CZYNNOŚCI PROCESOWE

Decyzja procesowa- rozstrzygnięcie, kierunek postępowania jaki podejmuje organ procesowy. Dzieli się na :

-prokuratorskie:

1. Postanowienia (o wszczęciu postępowania, powołaniu biegłego)

2. Zarządzenia

3. Polecenia

-sądowe:

1. Orzeczenia: czyli postanowienia(wydawane w przypadkach kiedy przepisy nie wymagają wydania wyroku) oraz wyroki(kończy merytorycznie sprawę)

2. Postanowienie, jeżeli ustawa nie wymaga wydania wyroku

3. Wyrok( kończy merytorycznie sprawę)

4. Zarządzenie, jeżeli ustawa nie wymaga postanowienia

5. Polecenie , jeżeli nie wymaga zarządzenia

Warunki skuteczności czynności procesowych:

• Przeprowadzona zgodnie z normami postępowania karnego

• Dokonana przez uprawniony podmiot w związku z toczącym się postępowaniem

• Dokonana we właściwym czasie i miejscu

• Odpowiednio udokumentowania

• Dokonana w odpowiedniej formie

• Dokonana w odpowiednim terminie i kolejności

Podstawę wszelkiego rozstrzygnięcia może stanowic tylko całokształt okoliczności, które miały wpływ na dane wydarzenie.

Sąd wydaje orzeczenie na rozprawie, bądź posiedzeniu jedynie w przypadku wniosku o warunkowe umorzenie postępowania.

Co do zasady w rozprawie strony biorą udział, w posiedzeniu nie tylko ze względu na ochronę ich praw i interesów, może być również posiedzenie bez udziału stron.

Przed wydaniem orzeczenia na posiedzeniu sąd może dokonać badania okoliczności faktycznych. Wówczas dokonuje tego cały skład sądu lub wyznacza jednego sędziego ze składu orzekającego. Jest to rozpatrywanie wniosku prokuratora o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Wówczas konieczne jest uprawdopodobnienie że dana osoba jest sprawcą czynu.

Uzasadnienie do wyroków sąd wydaje ustnie, a na wniosek strony w terminie 7 dni od wydania wyroku pisemnie. Uzupełnienia i sprostowania wyroku wydaje się w formie zarządzenia. Orzeczenie na rozprawie wydaje się ustnie do protokołu. Wydanie orzeczenie lub zarządzenie wydane poza rozprawą doręcza się prokuratorowi stronom i innym podmiotom nie uczestniczącym w postępowaniu jeżeli przysługuje im środek odwoławczy. W przypadku rozprawy przeprowadzanej z wyłączeniem jawności orzeczenie jest jawne zaś uzasadnienie z wyłączeniem jawności.

Niektóre postanowienia wymagają uzasadnienia inne nie, a inne tylko na wniosek stron. Postanowienie o wszczęciu postępowania, powołaniu biegłego wymagają uzasadnienia. Postanowienie o przedstawieniu zarzutów uzasadniane na wniosek. Orzeczenie wydane na rozprawie ogłasza się ustnie do protokołu rozprawy. Jeżeli sprawę rozpoznano z wyłączeniem jawności ogłoszenie wyroku jest jawne , uzasadnienie z wyłączeniem jawności. Sprostowanie orzeczenia lub jego uzasadnienia w drodze sprostowania, przy zarządzeniu w drodze postanowienia. W przypadku zarządzenia w drodze zarządzenia.

Narady i głosowania

Po zakończeniu przewodu sądowego sąd udaje się na naradę. Jej przebieg i głosowanie jest tajne bezwzględnie(bezwzględny zakaz dowodowy). Uczestniczą w niej ławnicy i sędziowie, a także jeżeli uzna za konieczne to przewodniczący bez prawa głosu protokolant. Głosują najpierw najmłodszy ławnik później sędziowe wg starszeństwa służbowego, na końcu przewodniczący składu. Jeżeli w składzie orzekającym jest sędzia sprawozdawca ( zapoznał się z cała sprawą i najlepiej zna materiał) to głosuje on jako pierwszy. Odrębne jest głosowanie co do winy i kwalifikacji czynu i co do kary. Orzeka większość głosów, jeżeli nie ma większości głosów zdanie najmniej korzystne dla oskarżonego dołączane jest do zdania najkorzystniejszego. Sędzia ma votum separatum( zdanie odrębne) ma obowiązek podpisania protokołu i orzeczenie, może jednak zgłosić zdanie odrębne, które musi właściwie umotywować. Jest to tak zawne votum separatum

