Organizacyjne

16 stycznia 2011

00:40

Godzin wykładów: 33

Godzin ćwiczeń: 26

 

Dr Grzegorz Górecki - wykłady

Dr Anna Wierzbicka - ćwiczenia

 

Procedura zaliczania:

Zaliczenie ćwiczeń - wpis w indeksie - w sesji u p. dr -ustnie-wstępnie

Jest szansa na zwolnienie, jak jest 5 z ćwiczeń, ale niekoniecznie. Ocena z ćwiczeń ma wpływ na ocenę z wykładów.

 

Literatura:

1. Ze skryptu

2. Niezbędne minimum - "Zoologia dla uczelni rolniczych" Hentel-Zawitkowska

3. Polecana "Historia zwierząt kręgowych" - Szarski (dobry język, przystępny)

4. "Bezkręgowce" -Jura

5. "Anatomia zwierząt" - Krysiak, Koptyś, Kobryńczuk

6. "Ptaki Polski" Kruszewicz

7. "Zoologia bezkręgowców" - Grabba

8. "Biologia" Villego

A w zasadzie wszystko, co się odnosi - ale nie WIKI i podobne.

 

Zakres: komórka, histologia, anatomia porównawcza zwierząt wyższych, systematyka zwierząt, przegląd systematyczny ryb, płazów, gadów, ptaków - śpiewające, szponiaste; ssaki - dużo; zoogeografia, interakcja międzyzwierzęca.

 

 

Ryby

3 marca 2011

09:50

Warunki środowiskowe: gęstość H₂O ~=800*gęstość powietrza (1,2g*dm^-3)

Kształt determinowany gęstością wody i środowiskiem życia - hydrodynamiczny - opływowy:

• Dobrze pływające ryby - ciało wrzecionowate, przewężona szypuła i symetryczna płetwa ogonowa w kształcie półksiężyca ( tuńczyk, miecznik, rekin)

• Ryby polujące z zasadzki - płetwy zebrane z tyłu, bardzo wydłużone ciało - przyspieszenie (szczupak)

• Spokojne wody z roślinnością denną - ciało bocznie spłaszczone (karaś, leszcz, płoć)

• Denne ryby - spłaszczone ciało lub płaski brzuch (flądry: stornia, gładzica, halibuty)

• "szybcy inaczej" - poskoczek, pławikonik, żabnica - ich kształt - dziwny, bo przeżycie nie zależy od poruszania się

 

Skóra właściwa wytwarza elastyczne łuski, zawiera receptory chemiczne, termiczne, mechaniczne, komórki barwnikowe, gruczoły śluzowe. Naskórek zawiera liczne gruczoły śluzowe - tarcie.

Linia naboczna - specyficzny narząd zmysłów, umożliwia wyczuwanie drgań wody - kanał naboczny, kanaliki przez skórę do środowiska,

 

Ubarwienie kryptyczne - maskujące

 

Ciernik - Pl, gniazda, barwy godowe

 

Błędnik - pozostałość po rybach

 

Skóra, łuski, kanaliki z porami

 

Kanał naboczny - przedłużony do kości czaszki - kanały głowowe, wypełnione ciałkami czuciowymi

Zakończenia nerwowe

 

Prawo Archimedesa - pływalność ryb - regulacja zawartości pęcherza pławnego - N O Ar, CO2, - powietrze. Część ryb nie ma pęcherza - muszą pływać, żeby utrzymać się w toni - ruch-> wydatek energii.

 

Skrzela - na łukach skrzelowych osadzone listki skrzelowe, omywane prądem wody. Jak ryba płynie - no problemo, jak stoi - musi wytworzyć przepływ, rytmicznie pracując pyszczkiem i pokrywami skrzelowymi. Skrzela - jak książki - listki skrzelowe - jak kartki - 1 i 2 strona, razem duża powierzchnia wymiany gazowej. Jak ryba na powietrzu - nie może, bo się listki skrzelowe zbrylają bez przepływu wody.

