13. Pojęcie „prawa żywnościowego" WE oraz podstawowe akty tego prawa

Geneza i najważniejsze założenia prawa żywnościowego

Marcin Kozłowski Główny Inspektorat Weterynarii Puławy, 24 października 2009 roku

Akty Prawne Unii Europejskiej:

• Traktaty

• Rozporządzenia

• Dyrektywy

• Decyzje

Akty Prawne w Polsce

• Konstytucja RP

• Ustawy

• Rozporządzenia

• Umowy międzynarodowe

Instrukcje GLW oraz wytyczne GIW

Prawo krajowe Państwa Członkowskiego nie może być mniej restrykcyjne od prawa Unijnego.

PRAWO ŻYWNOŚCIOWE -geneza

Ważniejsze wydarzenia decydujące o potrzebie zmiany prawa dot. żywności

• 1985 - pierwsze przypadki BSE w Anglii

• 1986 - wybuch elektrowni w Czarnobylu /skażone produkty podstawowe/

• 1999 - dioksyny w łańcuchu pokarmowym w Belgii /pasze dla drobiu i trzody/

• 2000 - epidemia pryszczycy w Anglii przywleczona z Indii w żywności

Biała Księga Żywności

Bruksela, 12 stycznia 2000 rok

Nadrzędne cele nowego prawa żywnościowego:

• Zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia publicznego i bezpieczeństwa konsumenta;

• Zapewnienie, że ustawodawstwo oparte będzie na naukowych podstawach, racjonalnych dowodach i ocenie ryzyka, a nie innych czynnikach np. politycznych;

• Zapewnienie jednolitych przepisów dla całej Unii Europejskiej, w celu stworzenia wolnego przepływu towarów w ramach wspólnego rynku;

• Zapewnienie konkurencyjności przemysłu europejskiego i tym samym zwiększenie jego perspektyw eksportowych.

Nowe rozporządzenia „pakietu higienicznego”

zapoczątkowały zmianę w podejściu do polityki

higieny żywności

„Pakiet” miał za zadanie uprościć istniejące

prawodawstwo dotyczące bezpieczeństwa żywności,

uczynić je bardziej przejrzystym poprzez:

1. wydatne zmniejszenie liczby aktów prawnych regulujących wymagania związane z higieną żywności;

2) oddzielenie poszczególnych obszarów tj. zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt, kontrole urzędowe;

3) skupienie się bardziej na celach jakie mają być osiągane przez producentów żywności zamiast określania szczegółowych wymagań technicznych.

• Elastyczność

W rozporządzeniach przewidziano wiele

możliwości adaptacji wymagań technicznych dla

zakładów, w zależności od charakteru

prowadzonej działalności i stosowanych

technologii przez producentów, ale przy

zachowaniu zasady, że nie spowoduje to

negatywnego wpływu na jakość zdrowotną

produkowanej żywności, co musi być

potwierdzone przez kontrole urzędowe.

• 
  Zmniejszenie liczby aktów prawnych

4 akty bazowe - rozporządzenia PEiR

3 rozporządzenia KE uszczegóławiające akty podstawowe i określające środki do ich wdrożenia

4 rozporządzenia KE ułatwiające płynne przejście ze starego reżimu prawnego do nowego

17 rozporządzeń zmieniających akty bazowe i uszczegóławiające

W sumie 152 stare akty prawne UE dot. higieny żywności zostały uchylone:

17 - wraz z wejściem w życie pakietu higienicznego (dyrektywa 2004/41/WE i rozporządzenie 852/2004)

133 - przez akty prawne wdrażające

2 - przez decyzję Komisji 2006/766/WE

Organizacja kontroli urzędowych w Polsce regulowana przez pakiet 4 głównych Instrukcji GLW:

1) dot. zatwierdzania i rejestracji zakładów,

2) dot. określenia częstotliwości kontroli zakładów na podstawie analizy ryzyka,

3) dot. metodologii urzędowych kontroli,

4) dot. monitoringu pozostałości i substancji niedozwolonych.

• 
  
  
  Zintegrowane podejście
  do bezpieczeństwa żywności

Zebrane doświadczenia pokazały, że szereg poważnych zagrożeń dla bezpieczeństwa żywności miało swoje początki na etapie produkcji pierwotnej.

Część z tych zagrożeń zostało spowodowanych m.in. niewłaściwą paszą podawaną zwierzętom.

Stąd też powstała koncepcja podejścia zintegrowanego nadzoru „od pola do stołu”.

