USTRÓJ I ORGANIZACJA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W POLSCE

Zasada subsydiarności.

• Wspólnoty wyższe maja pomagać/ służyć niższym (niższe są najważniejsze, bo bliżej obywatela)

• Wspólnoty wyższe interweniują tylko wtedy, gdy niższa nie jest w stanie rozwiązać pewnych problemów

• Każdy z tych filarów ma ograniczone kompetencje i nie można w nie wkraczać

• Tyle wolności ile można, tyle uspołecznienia ile trzeba

• Tyle uspołecznienia ile można, tyle państwa ile trzeba

• Tyle państwa ile można, tyle organizacji ponadnarodowych ile koniecznie trzeba

Samorząd terytorialny

Do powstania samorządu terytorialnego w Polsce przyczyniło się:

• Wilhelm Zdobywca

• Rozwój miast

• Rewolucja francuska- powstaje nurt naturalistyczny (zamiana parafii w gminy). Gmina ma podobne prawa jak jednostka, powinna funkcjonować na wzór praw człowieka. Podzielono Francje, wprowadzono rozwiązania, które obowiązują do dzisiaj. Administracja powinna być tak sprawna, aby przekazywać postanowienia władz centralnych na dół, by wyegzekwować np. pobór rekruta. Utworzono departament, okręg i gminę.

• Niemcy XIX w.- samorząd terytorialny może wzmacniać państwo, oddanie władzy miastom, które same rozwiążą swoje problemy. 1808 edykt królewski- przyznano określone prawa miastom, przyjęto magistracki system sprawowania władzy, powołanie kolegialnych organów, pozyskanie mieszkańców do współdecydowania. Lata 60 XIX w.- niemiecka szkoła nauki o prawach samorządu miejskiego (miasto jest naturalna formą zespolenia mieszkańców, jest niezależna od państwa twórca: Otto von Gierke). Przyjęto, że samorząd jest korporacją- podstawowy element prawa publicznego, nie powinna być wyrazem woli państwa, lecz społeczeństwa. „Cofniecie państwa w naród przez zamianę państwa- instytucji na państwo- zespół”. 1918.- pięcioprzymiotnikowe prawa wyborcze.

Samorząd terytorialny- definicja

S. Litauer, aspekt polityczny- kształtowanie i sprawowanie władzy publicznej przez czynniki obywatelskie

Aspekt prawny- posiadanie takiego zakresu praw własnych, który odpowiada bezpośrednim potrzebom gminy i jej mieszkańców.

W. L. Jaworski-element pośredni pomiędzy jednostką a państwem, ale nie jest to partia polityczna (stronnictwo polityczne), wykonywanie przez obywateli lub przez nich wespół urzędnikami państwowymi, pewnych prawnych określonych zadań administracji publicznej w niezależnych od władz państwowych.

• Czynnik obywatelski- społeczeństwo

• Wykonywanie zadań administracji publicznej

• Osobowość prawna- niezawisłość od władz państwowych

• Czynnik polityczny- samorząd to szkoła, w której ludność wyraża się politycznie, musi on istnieć, jeśli nie chcemy państwa despotycznego.

Współcześnie:

Z. Niewiadomski- mieszkańcy/obywatele plus terytorium, ludzie ci są zorganizowani w terytorialny związek samorządowy, tworzą korporacje/zrzeszenia. Członkiem jest się niezależnie od aktywności lub bierności w jego działalności. Przymus samorządowy- przynależnie do samorządu z mocy prawa (poprzez zamieszkiwanie na danym terenie).

Z. Leoński, aspekt polityczno -socjologiczny- organizacje i stowarzyszenia, które zajmują się szeroko rozumianymi sprawami społecznymi.

Aspekt prawny- powołane przez przepisy prawne grupy społeczne w celu sprawowania funkcji administracji publicznej w formie zdecentralizowanej.

J. Stępień- jedna z postaci władzy wykonawczej, funkcjonującej w formie władztwa zdecentralizowanego, czyli niepodporządkowaną hierarchicznie organowi administracji rządowej. Jednym z atrybutów samorządu terytorialnego jest legitymizowanie go wprost przez obywateli, a nie przez organ wyższego rzędu w ramach polityczno- administracyjnych w pełni podporządkowanej centrum hierarchii.

W. Ochendowski- wyodrębniony w strukturze państwa, powstały z mocy prawa związek lokalnego społeczeństwa, powoływany do samodzielnego wykonywania administracji publicznej, wyposażony materialne środki umożliwiające realizację nałożonych nań zadań.

Wł. Strużewski- termin samorządu jest najbliższy autonomii (samostanowienie prawa lokalnego, podejmowanie pewnych decyzji, ale autonomia oznacza przede wszystkim odpowiedzialność za ludzi). Celem samorządu jest przede wszystkim przedsiębranie jakichkolwiek decyzji na własna odpowiedzialność, na pierwszy plan wysuwa się nie tyle pojęcie prawa, ile odpowiedzialności, realizowanie dobra wspólnego i troska o to, aby było ono rzeczywiście wspólne.

Konstytucja 1997, art. 16- ogół mieszkańców i jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową, a samorząd terytorialny z mocy prawa uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, przysługująca mu w ramach ustaw istotna część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własna odpowiedzialność.

Europejska Karta Samorządu Terytorialnego, art.3- oznacza prawo i rzeczywista zdolność społeczności lokalnych w granicach określonych ustawą do zarządzania i regulowania na ich wyłączna odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców zasadniczą częścią spraw publicznych.

Samorząd to:

1. społeczeństwo/ludność zamieszkała na określonym obszarze- uczestniczy z mocy prawa (na określonym obszarze)

2. powoływany przez państwo w celu realizacji jego zadań, samorząd nie ma własnych suwerennych praw

3. samorząd wykonuje powierzone mu zadania za pośrednictwem powierzonych mu organów

4. samorząd wykonuje powierzone mu zadania z zakresu administracji publicznej na zasadach samodzielności czyli decentralizacja, a nie dekoncentracja

5. wykonując zadania państwa pozostaje pod nadzorem państwa, jednak wkraczanie w formie nadzoru możliwe jest wyłącznie w postaciach przewidzianych w ustawach i nienaruszających samodzielności związku

6. aby samorząd mógł wykonywać zadania z możliwością stosowania władztwa administracyjnego powinien posiadać osobowość prawną

7. w celu wykonywania swych zadań samorząd terytorialny musi posiadać samodzielność finansową (zasoby, budżet) oraz samodzielność materialną (lokata, mienie komunalne)

Samorząd terytorialny w Konstytucjach

Preambuła- gwarantuje funkcjonowanie systemu w ramach pomocniczości (wspólnoty lokalne mogą się do tego odnosić). Art. 16 samorząd wypełnia zadania władzy publicznej, RP gwarantuje udział samorządu terytorialnego w sprawowaniu władzy (zapis z '89).