Mechanizm działania! -

Główne źródło tlenu w wodzie - atmosfera. Wraz z temperaturą spada nasycenie wody tlenem (dla 0 - 100%, 15-65%, 20 - 60%, 30-52%). Wymiana gazowa powierza z wodą - tylko na powierzchni (tlen na głębokość 250m - ok. 40 lat)Woda w ruchu - wzrost nasycenia - zwiększona powierzchnia wymiany

 

Osmoregulacja:

Roztwór hipotoniczny - słodkowodne - wchłaniają wodę - tracą sole - komórki solne(przeciwdziałają nadmiernej utracie przez wyłapywanie ze środowiska zewn. Jonów i transmisji wbrew gradientowi stężeń do organizmu - koszt ATP), mocz rozwodniony

Roztwór hipertoniczny - słonowodne - tracą wodę - mają nadmiar soli - wydalają stężony mocz

 

Warunki wpływają na różne rodzaje krain:

1. Kraina pstrąga

1. T wody 9+-1, V wody >1m/s (2-3m/s) => maksymalne nasycenie tlenem

1. Dno kamieniste, żwirowe, 1. kl czystości

1. Doskonali pływacy o wysokich wymaganiach tlenowych, drapieżcy (pstrąg potokowy, śliz, strzebla potokowa, minóg strumieniowy)

2. Kraina lipienia

1. T 10-12, V =~1m/s

1. Piasek, muł w zastoiskach, I II

1. Przeważnie drapieżcy, pojawia się glonojad (świnka)

1. Lipień, kleń świnka, łosoś szlachetny

3. Kraina brzany

1. T12-14, V<1m/s, spada {O]

1. Dno i poziom wody ->constans, ławice mułu w zakolach - tylko środkowa część nurtu bez roślinności, Iikl, zmętnienia naturalne

1. Brzana, jaź, boleń, jelec, Łosoś szlachetny

4. Kraina leszcza

1. T -20 w meandrach, V maleje => maleje mocno [O], ikra zagrożona

1. Nawroty, meandry, starorzecza, zatoki, namuły, silne zmętnienie II, III kl, roślinność o liściach pływających

1. Krępa sylwetka - leszcz, lin, okoń, wzdręga, płoć, szczupak

5. Kraina jazgarza (płastugi)

1. T duża (do pow.20 w zakolach), V mała, niska [O], przyducha, często poniżej 10%

1. Deltowate ujścia, bardzo wolny nurt, dno muliste, szeroki, silnie zarośnięty brzeg, II-IV kl, przemysł rolnictwo robią swoje- kumuluje z całego biegu, cofki - zasolenie!

1. Jazgarz, stornia, parposz, węgorz, stynka

 

 

 

 

 

Płazy

10 marca 2011

09:55

Nieliczna grupa kręgowców dwuśrodowiskowych (amfibiotycznych), czworonogi, zmiennocieplne, bezowodniowce. Cechy:

• Duża, spłaszczona głowa, bezpośrednio połączona z tułowiem - ograniczona ruchomość

• U ogoniastych dobrze wykształcony ogon, leżący za tułowiem

• Opływowy kształt ciała

• Dwie pary kończyn do pływania i poruszania się na lądzie; odmieniec jaskiniowy - 1 para - wyjątek

• Palce - kończyny przednie - 4, tylne-5 spiętych błoną pławną, bez pazurów,

• Wypukłe oczy z powiekami

• Parzyste nozdrza z klapkami, jama nosowa połączona z gardłem

• Dwa otwory słuchowe, pokryte błoną bębenkową

• Skóra z gruczołami śluzowymi - zabezpieczenie przed wysychaniem, gruczoły jadowe - u niektórych duże, wyraźne skupienia - brodawki, największe - gruczoły przyuszne

• Brak lub krótkie/bardzo krótkie żebra - brak klaty=>sposób oddychania (prymitywne płuca, u nielicznych form workowate płuca, bez pęcherzyków) - wtłaczają do płuc powietrze za pomocą czegoś jak miech - gardło jak miech- prosty system, za mała powierzchnia płuc - oddech wspomagany przez wchłanianie przez wilgotną skórę (sucha nie pozwala na wymianę gazową) oraz błonę śluzową jamy gębowej i gardzieli

• Naga skóra

• Zewnętrzna warstwa skóry -cienka warstwa wielowarstwowego złuszczającego się nabłonka

• Salamandra i ropucha - gruczoły przyuszne

• Barwa - komórki pigmentowe, maskujące ochronne barwy

• Jaskrawe i kontrastowe barwy - kumak, salamandra - obrona, odstrazsanie

• Rozmnażanie - jaja w wodzie, rzadziej wilgotna ziemia - ochrona przed wysychaniem, jajo, część jajożyworodne, bezowodniowce(!) -w rozwoju osobniczym- larwa (żyjąca w środowisku wodnym) - głowacz, czyli kijanka - po wyrośnięciu metamorfoza - przebudowa większości, a w zasadzie wszystkich narządów - z formy wodnej do lądowej.

