REWALIDACJA DZIECKA Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ
INTELEKTULNĄ W RODZINIE
Dr Bartnikowska U.
Oligofrenopedagogika semestr V
12 Stycznia - zaliczenie wykładów pisemne
Systemowa teoria rodziny
Wzajemne oddziaływanie:
Komunikacja - dzięki komunikowaniu ludzie są wstanie pracować ze sobą, współżyć
Charakter cyrkularny - oznacza to, że zachowanie człowieka jest odpowiedzią na wcześniejsze zachowanie partnera interakcji czy też innego człowieka, jednocześnie stanowi jego wzmocnienie, i staje się bodźcem do kolejnych rekcji.
Rodzina jest systemem, gdzie analizowanie człowieka może odbywać się tylko w opierając się na wzajemnym oddziaływaniu. Każdy system ma swoje prawa, swoje prawidłowości. Rodzina ma swoje normy, jest oddzielną strukturą, jest elementem innych systemów, wszystkie te czynniki należy uwzględnić przy analizowaniu
Rodzina jest elementem większych systemów:
Opieki zdrowotnej
Opieki społecznej
Kościoła
Szkolnictwa
Systemu prawnego
………………….
Cechy systemu rodzinnego:
Reguły rodzinne - ustalone wzorce postępowania w danej rodzinie, większość z tych reguł jest niejawnych, są niewypowiedziane, ale są wyczuwane przez członków rodziny na podstawie doświadczeń, zwykle w rodzinach dysfunkcyjnych reguły są dysfunkcyjne, zwykle rodziny mają ograniczony zestaw reguł które powtarzają się i według nich są kształtowane postępowania rodziny.
Homeostaza rodzinna - tendencja do zachowania równowagi, rodzina dąży do tego by utrzymać stałość mimo zmieniających się warunków zewnętrznych, jeśli ktoś zaproponuje zmiany, jakiś członek będzie im przeciwny, w rodzinie dysfunkcyjnej przy próbach zmiany będzie .
Członkowie systemu starają się zachować równowagę i stałość we wzajemnych relacjach
Biorą udział w jej zachowaniu wprost i nie wprost
Homeostazę rodzinną obserwować można poprzez powtarzające się, dające się przewidzieć wzorce zachowań wszystkich członków rodziny
Kiedy równowadze rodzinnej zagraża destabilizacja, wszyscy członkowie rodziny zgodnie podejmują działania aby ją utrzymać
Kiedy jeden z członków rodziny sygnalizuję chęć zmiany w realizacji z innym, ten będzie zachowywał się tak, aby zmniejszyć lub zmodyfikować tę tendencję - w rodzinach dysfunkcyjnych chęć zmiany zostanie przyjęta z wielkim uporem,
Sprzężenia zwrotne, informacja i kontrola - do systemu zostają wprowadzone informacje zwrotne, te informacje mogą mieć charakter pozytywny, negatywny. Oba te systemy są dobre,
Typy procesu zwrotnego:
Przeciwstawiające się odchyleniom
Przystosowujące się do zmiany
Podsystemy - system rodzinny nie składa się z jedynie konkretnych osób, w rodzinie możemy wyróżnić inne podsystemy, te trzy wymienione są podstawowymi systemami, w rodzinie mogą istnieć inne podsystemy. Człowiek który należy do różnych podsystemów, będzie maił inny zakres pracy, obowiązków, każdy człowiek w różnych systemach przyjmuje inne role, inne są też jego działania, i oczekiwania względem niego
Małżonków - jest podstawą rodziny (jeśli w tym podsystemie istnieją dysfunkcje w całej rodzinie też występują dysfunkcje)
Rodziców - do tego podsystemu należą nie tylko rodzice, może należeć także opiekunka, babcia, starszy brat ten podsystem odpowiedzialny jest za wychowanie i opiekę dzieci.
Rodzeństwa - jest ważny w rozwoju dzieci, pozwala na rozwinięcie umiejętności które nie będzie rozwinięta w interakcjach z rodzicami,
Samo tworzenie podsystemów może się zmieniać, szczególnie w niektórych terapiach rodzin, podkreśl się że najważniejsze są podsystemy małżonków i rodziców, ważne jest więc wzmocnienie tych podsystemów. Zdrowe rodziny mają podsystemy które obejmują członków jednej generacji. Np. nie łączy się w jednym podsystemie dziadków, małżonków, dzieci.
