Sytuacja polityczna w regionie Dalekiego Wschodu po 1945 roku ( bez Japonii )

1. POWSTANIE CHIN LUDOWYCH, OKRES POWOJENNY

W roku 1921 w Szanghaju z partii wyłoniła się frakcja komunistyczna, która ponad ideologię rewolucji robotniczej wynosiła hasła rewolucji chłopskiej. Przewodniczącym nowego ugrupowania został Mao Zedong (Mao Tse-tung). Głównodowodzący sił Kuomintangu, Czang Kaj-szek zorganizował około pięciu wypraw na bazy maoistów i w roku 1934 był bliski zwycięstwa. Dlatego też, w tymże roku Mao Zedong zorganizował tzw. długi marsz. Było to około roczne przedsięwzięcie, które polegało na przeniesieniu siedzib baz komunistycznych z południa kraju na północ (bliżej granicy ZSRR). Ponadto, Mao Zedong na zajętych terenach anulował zaległości podatkowe, wprowadzał reformy rolne, konfiskował majątki bogaczy- zyskując nowych zwolenników wśród chłopstwa. Kuomintang uzyskał wsparcie finansowe m.in. Stanów Zjednoczonych, jednak nie wykorzystał on szansy. Wkrótce Mao Zedong zdobył przewagę w konflikcie. 1.10. 1949 r. na placu Tiananmen Komunistyczna Partia Chin na czele z Mao Zedong'iem ogłosiła powstanie Chińskiej Republiki Ludowej .Ostatni przewodniczący Kuomintangu, wraz z ok. 2 mln mieszkańców oraz przy pomocy USA, uciekli na chińską wyspę Tajwan, który do 1971 r. uznawany był za przedstawiciela Chin w Radzie Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych.

W długofalowym rozwoju gospodarczym ChRL można wydzielić 2 etapy - pierwszy od powstania ChRL w 1949r. i trwający do połowy lat siedemdziesiątych, drugi - obejmujący lata od 1978 r. i trwający do dziś. W pierwszym etapie gospodarka chińska rozwijała się w ramach nieefektywnej gospodarki centralnie planowanej. Gospodarka była zacofana, w strukturze PKB dominowało rolnictwo. Sytuację gospodarczą ChRL dodatkowo komplikowały straty poniesione w czasie II WŚ oraz w wyniku walk wewnętrznych. Reformy pierwszego etapu: I. Rewolucja wielkiego skoku - Data: 1958 -1962, Pomysłodawca - Mao Zedong, Wykonawca - Komunistyczna Partia Chin, Główne założenie - przekształcenie Chin z zacofanego kraju rolniczego w przemysłową potęgę, założenia wykonywano takimi sposobami: 1.Przyrost produkcji stali postanowiono osiągnąć poprzez skierowanie chłopów do wytopu stali w czasie żniw. W 1958 r. całe Chiny przystąpiły do masowej kampanii wytapiania stali w miniaturowych wielkich piecach - i tak postały „bitwy o stal”. Wynik „bitwy o stal” - brak rąk do pracy w rolnictwie, zła jakość przetapianej stali, pozbycie się dużej części metalowych, rolniczych narzędzi, 2. Wcielenie w życie zasady - „uwioskowienie miasta - umiastowienie wsi”. Miała ona służyć nowemu podziałowi pracy, lepszej organizacji pracy - chłopi mieli odejść od rolniczych spółdzielni produkcyjnych, a przejść na komuny, które zajmować się miały nie tylko rolnictwem, ale również wszystkimi aspektami ekonomii i życia społecznego 3. Rozwinięcie lokalnego drobnego przemysłu produkującego towary konsumpcyjne oraz na potrzeby rolnictwa. Skutki Wielkiego Skoku: Z głodu zmarło ok. 19 milionów ludzi, choć „Czarna księga komunizmu” podaje liczbę 40 milionów, W 1960 z planowanych 525 milionów ton zbóż zebrano niecałe 143 miliony ton, brak przyrostu PKB, połacie ziemi leżące odłogiem - skutek masowych robót publicznych, Klęski żywiołowe, zawieszenie współpracy z ZSRR i wstrzymanie radzieckiej pomocy technologicznej spowodowało przerwanie wielu chińskich przedsięwzięć przemysłowych.