• 
  
  Łańcuch pokarmowy
  Nadzór i identyfikowalność na każdym etapie

Artykuł 1 rozporządzenia (WE) nr 852/2004

• główna odpowiedzialność za bezpieczeństwo żywności spoczywa na przedsiębiorstwie sektora spożywczego;

• zapewnienie bezpieczeństwa żywności w ramach całego łańcucha żywnościowego, począwszy od produkcji podstawowej;

• bezpieczeństwo żywności zamrożonej zachowane poprzez utrzymanie łańcucha mrożeniowego;

• odpowiedzialność przedsiębiorstwa sektora spożywczego poprzez procedury oparte na zasadach HACCP wraz z zastosowaniem dobrej praktyki higieny;

• ustanowienie kryteriów mikrobiologicznych i wymogów kontroli temperatury opartych na naukowej ocenie ryzyka;

• żywność przywożona podlega takim samym normom jak żywność produkowana we Wspólnocie.

Zastosowanie w odniesieniu do wszystkich etapów produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności oraz do wywozu.

Struktura Inspekcji Weterynaryjnej

Prezes Rady Ministrów

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Departament

Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii FVO SANCO

Warszawa Dublin Bruksela

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Główny Lekarz Weterynarii

(centralny organ administracji rządowej)

Graniczny Lekarz Weterynarii Wojewódzki Lekarz Weterynarii

Powiatowy Lekarz Weterynarii

podmioty nadzorowane

Organy Instancji według KPA

(nadzór weterynaryjny)

podmioty nadzorowane

Powiatowy Lekarz Weterynarii (organ I instancji)

Wojewódzki Lekarz Weterynari (organ I lub II instancji)

Graniczny Lekarz Weterynarii

Główny Lekarz Weterynarii

(centralny organ administracji rządowej)

• 
  
  Analiza ryzyka w planowaniu urzędowych kontroli zakładów
  
  
  
  Marcin Kozłowski
  Główny Inspektorat Weterynarii

• Puławy, 24 października 2009 roku

Analiza ryzyka w planowaniu urzędowych

kontroli zakładów

• Proces analizy zagrożeń i analizy ryzyka w „nowym podejściu” WE.

• Wykorzystanie analizy ryzyka w urzędowej kontroli

• Częstotliwość kontroli zakładów na podstawie przeprowadzonej analizy ryzyka

Elementy systemu bezpieczeństwa żywienia na poziomie krajowym

• Ustawy żywieniowe, polityka żywieniowa, przepisy i standardy.

• Instytucje ze ściśle określonymi obowiązkami przeprowadzania kontroli żywności i zarządzania zdrowiem publicznym.

• Potencjał naukowy.

• Zintegrowane metody zarządzania.

• Inspekcja i certyfikacja.

• Diagnostyka i laboratoria analityczne.

• Wyznaczanie norm.

• Infrastruktura i wyposażenie.

• Struktura i możliwości monitorowania.

• Obserwacja problemów zdrowia ludzi związanych ze spożyciem.

• Zdolność do reagowania w sytuacji awaryjnej.

• Szkolenia.

• Informacja publiczna, edukacja i komunikacja.

Zmiana czynników globalnych oddziaływujących

na krajowy system bezpieczeństwa żywności

• Rosnąca intensywność międzynarodowego handlu.

• Rozwój międzynarodowych i regionalnych instytucji oraz wynikające z tego zobowiązania prawne.

• Rosnąca złożoność rodzajów żywności i źródeł geograficznych.

• Intensyfikacja i industrializacja rolnictwa oraz produkcji zwierzęcej.

• Wzmożona ilość podróży i turystyka.

• Zmiana wzorców przetrzymywania żywności.

• Zmiana wzorców dietetycznych i preferencji w procesie przygotowywania żywności.

• Nowe metody przetwarzania żywności.

• Nowe rodzaje żywności i nowe technologie rolnicze.

• Rosnąca odporność bakterii na antybiotyki.

• Zmiana interakcji człowiek/zwierzę z możliwością przenoszenia chorób.

Przykłady zagrożeń występujących w żywności

• Zagrożenia biologiczne

• Bakterie powodujące infekcje

• Organizmy wytwarzające toksyny

• Pleśnie

• Parazyty

• Wirusy

• Priony

• Zagrożenia chemiczne

• Toksyny występujące w naturze

• Dodatki do żywności

• Pozostałości pestycydów

• Pozostałości leków weterynaryjnych

• Zanieczyszczenia środowiska

• Zanieczyszczenia chemiczne pochodzące z opakowań

• Alergeny

• Zagrożenia fizyczne

• Metal, wypełniacze maszyn

• Szkło

• Biżuteria

• Kamienie

• Odłamki kości

Zasady kontroli żywności, które zwiększają wymagania

w stosunku do krajowych władz

• Rosnące wpływ nauki jako podstawowej zasady kierującej rozwojem standardów bezpieczeństwa żywności.

