nadzór pedagogiczny sprzyja rozwojowi dziecka

III OBSZAR - kompetencje i rozwój zawodowy nauczycieli:

a) przedszkole stwarza warunki do rozwoju osobowego i zawodowego swoich n-cieli ( w przedszk. funkcjonuje system motywacji n-cieli do rozwoju zawodowego);

b) przedszkole stwarza warunki do zdobywania kolejnych stopni awansu zawodowego n- ieli;

c) przedszkole posiada plan doskonaleni n-cieli;

d)kreatywność n-cieli sprzyja rozwojowi dziecka;

Wydaje się, że największy wpływ na późniejsze sukcesy w szkole mają placówki przedszkolne, które charakteryzują się:

- stabilną, wysoko wykwalifikowaną kadrą n-cielską;

- dobrymi , wartościowymi programami;

- dobrym zapleczem finansowym i dofinansowanie, posiadające niezbyt liczne grupy( 1 n-ciel ma grupę 8-12 dzieci starszych);

- prawidłową kompozycją społeczną grupy, o osiągnięciach dzieci decydują cechy ich kolegów uczęszczających do tej samej placówki;

Wczesna nauka czytania w przedszkolu

• znaczenie terminu czytanie:

- potoczne- z informacji zawartych w tekstach; w znakach drogowych, z map; odczytywanie znaków niewerbalnych; czytanie między wierszami;

- wąskie- budowanie (szyfrowanie myśli przy pomocy znaków graficznych) oraz odbiór informacji zgodnie z regułami danego języka;

- szerokie (umiej. czytania jako narzędzie przydatne w różnorodnych sytuacjach o charakterze społ.)- umiej. odczytywania różnorodnych pod wzg. formy i zawartości tekstów, posługiwanie się nimi w różnych celach oraz wyszukiwanie potrzebnych informacji (tabele, wykresy, artykuły, książki, zdjęcia, instrukcje, mapy, rysunki);

• warunki konieczne skutecznego czytania:

- dostateczny zasób doświadczeń, wiadomości i pojęć w dziedzinie, której dotyczy tekst;

- wystarczająca biegłość techniczna w czytaniu (czyt. ze zrozumieniem sprzyja ciche czytanie);

- skupienie uwagi na treść;

• pomiędzy 2 a 6 r.ż.- rozwija się zmysł wzroku, dziecko osiąga koordynację mięśni dłoni, uczy się krytycznie myśleć, potrafi przez dłuższy czas utrzymywać koncentrację, gwałtownie poszerza się zasób słownictwa;

• podstawowe zasady dot. umiej. czytania i pisania:

- proces społ, pojawia się w sytuacji interakcji z innymi dziećmi lub dorosłymi;

- rozwój wszystkich aspektów tej umiejętności jest ze sobą ściśle powiązany (słuchanie, mówienie, czytanie, pisanie i myślenie);

- rozwój tej umiej. rozpoczyna się z chwilą przyjścia na świat i trwa od pierwszych obserwacji ludzkich zachowań oraz prób naśladowania odgłosów;

- rozwój odbywa się stopniowo, podobnie jak rozwój intelektualny i fizyczny; u każdego dziecka w tempie indywidualnym (momenty spowolnienia rozwoju często oznaczają, że dziecko przyswaja i analizuje nowe inf.);

Drogi wspierania dziecka:

1. Rozwijanie gotowości (podatności):

• etapy i umiejętności:

- przygotowanie- słuchanie, zakochiwanie się w dźwiękach; pamięć i percepcja słuchowa;

- rozumienie- odgrywanie historyjek, odpowiadanie na złożone pytania; zdolności językowe, myś. pojęciowe i krytyczne;

- rozwój języka mówionego- rozwój słownictwa, dopasowywanie słów do myśli i czynności; zdolności językowe i percepcja słuchowa;

- rozumienie funkcji słowa drukowanego- rozumienie zasad orientacji w przestrzeni, dostrzeganie relacji całość i część, przenoszenie myśli na papier; percepcja i pamięć wzrokowa, koordynacja ruchowa, myślenie pojęciowe;

2. Działanie dorosłego ,,wprost”:

• etapy i umiej.:

- rozwój umiejętności czytania- czyt. przewidywalnych tekstów, rozpoznawanie słów, rozróżnianie dźwięków; pamięć i percepcja wzrokowa i słuchowa, koordynacja wzrokowo- słuchowa, zdolności językowe;

Przygotowanie dziecka obejmuje 3 równoważne sfery:

- procesów psychomotorycznych (sprawność analizatorów: wzrokowego, słuchowego, kinestetyczno- ruchowego, aparatu artykulacyjnego; sprawność manualna);

