Podejmowanie i prowadzenie działalności gosp

ZASADA WOLNOŚCI GOSPODARCZEJ

• zasada wolności gospodarczej jest podstawową i najważniejszą z prawnych zasad, na których opiera się podejmowanie i prowadzenie działalności gospodar­czej w krajach o gospodarce rynkowej.

• stanowi ona przeciwieństwo zasady reglamentacji gospodarczej.

• na treść pojęcia wolności gospodarczej składają się swoboda dostępu do wykonywania tej działalności i swoboda prowadzenia działalności gospodarczej.

• w swojej ekstremalnej postaci oznacza całkowite odrzucenie ingerencji państwa w działalność gospodarczą.

• wolność działalności gospodarczej jest obecnie zasadą konstytucyjną

• stanowi ona, że podejmowanie i wykonywanie działalności gosp jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem war określonych przepisami prawa

• każdy ma prawo podjęcia i prowadzenia takiej działalności, chyba że ustawa wymaga w danym przypadku zezwolenia.

• z ograniczeniem wolności gosp mamy do czynienia, gdy dla podjęcia i prowadzenia określonego rodzaju działalności przepisy wymagają koncesji lub zezwolenia.

Koncesja

Uzyskania koncesji wymaga:

1) szeroko rozumiane poszukiwanie, rozpo­znawanie i eksploatacja kopalin,

2) wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowy­mi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym i policyjnym,

3) wytwarzanie i przetwarzanie paliw i energii oraz ich magazyno­wanie, przesyłanie

4) ochrona osób i mienia,

5) transport i usługi lotnicze,

6) budowa i eksploatacja płatnych autostrad i podobnych dróg,

7) wykonywanie przewozów kolejowych oraz zarządzanie liniami kolejowymi,

8) rozpowszech­nianie programów radiowych i telewizyjnych.

Koncesji udziela się na okres od 2 do 50 lat.

Zezwolenie

Uzyskanie zezwolenia jest konieczne w przypadkach określonych przepisami szczególnymi (import określonych towarów, np. używanej odzieży i in.). Są wydawane na czas nieoznaczony, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

POJĘCIE I RODZAJE PRZEDSIĘBIORCÓW

• przedsiębiorcą w świetle prawa działalności gospodarczej jest osoba fizycz­na, osoba prawna oraz nie mająca osobowości prawnej spółka prawa hand­lowego, która we własnym imieniu podejmuje i wykonuje zawodowo działal­ność gospodarczą.

• spółkami prawa handlowego, o których mowa, są spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa i spółka komandytowo-akcyjna.

• przedsiębiorcami są też wspólnicy spółki cywilnej w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej.

• za działalność gospodarczą, przepisy uważają działalność wytwórczą, handlową, budowlaną, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatację zasobów naturalnych, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły.

OBOWIĄZKI PRZEDSIĘBIORCY

• wynikają one z prawa działalności gosp, prawa podatkowego i innych przepisów.

• obowiązkiem, jest wpis do rejestru przedsiębiorców w krajowym rejestrze sądowym

• przedsiębiorca ma obowiązek respektować w swojej działalności gosp klauzule generalne, nakazujące prowadzić działalność zgodnie z zasadami uczci­wej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów.

• przedsiębiorca jest też obowiązany spełniać wynikające z przepi­sów prawa warunki, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia ludzkiego, zdrowia, moralności publicznej oraz ochrony środowiska.

• szczególna grupa obowiązków wiąże się z dokonywaniem rozliczeń pienięż­nych. Są one podporządkowane ogólnej zasadzie, że rozliczenia transakcji gospodarczych powinny być prowadzone za pośrednictwem banków.

PODMIOTY PARAGOSPODARCZE

• do prowadzenia działalności gospodarczej powołane są z natury rzeczy podmioty gospodarcze czyli przedsiębiorcy.

• podmioty, które zostały powołane do prowadzenia działalności innej niż gospodarcza (społecznej) nazywa się je podmiotami paragospodarczymi.

• wśród podmiotów pragospodarczych, można wymienić państwowe osoby prawne nie będące przedsięb państwowymi (np. publiczne wyższe uczelnie, muzea), państwowe jednostki organizacyjne pozbawione osobowości prawnej, ale wyposażone w zdolność zaciągania zobowiązań, jednostki samorządu terytorialnego, związki zawodowe, partie polityczne, fundacje, stowarzyszenia, związki religijne, parafie kościoła

Stowarzyszenie rejestrowe

• może prowadzić działalność gospodarczą o ile przewiduje to jego statut.

• może ona być prowadzona bezpośrednio przez stowarzy­szenie, bądź przez zakład produkcyjny, usługowy lub inną jednostkę organizacyjną wyodrębnioną w ramach wewnętrznej struktury stowarzyszenia.

• dochód z niej może być przeznaczony wyłącznie na statutowe cele stowarzyszenia.

• nie mogą prowadzić działalności gospodarczej stowarzyszenia zwykłe, nie mające osobowości prawnej,

Fundacja

• jest podmiotem wyposażonym w pewien majątek, przeznaczony stosownie do woli założyciela fundacji (fundatora) na określony cel i trwale z tym celem związany, wyposażona w osobowość prawną.

• akt o utworzeniu fundacji określa majątek, który staje się materialną bazą przyszłej działalności fundacji, i sposób zarządzania nim.

• akt o utworzeniu fundacji określa jej cel.

• utworzenie fundacji następuje zazwyczaj przez oświadczenie woli fundatora, złożone w formie wymaganej przez prawo, na przykład aktu notarialnego lub podobnej.

• szczególną odmianą fundacji ze względu na sposób powołania są fundacje prawa publicznego, tworzone w drodze wydania specjalnych aktów ustawowych.

• znanymi fundacjami o znaczeniu międzynarodowym są między innymi fundacja Nobla założona w 1896 r., Rockefellera z 1913 r., Forda z 1936 r.

• w świetle przepisów wspomnianej wyżej ustawy fundacja w Polsce może być ustanowiona dla realizacji celów społecznie lub gospodarczo użytecznych,

• fundację może ustanowić osoba fizyczna, niezależnie od tego czy zamieszkuje w Polsce, a także osoba prawna

• fundacja powinna mieć swoją siedzibę w Polsce.

• oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji powinno być złożone w formie aktu notarialnego, albo zamieszczone w testamencie. W oświad­czeniu tym fundator powinien wskazać cel fundacji oraz składniki majątkowe stanowiące materialną bazę

• istotne znaczenie dla działalności fundacji ma jej statut. Statut ustala osoba lub instytucja powołująca fundację.

• państwo zapewnia sobie konieczny wgląd w działalność fundacji.

• fundacja może prowadzić działalność gospodarczą jeśli przewiduje ją statut, jednak tylko w rozmiarach służących realizacji zasadniczych ideowych celów fundacji.

Związek zawodowy

• jest powołany do reprezentowania i obrony praw oraz interesów zawodowych i socjalnych grup pracowniczych.

• w celu zdobycia środków finansowych niezbędnych do realizacji tych zadań związek prowadzi działalność gospodarczą.

• ustawa stanowi, że dochód z działalności gospodarczej może być przeznaczony tylko na cele statutowe (np. na świadczenia dla uczestników strajku),

Partia polityczna

• może prowadzić działalność gospodarczą

• formą prowadzenia tej działalności może być wyłącznie członkostwo w spół­dzielni lub udział w spółkach.

• dochodem partii jest uzyskana dywidenda.

• dochody z dywidendy są zwolnione od podatku dochodowego, jeżeli zostaną przeznaczone na cele statutowe.

• istotną cechą działalności partii jest jawność źródeł jej finansowania.

FIRMA

• firma jest to nazwa, pod którą przedsiębiorca prowadzi swoją działalność.

• firma może zawierać dodatki

• dobra, ceniona firma ma ogromne znaczenie dla spółki, gdyż w dużym stopniu może decydować o powodzeniu jej interesów.

• firma jest otoczona daleko idącą ochroną prawną

Firma spółki jawnej

• powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko lub firmę jednego lub kilku wspólników oraz dodat­kowe oznaczenie „spółka jawna".

Firma spółki partnerskiej

• winna zawierać nazwisko co najmniej jednego z partnerów, dodatkowe oznaczenie „i partner", bądź „i partnerzy", albo „spółka partnerska"

Firma spółki komandytowej

• powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowo „spółka komandytowa

Firma spółki komandytowo-akcyjnej

• należy wymienić nazwisko jednego lub kilku komplemen­tariuszy oraz oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna".

Firma spółki kapitało­wej

• mogą być dowolne z dodatkiem informującym o rodzaju spółki: „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością" lub „spółka akcyjna".

PROKURA

• prokura jest specjalnym rodzajem pełnomocnictwa handlowego.

• od pełnomoc­nictwa udzielonego różni się przede wszystkim znacznie szerszym zakresem umocowania prokurenta.

• prokura jest pełnomocnictwem o bardzo szerokim i w zasadzie nieograniczalnym zakresie upoważnienia do reprezentowania spółki. • prokurent jest upoważniony do zawierania wszelkich umów i dokonywania jednostronnych czynności prawnych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa spółki.

• prokurent jest osobą wyposażoną w najszersze uprawnienia.

• prokura podlega ujawnieniu w rejestrze.

• sposób ustanowienia i odwołania prokury określają przypisy regulujące działalność poszczególnych rodzajów spółek handlowych oraz statuty i umowy tych spółek.

• prokurent nie może przenieść prokury na inną osobę, ma jednak prawo udzielić pełnomocnictwa rodzajowego lub szczególnego.

SPÓŁKA CYWILNA

• spółka cywilna powstaje w drodze umowy zawartej przez wspólników.

• przepisy odnoszące się do spółki cywilnej zawiera kodeks cywilny

• w umowie wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gosp przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów

• spółka cywilna jest prawną formą współdziałania osób fizycznych lub prawnych dążących do osiągnięcia celów gospodarczych

• cel gospodarczy może być długotrwały lub jednorazowy

• spółka może być utworzona na czas oznaczony lub nieoznaczony.

• spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą (podmiotem gospodarczym) w rozumieniu przepisów, przedsiębiorcami w razie prowadzenia działalności gosp są wspólnicy.

• wspólnicy są zobowiązani wnieść do spółki wkłady przewidziane w umowie. Wkłady mogą mieć postać pieniężną lub rzeczową. Mogą też polegać na wniesieniu do spółki innych praw, na przykład prawa użytkowania gruntu lub lokalu, prawa najmu lub dzierżawy, wniesieniu używania własnego samochodu, patentu, licencji itp. Wkładem wspólnika może być świadczenie usług Wkładem może więc być własność (rzeczy, pieniędzy), inne prawo, oraz świadczenie usług.

• maj spółki jest współwłasnością wspólników, a dokładnie: współwłasnością łączną

• wspólnicy ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

• solidarna odpowiedzialność oznacza, że za zobowiązania spółki każdy wspólnik odpowiada zarówno wspólnym maj spółki, jak i całym swoim majątkiem osobistym.

• o sposobie prowadzenia spraw spółki, to znaczy zajmowaniu się jej interesami, rozstrzyga umowa.

• z przypisanym danemu wspólnikowi zakresem prowadzenia spraw spółki łączy się ściśle prawo do reprezentowania spółki w stosunkach z innymi podmiotami.

• umowa spółki określa zazwyczaj udział wspólników w zyskach i stratach spółki. W umowie można zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach, natomiast nie jest dopuszczalne wyłączenie wspólnika od udziału w zyskach. Jeżeli spółka została zawarta na dłuższy czas, każdy ze wspólników ma prawo żądać podziału i wypłaty zysku z końcem roku obrachunkowego.

• spółka cywilna, cechuje się stałym składem wspólników. Możliwe jest poszerzenie grona wspólników, co wymaga zmiany umowy spółki. Możliwe jest także wystąpienie wspólnika ze spółki.

• wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do używania oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki. Nie zwraca się wartości wkładu polegającego na świadczeniu usług oraz używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika.

• spółka ulega rozwiązaniu w przypadkach przewidzianych w umowie.

• każdy ze wspólników może z ważnych przyczyn żądać rozwiązania spółki.

KRAJOWY REJESTR SĄDOWY

• krajowy rejestr sądowy jest jawny i każdy, poprzez tzw. centralną informację, ma prawo wglądu do zawartych w nim danych, a także może uzyskać potrzebne mu odpisy, wyciągi i zaświadczenia o istnieniu i treści wpisu lub o braku wpisu.

• dane wpisane do rejestru podlegają ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gosp,

• informacje zawarte w rejestrze objęte są domniemaniem prawdziwości.

• dla podmiotu wpisanego do rejestru prowadzi się akta rejestrowe.

• akta rejestrowe osób prawnych są jawne i każdy ma do nich dostęp, natomiast akta pozostałych podmiotów mogą być udostępnione uczestnikom postępowania oraz osobom, które wykażą potrzebę ich przeglądnięcia.

• w skład krajowego rejestru sądowego wchodzą następujące trzy rejestry:

1) rejestr przedsiębiorców,

2) rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej,

3) rejestr dłużników niewypłacalnych.

Rejestr przed­siębiorców

• ma podstawowe znaczenie dla działalności gospodarczej

• wpisowi do tego rejestru podlegają: 1) osoby fizyczne prowa­dzące działalność gospodarczą, 2) spółki jawne, 3) spółki komandytowe, 4) spółki partnerskie, 5) spółki komandytowo-akcyjne, 6) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, 7) spółki akcyjne, 8) jednostki badawczo-rozwojowe, 9) towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, 10) działające w kraju oddziały za­granicznych spółek akcyjnych, z ograniczoną odpowiedzialnością i komandytowo-akcyjnych, 11) inni.

• rejestr przedsiębiorców składa się z sześciu działów:

a) Dział I, zawiera liczne dane charakteryzujące przedsiębiorcę, takie jak: (nazwisko, nazwa lub firma, itd.)

b) Dział II zawiera wpisy dotyczące organów przedsiębiorcy, sposobu jego reprezentowania i prokurentów.

c) Dział III - dane związane z zamknięciem roku obrotowego:

d) Dział IV - dane o egzekwowanych na majątku przedsiębiorcy zaległych należnościach o charakterze publ, wierzycielach posiadających tytuł wykonawczy,

e) Dział V - wzmiankę o powołaniu i odwołaniu kuratora.

f) Dział VI - informacje o otwarciu i zakończeniu likwidacji,

Część wpisów jest lub może być dokonywana przez sąd z urzędu, w dziale IV dokonuje się na wniosek wierzycieli przedsię­b. Pozostałych sąd dokonuje na wniosek przedsięb

Rejestr stowarzyszeń

• obejmuje stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe, fundacje oraz publiczne zakłady opieki zdrowotnej.

• jeśli któryś z wymienionych podmiotów obok właś­ciwej działalności podejmuje również działalność gospodarczą, podlega dodat­kowo wpisowi do rejestru przedsięb.

Rejestr dłużników niewypłacalnych

• do którego z urzędu wpisuje się następujące kategorie dłużników:

1) osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, gdy ogłoszono ich upadłość,

2) wspólników odpowiadających całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, gdy ogłoszono upadłość spółki,

3) dłużników zobowiązanych przez sąd w po­stępowaniu egzekucyjnym do tzw. wyjawienia majątku.

• na wniosek wierzyciela dysponującego tytułem wykonawczym przeciwko osobie fizycznej wpisuje się do rejestru dłużnika, który w ciągu 30 dni od daty wezwania do spełnienia świadczenia nie zapłacił należności.

Spółki handlowe

Uwagi ogólne

Spółka jest prawną formą współdziałania dwóch lub większej liczby osób dla łatwiejszego osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Możliwe także tworzenie i istnienie sp z udział. 1 wspólnika (sp 1-osobowe) i powoływanie sp dla celów niegosp.

-w formie sp występuje większość przeds przem, handl, usług, transp; banki, ubezpiecz.

Rodzaje spółek

- sp dzielą się na sp cywilne (sp prawa cywilnego) i sp handlowe (sp prawa handlowego

- sp handlowe a) sp osobowe: sp jawna, partnerska, komandytowa, komandyt-akcyjna;

b) sp kapitałowe: sp zoo, sp akcyjna

- przepisy dotycz sp (oprócz cywilnej) zawarte są w kodeksie sp handlowych z 2000 r

- spółka cicha - jej przepisy nie regulują - może być tworzona w drodze umowy

Porównanie spółek kapitałowych i osobowych

1) Sp kapitałowe mają osobowość prawną (są osob prawnymi). Sp osobowe nie mają,

ale mają pewne cechy os prawnych np. zdolność zaciągania zobowiązań.

2) Sp kapitał - struktura organizac w pewnym stopniu określona przepisami kodeksu i

swoboda wspólników w jej kształtowaniu jest ograniczona. Sp kap musi posiadać

przynajmniej niektóre organy przewidziane przepisami (zarząd, zgromadzenie

wspólników). Sp osobowa - może mieć dowolną strukturę organizacyjną - określoną

przez wspólników w umowie spółki

3) Sp kapit - majątek sp stanowi własność spółki. Sp osob - majątek sp jest współwłas-

nością wspólników (jest to maj wydzielony, więc odrębny od majątku wspólników,

służący tylko sp, przeznaczony na jej cele - ale nie będący jej własnością).

4) Sp kapit - konieczne zgromadzenie przez wspólników i wniesienie do sp kapitału w

oznaczonej wys (np. 500 tys zł dla sp akc). Sp osob - wys kapitału dowolna (wkład

wspólnika może tu mieć wartość niepieniężną np. obowiązek świadczenia pracy;

wyjątkiem sp komandytowo-akcyjna).

5) sp kapit - prowadzenie spraw sp należy do organów sp (gł zarządu) - wspólnicy nie

mają na nie bezpośr wpływu. Sp osob - prowadz spraw należy bezpośr do wspólników

6) Sp kapit - reprezentowanie sp w stosunkach z innymi podmiotami prawa (zawieranie

umów) należy do zarządu. SP osob - sp reprezentują wspólnicy

7) sp kapit - skład osobowy ma drugorzędne znaczenie (istotną cechą jest jego płynność

- zmienny akcjonariat, bo akcje zbywalne). Sp osob - skład osobowy bardzo ważny i

jest w zasadzie trwały

8) Sp kapit - odpowiedz za zobowiąz sp ponosi jedynie spółka

Sp osob - za zobowiązania odpowiadają wspólnicy

Spółka cicha

Stos zobowiązaniowy nie kreujący nowego podmiotu i który nie jest uregulowany w obowiązujących przepisach prawa. Poprzez umowę sp cichej osoba 3 zobowiązuje się do finansowania przedsiębiorcy w zamian za udział w jego zysku. Wspólnik cichy jest

Uprawniony do kontroli finans przeds-wzięcia, nie odpowiada on jednak za przed- siębiorcę wobec osób 3 i nie bierze udziału w zarządz przeds. i nie wyst na zewnątrz

Spółka jawna(sp. osobowa)

- jest nią sp osob, która prowadzi przeds pod własną firmą, a nie jest inną sp handlową

- bez większego znaczenia jest rozmiar prowadzonego przez sp przedsiębiorstwa

- regulowana jest kodeksem spółek handlowych (regul ustawowa tej spółki przyjmuje

brak osobow prawnej, ale zezwala na występ tej sp w obrocie we własnym imieniu,

pod własną firmą, z prawem zaciągania zobowiązań, nabywania uprawnień, pozywania

do sądu i bycia pozwanym). - jest tzw. ułomną osobą prawną

- wspólników w sp jawnej musi być co najmniej 2

- powstaje w drodze umowy, która może być zmieniona tylko za zgodą wszyst wspóln,

powinna być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności, treść umowy za-

wiera: firmę i siedzibę, określ wkładów wspóln + ich wartość; przedmiot działania sp

- podlega wpisaniu do rejestru przedsiębiorców (obowiązkowo), ale char deklaratywny -

- sp istnieje (powstaje) bez względu na dokonanie wpisu - różnica od innych sp hand

- firma sp.j. powinna zawier nazwiska lub nazwy (firmy) wszyst wspóln albo nazwisko

bądź firmę przynajmniej 1 lub kilku wspóln i dodatk oznaczenie „spółka jawna”

Majątek

- wkładem - mogą być rzeczy i prawa (pod jak w s.c.) brak dolnej granicy wartości

wkładu. Ale sp może istnieć bez odrębnego majątku, lecz na ogół umowa określa

jego wysokość, wkłady mogą wchodzić do majątku sp, ale mogą też służyć jedynie

do używania; udział wspól w kapitale sp = wartości wkładu określonej w umowie

(w razie wątpliwości wkłady uważa się za równe - tylko dla tych wspól, których

umowa obliguje do wniesienia wkładu)

- maj sp jest współwłasnością łączną wspól (tak jak w sp cywilnej)

Prowadzenie spraw

- każdy wspól ma prawo i obow prowadzenia spraw spółki

- można je powierzyć (spraw wszystkich lub niektórych) jednemu lub kilku wspól

- ustrój wewn sp reguluje umowa - wspól mają tu swobodę, gdyż przepisy ksh mają tu

char względnie obowiązujący, ale ograniczenia: umowa nie może powierzyć prowadz

spraw sp osobom 3 wyłączając od tego wszyst wspólników, a także ograniczyć prawa

wspólnika do osobistego zasięgania wiadomości o stanie majątku i biegu interesów

oraz przeglądania ksiąg i dokumentów

- wspól prowadzący sprawy sp nie otrzymują wynagrodz (chyba, że umowa przyznaje)

- wspól może też być pozbawiony prawa prowadz spraw (tylko wyrokiem sądu)

Reprezentacja i prokura

- stos zewn w sp.j. są uregulowane w sposób bezwzględnie obowiązujący

- każdy wspól może reprezentować i składać oświadcz na zewn, ale umowa sp może

powierzyć to prawo jednemu tylko bądź niektórym wspólnikom

- prawo reprezent sp przez wspólnika nie może być w ogóle wyłączone

- możliwe jest powoływanie pełnomocników bądź udzielenie prokury (szczególny

rodzaj pełnomocnictwa, które upoważnia prokurenta do dokonywania w imieniu

przeds-biorcy wszelkich czynności jakie są związane z prowadz przeds, prokury nie

można ograniczyć ze skutkiem wobec osób 3, co oznacza powszechne domniemanie,

że ustanowiony prokurent jest umocowany do wszelkich czynności; najszerszy rodzaj:

prokurent wpisany do rejestru - można mu robić wszystko - zbycie przez prokurenta

przeds, ustanowienie na nim użytkowania lub innego obciążenia albo wydzierżawienie

lub sprzedaż nieruchomości - wymaga wyraźnego upoważn prokurenta) - tylko w sph

-w sp.j ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich tych wspól, którzy mają prawo

prowadz spraw sp; odwołać prokurę może każdy ze wspól (powyższych) z osobna

- udzielenie prokury wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności i podlega

ujawnieniu w krajowym rejestrze sądowym

Odpowiedzialność za długi

- wszyst zasady mają charakter bezwzględnie obowiązujący (umowa nie może zmienić)

- wspól odpowiadają w pełnej wysokości, całym swoim majątkiem, solidarnie między

sobą i ze spółką oraz subsydiarnie (polega na tym, iż egzekucja z majątku wspólnika

dopuszcz jest dopiero po stwierdzeniu bezskuteczności egzekucji z majątku spółki)

- odpow subsydiarna nie dotyczy zobow sp powstałych przed jej zarejestrowaniem

(za te zobow wspól odpow solidarnie z pozost wsól i ze spółką)

- jeżeli do sp.j. przystępuje nowy wspól (bądź sp.j tworzona jest z dotychczas przeds-cą

1-osobowym) wówczas taki wspólnik odpowiada także za długi sp, albo tego przedsię-

biorcy powstałe przed jego przystąpieniem; po ustąpieniu wspól ze sp nie odpowiada

on za jej długi, nawet gdy powstały one przed jego ustąpieniem

Udział w zysku

- powinna decydować umowa, jeśli nie reguluje to :

- każdy ze wspól ma prawo do równego udziału w zysku i tak samo uczestniczy w stra -

tach bez względu na wys i rodzaj wkładów. Z tym, że powyższe może być modyfiko -

wane umową spółki (np. umowa może wspól wyłączyć z udziału w stracie)

- każdy wspól może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem roku obrotowego

- każdy może też żądać odsetek 5%/ rok od swojego udziału kapit (nawet jeśli strata)

Rozwiązanie i likwidacja spółki jawnej

- jest to zesp czynn faktycznych, które następują po ziszczeniu się prawnych przesłanek rozwiązania spółki; (zesp czyn, których celem jest zaspokojenie wierzycieli sp i rozlicz mająt wspól) - przyczyny rozwiązania :

1) przewidziane w umowie spółki 2) jednomyślna uchwała wszystkich wspólników

3) ogłoszenie upadłości spółki 4) śmierć wspól lub ogłoszenie jego upadłości

5) wypowiedzenie umowy sp przez wspól - wypowiedzenie to musi nastąpić 6 mies

przed końcem roku obrotowego 6) prawomocne orzeczenie sądu

ad 5)6) - pomimo tych przyczyn - sp może trwać nadal gdy umowa sp tak stanowi, bądź pozostali wspól zgodnie tak postanowią

- każdy ze wspól może z ważnych powodów żądać rozw sp przez sąd (ale jeśli jest tylko 1 wspól - wówczas śad może orzec wyłączenie wspól ze spółki, sąd może też sp rozw)

- w razie rozw sp rozpoczyna się proces jej likwidacji - prowadz do zakończenia bytu

prawnego sp i wykreśl jej z rejestru (chyba, że wspól uzgodnią inny sposób zak dział)

-likwidatorem sp mogą być wspól (wszyscy, niektórzy) bądź osoby przez nich powoła -

ne jednomyślnie spoza ich granic

- likw odbywa się pod nadzorem sądu, a czynności likwidatora to:

- sporządzenie bilansu majątku, toczenie procesów, zaspokojenie wierzyc (wcześniej

ogłoszenie w Monitorze sąd, gosp) podział pozostałego maj pomiędzy wspól w pro -

porcjach jak przy podziale zysku

- sp zostaje zlikwidowana gdy zaakceptuje bilanse i sprawozdanie likwidatora

Spółka partnerska(sp. osob.)

- sp utworzona przez wspól (partnerów) w celu wykon wolnego zawodu w sp prowadz

przeds pod własną nazwą (dopuszcz wykon >1 wolnego zawodu)

- wsp mogą być jedynie os fiz uprawnione do wyk wolnego zawodu (adwokaci, aptekarze, architekci, biegli rewid, brokerzy ubezp, doradcy pod, lekarze (medyc, stom i

weter), radcy prawni, notar, pielęg, rzecznicy patent, księgowi, położne, rzecznicy patent, tłumacze przys, rzeczoznawcy majątku)

- w. zawód: łądunek pracy intelekt, nie wyk się pracy pod nadzorem, rez czyn niepewny

- sp podlega wpisowi do rejestru sadowego (wpis obow i ma char konstytutywny)

1) nazwa firma sp pow zawierać nazwisko przynajm 1 partnera + uzupeł „i partnerzy” lub „sp partnerska” + określ wolnego zawodu wykonywanego w spółce

- podobna do sp jawnej, dlatego w sprawach nieureg stosuje się odpow przep sp jawnej

2) zobowiązania - wsp nie odpowiadają za zob sp i partnerów, które powstały w zw. z

wyk wol zaw przez konkretnych partnerów, bądź osób które pozostawały pod ich nadozrem. Za inne zobow sp - odpow tak jak w sp jawnej - solidarnie i całym majątk

- part odpowiada osobistym maj przede wszyst za te zobow, które wiążą się z jego dział

3) umowa - winna być zaw w formie aktu notarialnego, powinna regulować:

a) określ wol zawodu wyk w sp b) przedmiot dział c) nazwiska i imiona part ponoszących nieograniczoną odpow za zobow sp d) naz i im part reprezent sp e) firma i siedziba sp f) czas trwania sp g) określ wkładów part i ich wart

4) stosunki wewn - gł charakter osobisty, oparty na wzajemnym zaufaniu, zmiana składu sp przez wyst 1 i przystąp na jego m-ce innego wspól - możliwa tylko gdy:

a) umowa sp wyraźnie to przewiduje b) po uzyskaniu zgody na piśmie pozost partner

5) prowadzenie spraw - dział sp kierują sami partnerzy - wówczas każdy z part może samodziel reprezent sp (gł zawierać umowy)

- pozbaw part prawa do reprezent może nast tylko z ważnych powodów (uchwała ¾ w obec co najmniej 2/3 ogólnej liczby wspól)

-2. forma - powoł zarządu - przejmuje on prowadzenie spraw sp i reprezent jej na zewn

wówczas part są pozbawieni prawa do reprezent (zarząd - specj przepisy o zarz i odpow członków zarządu w sp zoo)

6) rozwiązanie - a) gdy zajdzie przycz przewidziana w umowie b) jednomyślna uchwa- ła wszyst part c) ogłosz upadł sp d) utrata przez wszyst part prawa wyk wol zaw

e) prawomocne orzecz sądu

gdy w sp pozostanie tylko 1 part (lub tylko 1 ma prawo do wyk wol zaw) - sp ulega

rozw najpóźniej po roku od zaistnienia stanu

- w razie śmierci part, ogłosz jego upadł oraz wypowiedz umowy sp przez part - do rozwiązania sp part i wystąpienia wspól mają zastos przepisy jak w sp jawnej

- mimo zaistnienia przyczyn rozwiąz sp przewidz w umowie- sp uważa się za prze -

dłużoną na czas nieoznaczony jeśli prowadzi ona nadal swoją dział za zgodą wszyst

wspólników , wspóln służy prawo wypowiedz umowy zawartej na czas nieoznaczony na 6 mies przed końcem roku obrot

- każdy wspól może z ważnych powodów żądać rozw spółki przez sąd

- gdy partner utraci uprawnienia do wykonywania wol zaw - do końca roku obrot, w

którym to nastąpiło, powinien złożyć pis oświadcz o wyst ze sp, jeśli tego nie zrobi,

ustąpienie następuje z mocy ustawy w ostat dniu roku obrotowego

Spółka komandytowa (sp. osobowa)

- sp mająca na celu prowadzenie przeds pod własną firmą, w której za zobow sp przynajmniej 1 ze wspól, zwany komplementariuszem odpowiada bez ograniczeń

(całym swoim majątkiem, solidarnie i subsydiarnnie) a odpow jednego zwanego komandytariuszem, jest ograniczona (do tzw sumy komandytowej)

- jest specyficzną odmianą spółki jawnej, nie ma osobowości prawnej, posiada jednak

niektóre jej cechy (może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania), zalicza się ją więc

do tzw ułomnych osób prawnych

- do utworzenia sp dochodzi w drodze zawarcia umowy oraz wpisu do rejestru

1) umowa - wymaga formy aktu notarialnego, powinna zawierać co najmniej:

a) siedzibę sp b) przedmiot dział c) czas trwania sp d) oznaczenie wkładów + wartość

e) sumy komandytowe - czyli oznaczony kwotowo zakres odpow każdego komandy-

tariusza wobec wierzycieli sp f)

- wpis do rejestru przedsiębiorców obowiązkowy i ma charakter konstytutywny

2) nazwa - firma sp powinna zaw nazwisko 1 lub kilku komplementariuszy oraz ozna-

czenie „sp komandytowa” , gdy komplem jest os prawna w firmie wymienia się jej

pełną nazwę, nie może pojawić się w firmie nazwiko komandytariusza (gdy tak się stanie komandytariusz traci swój status - odpowiada tak jak komplement)

3) wkład - pieniężny lub niepienięż; komandyt. może wnieść do sp wkł pien lub rzecz.

- komplementariusz może wnieść zobowiązanie do wykonania pracy lub świadcz usług

- nie ma bezpośr związku między wys sumy komandyt, a wartością wkładu komandytar

(wspól mogą w umowie postanowić, że wkład > suma komadytowa)

4) prowadzenie spraw i reprezentacja - komandyatriusze są z mocy prawa wyłączeni

od prowadzenia spraw sp (mogliby być niestaranni), mogą jednak wykonywać powyż

czynności na zasadzie pełnomoc (jeśli komandyt dokonał czyn prawnej w imieniu sp

bez pełnom, przekroczył jego granice, nie okazał go - odpow za skutki bez ogranicz.)

- komplemetariusze wykonują wszystkie czynności także tylko zaciągać zobowiązania

- komandytariusze- muszą natomiast wydać zgodę w sprawach przekraczających zakres

spółki (chyba, że umowa stanowi inaczej)

5) zobowiązania (także patrz wyżej) - komandytariusz jest wolny od odpow za

zobowiązania sp w granicach wartości wniesionego wkładu. Jeśli wartość wkładu była

niższa od sumy komandyt - odpowiada uzupełniająco do wysokości różnicy.