Granice - niewidzialne lnie demarkacyjne, które oddzielają jednostki, podsystemy od siebie nawzajem oraz system od otoczenia. Wyróżnić można granice wewnętrzne - oddzielające poszczególnych członków rodziny i podsystemy oraz granice zewnętrzne odgradzające rodzinę od innych systemów. Granice powinny być dosyć dobrze zdefiniowane, żeby poszczególni członkowie wiedzieli jakie mają zadania, normy. Ważne jest także to aby granice były przepuszczalne, nie mogą być zbyt sztywne.
Można wyróżnić trzy rodzaje granic:
sztywne - charakteryzują się małym przepływem informacji między członkami rodziny, tka rodzina mało czasu spędza razem, mało rozmawia, podejmuje mało wspólnych aktywności, taka sytuacja powoduje że dziecko szybko zyskuje autonomie, nie otrzymuje wsparcia i pomocy, jest to bardzo niekorzystna sytuacja,
zatarte - występuje bardzo dużo kontaktów miedzy członkami, granice te jednak nie pozwalają na zdefiniowanie kim są rodzinie a kim dzieci, jakie mają obowiązki, w tym przypadku dzieci otrzymują dużo ciepła, miłości ale nie są wstanie uzyskać autonomii,
jasne - wariant optymalny dzieci otrzymują dużo ciepła, miłości, rodzice spędzają dużo czasu z nimi, ale nie dzieje się to kosztem rozwoju autom oni dziecka, zachowuje się odrębność osób w rodzinie,
Współpraca pedagogów specjalnych z rodziną:
Rodzic nie może być partnerem w pracy względem swojego dziecka:
nie jest obiektywnym, wobec tego co może zaobserwować u swojego dziecka
musiałby posiadać wiedzę, i mieć predyspozycje do pracy
Rodzice nie powinno być postrzegani jako partnerzy, tylko osoby którym trzeba pomóc w sytuacji w której się znaleźli. Pedagog Bierzę odpowiedzialność za relację z rodzicami. Jeżeli rodzic jest negatywnie nastawiony, próbujemy zmienić sytuację, na korzyść dziecka. Podstawą nie jest to jak rodzic ma pracować z dzieckiem, ale to jak może poprawić swoje relacje z dzieckiem. Należy dążyć do tego żeby rodzice mieli pozytywny stosunek do dziecka. Należy uwzględnić to w jakiej fazie akceptacji jest rodzic, i jak pomóc im dojść do akceptacji dziecka. Miłość do dziecka nie może być uzależniona od wyników terapii. Rodzic może zacząć pracować ze swoim dzieckiem jeżeli ma pozytywną postawę względem dziecka. Jeżeli rodzic ma pozytywną postawę, nikt nie powinien narzucać czasu w jakim powinni razem z dzieckiem pracować. Rodzic o pozytywnej postawie odczuwa ile czasu, i jakie formy terapii są odpowiednie do pracy z dzieckiem.
03-11-2010 (wykład)
Komponenty postawy:
emocjonalno-oceniający,
poznawczy,
behawioralny,
Postawa rodzicielska - emocjonalny stosunek rodziców do dziecka, całościowa forma ustosunkowań rodzica do dziecka, do spraw wychowawczych. Kształtuje się podczas wykonywania rodzicielskich funkcji.
Składnik emocjonalno-oceniający
Odzwierciedla się w wypowiedzi dotyczących dziecka, tonie i ekspresji wypowiedzi, ale także zachowania niewerbalne. Reakcje werbalne i niewerbalne, które wyrażają komponent emocjonalno-oceniający, dotyczy tego co rodzice mówią o dziecku i jak je oceniają, co o nim myślą i jak je traktują oraz konkretnego działania na rzecz dziecka. Komponent ten jest decydujący, wyznacza bowiem charakter kierunek myślenia i działania rodziców.
Składnik poznawczy:
Wyraża się w wiedzy rodziców o dziecku i jej adekwatności, w formie wyrażanych poglądów i przekonań o dziecku.