- procesów poznawczych (myślenie, dla którego materiałem jest zasób pojęciowy i słownik dziecka);

- procesów emocjonalno- motywacyjnych (warunkujące nastawienie dziecka wobec czytania i mobilizujących do pokonywania trudności);

Rozwijanie gotowości:

- uświadamia sobie, co to jest czytanie, czym się różni od opowiadania czegoś;

- wie jak się czyta i pisze w jego ojczystym języku (od lewej do prawej);

- potrafi wytłumaczyć, dlaczego ludzie uczą się czytać;

- ma bogaty zasób słownictwa i dobrze opanowaną umiejętność wypowiadania się w różnych sytuacjach;

- prawidłowo różnicuje dźwięki, barwy, kształty;

Metody wczesnej nauki czytania:

• Dobrego Startu;

• ,,Naturalnej nauki języka” W. Pye;

• Fonetyczno- literowo- barwna B. Rocławskiego;

• ,,Wprowadzanie w świat pisma” I. Majchrzak;

• Glenna Domana;

• ,,Sojusz metod” E. Arciszewskiej;

• Edukacji językowej M. Montessori;

Koncepcja ,,Równego Startu”:

- umiej. czytania u dzieci nie oznacza rzeczywistego ujednolicenia poziomu;

- jest to udzielanie takiej pomocy i stwarzanie takich warunków, by dziecko mogło w pełni wykorzystać swe dotychczasowe dośw. w procesie nabywania nowych wiadomości i umiejętności.

Organizacja wych. przedszkolnego:

• podstawa prawna:

- sprawy związane z realizacją wych. przedszkolnego regulują przepisy art.14- 16 ustawy z dnia 7.09.1991 o systemie oświaty (przedszkola publiczne, niepubliczne, społ. prywatne)- poniższe przepisy dały gminom oraz innym osobom prawnym i fizycznym możliwość organizowania od stycz. 2008 wychowania przedszkolnego w innych formach niż przedszkola i oddziały przedszkolne;

• miejsce realizacji wych. przedszkolnego dla dzieci od 3 do 6 r.ż.:

- przedszkola;

- w oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych;

- w innych formach wych. przedszk. tworzonych na poziomie lokalnym (3-5 r.ż.)- zespół wych. przedszk. (w niektóre dni tyg), punkt przedszkolny (codziennie);

- dzieci posiadające orzeczenie o potrzebie kszt. specjalnego mogą być objęte wych. przedszk. w wieku pow. 6 lat ale nie dłużej niż do 10 r.ż., w roku gdy dziecko takie kończy 10 lat ma ono obowiązek szkolny;

- zapewnienie warunków do spełniania rocznego obowiązku przedszkolnego jest zadaniem gminy;

- opłaty za świadczenie prowadzonych przez gminę przedszkoli publicznych ustala rada gminy, a w przypadku przedszkoli niepublicznych organy prowadzące te przedszkola;

• przedszkole publiczne:

- prowadzi bezpłatne nauczanie i wychowanie w zakresie co najmniej podstawy programowej wych. przedszkolnego;

- rekrutacja przeprowadzona w oparciu o zasadę powszechnej dostępności;

- zatrudnia n-li posiadających kwalifikacje w oparciu o powszechne przepisy;

- jeżeli droga dziecka 6 letniego z domu do najbliższego publicznego przedszkola w szk. podst. przekracza 3 km, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dzieci lub zwrot kosztów przewozu dziecka i opiekuna środkami kom. publicznej;

• finansowanie:

- organizowanie przedszkola- zadanie gminy, finansowanie z dochodów własnych;

- prowadzenie przedszkola przez osobę fizyczną lub prawną nie będącą jednostką samorządu terytorialnego, zespołu wych. przedszkolnego lub pkt. przedszkolnego jest dofinansowane ze środków publicznych w formie dotacji do budżetu gminy;

- cennym uzupełnieniem finansowym mogą być fundusze europejskie;

• sześciolatki mają do wyboru 2 formy realizacji obowiązku przedszkolnego:

- roczne przygotowanie przedszk. w przedszkolu;

- przygotowanie w oddziale przedszkolnym- zerówce;

• 5 latki:

- w przedszkolach nie tylko edukacja, ale też zapewniające opiekę nad dziećmi do 10 h dziennie;

- w innych formach wych przedszkolnego 3-5 h dziennie w zależności od liczebności grupy;

• priorytet -zapewnienie realizacji podstawy programowej;

• poszerzenie funkcji tradycyjnego przedszkola dla gminnego centrum edu. :

-przedszkola publiczne i niepubliczne;

-zespoły wych przedsz,- punkty przedszkolne;

- łączenie w sieć przedsz publicznych i niepublicznych oraz innych form wych przedsz.

---