-osoba przystępująca do istniej sp w char komandyt - odpow także za wcześniej. zob sp

(to samo dotyczy sp zawiązanej z przed-cą, prowadzącym dotąd przeds na własny rach)

Spółka komandytowo - akcyjna

-nowy rodzaj sp, uprzednio nieznany (łączy cechy i konstr prawną sp komandyt i akcyj)

łączy więc cechy spółki osobowej i kapitałowej (formalnie jest sp osobową)

- ma na celu prowadz przeds pod własną firmą, w której wobec wierzyc za zob sp co

najmniej 1 wspól (komplementariusz) odpowiada bez ograniczenia, a co najmniej 1

wspólnik jest akcjonariuszem

- w zakresie spraw komplentariuszy, wkładów, jak i odpow wobec osób 3-ich stosuje

się przepisy o sp komandyt, pozostałe sprawy regulują przepisy o sp. akcyjnej

1) nazwa - powinna zaw nazwiska 1 lub kilku komplement oraz uzupeł „sp kom-akc”

gdy komplem jest os prawna, firma sp powinna zaw pełną nazwę tej os prawnej, nie

może być zamieszczone nazwisko lub firma akcjonariusza

2) powstanie i umowa - sp powstaje poprzez podpisanie statutu i wpis do rejestru sąd.

- statut podpisują założyciele (co najmniej wszyscy komplement.), statut zawiera:

a) firma i siedz sp b) przedmiot dział c) czas trwania d) określ wkładów komplem +

wartość e) dane dotycz kapit zakł i akcji f)lista wszyst komplement g) organizacja

walnego zgromadzenia i rady nadzorczej (jeśli jest przewidziana)

- statut powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego

3) wkład - kapit zakładowy powinien wynosić min 50 000 zł

4) prowadzenie spraw i reprezentacja -zarządz sprawami należy do komplem - wszystkich lub niektórych, każdy komplem ma prawo i jednocześ obow prowadz

spraw spółki (statut może to zmieniać, zmieniać można również statut)

- reprezent sp na zewn - może każdy z komplem, z wyj tych, którzy na mocy statutu lub

orzecz sądu zostali tego prawa pozbawieni

- akcjon nie może reprezent sp, chyba, że jest pełnomoc (jeśli mimo to dok czyn prawnej - bez pełnom, przekroczy pełnom, nie okaże go - odpowiada bez ograniczeń)

- wyłączone z zakresu upraw komplem są sprawy przekazane do kompetencji WZ lub

Rady Nadzorczej

5) zobowiązania- zasady mają char bezwzględnie obowiązujący , komplement ponoszą

wobec osób 3 nieograniczoną odpow cywilną (podobnie jak wspól w sp jawnej)

- osoba, która przystąpiła do już istniej sp w char komplem odpowiada za zob już istniej

odpow nie ponoszą komplement pozbaw - wbrew swemu sprzeciw - prawa reprez)

- akcjonariusze - nie ponoszą w ogóle odpow (nie mają wpływu na bież dział sp)

- odpow za zob powstałe po podpis statutu, a przed zarejestrow - ponoszą osoby dział w tym czasie na rzecz sp i w jej imieniu

6) rozwiązanie - a) uchwała Wal Zgrom o rozw sp b) ogłosz upadł c) śmierć jedynego

komplement, jego upadł lub wyst ze sp (chyba, że statut stanowi inaczej) d) inne

- rozw otwiera proces likwidacji spółki - likwidatorami są komplementariusze, ale

statut lub uchwała WZ (zgodna) mogą powierzyć tę funkcję innej osobie (osobom)

7) udział w zyskach - zarówno komplementariusze jak i akcjonariusze uczestniczą

proporcjonalnie do wkładów wniesionych do sp (chyba, że statut stanowi inaczej)

8) Walne Zgromadzenie sp kom-akc - obejmuje akcjonariuszy i komplementariuszy

- może być zwyczajne lub nadzwyczajne; komplem mają prawo uczestniczenia w WZ

bez względu na to, czy są jednocześnie akcjonariuszami

- akcja daje prawo do 1 głosu w WZ chyba, że statut stanowi inaczej; st nie może jed -

nak pozbawić akcjonariusza prawa głosu; w przypadku komplement - każda akcja daje

zawsze prawo do 1 głosu (ci którzy nie mają akcji - nie maj prawa głosu)

-uchwały WZ - wymagają a)rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozd komplem z dział sp

oraz sprawozd fin za ubiegły rok obrot b) udzielenie absolutorium komplement prow.

sprawy sp c) udziel absolut członkom Rady Nadzorczej d)wybór biegłego rewidenta

(chyba, że powołuje go RN) e) rozwiązanie spółki

- niektóre sprawy wymagają zgody wszystkich komplemenariuszy :

a) powierzenie prowadz spraw i reprezentow sp 1 kulb kilku komplem b) podział zysku

w częći przypadaj akcjon c)zbycie i wydzierżaw przeds sp + ustanowienie użytkowania d) zbycie nieruchom sp e) podwyższ lub obniż kapit zakł 6) wyemitow obligacji 7)połą-

czenie i przekształc sp 8) zmiany statutu 9) rozwiąz sp 10)inne

- zgody większości komplement wymagają:

a)podział zysku w części przypadaj komplement b)spos. pokrycia straty za ubiegły rok

c) uchwały w innych sprawach przewidziane w statucie

9) Rada Nadzorcza - jej członków powołuje i odwołuje walne zgromadzenie

- gdy akcjonariuszy jest >25 powołanie RN jest obowiązkowe

- członkami mogą być zarówno wspóln jak i osoby spoza sp; nie mogą być nimi komplem (wyłączenie to nie dotyczy tych komplem, którzy nie mają prawa prowadz

spraw spółki i jej reprezentowani

- zadaniem rady sprawowanie stałego nadzoru nad dział sp i wykon niektórych zadań

(np. wytoczenie komplem powództwa w sprawie o odszkodowanie)

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Istota spółki

- nazwa ta oznacza, że odpowiedz tej spółki za długi jest ograniczona wyłącznie do wy -

sokości jej majątku, wspólnicy odpowiadają za długi tylko swoimi udziałami (wyjątek

stanowią zobow podatk spółki; ponadto odpowiadają za nie też członkowie zarządu)

- ma osobowość prawną; może być utworzona także w celach niegospodarczych

- minim wys 50 000 złotych - kapitał ten tworzą wkłady wspólników, które dzielą się

na udziały (1 udział to min 500 zł), udziały mogą być równ- przepisy dopuszcz możliw utworzenia sp zoo przez 1 wspólnika - sp taka funkcjonuje

jako 1-osobowa (oświadczenia woli składane spółce przez osobę będącą jedynym

wspól. wymagają formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym - gdy wspól ów jest zarazem jedynym członkiem zarządu - czynność prawna między nim,

a spółką - też reprezentow przez niego wymaga formy aktu notarialnego.)

Utworzenie spółki

Wymaga następujących działań:

a) zawarcie przez wspól umowy spółki, a w przypadku sp 1-osobowej sporządzenie

aktu założycielskiego b) wniesienie przez wspól wkładów na pokrycie całego kap

zakładow (a jeżeli udział jest obejmowany za cenę wyższą od nominalnej - także

wniesienie nadwyżki c) powołanie przewidz przez przepisy i umowę organów sp

d) wpis spółki do rejestru przedsiębiorców

Umowa spółki - akt założycielski zawiera:

1) firma i siedziba spółki 2)przedmiot dział sp 3) wys kapit zakład 4) czy wspól może mieć więcej niż 1 udział 5) liczba i wartość nomin udziałów objętych przez poszczeg

wspólników 6) czas trwania sp, jeżeli jest oznaczony

- do swojej ważności wymaga formy aktu notarialnego (każda zmiana umowy wymaga

uchwały wspóln, która winna być zaprotokołow przez notariusza, )

- zarząd sp ma obow zgłosić zmianę do rejestru (gdzie odnotow zostanie fakt zmiany i jej treść, w razie zmiany składu sp (najczęściej nast. poprzez zbycie udziału przez wspóln) konieczne jest złoż w sądzie rejestru nowej listy wspólników

- jeżeli sp nie zostanie zgłoszona do rejestru w ciągu 6 mies od dnia zawarcia umowy, albo jeżeli sąd odmówi zarejestrowania, umowa sp ulega rozwiązaniu

1) firma - może być obrana dowolnie byleby odróżniała się dostatecznie od spółek w danym sądzie już zarejestrowanych i zawierała dodatek „spółka z ograniczoną odpo -

wiedzialnością”

- w nazwie (firmie) może być nazwisko

2) siedziba sp może mieć tylko 1 siedzibę - jest to miejscowość, w której znajdują się

organy zarządzające, adres sp jest inf podawaną do sądu rejestrowego (zmiana siedziby

wymaga zmiany aktu notarialnego) - przesyłki kierowane pod ten adres wywołują

skutki doręczenia

3) przedmiot działania - musi być określony ściśle, a w zgłoszeniu rejestrowym

należy ponadto przyporządkować odpowiednie oznaczenie cyfrowe z Polskiej Klasy -

fikacji Gospodarczej

Wniosek o zarejestrowanie spółki

- składany jest w sądzie, powinien zawierać:

a) firma, siedziba i adres sp b)przedmiot dział sp c) wys kapit zakł d) określ czy wspól

może mieć > 1 udział e) liczba członków zarządu sp i sposób reprezen sp f) liczba członk rady nadz lub komisji rewizyjnej g)inf o wniesieniu do sp wkład niepieniężych

h) umowę sp i) dowód ustanowienia pierwszych władz spółki, chyba, że jest on już zawarty w umowie sp j) uwierzytelnione wzory podpisów czł zarządu k) oświadczenie wszyst czł zarządu, ze wkłady zostały przez wspóln w całości wniesione

- sp zoo w organizacji - forma przejściowa powstaje z chwilą zawarcia umowy sp i

istnieje do chwili zarejestrowania sp z oo; jest ona ułomną osobą prawną, reprezent

ją zarząd albo pełnomocnik, powoływany jednogłośną uchwałą wspóln, za zaciągnię-

te zobow odpowiada sp i w/w osoby działające w jej imieniu, z chwilą zarejestrowania

sp zoo przejmuje prawa i obowiązki spółki w organizacji; sp w org nie może reprezentować jedyny jej wspólnik

Kapitał zakładowy i udziały wspólników (także obowiązki wspólników)

- są to środki, które sp zazwyczaj przeznacza od razu na dział gosp

e lub nierówne (jeśli

jednak umowa stanowi, że wspóln może mieć >1 udział - wtedy wszyst udziały muszą

być równe i nie mogą być dzielone - w praktyce dzieje się tek często

- jako świadectwa posiadania udziałów mogą być wystawiane tylko dokumenty imienne

- wkłady maj. wspóln mają postać wkładów pieniężnych albo wkł rzeczowych -

aportów przehodzą one na własność sp (nie mogą to być praca ani świadczenie usług)

- aportem - mogą być: rzeczy, prawa mająt (wierzytel), pap wartość (użytkowanie nie !

- w zamian za wniesiony wkład wspól otrzymuje odpowiednią liczbę udziałów

- jeśli okaże się, że aport był przeszacowany, wspól zobow są do wyrównania sp bra-

kującej kwoty

Zbywalność udziałów (zbycie wymaga zaw. umowy w f-mie pisem - pod ryg nieważn)

(wspól mogą wprow ograniczenia do zbywalności udziałów np. zbycie dopuszczalne

dopiero po upływie pewnego czasu - np. po 2 latach od zarej sp, albo tylko na rzecz

innego wspól lub innej osoby (określ narodowości, zawodu itp.)

- sama sp nie może (z pewn wyjąt) nabywać ani przyjmować w zastaw własnych udział

- podstaw sposobem ograniczenia możliwości zbycia udziału jest jego uzależnienie od

zgody spółki, zasady i tryb udzielania zezwoleń mogą być przez wspól ustal w umowie

- zezwolenie musi być udzielone na piśmie, w razie odmowy udziel zezwolenia wspól

może zwrócić się do sądu, sąd może pozwolić wspóln na zbycie udziału, jeśli ten

wykaże, że zachodzą ważne powody - kandydata na nabywcę spółka może wyznaczyć

innego niż chce zbywca; jeżeli ów kandydat i zbywca nie dojdą do porozumienia co

co do ceny - ustalana jest ona oznacza (po opinii biegłych) sąd rejestrowy; jeżeli

kandydsp nie zapłaci w terminie zbywca dysponuje swobodą w wyborze nowego kand.

- wspóln mogą również wprowadzić do umowy sp postanowienia ograniczające, albo

nawet całkowicie wyłączaj wejście do sp spadkobierców zmarłego wspólnika - wtedy

udział zmarłego wspóln ulega umorzeniu albo przechodzi na któregoś z pozost wspóln

- w czasie trwania sp zarządowi nie wolno zwracać wspólnikom wpłat dokonywanych

na udziały, nie wolno też wypłacać odsetek od wniesionych wkładów

Inne obowiązki wspól (pierwszym był wkład- aport) mogą wynikać jedynie z umowy

a) zobowiązanie wspólnika do powtarzających się świadczeń niepien na rzecz sp

b) dopłaty - określ w umowie sp kwoty pieniężne, które w granicach liczbowo ozna -

czonej wysokości w stosunku do udziałów mają być przez wspól wpłacane na podsta -

wie uchwały zgromadzenia wspólników, mogą być zwracane po upływie roku obroto -

wego w całości bądź w części jeżeli nie są potrzebne na pokrycie strat bilansowych

Prawa wspólników

1) prawa korporacyjne - wynikające z udziałów wspólników

• prawa do udziału w zgromadzeniu wspólników

• prawo składania wniosków określonych w umowie lub ustawie

• prawa do kontroli sp

2) prawa majątkowe

• pr do udziału w majątku likwidacyjnym

• prawo do zysku

- w zasadzie dzieli się między wspól w zasadzie proporcjonalnie do udziałów

- mogą obowiązywać odmienne reguły, ale muszą być wyraźnie sformuł w umowie sp

- o rozporządzeniu zyskiem może też corocznie stanowić uchwała wspóln podjęta na zgromadz wspól (musi być to uwzg w umowie sp); np. cały zysk na inwest lub rozwój

- są możliwe zaliczki na poczet zysku - z tym , że musi je przewid umowa sp i nie może

być ona wyższa niż połowa wykazanego zysku do momentu wypłaty zaliczki

• prawo do dywidendy (nie przysługuje wspóln z mocy samego prawa, lecz musi o niej

stanowić uchwała zgromadzenia wspólników

- uprawn do dywid są wszyscy ci wspóln, którzy mieli status wspólnika w dniu podjęcia

uchwały o podziale zysku, umowa sp może upoważnić zgromadzenie wspóln do

ustalenia dnia wg którego ustala się listę wspóln do dywidendy

- dywid przysługujące wspóln to kwoty dywid nie wypłaconych w latach poprzednich

- może być dywid uprzywilejowana - uprzywilej może dotyczyć prawa pobierania

zwiększonej dywid w stos do dywid zwykłej - nie więcej jednak niż o 50 %

uprzywilej powinno być oznaczone w umowie spółki

Zmiana umowy spółki + zmiana wielkości kapitału akcyjnego

- umowa sp może ulec zmianie jedynie w drodze uchwały ZW, uchwała taka

wymaga większości 2/3 oddanych gł (chyba, że umowa stanowi inaczej)

- uchwała winna być zaprotokołowana przez notariusza i zgłoszona do rejestru handlow

- podwyższenie kapitału zakład - konieczna jest zmiana umowy sp (chyba, że umowa

sp przewiduje, że nie), dotychczasowi wspóln korzystają z pierwszeństwa w obejmo -

waniu podwyższonego kapit - proporcj do wys posiadanych już udziałów

- z prawa objęcia nowych udziałów można skorzystać w ciągu miesiąca od wezwania

wspóln przez zarząd do ich obejmowania; objęcie udziałów przez nowych wspóln

wymaga pisem oświadcz w formie aktu notarialnego

- podwyższ kapit zakł - może nastąpić nie tylko przez wpłaty wspóln, ale także

ze środków własnych sp

- dokonane podwyższ kapit zakł sp zarząd zgłasza do rejestru przedsiębiorców, wnio-

sek zaw: a) uchwałę wspól o ↑ kap zakł b) oświadcz o przyjęciu udz w podw kapit

c) oświadcz wszyst czł zarz, że wkłady na podw kapit zostały w całości wniesione

- obniżenie kapit zakł - może nastąpić tylko jedynie na podst uchwały ZW

- konieczna jest zmiana umowy (kwalifik większość 2/3 głosów)

- nie można obniżyć kapit zakł poniżej granicy dopuszcz ustawowo

- obniżenie kapit może być połącz z umorzeniem części udziałów - wówczas

automat powoduje to obniżenie nomin wysokości udziałów

- zarząd ogłasza o uchwalonym obniż i wzywa wierzyc sp do ewent sprzeciwu

w ciągu 3 mies (jeśli się na obniż nie godzą); ↓ ogłasz jest celem wpisu do rejestru

Organy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

ZARZĄD

- jest podst organem sp, może być jedno lub wieloosobowym, składający się ze wspóln

lub osób spoza ich grona, powoływany jest przez zgromadzenie wspólników, chyba

że umowa sp stanowi inaczej (liczba członków może być ustalona w umowie sp)

- zarządem może też być osoba prawna

- zadaniem zarządu jest prowadzenie spraw spółki (zarządza mająt., prowadzi dział)

jest tu możliwe ustanowienie ograniczenia w stos wewn spółki

- zarząd i tylko zarząd reprezentuje sp na zewnątrz, a ponadto dokonuje wszelkich

czyn sądowych i pozasądow i tego prawa nie można ograniczyć ze skutkiem dla os.3

- zarząd nie może zbyć, wydzierżawić lub ustanowić użytkow na prowadzonym przez

spółkę przedsiębiorstwie - nie mieści się to bowiem w pojęciu prowadz przeds

- mandaty członków zarz wygasają z chwilą zatwierdzenia przez zgrom wspól sprawoz-

dania, bilansu oraz rach wyników za ostatni rok ich urzędowania; człon zarz mogą też

być odwołani przed wygaśnięciem ich mandatów - o spos odwoł decyduje umowa sp, a

jeśli nie człon zarz odwoływany jest uchwałą wspólników (tylko z ważnych powodów)

- do kompetencji zarządu należą wszelkie te czynności, które wyraźnie uchwałą albo

umową sp nie są zastrzeżone dla innych organów

-gdy zarząd jest wieloosob - do skład oświadcz w imieniu sp wymagane jest współdział

2 członków zarz albo też 1 łącznie z prokurentem (chyba, że umowa stan inaczej - @)

- podstawą stos prawnego pomiędzy członk zarz, a spółką może być umowa o pracę

bądź umowa zlecenia

- gdy zarz 1-osobowy - ma wszystkie kompetencje zarz wieloos nie mogą być ograni -

czone-niedopuszcz jest np. wprow wymogu współdział z prokurentem przy zaw umów

- członk zarz mogą być w każdej chwili odwołani (nie narusza to jednak roszczeń człon

z umowy o pracę bądź z innego stos prawnego wynikającego z udziału w zarządzie)

- zarząd jest organem kolegialnym i każdy z jego członków ma prawo i obowiązek

prowadzić sprawy sp. Zarząd może podejmować uchwały (bezwzględną większością

głosów) gdy wszyscy członkowie zarz są zawiadomieni o posiedzeniu

- jeden z członków zarządu może być ustalony jako prezes zarządu

- członek zarz nie może bez zezwolenia sp zajmować się interesami konkurencyjnymi

(nie może być wspóln w konkur sp ani członkiem organu sp kapit)

- czł zarz nie wolno być wspóln konkurencyjnej sp kapit jeżeli posiada w niej 10 %

lub więcej udziałów lub akcji albo ma prawo powoł => 1 człon zarządu

- ustanowienie prokury - wymaga zgody wszyst człon zarz, natomiast odwołać

prokurę może każdy członek zarządu

- w umowach między spółką, a członkami jej zarz, a także w ewent sporach między

nimi, spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powoł przez zgrom wspól

RADA NADZORCZA

a) nadzór - wspóln mogą sprawować nadzór bezpośrednio, nie powołując żadnych

organów (zarz sp może odmówić wspóln wyjaśnień lub udostępnienia ksiąg i doku -

mentów jeśli istnieje uzasadn obawa, że wspóln wykorzysta je przeciw spółce)

- w razie ustanowienia RN lub KRew umowa spółki może wyłączyć lub ograniczyć

prawo sprawowania indywidualnej kontroli przez wspólników

b) rada nadzorcza - jej powołanie (podobnie jak komisji rewizyjnej) konieczne jest

w przypadkach gdy kapit zakł > 500 000 zł, a wspólników jest > 25

- nie jest to więc organ obligatoryjny, ale może istnieć jeśli umowa tak stanowi

- skład osobowy: min 3 członków, powoływanych przez zgromadz wspólników,

(chyba, że umowa stanowi inaczej); ze składu RN są wykluczeni: - człon zarządu, gł

księgowy, prokurent (ci), radca prawny, osoby podlegające bezp. członkom zarządu,

adwokat, likwidator

- członkami RN mogą być zarówno wspólnicy jak i osoby spoza spółki

- celem jest stały nadzór nad dział sp we wszystkich jej dziedzinach (rada może żądać

od zarz i pracow wyjaśnień i sprawozdań, sprawdzać księgi i dokumenty źródłowe)

- umowa sp może rozszerzyć uprawnienia RN, a w szczegól postanowić, że zarząd przed dokon oznaczonych czynności będzie obowiązany uzyskać zgodę albo opinię RN

(ale RN nie ma prawa wydawania zarządowi poleceń dotycz prowadzenia spraw sp)

- członkowie RN są obowiązani do zachowania właść staranności i odpowiadają

odszkodowawczo wobec spółki za szkody spowodowane brakiem tej staranności

- kadencja: RN powołuje się na okres przewidz w umowie sp, umowa może prze-

widywać też powołanie RN na czas trwania sp, jeżeli umowa nie precyzuje tego

okresu - radę powołuje się na rok

- członk RN mogą być w każdym czasie odwołani uchwałą wspólników (prawo to nie

przysługuje natomiast innemu organowi i osobie, która zgodnie z umową sp powołała

członka rady) - jeśli nie doszło do przedwczes odwołania - mandaty RN lub komisji rewiz wygasają z dniem odbycia zgromadz wspólników zatwierdzającego sprawozda-

nie, bilans i rach zys i strat za ostatni rok obrotowy

- rada pracując kolegialnie może podejmować uchwały jeżeli w posiedzeniu bierze

udział co najmniej ½ jej członków - a wszyscy członkowie zostali zaproszeni

- każdy czł może samodzielnie wykon prawo nadzoru (chyba, że umowa stan inaczej)

c) komisja rewizyjna - ma znacznie skromniejsze i odmienne zadania

- zadaniem jest kontrola działania sp co do zgodności z prawem i umową spółki

- do spos jej powoływania, działania i odpowiednich członków - stos się przepisy o RN

- zadaniem ocena sprawozdań zarządu, ocena wniosków zarz w sprawie podziału zysku

lub pokrycia straty oraz składanie zgrom wspóln corocz sprawozd z wynik tej oceny

- jeśli umowa sp nie przewiduje powołania RN, wówczas może nałożyć na kom rew

zadanie sprawowania stałego nadzoru nad dział spółki

ZGROMADZENIE WSPÓLNIKÓW

- najważniejszy organ sp, który podejmuje uchwały w sprawach zastrzeżonych dla zgro-

madz w kodeksie spółek i w umowie spółki; stanowiący organ spółki, ale w zasadzie

jest tylko szczególnym forum podejmowania uchwał

- wspóln mogą w sposób wiążący narzucać zobow spółce tylko w zakresie, który

wynika z prawomocnych uchwał zgromadzenia wspólników

- bez formalnie odbytego ZW mogą być podejmowane uchwały wspólników, gdy

wszyscy wspólnicy wyrażą na piśmie zgodę na postanowienie, które ma być podjęte

albo na głosowanie pisemne (wówczas uchwała musi być podjęta jednomyślnie)

a także gdy na spotkaniu wspóln reprezent jest cały kapitał i nikt się nie sprzeciwi

- uchwały korespondencyjne nie mogą być podejmowane w sprawach, które są zastrze-

żone dla tzw. dorocznego, zwyczajnego zgromadz wspólników, są to:

1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdań zarządu za ubiegły rok obrotowy

2) uchwały o podziale zysku

3) udzielenie człon zarz absolutorium z wykon obowiąz

- zwyczajne ZW odbywa się w zas raz w roku, w ciągu 6 mies po zakończ roku obrot

- Inne sprawy wymagające uchwały wspólników:

4) dec o dochodz roszcz z tyt szkody wyrządz przy zawiąz sp albo spraw. zarz v nadzor

5) zbycie lub wydzierż przeds lub jego zorg części i ustan na nich ogranicz prawa rzecz

6) nabycie lub zbycie nieruchom albo udziału w nieruchom (chyba, że umowa inaczej)

7) zwrot dopłat; 8) każda czyn prawna, mocą której sp zaciąg zob lub rozporz prawem

o wartoś 2 x > kapitał zakładowy

- ZW odbywają się w siedzibie spółki lub w miejscu wskazanym w umowie sp bądź w

innym miejscu na terenie kraju, gdy wszyscy wspóln wyrażą na to zgodę

- zgrom zwoł jest przez zarząd, który w zaproszeniu podaje też szczeg porządek obrad

- ZW zwołuje się za pomocą listów poleconych lub pocztą kurierską za pisemnym

potwierdzeniem odbioru na 2 tygodnie przed projektowanym ZW

- bez formalnego zwoływania mogą się odbyć ZW jeżeli cały kapitał zakład. jest repre -

zentow i nikt z obecnych nie zgłosi zastrzeżeń (ani co do odbycia ani porządku obrad)

- wspól lub wspólnicy reprezent co najmniej 10 % kap zakład mogą żądać, aby zarząd

zwołał ZW, bądź też na najbliższym posiedzeniu umieścił określ punkty obrad

- ZW może być zwoływane także przez RN albo kom rewiz gdy zarząd nie uczyni tego

w odpowiednich terminach, bądź zachodzą ważne przyczyny

- wspól mogą brać udział w ZW osobiście bądź przez pełnomocn, a każdy z nich ma

tyle głosów ile odpowiada objętych przez nich udziałów (np. 3 udziały - 3 głosy),

pełnomocnictwo pod rygorem nieważności musi być na piśmie

Głosowanie: jest jawne, a tajne zarządza się przy wyborach, przy podejm uchwał o

odwołanie członk zar,z, RN, bądź o pociągnięciu ich do odpow, a także gdy zażąda

tego (tajności) chociaż 1 wspóln

- ZW jest ważne bez względu na ilość reprezentow na nim udziałowców

- uchwały zapadają bezwzględną większością głosów, umowa sp może wskazywać inne

wymagania zarówno do min ilości członków ZW jak i do trybu podejmowania uchwał

- większość kwalifikowana 50 % < x <100% (2/3, ¾, 4/5), większ bezwzględ: 50% +1

uchwały zazwyczaj zapadają bezwzgl większością głosów, chyba, że kodeks lub

umowa stanowi inaczej (np. zmiana umowy sp lub rozw sp - wymaga większ 2/3)

- podczas ZW nie mogą być podejm uchwały, których porządek obrad wcześniej nie

przewidywał, chyba, że cały kapitał jest reprezentow i wszyscy się na to godzą

(podjęte mogą być tylko te uchwały - kiedy nikt się nie sprzeciwił)

- podjęte uchwały wpisuje się do księgi protokołów - protokół ZW powinien zawierać

stwierdz prawidłowości zwołania ZW, zdolność ZW do powzięcia uchwał, powzięte

uchwały, liczba głosów oddanych za każdą uchwałą ,wniesione sprzeciwy

Zaskarżanie uchwał

- po podjęciu uchwały istnieje domniemanie jej prawomocności i podlega ona zarej

nawet gdy będzie zaskarżenie do sądu

- podstawy skarżenia uchwały:

1) sprzeczność z umową sp

2) sprzeczność z dobrymi obyczajami

3) godzenie uchwały w interesy sp

4) stwierdzenie, iż uchwała ma na celu pokrzywdzenie wspóln

- powództwo o uchylenie uchwały przysługuje

1) zarządowi 2) RN 3) komisji rewizyjnej 4) poszczeg członkom 1)2)i 3)

5) wspólnikowi, który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu

zażądał zaprotokołowania sprzeciwu

6) wspóln bezzasadnie niedopuszczonemu do udziału w ZW

7) wspóln, który nie było obecny na ZW (ale tylko w syt wadliwego zwołania

ZW lub powzięcia uchwały nie objętej porządkiem obrad)

- powództwo o uchylenie uchwały można wnieść w terminie 1 mies od otrzy -

mania inf o uchwale, nie później jednak jak 6 mies od powzięcia uchwały

- podmioty, które mają prawo wnieść powództwo o uchyl uchwały mogą także

wnieść powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały podjętej z narusze -

niem prawa; powództwo to wnieść można w ciągu 6 mies od powzięcia uchwały

nie później jednak jak w ciągu 3 lat od dnia podjęcia uchwały

Wyłączenie wspólnika

- z ważnych przyczyn dotycz danego wspóln sąd może orzec jego wyłączenie ze

sp na żądanie wszyst pozost wspóln o ile ich udziały wynoszą > połowę kapit zakład

(umowa może dopuszczać: nie wszyscy pozost, ale i tak mający przewagę kapitałową)

- powody: dział na szkodę sp (dział konkurenc, czyny nieuczciwe, żądania zwoływ ZW)

- udziały wspóln wyłączonego muszą być przejęte przez pozost wspóln lub osoby 3,

a cenę przyjęcia ustala sąd na podstawie rzeczyw wart z dnia doręczenia pozwu

- sąd orzekając o wyłączeniu wspóln wyznaczy termin, w ciągu którego należy wspól

temu wypłacić cenę przejęcia, a jej niezapłacenie powoduje nieskuteczność wyłączenia

- z ważnych powodów sąd już w trakcie procesu może w celu zabezpiecz powództwa

zawiesić wspóln w wykonywaniu praw członkowskich w spółce

Rozwiązanie i likwidacja spółki z o.o.

- sp zoo ulega rozw w drodze odpowiedniej uchwały wspólników, uchwała taka winna

być podjęta kwalif większ 2/3 głosów (chyba, że w umowie inaczej) + potw aktem not.