8.03.1992- wprowadzono odrębny rozdział VI pt. samorząd terytorialny. Określono samorząd jako podstawowa formę organizacji życia w gminie zaspokajające zbiorowe potrzeby społeczności lokalnej. Gmina posiada osobowość prawna oraz wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym na zasadach określonych przez ustawę.

Mała Konstytucja- ustawa konstytucyjna o wzajemnych stosunkach władzy ustawodawczej a wykonawczej RP oraz o samorządzie terytorialnym. 17.10.1992- rozdział V , samorząd terytorialny jest podstawowa formą organizacji lokalnego życia publicznego oraz wykonuje w ramach ustaw istotna część zadań publicznych wyłączeniem zastrzeżonych kompetencji administracji rządowej.

2.04.1997- art. 15, ustrój terytorialny RP zapewnia decentralizacje władzy publicznej. Nakaz ustawodawcy dla ustawodawczego kształtowania podziału terytorialnego państwa z uwzględnieniem więzi społecznych, gospodarczych, kulturowych tak, aby zapewniał jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych. Art.. 16 samorząd uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej.

Władztwo- możliwość realizowania zadań i podejmowania decyzji administracyjnych, ustawowo przyznane.

Art. 16, w obszarze zadań publicznych własnych jednostki sprawują władztwo samodzielnie, we własnym imieniu, a w sprawach zleconych niesamodzielnie, a imieniu państwa.

Osobowość prawna- przymiot nadawany z mocy prawa, a oznaczający możliwość występowania w stosunkach z innymi podmiotami (organy administracji rządowej, osoby cywilne i fizyczne) we własnym imieniu, na własny rachunek i na własna odpowiedzialność. Może być podmiotem praw i obowiązków w sferze majątkowej.

1990- przyznawała gminie osobowość prawną, a w Małej Konstytucji odniesiono do jednostek samorządu terytorialnego.

1997- art. 165 ustęp 1, Jednostki samorządu terytorialnego maja osobowość prawną. Przysługuje im prawo własności i inne prawa majątkowe.

Gwarantowanie samodzielności finansowej- (dochody, wydatki, uchwalanie budżetu)

1992- art.. 73, dochodami jednostek samorządu terytorialnego są dochody własne tych jednostek, subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa.

1997- art. 167 ustęp 4, dotacje, subwencje i dochody własne. Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następowały wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.

Zasada odpowiedniości (art. 167,ustęp 1)- zmiana podziałów w dochodach publicznych między samorządem a władzą rządową dostosowany do przypadających im zadań.

Władztwo dochodowe- art.. 168, jednostki samorządu terytorialnego maja prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie ustalonym w ustawie.

Władztwo organizacyjne- możliwośc samodzielnego kształtowania struktur wewnętrznych administracji.

1992- art. 71, jednostki samorządu terytorialnego realizują zadania za pośrednictwem swoich organów stanowiących i wykonawczych, swobodnie określając w granicach ustaw swoje struktury wewnętrzne.

Art. 169- wykonywanie zadań za pośrednictwem organów stanowiących i wykonawczych, odesłanie do ustaw (tryb wyboru organów, sposób powoływania itp.), ustrój wewnętrzny jednostek samorządu terytorialnego określają ich organy stanowiące w granicach ustaw.

Nadzór nad samorządem terytorialnym-

1992- art. 74, nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego określa ustawa.

1990- art.. 171, granice nadzoru w zakresie kryterium (wyłącznie legalności czyli zgodności z prawem) podmioty uprawnione do nadzoru (prezes RM, wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych Regionalne Izby Obrachunkowe), rozwiązania organu stanowiącego samorządu terytorialnego może dokonać Sejm na wniosek prezesa RM w przypadku rażącego naruszenia Konstytucji lub ustawy.

Ochrona sądowa jednostek samorządu terytorialnego

Art. 165, ustęp 2- samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sadowej.

Art. 166- Naczelny Sąd Administracyjny rozpatruje spory kompetencyjne miedzy organami samorządu terytorialnego a administracji rządowej.

Możliwość zwrócenia się do trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o wydanie orzeczenia

Zgodność ustaw, umów międzynarodowych z konstytucją- art. 188, 191, zgodność ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, przepisów prawa wydane przez centralne organy administracji rządowej o zgodność z konstytucją itp.

GMINA

lokalna wspólnota samorządowa, skupia mieszkańców i tylko to jest wymogiem, by być członkiem tej wspólnoty.

27.05.1990- pierwsze wybory do gminy.

2478 gmin

1.01.1990- funkcjonowała sama gmina

O samorządzie terytorialnym 8.03.1998, nazwa zmieniona ustawą 29.12.1998r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustroju państwa.

Gmina uzyskuje osobowość prawną- jest jednostka samodzielną, gwarantują ochronę prawną, wykonywanie zadań w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Ma możliwość kształtowania własnych dochodów, własnego budżetu i posiadania majątku.

Rada Ministrów- kompetencja dotycząca granic, powołania, nazwy, siedziby władz gminnych w drodze rozporządzenia po konsultacji z mieszkańcami.

Rada gminy nie ma możliwości zmienić nazwę, siedziby rady gminy, ale może kierować postulaty do Rady Ministrów.

Ustawy kompetencyjne:

17.05.1990- ustawa o podziale zadań i kompetencji w określonych ustawach szczegółowych pomiędzy organami gminy a organami administracji rządowej oraz zmianie niektórych ustaw.

Państwo oddaje cześć zadań na rzecz gminy, zadania przekazane w formie innych ustaw.

Art.6- do zakresu zadań należą sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym nie zastrzeżone na rzecz innych podmiotów.

Art. 7,8- zadania dzielimy na własne i zlecone. Łączy je podmiot (organy gminy realizują te zadania), charakter publiczny, a różni sposób w jaki trafiły te zadania go gminy.