Porządek czynności procesowych

Strony mogą składać wnioski do protokołu bądź na piśmie, także w trakcie przerwy w rozprawie. O wniosku jednej strony zawiadamiania jest druga strona w tym o jej czasie i miejscu. Gdy osoba uprawniona nie stawi się , a brak jest dowodu, że została powiadomiona, bądź nie stawienia się z powodu klęski żywiołowej to czynności procesowej nie przeprowadza się. Usprawiedliwiona nieobecność z powodu choroby wymaga zaświadczenia wydanego przez uprawnionego lekarza. W razie niestawiennictwa strony, obrońcy, pełnomocnika czynności procesowej nie przeprowadza się. Gdy strona ma więcej niż jednego obrońcę, to w razie stawienia się np. tylko jednego strona musi wyrazić zgodę, by rozprawa była w danym dniu przeprowadzona. Co do zasady wg treści złożonego oświadczenia ocenia się czynność procesową:

-niewłaściwe oznaczenie czynności procesowej nie pozbawia jej znaczenia prawnego

-organ procesowy obowiązany jest badać treść

Pismo procesowe to oznaczenie organu oraz sprawy, której dotyczy. Zawiera : oznaczenie osoby wnoszącej, treść i uzasadnienie, datę oraz podpis. Braki można usunąć w ciągu 7 dni. Gdy uzupełnienie braków zostanie dokonane uznaje się, że pismo wywołuje skutki od dnia jego wniesienia. Gdy wnioskodawca nie złożył podpisu , organ zaznacza w protokole przyczynę braku podpisu.

Protokoły:

Art. 143

W postępowaniu przygotowawczym protokół oddzielny. Oględziny osoby, miejsca, rzeczy. W postępowaniu jurysdykcyjnym treść zapisywana jest w protokole rozprawy. Uzupełnianie protokołu, może być przez stenografowanie, można utrwalać dźwięki i obraz, musi być to w protokole , uprzedzenie strony.

Zawiera:

-oznaczenie czynności

-przebieg czynności

-złożone oświadczenia

-wydane postanowienia i zarządzenia

-inne okoliczności ważne dla prowadzonej czynności

-podpisy

Protokołu nie można zastępować zapiskami, notatkami

Terminy procesowe:

-zawite- określone w dniach, tygodniach, latach, a czynności wykonane po jego upływie sa bezskuteczne, ale termin jest przywracalny (jeżeli nie dotrzymanie terminu było niezależne od podmiotu, a w ciągu 7 dniu od ustania przyczyny podmiot uprawniony złoży wniosek o jego przywrócenie. Do biegu terminu nie wlicza się dnia, od którego zaczynałby się termin.

-prekluzyjne- oznaczony określoną czynnością np. do czasu zakończenia 1 przesłuchania na rozprawie głównej. Nie można tego terminu przywrócić, bo dana czynność się rozpoczęła.

-instrukcyjne- terminy ogólne, które nie są bezwzględnie wiążące , najczęściej dotyczą wydania opinii przez biegłego np. niezwłocznie. SN uważa, że nie jest to termin : termin orientacyjny, gdy termin przekroczony nieznacznie nie powoduje żadnych skutków, gdy dłużej organ czeka lub poszukuje innego biegłego i równocześnie zrezygnować z usług biegłego lub nałożyć na niego karę porządkową w wysokości do 20 tys. zł.

Termin jest zachowany jeżeli zachowane są przesłanki: art. 124. złożenie w placówce konsularnej w polskim urzędzie pocztowym u dowódcy w przypadku żołnierza u kapitan w przypadku marynarza

semestr II

Wykład 1

Dowód- każdy dopuszczalny przez prawo karne procesowe środek służący do ustalenia okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Dowód musi służyć pomocą organowi procesowemu w podjęciu właściwej decyzji.

Znaczenie słowa dowód wg Murzynowskiego:

1. Źródło dowodowe- podmiot bądź przedmiot, z którego organ procesowy czerpie informacje lub wiadomości wyróżnienie dokonane przez prof. kulickiego

*osobowe źródło dowodowe- świadek( informacja ze zdarzenia), podejrzany (informacja ze zdarzenia), biegły( informacja z rzeczowych źródeł dowodowy-przedmiot, narzędzie). Z osobowych źródeł dowodowych czerpiemy informacje, z rzeczowych wiadomości. Tylko biegły posiada wiedzę specjalną, nie organ procesowy. Zatem rzeczowe źródło dowodowe podlega interpretacji.