• Mięsożerne - żywią się tylko żywymi organizmami - czasem można spotkać w żołądku liczne rośliny - przypadkowy składnik przy polowaniu, przystosowanie języka do polowania - np.

 

Systematyka:

Rząd: płazy ogoniaste (Caudata)

Rodzina: salamandrowate (Salamandridae)

Salamandra salamandra - salamandra plamistaw ( jak jaszczurka, czarno-żółte ubarwienie, strasznie zmienny układ plam, ogon masywny, gruby, niski - typ lądowy, lądowy i skryty tryb życia, wymaga wilgotnośći, gody na lądzie, samice wchodzą do wody tylko w celu urodzenia larw, jajożyworodne, a tak nie wchodzą do wody - pływa nieudolnie, nie nurkuje, najbardziej ociężały płaz w Europie:) aktywność zmierzchowa, głównie nocna, za dnia - tylko jak jest deszcz i ciepło, optimum temperaturowe 10-15, przy 20-26 wymaga>90% wilgotności, żerowanie - spokojne, leniwe)

Triturus cristatus - traszka grzebieniasta (ciało delikatnie umięśnione, ogon typu wodnego - silnie spłaszczony - jak płetwa. Preferują czyste, nasłonecznione zbiorniki z rozwiniętą roślinnością, nocny tryb życia - dzień w ukryciu, najskromniej ubarwiona, szata godowa tylko u samców w postaci wytworów skórnych - grzebień z przerwą- cecha gatunkowa; najdłużej przebywa w wodzie, wilgociolubna na lądzie, 0-32, optimum 20 oC, mniej liczna niż vulgaris

Triturus vulgaris - traszka zwyczajna - (wzdłużny fałd skórny na grzebiecie, u samców w czasie godów, mały grzebień, bez przerwy, u samców fałd brzuszny błękitnosrebrny, zdolność odbywania godów w bardzo zimnej wodzie- nawet w lekko zmrożonych wodach, - najwcześniej gody

Triturus montandoni - trzaszka karpacka - przypomina T. vulgaris, dobrze widoczne, sterczące fałdy gruczołowe na krawędziach silnie spłaszczonego grzbietu, fałd skórny przez środek, wzdłuż kręgosłupa - 3 fałdy aż do ogona, nić ogonowa 5-8mm - cecha gatunkowa, Karpaty od Beskidu Śląskiego po Bieszczady, zacienione miejsca

Triturus alpersis??? = traszka górska, brak gruczołów u samców, nieprzerwany gładki, wyraźnie widoczny fałd skórny na grzbiecie, wysoka zdolność adaptacyjna - od gór po niziny.

 

Płazy bezogonowe (Anura)

Kumakowate (Bombinatoroidae) - skóra silnie pokryta brodawkami, dół jasny, jaskrawe plamy od dołu, rozdzielone, tryb życia wodny

Kumak nizinny 0 Bombina bombina - bardziej ropucha niż żaba, smukły, cały okres aktywnego życia -w wodzie, cały kraj do 250-300

Kumak górski - bombina variegata - Bardziej zwarte tułowie, masywne, bardziej ropucha, lepiej rozwinięte błony plawne, jaskrawe plamy brzuszne żółte, połączone w przec. Do nizinnego, może w zanieczyszczonych

 

Grzebiuszkowate (Pelobatidae)

Grzebiuszka ziemna - Pelobates fuscus - czaszka silnie uwypuklona- garb na łbie - między oczami, skóra delikatna, cecha charakterystyczna - woń po mechanicznym podważeniu skóry - woń czosnku, dzień - ukryta w ziemi - zakopuje się tam, gdzie stoi, bardzo szybko - ok. 2min.

 

Ropuchowate(Bufonidae) (tylne kończyny krótsze - skakanie do 30cm, wytrwale dąży - nie ucieka, broni się za pomocą toksyn z gruczołów skórnych, duże oczy, , poziome źrenice, silnie rozwinięte gruczoły przyuszne)

Szara - Bufo bufo (gruczoły przyuszne, barwa szarość+brąz, aktywność dobowa związana z wiekiem - osobniki młodociane aktywne przez całą dobę, dojrzałe płciowe - głównie nocą, dzień - tylko wędrówki; dzień - nory, dziury, sterty liści, gałęzi, środowisko wilgotne - cieniste grądy, pola, łąki, ogrodyzłotoczerwone tęczówki, ) - ,