- zapoczątkowuje to proces likw sp, rozw następuje z chwilą wykreślenia sp z rejestru -

- do tego czasu wspóln mogą się rozmyślić (ale uchwała jednogłośna - konieczna)

- inne powody:

1) przewidz w umowie sp 2) ogłosz upadłości sp 3) orzecz sąd u o rozwiązaniu sp

- ad 1) np. śmierć wspóln, ogłosz upadł wspóln, gdy 1 wspóln wypowiada umowę

- sp automat przech w stan likwidacji bez konieczności podejm uchwały i in czynn

- ad 3) na żądanie wspóln lub władz sp - jeśli osiągn celu sp stało się niemożliwe

- likwidacja ma doprow do zakończ bież spraw sp, ściągnięcia wierzyteln, wypełnie-

nia świadczeń do których sp jest zobow i spieniężenia majątku sp

- w czasie postęp likwid nowe interesy wolno rozpoczynać tylko gdy są konieczne

do zakończ starych (spos zbywania maj - dowolny, wyjątek - nieruchom - publ licyt)

- wg kodeksu likwidatorami sp są członkowie ostatniego zarządu (chyba, że umowa

stanowi inaczej albo uchwałą ad hoc powierza funkcję likw innej osobie)

- likw może wyznaczyć sąd - wtedy tylko sąd może ich odwołać, z ważnych powodów

sąd może też odwołać likwid wyznaczonych przez sp i mianować innych (ci wyzna-

czeni przez sąd nie muszą stosować się do uchwał wspóln, reszta musi)

- otwarcie likw zgłaszane jest do rejestru przeds-ców; w czasie likw sp ma wciąż osob

prawną; likw ma wyłączne prawo reprezentacji, do nazwy sp dod się „w likwidacji”

- mająt pozost po zaspok wierzyc dzieli się między wspóln proporc do ich udziałów @

- nad likwidac sp sprawuje nadzór sąd rejestrowy,

- spółka kończy byt prawny z chwilą wykreślenia z rejestru przedsiębiorców

Odpowiedzialność członków władz spółki

- człon władz sp są zobowiąz do przestrzeg przepisów KSH, umowy sp i ogólnych

przepisów prawa dotycz dział gosp

- odpowiedzialność głównie cywilna, ale także karna

- w razie gdyby egzekucja przeciw sp okazała się bezsuteczna - za jej długi odpowia-

dają solidarnie członkowie zarz - od odpow tej członek zarz może się uwolnić tylko

przez wykaz., że we właść czasie złoż został wniosek o ogłosz upadł lub o wszczęcie

postęp układ (albo że niezgłosz wnios nie zostało zawinione v nie zaszkodziło wierzyc)

- członkowie zarz odpowiadają także za zobowiązania podatkowe spółki

- czł zarz odpowiadają za szkodę wyrządz os 3 przez zgłosz do rejestru fałszywego

oświadczenia, że wkłady zostały przez udziałowców wniesione

- każdy czł władz odpow wobec sp za szkodę wyrządz przez dział sprzeczną z prawem

lub umową sp (także likwidator)

- odowiedz karną - kodeks przewid dla człon władz sp i likwidatorów za umyślne dział

na szkodę sp, a także za podżeganie do takiego dział (dot też osób tworzących sp)

- dopuszcza się przestępstwa czł zarz który: nie zgłasza upadł sp mimo iż zaprzestała

ona płacenia długów (albo są inne przycz ogłosz upadł sp), ogłasza lub przedstawia

władzom lub org kontrolnym nieprawdziwe dane o sp, dopuszcza do nabycia przez

sp własnych udziałów lub wzięcia ich w zastaw, dopuszcza do wydania przez sp

dokumentu na okaziciela jako świadectwa posiadania udziału w sp lub prawa do zysku

- grzywna - może być nałożona przez sąd rejestrowy na czł zarz gdy: zarząd nie składa

sądowi bilansu, nie ogłasza bilansu, nie prowadzi ks udziałów, nie zwołuje ZW, a także

dopuszcza do, że sp przez > 3 mies pozostaje bez władzy nadzorczej

Spółka akcyjna

Istota spółki akcyjnej

- rozwinięta forma spółki kapitałowej - jest to prawna postać wielkich przeds

- s.a. to zorg przeds, które powstaje na grupie kapitału akcjonariuszy podzielonego na

akcje, których wartość nominalna nie może być < 1 zł kapit akc musi być > 500 000 zł

- podst cechą s.a. jest wyłącz majątkowy char stosunków między nią samą, a udziałowc

- stos te są bardzo luźne, nawiązują się poprzez nabycie akcji, będących świadectwem

wniesienia wkładu kapitał i posiadania praw członkow, a rozwiązują przez ich zbycie

(konieczna jest więc większa prawna ochrona interes akcjon - przepisy imperatywne)

- dopuszczalne jest zawiązywanie s.a. w celu niegospodarczym

-po zarejestrowaniu sp nabywa osob prawną, w której domin rolę odgrywa element

majątkowy w postaci kapitału; element ludzki ma znaczenie marginesowe - podczas

podejmowania dec decyduje większość kapitałowa, a nie osobowa (podob jak sp zoo)

Utworzenie spółki

- sp akc mogą utworzyć osoby fizyczne i prawne, przy czym prawo nie ustanawia żad-

nego ogólnego kryterium co do ich liczby, a także co do rodzaju osób prawnych

- możliwe jest utworz sp przez 1 osobę - sp 1-osobowa, ale w takim przypadku założ

nie może być 1-osobowa sp z ogranicz odpowiedz

- 1. etap tworzenia kończy się powstaniem s.a. w organizacji, która jest podobnie jak

sp zoo ułomną osobą prawną - może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać

zobow, pozywać i być pozwaną, z chwilą zarej prawa i obow sp w org przechodzą na

s.a., do mom ustanowienia zarz sp w org reprezentują wszyscy założ działajacy łącznie lub ustanow przez nich pełnomocnik, za zobow sp w org odpowiada sama sp i osoby, które działały w jej imieniu, odpow ta ustaje z chwilą zatwierdz ich czynnoś przez WZ

2. prowadzi do powstania właściwej sp akcyjnej, do powstania s.a. konieczne jest :

1) zawiązanie spółki - składa się z kilku czyn prawnych: zawarcie umowy sp (w przyp

sp 1-osobow sporz aktu założyciel), sporz i podpis. statutu, sporz aktów przystąp do sp

- czynności zawiązania sp wymagają formy aktu notarialnego

umowa - założyciele sami lub z udziałem innych osób wyrażają wolę powstania sp,

uzgadniają osoby obejmujące akcje, liczbę i rodzaj akcji objętych przez każdą z nich ,

wartość nomin, cenę emisyjną oraz terminy wpłat

podpisania statutu - osoby podpisujące statut są założycielami spółki, statut winien być sporządzony w f-mie aktu notar, statut zawiera: 1) firmę (założyc mają swobodę, ale musi być dodatk oznaczenie „spólka akcyjna” - w obrocie”S.A.”i siedz sp 2) przedmiot dział sp 3) czas trwania sp (jeżeli jest oznaczony) 4) wys kapit zakł + kwota wpłacona przed zarej na pokrycie kapit zakład 5) wart nomin akcji + ich liczba + wskazanie czy są imienne, czy na okazi 6) liczba akcji poszczeg rodzaj + zw z nimi uprawn 7) naz i imiona albo firmy założyc 8) liczba czł zarz i RN (albo min i max liczba czł tych org, a nadto org upraw do ich powoł 9) dokład, albo przybliż koszt powstały w zw z utworz sp 10) pismo do ogłoszeń (jeśli sp zamierza dokon ogłoszeń poza Monit Gosp i Sądowym)

- statut zaczyna obowiązywać w chwili zawiązania sp, do czego dochodzi w chwili

objęcia wszystkich udziałów

akty przystąpienia - wspóln akcept brzmienie statutu oraz wyraż zgodę na objęcie akcji

2) wniesienie przez akcjonar wkladów na pokrycie kapitału zakładowego

3) ustanowienie zarządu i rady nadzorczej

4) wpis do rejestru - zarząd ma obow zgłosić zawiązanie sp do sądu rejestrowego w

celu wpisania jej do rejestru przeds-ców w krajowym rejestrze sądowym, wniosek

podpisać muszą wszyscy czł zarz, zaw powinien ważne inf - gł te ze statutu + nazwiska

i imiona człon zarządu i RN; poza tym wniosek zawiera statut, akty notar o zawiązaniu

sp i objęciu akcji, oświadcz zarz, że wpłaty i wkłady zostały wniesione, a także pot -

wierdzenia bankowe przelewów oraz dokum stwierdz ustanow organów sp

- z chwilą zarej s.a. uzyskuje osobowość prawną, rejestracja kończy proces tworz sp

Kapitał i akcje

- wniesienie przez akcjon wkładów na pokrycie kapit zakł stanowi jedną z przesłanek

powstania sp akc; min wys kapit zakł wynosi 500 000 zł

- wkłady mają postać pieniężną lub niepieniężną (w. rzeczowe v aporty)

- w zamian za wnoszone wkłady akcjon otrzymują akcje - akcja jest dokumentem,

papierem wartościowym, wyrażającym wniesiony do sp wkład i legitymującym jej

właściciela jako członka spółki - akcjonariusza

- akcja powinna być sporządz na piśmie i zawierać wszyst elementy wskazane przez

prawo, w szczeg syt prawo dopuszcza niematerial postać akcji w f-mie zapis elektron.

- akcja zawiera: 1) firma, siedz i adres 2) oznacz sądu rejestr i nr wpisu 3) data zarej sp

i wystaw akcji 4) wartość nomin,, seria, nr i rodzaj d akcji + ewen szczególne uprawn

5) w przypad akcji imiennej wys dok wpłaty 6) ogranicz w rozporz akcją 7) postanow

statutu o związ z akcją obow wobec sp

- po upływie mies od dnia rej sp akcjon może żądać wydania mu akcji, a zarząd obowią-

zany jest wydać dokument w ciągu tygodnia od zgłoszenia wezwania

- akcje mają oznaczoną w statucie wart nomin, która nie może być < 1zł - wart nomin

wszystkich akcji jest jednakowa, akcjon zobow się wpłacić na pokrycie akcji ustaloną

cenę (cenę emisyjną) która musi być => cenie nominalnej

-(wkłady niepieniężne na pokrycie akcji powinny być wniesione w ciągu roku od dnia

rejestracji spółki, wkłady pieniężne pow być wnies w wys przynajm ¼ wart nominaln

obejmowanych akcji jeszcze przed zarejestrowaniem spółki)

- (jeśli akcjon nie zapłaci w terminie - musi płacić odsetki lub odszkodowanie (@), jeśli

nie zapłaci w ciągu 1 mies po upł terminu - może być pozbawiony praw udziałowych)

Rodzaje akcji

- akcje mogą być imienne i na okaziciela, zwykłe i uprzywilejowane

- akcje imienne - ich posiadacze są znanymi wspóln s.a. - są wpisani do do prowadzo -

nej przez zarząd księgi akcyjnej, zbycie takiej akcji następuje przez pisemne oświadcz

i wymaga przeniesienia posiadania, akcjon może żądać zamiany akcji imiennej na

akcję na okaziciela lub odwrotnie @

akcje imienne - wydawane są w zamian za wkłady niepieniężne wniesione do sp (są one zatrzym w sp do dnia zatwierdz przez najbliż zwyczajne WZ sprawozd fin za rok obrot, w którym nastąpiło pokr. tych akcji (wówczas nie mogą być zbyte ani zastaw.)

- akcje na okaziciela - posiadacze mogą być przez dłuższy czas anonimowi

- uprzywilejowanie akcji (a.uprz. muszą być akcjami imiennymi) - może obejmować:

• prawo do zwiększonej dywid (górna granica to zwiększenie dywid zwykłej o połowę)

• uprzywilej co do głosów (1 max x2) • uprzyw co do udziału w majątku likwidac.

- statut może przyznawać inne uprzywilej,

- akcje nieme - statut wobec ich uprzywilejowania co do dywid wyłącza prawo głosu

- świadectwo użytkowe - dokument bez określonej wartości nominalnej wydawany w

zamian za akcje umorzone, akcje mogą być umorzone gdy statut tak stanowi, a umo -

rzenie może odbywać się poprzez obniżenie kapitału zakład

- świadectwo tymczasowe - dokumenty wydawane w zamian za wpłaty do spółki,

które nie pokrywają w pełni obowiązk wpłat akcjon (gdy statut przewid wpłaty ratami)

chodzi o wpłaty za akcje; zbycie ś.t. następuje w tym samym trybie co zb akcji imiennej

- akcje aportowe (nabywane w zamian za wkłady niepienięż) i gotówkowe (nabywane

w zamian za wkłady pieniężne) - są to te same akcje - podział jest sztuczny

Zbywalność akcji

- akcje są zbywalne, dopuszczalna jest jednak umowa, w której wspóln ograniczą na

jakiś czas możliw rozporz akcjami (ogranicz to nie jest jednak skuteczne wobec os 3

- ogranicz to nie może być ustanowione na okres > 5 lat)

- statut może ograniczyć rozporz-ność akcjami imiennymi - np. uzależnić od zgody sp

- zbywalność akcji imiennych - patrz wyżej „akcje imienne”

- spółka nie może nabywać własnych akcji, czyli akcji przez siebie wyemitowanych,

(ale są wyjątki: nabycie akcji nieodpłatnie, nab akcji należ do dłużnika w drodze egze -

kucji celem zaspokoj roszczeń sp, nabycie akcji w celu umorzenia, nabycie akcji w

celu zapobieżenia poważnej szkodzie grożącej sp, - w przyp nabycia akcji własnych

zarz ma obow poinf o tym WZ w rocznym sprawozd ze swojej pracy, w/w zasady

stosuje się również do ustanowienia zastawu na akcjach sp)

Organy spółki akcyjnej

WALNE ZGROMADZENIE AKCJONARIUSZY (WZA)

- jest org uchwałodawczym, podejm uchwały w sprawach przew przez KSH, statut i in.

- uchwały WZ w s.a. wymagają między innymi: (wystarczą 2-3)

1) rozpatrz i zatwierdz sprawozd zarz z dział sp za ub rok obrot + udziel absolut człon org sp z wykon przez nich obow 2) postanow dot roszczeń o napraw szkody wyrządz przy zawiązaniu sp ;lub sprawow zarządu lub nadzoru 3) zbycie i wydzierż przeds v jego zorg części oraz ustanow na nich ogranicz prawa rzeczow 4) nabycie i zbycie nieruchom lub udziału w nieruch (statut@) 5) emisja obligacji zam lub z prawem pierwszeństwa 6) nabycie akcji własnych, które mają być zaofer pracow lub b. pracow.

- (uchwały WZA podjętej większ 2/3 głosów wymagają wszelkie umowy o nabycie dla

sp mienia od założyciela lub akcjon sp w ciągu 2 lat od zarej sp za cenę > 1/10 kap zakł

(dotyczy to również mienia nabywanego od sp dominującej albo sp zależnej)

- zwyczajne WZ powinno się odbyć w ciągu 6 mies po upł roku obrot, przedmiotem

winno być: rozpatrz i zatwierdz sprawozd zarz z dział sp oraz sprawozd finrans za ub rok obrot, podjęcie uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty, udziel absolut człon org sp z wykon przez nich obow i inne, mogą być też zwoływane nadzwyczajne WZ

- WZA zwoływane jest przez zarząd poprzez ogłoszenie w Monitorze Sądow i Gosp

(możl jest zwoł jak w sp z o.o. za pom listów polec-ale wszyst a. muszą być imienne)

- jeśli zarząd nie zwoła zwycz WZA w terminie - może zrobić to RN

- nadzwyczajne WZ - zwoływane w razie potrzeby (żądanie zwołania mogą zgłosić

akcjon majacy w sumie 1/10 kapit akcyjnego)

- w WZA mogą brać udział właścic akcji na okaziciela, którzy zgłosili swoje akcje w sp

przynajmn na tydz przed terminem zgromadz, właśc akcji imiennych i świad tymczas

a także zastawnicy i użytkownicy, którym przysługuje prawo głosu

- w zasadzie WZ jest ważne bez względu na liczbę reprezent na nim akcji

- przebieg obrad i podejmow uchwały są protokołowane przez notariusza

- akcja daje prawo do 1 głosu (wyj to akcja uprzyw - może dawać max 2 głosy)

(jeśli akcjon ma > 1/5 głosów - statut może ograniczać prawo głosu - np. każde 2

akcje powyżej 1/5 dają prawo do 1 głosu itp.)

- WZ może podejm uchwały tylko w sprawach objęt porz obrad, chyba, że reprezent

jestcały kapitał i nikt nie sprzeciwi się podjęciu uchwały

- głosowanie: jest jawne, a tajne zarządza się przy wyborach, przy podejm uchwał o

odwołanie członk zar,z, RN, bądź o pociągnięciu ich do odpow, a także gdy zażąda

tego (tajności) chociaż 1 akcjonariusz (bądź reprezentant)

- uchwały - zapadają bezwzględną większością głosów (chyba, że KSH lub statut @)

(np. istotna zmiana przedm dział sp - 2/3 gł, zmiana statutu i rozw spółki - ¾ gł

(umorz akcji, obniż kap akc, zbycie przeds - ¾ gł)

- zaskarżanie uchwał

- jeżeli uchwała WZA godzi w interes sp lub krzywdzi akcjon, a jest sprzeczna ze statut.

lub dobrymi obyczajami - może być zaskarżona do sądu (wniosek o uchylenie)

powództwo o uchylenie uchwały przysługuje

1) zarządowi 2) RN 3) poszczeg członkom 1)2)

4) akcjonariuszowi, który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu

zażądał zaprotokołowania sprzeciwu

- (w razie uznania powództwa za oczywiście bezzasadne - sąd może przysądzić sp od

powoda pewne świadczenia pieniężne)

- (podmioty, które mają prawo wnieść powództwo o uchyl uchwały mogą także

wnieść powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały podjętej z narusze -

niem prawa (uchwała bezwzględnie nieważna)

RADA NADZORCZA

-istnienie w s.a. obligatoryjne (indywid nadzór akcjon nad zarz i dział sp - wykluczony)

- RN sprawuje stały nadzór nad dział sp we wszyst dziedzinach jej działalności

- RN składa się z min 3 członków (max liczbę określa statut lub uchwała WZA)

- członków RN powołuje i odwołuje WZA (@)

- kadencja : czł RN nie może być > 5 lat (nie jest jednak wyłącz powoł na kolej kaden.)

mandat wygasa najpóźn z dniem odbycia WZA zatwierdz spraw fin za ost rok obrot

a także w razie śmierci, odwołania lub rezygnacji czł Rady

- czł RN nie może być członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału lub

zakładu oraz zatrudniony w sp gł księgowy, radca prawny lub adwokat

- posiedzenia RN zwołuje przewodniczący w miarę potrzeb, nie rzadziej niż 3 x r. obrot

- RN może podejm uchwały, jeżeli wszyscy członkowie zostali zaproszeni, a w posie -

dzeniu bierze udział co najmniej połowa z nich

- uchwały - zapadają bezwzględną większością głosów (statut @), statut może też za -

wierać postanowienie, że w razie równości głosów rozstrzyga głos przewodniczącego

- kompetencje: a) sprawow stałego nadzoru nad sp b) dokon oceny sprawozd zarz z

dział sp oraz sprawozd finans za ubiegły rok obrotowy c) podejm decyzji o zawiesze-

niu członka zarządu d) zwoływ WZ w przypad przewid ustawą e) wytoczenie powódz-

twa o uchylenie uchwały WZ lub uznanie uchwały za nieważną

ZARZĄD

- jest organem kierującym sprawami sp i reprezentującym sp na zewnątrz (zakres repre-

zentacji nie może być w statucie ograniczony)

- czł zarz są powoływani i odwoływani przez RN (chyba, że statut @), czł zarz może

być odwołany lub zawieszony także przez WZ

- zarz może być powoływany na wspólną kadencję - kt nie może być dłuższa niż 5 lat

mandat wygasa najpóźn z dniem odbycia WZA zatwierdz spraw fin za ost rok obrot

a także w razie śmierci, odwołania lub rezygnacji czł zarz, czł zarządu można odwołać

w każdej chwili

- zarz może być 1-osobowy lub wieloosob, przy czym kodeks nie ogranicza liczby jego człon, funk czł zarządu mogą być powierzone zarówno akcjon jak i os spoza ich grona

-uchwały z. zapadają bezwzgl większ głos(@) , w razie równości gł decyd głos prezesa

- zarz może podejm uchwały jeżeli wszyscy czł zostali prawidłowo powiad o posiedz,

do powoł prokurenta konieczna zgoda całego zarz, odwoł może każdy czł zarz

- do składania oświadcz w imieniu sp konieczne jest współdział 2 czł zarz albo czł zarz

i prokurenta (natom oświadcz kierow do sp mogą być składane 1 czł zarz lub prokur.)

- prokurent może reprezentować sp jednoosobowo

- członek zarz nie może bez zezwolenia sp zajmować się interesami konkurencyjnymi

(nie może być wspóln w konkur sp ani członkiem organu os prawnej)

- czł zarz nie wolno być wspóln konkurencyjnej sp kapit jeżeli posiada w niej 10 %

lub więcej udziałów lub akcji albo ma prawo powoł => 1 człon zarządu

Zmiana statutu spółki i wysokość kapitału zakładowego

- zamian statutu wymaga uchwały WZA i wpisu do rejestru (kwalif większość ¾)

- zgłoszenie zmiany do sądu rej winno nastąpićw ciągu 3 mies od dnia podjęcia uchw

(w przyp dec o ↑ kapit zakł - 6 mies) ↑↓ kap zakł -zawsze wymaga zmiany statutu

- wpis do rejes ma char konstytutywny - dopiero z tą chwilą zmiana uzsyk moc prawną

- ↑ kapit zakł - może nastąpić dopiero po wpłaceniu co najm 9/10 dotychcz kapitału

- do ↑ kapit dochodzi w drodze emisji nowych akcji lub ↑ wart noimn dotych akcji

- objęcie nowych akcji może nastąpić w trybie: a) subskrybcji prywatnej (zaofer

akcji oznacz adresatowi b) sub zamkniętej - polegaj na zaofer akcji wyłącz akcjon, którym służy prawo poboru c) sub otwartej - sp oferuje akcje osob bez prawa poboru

-( prawo poboru - prawo pierwszeń objęcia nowych akcji w stosunku liczby posiad.

akcji służące akcjon.), uchwała o ↑ kap zakł powinna wskaz dzień prawa poboru

(WZA może pozbawić akcjon p p akcji - uchwała wymaga 4/5 głosów)

- ↑ kapit zakl - możl jest także ze środków własnych sp, w szczególn z kap zapaso-

wego lub z innych kap rezerw utworz z zycku

- statut może upow zarz sp do ↑ kapit zakł (tzw. kap docelowy) - upow takie może

być udziel zarz na nie dł niż 3 lata (a nastep przedłużane na kolej okresy < 3 lata)

- ↓ kapit zakł - może nastąpić przez zmniejszenie wart nomin akcji , przez połączenie

akcji lub przez umorz części akcji, wymaga zmiany statutu, uchwała WZ co do ↓ kap

winna określać cel, kwotę i sposób ↓, o uchwal ↓ zarz zawiad wierzycieli - mają oni

3 mies na sprzeciw, wówczas sp ma obow zaspokoić lub zabezpieczyć ich roszczenia

Rozwiązanie i likwidacja spółki akcyjnej (powodują:)

a) przyczyny przewidziane w statucie

b) uchwała WZA o rozwiązaniu sp albo o przenies siedziby sp za granicę

c) ogłoszenie upadłości sp

d) inne przyczyny (np. rozwiązanie przez sąd)

- otwarcie likwidacji sp otwiera: prawom orzecz sądu, uchwała WZ lub inna w/w

- likw nie jest prowadz w przyp upadłości sp (do rozw wiedzie wtedy postęp upadłośc)

- likwidację prowadzi się pod dotych firmą z dod oznaczenia „w likwidacji” (sp zacho -

wuje osobowość prawną); likwidatorami są członkowie zarządu (@)

- (na wniosek akcjon (1/10 kap zakł) sąd może ustanowić 1 lub 2 dodatk likwidatorów

(może też z ważnych powodów odwołać likwidatorów i powołać innych)

- otwarcie likw zgłaszane jest przez likwid do sądu rejestrowego

- czynności likwidacyjne -zakończenie bież interesów sp, wykon ciążących zobow

(wierz mają 6 mies), ściągnięcie wierzyteln, upłynnienie mająt sp - dokonują likwid

-(po upływie każd r. obrot likwidat składają WZA sprawozd ze swej dział i spr finans

- majątek pozostały poz zaspokoj i zabezpiecz wierzyc - dzieli się (o ile @) między

akcjon w stosunku do dokon przez każdego z nich wpłat na kapitał zakładowy

(akcje uprzyw korzystają z pierwszeństwa)

- po zakończ likwidacji - i zatwierdz przez WZA sprawozd likwidacyjnego - likwidat

ogłaszają to sprawozd i składają je sądowi rejestr z wnioskiem o wykreśl sp z rejestru

- rozwiązanie spółki następuje z chwilą jej wykreślenia

Łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych

Łączenie spółek

- łączyć mogą się zarówno sp kapitałowe, jak i sp osobowe;

- sp kapitałowe - mogą się łączyć zarówno z innymi sp kapitał jak i ze sp osobowymi

- sp osobowa- łącząc się ze sp kapit nie może być sp przejmującą, ani nowo zawiązaną

(sp osobowe mogą łączyć się między sobą jedynie przez zawiąz sp kapitałowej)

- występują dwie drogi łączenia spółek

a) połączenie przez przejęcie - polega na przeniesieniu całego mająt sp przejmowanej

na sp przejmującą (wspól sp przejmow otrzym w zamian udziały v akcje sp przej-ącej)

- przeznaczony wyłącznie dla spółek kapitałowych

b) zawiązanie sp kapitałowej - która przejmuje mająt wszystkich łączących się spółek,

a ich wspóln otrzym udziały lub akcje nowej sp (sp które przestają istnieć a więc sp

przejmow i sp łączące się w nowej sp są wykreślane z rejestru bez przepr post. likwid

- ma zastosowanie gdy przynajm 1 z łączących się sp jest sp osobową

- plan połączenia -(jest podstawą połącz., uzgadniany przez strony), powin zawierać:

a) oznacz łączących się sp + sposó łącz b) stosun wymiany udział v akcji w dawnej

i nowej sp c) dzień, od którego udziały v akcje w nowej sp uprawniają do uczest w

podz zysku d) prawa przyznane w nowej sp wspóln v in os. e) szczeg korzyści dla

członków organów łączących się sp

(- sporządz planu nie jest konieczne gdy łączą się sp osob na drodze utworz nowej sp)

(- plan przedstaw jest sądowi rejest, który poddaje go badaniu biegłych rewidentów)

- proces łączenia się sp kończy wpisanie do rejestru sp nowo utworzonej lub zarejestro -

wanie zmian statutu (v umowy) sp przejmującej, a jednocześ wykeślenie pozostał sp

Podział spółek

- dzielić się mogą jedynie sp kapitałowe, sp kapitałową można na 2 v więcej sp kapitał.

- występują 4 metody:

a) przeniesienie całego majątku dzielonej sp na inne sp i objęcie przez wspólników w

zamian udziałów lub akcji sp przejmujacej (podział przez przejęcie)

b) przez zawiązanie nowych spół, na które przechodzi cały majątek sp i objęcie przez

wspóln w zamian akcji v udział nowych sp (podział przez zawiązanie nowych sp)

c) przez przeniesienie całego majątku sp na istniejącą i nowo zawiązaną sp v spółki

(podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki)

d) przez przeniesienie części majątku sp na istniejącą sp lyb sp nowo zawiązaną

(podział przez wydzielenie)

- należy sporządzić plan podziału - odgrywa kluczową rolę

- rozwiązanie sp dzielonej następuje bez przeprow postępow likwidacyjnego, w chwili

wykreślenia sp z rejestru (dzień podziału), nie dotyczy to podziału przez wydzielenie,

w którym dniem podziału sp jest dzień wpisania do rejestru ↑ kapi zakł sp przej-ącej

(dzień wydzielenia)

Przekształcenie spółki

- każda ze sp handlow (zar kapit jak i osob) może być przekształcona w inną sp handl

- w sp handlową może być przekształc także sp cywilna

- nie można przekształcić sp w likwidacji, która rozpoczęła już podział majątku ani sp

w stanie upadłości

- dzień przekształcenia - dzień wpisania przekształc sp do rejestru (jednocześnie sąd

wykreśla z rejestru spółkę przekształcaną)

- sp przekształcona przejmuje wszystkie prawa i obowiązki sp przekształcanej

- do przekształcenia sp niezbędne jest:

a) sporządzenie planu przekszt wraz z opinią biegłego rewid b) podjęcie uchwały o

przekształc c) powołanie członków organów spółki przekształconej d) podpisanie

statutu albo umowy przekształconej e) zarejestrowanie sp przekształconej i wykre -

ślenie z rejestru spółki przekształcanej

Upadłość przedsiębiorcy

ISTOTA UPADŁOŚCI

• upadłość (niewypłacalność, bankructwo, plajta)¹ jest instytucją prawną od­grywającą znaczną rolę w warunkach gospodarki rynkowej.

• przyczyną ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy jest zaprzestanie płace­nia długów.

• ogłoszenie upadłości nie może nastąpić, jeżeli wstrzymanie płacenia długów jest krótkotrwałe i spowodowane przejściowymi trudnościami.

• upadłość powoduje daleko idące skutki

• do ogłoszenia upadłości dochodzi na drodze specjalnego postępowania sądowego, zwanego postępowaniem upadłościowym.

• celem instytucji upadł jest równomierne zaspokojenie wszystkich wierzycieli dłuż,

• wskutek ogłoszenia upadłości traci upadły zarząd swego majątku i prawo rozporządzania nim,

• kroki egzekucyjne przeciwko upadłemu są niedopuszczalne. Egzekucje wszczęte przed ogłoszeniem upadłości zawiesza się,

• w świetle przepisów prawa upadłościowego nie można ogłosić upadłości:

1) państwowych i komunalnych jednostek organizacyjnych, chyba że ustawa wyłącza odpowiedzialność Skarbu Państwa i gminy za ich zobowiązania,

2) instytucji i organizacji utworzonych w drodze ustawy,

3) przedsiębiorstwa państwowego „PKP", przedsiębiorstwa państwowego „Porty Lotnicze" i państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej „Poczta Polska", a także Mennicy Państwowej, Państwowej Wytwórni Papie­rów Wartościowych

4) przedsiębiorcy nie będącego osobą prawną, którego działalność nie wymaga zgłoszenia do ewidencji.

• upadłość ogłasza sąd po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania.

• z wniosk o ogłoszenie upadł może wystąpić sam dłuż, a także każdy z jego wierzyc.

• przedsiębiorca jest zobowiązany wystąpić z wnioskiem o ogłoszenie upadłości nie później niż w ciągu dwóch tygodni od dnia zaprzestania płacenia długów,

• złożenie w sądzie wniosku o ogłoszenie upadłości stanowi obowiązek przedsiębiorcy lub osób, które go reprezentują. Zwalnia z tego obowiązku jedynie złożenie wniosku o otwarcie postępowania układowego.

• upadłość ogłasza sąd, uwzględniając zgłoszony wniosek.

• sąd wymienia upadłą firmę, wyznacza sędziego-komisarza i syndyka masy upadłości oraz wzywa wierzyc upadłego do zgłoszenia wierzytelności w wyznaczonym terminie.

• postanowienie o ogłoszeniu upadłości podaje się do publicznej wiadomości

SKUTKI OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI

UWAGI OGÓLNE

• ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy powoduje różnorakie skutki można je podzielić na te, które odnoszą się do osoby upadłego, oraz te, które odnoszą się do jego majątku. W tej drugiej dziedzinie wyróżnia się:

a) skutki co do zarządzania i rozporządzania majątkiem upadłego przedsiębiorcy,

b) skutki co do jego zobowiązań,

c) skutki co do stosunków majątkowych między małżonkami,

d) skutki co do toczących się postępowań cywilnych (procesów, egzekucyjnych i in.).

SKUTKI UPADŁOŚCI DLA OSOBY UPADŁEGO

• należy wymienić obowiązek wskazania i wydania syndykowi całego majątku, który przechodzi z tą chwilą pod zarząd syndyka.

• upadły winien wydać księgi handlowe, korespondencję, wyciągi z rachunków bankowych i wszelkie inne dokumenty związane z działalnością firmy, a także udzielić sędziemu-komisarzowi i syndykowi potrzebnych wyjaśnień.

• obowiązek ujawnienia spraw firmy nie rozciąga się na technologie produkcji,

• w związku z wymienionymi obow upadłego przepisy przewidują środki restrykcyjne.

• nie wolno wydalać się z miejsca zamieszkania bez zgody sędziego-komisarza.

• rygorystyczne środki, są uzasadnione potrzebą udzielenia skutecznej ochrony interesom wierzycieli i zapobieżenia sprzecznym z prawem działaniom upadłego, zmierzającym do ukrycia ł zachowania części, a nawet całości majątku.

SKUTKI UPADŁOŚCI DLA MAJĄTKU UPADŁEGO

Skutki dotyczące zarządu majątkiem.

• ogłoszenie upadł wywiera wpływ na zarząd i rozporządzanie maj upadłego przedsięb.

• majątek ten wychodzi spod jego władzy i staje się tzw. masą upadłościową. Masą upadłości zarządza syndyk pod nadzorem sędziego-komisarza

• postępowanie upadłościowe ma doprowadzić do wygaszenia działalno­ści upadłego podmiotu i zakończenia jego istnienia.

• z masy upadłości ulegają wyłączeniu rzeczy nie należące do upadłego.

Skutki dotyczące stosunków zobowiązaniowych.

• prawa i obowiązki wierzycieli i dłużników poszczególnych zobowiązań ulegają różnorakim zmianom, zależnym od rodzaju zobowiązania.

1) Zobowiązania pieniężne upadłego stają się płatne z dniem ogłoszenia upadłości. Zobowiąza­nia niepieniężne ulegają przekształceniu w pieniężne i także stają się niezwłocznie wymagalne.

2) Wzajemne potrącenie długów upadłego i innej osoby jest dopuszczalne. Możliwość potrącenia długów jest poddana pewnym ograniczeniom,

3) Oferta złożona przez upadłego upada i nie powoduje zawarcia umowy, mimo przyjęcia przez adresata, jeżeli wiadomość o jej przyjęciu nie dotarła do upadłego przed ogłoszeniem upadłości.

4) Umowę wzajemną, która w chwili ogłoszenia upadłości nie była wykonana, albo była wykonana tylko w części, syndyk według swego wyboru może wykonać i żądać od drugiej strony wykonania, bądź też od niej odstąpić.