2. Środek dowodowy- w przypadku np. zeznań świadka - same zeznania w postaci materialnej: protokół przesłuchania, nagranie, w innych przypadkach wyniki ekspertyzy, opinie biegłego.

3. Fakt dowodowy- zdarzenie, z którego uzyskano dowód np. przesłuchanie.

4. Dowód jako czynność procesowa - przeprowadzenie dowodu

5. Dowód jako dowodzenie- jako proces, tj. skomplikowana czynność , dowodzenie na podstawie opinia biegłego , przedstawionych dowodów

6. Ostateczny wynik procesu myślowego- wynik rozumowania logicznego

7. Dowód jako cały materiał dowodowy zebrany w sprawie

Uprawdopodobnienie- bardzo wysoki stopień prawdopodobieństwa , ale jeszcze nie pewność, że dana osoba popełniła przestępstwo. Instancyjność pozwala na eliminowanie pomyłek sądowych.

Rodzaje dowodów:

• Bezpośrednie- dotyczą faktu głównego, np. świadkowie samego czynu

• Pośrednie- dotyczą faktu ubocznego, np. wynik badania śladów kryminalistycznych( każda zmiana w otaczającej rzeczywistości obiektywnej), opinia biegłego

• Pierwotne- podstawowe, np. naoczny świadek

• Pochodne- świadek słyszał jak inna osoba coś relacjonowała

• Osobowe

• Rzeczowe

• Obciążające , wskazujące na popełnienie czynu przez daną osobę

• Odciążające

• Ustne

• Pisemne

• Zasadnicze

• Przeciwdowody np. alibi

• Dowód naukowy i inne dowody ( te, które nie wynikają z badań naukowych)

Dowód naukowy to dowód z opinii biegłego, ekspertyzy, badań naukowych

Rys historyczny:

-Egipt

-Mezopotamia początki istnienia biegłych

-Rzym(wśród lekarzy)

-średniowiecze- medyk(jako pomocnik)

-1532 Carolina- na jej podstawie książka ,,Postępek sądu wokoło karania na gardle''- wskazanie co do oględzin ran (lekarz), zwłok (woźny)

-w prawie rosyjskim uważano, że sędzią powinien być naukowiec, nie prawnik

-E. Locard- dowód naukowy to zawsze dowód bezstronny, a opinia biegłego to przetworzenie obiektywnych dowodów na subiektywną opinię

-1910- sprawa Dreifusa: wynik badań 4 biegłych 2:2- odwołano się do Berthleja i on przychylił się do opinii obwiniającej.

Wykład 2

Proces amerykański posiada najszerszy katalog dowodów.

Standardy uznania dowodu naukowego w amerykańskim postępowaniu karnym:

1.Standard Freia z 1923r.-,,powszechnia akceptowany''- może być dopuszczony, jako dowód naukowy, jeżeli jest on powszechnie akceptowany przez środowisko naukowe

2.Federalne Reguły Dowodowe- uchwalone przez Kongres w 1975r.

-jeżeli chcemy powołać biegłego, możemy go przesłuchać, gdy fakty są wiarygodne i pewne, a opinia musi być wydana na podstawie wiarygodnych i pewnych metod (standard Freia), musi być relewantny(stosowany) a wiec wynikać z okoliczności i musi być przeprowadzony przez eksperta danej dziedziny naukowej.

3.Standard Daubertha(lek vandektil- lek uspokajający powodujący uszkodzenie płodu)

-czy proponowana przez eksperta metoda, technika jest sprawdzalna (intrasubiektywna - badacz w takich samych warunkach ten sam wynik, intersubiektywna- różni badacze w tych samych warunkach otrzymają ten sam wynik)

-czy dana metoda była sprawdzana

-czy była przedmiotem badań naukowych, lub opublikowana w prasie

-czy w stosowanej metodzie znany jest potencjał błędu(procent błędu- to iloraz ogólnej ilości wykonywanych badań i ilości błędnych badań, zatem można mówić tylko o błędzie człowieka).