Porozumienie- z organami administracji rządowej (wojewoda, urzędy rejonowe)

• miedzy powiatem a gminą

• musi być zawarta droga finansowania

• przejmowanie zadań wymaga zgody Rady Gminy

Zadania własne

Pakiety zadaniowe:

1. z zakresu infrastruktury technicznej

• siec wodociągowa, ujęcia wody

• sieci kanalizacyjne

• oczyszczanie ścieków

• wysypiska śmieci

• drogi gminne

• dba o letnie, zimowe oczyszczanie drogi

• bezpieczeństwo na drodze, znaki drogowe

• reklamy przy drogach

• lokalny transport drogowy

• system funkcjonowania transportu drogowego

• targowiska, hale sportowe

2. infrastruktura społeczna

• edukacja publiczna

• żłobki, przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja ( tworzenie, likwidacja, utrzymanie, budowa sal gimnazjalnych, płace nauczycieli)

• promocja (ochrona) zdrowia

- lekarze rodzinni

• pomoc (opieka) społeczna

• zakłady opiekuńcze (dla samotnych matek, rozbitych rodzin, dla osób chorych)

• pomoc doraźna (w sytuacjach kataklizmu, klęsk żywiołowych, udzielana w formie zapomóg także stałych lub jednorazowych, w formie materialnej: ubrania, remont, pomoc w opale mieszkania)

• kultura i kultura fizyczna

• gminne ośrodki kultury

• prowadzenie bibliotek

• turystyka (11.04.2001 nowelizacja ustawy)

• place zabaw, boiska sportowe

• dofinansowania różnych towarzystw

• ścieżki rowerowe

• szlaki turystyczne

• polityka prorodzinna

• pomoc kobietom w ciąży

• pomoc rodzinom wielodzietnym, biednym

• pomoc w wyprawkach szkolnych

• mieszkania socjalne

• porządek, bezpieczeństwo mieszkańców

• ochrona przeciwpożarowa, przeciwpowodziowa

• dotowanie etatów policji, sprzętu dla policji, paliwo

• programy dotyczące patologicznych zjawisk (alkoholizm, narkomania)

• straż miejska, straż pożarna, OSP

• sprzątanie w gminie, mieście

• utrzymanie urządzeń użyteczności publicznej

• urzędy gminne

• ład przestrzenny, ochrona środowiska, gospodarka nieruchomościami, gospodarka wodna

• plany zagospodarowania przestrzennego

• przeznaczenie nieruchomości (przetargi, kupna nieruchomości)

• uwzględnianie przepisów unijnych odnośnie ochrony środowiska

• sieci wodociągów, odpowiednia gospodarka, oszczędność wody

• budowa wodociągów, poszukiwanie źródeł

• parki, zadrzewienia

• promocja gminy, upowszechnianie idei samorządowej

• art. 5b, nakazuje się gminie upowszechnianie idei samorządowej, zwłaszcza wśród młodzieży

• Młodzieżowa Rada Gminy- statut, tryb wyboru RM oraz zasady jej działania

• Europejska Karta Uczestnictwa Młodzieży w życiu miasta regionu, przyjęta przez stałą konferencję władz lokalnych i regionalnych Europy (od 1992)

• 23.04.2003 ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie

• zobowiązanie dla władz samorządowych, aby przyjmowały programy współpracy z organizacjami pozarządowymi

• współpraca z różnymi strukturami ponadgminnymi i innymi społecznościami

ustawa 17.05. o podziale zadań i kompetencji

Art.1 do właściwości zadaniowych gminy przechodzą jako zadania własne określone w ustawach zadania i kompetencje należące do rad gmin państwowych.

Art.2 na poziom gminy samorządowej przechodzą zadania i właściwości jako zadania własne, a należą do wojewódzkich rad narodowych.

10.04.1974- na poziom gminy przeszły mieszkania komunalne (gminy nimi dysponowały)

12.07.1984- o planowaniu przestrzennym gminy zaczynały planowanie, podejmowały uchwały

14.03.1985- o podatkach lokalnych, gmina mogła Stanowic podatki od tego czasu

29.11.1990- nowelizacja ustawy kompetencyjnej, zakładanie i prowadzenie żłobków

17.06.1966- gminy uzyskały statut uzdrowiska

21.03.1985- o drogach publicznych

26.04.1989- o ochronie zabytków

Zadania jako zadania zlecone- na poziom gminy samorządowej przechodziły zadania z gminy państwowej i województwa państwowego.

1. na poziom gminy (samorządu) w zakresie 21 ustaw przechodziły zadania z poziomu gminy (państwa)

23.02.1964- kodeks postępowania cywilnego

1984- kodeks opiekuńczy i wychowawczy

10.04.1974- o ewidencji ludności i dowodach osób

1985- o zapobieganiu narkomanii

2. przenoszono zadania z województwa (państwo) na gminy (samorząd) w zakresie 5 ustaw

23.03.1956- o ochronie granic państwowych, ruch przygraniczny, wymiana ludności przy granicach (strefa nadgraniczna)

28.03.1933- o grobach i cmentarzach wojennych i ich organizowanie oraz prowadzenie

7.09.1990- ustawa o systemie oświaty: 1.01.1992 prowadzenie przedszkoli, 1994 szkoły podstawowe

21.01.1995- Nowelizacja ustawy o systemie oświaty zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli i szkół podstawowych z wyjątkiem przedszkoli i szkół specjalnych oraz szkół przy zakładach karnych, poprawcze, schronisk dla nieletnich,.

21.11.1995- nowelizacja, gminy mogły przejąc prowadzenie szkół ponadpodstawowych, artystycznych I- go stopnia, placówek oświatowych na wniosek gminy jako zadania własne za zgodą organu prowadzącego oraz po zawiadomieniu kuratora oświaty na 6 mies. Przed przejęciem szkoły mogły realizowac program pilotażowy

24.11.1995- o zmianie zakresu działania niektórych miast oraz miejskich strefach usług publicznych (ustawa o dużych miastach) dotycząca miast wojewódzkich oraz tych, które były w stanie przejmowac usługi publiczne (46 miast): publiczne szkoły ponadpodstawowe, artystyczna I i II stopnia, domy pomocy społecznej i ośrodki opiekuńcze, zakłady opieki zdrowotnej, instytucje kulturalne, utrzymanie i ochrona dróg.

Miasta stawały się quasi powiatami- zadania zlecone: policja, ochrona przeciwpożarowa, inspektor sanitarny.

24.07.1998- ustawa kompetencyjna o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa. Porządkowała zakres zadań gminy, powiatu i województwa.

11.05.2001- o zmianie ustaw, o samorządzie gminy, powiatu i województwa, ordynacji wyborczej.

Zadania zlecone

W drodze ustawodawczej lub porozumienia.