2. REWOLUCJA KULTURALNA - Data: 1966 - 1976 Pomysłodawca - Mao Zedong, Realizator - Czerwona Gwardia (zorganizowane bojówki uczniowskie i studenckie) Cel -stworzenie nowego człowieka w nowym społeczeństwie, Geneza - krytyka sztuki, którą żona Mao zinterpretowała jako ośmieszenie jego osoby, Skutki - „Dziesięć katastrofalnych lat” - usuwanie rektorów uczelni oraz innych intelektualistów, organizowanie wieców w całym kraju przez „czerwonogwardzistów”, zamordowanie kilku milionów ludzi, zniszczenie wielu zabytków kultury chińskiej, spadek produkcji przemysłowej i rolnej. Kres Rewolucji Kulturalnej - śmierć Mao Zetonga z 1976 r. - Mao desygnuje na stanowisko premiera mało znanego Hua Guofenga. Po namowie Denga Xiaopinga, Hua aresztuje „bandę czworga” , w skład której wchodzi - ostatnia żona Mao oraz najwyżej postawieni „rewolucjoniści kulturalni”.

CHINY W OKRESIE REFORM PO 70 ROKU: 9 września 1976 roku zmarł Mao Zegong, miesiąc później została obalona „banda czworga”. Z walk wewnątrz elit wyłonił się Deng Xiaoping jako nowy przywódca i zwycięzca z antymaoistowskiej koalicji. W grudniu 1978 r. przyjęto reformatorski program „Czterech modernizacji” - w przemyśle, rolnictwie, obronie narodowej, nauce i technice oraz postanowiono otworzyć kraj na wpływy z zewnątrz. W pierwszym etapie reform(1979-1984), zapoczątkowano zmiany w 5 głównych dziedzinach. Po pierwsze, ziemię należącą do komun ludowych podzielono między chłopów na zasadzie umów dzierżawnych. Uwolniono też system obrotu płodami rolnymi. Po drugie, zaczęto tworzyć specjalne strefy ekonomiczne z preferencjami dla prywatnych inwestorów, głownie z zagranicy. Po trzecie, uwolniono część cen artykułów konsumpcyjnych. Po czwarte, rozpoczęto reformę systemu planowania i zarządzania przedsiębiorstwami państwowymi. Po piąte, zainicjowano program modernizacji kadr. Tysiące Chińczyków wysyłano do USA i innych państw zachodnich, by zdobyli odpowiednie kwalifikacje.

NOWE OBRAZY CHIN: Dynamiczny wzrost gospodarczy zmienia oblicze kraju. Powstają nowe miasta i wsie wyrastają, modernizuje się cały czas infrastrukturę, rozwija się turystyka, ChRL otwierają się na zagranicę. Rozkwita ponownie literatura, sztuka i film, do społeczeństwa powraca ponownie religia. Budowany jest nowoczesny, elitarny system edukacji - ponad 300 tys. studentów wysłano na zachodnie uczelnie, skąd powrócili jako dobrze wykształceni specjaliści. Do nowej świadomości społecznej przyczyniła się krytyczna rozprawa z „rewolucją kulturalną”. Głośne stały się żądania przestrzegania praw człowieka i ochrony przed przemocą państwa. Partia i rząd zdecydowały się odpowiedzieć na te protesty siłą. Doprowadziło to do masakry na Tiananmen (Plac Niebiańskiego Pokoju) w Pekinie. 19 maja Zhao Ziyang spotkał się na placu Tian'anmen z protestującymi, którzy odmówili jednak zaprzestania protestu. Ważnym wydarzeniem tamtego okresu był wprowadzony 19 maja 1989 roku stan wojenny w Pekinie. Pierwsze próby rozpędzenia studentów przy użyciu lokalnych oddziałów wojskowych zakończyły się niepowodzeniem. Dopiero sprowadzona z prowincji 27. Armia na rozkaz władz nocą z 3 na 4 czerwca 1989, przy użyciu czołgów i ognia z broni maszynowej, rozpędziła uczestników protestów. Większość ofiar zginęła podczas walk.