Paskówka - Bufo calamita,(bardziej kroczy niż skacze)- mniejsza, delikatniejsza, charakterystyczny pasek na grzbiecie - jasnożółty w miejscu kręgosłupa, nieregularna plamistość - barwa kryptyczna (pasek jak źdźbło suchej trawy) tereny o suchych, luźnych glebach ze skąpą roślinnością trawiastą, za dnia przebywa w różnych kryjówkach ziemnych.

zielona - Bufo viridis - bardziej wysmukła, skóra bardziej gładka, delikatniejsza i wilgotniejsza, tęczówki zielono-złote, najdłuższe kończyny, cecha gatunkowa - zielone plamy na skórze, które nie mają ustalonego schematu/wzoru. Gatunek lądowy, wybitnie nocny, spędzający czas w ukryciu, wyraźnie unika lasów, woli trawiaste, suche, słabowilgotne łąki, sady, ogrody. Bezpośrednie sąsiedztwo ludzkich siedzib. Wykształciła dość dużą odporność na suszę, potrafi przeżyć utratę wody nawet do 50%masy ciała, (żaba trawna do 15% - porównanie) cały kraj, m/w do 1000m n.p.m.

 

Rzekotkowate -rzekotka drzewna - Hyla arbobera - najciepło lubna, najgłośniejsza, choć mała - dominuje w majowych koncertach, jedyny europejski płaz bezogonowy nadrzewny, cały kraj bez gór

 

Żaby właściwe (Ranidae) (kończyny tylne 2 razy dłuższe niż przednie, katapulta, skoki na 1-2 m odległości, m/w 40g, 25x razy długość ciała. Niby fajnie, ale 3-4 skoki i jest wyczerpana energetycznie, zakwasy - trzyma się koło wody, 1-2 susy i schronienie w wodzie

Żaby zielone- wodne - jasna wzdłużna linia kręgowa, nie mają plamy skroniowej, mają dobrz ewykształcone fałdy grzbietowe, lądowo-wodny tryb życia,

Rana lessonae - żaba jeziorkowa - dzienna-wodna

Rana "esculanta" - żaba wodna - dzienna, trochę bardziej lądowa - większość czasu na brzegu

Rana ridibunda - śmieszka - jak wodna, trochę większa, bardziej drapieżna i żarłoczna

 

Żaby brunatne - lądowe: (różne barwy grzbietu bez zielonej), dobrze widoczne plany skroniowe, bez linii grzbietowej, lądowy tryb życia, wczesne gody

Moczarowa, - trudna do odróżnienia, jeśli chodzi o wygląd, szczególnie dobra widoczność plam skroniowych, zamieszkuje tereny bardziej suche, bardziej dzienny tryb życia

dalmatyńska,

strumieniowa - wyraźnie dłuższa od długości tułowia kończyna tylna, bardziej sucholubna niż trawna, aktywność dzienna

trawna- rana temporaria - pręgi na tylnych kończynach, życie typowo lądowe

 

Drzewołazy dostarczają batrachotoksyny - 200X silniejsza niż strychnina - wytwarzana przez bakterie -

Epipedobates tricolor - produkuje epipebatynę - substancja 200X silniejsza jako painkiller niż morfina, nie powoduje uzależnienia, ale jest śmiertelnie toksyczna:( - ponoć można stworzyć sztuczną, która nie jest toksyczna

 

 

 

 

 

 

Zmiennocieplne - nieprecyzyjne określenie - temperatura zależna od środowiska - zwierzęta ektotermiczne

 

 

Gady

17 marca 2011

09:49

Gromada: Reptila

Rząd: żółwie (Testudinata)

Rodzina: żółwie błotne (Emydidae)

Emys abicularis - zółw błotny. (charakterystyczny wygląd- pancerz - każdy wie, jak żółw wygląda, z tarczek rogowych pancerz. Wypukła część pancerza - karabaks, dolna - plastrula/blastrula?. Większość życia - w wodzie, na lądzie tylko składa jaja, wygrzewa się lub jak musi - wędruje. Aktywny przez całą dobę, z upodobaniem zmierzchowo-nocnym, jeśli czuje się zagrożony, ucieka/stacza się do wody, doskonale się ukrywa -pod wodą bez wynurzania 40 minut. Drapieżny, żarłoczny. Nie ma zębów, ma rogowe listwy - niezbyt ostre, więc rozszarpuje pokarm kończynami. Odporny na głód- może bez żarcia kilka miesięcy. Wrażliwy na suszę, zimuje w wodzie - na dnie głębszych zbiorników (temperatura graniczna ok. 2-3 stopni)