1. Urząd Stanu Cywilnego- urzędem kieruje kierownik powołany przez RG na wniosek burmistrza, wójta, prezydenta

• przyjmowanie oświadczeń o zawarciu związku małżeńskiego

• rejestrowanie do księgi SC urodzeń, zgonów

• wydawanie wypisów, zaświadczeń, prowadzenie, uwierzytelnianie małżeństw, urodzeń, zgonów

• przyjmowanie zaświadczeń o wyborze nazwiska, powrót małżonka do nazwiska poprzedniego

• uznanie dziecka, wskazanie opiekuna do dziecka

• wydawanie oświadczeń o obywatelstwie polskim

• przekazywanie danych statystycznych i ksiąg 100letnich do archiwum państwa

• rejestr mieszkańców

• wymiana dowodów osobistych

• rejestracja pobytu obcokrajowców i pobytu stałego obywateli

• PESELe

2. przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych

• opłacanie składek na ubezpieczenia zdrowotne

• usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania dla osób ciężko chorych (zaburzenia psychiczne)

• zasiłki celowe przyznawane przez państwo w związku z katastrofami ekologicznymi, kataklizmami

• gminne ośrodki pomocy społecznej rodzinie (wypłacanie zasiłków rodzinnych, urodzenie dziecka, opieka nad dzieckiem, w czasie urlopu macierzyńskiego, wychowanie dziecka, kształcenie, rehabilitacja dziecka niepełnosprawnego, wyprawki w związku z rozpoczęciem roku szkolnego, zasiłki zachęcające do rodzenia dzieci)

3. obrona cywilna- zasady i struktura dotycząca obrony w związku z danym atakiem, wojną, obrony kraju. Przedsięwzięcia maja charakter planistyczny (np. ewakuacja ludności)

• szkolenia

• działania inwestycyjne

• zadania techniczne, materiałowe

• ochrona ludności, zakładów publicznych, urządzeń użyteczności publicznej (sieci wodociągowe, zaopatrzeniowe)

• usuwanie skutków klęsk żywiołowych

• stwarzanie warunków do ostrzegania ludności

• budowa bunkrów, schronów

• działania logistyczne, orientacja, wyznaczanie pojazdów do działania

4. kancelaria tajna- dokumenty, decyzje wiążące się ze sprawami nieujawnionymi (klauzula tajności)

5. pobór do służby wojskowej- rejestracja poborowych

Ustrój GMINY

Władze gminy: referendum gminne, instytucje wyborów, organy gminy.

Organy gminy:

Rada Gminy- organ uchwałodawczy, stanowiący, kontrolny

• miejskie i wiejskie (zależne od położenia siedziby gminy)

• kadencja 4 lata

• od 1998r.- wybory łączone

• 27.04.1990r.- pierwsze wybory rady (święto samorządowca)

Wójt, burmistrz, prezydent- organ wykonawczy

Ustawa z 11.04.2001

Art.11a, organy jednoznacznie określone

Art.11b, precyzuje kwestie pracy organów gminy (jawność)

• obejmuje prawo obywateli do wstępu na sesje rady i komisje rady

• prawo do informacji

• dostęp do uchwał rady, sprawozdań, protokołu z posiedzeń

• kwestie o dostępie uregulowane są w statucie gminy

Skład Rady reguluje art. 17 ustawy (liczba radnych zależy od liczby mieszkańców)

• gminy do 4 tys. mieszkańców- 15 radnych

• do 10 tys.- 20 radnych

• 20 tys.- 24

• 40 tys.- 28

• 60 tys.- 32

• 80 tys.- 36

• 100 tys.- 40

• 200 tys.- 45

• po 5 każdych na każde następna rozpoczęte 100 tys. mieszkańców. Nie więcej niż 100 radnych.

11.04.2001- zmiana art. 17, przyjęto inne progi.

• 5 tys.- 12 radnych

• 10 tys.- 15

• 20 tys.- 19

• 50 tys.- 21

• 100 tys.- 23

• 200 tys.- 30 radnych

• po 5 na każde 100 tys. mieszkańców rozpoczęte jednak nie więcej niż 60 radnych

15.03.2002- ustawa o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, powiatowym, wojewódzkim, zmiany ustawy o ordynacji wyborczej oraz o referendum lokalnym. Zmieniono art. 17.

• 15 radnych- gmina do 20 tys. mieszkańców

• 21- do 50 tys.

• 23- 100 tys.

• 25- 200 tys.

• oraz po 3 radnych na każde rozpoczęte 100 tys. mieszkańców i nie więcej niż 45 radnych.

16.07.1998- ordynacja wyborcza do rad gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich.

Ustala się liczbę radnych na koniec roku kalendarzowego, poprzedzającego rok wyborczy.

Wybory przed upływem kadencji- wojewoda wybiera radnych (art. 29 ordynacji wyborczej)

Kto ma prawo do zgłaszania kandydatów?

• partie polityczne

• organizacje społeczne

• mieszkańcy (co najmniej 5)

• koalicje partii politycznych

Większościowe- 1998r. w gminach do 20 tys. mieszkańców były wybory większościowe, są one najbardziej demokratyczne, bo głosujemy bezpośrednio na kandydatów. Okręgi od 1- 5 radnych.

Proporcjonalne- gminy powyżej 20 tys. mieszkańców, nie wybieramy bezpośrednio, głosujemy na listę wyborczą, okręgi są od 5 do 8 mandatowe. Lista nie może liczyć mniej niż 5 kandydatów, a max 10.

1998- ograniczono szanse komitetów progiem wyborczym 5 %.

Metoda podziału mandatów:

Do 1998- przychylna dla ugrupowań mniejszych (Saint Legae), liczbę głosów otrzymanych przez komitet dzielono przez 1,3,5,7.

Od 1998- korzystna dla dużych ugrupowań (d'Honta) „zwycięzca bierze wszystko), 1,2,3,4,5… do tylu ilorazów ile mandatów.

6.09.2006 (koalicja rządząca z PiS-em na czele)- ordynacja wyborcza, w której przyjęto system blokowania list art. 64 1 a. Ugrupowania w wyborach samorządowych mogą w drodze ustawy utworzyć porozumienie, uczestniczenie wspólne w podziale mandatów. Chodziło o to, żeby przejąć głosy mniejszych ugrupowań, które nie osiągnęły progu. Te, które blokują muszą mieć łącznie:

• 10% uzyskanych ważnie oddanych głosów

• przynajmniej jedno z ugrupowań musi przekroczyć 5% próg ważnie oddanych głosów

Jeżeli tylko jedno ugrupowanie przekroczy 5% próg wyborczy- zgarnia wszystkie mandaty, metoda d'Honta.

Jeżeli dwa ugrupowania- mandaty dzielą wg. Saint L.

Przeciwna była PO, SLD. Po dojściu PO do władzy 11.04.2008r. uchylono zapisy art.64 1a (obecnie bez blokady list).

Kompetencje, uprawnienia rad gmin.

główne kompetencje

• Kreowanie rozwoju, przyjmowanie programów, strategii rozwoju gminy

• Plany zagospodarowania przestrzennego

• Programy współpracy z organizacjami pozarządowymi

• Programy dotyczące pomocy społecznej i polityki prorodzinnej

• Zakres personalny: do 2002r. to rada wybierała pełny zarząd gminy, odwoływała zarząd kolegialny, dzisiaj- bezpośrednie wybory wójta, burmistrza, prezydenta w dwóch przypadkach:

• może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum, o odwołanie wójta, burmistrza i prezydenta.