3. STOSUNKI CHINY-USA

Po zwycięstwie komunistów w chińskiej wojnie domowej i proklamacji Chińskiej Republiki Ludowej 1 października 1949 roku USA nie uznały władzy komunistycznej w Chinach, a wkrótce powstrzymywanie rozprzestrzeniania się komunizmu stało się głównym celem polityki USA w regionie Azji i Pacyfiku. Zasadnicza zmiana w stosunkach chińsko-amerykańskich nastąpiła za prezydentury Richarda Nixona. 14 kwietnia 1971 r. Waszyngton zniósł ponad 20-letnie embargo handlowe wobec Chin. 21 lutego 1972 roku Nixon przybył do ChRL; na zakończenie wizyty 28 lutego wydano tzw. komunikat szanghajski w którym obie strony zadeklarowały wolę normalizacji stosunków bilateralnych i redukcji ryzyka wybuchu konfliktów międzynarodowych oraz wyparły się dążeń hegemonicznych w regionie Azji-Pacyfiku, zaś USA „przyjęły do wiadomości, że wszyscy Chińczycy po obu stronach Cieśniny Tajwańskiej utrzymują, że istnieją tylko jedne Chiny i że Tajwan jest częścią Chin”. 15 grudnia 1978 roku ChRL i USA ogłosiły communique o ustanowieniu stosunków dyplomatycznych, w którym USA uznały rząd ChRL za jedyny legalny rząd Chin, ale też zapowiedziały „utrzymywanie kulturalnych, komercyjnych i innych nieoficjalnych stosunków z ludnością Tajwanu. 7 lipca 1979 roku podpisano porozumienie o stosunkach handlowych, w którym wzajemnie przyznano sobie klauzulę największego uprzywilejowania (KNU). Masakra na placu Tienanmen w czerwcu 1989 roku wywołała głęboki kryzys w stosunkach chińsko-amerykańskich. Administracja Busha nałożyła na Chiny sankcje dyplomatyczne, zamrażając kontakty na wysokim szczeblu, i sankcje ekonomiczne, m.in. zakazując sprzedaży broni i sprzętu wojskowego. W styczniu 1990 roku Kongres USA - zakaz sprzedaży sprzętu wojskowego i broni oraz wyposażenia służącego zwalczaniu przestępczości, zakaz eksportu satelitów, możliwość odmowy sprzedaży towarów i technologii nuklearnej. 24 maja 2000 roku Izba Reprezentantów USA uchwaliła przyznanie Chinom permanentnych normalnych stosunków handlowych (czyli KNU) po ich wejściu do WTO. Dodać trzeba, że przez całą dekadę lat 90-tych handel między ChRL a USA bardzo szybko wzrastał: w 1995 roku wartość wymiany przekroczyła 50 miliardów dolarów, przy czym aż 45 miliardów dolarów stanowił chiński eksport, a w 2000 roku chiński eksport, a także całość wymiany handlowej, przekroczyły już 100 miliardów dolarów. Po zamachach terrorystycznych w Nowym Jorku i Waszyngtonie 11 września 2001 roku Waszyngton uznał, że przychylność Chin jest niezbędna w polityce zagranicznej USA globalnej wojnie z terroryzmem.

4. STOSUNKI CHINY-INDIE: Chiny i Indie są jednymi z największych krajów na świecie pod względem obszaru, a już z całą pewnością nie mają sobie równych pod względem ludności. Na stosunki chińsko-indyjskie cieniem rzucała się zwłaszcza sprawa Tybetu. Pomocy Tybetowi udzielały zaś Indie, co było powodem napięć w dwustronnych relacjach. Uległy one zaostrzeniu 1950 roku, kiedy wojska chińskie ponownie weszły do Tybetu i przejęły nad nim kontrolę.

Dla premiera Indii, Jawaharlala Nehru, przyjaźń z Państwem Środka była wręcz rdzeniem polityki zagranicznej. Bez niej jakiekolwiek marzenia Indii o pełnej niezależności w polityce zagranicznej i przywództwie w ruchu państw niezaangażowanych były nie do spełnienia. Degradacja indyjskiej placówki dyplomatycznej w 1952 r. w Tybecie, umożliwiła zbliżenie stanowisk obu azjatyckich mocarstw i podpisanie 29 kwietnia 1954 roku w Pekinie porozumienia pomiędzy Chinami i Indiami w sprawie handlu i wzajemnych stosunków pomiędzy rządem w Delhi a Tybetem.
Rezultatem tego były wydarzenia z 1962 roku. Pozornie błahy spór graniczny o w większości jałowe i niezamieszkałe tereny na pograniczu indyjsko-chińskim przekształcił się w regularną wojnę, w którą obie strony zaangażowały tysiące żołnierzy. Stosunki uległy dalszemu pogorszeniu, gdy Chiny wsparły w 1965 roku Pakistan, który toczył z Indiami wojnę o kontrolę nad spornym obszarem Kaszmiru. Napięcie potęgowała ciągle żywa kwestia Tybetu. Indie udzieliły schronienia tybetańskiemu przywódcy, Dalajlamie, który symbolizował dążenia niepodległościowe tego regionu.
Lata dziewięćdziesiąte ubiegłego wieku przyniosły w obu krajach olbrzymi wzrost gospodarczy. Wpłynęło to na zwiększenie wymiany handlowej pomiędzy obydwoma regionalnymi mocarstwami, której wartość systematycznie rosła. Chiny inwestują pieniądze m.in. w indyjską infrastrukturę, a indyjskie przedsiębiorstwa zajmujące się oprogramowaniem informatycznym otwierają swoje filie w Chinach
 
Obydwa kraje współpracują również w sferze militarnej. Potencjalnym przedmiotem współpracy mogą być sprawy związane ze sprzętem wojskowym, który zarówno w przypadku Indii, jak i Chin pochodzi w większości z Federacji Rosyjskiej. Indie obok Chin stały się jednym z największych konsumentów energii na świecie. Wzrost potęgi gospodarczej tych krajów implikuje rosnące zapotrzebowanie na surowce.