Składnik behawioralny:
Ujawnia się w czynnym działaniu i zachowaniu rodziców wobec dziecka, w tym co rodzice są zdolni zrobić dla swojego dziecka. Jest wynikiem tych poprzednich składników.
Postawa rodzicielska:
„ nabyta struktura poznawczo- dążeniowa -afektywna ukierunkowująca zachowanie się rodziców wobec dziecka” (Ziemska),
„całościowa forma ustosunkowania się rodziców do dzieci do zagadnień wychowawczych, ukształtowana podczas pełnienia funkcji rodzicielskich” (Rentowski),
Typologia postaw wg Ziemskiej:
Postawy rodzicielskie nieprawidłowe wychowawczo,
Postawy właściwe i pożądane,
Postawy rodzicielskie nieprawidłowe wychowawczo:
Odtrącająca (nadmierny dystans do dziecka, jest ciężarem , poszukiwanie kogoś kto wyręczy od obowiązków, ogranicza swobodę rodzica)
Unikająca (nadmierny dystans, bierność wobec dziecka, przebywanie z dzieckiem kiedy się już musi. Rodzice są bezradni, nie wiedzą co z nim robić, nie daje im radości.)
Nadmiernie chroniąca
Nadmiernie wymagająca (są skoncentrowani na dziecku, dominacja nad dzieckiem. Korygują, zmuszają dziecko do, jest pod presją aby dążyło do ideału wymyślonego przez rodzica.)
Postawy pożądane:
Akceptacji ( akceptowanie dziecka takim jakie jest z wadami i zaletami),
Współdziałania (podejmowanie działań z dzieckiem, spędzania czasu, angażowanie się w sprawy rodziny, przyjemność podczas zabaw, pracy),
Dawania rozumniej swobody(pogodzenie się z autonomią dziecka, dawanie autonomii na jego wiek, rodzic nie traci autorytetu, pomimo oddalenia się dziecka od domu) ,
Uznanie praw dziecka (docenianie ról, odpowiednia koncentracja na działaniu),
Praca z rodzicem:
Radzenie sobie z emocjami:
-mechanizm przeniesienia (nasze złe emocje dają się we znaki innym),
-mechanizm przeciwprzeniesienia,
-analiza własnych uczuć,
-pozwalanie rodzicom na okazywanie negatywnych emocji,
-utrzymanie własnej życzliwej postawy,
-radzenie sobie z mechanizmem przeniesienia,
-nie mieszanie relacji (rodzic zawsze jest rodzicem, terapeuta terapeutą i tego trzeba się trzymać),
-szukanie wsparcia innych terapeutów,
Praca z rodzicami o postawie nadmiernie opiekuńczej:
Poglądy rodziców:
-dzieci nie należy spuszczać z oczu,
-dziecko nie powinno tego robić, bo się zmęczy,
-nie może przebywać z innymi, bo się zarazi,
-dziecku trzeba ciągle tłumaczyć, jakie grożą mu niebezpieczeństwa,
Pozornie pozytywna postawa. Rodzice przyznają się do nadopiekuńczości, są dumni, że ją mają a ona ogranicza dziecko, ubezwłasnowolnia, odczuwają lęk przed niebezpieczeństwem. Rodzice są nadmiernie odpowiedzialni za dziecko np.: choruje grypę i to ich wina.
Zachowanie rodziców:
-rozwiązują problemy za dziecko,
-pełna kontrola zachowań dziecka,
-izolowanie społeczne dziecka,
-ograniczenie ruchu fizycznego,
-sprzeciwianie się tym, którzy stawiają dziecku wymagania,
-uleganie dziecku,
-realizowanie wszystkich zachcianek dziecka,
-ciągłe przebywanie koło dziecka,
-bark konsekwencji w wychowaniu,
Ta postawa negatywna odbija się w rozwoju społecznym dziecka, dziecko jest ustępliwe, wobec rodziców są pyskate, pewne siebie, wobec innych postawa wycofania, prezentują się jako rozpieszczone dziecko.