5) W ramach umowy sprzedaży sprzedawca, który wysłał upadłemu rze­czy ruchome, nie wyłączając papierów wartościowych, i nie otrzymał jeszcze zapłaty, może żądać zwrotu rzeczy, o ile upadły nie objął jej w posiadanie przed ogłoszeniem upadłości.

6) Umowa zlecenia i umowa komisu, wygasają w chwili ogłoszenia upadłości.

7) Umowa agencyjna wygasa w chwili ogłoszenia upadł przez którąkol­wiek ze stron.

8) Umowa użyczenia może być niezwłocznie rozwiązana przez każdą ze stron na skutek jej wypowiedzenia.

9) Podobnie jak użyczenie, umowa pożyczki z mocy prawa nie podlega wykonaniu, jeżeli przedmiot umowy w chwili ogłoszenia upadłości nie był jeszcze wydany.

10) Umowy najmu i dzierżawy nieruchomości należących do upadłego pozo­stają w mocy, jeżeli w chwili ogłoszenia upadłości przedmiot najmu lub dzierżawy był już objęty w posiadanie przez najemcę lub dzierżawcę. Przepisy określają zasady rozliczenia czynszu wniesionego z góry.

11) Umowy o pracę pozostają w mocy i nie ulegają rozwiązaniu z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy. Syndyk może je rozwiązać w trybie przewidzianym przepisami prawa pracy. Zachodzą tu jednak dwie modyfikacje.

Skutki dotyczące czynności prawnych upadłego.

• z chwilą ogłoszenia upadłości prawo zawierania umów i dokonywania innych czynności prawnych w imieniu upadłego przedsiębiorcy przechodzi wyłącznie na syndyka masy upadłości.

• tym samym dłużnik traci możliwość skutecznego dokonywania czynności prawnych dotyczących upadłego podmiotu

• czynności odpłatne pozostają w mocy, a prawo upadłościowe przewiduje możliwość rozwiązania lub modyfikacji stosunku zobowiązaniowego.

• wszelkie czynności prawne nieodpłatne (np. darowizna), są bezskuteczne w stosunku do masy upadłości.

POSTĘPOWANIE UPADŁOŚCIOWE

• postępowanie upadłościowe ma na celu stopniową likwidację spraw i majątku upadłego przedsiębiorcy (masy upadłości).

• w celu wykonania tego zadania sąd powołuje syndyka, który obejmuje majątek upadłego, zarządza nim i przeprowa­dza jego likwidację.

• syndyk podejmuje odpowiednie kroki celem ujawnienia upadłości w księgach wieczystych oraz innych księgach, wykazach i rejestrach, w których wpisany jest majątek upadłego.

• syndyk zawiadamia o upadłości izbę skarbową, banki i instytu­cje, urzędy kolejowe, pocztowe i in

• syndyk działa pod nadzorem sędziego-komisarza, któremu składa okresowe sprawozd.

• syndyk za swoją pracę otrzymuje wynagrodzenie oznaczone przez sąd.

• syndyk dokonuje inwentaryzacji i oszacowania majątku upadłego.

• po przeprowadzeniu tych wstępnych czynności syndyk przystępuje do lik­widacji majątku upadłego.

• likwidacja następuje przez sprzedaż ruchomości i nieruchomości, przez ściągnięcie wierzytelności od dłużników oraz przez zrealizowanie innych praw upadłego, o ile takie wchodzą w skład masy upadłościowej. Przedsiębiorstwo upadłego powinno być, o ile to możliwe, sprzedane jako całość.

• rzeczy ruchome są sprzedawane, w jednym terminie, w drodze publicznej licytacji, a za zezwoleniem sędziego-komisarza również z wolnej ręki.

• wierzyciele, których należności są zabezpieczone zastawem lub hipoteką korzystają z zaspokojenia w pierwszej kolejności.

• przedstawione wyżej czynności syndyka służą zgromadzeniu aktywów upad­łego i zaspokojeniu tych roszczeń, które korzystają ze szczególnego pierwszeńst­wa. Po ich zakończeniu syndyk przystępuje do ustalenia listy pozostałych wierzycieli i wysokości przysługujących im należności.

• ustaloną w ten sposób listę wierzytelności wykłada się w sekretariacie sądu i w ciągu dwóch tygodni każdy zainteresowany może złożyć sprzeciw.

• po zlikwidowaniu majątku masy upadłości i ustaleniu listy wierzytelności, kolejnym etapem postępowania upadłościowego jest podział uzyskanych fun­duszów między wierzycieli. W tym celu syndyk sporządza plan podziału.

• podział dokonywany jest jednorazowo lub kilkakrotnie, w miarę likwid majątku masy.

• kolejność, w jakiej wierzytelności mają być zaspokajane:

1) koszty postępowania upadłościowego,

2) należności powstałe wskutek czynności syndyka

3) podatki i inne daniny publiczne

4) koszty ostatniej choroby i pogrzebu upadłego

5) inne wierzytelności wraz z odsetkami

6) inne odsetki;

7) kary i grzywny sądowe i administracyjne;

8) należności z tytułu darowizn ł zapisów.

- należności wymienione w punktach l - 4 są wierzytelnościami uprzywilejowa­nymi.

- zwyczajne w punkcie 5.

- należności wymienione w punktach l i 2 są zaspokajane bieżąco,

• po zakończeniu likwidacji przeprowadza się ostatni podział.

• szczególnym sposobem zakończenia postępowania upadłościowego jest zawar­cie przez upadłego układu z wierzycielami. Układ jest dopuszczalny, gdy zapewnione jest zaspokojenie wierzycieli uprzywilejowanych.

• układ wymaga zatwierdzenia przez sąd.

• układ, o którym mowa, jest elementem postępowania upadłościowego.

POSTĘPOWANIE UKŁADOWE

• znajdujący się w złej sytuacji finansowej przedsiębiorca, chcąc uniknąć upadłości, może podjąć próbę zawarcia układu z wierzycielami. Temu celowi służy prowadzone pod nadzorem sądu gospodarczego postępowanie układowe.

• wierzyciele i dłużnik mogą zawrzeć układ odraczający terminy płatności, a także zawierający inne ulgi, w tym również zmniejszenie długu.

• zgoda większości wierzycieli na przyznanie dłużnikowi pewnych ulg, obowiązuje także pozostałych.

• otwarcie postępowania układowego następuje na wniosek przedsiębiorcy

• postępowaniem układowym nie mogą być objęte następujące wierzytelności:

1) podatki i opłaty oraz świadczenia pieniężne,

2) należności z tytułu ubezpieczeń społecznych

3) należności z umowy o pracę;

4) należności z umowy o rentę lub o dożywocie oraz alimenty;

5) należności zabezpieczone zastawem i hipoteką.

• postępowanie układowe prowadzi sąd gospodarczy

• wszczęcie postępowania może nastąpić tylko na wniosek dłużnika.

• propozycje układowe dłużnika mogą obejmować od­roczenie spłaty długów, rozłożenie spłaty długów na raty oraz redukcję wysokości długów. Propozycje powinny być jednakowe w stosunku do wszystkich wierzycieli

• otwarcie postępowania układowego sąd podaje do publicznej wiadomości.

• od chwili wszczęcia postępowania podmiot gospodarczy zostaje poddany nadzorowi. Dłużnik nie traci wprawdzie prawa zarządzania majątkiem i kierowania działalnością swojego przedsiębiorstwa, wszystkie czynności prawne, w których rozporządza majątkiem lub zaciąga zobowiązania, a które wymagają zgody nadzorcy sądowego.

• sprawdzenie zgłoszonych przez dłużnika i wierzycieli wierzytelności należy do sędziego-komisarza.

• po upływie terminu przewidzianego na sprawdzenie wierzytelności, sędzia-komisarz zwołuje zgromadzenie wierzyc, na które wzywa również dłu­żnika i nadzorcę sądowego.

• na propozycje wierzycieli dłużnik musi wyrazić zgodę

• po ustaleniu ostatecznej wersji, sędzia-komisarz poddaje proj układu pod głosowanie.

• zawarty układ sędzia-komisarz przedstawia do zatwierdz sądowi w pełnym składzie.

• po uprawomocnieniu się postanowienia zatwierdzającego układ dłużnik odzyskuje całkowitą możność zarządzania i rozporządzania majątkiem,

• sąd wyznacza kuratora nadzorującego wykonanie układu. Ma on prawo sprawowania kontroli nad działalnością przedsiębiorstwa, a także dostępu do ksiąg i korespondencji.

OGÓLNE ZAGADNIENIA UMÓW GOSP

ISTOTA I ZNACZENIE UMÓW GOSPODARCZYCH

• umowy są podstawową formą prawną nawiązywania i realizowania współpracy między różnymi partnerami

• umowa jest zgodnym oświadczeniem woli dwóch podmiotów prawa, zmierza­jącym do ustanowienia, zmiany lub zniesienia wzajemnych praw i obowiązków o charakterze majątkowym.

• oświadczyć wolę można więc sporządzając pisemny dokument i podpisując go przez zwyczajowe kiwnięcie głową, czy nawet przystępując do wykonania złoż zamówienia.

• umowa jest jednym ze źródeł zobowiązań; umowa rodzi zobowiązanie

• wśród umów zobowiązaniowych wyróżnić można krąg umów gospodarczych.

• „umowy gospodarcze” to umowy zawierane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej W kręgu umów gosp mieszczą się więc na przykład: umowa sprzedaży, umowa najmu, umowa o dzieło, umowa komisu, umowa o roboty budowlane.

REGULACJA PRAWNA UMÓW GOSPODARCZYCH

• umowy zobowiązaniowe w ogóle, a umowy gospodarcze w szczególności, regulowane są przede wszystkim przepisami kodeksu cywilnego.

• cechą regulacji prawnej umów gospodarczych jest jej szeroka dyspozytywność.

• w odniesieniu do umów gospodarczych regulacja imperatywna (bezwzględnie obowiązująca) ma wąski zakres.

• przedstawiając regulację prawną umów gospodarczych, należy wskazać na to, że jest ona niekiedy odmienna dla tak zwanego „obrotu powszechnego", a odmienna dla tak zwanego „obrotu gospodarczego"

• przystępując do czynności związ z zawarciem um należy przede wszystkim ustalić

1) czy chodzi o zawarcie umowy obrotu powszechnego, czy o zawarcie umowy obrotu gospodarczego, a następnie

2) określić, które akty normatywne regulują dany typ umowy gospodarczej, po czym należy przejść do

3) analizy charakteru przepisów prawnych odnoszących się do umowy gospodarczej, będącej w sferze zainteresowań

RODZAJE UMÓW GOSPODARCZYCH

• umowy gospodarcze są ze swej natury umowami zobowiązującymi, co oznacza, iż ich treść stanowi zobowiązanie się stron do świadczenia.

• każda umowa wymaga porozumienia się stron (złożenia zgodnych oświadczeń woli);

Umowa konsensualna i realna

• niektóre umowy dochodzą jednak do skutku nie tylko przez samo złoż zgodnych oświad woli stron, ale ponadto niezbędne jest wydanie (przekazanie) rzeczy. Gr I z nich nazywa się mianem umów konsensualnych, grupę drugą - umów realnych.

• przykł umowy konsensualnej jest umowa sprzedaży, umowa o dzieło, umowa zlec;

• przykładem umowy realnej jest umowa przechowania, czy umowa składu.

Umowy nazwane

• przepisy prawne wyróżniają poszczególne rodzaje umów i reguluj, w sposób szczegółowy wzajemne prawa i obowiązki stron je zawierające. Owe poszczególne rodzaje umów zwane są umowami nazwanymi.

• umowy nazwane uregulowane są wydzielonymi przepisami kodeksu cywil­nego (np. umowa sprzedaży, umowa o dzieło)

Umowy nienazwane

• z zasady swobody umów wynika możliwość zawarcia umowy, której nie można uznać za jakakolwiek umowę nazwaną; umowa taka wykazuje specyficzne istotne cechy różniące ją od występujących umów nazwanych. Umowy takie zwane są umowami niena­zwanymi. Przykładem umowy tego typu jest umowa franchisingowa, umowa know-how, czy umowa o przeniesienie portfela.

• zawierając umowę nienazwaną strony powinny z dużą pieczołowitością unormować wzajemne prawa i obowiązki,

• w sprawach nie unormow postanowieniami umowy nienazwanej stosuje się do nich

1) normy dotyczące umów w ogólności;

2) w drodze analogii

Umowy mieszane

• charakteryzują się one faktem występowania w nich elementów różnych (co najmniej dwóch) umów nazwanych.

• przykładem umowy mieszanej jest tzw. „umowa hotelowa"

ZASADA SWOBODY UMÓW

• głosi ona, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego

• jeżeli nieważność dotknie tylko część umowy, umowa pozostaje w mocy co do pozostałych części,

• w obrocie gospodarczym istnieją pewne ograniczenia zasady wolności umów, ale nie mają one praktycznie większego znaczenia.

CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE TREŚĆ STOS UMOWNEGO

• przez zawarcie umowy dochodzi między stronami do nawiązania stos umownego, który charakteryzuje się tym, iż strony pozostają ze sobą w specyficz­nym związku,

• wzajemne prawa i obow są kształtow przez kilka czynn. Należą do nich w szczeg:

1) oświadczenia woli stron,

2) przepisy prawne,

3) ogólne warunki umów, wzory umów, regulaminy,

4) zasady współżycia społecznego,

5) zwyczaje.

Oświadczenie woli

• jest podstawowym czynnikiem kształtującym treść stosunku umownego. Chodzi o zgodne oświadczenia woli składane zwłaszcza przy zawieraniu umowy;

• składane oświadczenia woli przybierają postać konkretnych postanowień umownych (zwanych też klauzulami umownymi). Wśród nich można wyróżnić

1) postanowienia (klauzule) regulujące wyraźnie określone prawa i obowiązki stron

2) postanowienia (klauzule) wyłącznie informacyjne, stwierdzające iż powstały stos umowny podlegać będzie ocenie przez pryzmat wskazanych przepisów prawnych

3) po­stanowienia (klauzule) powtarzające treść odnośnych przepisów prawa.

• oświadczenie woli stron, nie mogą jednak stać w sprzeczności z imperatywnymi (bezwzględnie obowiązującymi) przepisami prawnymi.

Przypisy prawne

• w obrocie gospodarczym treść stosunku umownego kształtowana jest w warstwie zasadniczej drogą składanych oświadczeń woli, a obok - dyspozytywnymi (względnie obowiązującymi) przepisami prawnymi,

• w sprawach nie unormowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy

Ogólne warunki umów, wzory umów, regulaminy,

• ogólne warunki umów, wzory umów lub regulaminy wiążą drugą stronę, jeżeli zostały jej doręczone przy zawarciu umowy,

• należy podkreślić, że gdyby w konkretnym przypadku doszło do sprzeczności treści postanowienia umowy z ogólnymi warunkami umów, wzorem umowy lub regulaminem - strony są związane postanowieniem umowy.

Zasady współżycia społecznego

• na ich treść składają się elementy moralne, etyczne i socjologiczne kształtowane przez oceny społeczne

• zasady współżycia społecznego zawierają reguły zachowania się nie unormowane co do treści przez przepisy prawne,

• rola zasad współżycia społecznego polega na koordynowaniu przepisów prawa z nakazami moralności i obyczajami, na uelas­tycznianiu prawa

Zwyczaje

• zwyczaje, jako czynnik kształtujący wzajemne prawa i obowiązki stron danego stos umownego, mogą być rozpatrywane jedynie łącznie z zasadami współżycia społ.

• zwyczaj to taki rodzaj postępowania, który cechuje pewna powtarzalność w postępowaniu określonych podmiotów.

PRZYGOTOWANIE UMOWY GOSPODARCZEJ

• zawarcie umowy gospodarczej pociąga za sobą z reguły poważne kon­sekwencje majątkowe dla każdej ze stron.

• przygotowaniem do zawarcia właściwej (finalnej) umowy gospodarczej może być wcześniejsze zawarcie umowy przedwstępnej, zwanej niekiedy „umową o umowę".

Umowa przedwstępna

• w umowie przedwstępnej jedna ze stron lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy, którą przepisy kodeksu cywilnego określają mianem umowy przyrzeczonej.

• wśród umów przedwstępnych wyróżniamy taką, która ma charakter jednostronnie zobowiązujący i dwustronnie zobowiązujący

• świadcz wynikaj z zawartej um przedwstępnej jest zawarcie umowy przyrzeczonej;

• dla ważności (skuteczności) umowy przedwstępnej niezbędne jest to, by (1) określała ona istotne postanowienia umowy przyrzeczonej oraz (2) ustalała termin, w ciągu którego umowa przyrzeczona ma być zawarta.

Umowa przyrzeczona

• istotne elementy umowy przyrzeczonej określane są jako essentialia negotii umowy, niezbędne dla zawarcia umowy

• strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej winna na żądanie uprawnionego spełnić przyjęty obowiązek.

• w razie bezpodstawnego uchylania się od zawarcia przyrzeczonej umowy jej odpowiedzialność może wywołać bądź to tak zwany skutek słabszy, bądź to tak zwany skutek silniejszy.

• skutek słabszy wyraża się w obowiązku naprawienia szkody, jaką poniosła strona uprawniona przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej

• skutek silniejszy polega na obowiązku zawarcia umowy przyrzeczonej.

• roszczenia mające swoje oparcie w umowie przedwstępnej, a to

1) roszczenie o zawarcie umowy przyrzeczonej

2) roszczenie o naprawienie szkody przedaw­niają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta.

• czynności przygotowawcze do zawarcia umowy obejmują z reguły również opracowanie przez jedną ze stron wstępnego projektu umowy, co ma miejsce w szczególności wtedy, gdy do zawarcia umowy dochodzi w trybie ofertowym

• tradycyjnie treść umowy obejmuje następujące, dające się wyspecyfikować, elementy:

1) wskazanie nazwy umowy

-oprawne wskazanie nazwy zawieranej umowy jest okolicznością, która informuje o zastosowaniu właściwych przepisów prawnych

2) podanie daty i miejsca zawarcia umowy,

- podanie daty wskazuje na moment powstania obowiązku podatkowego.

- wskazanie miejsca zawarcia umowy może być przydatne (i korzystne) dla strony występującej z powództwem przed sąd

3) dokładne oznaczenie stron i ich reprezentantów,

- strona umowy to podmiot (lub podmioty) uzyskujący z tytułu zawartej umowy określone prawa i obowiązki

- gdy stroną umowy jest osoba prawna wtedy przy jej zawieraniu występuje jej organ lub jej pełnomocnik

4) dokładne oznaczenie przedmiotu umowy,

- przedmiot umowy winien być oznaczony na tyle precyzyjnie, by na tym tle nie dochodziło do wątpliwości i nieporozumień w trakcie realizacji umowy.

- przy umowach obrotu towarowego należy przedmiot określić przez podanie jego parametrów w szczególności: rodzajowych, przestrzennych, jakościowych, iloś­cio

5) oznaczenie ceny towaru lub usługi,

- niezbędnym elementem większości umów gospodarczych jest okreś­lenie ceny za jaką nastąpi spełnienie świadczenia rzeczowego. - bez umownego określenia elementu cenowego nie dochodzi do skutku

6) oznaczenie terminu (czasokresu) świadczenia,

- dla właściwego zabezpieczenia interesów każdej ze stron w umowie winien być oznaczony termin spełnienia świadczenia

- jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony, świadczenie winno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

7) wskazanie możliwości (lub jej braku) przetransponowania praw i obowiąz­ków wynikających z umowy na osoby trzecie

- dłużnik w zasadzie nie jest zobowiązany do osobistego spełnienia świadczenia, a więc może w fazie realizacyjnej posłużyć się osobą trzecią

8) inne postanowienia regulujące wyraźnie wzajemne prawa i obow stron,

- mogą nie występować w ogóle przy zawieraniu umowy nazwanej

9) klauzule informacyjne

- klauzule informacyjne, konkretne przepisy prawne regulujące prawa i obowiązki stron w kwestiach oświadczeniami umownymi nie uregulowanych

10) tryb wprowadzania zmian (aneksów),

- w umowach długoterm często strony określają sposób wprowadz zmian do um

11) klauzula jurysdykcyjna,

- klauzula jurysdykcyjna to postanowienie um wskazujące organ właściwy do rozstrzygania ewentualnych sporów powstałych na bazie powstał stos umownego

12) ilość egzemplarzy na prawach oryginału,

- postanowienie o charakterze porządkowym

13) podpisy stron (ich reprezentantów).

- podpisy stron stanowią niezbędny element dla uznania pisemności zawarcia um

- podpis musi stanowić wytwór pisma i być złożony własnoręcznie przez składającego w tej (pisemnej) formie oświadczenie woli.

TRYB ZAWARCIA UMOWY GOSPODARCZEJ

• droga wiodąca do zawarcia umowy może być różna:

1) złożenie i przyjęcie oferty (tzw. ofertowy tryb zawarcia umowy),

2) ustalenie treści umowy drogą rokowań (tzw. rokowaniowy tryb zawarcia umowy)

3) przetarg (tzw. przetargowy tryb zawarcia umowy).

• zawarcie umowy jest dobrowolne

• umowa dochodzi do skutku w wyniku zgodnych oświadczeń woli stron o zawarciu umowy i ustaleniu jej konkretnych postanowień

Złożenie i przyjęcie oferty

• do zawarcia umowy może dojść w efekcie złożenia wyraźnych oświadczeń woli względnie przez złożenie oświadczeń woli w sposób dorozumiany.

• brak odpowiedzi uważa się za przyjęcie oferty, gdy osoba otrzyma ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach

• oświadczenia woli doprowadzające do zawarcia umowy są składane w dwóch fazach (dok) - zamówieniu będącym ofertą i potwierdzeniu jego przyjęcia przez oblata.

• odpowiedź uzależniona jest od sytuacji, w jakiej nastąpiło złożenie oferty. Wyróżnić należy w tym względzie trzy możliwości, a mianowicie:

a) wypadki, gdy oferent określił precyzyjnie w samym zamówieniu czas związ ofertą,

b) wypadki, gdy oferent nie określił w ofercie czasu związania ofertą, ale ofertę złożył w obecności (bezpośrednim kontakcie) oblata,

c) pozostałe wypadki (nie mieszczące się w opisanych pod punktem a) i b)).

• w pierwszym wypadku oferta wiąże oferenta przez oznaczony w zamówieniu czas.

• w drugim wypadku odpowiedź znajdujemy w uregulowaniach ogólnych kodeksu cyw

Rokowania

• niektóre umowy, zwłaszcza bardziej skomplikowane, nietypowe mogą być zawierane w drodze rokowań. Rokowania polegają na wzajemnym oddziaływaniu stron w celu zawarcia umowy.

• umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozum co do wszystkich jej postanow

Przetarg

• zawarcie umowy może nastąpić w jeszcze inny sposób, a mianowicie: podmiot zamierzający zawrzeć umowę dokonuje najpierw ogłoszenia, w którym zaprasza do składania ofert, a następnie, gdy któraś ze złożonych propozycji mu odpowiada, dokonuje przyjęcia oferty. Składanie ofert może następować w ramach przetargu,! czy to ustnego (mającego charakter licytacji), czy pisemnego (pisemny przetarg ofert, zwany konkursem ofert).

• zasady przetargowego trybu zawarcia umowy wymagają by ogłoszenie przetargu obejmowała co najmniej (1) czas, (2) miejsce, (3) przedmiot oraz (4) warunki przetargu.

• w przetargu ustnym złożona oferta przestaje wiązać, gdy inny licytant złoży ofertę korzystniejszą albo przetarg zostanie zamknięty bez wybrania którejkolwiek z ofert.

• w przetargu pisemnym złożona oferta przestaje wiązać, gdy została wybrana inna oferta lub gdy przetarg został zamknięty bez wybrania którejkolwiek z ofert,

• na ogłaszającym przetarg pisemny ciąży obowiązek niezwłoczn powiadom uczestników przetargu o jego wyniku lub o zamknięciu przetargu bez dokon wyboru.

• ogłasza­jący przetarg określa organizację i warunki przetargu stanowiąc w tym celu własny regulamin (zasady przetargu).

• obowiązujące przepisy prawne regulują w szczególn zasady organizowania przetargu:

1) w ramach zamówień publicznych,

2) na użytkowanie autostrad płatnych,

3) na eksploatację specjalnych stref ekonomicznych,

4) na zbycie środków trwałych przez przedsiębiorstwa państwowe,

5) na sprzedaż wymagalnych wierzytelności bankowych

• przetargowa procedura zawierania umowy, jest kształtowana poprzez zwy­czaj.

• wyróżnia się w niej ogłoszenie o przetargu

• z reguły, warunkiem uczestniczenia w przetargu jest wpłacenie ustalonego wadium w żądanej wysokości i w wyznaczonym terminie. Wadium jest stosowaną powszechnie formą zabezpieczenia interesu organizatora, co do zawar­cia przez wygrywającego przetarg stosownej umowy

• przetarg przeprowadza najczęściej powołana przez organizatora komisja, która dokonuje otwarcia złożo­nych ofert, ustalenia, czy składający ofertę uiścił wymagane wadium, a następnie analizuje i ustala, czy złożone oferty czynią zadość stawianym im wymaganiom formalnym, po czym dokonuje wyboru najkorzystniejszej z nich

• wygrywającego przetarg zaprasza się następnie do podpisania umowy.

• jeżeli przetarg ma postać ustnej licytacji (aukcji), wtedy po jego wywołaniu prowadzący zaprasza do czynienia przez jego uczestników postąpień

• po ustaleniu postąpień przetarg ulega zamknięciu, a jego zwycięzca uzyskuje tzw. przybicie. Jest to równoznaczne z zawarciem umowy.

• zawarcie umowy gospodarczej jest z reguły (co podkreślono) aktem dobrowol­nym.

FORMA UMOWY

• umowa może być zasadniczo zawarta w dowolnej formie.

• obowiązek nadania umowie określonej formy istnieje tylko wówczas, gdy wynika to z przepisów albo z zawartej wcześniej przez strony umowy

• jako obowiązkowa może być przewidziana forma pisemna lub forma szczególna, na przykład forma aktu notarialnego.

•jeżeli z przepisów lub umowy wynika obowiązek zawarcia umowy w formie pisemnej, to brak tej formy powoduje:

a) nieważność umowy,

b) utrudnienia dowodowe

• bez dodania zwrotu „pod rygorem nieważności" lub podobnego, uważa się, że forma pisemna została zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych, oznacza to, że brak formy pisemnej nie powoduje nieważności umowy,

• wyjątkowo dowód z przesłuchania świadka lub stron może być dopuszczony, jeżeli:

a) obie strony wyrażą na to zgodę;

b) fakt zawarcia umowy zostanie uprawdopodobniony na piśmie

c) sąd uzna przeprowadzenie takiego dowodu za konieczne ze wzg na szczegól okol.

• jeżeli z przepisów lub umowy stron wynika obowiązek zawarcia umowy w formie szczególnej (np. aktu notarialnego, z podpisem notarialnie uwierzytel­nionym), to brak takiej formy powoduje zawsze nieważność umowy.

• um sporządz w języku obcym nie stanowi uprawdopodobnienia faktu zawarcia um.

REPREZENTACJA STRON PRZY ZAWIER UMÓW GOSP

• warunkiem ważności zawartej umowy gospodarczej jest należyta reprezentacja stron.

• o zasadach dotyczących reprezentowania stron przy zawieraniu umów rozstrzygają przede wszystkim przepisy prawne, odnoszące się do poszczeg typów osób prawnych.

• ustawa o przedsiębiorstwach państwowych stanowi, że upoważnionym do dokonywania czynności prawnej w imieniu przedsiębiorstwa jest dyrektor.

• prawo spółdzielcze stanowi, że organem reprezentującym spółdzielnię na zewnątrz jest zarząd. Oświadczenie woli za spółdzielnię składają dwaj członkowie zarządu lub jeden członek zarządu i pełnomocnik

• w spółkach handlowych mających osobowość prawną, a więc w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i w spółce akcyjnej, organem reprezentującym spółkę w obrocie cywilnoprawnym jest zarząd, (może być jedno- lub wielo­osobowy).

ZASADY ZWIĄZANE Z WYKONANIEM UMÓW GOSP

• wykonanie umowy następuje przez spełnienie świadczenia. Polega ono na pełnym zaspokojeniu interesu strony umowy będącej wierzycielem, a określonego w treści stosunku umownego.

• dłużnik powinien wykonać umowę zgodnie z dyrektywami zawartymi w kode­ksie cywilnym, to jest zgodnie z jej treścią i w sposób odpowiadający celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego,

• podstawową rolę w wyznaczeniu sposobu wykonania umowy odgrywa treść stosunku umownego, która jest kształtowana przede wszystkim

a) umową

b) normami prawnymi

c) postanowieniami ogólnych warunków umów, wzorów umów lub regulaminów.

• wierzyciel z reguły jest zainteresowany głównie otrzymaniem należnego mu świadcz

• wierzyc może żądać osobistego świadcz przez dłużnika jedynie wtedy, gdy wynika to

a) z treści umowy,

b) przepisu prawnego

c) z właściwości świadczenia

• przedmiot świadczenia wskazuje na treść stosunku umownego.

• Polskie Normy określają wymagania, metody badań oraz metody i sposoby wykonywania innych czynności, w szczególności w zakresie:

1) bezpieczeństwa pracy i użytkowania oraz ochrony życia, zdrowia, mienia i środowiska, z uwzględnieniem potrzeb ludzi niepełnosprawnych,

2) podstawowych cech jakościowych

3) głównych parametrów, typoszeregów, wymiarów przyłączeniowych

4) projektowania obiektów budowlanych

5) dokumentacji technicznej.

• ich stosowanie jest dobrowolne , z tym że właściwi ministrowie uzyskali kompetencje do wprowadzania obowiązku ich stosowania, gdy Polska Norma dotyczy

1) ochrony życia, zdrowia, mienia, bezpieczeństwa pracy i użytkowania,

2) ochrony środowiska,

3) wyrobów zamawianych przez organy państwowe.

• świadczenie będące przedmiotem umów gospodarczych jest najczęściej podzielne.

• wierzyciel nie może odmówić przyjęcia części świadczenia, chyba że naruszałoby to jego uzasadniony interes.

• miejsce spełnienia świadczenia wskazuje przede wszystkim treść stosunku umownego lub właściwość świadczenia.

• świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadcze­nia, • świadczenie niepieniężne powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę.

• termin spełnienia świadczenia wskazuje przede wszystkim treść stosunku umownego lub właściwość świadczenia.

• umowy gospodarcze mają z reguły charakter umów wzajemnych, co oznacza, iż każda ze stron zobowiązana jest do spełnienia świadczenia na rzecz drugiej strony, a między świadczeniami stron istnieje związek polegający na tym, że świadczenie jednej strony jest odpowiednikiem świadczenia drugiej strony.

• świadczenia obu stron winny być spełnione jednocześnie.

• odstępstwo od jednoczesnego spełnienia świadczeń wzajemnych wynikać może

a) z treści postanowień umownych,

b) orzeczenia organu orzekającego

c) decyzji kompetentnego organu administracyjnego.

• zobow pieniężne na obszarze Polski mogą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim

SKUTKI NIEWYKON LUB NIENALEŻYTEGO WYKON UM

• niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez stronę (dłużnika) obowiązków określonych w umowie pociąga za sobą możliwość zastosowania przez drugą stronę (wierzyciela) niekorzystnych dla partnera skutków prawnych.

• należy do nich możliwość domagania się od dłużnika wykonania świadczenia w drodze zastosowania przymusu (egzekucji), odstąpienia od umowy lub uzyskania świadczenia zastępczego na koszt dłużnika.

• naprawienie szkody wyrządzonej wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy następuje to w ra­mach tak zwanej odpowiedzialności kontraktowej.

• od tej odpowiedzialności dłużnik może się uwolnić, gdy udowodni, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (umowy) jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności.

• odpowiedzialność kontraktowa znajduje zastosowanie wtedy, gdy wystąpiły (i to łącznie) przesłanki:

a) wierzyciel poniósł szkodę

b) szkoda została spowodowana przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy przez dłużnika,

c) między niewykonaniem a niewłaściwym wykonaniem zobowią­zania a szkodą istnieje związek przyczynowy

• szkoda, którą poniósł wierzyciel obejmuje zarówno stratę, jak i utracone korzyści.

• stratę tworzy przede wszystkim wartość utraconego świadczenia

• utracone korzyści obejmują wartość tego, co poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono;

• przesłanką odpowiedz kontraktowej jest wina dłużnika (umyślna, bądź nieumyślna).