Rząd łuskoskóre Squamata

Podrząd: jaszczurki: (Sauria)

Rodzina: Padalce: (Anguidae)

Anguis fragilis - padalec zwyczajny - ruchome powieki, otwory uszne, krótki płaski język, głowa słąbo oddzielona od tułowia, kruchy, łamliwy ogon, często w fazie regeneracji, pręga grzbietowa blada, prosta, często więcej niż jedna - w ręku twardy, sztywny. Głowa wąska, tępo zakończony pysk.Krótki rogowy koniec ogona. Aktywność zmierzchowa, nocna. Wolny, powolny - odżywia się dżdżownicami, nagimi ślimakami, stawonogami w postaci imago i larwy. Cieniste lasy liściaste, mieszane, polany śródleśne, unika pełnego nasłonecznienia

Rodzina: jaszczurki właściwe (Lacertidae)

Lacerta agilis -zwinka - najbardziej spotykana jaszczurka - rozwój zarodków w jajo od 30-60 dni (zależy od temperatury przy gruncie - 30 przy 31st, 60-22st, może do 90coś)

Lacerta viridis - zielona

Zootoca vivipara - żyworodna - raz wydaje młode, raz jaja - efekt przystosowania do warunków środowiska - walka o potomstwo w chłodnych rejonach- jak pora ciepła trwa krótko - nie ma czasu na wylęg młodych. Ciąża 1-3miechy, ale jak późno i zimno - może przenosić przez zimę. Gdy występuje w miejscach, gdzie jest wystarczająca ilość ciepłych dni - samice odstępują od żyworodności - jaja.

Podrżąd: węże (Serpentes)

Rodzina: węże właściwe: Colubridae

Podrodzina: Natricinae

Natrix natrix - zaskroniec zwyczajny - 2 plamki z tyłu głowy (jasne, żółte, żółtawe do pomarańczowego) - aktywność dzienna, poluje aktywnie, zęby liczne ale małe, chwyta i połyka na żywca. Specjalizacja pokarmowa - płazy (nie stwierdzono tylko grzebiuszki). Środowiska wilgotne, podmokłe, wody - pływa i nurkuje zajebiście, najpospolitszy krajowy i europejski wąż.

Colubrinae:

Elape longissima - w. Eskulapa - jeden z największych europejskich, średnio do 1,5 m, na południu kraju do 2, 2,5 m. Wąż drzewny, wspina się po pniach, ścianach. Ciepłolubny, dzienny, sprawny dusiciel - może być opaską uciskową - wyraźnie utrudnia przepływ krwi. Pokarm: jaszczurki, gryzonie, małe ptaszki. Rzadki, tylko na południowych krańcach Polski.

Coronella austriaca- gniewosz plamisty - stosunkowo niewielki 60-80, wybitnie ciepło - i sucholubny, ale umie dobrze pływać, choć unika wody. Stosunkowo powolny, w momencie zagrożenia natychmiast wielokrotnie kąsa - (gniewny-> nazwa). Pokarm: jaszczurki, małe węże. Mało sprawny dusiciel, czasem mu się nie uda zadusić, więc połyka jeszcze żywe. Plamisty grzbiet, duża zmienność - niektóre mogą przypominać brązowo ubarwione żmije.

Rodzina: żmijowate (Viperidae)

Podrodzina: żmije właściwe Viperidae

Vipera berus - żmija właściwa - brak powiek i otworów usznych, długi, rozwidlony język; giętkie, miękkie ciało, głowa wyraźnie oddzielona od tułowia, z reguły zdrowy, niełamliwy ogon, pręga grzbietowa tworzy zygzakowaty wzór. Jad - dla człowieka nie jest zbyt groźny, groźny jest dla chorych, osłabionych, choroby układu krążenia, małe dzieci. Dla w miarę zdrowego człeka - nie jest groźny dla życia. Pionowa źrenica - aktywność zmierzchowo- nocna, w nocy poluje, w dzień - odpoczywa, wygrzewa się na słońcu, czasami bywa aktywna również w dzień (w warunkach, gdy jest zimno). Aktywnie tropi ofiary, szuka - język zdolny do przenoszenia cząstek zapachowych - węch! Narząd Jackobsona. Dowód -całe mioty jeszcze ślepych ssaków. Kąsając - nie uwalnia jednorazowo całego jadu - dawkuje - jest zdolna natychmiast atakować ponownie równie skutecznie - multikill:P Jak chce zaatakować, nie syczy(!), syczy, gdy jest zaniepokojona, ostrzega, że jest tu, żeby jej nie niepokoić. Jak przestaje syczeć - trzeba spierdalać:)