• Po nowelizacji w kwietniu 2001r. art.18- rada podejmuje decyzję o wynagrodzeniu wójta, burmistrza i prezydenta w drodze uchwały.

• Wójt, burmistrz, prezydent ma obowiązek przekładać radzie kierunki swojej działalności oraz składać sprawozdanie ze swoich działań, rada musi/powinna je akceptować.

• Powołuje i odwołuje głównego księgowego, skarbnika gminy oraz sekretarza gminy na wniosek wójta, prezydenta i burmistrza.

• Uchwała budżetowa

kwestie majątku i finanse gminy

• Uchwały okołobudżetowe: dotyczące wysokich podatków, opłat, dotyczące majątku

• Wydzierżawienie majątku poza okres 3 lat.

• Kwestie mienia komunalnego

• Ustalanie opłat za mieszkania komunalne, lokale komunalne,

• Sprzedaż mieszkań komunalnych

• Zaciąganie pożyczek długoterminowych, kredyty krótkoterminowe

• Wypuszczanie obligacji

• Wchodzenie do spółek, spółdzielni

uchwały dotyczące porozumień wykonywania zadań

• Wchodzenie w struktury ponadgminne (stowarzyszenia gminne, samorządy)

• Porozumienie w sprawie przyjęcia zadań rządowych

• Współpraca międzynarodowa gminy

ustrój i funkcjonowanie gminy

• Flaga i herb

• Nazewnictwo ulic

• Wznoszenie pomników

• Nadawanie honorowego obywatelstwa

sprawy ważne dla państwa- np. stypendia dla uczniów i studentów

Tryb pracy rady.

Określony zgodnie z ustawa w statucie gminy, regulamin pracy rady gminy (opisane wszystko etapami).

Statut

• w jaki sposób glosujemy

• powyżej 30 tys. mieszkańców wymaga ustalenia (uzgodnienia) z prezesem RM

• przyjmowany w formie uchwały

Regulamin

- praca przewodniczącego i jego kompetencje dotyczące jego pracy (przywołanie radnego do porządku, odebranie mu głosu)

- sytuacje, w których chodzi o wezwanie straży miejskiej przez przewodniczącego

Obrady

• obraduje na sesjach (zwyczajnych, nadzwyczajnych)

Zwyczajne:

• nie rzadziej niż raz na kwartał

• do zawiadomienia o posiedzeniu dołącza się przebieg obrad (porządek posiedzenia) i projekty

• przyjmuje się określony dzień obrad (zazwyczaj stały)

• art.20, ustęp 1a (11.04.2001), zmiany w porządku obrad można wprowadzić tylko bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady

Nadzwyczajne:

• zwołuje z czyjejś inicjatywy

• ¼ ustawowego składu rady

• musi się odbyć w ciągu 7 dni od złożenia wniosku

• porządek może być zmieniony bezwzględną większością głosów przez wyrażenie zgody przez inicjodawcę

Pierwsza sesja nowo wybranej rady.

• zwołuje ją przewodniczący poprzedniej rady tak, aby odbyła się w ciągu 7 dni od wyborów

• gdy przewodniczący nie może- komisarz wyborczy w ciągu 21 dni

• porządek obrad: sesji do czasu wyboru przewodniczącego przewodniczy najstarszy obecny na sesji, złożenie ślubowania, wybór przewodniczącego rady, wybrać komisje rady, wybrać przewodniczących rady.

• Quorum czyli co najmniej 50% radnych ustawowego składu rady, uchwały podejmujemy w trybie jawnym, większością zwykłą z wyjątkiem: wyboru zarządu i przewodniczącego, wiceprzewodniczącego rady

Przewodniczący (ustawa z 11.04.2001)

• Zadaniem przewodniczącego jest wyłącznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie obrad sesji (sprawowanie policji sesyjnej)

• Otwarcie/zamknięcie obrad

• Porządek obrad

• Może przywołać radnego do porządku

• Może poprosić specjalne służby porządkowe

• Ma do pomocy biuro rady (podlega bezpośrednio wójtowi, burmistrzowi i prezydentowi miasta)

• Przywilej wyznaczania swojego zastępcy (pierwszego), jeżeli nie wyznaczy pełni tę rolę najstarszy wiekiem wiceprzewodniczący

• Wiceprzewodniczących i przewodniczących wybieramy bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy składu rady w głosowaniu tajnym spośród radnych

• Rezygnacja ze stanowiska:

Odwołani przez radnych (1/4 radnych składa wniosek)

Bezwzględną większością głosów

Sami składają rezygnację, wtedy na ich odwołanie radni mają miesiąc

Musi być podjęta uchwała o odwołaniu

• Zakaz członkostwa w komisji rewizyjnej przewodniczącego i wice. Mogą pracować w innych komisjach.

Komisje- organy pomocnicze rady gminy. (art.21)

• Stałe- pracują w ciągu całej kadencji, ilość uregulowana w statucie, jedna obowiązkowa- rewizyjna, reszta: budżetowa, ds. oświaty, gospodarcza, zajmująca się zdrowiem, opieką społeczną, ład i porządek, ds. ustalenia statutu.

• Doraźne- mogą być czasowe, dotyczące jakiegoś problemu

Komisja rewizyjna:

• Uprawnienia kontrolne- pracy organu wykonawczego i jednostek organizacyjnych (np. szkoły)

• Ma uprawnienia do składania wniosku na udzielenie lub nie absolutorium dla wójta, burmistrza i prezydenta miasta

• Wyraża opinie dotyczące wniosku z innych przyczyn niż absolutorium odnośnie wójta, burmistrza i prezydenta miasta

• Kontrola jednostek pomocniczych gminy (sołectwa, dzielnice)

Prace komisji:

• Uregulowane w regulaminie, najważniejsze elementy: przedmiot pracy, czy przewodniczących wybiera rada czy komisja, czas spotkań, sposób głosowania

• Mieszkańcy mają prawo wstępu na posiedzenia komisji i mają głos opiniodawczy dla rady

• Na koniec roku składają sprawozdanie ze swojej pracy

• Komisje podlegają całkowicie radzie

Radni ordynacja z 16.07.1998

• Nie zawiera wymogów merytorycznych dotyczących kwalifikacji radnych

• Prawo czynne wyborcze, 18 lat

• Nie może to być osoba ubezwłasnowolniona

• Mieszkańcy gminy decydują o wyborze kandydata

• Kiedyś mandat związany (mieszkańcy mogli decydować pracami radnego), a obecnie mandat wolny (nie ma takiego wymogu)

Ślubowanie radnego (art. 23a):

Obowiązki (art.24 ustawy o samorządzie gminnym)

• Zobowiązany do brania udziału w sesjach rady oraz posiedzeniach komisji

• Oraz instytucjach do których został wybrany lub delegowany

Prawa (art.25)

• Ochrona mandatu i swojej osoby, ochrona prawna dla funkcjonariuszy publicznych (nietykalność cielesna, wywieranie wpływu)- ochrona mandatu a nie osoby fizycznej

• Ochrona dla osoby wspierającej radnego

• Chroniony w czasie sprawowania swojej kadencji w stosunku pracy

• Diety

Diety radnych:

• Ustalana jest kwota bazowa: 2003r.- 1603zł., 2008r.- 1766zł., a w tym roku w związku z kryzysem przy podejmowaniu uchwały budżetowej zadecydowano że pozostaną przy kwocie z 2008r.