Postępowanie z rodzicami:
-zawarcie kontraktu z rodzicami,
-uczenie rodziców przejmowania inicjatywy, decydowania, stawiania wymagań,
-zachęcanie do organizowania dziecku czasu na swobodną zabawę,
-uczenie akceptacji, samodzielności dziecka,
-chwalenie osiągnięć dziecka,
Praca z rodzicami o postawie nadmiernie wymagającej:
Poglądy rodziców:
-dzieciom nie można pobłażać,
-należy wykorzystać każdą możliwość, żeby dziecko czegoś nauczyć,
-dzieci musza mieć dobrze zorganizowany czas,
-rodzice muszą stawiać dziecku wymagania,
-z dzieckiem trzeba pracować,
Ci rodzice są lubiani przez terapeutów, bo są wymagający.
Zachowanie rodziców:
-stawianie zbyt wygórowanych wymagań,
-ograniczenie dziecku swobody,
-określenie sztywnych reguł postępowania,
-narzucanie licznych propozycji zajęć,
-krytyczny, oceniający stosunek do dziecka,
-na zewnątrz- zachwyt nad osiągnięciami dziecka, których w rzeczywistości nie ma,
Postępowanie z rodzicami:
-nie ulegać rodzicom, ani nie prezentować zbytniej pewności siebie wobec rodziców,
-konsekwentnie realizować swój program pracy z dzieckiem,
-uczyć rodziców chwalenia dzieci i dawania możliwości podejmowania decyzji,
-starannie przygotowywać się do spotkań z rodzicami,
-uczyć rodziców profesjonalnej obserwacji dziecka, zapisywania jej wyników,
-chwalić kontakt z dzieckiem, a nie pracę z nim,
-wzmacniać dawanie czasu wolnego,
-nie uczyć form pracy z dzieckiem, które mogą zmęczyć dziecko,
-być cierpliwym, nie dać się wyprowadzić z równowagi,
Praca z rodzicami o postawie odtrącającej:
Poglądy:
-dziecko przeszkadza mi w życiu,
-mam prawo karać dziecko, jak nie wykonuje moich poleceń,
-dziecko jest złośliwe, pyskate, nieodpowiedzialne,
-wymaga dużego wysiłku, pochłania dużo czasu,
-dziecko powinno znać swoje miejsce,
-dziecka nie należy wyręczać,
-nie należy rozpieszczać,
Zachowanie rodziców:
-nieokazywanie dziecku pozytywnych uczuć,
-demonstrowanie negatywnych uczuć,
-krytyka zachowań dziecka,
-obarczanie innych opieką nad dzieckiem,
-częste wydawanie dziecku rozkazów, żądań
-surowe karanie, zastraszanie dziecka,
-brak tolerancji wobec niedociągnięć dziecka,
-nieakceptacja sprzeciwów i negatywnych uczuć dziecka,
-tworzenie dystansu wobec dziecka,
-poświęcanie dziecku niewiele czasu,
Postępowanie z rodzicami:
-jest bardzo trudna, my robimy z dzieckiem to co mamy robić, a rodziców obserwujemy czy np.: nie biją dziecka,
Praca z rodzicami o postawie unikającej:
Poglądy rodziców:
-kocham dziecko, bo dostało ode mnie zabawki,
-nie należy zbytnio przejmować się sytuacją dziecka,
-problemy z dzieckiem z czasem się rozwiążą,
-niech się uczy na własnych doświadczeniach,
-nie jestem odpowiedzialny za dziecko,
-dziecko powinno mieć dużo swobody,
Postępowanie z rodzicami:
-wymaganie przestrzegania kontraktu,
-reagować na nieprzestrzeganie,
-ponowne zawarcie kontraktu jeśli łamie zasady ponownie,
-wzmacnianie pozytywne,
-stopniowo wprowadzać kontakt fizyczny rodziców z dzieckiem,
-porę zajęć z dzieckiem dostosować do rytmu dnia
-rodzice muszą mieć świadomość, że nie są przymuszani do pracy z dzieckiem,
-wzmacniać wysiłki rodziców a nie postępy dziecka,
Rodzice o postawach pozytywnych:
Postępowanie z rodzicami:
-ustalenie typowego dnia rodziny,
-uczenie rodziców takich zachowań, które oni chcą przyswoić,
-omówienie pracy terapeutycznej prowadzonej przez terapeutę,
-zainteresowanie się problemami pracy z dzieckiem,
-włączanie rodziców do zespołów terapeutycznych, ale na innych zasadach niż terapeutów,
17-11-2010 (wykład)
ZADANIA WYCHOWAWCZE RODZINY Z DZIECKIEM NIEPEŁNOSRPAWNYM:
wykształcenie samodzielności u dziecka, - takie funkcjonowanie z dzieckiem aby dziecko uniezależniało się w miarę możliwości od pomocy innych osób
ukształtowanie odporności emocjonalnej - ważnym zadaniem jest uodparnianie dziecka na różne sytuacje stresowe, dziecko w swym życiu spotka się z negatywnymi opiami. Dziecko musi nauczyć się samo bronić, odpowiednio zareagować.