• dłużnik ponosi jednak odpowiedzialność nie tylko za swoją winę, ale również za

a) szkody spowodowane z winy osób, z pomocą których wykonuje zobowiązanie,

b) winę osób, którym wykonanie zobowiązania powierza oraz

c) winę swego przedstawiciela ustawowego.

• istnieje możliwość umownego zastrzeżenia, że naprawienie nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kary umownej).

• kara umowna jest swego rodzaju zryczałtowanym odszkodowaniem.

• wierzyc nie ma możliw dochodzenia odszkodowania przewyższającego karę umowną.

• odpowiedzialność odszkodowawcza za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy może przybrać postać:

1) odszkodowania na tzw. zasadach ogólnych, czyli według zasad określonych przepisami kodeksu cywilnego,

2) kar umownych określonych postanowienia­mi umownymi przez strony.

• niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań umownych następuje najczęściej wskutek niedochowania terminu wykonania świadczenia.

• Niedochowa­nie tego terminu może mieć postać opóźnienia (przekroczenia terminu bez winy osoby zobowiązanej do świadczenia, a więc wskutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności) lub zwłoki (zawinionego przekroczenia terminu z przyczyn, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność).

• wskutek opóźnienia realizacji świadczeń niepieniężnych przez dłużn, wierzyciel może się domagać ich wykonania, ale nie ma z tego powodu roszczeń odszkodowawczych.

• wskutek zwłoki w realizacji świadczenia niepieniężnego wierzyciel może się domagać od dłużnika bądź to wykonania zobowiązania w spóźnionym terminie i odszkodowania, bądź to odstąpić od umowy i dochodzić odszkodowania.

• naprawienia szkody głosi, że naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przy­wrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

• po upływie jego terminu (termin przedawnienia) ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie majątkowe może uchylić się od jego zaspokojenia.

• cechą szczególną regulacji normatywnej odnoszącej się do przedawnienia roszczeń jest jej imperatywność. Dotyczy to w szczególności terminów przedaw­nienia, które nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.

• bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

• podstawowym terminem przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest termin trzyletni.

• bieg przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospoda­rczej nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody.

• bieg przedawnienia przerywa się:

1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju

2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.

• po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.

• roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu przedawnia się z upływem lat dziesięciu,

Umowy związane z obrotem towarowym

Umowa sprzedaży i umowa dostawy

Istota umowy sprzedaży i umowy dostawy

• um. sprzed. i um. dost. są określone w przepisach kodeksu cywilnego (sprzedaż - tytuł XI księgi trzeciej, dostawy - tytuł XIII księgi trzeciej)

• przez um. sprzed. sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobow. się rzecz odebrać i zapłacić sprzed. cenę

- w ramach sprzed. wyróżnia się sprzed. konsumencką, przepisy tego rozporządzenia tworzą lex specialis wobec przep. kodeksowych regulujących sprzed., ma ona charakt. jednostronnie profesjonalny dlatego stanowi przedm. prawa konsumenckiego

• przez um. dost. dostawca zobow. się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczenia częściami albo poriodycznie, a druga strona zwana odbiorcą zobow. się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny

• różnice między tymi umowami

1. przedmiotem um. dost. mogą być jedynie rzeczy oznaczone co do gatunku, a um. sprzed. mogą być wszelkie rzeczy (oznaczone co do gatunku i co do tożsamości)

2. przedm um. dost. są rzeczy nie ist. w mom. zaw. sprzed., a przew. do wytw. przez dost. w przyszł., przedm. um. sprzed. są rz. isniejące w chwili zaw. um. jak i rz. przysz.

3. wydanie rz. będących przedm. um. dost. następuje w częściach albo periodycznie, wyd., w przyp. um. sprzed. może być jednorazowo, bądź w częściach bądź periodycznie

4. kolejne kwestie rozróżniające um sprzed. od um. dost.

1. w przyp., gdy zastrzeżono w um., że wytw. zamówionych rzeczy ma nastąpić z surowców określ. gat. lub pochodz., dost. powinien zawiadomić odb. o ich przygot. do prod. i jest zobow. zezwolić odb. na spradzenie ich jakości (tz. prawo kontroli sur.)

2. w przyp., gdy zast. w um., że wytw. przedm. dost. ma nastąpić w określony sposób, dost. jest zobow. zezw. odb. na sprawdz proc. prod. (tzw. prawo kontroli proc. techn.)

3. w przyp., gdy sur lub mat niezbędne do wykonania przedm. dost a dostarczone przez odb. są nie przydatne do prawidł. wykon. przedm. dost., na dost. ciąży obow. niezwłocznego zawiadomienia o tym fakcie odbiorcy

4. w przyp., gdy dost. opóźnia się z rozpczęciem wytw. przedm. dost. lub poszczeg. jego części tak daleze, że nie jest prawdop., żeby zdołał je wytw. w czasie umuwionym, odb. ma prawo - bez wyzn. dodatkowego terminu - od umowy odstąpić jeszce przed upłynięciem terminu do dost. przedm. dostawy

5. w przyp., gdy w toku wytw. przedm. okaże się, że dost. wykonuje przedm. w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, odb. może wezwać dost. do zmiany spos. wykon., wyznaczając odpow. termin, a po upływie tego term może odstąpić od um.

Zawarcie umowy

• droga wiodąca do zwierania um. może być trojaka:

1. złożenie i przyjęcie oferty (tzw. ofertowy tryb zawierania umowy)

- złożenie przez strony zgodnych oświad. woli określających treść wzajemnych zobow.

- ośw. woli składane są najczęściej w dwóch fazach: zamówienie (będące ofertą) i potwierdzeniem jego przyjęcia przez oblata (zgodnie z regułą że wola os. dok. czynn. prawn. może być wyrażona przez każde zachowanie się tej os., która ujawnia jego wolę w spos. dostatczny, może również nastąpić poprzez ptzstąpienie do jego wykn. w czasie, gdy podm. zamawiający (oferent) jest związany swoją propozycją)

- w przy., gdy adresatem oferty (oblatem) jest os. prow. dział. gosp., która otrzymuje ofertę zaw. um. w ramach swej dział. od os., z która pozostaje w stałych stos., brak odpowiedzi uznawany jest jako przyjęcie oferty (odmowa gdy oblat złoży ośw. woli o nie przyjęciu oferty w czasie jej ważności (skuteczności) lub złoży kontrofertę)

2. ustalanie treści umowy drogą rokowań (tzw. rokowaniowy tryb zawarcia um.)

3. przetarg

• może być wybrany przez stroną podejmującą inicjatywę dokonania sprzed. (przetarg dobrowolny), bądź narzucony obow. przep. praw.

- sprzedaż przez przeds. pań, śr. trw. następuje na drodze publ. przetargu, który może mieć formę przetargu ustnego (licytacji) lub prztargu pisemnego (zbierania ofert), w obu formach sprzed. ustala cenę oszacowania, uwzg. aktualną wart. rynkową śr. trw., cena ta jet ceną wywoławczą, poniżej której śr. trw. nie może być sprzedany, sprzedawca ustala wadium (10% ceny wywoławczej) tyt. zabezp. wykonania zobow., na końcu prow. prztarg wyzn term oraz obwieszcza o przet

- przetarg ustny polega na publicznej licytacji tych którzy złożyli wskazane wadium, stawienie się jednego licytanta wyst. do odbycia się przetargu, licytacja zaczyna się od wywołania ceny sprzed. śr. trw. po czym następują postąpienia (nie mniejsze niż 1% ceny wywołania), po ustaleniu postąpień po trzecim ogłoszeniu przetarg jest zamykany i zostaje udzielone przybicie dla zwycięskiego licytanta, z chwilą przybicia dochodzi do sprzed. śr. trw., kupujący jest zobow. zapłacić wylicytowaną cenę natych. po udzieleniu przybicia (lub w ciągu 7 dni gdy taki term. ustalono) pod rygorem utraty praw wynik. z przyb. oraz złożonego wadium, po dokonaniu zapłaty dochodzi niezwłocznie do wydania śr. trw.

- w przetargu pisemnym najpierw prowadzący dokonuje otwarcia ofert, po czym ustala się, która z nich są ważne oraz czy oferenci uiścili wymagana wadium, następnie ustala się oferenta który zaoferował najwyższą cenę i zawiadamia się go o przyjęciu co stanowi zawarcie umowy (nie co większa komplikacja jest w syt sprzedaży nieruchmości gdyż wymagany jest notariusz sporządzający stosowny akt notarialny), gdy oferty złożone są równe to może dojść do licytacji

Treść umowy

1. cena - nie musi być ustalona cyfrowo, mogą być jedynie wskazane podstawy do jej ustalenia, el. cenowy może być pominięty jeżeli tylko z okol. wynika, że strony miały na wzg. cenę przyjętą w stos. danego rodzaju; poczytuje się wtedy w razie wątpl., że chodziło wtedy o cenę w miejscu i w czasie, w którym rzecz miała być kupuj. wydana

2. przedmiot um. - powinien być określ. na tyle dokładnie, by na tym tle nie dochodziło to wątpliwości i nieporozumień w trakcie realizowania um., w umowach sprzed. należy dookreślić przedmiot umowy przez podanie: rodzaju, jakości (z ewent. odwołaniem się do Polskich Norm), ilości; przy rzeczach oznaczonych gatunkowo sprzedawca jest zobowiązany świadczyć rzeczy średniej jakości

Wykonanie umowy

• polega z jednej strony na wydaniu przez sprzedawcę towaru i przeniesieniu prawa własn. na nab., a z 2 strony na odebraniu tow przez kupuj. i zapłaceniu sprzed. ceny

1. Wydanie

• niezbędna jest dokumentacja, instrukcja korzystania z danej rzeczy

• sposób wydania i odebrania rz. sprzed. powinien zapewniać jej nienaruszalność i całość, sprzedawca ma obow. należytego opakowania sprzedawanej rzeczy

• czas i miejsce wydania określają postanowienia zawartej umowy, w przyp. ich braku stosuje się ogólne zasady zawarte w przep. kodeksu cyw. o wykonaniu zobow.

1. w przyp., gdy rzecz jest przesyłana do kupującego za pośredn. przewoźnika istnieją szczególne zasady dot. wydania: gdy rzecz sprzedana jest przesyłana przez sprzed. do miejsca które nie jest miejscem spełn. świadcz. poczytuje się w razie poczytania wątpl., że wyd. zostało dok., z chwilą gdy w celu dost. rz. na miejsce przezn. sprzed. powierzył ją przewoźn. trudniącemu się przewozem rz. tego rodzaju; kupuj. zowow. jest zapłacić cenę dopiero po nadejściu rz. na miejsce przezn. i po umożliwieniu mu zbadania rz. (kup. jest obowiązany do zbadania przesyłki w czasie i w sposób przyjęty do przesyłek tego rodzaju, jeżeli stwierdził że nastąpił ubytek lub uszkodzenie rz. obow. jest dokonać wszelkich czynn. potrzebnych do ustal. odpowiedz. przewoźn.)

• konsewnecje prawne wyd. rz.

- korzyści i ciężary zwiżane z rzeczą przechodzą na kupującego

- niebezp. przypadkowej utraty lub uszkodzenia rz. przechodzi na kupującego

• koszty wydania i odebrania ponoszone są zgodnie z postan. umowy, przy braku uregulowań ma zastosowanie norma interpretacyjna: sprzedawca ponosi koszty wydania (głównie koszty zmierzenia lub zważenia, opakowania, ubezp. na czas przewozu i koszty przesłania), a kupujący ponosi koszty odebrania rz.

• w razie nieodebrania rz. przez kupuj. następuje zwłoka w razie której sprzed. może:

- oddać rzecz na przechowanie na koszt i niebezp. kupującego

- sprzedać rz. na rach. kupującego, uprzednio powinien ustalić kupuj. dodatkowy termin odebrania rz. (chyba że wyzn term jest niemożliwe lub rz. narażona jest na zepsucie), o sprzedaży kupujący musi być poinformowany

2. Zapłata

• następuje na zas. określ. post. umowy w przyp. ich braku dokon. zapł. następuje na zas. ogólnych w siedzibie na rach sprzed. niezwłocznie po wezwaniu, którym w obrocie gosp. jest faktura (doręczenie faktury musi być udokumentowane gdyż inaczej nie będzie podstaw do dochodzenia w przyp. opóźnienia w zapłacie stosownych odsetek)

Odpowiedzialność sprzedawcy z tyt. rękojmi

1. Istota i zakres

• to odpow. sprzed. niezal. od jego winy i wiedzy, zwg. kupuj za jakość i stan praw rz.

• celem instytucji rękojmi jest zapewnienie ekwiwalentności świadczeń strony umowy sprzed., zachwianej spełnieniem świadczenia o nienależytej jakości

• odpow. sprzed. z tyt. rękojmi jest wówczas gdy sprzed rz. dotk. jest wadą fiz lub praw

1. wada fizyczna

• gdy sprzed. rz. jest dotk. wadą zmniejszającą jej wartość lub użyteczn, ze wzg. na cel, który został oznacz. w um., wynika z okol. lub przezn. tow.

• sprzed. rz. nie ma właściwości które są normalnie przyjęte w obrocie i które pozwalają jakość otrzym. tow. określić jako średnią

• sprzed. rz. została wydana kupuj. w stanie niezupełnym

2. wada prawna

• rzecz nie stanowi własności sprzedawcy

• rzecz jest obciążona jest prawem os. trzeciej

• odpow. jest autom. konsekw. um . sprzed. i ciąży na sprzed z mocy obow. przep praw

• zwolnienie z odpow. - jeżeli kupujący wiedział o wadzi w chwili zaw. umowy i gdy przedm. um. sprzed. są rz. oznaczone tylko co do gatunku albo rz. mające powstać w przyszł. jeżeli kupuj. wiedział o wadzie w chwili wydania

• odpow. może być przez strony ogran. (np. skrócenie term. odpow., ogran. rękojmi do pewnych części rz.), rozszerz (głównie w trans. związanych z handlem zagr.), wyłącz

2. przesłanki odpow z tyt. rękojmi

• rzecz jest dotknięta wadami

• kupuj nie wiedział o istn wad w chwili zawarcia umowy lub w chwili wydania rzeczy

• kupuj. zbadał rzecz i zawiadomił w odpow terminie sprzed o wadach (akty starann.), kupujący musi zawiadomić o wadzie fiz. w ciągu miesiąca od jej wykrycia, w wypadku gdy nie wykrył wady odpowiedz mija po miesiącu od momentu w którym w norm okol. wada mogła być wykryta,

- w przyp. sprzedaży między os. prow. dział. gosp. kupujący musi zbadać rz. w czasie i w spos. przyjęty przy rz. tego rodzaju, powiadomić sprzed. a gdy wada wyszła na jaw później musi też niezwłocznie o niej powiad., utrata odpowiedz nie następuje gdy sprzed wadę podstępnie utaił albo zapewnił, że nie istnieje

- w dochodzeniu uprawnień z tyt. wad prawnych nie jest konieczne zawiadomienie o nich sprzed. ale gdy os. trzecia doch. od kupującego roszczeń dot. rz. sprzed. powinien niezwłocznie zawiadomić sprzed. i wezwać go do udziału w sprawie

- w przyp., gdy rzecz jest w częściach i w przyp., gdy sprzed. mimo żądania kupuj. nie dostarczył zamiast rz. wadliwych takiej samej ilości rz. wolnych od wad, kupuj. może od um. odstąpić także co do rz. które mają być dost. później

3. uprawnienia z tyt. rękojmi za wady fizyczne

1. roszczenie o odpowiednie obniżenie ceny

• obniż. ceny powinno nastąpić w takim stos. w jakim wart. rz. wolnych od wad pozostaje do jej wart oblicz. z uwzg. istniej wad, stos. tych dwóch wartości daje % o jaki należy obniżyć cenę (bierzemy pod uwagę wartość obiektywną rz. wadliwej)

2. usunięcia wady rzeczy

• wtedy gdy przedm. sprzed. są rzeczy oznaczone tylko co do tożsamości a sprzed. jest wytwórca tych rz., kupuj. winien wyznaczyć sprzed. termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym jego upływie odstąpi od umowy, sprzed. może odmówić usunięcia rz. gdyby wymagało ono nadmiernych kosztów

dostarczenia rz. wolnych od wad

• gdy przedm. sprzed. są rz. oznaczone co do gatunku, obok roszczenia głównego może być żądane naprawienie szkody wynikłej z opóźnienia, sprzed. wymieniając nie może żądać dopłaty różnicy ceny spowodowanej wzrostem ceny rz. tego gat.

• odstąpienie od umowy (uprawnienie prawokształtujące)

• następuje poprzez jednostronne oświadczenie woli kupuj. skierowane do sprzed., rz. zwracana jest w takim stanie w jakim się w danej chwili znajduje, kupujący nie ma obow. zapłaty za zużycie środka przy normalnym użytkowaniu, obow. taki nie może wynikać nawet z postanowienia um., obow. taki występuje przy obniżeniu wart. rz. na skutek okol. leżących po stronie kupującego

• odstąpić od um. nie można jeżeli sprzes. niezwł. wymieni rz. wadliwą, albo wady usunie, ogran. to nie ma zastosow. jeżli rz. była już wymien lub napr. przez sprzed.

• wygasają po upływie jednego roku (termin zawity), a gdy chodzi o wady budynku po upływie 3 lat (od dnia wydania rz. kupującemu)

4. uprawnienia z tyt. rękojmi za wady prawne

• wygasają z upływem roku od chwili gdy kupuj. o niej się dowiedział, jeżeli dowiedział się o niej dopiero na wskutek powództwa os. trzeciej, termin ten biegnie od dnia w którym orzeczenie wdane w sporze z os. trzecią stało się prawomocne

• odpow. nie wygasa gdy wada była podstępnie zatajona i w odpowiednim czasie sprzedający był poinformowany o wadzie ale olał

Gwarancja jakości przy sprzed.

1. Istota i zakres

• instytucja gwarancji służy do kształtowania i ochrony należytej jakości tow. wprowadzanych do obrotu, wzg. umowy sprzed. ma charakt. akcesoryjny i jej występowanie uzależnione jest od istnienia ważnej umowy, przepisy dot. jej w kodeksie cyw. mają charakter dycpozytywny

• źródłem gwarancji jest dwustronna czynn pr. (um gwarancji) zawierana między sprzed. lub producentem (gwarantem) z kupuj.

• gwarancja powstaje jedynie drogą zawarcia stosowanej um. a nigdy z mocy prawa, do udzielenia gwarancji dochodzi w drodze zaw. um. której wyrazem jest najczęściej wręczenie kupuj. dokumentu zwanego kartą, czy książeczką gwarancyjna

• kupuj oświadcza wolę o przyjęciu gwar w dowolny sposób

• dokument gwaranc., uznawany jest za znak legitymacyjny stwierdzający obow. świadczenia - w związku z tym nie określa on imiennie os. uprawnionej i dlatego istnieje możliwość przenoszenia prawa wynikającego z gwar. na inne os.

• głównym celem jest ochrona interesów kupujących przed szkodami które wynikły z nabycia towarów wadliwych wyprodukowanych z reguły seryjnie, jest zapewnieniem że w określonym czasie rz. będzie naprawiona lub wymieniona

• podział przy zastosowaniu kryterium podm.: gwarancja wytwórcy i gwarancja sprzedawcy (gwar. handlowa)

• podział przy zastosowaniu kryterium treści gwar.:

- gwarancja zwykła (techniczna) - objęte jest niż prawidłowe funkcjonowanie urz.

- gwar technologiczna (efektywności, funkcjonalna, wydajnościowa, funcjonalno-ekonomiczna) - zapewnia uzyskiwanie określonych efektów prod.

• szczególną postaci gwarancji jest ryczałt gwarancyjny, stanowiący umowne wynagr. za zastępcze wykonanie naprawy (sporadycznie spotykany)

2. Przesłanki odpowiedzialności z tyt. gwar jakości

1. zawarto umowę gwarancyjną

2. rzecz dotknięta jest wadą fizyczną

• kupujący ponosi koszty udowodnienia wady gdy w um. powst wada nie jest ujęta

3. wada ujawniła się w ciągu term. gwarancji

• określony w gwarancji (na czas lub w inny sposób, gdy dłuższa niż rok to powstrzymuje dochodzenia na zasadzie rękojmi) lub 1 rok od wydania rzeczy, dla dochodzenia roszczeń nie jest wymagane przez kupuj dochowanie aktów staranności

• kupuj. nie musie się domagać realizacji swoich uprawnień w czasie gwar. jeżeli tylko udowodni, że wada ujawniła się w czasie obow gwar.

• przedłużenie term. gwar. gdy rzecz w ramach gwar., była naprawiona, gdy wykonaniu obowiązków z tyt. gwar. sprzed dostarczył kupującemu zamiast rz wadliwej rz. wolą od wad, albo dokonał istotnych napraw rzeczy sprzed.

• naprawa istotna jest ustalana in casu

• Uprawnienia z tyt. gwar.

• gwarant zobow jest do: usunięcia wad fizycz lub dostarczenia rzeczy wolnej od wad w odpowiednim terminie

• wybór sposobu wykonania tych zobow należy zazwyczaj do gwaranta (chyba że w gwar jest zastrzeżone inaczej)

• odpowiedz. nie obowiązuje gdy była dokonywana nie właściwa eksploatacja

• jest udzielna na okaziciela (dokumentu gwarancyjnego i tow. objętego gwar.)

• gwarant ponosi odpow. wtedy gdy wada powstała z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzed (chyba że w treści gwar. postanowiono inaczej), ciężar że wada powstała na wskutek innych przyczyn spoczywa na gwarancie

• na kupujący, ciąży obow. dost. rzeczy na koszt sprzedawcy do miejsca wskazanego w dokumencie gwaranc. lub do miejsca w którym rzecz została mu wydania

• dostarczenie nowej lub naprawionej rzeczy jest na koszt gwaranta, podczas posiadania rzeczy np. w naprawie przez gwaranta odpow. ponosi gwarant

4. Dokument gwarancyjny

• funkcje

1. dokumentalna - dokumentacja zawarcia umowy gwaranc.

2. konstytutywna, kształtująca - kształtuje treść stos. gwarancyjnego

3. legitymująca - uprawnionego do kierowania roszczeń z tyt. gwar.

4. informacyjno-edukacyjna - informuje o wzajemnych prawach i obow. stron um.

5. ewidencyjna - dokument przebiegu gwar., głównie ilości, rodz i czasokresu napraw

• zgubienie lub zniszczenie karty gwar. nie prowadzi do utraty uprawnień z tyt gwar

5. Gwarancja a rękojmia

• celem obu jest zapewnienie realnej ochrony kupującego

• są wobec siebie konkurencyjne (swobodny wybór między nimi), dokonany wybór miedzy nimi ma charakter definitywny ale tylko do konkretnej wady

Odpowiedz. odszkodowawcza za niewykon. lub nieprawidłowe wykon um sprzed.

• strony w umowie mogą ustanawiać tę odpow. na zasadach ogólnych przewidzianych w kodeksie cyw., lub przez zapłatę kary umownej w wyp i w wys określ w um.

• zasady kodeksu cywilnego: dłużnik jest zobow. do naprawienia szkody wynikłej z niewykon lub nienależytego wykon. zobow. chyba że jest ono następstwem okol. za które dłużnik odpow, nie ponosi, podstawą tej odpow jest zasada domniemanej winy dłużnika (możliwe są kary umowne (mające charakter odszkodowania wyłącznego) zastrzeżone umownie, mają one zastąpić odszkodowanie)

Szczególne rodzaje sprzedaży

1. sprzedaż na raty

2. sprzedaż z zastrzeżeniem prawa własności

• ma odniesienie tylko do rzeczy ruchomych, sprzedawca tych rzeczy może zastrzec własność aż do uiszczenia ceny

• jeżeli rzecz zostaje kupuj wydana, zastrzeżenie własności - pod rygorem utrudnień dowodowych (forma ad probationem) powinno być stwierdzone pismem,

• gdy zastrzeżenie własn ma być skuteczne wobec wierzycieli kupuj., niezbędne jest zachowanie formy pisemnej z datą pewną (forma ad eventum)

3. sprzedaż na próbę

• poczytuje się w razie wątpliwości za zawartą pod war. zawieszającym, że kupuj. uzna za przedmiot sprzed za dobry

• sprzedaż może być zawarta pod war. zawieszającym (przejście wskazanych ryzyk, korzyści i ciężarów następuje z chwilą ziszczenia się war, wtedy umowa nie dochodzi do skutku) lub pod war. rozwiązującym (przejście ... z chwilą wydania rzeczy, umowa ulega rozwiązaniu), w obu przyp. strony powinny sobie zwrócić spełnione świadczenia

• termin oznaczany jest w umowie lub przez sprzedawcę,

• sprzedażą na próbę nie jest sprzedaż wg. próbki lub wzoru i nie jest sprzedażą w której przysługuje kupującemu prawo do zamiany rz. na inną

4. sprzedaż z prawem odkupu

5. sprzedaż z prawem pierwokupu

• jednej ze stron przysługuje pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy w razie gdyby druga strona (jej właściciel) sprzedała osobie trzeciej

• źródłem ustanawiającym jest czynność prawna, albo przepis prawny

• realizacja tego prawa następuje tylko gdy zobowiązany sprzedają rzecz innemu podm. (os trzeciej), stąd rzecz sprzedawana jest pod war. że uprawniony nie skorzystał z prawa pierwokupu

• na właścicielu rzeczy której dot. prawo pierw. ciąży obow niezwłocznego zawiadom uprawnionego o treści um. zaw z od trzecią

• wykonuje się przez złożenie przez uprawnionego ośw. woli o charakt prawokształt.

• terminy w ciągu których uprawn może skorzystać do prawa pierw.: miesiąc gdy dot. nieruchomości, tydzień gdy ruchomości

• gdy prawo jest naruszone ten kto je zaniechał ponosi odpow odszkodowawczą, jeżeli to prawo przysługuje Sk. Pań, Gminie, współwłaśc lub dzirżawcy, to sprzedaż dok. bezwarunkowo jest nieważna

• jest ono niezbywalne, podlega dziedziczeniu i jest niepodzielne

1. prawo pierwokupu nieruchomości

• przysługuje ono gminie w przy sprzedaży niezabudowanej nieruchmości nabytej uprzednio przez sprzedawcę od Skar. Pań lub Gminy, prawa użytkowania wieczystego nie zabudowanej nieruchomości gruntowej, nieruch. położonej na obszarze przezn. w planie miejscowym na cele publiczne, nieruch, wpisanej do rejestru zabytków

• nie przysługuje gdy: sprzedaż nieruch. lub prawa użytkowania wieczystego następuje na rzecz osób bliskich lub sprzedawcy, albo sprzed nieruch lub prawa użytkowania wiecz. następuje między os. prawnymi tego samego Kościoła lub związku wyznaniowego

• sprzedaż nieruch i prawa użytk wiecz. może nastąpić gdy zarząd gminy w ciągu 2 mies od dnia otrzym. przez zarząd gminy zawiadomienia od notariusza nie wykona prawa pierwokupu

• prawo pierwokupu zarz gminy wykonuje ośw. w formie aktu not. i wtedy nieruch staje się własności gminy, prawo użytk wiecz wygasa, gmina uzyskuje prawo użytk wiecz, oświadzenie zarz gminy o wyk prawa pierw not dostarcza sprzedawcy

Umowa kontraktacji

• przez tą umowę prod rolny zobow się wytw i dost kontraktującemu oznaczoną ilość prod rolnych określonych rodzaji, a kontraktujący zobow się te produty odebrać w wyzn terminie, zapłacić wyzn cenę oraz spełnić określone świad dodatkowe jeżeli jest o nich mowa w umowie (zapewnienie fachowej pomocy agrotech i zootechn, zapewnienie możności otrzymania pomocy fin. lub nabycia określonych śr prod, a takż epremie pieniężne i premie rzeczowe)

• kontraktujący ma prawo sprawować nadzór nad wynonyw. umowy przez prod;

• umowa kontrak wymaga zachowania formy pisemnej ale bez rygoru nieważności

• miejsce świadczenia może być wyznaczone w um, jeżeli nie ma określonego to producent jest zobow do wydania produktu w miejscu wytworzenia

• gdy prod nie może dost. zakontraktow. prod. z powodu okol za które żadna ze stron nie ponosi odpow (np. pomór bydła) jest on zobow do zwrotu pobranych zaliczek i kredytów bankowych i zazwyczaj musi on powiadomić o tym kontraktującego

• prod. ponosi odpow z tyt rękojmi za wady fiz (istotne) i prawne dostarczonych prod.,

• prawa są dziedziczne, obowiązania mogą być solidarne

Umowa agencyjna

Pojęcie i rola

• przyjmujący zlecenie (agent) zobow się w zakresie dział swojego przeds. za wynagrodzeniem (prowizją) do stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów oznaczonego rodzaju na rzecz dającego zlecenie albo do zaw takich umów w jego im.

• agentem może być os fiz lub praw

• elementy um agenc:

- samodzielność agenta - zawiera umowy „w zakresie dział. swojego przeds.”, zwrot ten wyraża jasnosamodzielny status pr. agenta

- określenie zakresu dział agenta w ramach powstałego między stronami stos praw. - agent działa zawsze na rzecz dającego zlecenie i morze on pośredniczyć przy zawieraniu umów w których stronom jest dający zlecenie bądź też zawierać samodzielnie umowy dla swojego mocodawcy, jest to zakres przedmiotowy, zakres może być określony terytorialnie (agent bez prawa wyłączn tzw agent zwykły który ma grupę osób z którą może pertraktować w im swojego mocodawcy, agent wyłączny, który posiada monopol na pewnym ter lub w stos do określ w innym spos. grupy osób)

- stałość powstałego stos praw - polega na ciągłym, trwałym działaniu agenta na rzecz dającego zlecenie przez czas z góry ozn. (rozwiąz następuje automatycznie po upływie tego czasu) lub nie ozn. (rozwiąz może nastąp za wypowiedz lub porozum obu stron)

- wynagr agenta - określone jest w formie prowizji czyli % od wart. zawartych umów

Prawa i obowiązki stron

1. agent

• agent zobow jest głównie do prow dział zmierz do zwiększenia obrotów dającego zlecenie, ciąży więc na nim obow. należytej starann swojego dział, obow współdział z dającym zlecenie obow podejm czynn niezbęd do zabezp praw dającego zlecenie

• w razie braku oddzielnego uregulowania agent ma prawo domagania się zwrotu wyd. związanych z wykonaniem zad., po war, że były one uzasadnione, a ich wys przekraczała zwykłą w danych stos. miarę

• agent nie jest zobow do osobistego działania chyba że jest to zawarte w um.

2. dający zlecenie

• dający zlec zobow jest do wypłat wynagr za zaw um z pośr agenta, wys wynagr wyn najczęściej z um., obowiąz jest przekaz agent dok i inf potrzebne do prawid wykon. um.

• każda ze stron jest zobow do zachowania lojalności wobec drugiej

3. uregulowania dot. prowizji:

- prowizja od umów zawartych w czasie trwania um agencyjnej jeżeli do ich zawarcia doszło w wyniku jego dział lub jeżeli zostały one zawarte z klientami pozyskiwanymi przez agenta poprzednio dla umów tego samego rodz.

- agent może żądać prowizji od umowy zawartej po wygaśnięciu um agencyjnej jeżeli propozycje zawarcia um dający zlecenie lub agent otrzymał od klienta przez rozw. tej um, może też żądać prowizji od um gdy do jej zwarcia doszło w przeważ. mierze w wyn jego dział w okresie trwania um agenc., a zarazem w rozsądnym czasie od jej rozw

- gdy um ma być wykon częściami, agent nab prawo do prowizji w miarę wykon tej um

- roszczenie o zapłatę prow staje się wymagalne z upływem ostat dnia mies następuj po kwartale, w którym agent nabył praw do prow, postaw um mniej korz dla ag jest nieważ

- agent nie może żądać prowizji gdy oczywiste jest, że umowa z klientem nie zostanie wykonana na skutek okoliczności, za które dający zlecenie nie ponosi odpowiedz., jeżeli prowizja została już agentowi wypłacona, podlega ona zwrotowi, postawienie umowy mniej korzystne dla agenta jest nieważne

- dający zlecenie obowiązany jest złożyć agentowi oświadczenie zawierające dane o należnej mu prowizji nie później niż w ostatnim dniu mies. następującego po kwartale, w którym agent nabył prawo do prowizji postaw um mniej korz dla agen jest nieważne

- w um agenc sporz w formie pis możan zastrzec, że agent za odrębnym wynagr. (prowizja del credere), w uzgodnionym zakresie odpowiada za wykon zobow przez klienta, odpow agenta może dot tylko oznaczonej um lub um z oznacz. klientem, przy których zawarciu pośredniczył albo które zawarł w im dającego zlecenie

4. wypowiedzenie umowy

• umowę zawartą na czas okreś, a wykon., po czasie uważa się za zaw na czas nieozn

• umowa zaw na czas nieozn może być wypowiedziana na miesiąca naprzód w 1 roku, na 2 mies w 2 roku oraz na 3 mies w 3 roku i dalszych latach (terminy te nie mogą być skracane jedynie wydłużane), może być wypowiedziana bez zachow terminów w powodu nie wykonania obow. przez jedną ze stron w całości lub znacznej części, a także w przyp zaistnienia nadzw okol.