• Przeniesienie podstawowej odpowiedzialności za bezpieczeństwo żywności na przemysł.

• Przyjęcie metody od produkcji do konsumpcji przy kontroli żywności.

• Przekazanie przemysłowi większej elastyczności we wdrażaniu kontroli.

• Zapewnienie opłacalności i skuteczności rządowym funkcjom kontrolnym.

• Rosnąca rola konsumentów w podejmowaniu decyzji.

• Uznanie potrzeby rozszerzonego monitoringu żywności.

• Epidemiologiczne cechy środków żywności.

• Przyjęcie bardziej “zintegrowanej” metody pracy z pokrewnymi sektorami (takimi jak zdrowie zwierząt i roślin).

• Przyjęcie analizy ryzyka jako głównej dyscypliny poprawiania bezpieczeństwa żywności

Analiza ryzyka i pojęcia związane z analizą ryzyka

Analiza ryzyka proces składający się z trzech powiązanych elementów:

• ocena ryzyka

• zarządzanie ryzykiem

• informacja o ryzyku /komunikacja/

Analiza ryzyka i pojęcia związane z analizą ryzyka

Ocena ryzyka (proces wsparty naukowo)

• identyfikacja zagrożenia

• charakterystyka zagrożenia

• oszacowanie narażenia (np. konsumentów)

Analiza ryzyka i pojęcia związane z analizą ryzyka

Zarządzanie ryzykiem

• Zapobieganie i kontrola ryzyka w oparciu o ocenę ryzyka i innych prawnie uzasadnionych czynników

Ogólna struktura zarządzania ryzykiem

Zarządzanie ryzykiem - działania wstępne

• rozpoznanie problemu dotyczącego bezpieczeństwa żywienia;

• zdefiniowanie charakteru ryzyka;

• wyznaczenie celów zarządzania ryzykiem;

• zadecydowanie o potrzebie oceny ryzyka;

• ustalenie polityki zarządzania ryzykiem;

• zlecenie oceny ryzyka, jeśli to konieczne;

• rozważenie wniosków z oceny ryzyka;

• uszeregowanie zagrożeń, jeśli to konieczne.

Monitorowanie i korygowanie

• monitorowanie wyników kontroli;

• korygowanie kontroli tam, gdzie jest to wskazane.

Rozpoznanie i wybór opcji zarządzania ryzykiem

• identyfikacja możliwych opcji;

• ocena każdej opcji;

• wybór najbardziej odpowiedniej opcji.

Realizacja decyzji zarządzania ryzykiem

• potwierdzenie metody kontroli, tam, gdzie to konieczne

• wdrożenie wybranej metody kontroli;

• weryfikacja tego wdrożenia.

Analiza ryzyka i pojęcia związane z analizą ryzyka

Informacja o ryzyku

• Wymiana informacji i opinii pomiędzy oceniającymi ryzyko, zarządzającymi ryzykiem, konsumentami, przedsiębiorstwami (na każdym etapie produkcji żywności) i środowiskami naukowymi podczas procesu analizy ryzyka

Informacje, która mogą być zawarte

w charakterystyce ryzyka - przykłady

• Początkowe stwierdzenie problemu dotyczącego bezpieczeństwa żywności.

• Opis zagrożenia i żywności, której ono dotyczy.

• Jak i gdzie owo zagrożenie przedostało się do żywności.

• Które produkty żywnościowe stanowią zagrożenie dla konsumentów, ile tych produktów jest spożywanych w różnych populacjach.

Informacje, która mogą być zawarte

w charakterystyce ryzyka - przykłady

• Częstość, rozpowszechnienie i poziom występowania zagrożeń w żywności.

• Rozpoznanie prawdopodobnego ryzyka na podstawie dostępnej literatury naukowej.

• Wartości narażone na ryzyko (zdrowie, gospodarka, kultura itd.).

• Rozpowszechnianie się ryzyka (kto je tworzy, kto odnosi z niego korzyści, i/lub kto je szerzy).

• Charakterystyka produktu/zagrożenia, który może wpłynąć na dostępność i wykonalność danej opcji zarządzania ryzykiem.

• Obecnie stosowane praktyki zarządzania ryzykiem w podobnych przypadkach, w tym istniejące normy prawne.

Informacje, która mogą być zawarte

w charakterystyce ryzyka - przykłady

• Publiczny odbiór możliwego ryzyka.

• Informacje o możliwych do zastosowania środkach kontrolnych.

• Wstępne wskazanie pytań, na które ocena ryzyka mogłaby (a na które nie mogłaby) dać odpowiedź.