 

Ekotermiczne, występuje przegroda, która umożliwia mieszanie krwi, dzięki połączeniu odcinków łuku aorty, przeważnie jajorodne, czasem jajożyworodne, zapłodnienie wewnętrzne, jaja z dużą ilością żółtka, u jaszczurek i węży - bez osłonki, u żółwi - osłonka. Długość jaja - zależna od wielkości rodzica:)

Owodniowce - owodnia otacza rozwijający się zarodek, jest wypełniona płynem owodniowym, zapobiega powstawaniu urazow mechanicznych.

Mają wszytskie 3 błony:

owodnię,

omocznię (pomiędzy, na przedłużeniu jelita zarodka, gromadzi metabolity (kw. Moczowy), z czasem wypełnia się, rozrasta i zrasta z owodnią i kosmówką, może uczestniczyć w wymianie gazowej i resorbcji(odzysku) wody)

kosmówkę - wyściela kosmówkę od wewnątrz, obrasta żółtko i owodnie, osłania zarosek, pośredniczy w wymianie gazowej i pobiera wodę przez pory skorupki); Oprócz tego - błona pęcherzyka żółciowego - ułatwia pobieranie substancji odżywczych z białka.

 

Błony umożliwiają rozwój zarodka na lądzie - skok ewolucyjny, który pomógł opanować środowisko lądowe.

U niektórych węży (np. Vipera) - w jajowodach zawiązuje się prymitywne łożysko - kontakt z organizmem rodzicielskich.

Z jaj - postać dorosła, bez larw.

 

Występują wszędzie- od suchych, piaszczystych pustyń, po skały nagie. Wszystkie piętra wysokości oprócz wiecznych śniegów. Zakres na północ: bardziej jajożyworodne, w Eurazji 3 gatunki za kołem podbiegunowym (Jaszczurka żyworodna- najdalej, żmija zygzakowata i zaskroniec-najbliżej)

Większość gadów ma dobrze rozwinięte uzębienie, zęby podstawą na kości, uzębienie wielopokoleniowe (wymiana zębów), są zwierzętami mięsożernymi (głównie, żółwie mogą też wpierdalać roślinki)

 

 

 

 

 

Ssaki - mammalia

24 marca 2011

09:50

• Glandula lactiferia - gruczoł mleczny.

• Stałocieplność - oscylacja w granicach pewnej temperatury (poprawniej - endotermia - wytwarzanie ciepła potrzebnego do funkcjonowania we własnym organizmie)

• Heterotermia - przemiennocieplność - suseł, świstak, chomik, niedźwiedź brunatny, nietoperze - w różnych okresach temperatura odbiega znacznie od stałego poziomu

• Okrywa włosowa - mniej lub bardziej zachowana;]

• Cztery kończyny - duży zakres daleko posuniętych modyfikacji przystosowawczych

• Najlepiej rozwinięty mózg (wyjątek: człowiek ;])

 

Koń stoi na środkowym palcu;p

Ryjówka etruska - nie może spać dłużej niż 2-3 godziny, bo zdechnie z głodu - taki ma metabolizm.

 

Soricomorpha - ryjówkokształtne

(rząd)

24 marca 2011

10:22

Ryjówki - bo wydłużony ryjek - wynik specyficznych siekaczy, rosnących prawie poziomo, tworząc coś jak szczypce.

Ryjówki - echolokacja do 60kHz - ale ch wie jak

• Rodzina: kretowate - Talpidae

• Rodzaj: Talpa: Kret

• Talpa europaea -

• życie podziemne, drążą tunele - głębokość zależna od pory roku (letnie - płyciej, zimowe -ok. 2 x głębiej (ok. 70cm)

• Futerko (aksamitne - aksamit jest kopią tego futerka) , włosy rosną w sposób nieukierunkowany, prostopadle do powierzchni - redukcja oporów

• Zmodyfikowane kończyny - krótsze, szersze - żeby się łatwiej kopało. Jedyny ssak, który kopie za siebie, a nie pod siebie:P

• Żyje w ciemnościach, ale nie jest ślepy, choć ma słaby wzrok.