Kształtowanie optymizmu - dziecko niepełnosprawne częściej staje w sytuacjach trudnych, dobrym nastawieniem może sobie poradzić,
Kształtowanie samoakceptacji - dziecko musi akceptować siebie, ważna jest adekwatna samoocena.
Kształtowanie uspołecznienia - dziecko potrafi współżyć z innymi ludźmi nie tylko z rodziną
ZADANIA RODZINY WYNIKAJĄCE Z FUNKCJI WYCHOWAWCZEJ
Dostarczenie wyżywienia, dachu nad głową i innych dóbr niezbędnych do utrzymania się przy życiu - zadanie najłatwiejsze, w przypadku rodziny dziecka niepełnosprawnego jest to bardziej skomplikowane z powodu różnego typu niepełnosprawności
Zapewnienie warunków do kształtowania oso bobowości interpersonalnej, związanej z uznawaniem i zrozumieniem tożsamości rodzinnej -
Uformowanie ról seksualnych adekwatnych do wieku poszczególnych członków rodziny i sytuacji rodzinnej
Wdrożenie do spełnienia ról społecznych, wyrobienie poczucia odpowiedzialności osobistej i społecznej
Kultywowanie umiejętności uczenia się zadań życiowych i wytworzenie twórczej postawy oraz inicjatywy społecznej
ZADANIA WYCHOWAWCZE RODZINY Z DZIECKIEM NIEPEŁNOSPRAWNYM
Wykształcenie samodzielności u dziecka - w przypadku dzieci niepełnosprawnych występuje problem z wyczuciem w jaki sposób kształtować samodzielność dziecka.
Samoobsługa - ubranie się, toaleta
Czynności dnia codziennego - sprzątanie własnego pokoju, wstawianie prania, zmywanie naczyń, wynoszenie śmieci, chodzenie do sklepu, samodzielne poruszanie się w okolicach, domu, korzystanie
Samodzielne nawiązywanie kontaktów społecznych - poznawanie ludzi, umiejętność porozumiewania się z nimi
Umiejętność samodzielnego spędzana czasu wolnego, decydowania o tym czasie wolnym
Samodzielne gospodarowanie pieniędzmi
Ukształtowanie odporności emocjonalnej - Ukształtowanie odporności na różnego typu niechęci środowiska, na negatywne reakcje, zwrócenie uwagi na układ odpornościowy, i emocjonalny.
Kształtowanie optymizmu - optymizm jest ważny ponieważ podnosi odporność emocjonalną, pomaga przezwyciężyć trudne sytuacje. Optymizm to spodziewanie się sukcesu. Optymizm jest kształtowany na podstawie doświadczeń. Znacznie może pomóc kształtowanie optymizmu poczucie humoru i wiara.
Samoakceptacja - to między innymi samoocena, musi być ona adekwatna, bo będzie ona wpływała na odczucia osoby niepełnosprawnej. W przypadku zbyt zawyżonej samoakceptacji osoba będzie podejmowała się zbyt dużych zadań, i częściej będzie przeżywała porażki. Natomiast zaniżona samoocena wpływa na motywację, osoba ta nie będzie miała w ogóle celu, i chęci. Samoocena musi się opierać na zrównoważonym patrzeniu na siebie i ocenie własnych możliwości.
Uspołecznienie - umiejętność współdziałania, gotowość do niesienia pomocy innych, uspołecznienie to bardzo długotrwały proces, ponieważ dziecko z reguły długo przebywa w placówkach, szpitalach. Ważną cechą jest komunikatywność - werbalna i niewerbalna, uczenie kontaktu z innymi, umiejętność współdziałania, uczenia reguł rządzących światem społecznym, poszanowania własność.