• Dieta uzależniona jest od liczby mieszkańców gminy: do 15 tys. mieszkańców 50% kwoty bazowej, od 15- 100 tys. mieszkańców 75% kwoty bazowej, powyżej 100 tys.- 100% kwoty bazowej

• Dieta zryczałtowana- mogą dostać max 2650 zł. Czyli nie więcej niż przewodniczący

• Przysługują im także zwroty kosztów podróży

Przepisy antykorupcyjne (art.24e-h ustawa 11.04.2001)

• Ograniczono zatrudnienie radnego w gminie, nie może pracować w urzędzie gminy,

• Nie mogą prowadzić działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego

• Nie można być radnym i przedstawicielem jakiejś firmy jednocześnie

• Nie mogą być członkami władz kontrolnych, rewizyjnych, zarządzających ani pełnomocnikami spółek prawa handlowego

• Radni nie mogą mieć pakietu udziałów w spółce przekraczającej 10% w tej samej spółce co gmina ma udziały

• Radny nie powinien podejmować dodatkowych zajęć, ani otrzymywać darowizn podważających zaufanie społeczne

Oświadczenia majątkowe (art.24 h)

• Dotyczą stanu zasobów pieniężnych, nieruchomości, udziałów i akcji w spółkach prawa handlowego, dochody osiągane w miejscu pracy, mienie ruchome (samochody przekraczające 10 tysięcy), pożyczki i kredyty powyżej 10 tysięcy.

• Składa każdy radny 30 dni po wyborze, do 30 kwietnia na stan 31 grudnia za rok poprzedni

• Radni składają na ręce przewodniczącego rady gminy, przewodniczący na ręce wojewody

• Analizuje je przewodniczący i wszelkie zastrzeżenia kieruje do rady gminy do 30 października

• Przewodniczący może skierować kontrolę oświadczenia do urzędu skarbowego, w najgorszym wypadku do inspektora kontroli skarbowej

• Jeśli terminy nie zostały dotrzymane to przewodniczący lub wojewoda w terminie 14 dni wzywa osobę, która nie złożyła oświadczenia, po doręczeniu radny ma 14 dni na złożenie, jeżeli nie złoży- mandat wygasa.

• Oświadczenia są jawne, funkcjonują w BiPie.

Zarząd gminy

• organ wykonawczy

• kolegialny

• 3-5 osób

Zarząd autorski- do 1995 r. wszystkich członków zarządu mogli zgłaszać radni, zastępcę wybierano na wniosek wójta. Zmodyfikowano sposób wyboru: bezwzględna większość głosów ustawowego składu rady. Najpierw wybór spośród rady, potem także spoza (nie będący radnymi)

Wójt, burmistrz (miasto położone na terytorium gminy), prezydent miasta (100 tysięcy mieszkańców lub miasto na prawach powiatu)

Wybory: nie ma znaczenia wykształcenie, musi mieć czynne i bierne prawo wyborcze, wiek 25lat, obywatelstwo polskie, nie musi zamieszkiwać na terenie gminy, w której kandyduje.

Kandydaturę może zgłosić:

• koalicje partii politycznych

• organizacje pozarządowe

• mieszkańcy

• partie polityczne

Tylko ten komitet, który zarejestrował listy kandydatów na radnych w co najmniej połowie okręgów wyborczych w gminie. Liczba kandydatów na radnych tych okręgach nie może być mniejsza niż liczba radnych wybierana w tym okręgu.

Wybory przedterminowe: zbieramy podpisy, a tak to nie. 150 podpisów- 5 tysięcy mieszkańców, 300- 10 tysięcy, 600- 20 tysięcy, 1500- 50 tysięcy, 2 tysiące- 100 tysięcy, 3 tysiące> 100 tysięcy

Jak jest tylko 1 kandydat to komisja przedłuża o 5 dni termin zgłaszania kandydatów. Jeśli się nie zgłosi żaden kandydat to wybiera rada gminy. 1 kandydat- musi uzyskać co najmniej połowę ważnie oddanych głosów.

1/3 rady może zgłosić swojego kandydata. Zebrać podpisy w formie pisemnej i poprzeć tylko 1 kandydata, wygrywa ten, który uzyska bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady gminy.

Kadencja

• rozpoczyna się w dniu wyboru, a w praktyce po złożeniu ślubowania (nie później niż w 7 dniu od daty wyborów) do czasu złożenia ślubowania przez nowego wójta.

• Skrócenie kadencji:

• Nie złożenie ślubowania

• Zrzec się mandatu

• Śmierć

• Naruszenie prawa

• Odwołanie w wyniku naruszenia Konstytucji

• może powołać następcę (do 20 tysięcy mieszkańców), dwóch (200 tys.), czterech (> 200 tys.) powoływani przez samego wójta.

8 lipca 2005r.- o zmianie ustawy o samorządzie gminnym.

W przypadku przemijającej przeszkody w wykonywaniu zadań, kompetencji wójta, jego zadania i kompetencje przyjmuje zastępca lub pierwszy zastępca jeśli ich jest więcej- tymczasowe aresztowanie, odbywanie kary pozbawienia wolności za przestępstwa nieumyślne, odbywanie kary aresztu, niezdolność do pracy z powodu choroby trwającej powyżej 30 dni. (gdy nie ma zastępcy kompetencje sprawuje osoba wskazana przez premiera na wniosek wojewody przekazana przez ministra właściwego do spraw administracji, np. decyzja sądu, zaświadczenie lekarskie będącą podstawą do podjęcia działań)

Kompetencje

• przygotowanie projektu uchwał dla rady

• wykonywanie uchwał rady

• gospodarowanie mieniem komunalnym

• przygotowanie budżetu i przedstawienie go radzie gminy

• wykonywanie budżetu (może blokować wydatki, odwoływać inwestycje)

• zwierzchnik urzędu gminy

• powołuje pracowników

Zadania zlecone

• uchwały dotyczące porządku i bezpieczeństwa mieszkańców (późniejsza akceptacja lub unieważnienie rady gminy)

• decyzje administracyjne dotyczące podatków, opłat itp.

Urząd gminy.