SPRAWA TYBETU: Obszar sporny, który Chiny uznają niezmiennie za integralną część państwa. W oficjalnej ideologii zajęcie Tybetu przez armię chińską oraz wymuszoną ugodę z 1951 roku przedstawiano jako akt wyzwolenia. W latach 60. - w ramach rewolucji kulturalnej Chińczycy niszczą ponad 2,6 tys. świątyń; wciąż napływają chińscy osadnicy. Tymczasem ludność Tybetu nie wyzbyła się dążeń do autonomii kulturalnej i politycznej. Szczególną inspiracją dla tych dążeń była postawa i działalność Dalajlamy, który we wrześniu 1987 r. ogłosił 5- punktowy plan pokojowy dla Tybetu. Zakładał on przekształcenie Tybetu w strefę pokoju, odstąpienie od kolonizacji chińskiej, zagrażającej istnieniu Tybetańczyków jako narodu, poszanowanie praw człowieka i swobód demokratycznych. W związku z tlącym się stale niezadowoleniem władze centralne w Pekinie usiłowały ustabilizować swe rządy w Tybecie przez nacisk i gesty normalizacyjne, ale na warunkach chińskich. Gdy do Tybetu dotarły odwilżone prądy z Pekinu oraz 5-punktowy plan Dalajlamy, w październiku 1987r. w Lhasie rozpoczęły się demonstracje. Policja otworzyła ogień, zabijając co najmniej 30 osób. Ponownie do antychińskich demonstracji doszło w marcu 1988r. , po których wiele setek ludzi poddano torturom. Wprowadzony wówczas w Tybecie stan wojenny zniesiono dopiero w maju 1990r. W październiku 1990r. zajścia na podobnym tle wystąpiły w Xining. Informacje o okrucieństwach chińskich bardzo szkodziły opinii Chin na arenie międzynarodowej i prowadziły do napięć w stosunkach z państwami stojącymi na gruncie praw człowieka.

5.PRZESTRZEGANIE PRAW CZŁOWIEKA

Ustrój polityczny Chin, uważane są za dyktatorskie rządy jednej partii, która poparcie ludności dla socjalistycznej rewolucji zdobywa na drodze szykan, tortur i więzienia w obozach pracy (laogai) wrogów systemu, w czym pomaga rozbudowany i prężnie działający aparat policyjny, a także wojsko i sądy, będące oczywiście na usługach reżimu. Najdonioślejszą jednak rolę w funkcjonowaniu chińskiego ustroju pełnią, obozy pracy, które na wzór hitlerowskich lagrów, służą za miejsce koncentrowania osobników zagrażających komunistycznej rewolucji. Oczywiście wiele osób stamtąd nie wraca. W Chinach podstawą do aresztowania obywatela staje się niejednokrotnie najzwyklejszy donos. Aresztowanego w ten sposób człowieka latami trzyma się w zamknięciu bez udowodnienia mu winy i skazania przez sąd. Ponadto tortury stosowane podczas przesłuchań i wymuszanie zeznań w większości przypadków sprawiają, iż oskarżony sam przyznaje się do czynów, których nie popełnił. Ludzie osadzeni w chińskich obozach pracy zmuszani są do wykonywania prac wymagających ogromnego wysiłku fizycznego, co nie jest połączone z właściwym w takiej sytuacji żywieniem więźnia, który otrzymuje jedynie głodowe racje żywnościowe. Z tego powodu, na skutek wycieńczenia ciężką pracą i niedożywienia, w laogai umierają tysiące ludzi. W chińskich więzieniach nagminne jest znęcanie się nad więźniami, bicie ich i torturowanie czy zabijanie, choćby za pomocą zastrzyku podawanego więźniowi jako leku. W Chinach więzi się bowiem wiele kobiet i dzieci, których los jest zgoła gorszy od losu przedstawicieli płci męskiej. Bywają też bite i torturowane, a najczęstszą praktyką prześladowców są po prostu gwałty. Największe kontrowersje budzi problem kary śmierci, którą w Chinach orzeka się nader często i z podobną częstotliwością wykonuje. Tak więc, na karę śmierci skazuje się w Chinach za wiele zupełnie od siebie różnych przestępstw; przez rozstrzelanie lub zastrzyk z trucizny giną zarówno seryjni mordercy bądź terroryści, jak i ludzie, którzy popełnili znacznie lżejsze w rozumieniu europejskim przestępstwa, by nie powiedzieć "wykroczenia". Następnie wywozi się ich ciężarówkami na miejsca kaźni - niejednokrotnie stadiony piłkarskie - i na oczach tłumu zabija strzałem w tył głowy lub w plecy. Komunistyczne władze Chin od lat stosują prześladowania religijne względem Tybetańczyków czy chrześcijan. Niszczą zabytki sztuki sakralnej, podpalają klasztory, biją i mordują buddyjskich mnichów przy użyciu wojska. Dochodzi tu także do procederu regulowania populacji, który zezwala małżeństwu wychowywać jedynie jedno dziecko, a posiadanie większej ilości dzieci prowadzi do restrykcji ze strony władz. Z tej przyczyny chińskie kobiety często zmuszane są do aborcji, a zdarza się też, że morduje się tam noworodki.