• Wstępne rozpoznanie istotnych luk w danych naukowych, które mogą uniemożliwić lub ograniczyć ocenę ryzyka.

• Konsekwencje zarządzania ryzykiem w kategoriach międzynarodowych umów (np. Porozumienie SPS).

Zagrożenie

Zespół przeprowadzający analizę ryzyka

Komunikacja

Zespół zarządzający ryzykiem Naukowcy

media

Producenci Konsumenci

Obowiązki zarządzających ryzykiem odnośnie

zamawiania i wspierania oceny ryzyka

• Zapewnienie, że wszystkie aspekty zlecania i prowadzenia oceny ryzyka są

odpowiednio udokumentowane i przejrzyste.

• Wyraźne przekazanie oceniającym ryzyko celów i zakresu oceny ryzyka, polityki oceny ryzyka, formy pożądanych danych wyjściowych.

• Zapewnienie odpowiednich środków i wyznaczenie realistycznego terminu.

• Zachowanie “funkcjonalnego podziału” między oceną ryzyka a zarządzaniem ryzykiem w takim stopniu, w jakim jest to możliwe.

• Zapewnienie, że zespół oceniający ryzyko posiada odpowiednie doświadczenie, nie występują w nim konflikty interesów ani nie jest stronniczy.

• Usprawnienie skutecznej, wielokrotnej komunikacji z oceniającymi ryzyko w trakcie całego procesu.

Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii

Nr GIWhig-500-11/07

z dnia 14 sierpnia 2007 r.

w sprawie określenia, na podstawie analizy ryzyka, częstotliwości kontroli podmiotów sektora spożywczego objętych urzędowym nadzorem

Inspekcji Weterynaryjnej

Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii

Zakres instrukcji:

Postępowanie powiatowych i wojewódzkich lekarzy weterynarii przy ustalaniu profilu ryzyka w zakładach objętych urzędowym nadzorem i określenie częstotliwości kontroli na podstawie analizy ryzyka

Cel instrukcji:

Ujednolicenie postępowania powiatowych i wojewódzkich lekarzy weterynarii przy określaniu częstotliwości kontroli w zakładach objętych urzędowym nadzorem

Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii

Uzyskanie profilu ryzyka

1. Cechy zakładu

2. Produkcja

3. Produkty

4. Zabezpieczenie higieny produkcji

5. Kontrola wewnętrzna

6. Zarządzanie zakładem i kompetencje

Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii

Stopnie ryzyka

• bardzo niski

• niski

• średni

• wysoki

Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii

I. Cechy zakładu

1. Lokalizacja zakładu

2. Struktura i układ pomieszczeń (data budowy

lub znaczącej modernizacji)

3. Maszyny, urządzenia, sprzęt, instalacje

Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii

II. Produkcja

1. Wielkość i zakres

2. Wielkość obsługiwanego rynku

Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii

III. Produkty

1. Rodzaj działalności

2. Kategorie produktów

3. Pochodzenie surowców

Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii

IV. Zabezpieczenie higieny produkcji

1. Higiena pracowników

2. Jakość wody, mycie i dezynfekcja

3. Zwalczanie szkodników

4. Gospodarka odpadami

Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii

V. Kontrola wewnętrzna

1. Procedury

2. Realizacja procedur

Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii

Klasyfikacja zakładów na podstawie ryzyka

a częstotliwość kontroli

• Zakład o bardzo niskim ryzyku

kontrola 1 x 2 lata

• Zakład o niskim ryzyku

kontrola 1 x 12 miesięcy

• Zakład o średnim ryzyku

kontrola 1 x 6 miesięcy

• Zakład o wysokim ryzyku

kontrola 1 x 3 miesiące

Dziękuję za uwagę

• 
  
  Kontrole urzędowe w zakładach produkujących środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego
  
  
  Marcin Kozłowski
  Główny Inspektorat Weterynarii

• Puławy, 24 października 2009 roku

Kontrole urzędowe w zakładach produkujących środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego

• Rozporządzenie 882/2004 jako podstawa prawna w zakresie metodologii urzędowej kontroli

• Metodologia urzędowych kontroli (urzędowe kontrole i audyty)

• Listy kontrolne SPIWET dla zakładów, urzędowych lekarzy weterynarii oraz PLW

Minimalna częstotliwość kontroli zakładów - określona dla

zakładów w poszczególnych kategoriach ryzyka (1/2l,1/rok, 2/rok,4/rok)

nie dla konkretnych rodzajów działalności, brak określonej

częstotliwości kontroli przez WLW postępowania PLW w

stosunku do nadzorowanych zakładów - wyjątek nowo zatwierdzane

zakłady (kontrola w ciągu m-ca).