Jeśli wszystkie te zadania zostaną wykonane dopiero można przejść do realizacji zadań wychowawczych wymienionych względem osoby pełnosprawnej.
POSZCZEGÓLNE OSOBY W RODZINIE DZIECKA NIEPEŁNOSRPAWEGO
MATKI
Więcej okazują uczuć niż ojcowie
Więcej dają z siebie (oczekiwania społeczne)
Więcej też dostają uczuć od dziecka
Podobnie dzieje się z braćmi i siostrami
Typy matek - terapeutek (wg.Kościelskiej):
Matko skoncentrowane na zadaniu:
|
Matki skoncentrowane na dziecku
|
Matki skoncentrowane na sobie
|
|
|
|
OJCOWIE
Przeżywają również negatywne emocje
Towarzyszy im chęć opuszczenia rodziny
Zaangażowanie w terapię zmniejsz lęk, stres, smutek, frustrację - okazuje się że im ojciec bardziej zostanie włączony w życie dziecka, tym bardziej czuje się potrzebny, dowartościowany
Zaangażowanie w pracę zawodową może powodować niedoinformowanie
Poglądy matki wpływają na udział ojca w opiece na dzieckiem
POSTAWA OJCA UZALEŻNIONA JEST OD CZYNNIKÓW
Związanych z dzieckiem (rodzaj niepełnosprawności, zachowanie dziecka, rokowanie, momentem pojawienia się niepełnosprawności)
Związanych z osobą ojca (typ osobowości, wykształcenie, stopie zadowolenia z otrzymanego wsparcia)
Czynników o charakterze społecznym (głównie sposób poinformowani o niepełnosprawności)
POŻADANE KOMPETENCJE RODZICÓW
Akceptacja emocjonalna dziecka i konstruktywne przystosowanie
Duże zainteresowanie potrzebami dziecka i dążenie do ich zaspokojenia
Zaangażowanie i kreatywność w zapewnieniu dziecku warunków rozwoju
Umiejętność pokonywania sytuacji trudnych, racjonalne podejście do nich
Umiejętność kontrolowania własnych emocji, stosowanie pozytywnych mechanizmów obronnych, autoterapii.
RODZEŃSTWO
RALACJE UZALEŻNIONE OD:
Kolejności urodzenia
Wielkości rodziny
Postaw rodziców
Wieku i wydolności wychowawczej rodziców
Stopnia ich zaradności
Wieku i płci rodzeństwa
Różnicy wieku
poziomu rozwoju psychicznego dziecka niepełnosprawnego, stanu jego potrzeb i możliwości
POSIADANIE RODZEŃSTWA - PERSPEKTYWA NIEPEŁNOSPRAWNEGO DZIECKA
Zyski:
Szybciej dochodzi do wyodrębnienia siebie z otaczającego świata
Szansa na nawiązanie kontaktu z rodzeństwem (dodatkowe osoby)
Przywiązanie do rodzeństwa (zwykle większe niż rodzeństwa do niepełnosprawnego)
Akceptacja przez rodzeństwo przyczynia się do wyższego poziomu społecznego funkcjonowania
PODIADANIE RODZEŃSTWA - PERSPEKTYWA PEŁNOSPRWNEGO DZIECKA
Zyski:
Zainteresowanie problemami niepełnosprawności
Cenieni pracownicy w takich zawodach jak: pielęgniarka, rehabilitant, pedagog specjalny, lekarz
Umiejętności akceptacji odmienności
Umiejętności opiekuńcze i rehabilitacyjne
Rozwój tolerancji, współczucia, zrozumienia innych
Docenianie własnego zdrowia i możliwości
POSIADANIE RODZEŃSTWA - PERSPEKTYWA PEŁNOSPRAWEGO DZIECKA
Straty:
Negatywne uczucia
Kontakty koleżeńskie naznaczone niepełnosprawnością rodzeństwa
Obciążenie opieką nad dzieckiem niepełnosprawnym, próbą zrekompensowania mu strat
Bycie „niewidzialnym ” dzieckiem
Dezintegracja rodzinna prowadzi do poczucia niższej wartości, lęku przed podejmowaniem decyzji, drażliwości, poczucie osamotnienia, brak zaufania do rodziców, odrzucenie ich autorytety
Obawa że rodzice będą wymagać zajęcia się rodzeństwem niepełnosprawnym po śmierci rodziców
Lęk o własne potomstwo, możliwość dziedziczenia niepełnosprawności
PERSPEKTYWA RODZICA
Straty:
Poczucie winy, że nie są w stanie zaspokoić potrzeb wszystkich dzieci
Bezsilność
Dodatkowe problemy w przypadku nieakceptacji ze strony pełnosprawnego dziecka
PERSPEKTYWA RODZICA
Zyski:
Pomoce ze strony dzieci
Poczucie spokoju, kiedy dziecko deklaruje zajęcie się niepełnosprawnym bratem / siostrą
Odciążenie od obowiązków
01-12-2010 (wykład)
Rola babć przy pełnosprawnych dzieciach:
wspieranie, pocieszanie,
przekazywanie umiejętności macierzyńskich matkom dzieci,
wdrażanie do pracy, do przestrzegania norm etyczno-moralnych,
Rola dziadka:
wykonywanie różnych czynności wspólnie z wnukami,
wiedza na temat historii rodziny, kraju,
przekazywanie ról społecznych mężczyzn,
Kiedy wnuk jest niepełnosprawny:
Przezywają szok, żałobę (ból, rozpacz, bezradność, poczucie straty, brak nadziei). Przeżywają uraz . Mogą skutecznie pomagać po uporaniu się z żałobą. Akceptacja nie wyklucza powrotu negatywnych uczuć.
Role pełnione prze babcie i dziadka:
Pocieszają, pielęgnują, zaspokajają potrzeby, uczą nowych czynności, chwilą udzielają rad, zapewniają poczucie bezpieczeństwa i miłości
Rola mądrych towarzyszy- chodzą na zakupy, uprawiają ogródek, razem sprzątają, bawią się, opiekują się zwierzętami, rozmawiają.
Potrafią być przyjaciółmi- maja więcej cierpliwości niż rodzice, powtarzają wielokrotnie te same historie, bajki, wspólnie robią np. ozdoby na choinkę,
Strategia nauczania okolicznościowego- każda sytuacja dobra do nauki.
Wsparcie emocjonalne:
Wysłuchują, można z nimi porozmawiać na każdy temat.
Modlą się o wnuki i dzieci. Potrafią odróżnić sprawy ważne od mniej ważnych.
Potrafią z dystansem podchodzić do tego co nieuniknione.
Po żałobie potrafią bezwarunkowo kochać i zauważają każdy nawet najmniejszy sukces dziecka.
Wsparcie emocjonalne odczuwane jest szczególnie przez ojców- ich spokój i pogodę ducha, poprawiają relacje małżeńskie.
Korzystnie wpływają na emocje swoich dzieci i niepełnosprawnych wnuków.
Fizyczna pomoc przy dziecku:
Prowadzenie domu, odprowadzenie wnuków do szkoły, zabieranie go na popołudnia i weekendy. Przy dziecku niepełnosprawnym ta pomoc jest bardzo potrzebna.
Pomoc materialna- kupowanie zabawek, ubrań, sprzętu rehabilitacyjnego.