6. BIEŻACE KWESTIE CHIN - KRYZYS DZISIEJSZY
   

Rząd Chin zatwierdził uruchomienie opiewającego na 4 biliony juanów (586 mld dolarów) - 1/5 chińskiego PKB za 2007 rok programu ożywienia gospodarki, co ma zwiększyć krajowy popyt i złagodzić skutki globalnego kryzysu kredytowego.

Jak podała Xinhua, w ramach aktywnej polityki fiskalnej wysiłek inwestycyjny zostanie skierowany na budowę dróg, kolei i lotnisk w całych Chinach. Wsparcie finansowe otrzymają również tworzenie bazy mieszkaniowej o przyzwoitym standardzie, poprawa infrastruktury wiejskiej, energetyka, ochrona środowiska, opieka społeczna i innowacyjność techniczna. Rząd pozwoli również na potrącenia podatku dla firm, które przeznaczą część finansów na zakup środków trwałych, m.in. maszyn. 2009 r. : Wzrost produktu krajowego brutto Chin wyniósł w drugim kwartale obecnego roku 7,9 proc. w porównaniu z analogicznym okresem 2008 roku - wynika z danych zaprezentowanych w Pekinie. Poprawa sytuacji wynika głównie ze wzrostu popytu na wewnętrznym rynku oraz zwiększenia produkcji przemysłowej, co ma świadczyć o skuteczności antykryzysowego pakietu stymulacyjnego. Według analityków, Chiny prawdopodobnie staną się pierwszym głównym krajem świata, jaki przezwycięży obecny kryzys gospodarczy. Chiny będą zachęcać przedsiębiorców do eksploatacji i kupowania surowców za granicą, a rząd zamierza oferować niskooprocentowane pożyczki w przypadku ważnych projektów dotyczących inwestycji energetycznych. Zabiegi o surowce na bazie pożyczek: W połowie lutego br. prezydent Hu Jintao odwiedził sześć krajów afrykańskich i zapewnił, że pomimo kryzysu światowego Chiny nie zamierzają zmniejszyć pożyczek dla Afryki. Do regionu ma też trafić 350 mln USD ze środków, jakie Chiny przekazały Międzyamerykańskiemu Bankowi Rozwoju. Naturalnie w zamian za inwestycje w Afryce Pekin liczy na łatwy dostęp do surowców. Chiny już sprowadzają ropę z Sudanu. Wśród afrykańskich kontrahentów tego kraju są też m.in. zambijskie kopalnie kobaltu czy rafinerie z Angoli. Pożyczki dla Ameryki Pd.: Dziesięć miliardów dolarów otrzyma Brazylia. W zamian za pomoc dostaną od 60 tys. do 100 tys. baryłek ropy dziennie. Umowa podpisana w Wenezueli to ok. miliona baryłek dziennie dostarczanych do 2015 roku w zamian za 6,5-miliardową pożyczkę. 17 lutego - w czasie rozmów rząd chiński ostatecznie potwierdził gotowość pożyczki w wysokości 25 bilionów USD dla rosyjskiego koncernu Rosnieft i operatora systemu rurociągów - spółki Transneft. W zamian Chiny otrzymają przez najbliższe 20 lat dostawy ropy w ilości ponad 241 tys. baryłek dziennie.