• po rozwiązaniu um agenc agent może żądać świad wyrównawczego, jeżeli w trakcie trwania um. agenc. pozyskał nowych klientów lub doprow. do istotnego wzrostu obrot z dotych klientami (świadczenie to istnieje gdy przemawiają za tym względy słuszności)

- świadczenie wyrównawcze nie może przekroczyć wysokości agenta za 1 rok, obliczonego na podstawie średniego rocznego wynagr za ostatnie 5 lat

- uzyskanie świadczenia nie pozbawia agenta możności dochdz. odszkod na zas ogóln

5. ograniczenia dot. dział. konkurencyjnej

• strony mogą, w form. pisemnej pod rygorem nieważn, ograniczyć dział. agenta mającą char. konkurencyjny na okres po rozwiązaniu um agenc. (ogran dział konk), ogran to jest ważne gdy dot. grupy klientów lub obszaru geogr objętych dział agenta, oraz rodzaju usług i tow stanowiących przedmiot um., dający zlecenie obowiązany jest do wypłacenia odpow sumy pieniężnej za ograniczenie dział konk w czasie jego trwania, chba że co innego wyn z um, aby gdy um zost rozw na wskutek okol dot agenta, ograniczenie dział konk może być odwołane do dnia rozw um z takim skutkiem, że po upł. 6 mies jest on zwoln z obow wypłac su pien (wymaga f. pis pod ryg nieważn)

6. przekroczenie kompetencji agenta a zawarcie umowy

• w razie gdy agent zawierający um nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, umowę uważa się za potwierdzoną, jeżeli dający zlecenie niezwłocznie po otrzymaniu inf o zawarciu um nie oświadczy klientowi, że um nie potwierdza

Umowa komisu

Pojęcie i rola umowy komisu

• przez umowę komisu przyjmujący zlecenie (komisant) zobow się za wynagrodzeniem (prowizją) w zakr dział swojego przeds. do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu własnych

• od umowy agencyjnej komis różni się:

- podczas gdy agent pośr. może w zawier. wszystkich umów, komisant może pośr tylko w zawier um sprzed, której przedmiotem mogą być jedynie rzeczy ruchome

- podczas gdy agent zawier umowę występ zawsze w cudzym (dającego zlecenie) im., komisant działa zaw. w im własnym, a więc staje się stroną um (tzw. zastępca ukryty)

Prawa i obowiązki stron

• podstawowym obow komisanta jest dążenie do wykon udzielonego przez komitenta zlecenia, treścią którego jest zaw z os 3 um sprzed oraz przeniesie na komitenta praw i obow nabytych drogą zawartej umowy, wiąże się z tym obow komitanta do wydania wszyst. co przy wykonywaniu zlecenia dla niego uzyskał (zwłaszcza obow przelania wierzytelności, które nabył na jego rachunek)

• cena sprzedaży lub zakupu najczęściej określona jest w umowie (komisant powinien być towaroznawcą bądź korzytsać z opinii fachowca podczas ustalania ceny), jeżeli komisant zawarł um na war korzystniejszych od war oznaczonych przez komitenta, uzyskana korzyść należy się komitentowi (jeżeli komitent oświadczy że nie zgadza się na świad na takich war to czynność ta jest nieważna), jeżeli sprzedał rzecz za cenę niższą to zmuszony jest do pokrycia umowy

• komisant nie ponosi odpow za ukryte wady fiz. rzeczy oraz za wady prawne, jeżeli przed zaw um podał to do wiadomości kupującemu, nie dot to wad o których komisant wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć

• komisant nabywa roszczenie o zapłatę prowizji z chwilą, gdy komitent otrzymał rzecz albo cenę, jeżeli um jest wykonywana częściami komisant nabywa roszcz stopniowo, ma również prawo do żądania zapłaty gdy niewykonanie um było spowodow przyczynami leżącymi po stronie komitenta

• roszczenia z tyt. um komisu przedawniają się na zas. ogólnych

Umowa przechowania i umowa składu

Pojęcia i rola um przech i um składu

• umowa przechowania - jest um. na mocy której przechowawca zobow się zachować w stanie nie pogorszonym rz ruch oddaną mu na przechow., należy do grupy tzw um realnych, do zaw których oprócz porozum stron niezbędne jest wyd rz. przechowawcy

• umowa składu - przedsiębiorca składowy zobow się do przechowywania i konserwacji, za wynagrodzeniem, oznaczonych w um rzeczy ruchomych

Prawa i obowiązki stron um przechowania

• wynagrodzenie nie stanowi niezbędny element tej um, nie odpłatność przechowania zachodzi tylko gdy wynika to z um. lub okol. w pozostałych przyp. przech. jest odpłatne, w stos. między przedsiębiorcami nie ma konieczności dokonywania tylko odpłatnych działań co wynika z zasady wolności umów

• przechowawca ma obow. odpowiedniego przechow rzeczy zgodnie z um., nie wolno mu używać rzeczy przechowyw. chyba że ma zgodę składającego

• przechow. może się posługiwać os 3 za działanie których odpowiada jak za dział wł, nie może też oddać rz na przechow innej osobie chyba że okol zmuszą go do tego, musi poinform. o tym os składającą

• składający ma obow. zwrócenia przechow wydat poniesionych w cel należyt przech rz

Prawa i obowiązki stron um składu

1. przedsiębiorca składowy

• jest obow wydać składaj. pokwitow zaw m.in. rodzaj, ilość oznacz oraz spos znak rz,

• odpowiada za szkodę wynikła z utraty, ubytku lub uszkodzenia rzeczy w czasie od przyjęcia jej na skład do wydania chyba że udowodni że nie mógł zapobiec szkodzie,

• jest obowiąz dokon odpow czynn konserw, czynności te stanowią essentalia negotti

• nie ponosi odpow za ubytek nieprzekraczający granic określ. właściwymi przepisami

• wypłacane odszkodowanie nie może przewyższyć zwykłej wart rzeczy, chyba że szkoda wynika z winy lub niedbalstwa przedsiębiorcy

• musi ubezpieczyć rzeczy jeśli otrzymał takie zlecenia

• musi zabezpieczyć mienie i prawa składającego jeśli stan rzeczy nadesłanych nasuwa podejrzenie że występuje brak lub ubytek, zepsucie bądź uszkodzenie rzeczy

• powinien zawiadamiać składającego o zdarzeniach ważnych ze wzg na ochronę praw składającego lub dot stanu rzeczy oddanych na skład

• gdy wymaga interes składającego ma prawo sprzedać rzecz z zachowaniem naelżytej staranności

• powinien umożliwić składającemu obejrzenie rzeczy, dzielenie ich lub łączenie, pobieranie próbek w celu zachowania rzeczy w należytym stanie

• może łączyć rz. zamienne tego samego gat. i tej samej jako. należ do kilku składaj, za ich pisemną zgodą, wydanie składającemu jego części nie wymaga zgody pozostałych

• służy mu ustawowe prawo zastawu na rzeczach oddanych na skład dopóki znajdują się u niego albo dopóki może nimi rozporządzać za pomocą dokumentów, prawo to ma zabezpieczać go co do roszczeń o składowe i należności oboczne, o zwrot wydatków i kosztów głównie przewoźnego i opłat celnych

• umowa składowa zawarta na czas oznaczony uważa się za zawartą na czas nieoznacz., gdy na 14 dni przed upływem oznaczonego term przedc składowy nie zażąda listem poleconym odebrania rzeczy w ustalonym term

• może oddać rzecz na przechowanie za ryzyko i koszt składającego gdy ten nie odbiera rzeczy po mimo upływu umówionego term., musi wtedy uprzedzić składającego o tym

• przez odebranie rzeczy bez zastrzeżeń przeds składowemu wygasają wszelkie roszczenia do przeds składowego

Umowa przechowania a umowa składu

• przechowawcą może być każdy podm cywilnoprawny, a składowaniem może się tylko zajmować przeds. składowy

• zawierając um składu przeds składowy jest zobow do wydania pokwitowania, nie istnieje to w przyp um przechowania

• przeds składowe zobow jest do aktywnej pieczy nad tow., a przechowawcę zobow się jedynie do przechow rzeczy ruchomej w stanie nie pogorszonym

• um. składu jest zawsze odpłatna, a przechowania może być nie odpłatna

• cecha wspołna: mają ten sam zakres przedm., przedm każdej z nich może być rz ruch

Umowy o gospodarcze korzystanie z cudzych rzecz

Uwagi wprowadzające

1. Gospodarcze korzystanie z cudzych rzeczy - podmioty prowadzące działalność gospodarczą (przedsiębiorcy) prowadzą ją często z wykorzystaniem cudzych rzeczy (w tym niekiedy cudzych środków produkcji):

- ma to miejsce, gdy: 1) przedsiębiorca nie dysponuje wystarczającym potencjałem ekonomicznym i zmuszony jest do eksploatacji maszyn, urządzeń, obiektów, lokali itp. będących własnością lub w posiadaniu innego podmiotu, 2) przedsiębiorca dysponując własnymi środkami nie zamierza ich bezpośrednio angażować w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej (płacony czynsz wchodzi w skład elementu kosztów wyrobu lub usługi),

- znajduje to swoje oparcie w nawiązywanych między różnymi podmiotami stosunkach umownych.

2. Umowy nazwane - typowe formy umów umożliwiające gospodarcze korzystanie z cudzych rzeczy, do których należą: umowy najmu, dzierżawy, użyczenia i leasingu:

- ich istnienie daje stronom umów możliwość ograniczania składanych oświadczeń woli do elementów przedmiotowo istotnych (przedmiot umowy, czasokres, wysokość czynszu),

- w zakresie nie objętym oświadczeniami woli, znajdują zastosowanie, określone w normach dyspozytywnych, reguły zawarte w przepisach prawnych, a dalej postanowienia ewentualnych regulaminów, zasady współżycia społecznego i zwyczaje,

- regulacja dyspozytywna (względnie obowiązująca) daje każdej ze stron możliwość dążenia do wynegocjowania treści umowy (wzajemnych praw i obowiązków) w sposób pełniej zabezpieczający jej indywidualne potrzeby i interesy (np. klauzula waloryzacyjna),

3. Umowy nienazwane i mieszane - funkcjonujące obok wykształconych typów umów, szeroko wykorzystywane, ich zawieranie zmusza strony do bardzo szczegółowego określenia praw i obowiązków, gdyż w przypadku jego braku nie wchodzą w zastosowanie przepisy prawne (po prostu ich brak).

Umowa najmu

1. Istota umowy najmu - przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz:

- stanowi umowę wzajemną - ten sam podmiot (wynajmujący i najemca) występuje w dwóch rolach (wierzyciela w odniesienia do jednego ze świadczeń, dłużnika w odniesieniu do innego).

- jej przedmiotem mogą być wszelkiego rodzaju rzeczy (ruchome i nieruchomości) lub ich części składowe,

- skutkiem jej zawarcia najemca uzyskuje uprawnienie do używania, tj. do korzystania z rzeczy w ograniczonym zakresie, określonym w umowie przez podanie sposobu korzystania z rzeczy najętej, podanie celu, dla którego realizacji zawarto umowę (w żadnym przypadku nie może dojść do zużycia rzeczy najętej),

- używanie nie daje najemcy prawa do pobierania pożytków z rzeczy,

- wynajmujący nie musi być właścicielem oddawanej do używania rzeczy - wystarczy, by mógł on spełnić zobowiązanie wynikające z umowy.

2. Charakter świadczeń wynikających z zawarcia umowy - powstały stosunek cywilnoprawny rodzi świadczenia ciągłe, które polegają na czasowym używaniu i czasowym płaceniu czynszu:

- czasokres tych świadczeń może zostać podany w umowie: 1) przez oznaczenie okresu trwania najmu, 2) przez oznaczenie, iż umowa zawarta zostaje na czas nie znaczony - czasokres świadczeń zostanie „doprecyzowany” wolą stron w terminie późniejszym (stosunek najmu wygaśnie mocą zgodnych oświadczeń woli lub drogą jednostronnego oświadczenia jednej ze stron, będącego wypowiedzeniem umowy najmu),

- przepisy prawne wskazują maksymalny termin związania stron umowy najmu zawartej na czas oznaczony, który wynosi dziesięć lat - najem zawarty na czas dłuższy niż dziesięć lat poczytuje się po upływie tego terminu za zawarty na czas nie oznaczony.

3. Forma zawarcia umowy - umowa najmu może być zawarta w dowolnej formie, z tym jednak, że:

- jeżeli wartość czynszu za jeden rok (lub za cały czas w przypadku, gdy stosunek najmu ma trwać mniej niż jeden rok) przewyższa 2 000 zł - umowa powinna mieć formę pisemną pod rygorem tzw. utrudnień dowodowych,

- umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie, bowiem w razie niezachowania tej formy poczytuje się umowę za zawartą na czas nie oznaczony,

- zawarcie umowy najmu na piśmie (z datą urzędowo poświadczoną, tzw. datą pewną oraz wydaniem rzeczy) chroni najemcę przed ujemnymi konsekwencjami wynikłymi wskutek zmiany właściciela rzeczy najętej.

4. Obowiązki stron wynikające z umowy:

• ciążące na wynajmującym:

- obowiązek wydania najemcy rzeczy wynajętej w stanie przydatnym do umówionego użytku,

- obowiązek utrzymania rzeczy w stanie przydatnym do umówionego użytku (z wyjątkami: drobne nakłady połączone ze zwykłym używaniem rzeczy obciążają najemcę, wynajmujący nie ma obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego, jeżeli rzecz najęta uległa zniszczeniu z powodu okoliczności, za które wynajmujący nie ponosi odpowiedzialności),

- obowiązek ponoszenia kosztów koniecznych napraw obciążających wynajmującego, jeżeli bez ich dokonania rzecz nie jest przydatna do umówionego użytku, a najemca wyznaczył wynajmującemu odpowiedni termin do ich wykonania i termin ten minął bezskutecznie.

• ciążące na najemcy:

- obowiązek płacenia czynszu,

- obowiązek dokonywania drobnych nakładów połączonych ze zwykłym używaniem rzeczy,

- obowiązek zwrócenia rzeczy (po zakończeniu najmu) w stanie nie pogorszonym (najemca nie ponosi jednak odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania).

5. Terminy wypowiedzenia umowy:

• Jeżeli czas trwania umowy nie został oznaczony, zarówno wynajmujący, jak i najemca mogą wypowiedzieć najem z zachowaniem terminów umownych (gdy umowa je określiła), a w ich braku z zachowaniem terminów ustawowych, których długość jest powiązana z czasokresem płaconego czynszu i wynosi:

- trzy miesiące naprzód na koniec kwartału kalendarzowego, gdy czynsz jest płatny w okresach dłuższych niż miesiąc (ale trzy miesiące naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego, gdy przedmiotem najmu jest lokal mieszkalny lub użytkowy),

- miesiąc naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego, gdy czynsz jest płatny miesięcznie,

- trzy dni naprzód, gdy czynsz jest płatny w krótszych (od wyżej wymienionych) odstępach czasu,

- jeden dzień naprzód, gdy czynsz jest płatny dziennie.

• Gdyby po dokonanym okresie wypowiedzenia (lub po upływie terminu najmu oznaczonego w umowie) najemca nadal używał rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się, że najem został przedłużony na czas nie oznaczony.

• Niedopuszczalne jest rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy najmu zawartej na czas oznaczony, gdyż godzi w naturę umowy i jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (postanowienie umowy przewidujące tę możliwość należy uznać za nieważne) - strony umowy mogą więc wybierać w ramach alternatywy:

- zawarcie umowy na czas oznaczony - powstały stosunek prawny ma charakter stabilny (co chroni przede wszystkim najemcę),

- zawarcie umowy na czas nie oznaczony - każda strona ma prawo rozwiązania umowy drogą wypowiedzenia.

6. Szczególne uregulowania dotyczące lokali użytkowych:

• Ustawodawca dokonał specyfikacji nakładów obciążających najemcę zaliczając do nich w szczególności: drobne naprawy podłóg, drzwi i okien, malowanie ścian, podłóg oraz wewnętrznej strony drzwi wejściowych, jak również drobne naprawy instalacji i urządzeń technicznych zapewniających korzystanie ze światła, ogrzewania lokalu, dopływu i odpływu wody.

• Najemca może założyć w najętym lokalu oświetlenie elektryczne, gaz, telefon, radio i inne podobne urządzenia, chyba że sposób ich założenia sprzeciwia się obowiązującym przepisom albo zagraża bezpieczeństwu nieruchomości - jeżeli do założenia urządzeń potrzebne jest współdziałanie wynajmującego, najemca może domagać się tego za zwrotem wynikłych stąd kosztów.

• Najemca powinien liczyć się z potrzebami innych mieszkańców i sąsiadów.

• Umowa najmu lokalu użytkowego może ulec rozwiązaniu w trybie natychmiastowym (tzw. wypowiedzenie bez zachowania terminów wypowiedzenia) - prawo to służy:

- najemcy - jeżeli wady najętego lokalu (chociażby o nich wiedział w momencie zawarcia umowy) są tego rodzaju, że zagrażają zdrowiu najemcy, jego domowników, czy zatrudnionych u niego osób,

- wynajmującemu - jeżeli najemca czyni korzystanie z innych lokali w budynku uciążliwym.

• Obowiązuje odmienny okres wypowiedzenia umowy zawartej na czas nie oznaczony - jeżeli czas trwania najmu lokalu nie jest oznaczony, a czynsz jest płatny miesięcznie, najem można wypowiedzieć najpóźniej na trzy miesiące naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego.

7. Czynsz:

• Może być oznaczony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju:

- czynsz pieniężny musi być wyrażany w pieniądzu polskim, chyba że przepis rangi ustawowej zezwala na jego wyrażenie w walucie obcej,

- czynsz niepieniężny może polegać na świadczeniu rzeczy wzajemnych lub na świadczeniu usługi.

• Może być płacony periodycznie lub jednorazowo.

• O terminie płatności czynszu decydują strony stosownym postanowieniem umownym - w jego braku powinien być płacony z góry w terminach uzależnionych od czasokresu, na jaki stosunek najmu został zawiązany:

- gdy najem ma trwać nie dłużej niż miesiąc - za cały czas najmu,

- gdy najem ma trwać dłużej niż albo gdy umowa została zawarta na czas nie oznaczony - miesięcznie, do dziesiątego dnia miesiąca.

• Opóźnienie w zapłacie czynszu pieniężnego daje wynajmującemu możliwość domagania się odsetek ustawowych, gdyby natomiast najemca dopuścił się zwłoki w zapłacie czynszu - wynajmujący może nadto żądać naprawienia szkody, ponadto zwłoka najemcy w zapłacie czynszu za dwa pełne okresy płatności daje wynajmującemu możliwość wypowiedzenia najmu bez zachowania terminów wypowiedzenia.

8. Możliwość przekazywania rzeczy osobom trzecim:

- z braku umownego wyłączenia, najemca jest uprawniony do oddania rzeczy będącej przedmiotem najmu osobie trzeciej w podnajem albo do bezpłatnego używania,

- jeżeli najemca, wbrew zakazowi umownemu, oddał rzecz najętą w podnajem i mimo upomnienia nie zaprzestał używania jej sprzecznie z umową najmu, wynajmujący może mu wypowiedzieć umową najmu ze skutkiem natychmiastowym (wypowiedzenie nie poprzedzone upomnieniem jest skuteczne, gdy strony, wzmacniając sankcję ustawową wyłączyły je w umowie najmu).

9. Zwrot rzeczy po wygaśnięciu umowy:

- po zakończeniu najmu najemca zobowiązany jest do zwrotu rzeczy wynajmującemu, rzecz powinna być zwrócona w stanie nie pogorszonym, z tym, że najemca nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania,

- skutki prawne wynikłe wskutek ulepszeń rzeczy określa umowa najmu, a z braku umownej regulacji tej kwestii wynajmujący może według swego wyboru zatrzymać ulepszenia za zapłatą sumy odpowiadającej ich wartości w chwili zwrotu albo żądać przywrócenia stanu poprzedniego,

- najemca, który dokonał nakładów na wynajmowaną rzecz nie może dochodzić ich zwrotu od wynajmującego na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu się, lecz wyłącznie na podstawie przepisów normujących stosunki najmu - roszczenia z tego tytułu przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy, niezależnie od tego, czy chodzi o nakłady konieczne, czy też użyteczne (ulepszenia rzeczy).

10. Okresy przedawnienia - roszczenia wynikłe ze stosunku najmu przedawniają się na zasadach ogólnych, natomiast rocznemu terminowi przedawnienia (liczonemu od dnia zwrotu) ulegają następujące roszczenia:

- wynajmującego o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy,

- najemcy o zwrot nakładów na rzecz,

- najemcy o zwrot nadpłaconego czynszu.

Umowa dzierżawy

1. Istota umowy dzierżawy - przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz:

- różni się od umowy najmu tym, że oprócz umożliwienia używania cudzej rzeczy, pozwala na czerpanie z rzeczy pożytków, jakie ona przynosi,

- jej przedmiotem mogą być rzeczy ruchome lub nieruchomości przynoszące pożytki naturalne (płody i inne odłączone od rzeczy części składowe) lub cywilne (dochody) - np.: dające pożytki nieruchomości, przedsiębiorstwa, zwierzęta, papiery wartościowe,

- jeżeli przedmiotem umowy jest wyłącznie korzystanie z określonego lokalu, wtedy wchodzi w grę umowa najmu, jeżeli zaś przedmiotem umowy jest przekazany lokal wraz z czynnymi urządzeniami technicznymi oraz zaangażowanymi pracownikami, a umowa przewiduje prawo używania lokalu i znajdujących się w nim urządzeń oraz pobierania pożytków jakie one przynoszą - wtedy w grę wchodzi umowa dzierżawy,

- wydzierżawiający nie musi być właścicielem podmiotu dzierżawy - wystarczy, by mógł on spełnić zobowiązania wynikające z umowy.

2. Charakter świadczeń wynikających z zawarcia umowy - powstały stosunek prawny rodzi świadczenia ciągłe, pociągające za sobą czasowe używanie i pobieranie pożytków i czasowe płacenie czynszu.

- czasokres tych świadczeń, identycznie jak w umowie najmu, może zostać podany w dwojaki sposób: 1) przez oznaczenie okresu trwania dzierżawy, 2) przez oznaczenie, iż umowa zawarta zostaje na czas nie znaczony - kres świadczeniom położą zgodne oświadczenia woli stron lub jednostronne oświadczenie jednej ze stron, zawierające wypowiedzenie umowy dzierżawy,

- z uwagi na „produkcyjną” funkcję dzierżawy, stosunek ten został ukształtowany w sposób trwalszy od umowy najmu - dzierżawę zawartą na czas dłuższy niż lat trzydzieści poczytuje się po upływie tego terminu za zawartą na czas nie oznaczony, jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu dzierżawca używa rzeczy za zgodą wydzierżawiającego, poczytuje się w razie wątpliwości, że dzierżawa została przedłużona na czas nie oznaczony.

3. Forma zawarcia umowy - umowa dzierżawy może zostać zawarta, tak samo jak umowa najmu, w dowolnej formie:

- podobnie, jak w przypadku umowy najmu, forma pisemna jest wymagana w dwóch podanych przypadkach, pod rygorem utrudnień dowodowych (forma ad probationem),

- jeżeli jednak strony w zamiarze zapobieżenia dorozumianemu kontynuowaniu dzierżawy zastrzegły w umowie, że ich oświadczenie woli co do przedłużenia powinno być dokonane pod rygorem nieważności, to niezachowanie tej formy wyłącza możność powoływania się przez dzierżawcę na wyrażenie przez wydzierżawiającego w jakikolwiek inny sposób woli przedłużenia tej dzierżawy.

4. Obowiązki stron wynikające z umowy:

• ciążące na wydzierżawiającym:

- obowiązek wydania dzierżawcy rzeczy dzierżawionej w stanie przydatnym do umówionego użytku,

- obowiązek ponoszenia kosztów koniecznych napraw obciążających wydzierżawiającego, jeżeli bez ich dokonania rzecz nie jest przydatna do umówionego użytku, a dzierżawca wyznaczył wydzierżawiającemu odpowiedni termin do ich wykonania i termin ten minął bezskuecznie.

• ciążące na dzierżawy:

- obowiązek płacenia czynszu,

- obowiązek wykonywania swego prawa zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki i niedopuszczalność zmiany przeznaczenia przedmiotu dzierżawy bez zgody wydzierżawiającego,

- obowiązek dokonywania napraw niezbędnych do zachowania przedmiotu dzierżawy w stanie nie pogorszonym.

5. Możliwość przekazywania rzeczy osobom trzecim - dzierżawca nie może oddawać przedmiotu dzierżawy osobie trzeciej do bezpłatnego używania ani go poddzierżawiać, czy podnajmować, chyba że wydzierżawiający udzieli stosownej zgody:

- w razie naruszenia powyższego obowiązku (zakazu) wydzierżawiający może dzierżawę wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia,

- wypowiedzenie dzierżawy nie narusza ważności umowy o oddanie przedmiotu dzierżawy do bezpłatnego używania (umowy poddzierżawy lub umowy podnajmu), jeżeli osoby te działały w dobrej wierze,

- w każdym jednak razie wydzierżawiającemu przysługuje roszczenie względem dzierżawcy o wynagrodzenie szkody wyrządzonej naruszeniem zakazu dysponowania rzeczą wbrew obowiązującym zasadom.

6. Czynsz:

• Może być zastrzeżony w pieniądzu lub świadczeniach innego rodzaju:

- gdyby określenie czynszu nie było możliwe w samej umowie, to powinna ona co najmniej wskazywać środki i sposoby, za pomocą których w przyszłości będzie można ustalić dokładnie jego postać i wielkość,

- jeżeli oznaczenie czynszu nastąpiło przez podanie świadczeń innego rodzaju (nie będących świadczeniami pieniężnymi), to świadczenia te mogą obejmować rzeczy oznaczone co do gatunku lub co do tożsamości, a także mogą być wyrażone przez wskazanie świadczenia pracy lub usług innego rodzaju.

• Umowa dzierżawy może oznaczać czynsz w ułamkowej części pożytków, która powinna zawsze odnosić się do ściśle wskazanego okresu (np. roku dzierżawnego) - ryzyko co do wielkości te części ciąży na wydzierżawiającym, bowiem wielkość czynszu jest zależna wprost od rozmiaru pożytków przynoszonych przez przedmiot dzierżawy.

• Termin płatności czynszu określić może umowa w sposób dowolny - czynsz może być płacony periodycznie lub jednorazowo, z góry lub z dołu:

- jeżeli umowa dzierżawy nie określa terminu płatności czynszu, to jest on płatny z dołu w terminie zwyczajowo przyjętym (przy dzierżawie nieruchomości rolnej zwyczajowo płaci się czynsz po zebraniu plonów),

- w braku zwyczajowego terminu zapłaty, zapłaty dokonuje się półrocznie z dołu - okresy półroczne ustala się w stosunku do daty zawarcia, a nie według terminów kalendarzowych,

- w interesie stron, terminy płatności czynsz dzierżawnego winna ustalać umowa.

• Dzierżawca może żądać obniżenia czynszu przypadającego za dany okres gospodarczy, jeżeli wskutek okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności.

• Opóźnienie w spłacie czynszu daje wydzierżawiającemu możliwość domagania się odsetek ustawowych, natomiast zwłoka dzierżawcy w zapłacie czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, a w wypadku gdy czynsz jest płatny rocznie - o ponad trzy miesiące, daje wydzierżawiającemu możliwość wypowiedzenia dzierżawy bez zachowania terminów wypowiedzenia, jednak o skorzystaniu z przysługującego mu prawa powinien uprzedzić dzierżawcę udzielając mu dodatkowego trzymiesięcznego terminu zapłaty zaległego czynszu:

- uiszczenie przez dzierżawcę w tym dodatkowym terminie zaległego czynszu unicestwia możliwość wypowiedzenia umowy bez zachowania terminu wypowiedzenia,

- nieuregulowanie zaległego czynszu (tzn. bezskuteczny upływ trzymiesięcznego terminu dodatkowego) i zamiar realizacji zakończenia stosunku dzierżawy przez wydzierżawiającego wymaga złożenia jeszcze jednego stosownego oświadczenia woli.

7. Zwrot rzeczy po wygaśnięciu umowy:

- po zakończeniu stosunku dzierżawy dzierżawca jest zobowiązany zwrócić wydzierżawiającemu przedmiot dzierżawy i przeprowadzić właściwe rozliczenie:

- dzierżawca, który ulepszył przedmiot dzierżawy, doprowadzając go do stanu, w jakim winien się on znajdować zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki, nie ma żadnych roszczeń z tego tytułu, ponieważ wykonał swój obowiązek,

- gdyby do zakończenia stosunku dzierżawy doszło przed upływem roku dzierżawnego, dzierżawca jest wtedy zobowiązany do zapłacenia czynszu w takim stosunku, w jakim pożytki, które w tym roku pobrał lub mógł pobrać, pozostają do pożytków z całego roku dzierżawnego.

8. Okresy przedawnienia - roszczenia wynikłe ze stosunku najmu przedawniają się na ogólnych zasadach z tym jednakże, że rocznemu przedawnieniu podlegają zawsze roszczenia:

- wydzierżawiającego o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy,

- dzierżawcy o zwrot nakładów na rzecz,

- dzierżawcy o zwrot nadpłaconego czynszu.

9. Szczególne uregulowania dotyczące dzierżawy nieruchomości rolnej (gruntu rolnego):

- dzierżawa nieruchomości rolnej zawarta na okres dłuższy niż trzy lata lub trwająca faktycznie co najmniej dziesięć lat daje dzierżawcy, z mocy ustawy, prawo pierwokupu w razie sprzedaży tej nieruchomości,

- dzierżawę gruntu rolnego można wypowiedzieć na jeden rok naprzód na koniec roku dzierżawnego, chyba że umowa dzierżawy stanowi inaczej,

- jeżeli przy zakończeniu dzierżawy dzierżawca gruntu rolnego pozostawia zgodnie ze swym obowiązkiem zasiewy, może on żądać zwrotu poczynionych na te zasiewy nakładów (o tyle, o ile wbrew wymaganiom prawidłowej gospodarki nie otrzymał odpowiednich zasiewów przy rozpoczęciu dzierżawy).

Umowa użyczenia

1. Istota umowy użyczenia - w umowie użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy:

- jest podobna zarówno do umowy najmu (ze względu na element przekazania rzeczy do okresowego używania), jak i umowy darowizny (a tym samym różniąca się od umowy najmu, ze względu na fakt nieodpłatności),

- w praktyce dla oznaczenia umowy użyczenia używa się niekiedy nazwy „wygodzenie”, a w języku potocznym wadliwej nazwy „pożyczka”,

- dochodzi do skutku dopiero wraz z przekazaniem (wręczeniem) przedmiotu użyczenia, a więc ma charakter umowy realnej - różni się tym od pozostałych umów o korzystanie z cudzych rzeczy, które są umowami konsensualnymi.

- jej przedmiotem może być zarówno nieruchomość, jak i rzecz ruchoma (oznaczona co do tożsamości lub oznaczona co do gatunku), a także część składowa rzeczy.

2. Charakter świadczeń wynikających z zawarcia umowy:

• Fakt bezpłatności używania rzeczy będącej przedmiotem użyczenia powoduje, iż jest ona zawierana w interesie biorącego - użyczający ponosi natomiast ograniczoną odpowiedzialność za szkody wywołane wadami rzeczy będącej przedmiotem umowy i obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich.

• Biorący rzecz w używanie:

- powinien jej używać zgodnie z jej właściwościami i przeznaczeniem, chyba że umowa stanowi inaczej i jest zobowiązany do pieczy nad nią,

- bez zgody użyczającego nie może oddać rzeczy używanej osobie trzeciej do używania, chyba że zostanie do tego zmuszony przez okoliczności,

- ponosi zwykle koszty utrzymania rzeczy użyczonej (związane z utrzymaniem jej pełnej sprawności technicznej, konserwacją, zastępowaniem elementów szybko zużywających się,

- nie ma obowiązku dokonywania na rzecz wydatków i nakładów, gdy jednak je poczynił winien wtedy postąpić zgodnie z przepisami o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia, co daje mu możliwość żądania zwrotu uzasadnionych nakładów i wydatków.