• 21.11.2008- o pracownikach samorządowych, art.17 o asystentach i doradcach. Mogą ich zatrudniać również starosta i wojewoda, zatrudniani są na czas trwania kadencji wójta, burmistrza lub prezydenta. Zniknęło mianowanie, nabór na stanowiska urzędnicze poprzez konkurs ogłoszony w BiPie

• Max liczba to 3 osoby do 20 tysięcy, a 5 osób w gminach i powiatach do 100 tysięcy, powyżej 100 tysięcy mieszkańców- 7 doradców.

• Regulamin urzędu gminy:

• uchwalany jest w drodze zarządzenia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta

• informacja o strukturze administracyjnej UG- układ odległości między pracownikami

• powinien służyć mieszkańcom

• powinien pokazywać strukturę kierownictwa urzędu (wójt, sekretarz, dyrektorzy wydziałów, stanowiska kierownicze)

• zakres działania

• wydziały, działy, jednoosobowe stanowiska

• jednostki na prawach wydziału

• biuro Rady Gminy (w sensie merytorycznym- pracy biura), podlega przewodniczącemu, pracownicy podlegają wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta

• kompetencje sekretarza i skarbnika, zakres działania skarbnika (procedura uchwalania budżetu)

• upoważnienia wójta, burmistrza, prezydenta

Jednostki pomocnicze:

• sołectwa

• dzielnice

• osiedla

Jednostki tworzy Rada Gminy w porozumieniu z mieszkańcami (inicjatywa odgórna), inicjatywa może wyjsc także od mieszkańców poprzez zebranie podpisów (inicjatywa oddolna). Ta idea rozbudowuje społeczeństwo obywatelskie.

W statucie gminy powinny być rozstrzygnięcia odnośnie jednostek pomocniczych. W odrębnym statucie jednostek pomocniczych zawarte są szczegółowe rozstrzygnięcia:

• zakres zadaniowy z zakresu kompetencji gminy

• pokazujemy obszar jednostek pomocniczych i ich nazwę

• zasady wyboru organów jednostki

• określony problem finansowania jednostek pomocniczych

• zakres i formy kontroli

Sołectwa

Ok. 40 tysięcy w Polsce

Ustrój:

• organem uchwałodawczym jest zebranie sołeckie

• organem wykonawczym jest sołtys wybierany przez zebranie

• na zebraniu wybiera się także Radę Sołecką (organ opiniodawczy dla wójta)

• wybory odbywają się w sposób demokratyczny

• na zebraniu mieszkańców rozstrzygane są najważniejsze kwestie (uchwała o drodze, szkole)

Sołtys:

• wykonuje te uchwały

• jest zaproszony na posiedzenia RG

• pobiera dietę

• odpowiada przed wójtem

• pobiera podatki od mieszkańców

Osiedla, dzielnice

Ustrój:

• organ uchwałodawczy: Rada Osiedla/ Dzielnicy

• organ wykonawczy: Zarząd Osiedla/ Dzielnicy

• członkowie Rady: od 15- 21 radnych ustawodawca reguluje

• wybór radnych: identyczne jak wybory radnych progi dotyczące frekwencji, mniej niż 5% ma iść do wyborów, żeby człowiek wszedł w skład rady. Próg wyborczy powoduje, że nie we wszystkich dzielnicach są członkowie rady.

• Rada powołuje Zarząd Osiedla/ Dzielnicy

• Praca kieruje przewodniczący zarządu, reprezentuje dzielnicę w stosunku do wójta, burmistrza i prezydenta do rady osiedla/ dzielnicy.

• Do zarządu możemy wybrać osoby z rady lub spoza niej

• W statucie można przyjąć, że organem uchwałodawczym jest zebranie mieszkańców (oni będą wybierać zarząd)

Kompetencje, zadania:

• ustawodawca generalnie tego nie precyzuje

• rozporządzenie mieniem

• wola polityczna, zapis statutu

• kreowanie wizji rozwoju osiedla/ dzielnicy

• inicjatywa odnośnie zmiany w palnie zagospodarowania przestrzennego

• budowa określonych jednostek pomocniczych (szkoły, domy kultury)

• problem rozwoju gospodarczego (rozwiązania przynoszące miejsca pracy dla mieszkańców osiedla)

• Problem finansowania: powinien być uregulowany w statucie, pieniądze mogą być przesłane na subkonto na realizację działań przez osiedla/ dzielnice

• Osiedla/ dzielnice mogą zgłaszać swoje postulaty, np. odnośnie chodników, ulic, komunikacji itp.

• Mogą także opiniować zmiany dotyczące zmiany zagospodarowania

• Konsultacje, zaopiniowania

Prawo lokalne, miejscowe i przepisy gminne.

• Uchwalone przez Radę Gminy

• Przepisy gminne- przepisy obowiązujące na terenie całej gminy, ale stanowione na podstawie upoważnień stanowionych przepisy

• Powszechnego obowiązywania mają te normy prawne, które regulują prawo zachowania adresów na danym obszarze: osoby fizyczne, prawne, organizacje społeczne, organy administracji rządowej, organy samorządowe innego typu (podmioty przebywające na terytorium gminy)

Ustrój jednostek pomocniczych gminy.

Przepisami gminnymi są:

• budżety gmin, uchwały dotyczące programów (pomoc społeczna, edukacja), regulamin rady lub urzędu

• regulaminy dotyczące wszelkich jednostek organizacyjnych (szkoły, miejsca użytku publicznego)

• przepisy regulujące zasady korzystania z miejsc użyteczności publicznej (hala sportowa, targowisko)

• przepisy porządkowe (odchody zwierząt, picie alkoholu na klatkach, zagrożenia powodziowe, ochrona mienia, ewakuacja ludności)

Przepisy zatwierdza Rada Gminy, jeżeli ich nie zatwierdzi to musi wyznaczyć termin do kiedy będą obowiązywać.

Związki międzygminne (komunalne), porozumienia międzygminne.

• Realizują zadania, te które są ustawowo nałożone na gminę

• Art.10, związek wykonywania zadań publicznych, która jedna gmina nie jest w stanie wykonać, są kosztowne

• Wspólna budowa wodociągów, kanalizacji

• Dostawa ciepła, dostarczenie energii, ZOZ-y, ośrodki zdrowia

Są to jednostki dobrowolne, tworzone na mocy uchwały Rady Gminy (bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady)

Związek wykonywania zadań w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, gdyż ma osobowość prawną. Utworzenie związku wymaga przyjęcia statutu (i każda rada wydaje uchwałę w związku z przyjęciem statutu).

Rejestracja:

(na mocy rozporządzenia MSWiA w sprawie sposobu prowadzenia rejestru ZM i przyjmowania statutu ZW)

Informujemy wojewodę, właściwy minister prowadzi rejestr ogłoszenia statutu w Dzienniku Ustaw.