7. STOSUNKI CHINY - ROSJA
     ZSRR uznał Chińską Republikę Ludową już 2 października 1949 roku, dzień po jej proklamowaniu. Początkowo bliskie stosunki ochłodziły się w drugiej połowie lat 50-tych z powodu różnic ideologicznych i nie poprawiły aż do schyłkowego okresu ZSRR, kiedy w marcu 1985 roku na Kremlu pojawiła się reformatorska ekipa Michaiła Gorbaczowa. W lipcu 1986 roku we Władywostoku Gorbaczow proklamował nową erę w stosunkach azjatyckich, deklarując zamiar otwarcia Dalekiego Wschodu na handel z Chinami oraz częściowego wycofania wojsk z Mongolii i Afganistanu. Na początku lat 90-tych przystąpiono do rozwiązywania trudnej kwestii granicznej. 16 maja 1991 roku podpisano porozumienie o ustaleniu wschodniego odcinka granicy radziecko-chińskiej, na którym w marcu 1969 roku doszło do krwawych starć zbrojnych. 18 grudnia podpisano wspólną deklarację o podstawach stosunków dwustronnych, w której Rosja i Chiny zobowiązały się do niewchodzenia w żadne układy, które szkodziłyby suwerenności i bezpieczeństwu drugiej strony oraz do niedopuszczenia by ich terytoria były wykorzystywane przez państwa trzecie przeciw suwerenności i interesom bezpieczeństwa którejkolwiek ze stron.
     W styczniu 1994 roku zadeklarowano, że żadne z państw nie użyje broni jądrowej przeciw drugiemu jako pierwsze.
STOSUNKI ROSYJSKO-CHIŃSKIE W XXI WIEKU: Swoją pierwszą wizytę w Pekinie Putin złożył w lipcu 2000 roku, a 16 lipca 2001 roku wraz z prezydentem Jiangiem Zeminem podpisał w Moskwie traktat dobrego sąsiedztwa, przyjaźni i współpracy - pierwsze tego rodzaju porozumienie między oboma państwami od 1950 roku. Za rządów Putina i Miedwiediewa doszło do końcowego uregulowania problematycznej kwestii granicznej. Podczas trzeciej wizyty Putina w Chinach w październiku 2004 roku podpisano dodatkowe porozumienie w sprawie ostatecznej demarkacji wschodniego odcinka granicy, przewidujące zwrot Chinom przez Rosję wyspy Tarabarow (Yinlong) i połowę wyspy Bolszoj Ussurijski (Heixiazi). W marcu 2008 roku Moskwa udzieliła Pekinowi jednoznacznego poparcia w kwestii Tybetu.

8. POWSTANIE TAJWANU
   W Azji nieustannie toczył się konflikt o Tajwan, który Chiny uważały za część swojego terytorium. W 1945 na mocy ustaleń alianckich Japonia zwróciła Tajwan Chinom, co znalazło potwierdzenie w traktacie pokojowym podpisanym 8 września 1951 w San Francisco. W grudniu 1949, po klęsce w chińskiej wojnie domowej, na Tajwanie schronił się obalony rząd Chang Kai-sheka, resztki wojsk wraz z około 2 milionami uchodźców z kontynentu. Czang Kaj-szek, uznając zwycięstwo komunistów w Chinach za stan przejściowy, do swojej śmierci w 1975 sprawował urząd prezydenta Republiki Chińskiej i proklamował "program powrotu". Wspierany politycznie i militarnie przez USA zdołał się uchronić przed inwazją komunistycznych Chin. Polityka Pekinu, wraz z rozpoczęciem dynamicznego wzrostu gospodarczego od czasów ekonomicznych reform Deng Xiaopinga (przełom lat 70. i 80.) wywierają silną presje na wspólnotę międzynarodową, w myśl której to Chińska Republika Ludowa reprezentuje Chiny - a więc zarówno Chiny kontynentalne, jak i "zbuntowaną wyspę", za jaką Pekin uznaje Tajwan. Władze Tajwanu były uznawane przez większość państw zachodnich jako legalny rząd Chin i do 1971 roku reprezentowały je w ONZ. Liberalna polityka gospodarcza prowadzona od wczesnych lat 50. przyniosła dynamiczny wzrost gospodarczy i handlowy, który w znacznym stopniu zneutralizował pogłębiającą się izolację polityczną kraju. W 1972 roku Tajwan zerwał stosunki dyplomatyczne z Japonią po nawiązaniu przez Tokio stosunków dyplomatycznych z Pekinem. W latach siedemdziesiątych większość państw (wśród nich USA w 1979 r.) cofnęła uznanie dyplomatyczne Republiki Chińskiej (w 1996 r. Tajwan utrzymywał stosunki dyplomatyczne z 31 państwami oraz nieoficjalne przedstawicielstwa w wielu krajach). Do 1987 r. na Tajwanie obowiązywał stan wyjątkowy, w 1989 r. przywrócono demokrację. W marcu 2005 roku Narodowe Zgromadzenie ChRL uchwaliło tzw. prawo "antysecesyjne" - umożliwia ono Chinom zbrojną interwencję jeśli Tajwan ogłosi niepodległość.