Czynniki wpływające na stopień radzenia sobie rodziny z trudnościami:
zakres wydajności funkcjonalnej- jak rodzina daje sobie rade i czy daje,
stopień ewentualnej niewydolności,
subiektywna interpretacja sytuacji rodziny przez poszczególnych członków rodziny i rodzinę jako całość,
motywacja członków rodziny do rozwiązywania problemów i chęć prawidłowego wykonywania zdań,
Zdolności regeneracje rodziny:
Zasoby rodziny: potencjał, którym dysponuje rodzina w sytuacjach trudnych „mocne strony” zarówno osoby niepełnosprawne jak i członków jej rodziny
Źródła zasobów rodzinnych
Członkowie rodziny (zasoby osobiste)
Rodzina jako całość (system),
Społeczność w której była rodzina
Zasoby osobiste:
Inteligencja, wiedza, umiejętność, cechy osobowości, stan zdrowia, poczucie własnej wartości
Zasoby systemu rodzinnego:
Organizacja rodziny,
Spójność wewnętrzna rodziny,
Adaptacyjność,
Strategie radzenia sobie ze stresem,
Umiejętności porozumiewania się,
Wytrzymałość rodziny, ilość i forma spędzania razem czasu,
Zdolność do wykorzystania zasobów indywidualnych,
Środki materialne- zasoby etyczne
Zasoby tkwiące w społeczności lokalnej:
Mogą być formalne i nieformalne
Dalsza rodzina, sąsiedzi, grupy samopomocowe, ośrodki interwencji, placówki służby zdrowia, instytucje oświatowe, stowarzyszenia udzielają wszechstronnej pomocy, dlatego sa ważne)
Wypalenie
To proces utraty złudzeń.
Przyczyny:
1gr. Związane z pracą(organizacyjne) w przypadku rodziców z sytuacja domową
2gr. Związane z dana osobą(indywidualne)
Przyczyny organizacyjne:
niejednoznaczność roli(kiedy osoba nie ma stałych obowiązków, nie wie czy robi to dobrze i nie wie co tak naprawdę należy do jego obowiązków),
konflikt ról(nie mogą pełnić wszystkich ról),
monotonia (ciągłe te same czynności),
problemy finansowe,
małe szanse zmiany9zwłąszcza tej sytuacji),
brak wsparcia,
stresy,
wysoki poziom osobistej odpowiedzialności (duże zaangażowanie),
Przyczyny indywidualne:
niedojrzałość osobowości,
cechy takie jak bierność, niepewność w kontaktach z innymi, bezradność, osamotnienie,
bycie osobą zewnątrz sferową (przeceniająca wpływ losu, przypadku innych ludzi) na własne niepowodzenia/ powodzenia,
bycie jednostką dążąca do perfekcji a przez to nie potrafią siebie obronić,
duże wcześniejsze oczekiwania
Wypalenie- to psychologiczny zespół wyczerpania emocjonalnego, depersonalizacji, obniżonego poczucia dokonań osobistych
Wyczerpanie emocjonalne- poczucie, że jest się nadmiernie emocjonalnie obciążonym i zasoby emocjonalne zostały uszczuplone
Depersonalizacja- negatywne, bezduszne, obojętne reagowanie na dziecko
Obniżanie poczucia dokonań, osiągnięć efektywności działań
Spadek poczucia kompetencji, sukcesów, poczucia bycia niekompetentnym
Stopnie wypalenia:
I stadium: (ostrzegawcze)nieustępujące objawy, przeziębienia, bóle głowy, irytacja. Powrót do normalności jest łatwy- odpoczynek, zmniejszenie obciążenia obowiązkami.
II stadium: wybuchy irytacji, gorsze wykonywanie zadań, pogardliwe odnoszenie się do innych. Tutaj potrzebny jest dłuższy odpoczynek, kilkudniowy, zajęcie się czymś innym (pojawia się depersonalizacja).
III stadium: syndrom staje się chroniczny, rozwijają się objawy fizyczne, psychiczne i psychosomatyczne - pomoc terapeutyczna, jest trudna i nie zawsze daje pożądane efekty
Wypalenie pojawia się na 3 poziomach:
Indywidualnym,
Interpersonalnym,
Organizacyjnym
Zapobieganie:
Pomoc rodzinie w przezwyciężeniu kryzysu,
Zapewnienie istnienia ciągłej opieki specjalistycznej nad niepełnosprawnym członkiem rodziny,
Poradnictwo obejmujące informacje na temat zespołu wypalenia
Objecie szczególną ochrona tego z rodziców, który jest bardzo zaangażowany w rehabilitacje dziecka,
Lepiej zapobiegać niż leczyć!!
U pedagogów:
Edukacja z zakresie wypalenia,
Reagowanie przy zaobserwowaniu pierwszych symptomów,
Umiejętność korzystania z czasu wolnego,
Korzystanie z grup samopomocy, spotkań towarzysko-terapeutycznych,
W cięższym przypadku korzystanie z pomocy terapii specjalistycznej
1