Organem uchwałodawczym jest Zgromadzenie Związków

Organem wykonawczym jest Zarząd działający na podstawie ustawy o samorządzie gminy i jego obowiązują przepisy dotyczące wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Wybierany przez Zgromadzenie, liczba określona w statucie.

Stowarzyszenie samorządowe (międzygminne)

Są reprezentantem samorządu w stosunku do administracji państwowej, bronią interesów samorządu terytorialnego, propagowanie samorządu.

Mogą zabiegać o zmianę kompetencji gmin i powiatów, regulują ich ustrój. Musi być uchwalony statut, zarejestrowany. Nie może niczego narzucić członkom. Reprezentuje gminy.

Porozumienia międzygminne (samorządowe)

Nie tworzy się struktury ustawowej, 2/3 gminy podpisuje porozumienie (dogadują się, że będą np. realizować wspólnie inwestycje). Jedna gmina realizuje zadania, a pozostałe partycypują np. koszty.

Przykłady: Związek Miast Polskich, Unia Miasteczek Polskich, Związek Gmin RP, Unia Metropolii Polskich, Stowarzyszenie Gmin Górniczych, Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski lub Małopolski, Stowarzyszenie Gmin Mazowieckich, Uzdrowiskowych, Stowarzyszenie Sołtysów.

Związki komunalne: Komunikacyjny Związek Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.

Kluby radnych

Tworzone przez radnych z różnych opcji politycznych ze wspólnym interesem lub przez radnych. Nie ma uregulowań odnośnie liczby radnych w klubie. Mogą także nie istnieć.

POWIAT

VI w. wprowadzono powiaty. Funkcjonowały do 1950r. 1975r. reforma Gierka- wprowadzono województwa.

1992- rząd H. Suchockiej powołał w październiku urząd pełnomocników RM ds. reformy administracji publicznej (decentralizacja administracji centralnej, projekty ustaw przygotowali, wypracowano narzędzia do utworzenia siatki powiatów), przygotowano zaplecze instytucjonalne (sądy rejonowe, prokuratura rejonowa, urzędy skarbowe, policja, straż pożarna, szpital, placówki szkolnictwa ponadpodstawowego), powiaty powinny mieć poparcie wspólnoty lokalnej, mechanizm 5-10-50 (aby stworzyć silne powiaty to 5 gmin musi być siedziba powyżej w dużych miastach- 10 tysięcy mieszkańców, powiaty powinny mieć 50 tysięcy mieszkańców, należało wziąć pod uwagę układ przestrzenny.

Kulesza zakładał, że powiat musi zacząć działać 1.01.1995r.

Następnie spory na linii PSL (przeciwko)-SLD (za).

5.04.1998- przyjęto ustawę o samorządzie powiatowym.

Przyjęto 24.07.1998- ustawa o wprowadzeniu zasadniczego 3 stopniowego podziału terytorialnego państwa.

Rozstrzygnięto, że RM w drodze rozporządzenia tworzy, znosi, dzieli i łączy powiaty.

Powstało Stowarzyszenie Związek Miast Walczących o Powiat (protesty, ponieważ niektóre miast Anie znalazły się na mapie siatki powiatów, rząd nie ugiął się na początku, ale w 2001 r. powstało 7 powiatów dodatkowo, obecnie mamy 315 powiatów).

Powiat:

• Ma osobowość prawną

• Wykonuje zadania na własną odpowiedzialność i ponosi za to konsekwencje

• Podlega ochronie sądowej

• Powiat wykonuje tylko zadania, które przekraczają kompetencje gminy (rola uzupełniająca, „brakujące ogniwo”)

• Jest to lokalna wspólnota samorządowa, która tworzą mieszkańcy z mocy prawa

5.04.1998- ustawa o samorządzie powiatowym (powiaty ziemskie)

8.03.19990- ustawa o samorządzie gminnym (powiat grodzki)

Miasto na prawach powiatu jest gminą wykonującą zadania powiatu na zasadach określonych w ustawach powiatowych.

Zadania:

Ustawa 24 lipca 1998 o zmianie niektórych ustaw określających, kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa.

1. infrastruktura techniczna

• drogi powiatowe (budowa, utrzymanie, porządek, ład, bezpieczeństwo)

• opiniowanie autostrad

• opiniowanie dotyczące ustalenia dróg wojewódzkich (krajowych)

• ruch na drogach powiatowych

• kolej (ruch pasażerki)

• opiniowanie likwidacji odcinków kolejowych

• obudowa dotycząca kierowców (szkolenia, wydawanie, zatrzymywanie i odbieranie prawa jazdy, badania lekarskie do prawa jazdy)

2. infrastruktura społeczna

• edukacja publiczna (szkoły ponadgimnazjalne, budowa obiektów dla szkół, pensje dla nauczycieli), powołanie rad oświatowych, obsadzanie miejsc dyrektorów

• promocja i ochrona zdrowia (zwalczanie chorób zakaźnych- opieka przeciwgruźlicza, wydawanie zarządzeń odnośnie chorób zakaźnych, zwalczanie alkoholizmu- izby wytrzeźwień i odwyki, domy pomocy społecznej, pomoc społeczna i polityka prorodzinna)

• osoby niepełnosprawne (zakłady pracy chronionej, państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych)

• kultura, ochrona dóbr kultury (prowadzenie bibliotek, placówki kultury na terenie powiatu, muzea powiatowe, dystrybucja filmów, kultura fizyczna i turystyka, ewidencja uczniowskich klubów sportowych, nadzór nad działalnością stowarzyszenia i związków sportowych, finansowanie klubów sportowych)

• przeciwdziałanie bezrobociu oraz aktywizacja lokalnego rynku pracy (Powiatowy Urząd Pracy, szkolenia, programy, prowadzenie prac interwencyjnych)

• ochrona praw konsumenta (Rzecznik Konsumentów)

• bezpieczeństwo obywateli, ład i porządek (ochrona przeciwpożarowa i przeciwpowodziowa, Komendy Powiatowe, starosta ma nadzór nad działaniem np. policji, komendanci składają sprawozdanie z bezpieczeństwa w powiecie, w okresie zagrożenia starosta przejmuje dowodzenie nad prowadzeniem akcji w szczególnych sytuacjach)

inne: Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego (podejmowanie działań odnośnie wszelkich budowlanych wypadków i katastrof, wpływa na układ architektury na terenie powiatu), Inspektor Weterynaryjny (zagrożenia chorobami, instytucja ta została wycofana!)

Planowanie przestrzenne: geodezja, kartografia, gospodarka nieruchomościami, ewidencja budynków (taksacja- podatki od nieruchomości)

• rolnictwo, leśnictwo (lasy państwowe, kwestie upraw, przekształcenie gatunków rolnych)

1

---