9. MONGOLIA- Od lat 80., pod wpływem zmian w ZSRR, nastąpiły w Mongolii próby demokratyzacji ustroju politycznego i gospodarczego; 1989-90 powstały opozycyjne partie polityczne. Demokratyczne wybory do Wielkiego Churału Ludowego(parlament)w 1990 przyniosły zwycięstwo MPL-R(postkomunistyczna Mongolska Partia Ludowo-Rewolucyjna). Nowy Churał wybrał pierwszego prezydenta Mongolii — P. Oczirbata, zmienił nazwę państwa na Republikę Mongolską (1991) oraz uchwalił (1992) nową ustawę zasadniczą, która wprowadziła system demokracji parlamentarnej. W wyborach do Churału (VI 1992) ponownie zwyciężyła głosząca program socjaldemokratyczny MPRL, a w prezydenckich (VI 1993) — Oczirbat. Z wyjątkiem 1996 (wygrana opozycyjnej koalicji p.n. Unia Demokratyczna) w wyborach parlamentarnych i prezydenckich zwycięża MPRL. Po wyborach 2004 powstała koalicja MPRL i demokratów. Od 1989 trwa przebudowa mongolskiej ekonomiki w kierunku gospodarki wolnorynkowej.

10. WOJNA KOREAŃSKA- KOREA PN I KOREA PD

Korea w dawnych czasach była państwem uzależnionym od Chin, ale na początku XX stulecia została podbita przez Japonię i dopiero latem 1945 r. Płn. została zajęta przez ZSRR a pd. przez Amerykanów. W 1946 r wojska radzieckie i amerykańskie wycofały się z Korei, a w międzyczasie na płn. i pd. powstały struktury państwowe. Na płn. KRLD (Koreańska Republika Ludowo Demokratyczna) Państwem rządzi KIM IR SEN którego wykreował Stalin. Na pd. powstała Republika Korei uzależniona od USA. Podział przebiegał wzdłuż 38 równoleżnika. Prawdopodobnie z inicjatywy Mao Tse Tsunga, Kim Ir Sen zdecydował się na atak na pd. Koreę 25.06.1950 r. Ogromne sukcesy Korei płn. spowodowały że, wojska Korei pd. zostały zepchnięte do Pusanu. Truman zdecydował się na interwencję, ale pod flagą wojsk ONZ (uzyskał zgodę ponieważ był nieobecny delegat ZSRR, który miał prawo veta, a Czang (Chiny) był po stronie USA). Dzięki interwencji USA Korea Pd. odzyskała tereny i zajęła obszar KRLD po granicę z Chinami. 25.10.1950 r. Chiny komunistyczne wkroczyły na pomoc KIM IR SENOWI. W lecie 1951 r. ok 2/3 Korei było w rękach komunistów, a amerykanie powstrzymali ofensywę chińską i wojna przyjmuje charakter pozycyjny. Generał McArthur rozważał użycie bomby atomowej przeciw Chinom, ale Truman nie zgodził się bo obawiał się przyłączenia ZSRR do wojny. W 1953 r. umiera Stalin, konflikt zaczyna się wyciszać., 27.07.1953 r. zostaje podpisany rozejm w PANMUNDŻON - obowiązuje on do dziś.

Wojna niewiele zmieniła sytuacje. Już w czerwcu 1951 r. było oczywiste, że wojna nie może zakończyć się militarnym zwycięstwem którejkolwiek ze stron. W konsekwencji żadna ze stron nie została uznana za pokonaną. Korea pozostała podzielona. Nowa granica przebiegała niewiele dalej na północ od 38 równoleżnika, gdzie zaczęła się wojna.

SKUTKI WOJNY KOREAŃSKIEJ

- zginęło blisko 5 mln osób;

- znaczne zniszczenia KRLD;

- powszechny strach przed wojną światową z wykorzystaniem broni nuklearnej;

- potrojenie wydatków USA na obronność i uściślenie współpracy z sojusznikami w ramach NATO;

- Stany Zjednoczone przyjęły rolę naczelnego dowódcy w bloku państw zachodnich;

- 1952 r. powstanie w Paryżu Europejskiej Wspólnoty Obronnej;

SZANSA NA ZJEDNOCZENIE

W świadomości Koreańczyków nie ginie myśl o kulturowej i narodowej bliskości obu państw a wiele rodzin podzielonych jest sztuczną granicą. Należy zauważyć, że od czasu formalnego zakończenia wojny koreańskiej w 1953 r. obie Koree nie podpisały traktatu pokojowego, a więc oficjalnie są jeszcze w stanie wojny. Przeszkodą w ponownym zjednoczeniu może być także strach samych Koreańczyków przed potencjalnymi problemami jakie mogą z tego wyniknąć. Obie Koree rozwijają się niezależnie, toteż ich gospodarka znajduje się na innym poziomie. Kulturowo oba kraje także zaczynają się różnić, jednakże staro-koreańskie tradycje i kultura są powszechnie znane. W 1991 r. na zawodach w tenisie stołowym w Chiba w Japonii drużyny narodowe obu Korei wystąpiły jako jedna drużyna Korei. W roku 2000 w Sydney, w 2004 w Atenach oraz podczas ostatniej olimpiady w Pekinie drużyny południowo- i północnokoreańska wystąpiły na rozpoczęcie pod wspólną flagą.