3. Wygaśnięcie umowy:

- zasady o charakterze dyspozytywnym mówią (a tym samym umowa może wskazywać na inne sposoby), że użyczenie wygasa, w przypadku umowy: 1) na czas oznaczony - wraz z upływem terminu określonego w umowie, 2) na czas nie oznaczony - gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w którym mógł ten użytek uczynić,

- użyczający może żądać niezwłocznego wydania rzeczy użyczonej i tym samym doprowadzić do wcześniejszego zakończenia nawiązanego stosunku, gdy: 1) rzecz jest niewłaściwie używana, 2) rzecz bezpodstawnie została powierzona osobie trzeciej, 3) rzecz stała się użyczającemu potrzebna z powodów nie przewidzianych w chwili zawarcia umowy.

4. Okresy przedawnienia:

- roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak również roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy,

- pozostałe roszczenia, w szczególności roszczenia odszkodowawcze użyczającego z powodu utraty lub zniszczenia rzeczy podlegają przedawnieniu na zasadach ogólnych, a gdy są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej - z upływem trzech lat od dnia ich wymagalności.

Umowa leasingu

1. Istota umowy leasingu - przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego:

- od 2000 r. należy do kategorii umów nazwanych,

- często terminem „umowa leasingowa” określa się stosunek umowny, który bez żadnych wątpliwości zakwalifikować należy jako przykład innej umowy nazwanej (np. umowy najmu, czy umowy sprzedaży z zaznaczeniem prawa własności) lub umowy mieszanej,

- jest umową dynamiczną: wyrosła z potrzeb współczesnego obrotu gospodarczego, znajduje stale to nowe możliwości wykorzystania,

- z gospodarczego punktu widzenia leasing stanowi formę kredytu rzeczowego korzystną z finansowego punktu widzenia dla leasingobiorcy uzyskującego np. możliwość używania maszyn, czy urządzeń bez konieczności ponoszenia nakładów kapitałowych na ich nabycie,

- w praktyce gospodarczej firmy leasingowe często odwołują się do opracowanych przez siebie „ogólnych warunków umowy leasingowej” (w charakterze regulaminu), które w daleko idących szczegółach określają wzajemne prawa i obowiązki stron, które zawrą umowę z ich wykorzystaniem,

- jeżeli rzecz nie zostanie wydana korzystającemu w ustalonym terminie na skutek okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność, umówione terminy płatności rat pozostają niezmienione.

2. Obowiązki stron wynikające z umowy:

• ciążące na finansującym:

- obowiązek nabycia rzeczy od zbywcy,

- oddanie rzeczy korzystającemu do używania na czas oznaczony,

• ciążący na korzystającym - zwrot w częściach przynajmniej ceny lub wynagrodzenia z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

3. Cechy charakterystyczne umowy leasingu:

- pełni ona szeroko rozumianą funkcję kredytową: 1) korzystający spełnia świadczenie później, niż zostaje spełnione świadczenie wzajemne finansującego, 2) finansujący winien otrzymać od korzystającego co najmniej zwrot podstawowych wydatków, które poniósł celem spełnienia swego świadczenia,

- umowa leasingu jest funkcjonalnie powiązana z umową, którą zawiera finansujący (ale w innym charakterze, bo jako nabywca) ze zbywcą rzeczy,

- przez zawarcie umowy leasingu, korzystający wyraża zgodę na osobę zbywcy oraz na treść umowy dotyczącej rzeczy, którą finansujący zawiera ze zbywcą,

- świadczenie korzystającego jest jednym świadczeniem spełnianym w częściach, nie jest natomiast świadczeniem okresowym (stąd niepoprawne jest określanie świadczenia korzystającego mianem czynszu leasingowego),

- stosowane w praktyce opcje zakupu rzeczy przez korzystającego, czy przedłużanie trwania stosunku umownego nie stanowią istotnych elementów umowy (essentalia negotii), a należy je zaliczyć do dodatkowych zastrzeżeń umownych (accidentalia negotii).

4. Leasing zwrotny - występująca w praktyce postać umowy leasingu, w którym finansujący nabywa rzecz od korzystającego w tym celu, aby następnie oddać mu ją do użytku (należy zauważyć, iż w takim przypadku nie będą jednak finansującemu przysługiwały uprawnienia z tytułu wad rzeczy nabytej, w szczególności roszczenia z tytułu rękojmi).

5. Forma zawarcia umowy - umowa leasingu powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.

6. Pozostałe cechy umowy leasingu:

• Podstawowym obowiązkiem finansującego jest wydanie korzystającemu rzeczy w takim stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili wydania finansującemu przez zbywcę:

- finansujący nie odpowiada wobec korzystającego za przydatność rzeczy do umówionego użytku,

- finansujący obowiązany jest wydać korzystającemu razem z rzeczą odpis umowy ze zbywcą lub odpisy innych posiadanych dokumentów dotyczących tej umowy, w szczególności odpis dokumentu gwarancyjnego co do jakości rzeczy, otrzymanego od zbywcy lub producenta.

• Umowa leasingu wygasa, jeżeli po wydaniu korzystającemu rzecz została utracona z powodu okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności:

- korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o utracie rzeczy,

- w przypadku wskazanego wygaśnięcia umowy leasingu finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz z tytułu ubezpieczenia rzeczy, a także naprawienia szkody.

• Jeżeli w umowie leasingu zastrzeżono, że korzystający obowiązany jest ponosić koszty ubezpieczenia rzeczy od jej utraty w czasie trwania leasingu, w braku odmiennego postanowienia umownego, koszty te obejmują składkę z tytułu ubezpieczenia na ogólnie przyjętych warunkach.

• Podstawowym obowiązkiem korzystającego jest utrzymywanie rzeczy w należytym stanie, w szczególności dokonywanie jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie nie pogorszonym, z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania oraz ponoszenie ciężarów związanych z własnością lub posiadaniem rzeczy:

- jeżeli w umowie leasingu nie zostało zastrzeżone, że konserwacji i napraw rzeczy dokonuje osoba mająca określone kwalifikacje, korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o konieczności dokonania istotnej naprawy rzeczy,

- korzystający obowiązany jest umożliwić finansującemu sprawdzenie rzeczy w określonym wyżej zakresie.

• Finansujący nie odpowiada wobec korzystającego za wady rzeczy, chyba że wady te powstały na skutek okoliczności, za które finansujący ponosi odpowiedzialność:

- postanowienia umowne mniej korzystne dla korzystającego są nieważne,

- z chwilą zawarcia przez finansującego umowy ze zbywcą z mocy ustawy przechodzą na korzystającego uprawnienia z tytułu wad rzeczy przysługujące finansującemu względem zbywcy, z wyjątkiem uprawnienia odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą,

- uprawnienia te nie przechodzą na korzystającego z leasingu zwrotnego,

- wykonanie przez korzystającego uprawnień, o których mowa wyżej, nie wpływa na jego obowiązki wynikające z umowy leasingu, chyba że finansujący odstąpi od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy.

• Korzystający może żądać odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy, jeżeli uprawnienie finansującego do odstąpienia wynika z przepisów prawa lub umowy ze zbywcą - bez zgłoszenia żądania przez korzystającego finansujący nie może odstąpić od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy.

• W razie odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy, umowa leasingu wygasa - finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem wygaśnięcia umowy leasingu oraz umowy ze zbywcą.

• Obowiązkiem korzystającego jest takie używanie rzeczy i pobieranie jej pożytków, jak to określa umowa leasingu, a gdy umowa tego nie określa - w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy.

• Bez zgody finansującego korzystający nie może:

- czynić w rzeczy zmian, chyba że wynikają one z przeznaczenia rzeczy - jeżeli mimo upomnienia na piśmie przez finansującego korzystający narusza ustawowo określone obowiązki albo nie usunie dokonanych w rzeczy (bez zgody finansującego) zmian finansujący może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin wypowiedzenia,

- oddać rzeczy do używania osobie trzeciej (transformacja praw i obowiązków wymaga więc, podobnie jak w umowie dzierżawy, stosownego postanowienia umownego) - w razie naruszenia wskazanego obowiązku, finansujący może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin wypowiedzenia.

• Korzystający obowiązany jest płacić raty w terminach umówionych:

- jeżeli korzystający dopuszcza się zwłoki z zapłatą co najmniej jednej raty, finansujący powinien wyznaczyć na piśmie korzystającemu odpowiedni termin dodatkowy do zapłacenia zaległości z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin wypowiedzenia,

- postanowienia umowne mniej korzystne dla korzystającego są nieważne.

• W razie zbycia rzeczy przez finansującego nabywca wstępuje w stosunek leasingu na miejsce finansującego - finansujący powinien niezwłocznie zawiadomić korzystającego o zbyciu.

• W razie wypowiedzenia przez finansującego umowy leasingu na skutek okoliczności, za które korzystający ponosi odpowiedzialność, finansujący może żądać natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i rozwiązania umowy leasingu.

• Jeżeli finansujący zobowiązywał się, bez dodatkowego świadczenia, przenieść na korzystającego własność rzeczy po upływie oznaczonego w umowie czasu trwania leasingu, korzystający może żądać przeniesienia własności rzeczy w terminie miesiąca od upływu tego czasu, chyba że strony uzgodniły inny termin.

• W szeregu szczegółowych kwestii do umowy leasingu stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące innych umów:

- umowy najmu - do: 1) odpowiedzialności finansującego za wady rzeczy powstałe na skutek okoliczności, za które finansujący ponosi odpowiedzialność, 2) uprawnień i obowiązków stron w razie dochodzenia przez osobę trzecią przeciwko korzystającemu roszczeń dotyczących rzeczy, 3) odpowiedzialności korzystającego i osoby trzeciej wobec finansującego w razie oddania rzeczy tej osobie przez korzystającego do używania, 4) zabezpieczenia rat leasingu i świadczeń dodatkowych korzystającego, 5) zwrotu rzeczy przez korzystającego po zakończeniu leasingu oraz 6) ulepszenia rzeczy przez korzystającego,

- umowy o sprzedaży na raty - do zapłaty przez korzystającego rat przed terminem płatności.

• Nie można uznać za umowę leasingu umów, przez które jedna ze stron zobowiązuje się oddać rzecz stanowiącą jej własność do używania albo do używania i pobierania pożytków drugiej stronie, a druga strona zobowiązuje się zapłacić właścicielowi rzeczy w umówionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej wartości rzeczy w chwili zawarcia tej umowy - z uwagi jednak na duże podobieństwo takich umów do umowy leasingu, stosuje się do nich w sposób odpowiedni (z uwzględnieniem należnych odmienności) przepisy dotyczące umowy leasingu.

Umowa ubezpieczenia i stosunek ubezpieczenia

Umowa ubezp a stosunek ubezp

• umowa ubezp zawierana jest między zakładem ubezp a ubezpieczającym, przez nią zakład ubezp. zobow się spełnić określone świadczeni w razie zajścia określonego w umowie wypadku ubezpieczeniowego, a ubezpieczający zobow się płacić składkę

• obowiązek zakładu ubezp jest obow warunkowym, a ubezpieczającego bezwarun.

• wypadkiem ubep. jest zdarzenie losowe objęte ochroną ubezpieczeniową z następstwem którego zakład jest zobow spełnić świadczenie ubezp.

• umowa jest zgodnym ośw woli stron z chwilą powstania prawnego stos. ubezp. ubezp. otrzymuje tylko potencjalne prawo do otrzymania świad. ubezp. (ekspektatyw)

• umowa ma infrastrukturę prawną czyli strony nie muszą szczegółowo kształtować wzajemnych praw i obow., należy do grupy umów zobowiązaniowych, jest umową dwustronnie zobowiązującą, przeważa pogląd że jest to umowa wzajemna, jest zaliczana do grup umów o świadczenie usług, gdy usługobiorcą jest przedsiębiorca należy do grupy umów gosp., a gdy nie jest to przedsiębiorca do umów konsumenckich, ze swej istoty jest umową odpłatną, zaliczana jest do kategorii umów kwalifikowanych

• rodzaje świadczeń ubezpieczeniowych:

- przy ubezpieczeniach majątkowych - wypłata określonego odszkodowania za szkodę powstała wskutek przewidzianego w umowie wypadku ubezp.,

- przy ubezp. osobowych - wypłata umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia z razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu os ubezp.

Zawarcie umowy ubezpieczenia

• zawarte są w przep kodeksu cyw.

• zawarcie umowy wymaga uczestnictwa co najmniej dwóch podm (ubzpieczający i zakład ubezpieczeń, które składają zgodne ośw woli w kwestiach dot istoty ubezp.

• umowa obejmująca zobow do świadczenia wartości przekraczającej 2000 tys zł. powinna być stwierdzona pismem (jeżeli nie jest na piśmie i powstanie spór to nie może być przeprowadzony dowód ze świadków, ani dowód z przesłuchania, jednak zawarta w formie ustnej jest ważna i rodzi pełen konsekwencje cywilnoprawne)

• zaw um następuje w trybie ofertowym (prostym lub złożonym) lub w trybie rokowaniowym, albo przetargowym

• w trybie ofertowym prostym umowa ubezp będzie zawarta wtedy gdy złożona przez ubezpieczającego (tzw oferenta) oferta (czyli wniosek ubezpieczeniowy) zostanie przyjęta przez zakład ubezpieczeń (tzw oblat) w całości, przyjęcie oferty przez zakład winno nastąpić w terminie jej ważności, wymaga złożenia przez zakład ubezp. ośw woli, może dojść do zawarcia um drogą tzw milczącego akceptu zakł. ubezp. z wyjątkiem umów ubezp na życie i gdy oferent złożył swoją ofertę w formie ustnej

• tryb ofertowy złożony ma miejsce gdy złożona przez oferenta propozycja zawarcia umowy w czasie jej ważności spotka się z propozycją zmian (kontroferta) ze strony zakładu, które to zmiany zostaną w całości przyjęte przez ubezpieczającego

• w trybie rokowaniowym zawarcie umowy jest gdy strony będą wspólnie negocjowały treść poszcz. kolejnych postanowień um.

• tryb przetargowy następuje z inicjatywy ubezpieczającego, który zmierzając do uzyskania najkorzystniejszych war ubezp, danych ryzyk ogłosi w tym celu przetarg

Powstanie odpowiedzialności zakładu ubezp

• powstaje z dniem określonym przez strony w um,

• odpowiedzialnością może być objęty okres poprzedzający zawarcie um ubezp, ale war jest to że żadna ze stron nie wiedział lub nie mogła się dowiedzieć, że wypadek ubezp zaszedł lub że odpadła możliwość jego zajścia w tym okresie,

• odpowiedzialność zakładu ubezp rozpoczyna się od dnia następnego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż dnia następnego po zapłaceniu składki ubezp.

• rozpocz się z 15 dniem od daty otrzym przez zakł ubezp. pis. oferty ubezpieczającego

• składka ubezp powinna być zapłacona jednocześnie z momentem zawarcia um ubezp, jeśli jednak umowa doszła do skutku przed momentem doręczenia dokumentu ubezp to składka musi być zapłacona w ciągu 14 dni od mom jego doręczenia

Czynniki kształtujące treść prawnego stos ubezpieczenia

• podstawowym czynn są złożone przez strony zgodne ośw woli (które zawsze obejmują co najmniej przedm ubezp i wysokość składki ubezp) w kwestiach określonych ustawowo definicją umowy, które składają się na umowę ubezpieczenia

• w przyp ubezpieczeń obowiązkowych sensu stricto prawa i obowiązki stron wynikają z imperatywnych przep praw. a w przyp ubezp obowiązk sensu largo i ubezp dobrowol, wynikają z ustanawianych przez poszczególne zakłady ubezp. ogólnych war. ubezp

• drugim czynn kształt treść nawiąz przez strony stos ubezp są właściwe przep praw.,

- w przyp ubezp obowiązkowych sensu stricto przep prawne (są stanowione aktami normatywnymi) mają ogromny wpływ na treść nawiązanego stos ubezp. gdyż jego war ubezp są wydawane przez Min Fin w formie rozporządzeń

- w przyp ubezp obow sensu largo i dobrowol na treść praw stos. wpływają też ustalone przez dany zakł. ubezp. ogólne war. ubezp, które mają char regulaminu

• uproszczony tryb zawierania umów: można to osiągnąć przez ujednolicenie treści nawiązywanego stos. ubezp. w szczególności prawa i obow stron zawierających um., służą temu ogólne war ubezp które regulują w szczególności zakres i przedm ubezp, sposób zawierania ubezp., zakres i czas trwania odpowiedzialności zakł ubezp

• trzecim elementem prawnym kształtującym syt prawną stron są ogólne war. ubezp, określają one wzajemne prawa i obow ubezpieczającego (ubezpieczonego) i zakładu ubezp., nie mogą one być sprzeczne z imperatywnymi przez prawnymi, ale mogą odbiegać od dyspozytywnych przep prawnych

Dochodzenie roszczeń od zakładu ubezp

• osoba uprawniona obowiązana jest zgłosić zakładowi ubezp wypadek ubezpieczeniowy, a następnie wystąpić z roszczeniem do zakł ubezp, należy to zrobić w określonym czasie przed terminem przedawnienia zgłaszanego roszczenia

• zakład przeprowadza postępowanie likwidacyjne i podejmuje decyzje o wypłacie odszkodowania lub o odmowie wypłaty

• zgłaszający roszczenie gdy jest niezadowolony z decyzji może się odwołać kierując roszczenie do jednostki nadrzędnej zakł ubezp., lub do odpowiedniego sądu

• wypłata odszkod następuje na podstawie uznania, ugody lub prawomoc wyroku sąd.

• w odniesieniu do ubezp odpowiedzialności cyw sprawcy szkody ma zastosowanie zasada actio directa której istota polega na tym, że uprawniony do odszkodowania może dochodzić roszczenia bezp od zakładu ubezp., powstaje wtedy trójstronny stos. prawny łączący ubezpieczonego, zakład ubezp. i poszkodowanego, w tym stos są dwa rodzaje powiązań prawnych o charakt powiązań prwanoubezpieczeniowych i o charakt powiązań cywilnoprwanych typu odszkodowawczego

Odszkodowanie ubezpieczeniowe

• wiąże się odpow. zakładu ubezpieczeń, występuje ono przy ubezp majątkowych i wiąże się nierozłącznie z powstałym wypadkiem ubezpieczeniowym i polega na spełnieniu świadczeń przez zakład ubezp., najczęściej przybiera postać pieniężną, choć są też inne formy odszkodowania (tzw restytucje naturalne) przyjęte przez obie strony (np. autokasko)

• wysokość związana z wysokością szkody obejmuje rzeczywiste straty, ale nie obejmuje utracon korz, nie może przewyższać szkody chyba że umowa stanowi inaczej

• może być ograniczone przez tzw udział własny poszkod lub tzw franszyznę integralną (wyłącza odszkodowanie ubezp. gdy szkoda nie przekracza oznaczonego min) lub redukcyjną (powoduje zmniejsz odszkod o oznaczoną sumę lub % wart przedm ubezp)

• jeżeli przedmiotem ubezp jest mienie to na wysokość odszkodowania wywiera wpływ tzw. suma ubezpieczenia (kwota na jaką zawarto ubezp)

• w ubezp majątkowych stos są dwa systemy określania wysokości odszkodowania

- system proporcjonalnej odpowiedzialności

- ubezpieczenie na „pierwsze ryzyko”

• w ubezp odowiedz cywilnej górną granicę odpow stanowi tzw suma gwarancyjna, w odniesieniu do obowiązkowych (sensu stricto) ubezpieczeń odpowiedzialności cyw suma gwarancyjna jest min sumą ubezpiecz określoną normami semiimperatywnymi, suma ubezp może być równa wart ubezp mienia (jest to tzw wartość ubezpieczeniowa), ale może być też wyższa (tzw nadubezpieczenie) lub niższa (niedoubezpieczenie)

Różnice między ubezp na zas ogólnych a odszkodowaniem ubezpieczeniowym

• podmiot na którym ciąży obow odszkodowawczy

• podstawa prawna obowiązku odszkodowawczego

• zakres obowiązku odszkodowawczego

• sposób naprawienia szkody

• wysokość odszkodowania

Regres ubezpieczeniowy

• podst założeniem ubez majątkowego jest zasada odszkodowania, konsekwencją tej zas. jest pozbawienie ubezpieczającego, który otrzymał odszkodowanie ubezp., prawa do dochodzenia odszkodowania od sprawcy szkody (osoby trzeciej), stąd też z dniem wypłaty odszkodowania przez zakład ubezp., roszczenie ubezpieczaj. przeciwko os trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na zakł ubezp do wysokości zapłaconego odszkodowania, w ten sposób zakł ubezp. otrzymuje tyt prawny do kierow roszcz do sprawcy szkody, w prakt oznacza się go powszech regresem ubezp.

• zakład ubezp nabywa wierzytelność pod warunkiem, że:

- istnieje odpowiedzialność os trzeciej (sprawcy szkody)

- po warunkiem spełnienia (zapłaty) odszkodowania ubezpieczeniowego

• przyznanie zakładowi ubezp. prawa regresu jest uzasadnione wzg. społeczno-gosp, wysoce niezsłuszne byłoby zwolnienie sprawcy od ponoszenia odpowiedz. maj. dlatego że poszkodowany otrzymał odszkodow od zakł ubezp.

• regulacja prawna umożliwa umownego wyłączenia przedstawionej cassio legis, albo zastąpienia przez cassio legis zwykłą cesję stanowiącą przelew wierzytelności odszkodowawczej

• dla dwóch podm. ubezpieczeniowych zachodzą wyłącz podmiotowe regresu ubezp.

- os z którymi ubezpieczający pozostaje we wspólnym gosp. dom

- od za które ponosi odpowiedzialność ubezpieczający

Wygaśniecie stosunku ubezpieczenia

1. przyczyna ogólna: spełnienie przez zakład ubezp. określ w um. świadcz. (nie zawsze lecz jedynie gdy: wynika to z przep praw, z um, lub ogólnych war. dobrowoln ubzep.)

2. upływ czasu na jaki zawarto ubezp., jeżeli nie doszło do wyraźnego lub milczącego przedłużenia um.

3. odstąpienie od um. ubezpieczającego (w term. określonym ogólnymi war. ubezp. i ustawą o działalności ubezpieczeniowej)

4. odstąpienie od um przez zakład ubezp (w przyp. zwłoki ubezpiecz. w terminie zapłaty składki lub w przyp ujawnienia się okol. pociągającej za sobą nadzwyczajne zwiększenie prawdop. wypadku ubezp.)

5. wypowiedzenie um. ubezp (w ubezp. maj prawo do wypowiedzenia może buć umownie zawieszone, na okres nie dłuższy niż 2 lata, w ubezp osobowych wypowiedz. może być dokonane w każdym czasie z zachow term określonego w war ubezp.)

6. odpadnięcie przyczyny um. ubezp. maj. wskutek oko. faktycznych lub zdarzeń praw.

7. utrata praw z ubezpieczenia (z mocy prawa lub w związku z wystąpieniem przesłanek utraty prawach przewidzianych w um. i klauzulach)

- zawinione niedopełnienie przez ubezpieczającego obowiązku ogłoszenia okol. o które zakład ubezp zapytywał w formularzu oferty albo przez zaw um w innych pismach

- nie podjęcia działań w celu zmniejszenia szkody i zabezpieczenia mienia

- gdy szkoda wynikła z winy umyślnej ubezpieczającego lub os. pozost z nim we wspólnym gosp. dom. albo za którą ponosi odpowiedzialność

Przedawnienie roszczeń ubezpieczeniowych

Roszczenia do zakładu ubezpieczeń

• podstawowa zas. mówi, że roszczenia wzg zakładu ubezp przedawniają się po 3 latach

• bieg terminu o przedawnienie roszczenia rozpoczyna się w dniu, w którym nastąpiło zdarzenie objęte ubezpieczeniem

• odmienne reguły dot. przedawnienia roszczeń w wyp ubezp odpowiedzilność cyw., roszczenia te ulegają przedawnieniu po upływie 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę

- jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie upływa przedaw po upływie lat 10 od dnia popełnienia przestęp. bez wzg. na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia

• bieg terminu przedawnienia roszcz. do zakłądu ubezp. przerywa się, poza dot. w tym wzg. zasadami ogólnymi, przez ogłoszenie zakł. ubezp. tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezp., przerwany bieg przedawnienia się zaczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzyma na piśmie oświadczenie zakł. ubezp. o przyznaniu lub odmowie spełnienia świadczenia

Roszczenia zakł ubezp. kierow do ubezpieczonych, ubezpieczających i innych os.

• podlegają zasadą ogólnym

Ochrona dóbr intelektualnych

Uwagi wprowadzające

1. Istota dóbr intelektualnych (własności intelektualnej) - w odróżnieniu od rzeczy, stanowiących zazwyczaj przedmiot zawieranych umów, przedmiot prawa własności, przedmiot dziedziczenia itd., które mają materialną postać, są ucieleśnione, konkretne, dotykalne, wspólną ich cechą jest pewna ulotność, efemeryczność ich postaci, niematerialny charakter (to właśnie wytwór ludzkiego intelektu, zdolności twórczej, umiejętności, fantazji, wyobraźni, czasem geniuszu jest przedmiotem stosunku cywilnoprawnego).

2. Przykłady dóbr intelektualnych: dzieła literackie, utwory muzyczne, projekty architektoniczne i urbanistyczne, wynalazki, znaki towarowe, programy komputerowe, dzieła filmowe jako całość oraz ich poszczególne elementy, utwory wizualne, audialne i audiowizualne, opracowania kartograficzne itd.

3. Ochrona dóbr intelektualnych:

- ze względu na szczególny ich charakter nastręcza znacznie więcej problemów - trudniej jest zapobiegać ich przywłaszczaniu sobie i innym formom jej naruszania, łatwiej natomiast sprawcy swoje czyny ukryć,

- sprawne funkcjonowanie systemu ochrony dóbr intelektualnych zależy łącznie od dwóch czynników: istnienia odpowiedniej regulacji prawnej, skutecznego egzekwowania obowiązujących przepisów.

Ochrona wynalazków

1. Uwagi ogólne

• Prawna problematyka wynalazczości koncentruje się wokół ochrony praw związanych z wynalazkami - uregulowania w tej dziedzinie opierają się na powszechnie akceptowanej zasadzie, że wynalazcy lub jednostce organizacyjnej, w której go dokonano, przysługują określone korzyści z tytułu wynalazku, a związane z tym prawa podlegają wielostronnej ochronie, a także, że prawa związane z wynalazkiem mogą stanowić przedmiot obrotu.

• Dobra chronione prawem wynalazczym mieszczą się w pojęciu własności intelektualnej - do kategorii tej należą także dobra chronione prawem autorskim (autorstwo i wywodzące się z niego prawa do utworu pisanego, muzycznego, programu komputerowego, filmu itd.).

• Prawem wynalazczym jest całokształt przepisów regulujących osobiste i majątkowe stosunki związane z projektem wynalazczym:

- składają się na nie przede wszystkim przepisy dotyczące organizacyjnej działalności organów państwowych w tym zakresie, form udostępniania i wykorzystania projektów wynalazczych oraz ochrony interesów wynalazców i innych osób uprawnionych do korzystania z projektów wynalazczych,

- ma ono charakter złożony - w jego skład wchodzą przepisy należące do prawa cywilnego, administracyjnego, finansowego, a nawet karnego, reguluje ono zarówno materialne zagadnienia wynalazczości, jak i proceduralne, np. związane z uzyskaniem patentu.

2. Wynalazek

• Wynalazkiem jest „nowe rozwiązanie o charakterze technicznym, nie wynikające w sposób oczywisty ze stanu techniki i mogące się nadawać do stosowania”:

- wynalazek musi więc być rozwiązaniem nowym i oryginalnym, posuwającym naprzód i rozwijającym umiejętności korzystania z materii,

- powinien także być przydatny w praktyce - musi być rozwiązaniem powtarzalnym i użytecznym.

• Wynalazcy służy prawo do uzyskania patentu oraz żądania wszelkich przywilejów i ochrony, jakie prawo wynalazcze wiąże patentem:

- wynalazca ma prawo wymagać, aby bez jego osobnego żądania wymieniano go w opisach, rejestrach oraz dokumentach i publikacjach jako autora wynalazku,

- gdy wynalazek jest dokonany przez kilka osób, wówczas wszystkim współtwórcom przysługują wymienione uprawnienia.

3. Prawna ochrona wynalazków

• Z cywilnoprawnego punktu widzenia należy odróżnić dwie sfery praw wynalazcy, związanych z dokonaniem wynalazku:

- wyznaczana przez autorstwo wynalazku - prawa wynalazcy są prawami o charakterze osobistym i są niezbywalne, podobnie jak np. osobiste prawa autora utworu literackiego,

- wyznaczająca własność wynalazku, która, podobnie jak własność rzeczy, daje prawo do wyłącznego korzystania i rozporządzania wynalazkiem - te prawa mają charakter majątkowy i są zbywalne, czyli mogą być przenoszone na inne osoby w drodze umowy, a także podlegają dziedziczeniu.

• Ochronę prawną interesów wynalazcy stwarza udzielenie na wynalazek patentu, dokonywane na żądanie twórcy przez urząd patentowy, po przeprowadzeniu szczegółowego, przewidzianego przepisami postępowania.

• Nie udziela się patentów na:

- nowe odmiany roślin i ras zwierząt oraz biologiczne sposoby hodowli roślin i zwierząt,

- sposoby leczenia chorób ludzi i zwierząt oraz ochrony roślin,

- z pewnymi wyjątkami wynalazki, z których korzystanie byłoby sprzeczne z prawem lub porządkiem publicznym,

- programy do maszyn cyfrowych,

- produkty przemian jądrowych,

- naukowe zasady i odkrycia.

• Wymienione rezultaty twórczości intelektualnej nie są więc wynalazkami w rozumieniu ustawy, a ich ochrona prawna wynika z innych przepisów (np. osiągnięcia naukowe utrwalone w postaci wydrukowanej książki lub artykułu - z ustawy o prawie autorskim).

• Podstawowa reguła określająca osoby uprawnione z tytułu wynalazku stanowi, że prawo do uzyskania patentu na wynalazek przysługuje, jak wspomniano już wyżej twórcy wynalazku lub jeżeli wynalazku dokonało więcej osób, prawo to przysługuje im wspólnie - od tej reguły są jedna wyjątki:

- jeżeli wynalazek został dokonany przez osobę zatrudnioną u pracodawcy, w ramach jej obowiązków pracowniczych - prawo do patentu przysługuje pracodawcy, a nie pracownikowi, chyba że strony umówiły się inaczej, odnosi się to również do wynalazków dokonanych w wyniku realizacji innych umów, np. umowy o dzieło,

- w przypadku dokonania wynalazku przy pomocy przedsiębiorstwa - właśnie jemu na mocy ustawy przysługuje prawo korzystania z wynalazku we własnym zakresie, w umowie o udzielenie pomocy strony mogą z góry postanowić, że prawo do patentu na ewentualny wynalazek będzie przysługiwać nie twórcy, lecz przedsiębiorcy - w całości lub części,

- umowy między przedsiębiorcami mogą wskazywać podmiot, któremu przysługuje prawo do patentu w razie dokonania wynalazku w związku z wykonaniem tych umów.

• Przez uzyskanie patentu uzyskuje się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze kraju - zakres przedmiotowy patentu określa tzw. opis patentowy.

• Jednakże prawo wyłączności wynalazcy podlega pewnym ograniczeniom:

- ochrona patentowa działa tylko na terenie Polski - aby zapewnić sobie analogiczną ochronę za granicą, należy zgłosić wynalazek do zarejestrowania w urzędach patentowych odpowiednich państw,

- prawo wynikające z patentu trwa tylko dwadzieścia lat od daty zgłoszenia wynalazku w urzędzie patentowym, a więc nie jest nieograniczone w czasie,

- dozwolone jest korzystanie z wynalazku bez zgody uprawnionego dla celów państwowych, w niezbędnym rozmiarze i bez znacznego uszczerbku dla interesów uprawnionego, jeżeli jest to konieczne w związku z zagrożeniem ważnych interesów państwa, przede wszystkim w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego,

- nie jest naruszeniem patentu stosowanie wynalazku bez zgody uprawnionego dla celów badawczych,

- nie stanowi naruszenia patentu na wynalazek dotyczący środków farmaceutycznych wykonanie leku w aptece na podstawie indywidualnej recepty lekarskiej,

- kto już wcześniej w dobrej wierze korzystał z wynalazku na obszarze kraju, może z niego nadal bezpłatnie korzystać w swoim przedsiębiorstwie w takim jak dotychczas zakresie.