Instrukcja dot. metodologii kontroli wdraża jednolite

procedury kontroli w odniesieniu do:

• podmiotów sektora spożywczego (zatwierdzanych, rejestrowanych)

• osób wyznaczonych przez PLW do wykonywania czynności urzędowych,

• organów Inspekcji Weterynaryjnej (audyt wewnętrzny).

Organizacja kontroli urzędowych w Polsce regulowana przez pakiet

3 głównych Instrukcji GLW:

1) dot. zatwierdzania i rejestracji zakładów,

2) dot. określenia częstotliwości kontroli zakładów na podstawie analizy ryzyka,

3) dot. metodologii urzędowych kontroli.

Przygotowanie ww. instrukcji wynika z postanowień rozporządzenia 882/2004 - kontrole urzędowe przeprowadzane regularnie, z

częstotliwością odpowiadającą zagrożeniu związanemu z

danym zakładem, zgodnie z udokumentowanymi procedurami.

• Definicje

„podmiot nadzorowany” zakład podlegający zatwierdzeniu lub

rejestracji, ale też organ IW (PLW, WLW) lub osoba wyznaczona

„kontrola kompleksowa” - wg harmonogramu kontroli PLW, WLW lub

GLW; obejmująca całokształt wymagań zawartych w przepisach dla

danej działalności. Wyjątek - kontrole podmiotów rozpoczynających

działalność związane z zatwierdzeniem lub rejestracją zakładu);

„kontrola doraźna” - poza harmonogramem kontroli, obejmująca

weryfikację części wymagań (w związku z niezgodnościami stwierdzonymi podczas kontroli kompleksowej, stałej, RASFF, skargą, poleceniem GLW, WLW, eksportem KT, itp.)

„kontrola sprawdzająca” -przeprowadzana z urzędu lub na wniosek kontrolowanego zakładu, w celu sprawdzenia wykonania zaleceń pokontrolnych;

„kontrola stała” prowadzone przez ulw podczas trwania procesów produkcyjnych, np. w rzeźni podczas całego procesu uboju;

„osoba odpowiedzialna”, „osoba uprawniona do kontroli”, „lista kontrolna SPIWET”

Cel instrukcji:

• ujednolicenie postępowania i sposobu dokumentowania kontroli zarówno zakładów, jak i organów IW oraz osób wyznaczonych do czynności urzędowych,

• porównywalność wyników kontroli prowadzonych w różnych regionach kraju,

• równe traktowanie podmiotów nadzorowanych, większa wiarygodność kontroli,

• optymalizacja inspekcji, lepsze wykorzystanie zasobów ludzkich,

• umożliwienie oceny ogólnej skuteczności , koordynacji pomiędzy urzędami właściwymi oraz wewnątrz urzędów właściwych.

Przygotowanie do kontroli:

1) ustalenie jej zakresu (kontrola kompleksowa, wycinkowa - doraźna),

2) dane dotyczące aktualnie prowadzonej działalności przez kontrolowany podmiot,

3) analiza wyników wcześniejszych kontroli,

4) analiza wyników badań, posiadanych informacji o podmiocie nadzorowanym, wydanych wcześniej decyzji,

5) ustalenie składu zespołu kontrolnego/ wyznaczenie osoby upoważnionej,

6) przygotowanie ubioru ochronnego, sprzętu umożliwiającego pobieranie i transport ew. próbek, oraz dokonywanie pomiarów i dokumentacji faktograficznej,

7) sprawdzenie legitymacji, odznaki identyfikacyjnej, upoważnienia,

8) przegląd przepisów, norm dot. pobierania próbek.

Zasady dotyczące przeprowadzania urzędowych kontroli:

• odp. kwalifikacje zawodowe, wiedza,

• brak konfliktu interesów,

• możliwość dostępu do wszystkich pomieszczeń, instalacji i dokumentów, możliwość przeprowadzenia kontroli każdego etapu produkcji, przetwarzania, dystrybucji;

• kontrola kompleksowa, audyt - wcześniejsze powiadomienie,

• dokonanie czynności kontrolnych niezbędnych do zapewnienia realizacji celu i zakresu kontroli,

• protokół z kontroli zgodny z formularzami list kontrolnych SPIWET,

• znajomość prawa, instrukcji i norm np. dot. pobierania próbek,

• w przyp. określonych porozumieniami podejmowanie kontroli z innymi organami kontrolnymi

• Techniki kontroli:

• sprawdzenie - badanie dowodów, czy określone wymagania zostały spełnione

• monitorowanie - prowadzenie zaplanowanej sekwencji obserwacji i pomiarów

• inspekcja - badanie wszelkich aspektów pasz, żywności, zdrowia i dobrostanu zwierząt w celu weryfikacji zgodności z wymaganiami prawnymi

• pobieranie próbek do badań laboratoryjnych

Urzędowe kontrole zakładów powinny uwzględniać:

• wizualną inspekcję otoczenia, pomieszczeń i wyposażenia zakładu;

• wizualną inspekcję stanu higienicznego zakładu;

• wizualną inspekcję higieny personelu;

• pobieranie i analizę próbek;

- kontrolę bezpośrednią odpowiedniego przechowywania oraz

identyfikacji surowców, półproduktów, produktów gotowych, a także wszelkich dodatków do żywności oraz ich oznakowania;

• kontrolę bezpośrednią materiałów opakowaniowych oraz artykułów przeznaczonych do kontaktu z żywnością;

- sprawdzenie procedur i kontrolę bezpośrednią odpowiedniego przechowywania oraz stosowania środków służących do mycia i dezynfekcji, czyszczenia i konserwacji;

- sprawdzenie wartości wykazywanych lub zapisanych przez przyrządy pomiarowe zakładu;

- sprawdzenie dokumentacji;

- sprawdzenie i badanie obowiązujących w zakładzie wewnętrznych systemów zapewnienia i kontroli jakości (GMP), przestrzegania zasad higieny (GHP), stanu wdrożenia systemu HACCP;

- monitorowanie wymaganych wartości i norm w trakcie procesu produkcyjnego;

- uzyskiwanie ustnych lub pisemnych informacji od pracowników zakładu oraz osób odpowiedzialnych;

- weryfikację bieżących odczytów wartości zapisanych przez przyrządy pomiarowe podmiotu nadzorowanego dokonywaną przy użyciu przyrządów i urządzeń, będących w dyspozycji osoby uprawnionej do kontroli.

Dokumentacja kontroli

1. sporządzana zgodnie z rozporządzeniem MRiRW w sprawie trybu i sposobu wykonywania kontroli przez pracowników IW;

2) obejmuje: protokół kontrolny (listy kontrolne SPIWET), kopie dokumentów potwierdzone za zgodność, wyniki badań pomiarów, zdjęcia, filmy, oświadczenia, wyjaśnienia złożone w trakcie kontroli, zastrzeżenia kontrolowanego do ustaleń kontroli;

3) oznakowana i przechowywana w sposób łatwy do zidentyfikowania

Działania pokontrolne w przypadku stwierdzenia niezgodności:

- decyzje nakazujące np. usunięcie uchybień,

- nałożenie kar pieniężnych w przypadkach określonych prawem (decyzja administracyjna),

• kontrole sprawdzające,

• egzekucja administracyjna.

Przy określeniu terminów usunięcia stwierdzonych uchybień powinno

się brać pod uwagę:

1) bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo konsumentów,

2) możliwość szerzenia się chorób ludzi lub zwierząt,

3) wpływ na dobrostan zwierząt,

4) istotny wpływ na prawidłowe zagospodarowanie UPPZ (I,II),

5) uchybienia dot. identyfikacji zwierząt,

6) Proponowane przez podmiot terminy zakończenia działań naprawczych w przypadku uchybień innych niż wymienione w pkt 1-5

• Metodologia audytu

• Audyt zewnętrzny (audytowanie procedur zakładowych w myśl art. 4 ust. 4 rozporządzenia 854/2004) w ramach ogólnych zadań kontroli urzędowych.

• Audyt wewnętrzny - audyt kontroli urzędowych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi dobrostanu i zdrowia zwierząt (art. 4 ust. 6 rozporządzenia 882/2004).

• Audyt wewnętrzny

• Audyt dokonywany przez WLW lub GLW zaliczany jest do typu audytu wewnętrznego tj. stosowanego w celach wewnętrznych przez Inspekcję Weterynaryjną.

• Regulacja zawarta w Decyzji Komisji

2006/677/WE z dnia 29 września 2006r. określającej wytyczne ustanawiające kryteria przeprowadzania audytów zgodnie z rozporządzeniem 882/2004

• Zasady prowadzenia audytu

• postępowanie etyczne obejmujące zaufanie i dyskrecję audytora,

• staranność, w tym posiadanie odpowiednich kompetencji,

• niezależność obejmującą wolność od uprzedzeń, konfliktu interesów

• obiektywizm, czyli wyciąganie wniosków wyłącznie w oparciu o weryfikowalne dowody

• Wymagania dla audytora

• posiadanie aktualnej wiedzy dotyczącej

- technik audytu,

- systemów jakości oraz bezpieczeństwa żywności,

- funkcjonowania podmiotu np. technologii produkcji

• posiadanie umiejętności komunikacji interpersonalnej,

• postępowanie systematyczne i logiczne podczas prowadzenia audytu.