-czy istnieją standardy(algorytm postępowania) użycia danej metody

-czy dana metoda ma powszechną akceptację w środowisku

Standardy w polskim postępowaniu karnym:

- czy dana metoda była recenzowana

-czy była publikowana

-czy można wyliczyć wartość diagnostyczną danej metody

-czy istnieje opracowana metodyka przeprowadzania danej metody

1.Faza aprioryczna:

-musi nastąpić stwierdzenie przez organ procesowy konieczność przeprowadzenia i wykorzystania wiedzy specjalistycznej

-wydanie postanowienia o powołaniu biegłego art. 194,96 97

-specjalista wydaje opinię, którą otrzymuje organ procesowy art. 200

2. Faza aposterioryczna

-organ procesowy dokonuje swobodnej oceny opinii art.7

*z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania

*wskazań wiedzy

*doświadczenia życiowego

-ocena szczegółowa (czy opinia spełnia wymogi art. 201)

*pełna

*jasna kodeksowe błędy opinii

*niesprzeczna

-przyjmuje fakt dowodowy uwzględniając go w wyrokowaniu

-zawsze istnieje możliwość kontroli przez Sąd II Instancji

Zakazy dowodowe:

Zakazy dowodowe to normy zabraniające przeprowadzenia dowodów w określonych warunkach lub stwarzając ograniczenia w pozyskiwaniu dowodów.

Rodzaje zakazów dowodowych:

-zupełne - absolutnie nie wolno przeprowadzać dowodu, a dowód przeprowadzony jest bezskuteczny

-niezupełne- w pewnych warunkach można je przeprowadzić

1. Zakazy zupełne to:

1. Zakaz dowodzenia prawa lub stosunku prawnego wbrew konstytutywnemu rozstrzygnięciu innego sądu art.8

2. Zakaz dowodzenia przebiegu narady i głosowania art. 108

3. Z. dowodzenia zasadności lub bezzasadności uprzedniego prawomocnego skazania, jako okoliczności decydującej o powrocie do przestępstwa

4. Z. wykorzystywania i odtwarzania uprzednio złożonych zeznań osoby, która następnie skorzystała z prawa odmowy składania zeznań albo została zwolniona z tego prawa art. 186

5. Z. przeprowadzania jakiejkolwiek czynności dowodowej zmierzającej do ujawnienia okoliczności objęcia świadka koronnego i osób mu najbliższych ochroną osobistą i pomocą w postaci zmiany miejsca pobytu, zatrzymania i wydania nowych dokumentów.

II. Zakazy niezupełne:

-bezwzględne

1. Zakaz przesłuchania w charakterze świadka:

-obrońcy, co do faktu, którego dowiedział się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę art. 178

-w charakterze świadka duchownego, co do faktów, o których dowiedział się podczas spowiedzi

-osoby zobowiązanej do zachowania tajemnicy w zakresie zdrowia psychicznego oraz okoliczności przyznania się wobec nich osoby z zaburzeniami psychicznymi do popełnienia czynu zabronionego

2. Korzystania z niektórych dowodów:

-powołania w charakterze biegłego- obrońcy, duchownego, osób najbliższych powołanych w charakterze świadka oraz innych osób, co, do których zachodzi przesłanka wyłączenia z art. 40,42

-korzystania z oświadczeń oskarżonego złożonych wobec biegłego albo lekarza udzielającego mu pomocy

-wykorzystywania oświadczeń złożonych przez osobę w charakterze świadka

3. Uzyskania oświadczenia dowodowego przy zastosowaniu:

-przymusu

-hipnozy, środków chemicznych oraz środków technicznych wpływających na procesy psychiczne przesłuchiwanego (hipnozę można stosować podczas ekspertyzy psychologicznej i psychiatrycznej, środki chemiczne np. skopolamina w całym postępowaniu karnym, środki techniczne np. wariograf- zakaz używania podczas przesłuchania art.. 192, 199)

4. Zakaz zastępowania dowodu z wyjaśnień oskarżonego lub z zeznań świadka treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych art. 174

5.Wyjaśnienia złożone przez osobę, która następnie została świadkiem koronnym nie mogą być dowodem.

-względne zależą od woli świadka(osoby przesłuchiwanej):

1. Zakaz przesłuchiwania osoby w charakterze świadka, która skorzystała z prawa odmowy zeznań art. 182 tj. osoby najbliższe dla oskarżonego oraz osoba, która w innej toczącej się sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem.

2. Zakaz składania zeznań osoby zwolnionej ze składania zeznań art.185

3.Zakaz przesłuchiwania osób objętych immunitetem dyplomatycznym

4.Zakaz przesłuchiwania osób obowiązanych do zachowania tajemnicy państwowej art.179

5.Zakaz przesłuchiwania osób obowiązanych do zachowania tajemnicy służbowej lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji.

Wariograf:

Rys historyczny

-w starożytności już Arystoteles dawał porady jak sprawdzać wierność małżonek

-w XVI w. ,,waga''- łoże

-ok. 1915 Keller - prototyp urządzenia badającego ciśnienie

-lata 30 -poligraf- badano ciśnienie brwi, oporność skóry oraz ruchy oddechowe

-lata 40-50 - w USA stosowało FBI

-1961 r. po raz pierwszy zastosowany w Polsce przez prof. P. Choroszewskiego, który jest twórcą nazwy wariograf, badania wariograficzne, które wykrywają zmiany w fizjologicznym funkcjonowaniu organizmu na skutek stresu.