• Węch - wyczuwa pokarm

• Liczne włoski czuciowe - jak nie wywącha, to wyczuje

• Wyczuwa pole magnetyczne

• Ścisły mięsożerca! Ulubiony pokarm - dżdżownice, jest żarłokiem - wpierdziela ok. 50 g tego lub ekwiwalent dziennie. Nawet umie sobie zbudować spiżarnie - nagryza i paraliżuje sobie ofiary - żyje i nie ucieka - wyrafinowany;) skuteczność.

• Nie lubi wysokiego poziomu wód gruntowych - bo go zalewa; kamienistych - bo nie da rady; piaszczystych - bo zasypie go

• Uwielbia czarnoziemy, czarne ziemie - może sobie pokopać, dużo jedzonka

• Rodzina: Ryjówkowate: Soricidae

• Podrodzina: Crocidurinae

• Rodzaj: Crocidura - Zębiełek

• Crocidura leucodon - białawy

• Mały, wielkości myszy, ogon - owłosiony, równomiernie krótkim włosiem, wyrastają z niego też rzadkie, długie włoski - jak szczotka kominiorza;p Białawy brzuszek,

• Pola, ogrody, obrzeża lasów, sady, lubi kompostowniki

• W okresie jesienno-zimowym czasem korzysta z zabudowań ludzkich - więc ludzie co się nie znają, tępią:(

• Nocny, odżywia się niechętnie pokarmem roślinnym, woli mięsko, w ciągu doby musi zjeść 100% masy ciała

• Rodzina zębiełków porusza się karawaną - młode chwyta matkę za nasadę ogona, następne następne i tak cały miot - reakcja na zagrożenie - od razu w gnieździe mogą stworzyć szyk - tak silny odruch, że można wyciągnąć sznur osobników ciągnąc za jednego

• Suaveolens - karliczek

• Nieco mniejszy

• Aktywność całodobowa, z preferencją nocną (80%)

• Występowanie identyczne

• Podrodzina: Soricinae

• Neomys- Rzęsorek

•  

• Jedyny jadowity ssak - toksynę produkują ślinianki

• Neomys fodiens - Rz. Rzeczek

• Nazwa - ziemnowodny tryb życia - orzęsienie krawędzi stóp - rola błony pławnej. Posiada kil - na dolnej stronie ogona - z dłuższych włosków.Nazwa sugeruje biotop

• Je wszystko, co może upolować - często znacznie większe od siebie, chociaż ma delikatny ryjek. Ślini się przy polowaniu - ślinianki produkują toksynę.

• Bez pożywienia jest w stanie wytrwać 58 godzin - wuuchtę

• Neomys anomalus - rz. Mniejszy

• Mniej związany z wodą, mniej widoczne przystosowania wodne, kila brak

• NW, Sudety

• Sorex - ryjówka -

• Długi ryjek

• Ogony równomiernie jednakowo owłosione

• Araneus - r. aksamitna

• Pospolity w całym kraju - do 70% odławianych małych ssaków

• Niewyspecjalizowany mały drapieżnik, zdobywa najbardziej dostępny pokarm (90% - owady, ślimaki, wije, drobne kręgowce, nie gardzi roślinnym)

• Musi zjeść 150% masy na dobę, 10h głodówki = dead

• Złocisto-aksamitna barwa, futro się mieni

• Caecutiens - pośrednia (białowieska)

• Na terenie Puszczy Białowieskiej

• Minutus - malutka

• Najmniejszy u nas, waży od 2,5-6 g,

• Musi dużo jeść - 2 razy tyle, ile waży => 5,5h bez żarcia wytrzyma

• Alpinus- górska

 

Erinaceomorpha- jeżowate (rz)

24 marca 2011

11:10

Rodzina: jezowate (Erinaceidae)

Erinaceus concolor - j wschodni -

Erinaceus europeaeus - jeż europejski -

 

Sen - może być przerywany, ale jak są sprzyjające warunki - nie powinno być przerw. Zimuje w zimowisku zbudowanym z liści

Lasy prześwietlone, z bogatym podszytem, żywopłoty, parki

Nocna aktywność

Głośne - sapią, tupią, gnój robią

Pokrywa włosowa przekształcona w kolce - ochrona, nie ma wrogów.

Zaniepokojony- dźwięk iście piekielny - jakby ktoś kota nadepnął

 

Chiroptera - nietoperze

31 marca 2011

09:57

Powierzchnia nośna utworzona przez błonę skórną między palcami (dłuższymi) - wolny kciuk. Błona od nasady barków, przez dłonie, do nasady stóp, przez ostrogę do ogona i z powrotem. W sumie niewielka przekształcenie kośćca.