11. ŁAMANIE PRAW CZŁOWIEKA W KOREI PN:

- łamanie prawa wolności od głodu i niedożywienia;

- ograniczenia możliwości wjazdu do kraju i dostępu do informacji;

- wykonywane egzekucje;

- brak wolności słowa;

- tortury i złe traktowanie;

OŚ ZŁA

Po raz pierwszy termin ten został użyty przez prezydenta Stanów Zjednoczonych podczas orędzia prezydenckiego, wygłoszonego 29 stycznia 2002 roku. Do państw "osi zła" zaliczone zostały Irak, Iran oraz Korea Północna. 6 maja 2002 pojęcie państw "osi zła" w swoim wystąpieniu "Beyond the Axis of Evil" rozszerzył ówczesny podsekretarz stanu, John R. Bolton. Do Iraku, Iranu oraz Korei Północnej dodał on Kubę, Libię oraz Syrię, jako państwa "celowo dążące do uzyskania dostępu do broni chemicznej oraz biologicznej".

12. STOSUNKI MIĘDZYKOREAŃSKIE PO 2008 ROKU
Po objęciu przez Lee Myung-bak urzędu 25 lutego 2008 roku stosunki międzykoreańskie zaczęły szybko się pogarszać. Lee zadeklarował odejście od dotychczasowej polityki zaangażowania KRL-D i uzależnił dalszą pomoc gospodarczą dla Północy od postępów w niepewnym procesie denuklearyzacji; ponadto głosił konieczność odnowienia tradycyjnego sojuszu z USA. 27 marca Korea Południowa po raz pierwszy od 2003 roku poparła rezolucję ONZ, przyjętą przez Radę Praw Człowieka, potępiającą łamanie praw człowieka w Korei Północnej. 30 stycznia 2009 roku Komitet Pokojowego Zjednoczenia Korei ogłosił, że KRL-D unieważni wszystkie porozumienia polityczne i militarne zawarte z Koreą Południową i ostrzegł, że obie Koree znajdują się na krawędzi wojny.
Drugi w historii test bomby atomowej przez KRL-D 25 maja 2009 roku wywołał eskalację napięć, grożących nawet wybuchem wojny. 26 maja Seul ogłosił, że przystąpi do Inicjatywy Bezpieczeństwa od Proliferacji (PSI) zmierzającej do przeciwdziałania globalnemu przemytowi broni masowej zagłady, której ostro sprzeciwiała się Korea Północna. 27 maja Phenian oświadczył, że uważa rozejm z 1953 roku kończący Wojnę Koreańską za nieważny i zagroził Korei Południowej atakiem jeśli północnokoreańskie statki zostaną zatrzymane w ramach uczestnictwa Seulu w PSI. 28 maja siły zbrojne Korei Południowej i USA na Półwyspie Koreańskim podniosły stopień gotowości bojowej do najwyższego od października 2006 roku, kiedy KRL-D po raz pierwszy przeprowadziła test bomby atomowej.

Państwo

Ustrój

Dawna kolonia

Największe narodowości

Ludność w mln

Powierzchnia w tys. km

PKB w USD

I

II

II

w mld

p.capita

CHINY

Republika ludowa

Chińczycy

Japończycy

Mandzurowie

1 315,3

1 315,3

3378

2 456

KOREA PD

Demokr.

Koreańczycy

Chińczycy

Japończycy

47,8

99,9

KOREA PN

Dżucze

Koreańczycy

Chińczycy

Japończycy

23.8

122,8

TAJWAN

Niezalezna republika

brytyjska

Tajwańczycy

Chińczycy

Gaoszanowie

22,9

36,2

MONGOLIA

republika

Mongołowie

Turcy

inne

2,9

1 564,1

3 200

Ogółem region ( suma)

Udział regionu w świecie w % ( świat=100 )

BIBLIOGRAFIA:

1. J. Kukułka „Historia współczesna stosunków międzynarodowych”, Warszawa 2003

2. O. Wegel „Chiny”, Warszawa 2006

3. K Tomala „Chiny. Przemiany państwa i społeczeństwa w okresie reform 1978 - 2000”, Wyd. TRIO, Warszawa 2001

4. red. Marzena Dobosz, Ryszard Popiołek, „Tajwan, Korea, Mongolia”, Warszawa

5. K. Kubiak, „Korea 50”, Warszawa 2001

1

---