Nie wolno badać:

-kobiet w ciąży, podczas miesiączki, osób chorych, przeziębionych, pod wpływem leków i zmęczonych

Do najgłośniejszych spraw z wykorzystaniem wariografu należy sprawa lubelska i olsztyńska.

Opinie na temat wariografu:

-nurt procesualistów- są za zakazem lub za znacznym ograniczeniem badań z użyciem wariografu

-nurt kryminalistyczny- stoi zdecydowanie za badaniami z wariografem

Unormowania kodeksowe:

- art. 171 zakaz stosowania podczas przesłuchania

-art.192a może być przeprowadzone za zgodą osoby badanej i tylko w celu ograniczenia kręgu osób podejrzanych lub w celu ustalenia wartości dowodowej ujawnionych śladów

Właściwą osobą do stosowania wariografu jest biegły na podstawie postanowienia o powołaniu biegłego. Biegły wydaje opinię, a badania są przeprowadzane w formie ekspertyzy (dowód z opinii biegłego).

W Polsce wariograf posiadają:

-UMK w Toruniu- prof. Kulicki

-Uniwersytet Śląski w Katowicach

-U. Jagielloński

Warunki badań wariogrficznych:

• Czy dana osoba może być badana:

-wiek, inteligencja powyżej 12 lat

-wypoczęta, zdrowa

-nie zażywa leków

-nie może być w ciąży, miesiączkować

2.Pomeszczenie:

-ciche, ciepłe, w miarę puste, jedna ściana całkowicie pusta, w stronę, której skierowana jest twarz osoby badanej

3.Biegły:

-musi zaznajomić się z aktami sprawy

4.Badanie:

-trwa około 15 min.

-przeprowadza się kolka testów ( test Reed'a-Bagstera z lat 50)

Reed'a-Bagstera

*test kontrolny

-mają sprawdzić, jaka jest wrażliwość człowieka na przeprowadzane badania

-test z kartami od 2 do 9, jest pytanie czy wyciągnąłeś kartę 5?

2 3 4 5 6 7 5

kłamstwo kłamstwo

*test krytyczny

-pytania neutralne pomieszane z krytycznymi

*test szczytowego napięcia

-np. Zabiłeś: pistoletem - nożem -siekierą??

Postępowanie w trakcie badań:

- porozmawiać z osobą badaną przed poddaniem badaniu

-odczytać pytania z testu przed podłączeniem do wariografu

- podłączyć wariograf i przetestować

-faza badania właściwego

-interpretacja

-pytanie: czy powtórzy pan/pani to podczas przesłuchania?

Kulicki z UMK w Toruniu przeprowadza

- test kontrolny

-test milczący, pokazując zdjęcia

-opinia: badany zareagował w teście na fotografie X

POSZCZEGÓLNE DOWODY

1. Przesłuchanie (świadka, podejrzanego):

Aspekt psychologiczny zakłada, ze ludzkie spostrzeżenia tworzą się w 3 etapach:

1. etap dokonywania spostrzeżeń- wrażenia układają się w ciąg spostrzeżeń. Czynniki wpływające na spostrzeżenia:

-obiekt- jego właściwości, kolor, kształt, krotki czas oddziaływania, złe oświetlenie

-fizjologiczne- ogólny stan zdrowia

-psychiczne- nastawienie emocjonalne

b) przechowywanie spostrzeżeń w pamięci- wiązane z zapominaniem

9 faz procesu pamięciowego według Tulwinga:

-spostrzeżenie

-kodowanie

-przechowywanie zapamiętanego śladu pamięciowego

-dekodowanie

-modyfikacja śladu pamięciowego i ponowne kodowanie po modyfikacjach

-przechowywanie nowego śladu

-wydobycie informacji z pamięci

-wybór informacji z pamięci

-wybór informacji decyzji o odpowiednim zachowaniu

c) odtwarzanie, relacjonowanie zapamiętanych treści

Motywy zeznań nieszczerych(prof. Hołyst):

-obawa przed odpowiedzialnością karną świadka lub osób mu bliskich

-obawa osoby przed kompromitacja moralną

-zemsta świata zewnętrznego

-przekupstwo

-chęć zemsty

-tendencja do agrawacji(przejaskrawiania)