• Przygotowanie do audytu

• określenie zakresu audytu,

• przygotowanie programu audytu,

• przygotowanie „listy kontrolnej”- Ważne jest aby „lista kontrolna” pozwalała na opisową rejestrację stwierdzanych faktów

• otrzymanie i przeanalizowanie procedur podmiotu mających związek z zakresem audytu,

• uzgodnienie daty i czasu audytu jego zakresu oraz kontaktu z osobą odpowiedzialną,

• przeanalizowanie list kontrolnych z poprzednich audytów,

• zgromadzenie prawodawstwa, kodeksów praktyki lub przewodników dotyczących zakresu audytu.

• Prowadzenie audytu

• zorganizowanie spotkania otwierającego,

• dokonanie przeglądu procedur objętych audytem,

• wybranie i dokonanie np. oceny krytycznych punktów kontroli,

• obserwacja realizacji procedur, działań stosowanych przez podmiot, zapisów i dokumentacji (rejestrów),

• dokonanie zestawienia zaobserwowanych faktów,

• przeprowadzenie spotkania zamykającego.

• Spotkanie otwierające

• przedstawienie osób biorących udział w audycie,

• potwierdzenie zakresu audytu,

• objaśnienia używanych kryteriów oceny,

• potwierdzenia niejawności dokonywanych obserwacji, dokumentowania i wniosków,

• przedstawienia programu audytu.

• Trójkąt audytu

• obserwacja,

• zadawanie pytań,

• sprawdzenie instrukcji roboczych, procedur

• „Lista kontrolna”

• informacje udzielane przez osoby zatrudnione w zakładzie,

• ocena zapisów lub prowadzonej dokumentacji,

• szczegóły dotyczące działalności,

• niezgodności,

• obszary nie poddane ocenie.

• Spotkanie zamykające

• podziękowania dla pracowników

• ponowne przedstawienie zakresu audytu,

• zaprezentowanie wstępnych ustaleń - najważniejsze punkty,

• ocena wdrożenia zasad funkcjonowania podmiotu (ocena funkcjonowania systemów np. HACCP)

• opis obszarów niezgodnych z wymaganiami,

• opis obszarów, które muszą być odpowiednio przypisane konkretnym czynnościom naprawczym,

• omówienie czasu potrzebnego do dokonania korekt,

• omówienie dalszych kroków, które powinny być podjęte.

• Postępowanie po audycie

• przekazanie raportu z opisem niezgodności,

• opis obszarów, które powinny być ponownie przeanalizowane,

• przekazanie przez podmiot w określonym czasie, dowodów w formie pisemnej w celu udowodnienia podjętych działań (np. przeanalizowane plany, procedury, zapisy),

• ponowna analiza dowodów przez audytora,

• podjęcie decyzji o konieczności ponownego audytu z zakresu objętego audytem.

Sprawozdawczość i procedury weryfikacyjne:

Konieczna zmiana rozdziału X Instrukcji (w zakresie

sprawozdawczości) i dostosowanie go do decyzji Komisji

w sprawie wytycznych dla PC odnoszących się do

przygotowania rocznego sprawozdania

dotyczącego zintegrowanego wieloletniego planu kontroli

(KPK) przewidzianego w rozporządzeniu 882/2004

Proces zestawienia i analizy danych pochodzących z kontroli wykonywany w celu opracowania rocznego sprawozdania może ułatwić PC przegląd skuteczności ich systemów kontrolnych oraz może przyczynić się do rozwoju i ciągłego doskonalenia ich systemów kontroli.

PC przedkładają Komisji sprawozdanie zawierające informacje o:

1. Kontrolach urzędowych przeprowadzonych przez PC zgodnie z artykułem 3 rozporządzenia (WE) nr 882/2004 oraz krajowymi planami kontroli;

2. Ogólnej zgodności z prawem paszowym i żywnościowym, zasadami zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt;

3. Audytach przeprowadzanych zgodnie z art. 4 ust. 6 rozporządzenia (WE) nr 882/2004 + podsumowanie ogólnej skuteczności systemu kontroli;

4. Działaniach zapewniających skuteczność realizacji krajowych planów kontroli;

5) Poprawkach do krajowych planów kontroli

1. Informacje dot. kontroli

- kontrole urzędowe przeprowadzone zgodnie z planem,

• realizację założeń w zakresie liczby, częstotliwości lub charakteru kontroli urzędowych ustalone w KPK,