Tylko nietoperze latają aktywnie, inne loty u ssaków - szybowanie, spadanie do celu;]

Echolokacja - 20- 80 kHz (większość) - 210 kHz (niektóre)

Im wyższa częstotliwość - dokładniejszy efekt, mniejszy zasięg skuteczny. Częstotliwość fali - cecha gatunkowa - dzięki postępowi - udało się wyodrębnić kilka gatunków.

W locie - wysyła sygnały 5-10 razy/s , lokalizacja 15-50/s, polowanie do 200/s - wtedy super dokładnie widzą. Rozróżniają obiekty oddalone od siebie o 0,1 mm. W locie rozpoznają, czy jest jadalny, czy nie.

Odpoczywają głową w dół, sen zimowy - hibernacja. Wiszą długo, niewielkie wydatki energetyczne - spowolniony metabolizm. Wisząc, ich mięśnie nie wykonują pracy - końcowe segmenty palców pod wpływem obciążenia się zamykają - ciężar blokuje zaczepy. Każde przebudzenie - wydatek energii - wyczerpywanie rezerw, które nie są za duże. Jeśli się w złym momencie wybudzi - może nie zdążyć zahibernować i zginie.

Owadożerne - w nocy nie latają ptaki owadożerne, większa aktywność szkodliwych dla człowieka owadów - pożyteczne.

Gody jesienią, kopulacja, zapłodnienie - dopiero wiosną - w okolicach czasu wylotu. Nasienie przechowywane w czymś jak termos w drogach rodnych samicy.

Z gr. Chir - ręka, pter - skrzydło, rękoskrzydłe. Kuzyni soricomorpha zatrudnieni w lotnictwie xD

 

Rodzina: Rhinolophidar - podkowowce - liściowata, skórzana narośl na pyszczku, okrywająca nozdrza, jedna z części - podkowa - dolna część. Nad podkową - grzebień, przejście między podkową a grzebieniem - siodło . Powyżej - lancet. Puste małożowiny uszne. Mają w czaszce przestrzeń - komorę (to, na czym jest narośl) - komora rezonansowa - odmienny sposób emisji ultradźwięków - u obu wytwarzane w krtani, ale u podkowców emitowane przez kanał nosowy. Skórny twór - modulacja fali dźwiękowej. Pierwowzór wampirów - hibernując zakrywają się skrzydłami.

Rhinolopus hipposideros - podkowowiec mały

R. ferrumequinum - duży -

Rodzina: Vespertilionidae - Mroczkowate - emitują ultradźwięki przez otwarte pyszczki, nie mają narośli na pyszczku. Mają płatek skórny u wylotu kanału skórnego - koziołek. Hibernują, składając skrzydła wzdłuż ciała.

Myotis alcathoe - Nocek Alkatoe

,M. Myotis - duży

Muszą zjeść ok. 30% masy /24h, 500 osobników/ rok musi zjeść 2 tony owadów.

Bechsteinii - Bechsteina

Nattereri - Natterera

Blythii - ostrouszny

Emarginatus- orzęsiony

Mystacinus - wąsatek

Brandtii - Brandta

Dasycneme - łydkowłosy

Daubentonii - rudy

Vespertilio murinus - mroczek posrebrzany

Eptesicus nilssonii - mroczek pozłocisty

E. serotinus - późn

Pipistrellus pipistrellus - karlik malutki

P. pygmaeus - k. malutki

P. nathusii - większy

P. kuhlii - Kuhla

Nyctalus lasiopterus - borowiec olbrzymi

Nyctalus noctula -wielki

N. leisleri - borowiaczek

Plecotus auritus -gacek brunatny

Plecotus austriacus - szary

Barbastellus barbastellus - Mopek

 

Lagomorpha

31 marca 2011

10:55

Zajęczaki/ zającokształtne, dawniej czterosiekaczowce. Średniej wielkości - najmniejsze wielkością do szczura, największe zającowate - do 70 cm. Małżowiny uszne rozwinięte, długie. Kończyny przednie 5 palców, tylne - 4, dłuższe, przystosowane do skoków. Ogon - silnie zredukowany. Często mylone z gryzoniami - były kiedyś zaliczane do gryzoni, ale mają drugą parę siekaczy - drobnych, zredukowanych, za pierwszą parą siekaczy. Pierwsze - strugi, użytkowe, druga para - nieużytkowe. Głęboka bruzda na siekaczach. Zęby bezkorzeniowe; wykazują stały, ciągły wzrost

---