Przesłuchanie jest czynnością procesową o charakterze dowodowym jest również czynnością odbioru zeznań świadka, wyjaśnień podejrzanego oraz ustnych opinii biegłego

Obowiązki:

Art177- każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania

Art. 190- przed rozpoczęciem przesłuchania należy pouczyć świadka o odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajanie prawdy

Cele przesłuchania świadka:

-uzyskanie informacji o samym świadku

-uzyskanie informacji rozszerzającej wiedzę organu ścigania w danej sprawie

-uzyskanie informacji o innych źródłach dowodowych

-uzyskanie informacji o nowych nieznanych źródłach dowodowych

Reguły procesowe przed przesłuchaniem:

- świadek może zadąć przesłuchania na rozprawie z wyłączeniem jawności

-w wyjątkowych sytuacjach można przesłuchać świadka bez obecności oskarżonego

-świadek anonimowy- jeżeli zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacznych rozmiarach świadka lub osoby dla niego najbliższej, jeżeli przesłanki już nie istnieją lub nie istniały sędzia może ujawnić tożsamość świadka in cognito

-świadka należy uprzedzić o wszystkich prawach

-świadek może skorzystać z w/w praw aż do momentu przesłuchania na pierwszej rozprawie

-wcześniej złożone zeznania nie są materiałem dowodowym , nie można się na nie powoływać , pomimo że znajdują się one w aktach sprawy

Kolejność przesłuchiwania świadków:

1.Świadkowie naoczni (bezpośredni)

2.Swiadkowie, którzy wydają się najbardziej wiarygodni

Przesłuchanie świadka dzieli się na 4 etapy;

-etap wstępny, który polega na sprawdzeniu tożsamości świadka , poinformowaniu, w jakich charakterze będzie przesłuchiwany, uprzedzić o obowiązku mówienia prawdy i nie zatajania prawdy, odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań

-etap wypowiedzi spontanicznej-, co świadkowi wiadomo na temat? Należy umożliwić świadkowi wolność wypowiedzi

-etap zadawania pytań- pytania uzupełniające pomagające wyjaśnić rozbieżności w zeznaniach innych świadków, sprawdzanie szczerości zeznań, w tym etapie nie należy zadawać pytań sugestywnych, jeżeli świadek nie chce mówić można ujawnić związek świadka ze sprawą, znajomość faktów oczywistych oraz wytworzyć u świadka pewne poczucie bezpieczeństwa. Jeżeli świadek kłamie istnieją 4 metody sprawdzenia: bezpośredniego wykorzystania kłamstwa, refleksji logicznej, szczegółowych pytań, ujawnienie motywów kłamstwa

-czynności końcowe

Jak ocenić zeznania świadka? Co brać pod uwagę?

-osobę świadka, jej wiek

-wykształcenie

-stan zdrowia psychicznego (na badania psychiatryczne można skierować tylko podejrzanego!!)

-warunki, w jakich dokonano spostrzeżeń

Warunki i forma przesłuchania

- przesłuchanie dziecka (nie ma granicy wiekowej)

-pytania powinny odpowiadać możliwością intelektualnym przesłuchiwanego

Taktyka przesłuchania podejrzanego:

-osoba, której przedstawiono postanowienie o postawieniu zarzutu( w specyficzny sposób skomponowane 1 zdanie rozwinięte)

- należy zapytać się osoby czy zarzut zrozumiała, czy domaga się uzasadnienia, czy przyznaje się do zarzucanego czynu, czy chce złożyć wyjaśnienia?

Składa się z 3 faz:

-wstępno-obserwacyjna( sprawdzenie tożsamości i zadanie 4 wyżej wymienionych pytań)

-spontanicznych wyjaśnień (danie możliwości wypowiedzenia się podejrzanemu)

-indagacyjna (pytania)

-dokumentacyjna (protokół przesłuchania, odczytanie i podpisanie)

Podejrzanego należy przesłuchać, gdy ze sprawy już coś wiadomo (przesłuchano świadków, zebrano dowody)

Konfrontacja-art. 172 Osoby przesłuchiwane mogą być konfrontowane w celu wyjaśnienia sprzeczności. Nie jest ona dopuszczalna w przypadku: świadka koronnego i incognito. Jest to równoczesne (2 świadków, 2 podejrzanych, świadek z podejrzanym, 2 biegłych), ponowne przesłuchanie 2 osób na tą samą okoliczność. Z konfrontacji sporządza się protokół, (kto jest konfrontowany, kartkę dzieli się na pół i spisuje równolegle odpowiedzi na te same odpowiedzi).