• analizę stosownych czynników łagodzących i /lub czynników przyczyniających się do niezrealizowania planu,

• kontrole urzędowe doraźne (w tym specjalne działania kontrolne poświęcone wybranemu zagadnieniu),

• krótkie wyjaśnienie powodu, dla którego przeprowadzono nieplanowe kontrole urzędowe,

• kontrole urzędowe, w przypadku których pojawiło się wyraźne odstępstwo od KPK z uwagi na nieprzewidziane okoliczności zwłaszcza wtedy, gdy przeniesiono na nie środki z planowych kontroli urzędowych (vide HPAI),

• w przyp. kontroli odnoszących się do zdrowia zwierząt omawiana sekcja rocznego sprawozdania powinna zawierać wyniki kontroli dot. monitorowania i zwalczania chorób, w tym przeprowadzone w celu weryfikacji lub określenia stanu zdrowia zwierząt w związku z określoną chorobą.

2) Ogólna zgodność

Roczne sprawozdanie powinno zawierać opis,

w jaki sposób oceniana była w okresie

sprawozdawczym ogólna zgodność z prawem

paszowym i żywnościowym, zasadami zdrowia

zwierząt i dobrostanu zwierząt podmiotów

prowadzących działalność w sektorze paszowym i

spożywczym oraz innych producentów i

podmiotów gospodarczych związanych z tymi

sektorami

2) Częstotliwość i rodzaj niezgodności

Roczne sprawozdanie powinno zawierać:

• opis lub definicje zastosowanej klasyfikacji;

• klasyfikację niezgodności pod względem ich rodzaju;

• opis rodzajów i liczbę zidentyfikowanych przypadków niezgodności

• jaka była częstotliwość niezgodności w różnych sektorach?

• Jakiego rodzaju niezgodności występowały, tzn. czy były one związane wymaganiami strukturalnymi, operacyjnymi czy dotyczącymi produktu końcowego?

• czy niezgodności te pojawiały się w różnych miejscach łańcucha paszowego żywnościowego czy też pojawiały się tylko w produkcji pierwotnej lub w innym dalszym etapie łańcucha, itp…..

2) Przyczyny niezgodności:

• brak świadomości, niewiedza ze strony podmiotów działających w sektorach spożywczym i paszowym oraz przyczyny tego stanu rzeczy;

• niejasne, nieprecyzyjne przepisy,

• przyczyny ekonomiczne - koszty;

• niewystarczające narzędzia i / lub zasoby mające służyć egzekwowaniu wymogów;

• brak skutecznych i / lub proporcjonalnych i / lub odstraszających sankcji.

3) Audyty wewnętrzne

• stopień, w jakim został zrealizowany program audytu opracowany przez właściwy urząd;

• stopień, w jakim została osiągnięta ogólna zgodność z zaplanowanymi ustaleniami dla kontroli przeprowadzanych przez właściwe urzędy;

• wnioski dotyczące ogólnej skuteczności kontroli urzędowych;

• wnioski dotyczące ogólnej stosowności systemu kontroli dla realizacji celów.

4) Działania zapewniające skuteczność realizacji KPK:

decyzje administracyjne nakazujące usunięcie nieprawidłowości;

• decyzje administracyjne dot. ograniczeń i zakazów wprowadzenia na rynek, importu, eksportu lub wykorzystywania paszy, żywności i zwierząt;

• decyzje administracyjne nakazujące wycofanie z rynku lub zawieszające działalność zakładów w sektorze paszowym lub spożywczym;

• grzywny i inne kary finansowe;

• zgłoszenia naruszeń prawa do organów ścigania (sankcje karne).

4) Działania zapewniające skuteczne działanie służb kontrolnych

• nowe, zaktualizowane lub poddane przeglądowi procedury;

• inicjatywy szkoleniowe;

• zapewnienie dodatkowych środków;

• przeniesienie istniejących środków zgodnie z przeglądem priorytetów;

• specjalne inicjatywy kontrolne;

• zmiany w organizacji lub zarządzie urzędów właściwych;

• nowe prawodawstwo;

• zawieszenie lub wycofanie delegacji w przypadku organów kontroli

5) Poprawki do KPK:

• uwzględniające nowe prawodawstwo;

• uwzględniające pojawienie się nowych chorób lub innych zagrożeń dla zdrowia;

• znaczące zmiany w strukturze, zarządzie i działaniu urzędów właściwych;

• znaczące zmiany w sektorze rolno-spożywczym;

• odkrycia naukowe;

• wyniki audytów przeprowadzonych zgodnie z art. 4 ust. 6 rozporządzenia (WE) nr 882/2004;

---