• Biegli i eksperci

Art.193- to osoba, która posiada widomości specjalne( niedostępne przeciętnemu człowiekowi).Wyróżniamy 3 rodzaje biegłych:

1. Z listy Prezesa Sądu Okręgowego (rozporządzenie z 24 stycznia 2005r. w sprawie biegłych sądowych)

-osoba korzystająca z pełni praw cywilnych i obywatelskich

-ukończone 25 lat

-posiada teoretyczną i praktyczną wiedzę

-daję rękojmię należytego wykonania

-zgadza się na to Prezes, (jeżeli spełnia warunki decyduje rzeczywista potrzeba sądu). Biegłego ustanawia się na okres 5 lat (kalendarzowych, można wystąpić o przedłużenie kadencji w ostatnim jej roku), składa on przyrzeczenie.

Osoba ubiegająca się o wpis na listę składa do Prezesa Sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wniosek, formularz i wszelkie dokumenty świadczące o tym, że posiada wiedzę specjalistyczną. Dokumenty oceni

2. Biegli ad hoc

-każdy posiadający wiedzę specjalistyczną mającą istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia

3. Biegli z instytucji naukowej lub specjalistycznej( np. Centralne Laboratorium Komendy Głównej Policji)

O dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego konieczne jest postanowienie. W toku postępowania jurysdykcyjnego postanowienie to wydaje sąd. Zawiera ono:

-imię, nazwisko i specjalność biegłego

-zakres ekspertyzy ze sformułowaniem pytań szczegółowych

-termin złożenia opinii

Biegły podlega wyłączeniu na takich samych zasadach co sędzia.

Art.201- opinia biegłego może posiadać 3 wady kodeksowe:

-niepełna-biegły nie udziela odpowiedzi na wszystkie postawione pytania, biegły nie wziął pod uwagę wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności

-niejasna- trzeba pamiętać, że odbiorcą opinii jest organ procesowy

-sprzeczna- może być sprzeczna wewnętrznie tj., co innego wynika z badań a co innego z wniosku oraz sprzecznnośc między opiniami kilku biegłych

W razie posiadania przez opinię wady organ procesowy wzywa biegłego i może przesłuchać biegłego w celu wyjaśnienia wątpliwości lub powołać nowych biegłych.

Powołanie biegłych lekarzy psychiatrów:

- co najmniej 2

-badania mogą być przeprowadzone w warunkach laboratoryjnych

- obserwacja może trwać maksymalnie 6 tygodni

Prawa biegłego:

-do wydania opinii

-odmowy pełnienia funkcji biegłego

-do zapoznania się z materiałem dowodowym

-do udziału w rozprawie, a także w innych czynnościach

-do dysponowania materiałem dowodowym

-do wynagrodzenia za dokonanie opinii

-do wzmożonej obrony prawnej

Obowiązki biegłego:

-przyjęcia i pełnienia roli biegłego

-złożenia opinii

-sumienności i bezstronniczości

-stawienia się na wezwanie organu

-zachowania tajemnicy

Art. 205- specjalista

*pracownik organu ścigania( np. technik kryminalista) występuje w policji, ABW, straży granicznej

*specjalista poza organem ściągania

Specjalista zabezpiecza, pobiera, umożliwia zebranie materiału na podstawie, którego biegły wydaje opinie. Specjalista nie tworzy nowej jakości dowodu.

Instytucja konsultanta- organ procesowy kieruje do konkretnego biegłego prośbę o pomoc, konsultacje( nie ma wglądu do akt sprawy), biegły odpowiada na pismo procesowe.

CZYNNOŚCI DOWODOWE

1.Oględziny art. 207-210

Rodzaje:

-o. osoby

-o. miejsca

-o. rzeczy

Ad1) Prowadzi medyk sądowy w zakresie medycyny sądowej (tzw. obdukcja). Oględziny zwłok przeprowadza org. Procesowy przy udziale medyka sądowego.

Cele:

-określenie przyczyny śmierci

-zbadanie 3 jam ciała

Ekshumacja dokonywana jest na podstawie postanowienia wydanego przez prokuratora.

Ad2) Oględziny poprzedzone są zabezpieczeniem miejsca przed dostępem gapiów, poprzez 2 rodzaje zabezpieczenia:

-pasywne: obowiązek ciąży na każdym obywatelu (obowiązek społeczny):

*powiadomienie organu ścigania

*jeżeli jest ofiara wezwać pomoc, udzielić pomocy przed medycznej

-aktywne:

*policja ustala co się zdarzyłem

*nie dopuszcza osób postronnych

*zabezpiecza widoczne ślady przed zniszczeniem

*ustala świadków zdarzenia

Ekipa oględzinowa:

Jeżeli są zwłoki prowadzącym śledztwo powinien prokurator, w skład ekipy wchodzą, co najmniej 2 osoby- technik kryminalistyki (fotografie, szkice, ujawnia i zabezpiecza ślady), oficer dochodzeniowy ( sporządza protokół).

Metodyka oględzin:

Po przybyciu na miejsce zdarzenia

I etap: oględziny orientacyjne

- co się zdarzyło

-opis miejsca

-fotografie i video

II etap oględziny szczegółowe

*faza statyczna

-określenie dokładnego położenia wszystkich przedmiotów

*faza dynamiczna

-ujawnienie poszczególnych śladów( ślady osmologiczne - zapachowe, linie papilarne)

III Etap oględziny końcowe

- zbieranie całego materiału dowodowego

- zabezpieczenie dowodu

IV etap oględziny kontrolne

- sprawdzenie czy wszystkie czynności zostały dokonane

-sprawdzenie terenu przyległego

Dokumenty z oględzin;

-protokół oględzin

-dokumentacja fotograficzna

-szkice(orientacyjne, specjalne)

-notatki służbowe (analiza przebiegu oględzin)

2.Eksperyment- art. 211- odtworzenie stanów przedmiotu postępowania

Rodzaje:

-proste-stwierdzenie możliwości widzenia, słyszenia

-złożone-sprawdzenie czy coś zaistniało w danym czasie

Wizja lokalna- pewnego rodzaju eksperyment procesowy( procesowo-kryminalny)

Zakazy prowadzenia eksperymentu ( nie przeprowadza się eksperymentu):

-jeżeli zagrażałoby życiu lub zdrowiu innych osób

-jeżeli eksperyment spowodowałby duże starty w mieniu

-eksperyment nie może naruszać zasad moralności, dobrych obyczajów, zasad etycznych.

• Przeszukanie art.220

Dokonuje:

-prokurator

-na polecenie sądu, prokuratora, policji

-na podstawie szczególnych przepisów inne organy

Podstawa formalna:

-postanowienie sądu bądź prokuratora o przeprowadzeniu przeszukania

-w wypadkach niecierpiących zwłoki na podstawie nakazu kierownika jednostki organu ścigania

-na podstawie legitymacji służbowej ( w ciągu 7 dni musi być zatwierdzony przez prokuratora

Cele:

-znalezienie osób, przedmiotów pochodzących z przestępstwa

Przeszukanie:

-mieszkania- w godz. od 6 do 22

-lokalu powszechnie dostępnego - w każdym czasie (powinien być obecny kierownik lub dowódca)

Przed przeszukaniem należy:

-poinformować o przeszukaniu

-przedstawienie dokumentu upoważniającego do dokonania przeszukania

-wezwać osobę do wydania osób lub rzeczy

Przeszukanie należy przeprowadzić bez naruszenia:

-praw

-godności

-mienia

Jeżeli zostały znalezione przedmioty pochodzące z przestępstwa zostaną one zatrzymane i przeprowadza się ich oględziny.

Zakwestionowane przedmioty:

-trafiają do depozytu

-zapieczętowane w kopercie, jeżeli zawierają tajemnicę służbową lub zawodową może zapoznać się z nim sąd

-pieniądze składa się do depozytu bankowego

-jeżeli mogą ulec szybkiemu zepsuciu przekazuje się je do sprzedaży detalicznej, a przychód przekazuje się do depozytu bankowego.

Z przeszukania sporządza się protokół.

Oględziny, eksperyment, przeszukanie- można przeprowadzić te czynności , jest to tzw. ,, wszczęcie przed wszczęciem''- dokonanie czynności faktycznie wszczyna postępowaniem. Organ wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania jeżeli jedna z wyżej wymienionych czynności nie przyniosła żadnych efektów.

4.Okazanie

Art.173 można okazać w celu rozpoznania

osobę- rodzaje: -bezpośrednie (album przestępców, zdjęcia określonych osób, okazanie z użyciem lustra weneckiego)

-pośrednie (świadek jest wprowadzany na salę i jest widziany przez osoby okazywane)

rzecz: - pochodzącej z przestępstwa lub narzędzia przestępstwa.

Rodzaje: -pośrednie

-bezpośrednie

-puste

Osoba, która ma zostać okazana sama wybiera gdzie chce stanąć. Z czynności sporządza się protokół.

5.Wywiad środowiskowy

To badanie osoby podejrzanej. Prowadzi je urzędnik sądowy lub dzielnicowy.

1

---