• Jeżeli prawo do patentu przysługuje wspólnie kilku osobom, stosunki między nimi podlegają w zasadzie przepisom kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych:

- współuprawniony może samodzielnie dochodzić roszczeń z powodu naruszenia patentu oraz bez zgody pozostałych uprawnionych korzystać z wynalazku we własnym zakresie,

- w razie uzyskania korzyści w związku z wykorzystaniem wynalazku powinien on przenieść na pozostałych uprawnionych połowę uzyskanej korzyści, w częściach odpowiednich do ich udziałów (w umowie o wspólności patentu współuprawnieni mogą również inaczej uregulować swoje wzajemne prawa i obowiązki.

• Podmiot dysponujący patentem, albo prawami do korzystania z patentu przeniesionymi na niego w drodze umowy, nie może nadużywać swojego prawa - w szczególności nie może go wykorzystywać do stosowania niedozwolonych praktyk monopolistycznych.

• Obywatelom państw obcych i zagranicznym osobom prawnym przysługuje na zasadach określonych w umowach międzynarodowych pierwszeństwo do uzyskania patentu w Polsce według daty pierwszego prawidłowego opatentowania we własnym lub innym obcym kraju, jeżeli zgłoszenie wynalazku w polskim urzędzie patentowym nastąpiło w okresie dwunastu miesięcy od tej daty.

• Wynalazek obywatela polskiego lub polskiego przedsiębiorcy może być zgłoszony do opatentowania za granicą po zgłoszeniu go w polskim urzędzie patentowym.

4. Licencja

• Licencja jest upoważnieniem do korzystania z wynalazku - udziela jej uprawniony z patentu w umowie zawartej z licencjobiorcą, a umowa taka nosi nazwę umowy licencyjnej i wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

• Udzielenie licencji nie oznacza przejścia na licencjobiorcę praw wynikających z patentu:

- w umowie licencyjnej właściciel patentu udziela jedynie zezwolenia na stosowanie wynalazku, przy czym strony ustalają warunki i zakres wykorzystywania wynalazku przez licencjobiorcę,

- jeżeli strony w umowie wyraźne nie ograniczyły zakresu prawa do korzystania z wynalazku, licencjobiorca ma prawo korzystać z niego w takim zakresie jak licencjodawca - licencja pełna,

- udzielenie licencji niepełnej wymaga wyraźnego ograniczenia uprawnień licencjobiorcy w umowie,

- licencjobiorca nie może w zasadzie udzielić dalszej licencji (sublicencji), chyba że umowa mu na to wyraźnie pozwala,

- dalsze udzielanie sublicencji jest ustawowo zakazane.

• Umowa licencyjna może zawierać postanowienie, że licencjobiorca uzyskuje przywilej wyłączności na korzystanie z wynalazku (licencja wyłączna) lub, że obok niego z wynalazku może korzystać jedynie właściciel patentu - w braku takich wyraźnych postanowień udzielenie licencji jednej osobie nie wyklucza udzielania dalszych licencji oraz korzystania z wynalazku przez samego uprawnionego do patentu.

• Z udzieleniem licencji łączy się zazwyczaj wydanie nabywcy odpowiedniej dokumentacji, udzielenie informacji technicznych itd., na wniosek zainteresowanego licencja podlega wpisaniu do rejestru patentowego - osoba posiadająca licencję wyłączną wpisaną do rejestru patentowego może na równi z właścicielem patentu dochodzić roszczeń wynikających z naruszenia patentu, chyba że umowa zawiera odmienne postanowienie.

• Szczególnym rodzajem licencji jest licencja otwarta:

- ma ona miejsce, gdy posiadacz patentu złoży w urzędzie patentowym oświadczenie o gotowości udzielenia licencji na korzystanie z wynalazku, nieodpłatnie lub za odpowiednią opłatą, oświadczenie takie jest nieodwołalne,

- licencja zostaje udzielona z chwilą uzgodnienia przez strony istotnych postanowień umowy albo przez przystąpienie do korzystania z wynalazku i zawiadomienie licencjodawcy,

- licencja otwarta jest licencją pełną i niewyłączną - jej cechą charakterystyczną jest ustawowe ograniczenie wysokości opłaty licencyjnej i odniesienie jej do efektów uzyskanych wskutek korzystania z wynalazku.

• W wyjątkowych przypadkach, gdy posiadacz patentu odmawia zawarcia umowy licencyjnej, urząd patentowy na wniosek zainteresowanej osoby może udzielić zezwolenia na korzystanie z wynalazku w formie licencji przymusowej - może to mieć miejsce w szczególności, gdy udzielenie licencji jest konieczne do zapobieżenia lub usunięcia stanu zagrożenia państwa oraz gdy prawo wyłączne jest nadużywane przez uprawnionego, przez co cierpi zaspokojenie potrzeb społecznych - w decyzji o ustanowieniu licencji przymusowej urząd patentowy określa zakres i czas trwania licencji, warunki jej wykonania, wysokość opłaty, licencja przymusowa nie może być licencją wyłączną.

5. Wzór użytkowy

• Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci:

- jest ono przyczyną większej użyteczności, trwałości lub walorów estetycznych przedmiotu,

- cechą odróżniającą go od wynalazku jest jego forma przestrzenna - proponuje on nową formę danego przedmiotu codziennego użytku, maszyny, narzędzia, co zwiększa jego funkcjonalność, trwałość, wygodę w posługiwaniu się nim itd.,

- nie jest nim nowy kształt przedmiotu o walorach jedynie artystycznych.

• W zasadzie między wzorami użytkowymi i wynalazkami istnieje wyraźna różnica, gdyż są to jakościowo odmienne rodzaje projektów wynalazczych i na innych podstawach dokonuje się ich określenia - może się jednak zdarzyć, że zgłoszony do opatentowania projekt będzie miał jednocześnie cechy wynalazku i wzoru użytkowego.

• Na wzory użytkowe udziela się praw ochronnych, których dowodem jest świadectwo ochronne, wydane przez urząd patentowy - dają one prawo wyłącznego korzystania z wzoru użytkowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na terenie kraju, trwają pięć lat i mogą być przedłużone.

6. Umowa know-how

• Umowa know-how to umowa, w której jedna ze stron zobowiązuje się, za wynagrodzeniem lub bezpłatnie, przekazać drugiej wiedzę techniczną o charakterze poufnym bezpośrednio użyteczną w produkcji - jest więc umową o przekazanie technologii, tajemnic produkcyjnych, gotowej recepty produkcyjnej na określony proces czy wyrób, czasem samego pomysłu lub idei, jak i informacji i doświadczeń w zakresie organizacji przedsiębiorstwa i zbytu produktów (tzw. know-how handlowe).

• Umowa know-how wykształciła się w praktyce życia gospodarczego, nie jest umową nazwaną, a prawo reguluje ją jedynie w sposób fragmentaryczny.

• Przedmiotem umowy know-how, podobnie jak umowy licencyjnej, jest przekazanie wiedzy technicznej - różnica polega na tym, że licencjodawca posiada wyłączność prawną wynikającą z uzyskanego patentu i ma zapewnioną prawną ochronę, natomiast sprzedający know-how ma jedynie wyłączność faktyczną w odniesieniu do danej wiedzy produkcyjnej i wyłączność ta nie jest chroniona żadnym prawem, dlatego istotnym postanowieniem umowy jest zawsze zobowiązanie nabywcy, że zachowa w tajemnicy wiadomości uzyskane od kontrahenta.

7. Międzynarodowa ochrona wynalazków

• Wynalazki, wzory użytkowe, a także inne dobra intelektualne z tej dziedziny odznaczają się tym, że ich skuteczna ochrona wymaga międzynarodowej współpracy prawnej państw:

- uzyskanie patentu w Polsce zapewnia wynalazcy ochronę tylko w naszym państwie, nic go natomiast nie chroni na terenie innych państw,

- aby uzyskać taką ochronę musi wynalazek opatentować także w innych państwach, stwarza to trudne do przezwyciężenia problemy.

• Z tego względu rozwinęła się szeroka współpraca międzynarodowa dotycząca ochrony własności przemysłowej, a szerzej własności intelektualnej:

- system ochrony praw wynalazców stworzony przez konwencję paryską (z 1883 r.) polega na tym, że każde państwo tworzy własny system ochrony prawnej wynalazków, funkcjonujący na jego terenie,

- dodatkowo zgłoszenie wynalazku lub wzoru użytkowego już po uprzednim zgłoszeniu go w innym kraju, korzysta z pierwszeństwa według daty pierwszego prawidłowego zgłoszenia, jeżeli nastąpiło w ciągu dwunastu miesięcy od daty pierwszego zgłoszenia - stwarza to wynalazcy rzeczywistą możliwość uzyskania skutecznej ochrony jego praw do wynalazku w wielu krajach.

Ochrona znaków towarowych

• Znakiem towarowym jest łatwe do zapamiętania oznaczenie produktów, umożliwiające odróżnienie towarów danego producenta od takich samych towarów innych przedsiębiorstw, np. rysunek lub figura, litera lub zespół liter, najczęściej w określonym kroju, kształt butelki, inne formy plastyczne, charakterystyczna barwa lub barwy, a także rozmaite kombinacje tych elementów.

• Istota ochrony prawnej polega na zapewnieniu przedsiębiorstwu z chwilą zarejestrowania znaku towarowego prawa wyłączności w posługiwaniu się nim - naruszenie znaku towarowego polega nie tylko na bezprawnym posługiwaniu się cudzym znakiem, ale także znakiem upodobnionym, mającym wprowadzić klienta w błąd.

• Wobec osób naruszających wyłączność mogą być stosowane sankcje cywilne, a nawet karne;

- sankcje cywilne polegają na tym, że osoba posługująca się bezprawnie cudzym znakiem towarowym ponosi wobec uprawnionego odpowiedzialność deliktową, w ramach której jest obowiązana naprawić wyrządzoną szkodę, wydać uzyskane bezprawnie korzyści, usunąć skutki naruszenia prawa, przy działaniu rozmyślnym, które jest regułą, konsekwencje idą jeszcze dalej,

- sankcje karne obejmują również karę pozbawienia wolności.

• Skala naruszania prawa do cudzego znaku towarowego jest w Polsce znaczna - stanowi ono fragment szerszego zjawiska naruszania własności intelektualnej, w tym przede wszystkim praw autorskich, walka z tym zjawiskiem jest sprawą istotną, bo w pewnym zakresie decyduje o uznaniu Polski na arenie międzynarodowej za kraj cywilizowany.

Ochrona praw autorskich

• Dobra intelektualne powstające w wyniku twórczości naukowej w jej rozmaitych postaciach, literackiej oraz szeroko rozumianej twórczości artystycznej, podlegają ochronie prawnej - odnoszą się do nich prawa autorskie, przysługujące twórcom, oraz tzw. prawa pokrewne, przysługujące np. artystom-wykonawcom do własnych wykonań, czy producentom fonogramów i wideogramów.

• Przedmiotem ochrony w zakresie praw autorskich jest utwór (powieść, wiersz, praca naukowa, podręcznik, utwór muzyczny, projekt architektoniczny), definiowany przez ustawę o prawie autorskim jako każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. - ochroną objęte są w szczególności:

- utwory wyrażone słowami, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne, programy komputerowe),

- utwory plastyczne, fotograficzne i lutnicze,

- utwory w zakresie wzornictwa przemysłowego, architektury i urbanistyki,

- utwory muzyczne, słowno-muzyczne i audiowizualne,

- utwory sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne.

• Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego już w trakcie powstawania:

- twórca dysponuje wyłącznym prawem do utworu bez konieczności spełnienia jakichkolwiek formalności,

- nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego, a więc nie są objęte ochroną, akty normatywne i ich urzędowe projekty, urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole, opublikowane opisy patentowe i ochronne oraz proste informacje prasowe.

• Na prawa autorskie twórcy składają się osobiste prawa autorskie i autorskie prawa majątkowe:

- osobiste prawa autorskie nieograniczone w czasie i niezbywalne - chronią więź twórcy z utworem, a więc prawo do autorstwa, oznaczania utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem, nienaruszalności treści i formy utworu, sprawowania nadzoru nad sposobem wykorzystania utworu, decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności,

- autorskie prawa majątkowe, które mogą być przeniesione na inną osobę w drodze umowy lub upoważniać do korzystania z utworu - stanowią wyłączność twórcy do korzystania z utworu, prawo rozporządzania nim, a przede wszystkim prawo majątkowe do wynagrodzenia za korzystanie z utworu,

- umowa licencyjna określa zakres praw przeniesionych na nabywcę,

- niedopuszczalna jest umowa generalna, dotycząca wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju danego twórcy mających powstać w przyszłości,

- autorskie prawa majątkowe przechodzą na spadkobierców w drodze dziedziczenia.

• Ochronę praw autorskich i pokrewnych tworzą przede wszystkim środki cywilnoprawne:

- twórca może żądać od osoby, która naruszyła jego prawa majątkowe (np. kopiowała w całości lub fragmentach wydaną książkę): 1) zaniechania naruszenia,

- wydania uzyskanych korzyści (kopii), 2) zapłacenia potrójnej wysokości wynagrodzenia (ceny książki), 3) naprawienia wyrządzonej szkody,

- odpowiedzialności podlega zarówno zamawiający, jak i wykonawca kopii,

- sąd może orzec przepadek urządzeń i innych przedmiotów użytych do kopiowania, a także przyznać je poszkodowanemu na poczet należnego odszkodowania,

- rozstrzyganie przez sądy spraw o ochronę praw autorskich odbywa się z zastosowaniem, w specjalnym trybie przyspieszonym, środków zabezpieczających roszczenia poszkodowanego (zabezpieczenie dowodów, zajęcie urządzeń i in.).

• Ustawa przewiduje także odpowiedzialność karną w przypadku poważnego naruszenia praw autorskich (np. przywłaszczenia sobie autorstwa, rozpowszechniania utworu bez zezwolenia, zwielokrotniania utworu), zwłaszcza gdy sprawca uczynił sobie z tej działalności stałe źródło dochodu albo taką działalność organizuje lub nią kieruje.

Papiery wartościowe

Pap wartościowe -specjalny rodzaj dokumentów, uosabiający prawa majątkowe przysługujące osobie, która w danej chwili jest właścicielem papieru. Realizacja wymienionych w nich praw jest możliwa wyłącznie w przypadku przedłożenia lub zwrotu takich dokumentów. Zobowiązania wynikające z pap warto mają zazwyczaj charakter abstrakcyjny, są oderwane od swojej gospodarczej przyczyny.

Podział papierów wartościowych

wg rodzajów praw majątkowych:

-papiery ucieleśniające wierzytelności pieniężne, ściśle określone zarówno co do kwoty, jak i terminu płatności (weksle, czeki, obligacje)

-papiery reprezentujące wierzytelności pieniężne uwarunkowane zajściem zdarzeń losowych (losy loteryjne, polisy ubezpieczeniowe)

-papiery wyrażające prawa udziałowe w spółce akcyjnej

-papiery wyrażające prawo rozporządzenia towarami znajdującymi się pod pieczą wystawcy papieru (rewers, konosament)

wg sposobu przenoszenia praw wynikających z papierów:

-papiery imienne, -papiery na zlecenie, -papiery na okaziciela

Akcja -papier wart, w którym znajduje się wyraz wniesienia do spółki akcyjnej wkładu majątkowego oraz członkostwo tej spółki.

Weksel

Dokument sporządzony w przewidzianej przez prawo formie, zobowiązujący wystawcę lub wskazaną przez niego osobę do bezwarunkowego zapłacenia-w oznaczonym czasie i do rąk określonej osoby-wymienionej w wekslu kwoty. Weksel jest pap wartościowym. Zobowiązania wekslowe mają charakter abstrakcyjny to znaczy, że źródłem ciążącego na dłużniku wekslowym obowiązku zapłaty jest złożenie podpisu na wekslu.

Rodzaje weksli

Weksel trasowany (ciągniony, trata) -jest to polecenie wystawcy weksla skierowane do trasata, aby ten w podanym terminie wypłacił remitentowi oznaczoną w wekslu kwotę. Wystawienie weksla trasowanego jest z reguły fragmentem i następstwem rozliczeń między wystawcą weksla a trasatem i remitentem. Powinien zawierać: -nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu; -polecenie bezwarunkowego zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej ; -nazwisko trasata; -oznaczony termin płatności; -oznaczenie miejsca płatności; -nazwisko osoby na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana; -data i miejsce wystawienia czeku; -podpis wystawcy weksla

Weksel własny -jest przeznaczeniem samego wystawcy, że zapłaci remitentowi oznaczoną w wekslu kwotę.

Weksel gwarancyjny -weksel niezupełny (in blanco). Musi zawierać co najmniej podpis wystawcy lub akceptanta. Weksel niezupełny może być przedmiotem obrotu także przed jego uzupełnieniem.

Zasady obiegu wekslowego

Posiadacz weksla może do terminu płatności przedstawić weksel trasatowi do przyjęcia w miejscu jego zamieszkania. Przyjęciem weksla jest oświadczenie trasata (akceptanta), że zapłaci kwotę wekslową w terminie płatności. Przyjęcie może być również częściowe (trasat akceptuje tylko część kwoty do zapłaty). Poza tym jedynym wyjątkiem przyjęcie winno być bezwarunkowe, każde inne zastrzeżenie jest uważane za odmowę przyjęcia. Oświadczenie o przyjęciu weksla umieszcza się na wekslu (np. „przyjęty”).

Możliwość puszczenia weksla w obieg stanowi regułę. Weksel może być wyłączony z obiegu tylko w skutek wyraźnego zakazu wystawcy („nie na zlecenie”). Weksel może przechodzić wielokrotnie przez ręce tych samych osób. Podstawą obiegu wekslowego jest instytucja indosu (żyra).

Indos to pisemne oświadczenie prawnego posiadacza weksla, że swoje prawa z weksla przenosi na inną osobę. Istnieje indos pełny -zawiera nazwisko indosariusza), indos in blanco -nie wymienia indosariusza.

Awal -poręczenie wekslowe. Poręczyciel wekslowy (awalista) oświadcza w nim, że bierze na siebie odpowiedzialność za dług wekslowy. Poręczenie wekslowe rodzi odpowiedzialność wekslową awalisty a nie poręczyciela. Jeżeli poręczyciel wekslowy zapłaci weksel, nabywa prawa wynikające z weksla przeciw osobie, za którą poręczył oraz przeciw tym, którzy wobec tej osoby odpowiadają z weksla.

Terminy płatności

Weksel za okazaniem jest płatny w chwili przedstawienia go do zapłaty trasatowi. Weksel ten powinien być przedstawiony do zapłaty w ciągu roku od dnia wystawienia, chyba że wystawca oznaczy krótszy lub dłuż termin.

W pewien czas po okazaniu, W pewien czas po dacie, W oznaczonym dniu -powinny być przedstawione do zapłaty bądź w pierwszym dniu bądź w jednym z dwóch następnych dni powszednich.

Jeżeli trasat zaoferuje część należności zobowiązany jest ją przyjąć. Posiadacz weksla nie ma obowiązku przyjmowania zapłaty przed terminem. Nieprzedstawienie weksla do zapłaty przed terminem płatności powoduje, że posiadacz weksla traci wszelkie roszczenia.

Poszukiwanie zwrotne

Możliwość dochodzenia kwoty wekslowej, nie zapłaconej przez trasata, od każdego kto podpisał weksel lub wystąpił w miejsce osoby podpisanej jako jej następca prawny, kolejnych indosantów oraz innych dłużników wekslowych. Posiadacz weksla może wykonać poszukiwanie zwrotne: a)po terminie płatności, jeżeli zapłata nie nastąpiła, b)przed terminem w płatności, jeżeli: -trasat odmówił przyjęcia weksla, -otwarto postępowanie układowe albo ogłoszono upadłość trasata, albo trasat zaprzestał płacenia długów lub przeprowadzone bezskuteczną egzekucję z jego majątku, c)otwarto postępowanie układowe lub ogłoszono upadłość wystawcy weksla, zawierającego zakaz przedstawienia do akceptu. Odmowa przyjęcia lub zapłaty weksla powinna być stwierdzona aktem publicznym zwanym protestem. Protesty weksli sporządzają notariusze a w przypadku niezapłacenia weksla także urzędy pocztowe. Wszyscy dłużnicy wekslowi odpowiadają solidarnie wobec posiadacza weksla. Każdy z dłużników wekslowych odpowiada za cały dług.

Czek

Dokument mający charakter papieru wartościowego, wystawionym w formie dokładnie określonej przez przepisy prawa i zawierającym skierowanie do trasata (banku) polecenie wypłacenia oznaczonej w nim kwoty pieniężnej. Polecenie zapłaty jest bezwarunkowe (nie uzależnione od żadnego zdarzenia lub stanu). Czek jest bezwzględnie płatny za okazaniem. Zobowiązania czekowe mają charakter abstrakcyjny (jedynym źródłem dłużnika czekowego jest to, że podpisał czek).

Elementy: nazwa „czek” w samym tekście dokumentu, polecenie bezwarunkowe, nazwisko bankiera, oznaczenie miejsca płatności, oznaczenie miejsca i daty wystawienia czeku, podpis wystawcy czeku.

Czek bez pokrycia -za wystawienie takiego czeku grozi odpowiedzialność cywilna (wystawca jest zobowiązany naprawić wszelką szkodę majątkową, jaką z tego powodu poniósł posiadacz czeku) i karna (kara pozbawienia wolności do lat 2 i grzywna)

Oznaczenie remitenta: na określoną osobę, na określoną osobę z dodaniem zwrotu „nie na zlecenie”, na okaziciela

Zwrot „nie na okaziciela” uniemożliwia indosowanie. Czek wystawiony na określoną osobę może być przeniesiony na inną osobę przez indos. Śmierć wystawcy nie narusza ważności czeku.

Poręczenie czekowe (awal) -poręczenie powinno wskazywać za kogo je udzielono. W przypadku braku takiej wskazówki uważa się, że poręczenia udzielono za wystawcę czeku. Udzielenie poręczenia oznacza się słowem „poręczam”. Poręczyciel odpowiada tak samo, jak ten za kogo poręczył. Poręczyciel, który zapłacił czek nabywa wszystkie prawa wynikające z czeku przeciwko osobie za którą poręczył oraz wobec wszystkich którzy wobec tej osoby odpowiadają z czeku.

Terminy przedstawienia do zapłaty: 10 dni w Polsce jeżeli został w niej wystawiony; 20 dni jeżeli wystawiony jest w innym kraju niż ten, w którym jest płatny; 70 dni jeżeli miejsca płatności i wystawienia znajdują się w innych częściach świata. Czek, który w terminie nie został przedstawiony do zapłaty nie staje się nieważnym, ale wystawca ma prawo odwołania czeku.

Poszukiwanie zwrotne posiadacz czeku, który we właściwym czasie przedstawił go bankowi i nie otrzymał zapłaty maże wykonać tak zwane zwrotne poszukiwanie swojej należności przeciwko indosantom, wystawcy czeku. Wszystkie te osoby odpowiadają solidarnie, to znaczy każda z nich odpowiada za cały dług. Posiadacz czeku w ramach poszukiwania zwrotnego może żądać: -nie zapłaconej kwoty czekowej; -odsetek ustawowych od dnia przedstawienia czeku do realizacji; -poniesionych kosztów; -prowizji komisowej Posiadacz czeku powinien o odmowie realizacji czeku zawiadomić swojego indosanta i wystawcę w ciągu 4 dni powszednich. Każdy indosant powinien w ciągu 2 dni powszednich zawiadomić swojego poprzednika.

Rodzaje czeków

Gotówkowy -zapłata powinna zastąpić w gotówce

Rozrachunkowy -bank dokonuje zapłaty przez przelanie kwoty czekowej na właściwy rachunek

Zakreślony -czek może zakreślić zarówno wystawca jak i posiadacz czeku. Zakreślenia czeku dokonuje się poprzez umieszczenie na przedniej stronie czeku dwóch równoległych linii. Jeśli między tymi liniami nie ma żadnej wzmianki lub jest wyraz „bank” mamy do czynienia z zakreśleniem ogólnym. Czek z zakreśleniem ogólnym może być przez bank prowadzący rachunek zapłacony tylko innemu bankowi , bądź własnemu stałemu klientowi. Jeżeli między liniami wpisano nazwę bankiera, mamy do czynienia z zakreśleniem szczególnym. Czek z zakreśleniem szczególnym może być zapłacony tylko oznaczonemu bankowi.

Obligacja

Obligacja to papier wartościowy emitowany w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia (wykupu obligacji). Świadczenie emitenta może być pieniężne lub niepieniężne. Świadczenie niepieniężne może polegać na realizacji przyznanego obligatariuszowi prawa: -do udziału w przyszłych zyskach emitenta, -prawa do zmiany obligacji na akcje spółki będącej emitentem tych akcji, -prawa pierwszeństwa do objęcia emitowanych w przyszłości akcji spółki będącej emitentem tych obligacji.

Obligacje mogą być imienny lub na okaziciela. Nabywcami mogą być wszelkie osoby prawne i osoby fizyczne. Obligacje mają oznaczoną wartość nominalną, ale mogą być zbywalne po cenie ustalonej między zbywcą a nabywcą. Obligacja jest dokumentem o sformalizowanej treści. Według ustawy powinna zawierać: powołanie podstawy prawnej emisji, nazwę i siedzibę emitenta, miejsce i numer wpisu do właściwego rejestru, nawę obligacji i cel jej emisji, wartość nominalną i numer kolejny obligacji oraz serię, przy obligacji imiennej -oznaczenie obligatoriusza, ewentualny zakaz lub ograniczenie zbywania obligacji imiennej, datę, od której nalicza się oprocentowane, wysokość oprocentowania, terminy jego wpłaty i miejsce płatności, wysokość oraz zasady udzielania gwarancji oraz oznaczenie podmiotu gwarantującego, zakres i formę zabezpieczenia albo jego braku, miejsce i datę wystawienia obligacji oraz datę nabycia obligacji, podpisy osób uprawnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu emitenta. Do obligacji dołącza się arkusz kuponowy oprocentowania (jeżeli warunki emisji przewidują oprocentowanie) oraz arkusz wykupu obligacji.

Obligacje jako papiery wartościowe mogą być przedmiotem obrotu na giełdzie i poza nią. Sposób i warunki przenoszenia własności obligacji zależą od tego, czy mamy do czynienia z obligacją na okaziciela czy imienną.

Konosament

Dokument wystawiony przez przewoźnika stanowiący dowód przyjęcia ładunku na statek w celu przewozu i legitymuje prawnego posiadacza konosamentu do rozporządzania tym ładunkiem i do jego odbioru.

Elementy: -oznaczenie przewoźnika, -oznaczenie załadowcy, -oznaczenie odbiorcy lub stwierdzenie, że konosament jest wystawiony na zlecenie lub na okaziciela, -nazwa statku, -określenie ładunku z podaniem jego rodzaju, wagi, liczby sztuk, objętości; -oznaczenie zewnętrzne stanu ładunku i jego opakowania; -znaki główne, niezbędne dla stwierdzenia tożsamości ładunku, jeżeli je utrwalono na ładunku, -oznaczenie frachtu; -nazwa miejsca załadowania; -nazwa miejsca wyładowania lub, określenie gdzie i kiedy nastąpi wskazanie miejsca wyładowania; -data i miejsce wystawienia konosamentu; -podpis przewoźnika albo kapitana statku.

Rodzaje: konosament czysty -gdy towar nie jest uszkodzony; -konosament brudny (nieczysty) - taki, w którym przewoźnik zamieścił wzmiankę o złym zewnętrznym stanie ładunku lub jego opakowaniu.

Konosament jest papierem wartościowym mającym zastosowanie przede wszystkim w handlu międzynarodowym.

Listy zastawne

Papier wartościowy emitowany przez bank hipoteczny, w którym bank zobowiązuje się do wypłaty odsetek i wykupienia listu w sposób i w terminach określonych w warunkach emisji.

Rodzaje: hipoteczne listy zastawne, publiczne listy zastawne. Różnica między nimi polega na odmiennej podstawie emisji. Podstawę emisji hipotecznych listów zastawnych stanowią wierzytelności banku hipotetycznego zabezpieczone hipotekami. Podstawę emisji publicznych listów zastawnych stanowią wierzytelności z tytułu kredytów zabezpieczonych gwarancją lub poręczeniem przez skarb państwa, NBP, Wspólnoty Europejskie, WTO. Listy zastawne mogą być nominowane w złotych lub w walucie obcej. Mogą mieć charakter papierów imiennych lub na okaziciela.

Rozstrzyganie sporów gospodarczych

Koszty sądowe w początkowej fazie dochodzenia roszczeń ponosi przede wszystkim strona występująca z roszczeniem (powód), a w ostateczności ta strona, która rozstrzyganą sprawę przegra.

Pojęcie sprawy gospodarczej

Spawami gospodarczymi są sprawy ze stosunków cywilnych między podmiotami gospodarczymi prowadzącymi działalność gospodarczą na zasadach określonych właściwymi przepisami prawnymi, w zakresie prowadzonej przez nie działalności gospodarczej.

Poza wskazanym zakresem ogólnym sprawami gospodarczymi są również sprawy: -ze stosunku spółki; -przeciwko przedsiębiorcom o zaniechanie naruszenia środowiska i przywrócenie stanu poprzedniego; -między organami przedsiębiorstwa państwowego; -między przedsiębiorstwem państwowym lub jego organami a jego organem założycielskim lub organem sprawującym nadzór; -z zakresu postępowania o poprawie gospodarki przedsiębiorstwa państwowego oraz o jego upadłości; -z zakresu prawa upadłościowego i prawa o postępowaniu układowym; -inne

Sądy gospodarcze

Sądy gospo są odrębnymi jednostkami organizacyjnymi utworzonymi w ramach struktury organizacyjnej sądów rejonowych i sądów okręgowych. Poza rozstrzyganiem spraw gospodarczych do ich kompetencji należy także prowadzenie rejestrów. W sprawach gospodarczych zasadą generalną jest rozpoznawanie sporów w pierwszej instancji przez sąd okręgowy -sąd gospodarczy. Wyjątki dotyczą określonych rodzajów spraw zastrzeżonych do właściwości sądów rejonowych.: -sprawy o wartości przedmiotu sporu nie przekraczającej 15000 zł, wszystkie sprawy o prawa niemajątkowe między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Sprawy rozpoznawane w pierwszej instancji przez sądy rejonowe są rozpoznawane w drugiej instancji przez sądy okręgowe, a sprawy rozpoznawane w pierwszej instancji przez sądy okręgowe, w drugiej instancji, rozpoznają sądy apelacyjne.

Przebieg postępowania sądowego w sprawach gospo

Postępowanie sądowe rozpoczyna strona dochodząca roszczeń składając we właściwym sądzie stosowne pismo zwane pozwem. Pozew powinien odpowiadać warunkom formalnym.

Elementy pozwu: -oznaczenie sądu do którego jest skierowany; -imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; -oznaczenie rodzaju pisma; -osnowę wniosku lub oświadczenie oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności; -podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika; -wymienienie załączników;

Warunki szczegółowe dla pozwu: dokładne określenie żądania, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna; przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu.

Przebieg. Gdy wniesiony do sądu pozew odpowiada warunkom formalnym, wtedy sprawa otrzymuje dalszy bieg. Pierwszą czynnością sądową jest doręczenie pozwanemu odpisu pozwu. Na pozwanego nałożony jest obowiązek udzielenia odpowiedzi na pozew (2 tygodnie). W razie nie wniesienia przez pozwanego w terminie odpowiedzi na pozew istnieje możliwość wydania przez sąd wyroku zaocznego na posiedzeniu niejawnym. następnie sąd przeprowadza postępowanie dowodowe i w tym celu wyznacza termin rozprawy. Po wyjaśnieniu wszystkich okoliczności faktycznych sąd zamyka postępowanie dowodowe i przystępuje do wyrokowania.

Wyrokowanie. Sąd może wydać wyrok nie będący wyrokiem zaocznym na posiedzeniu niejawnym w przypadku gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów sąd uzna, że sprawa jest dostatecznie wyjaśniona do ostatecznego rozstrzygnięcia. Dla wydania takiego wyroku niezbędne jest uzyskanie stanowiska pozwanego, wyrażonego w odpowiedzi na pozew. Od wyroku wydanego w pierwszej instancji każda ze stron może się odwołać, od drugiej instancji przysługuje stronom kasacja (warunek, by wartość przedmiotu zaskarżenia była niższa niż 10.000 zł)

Sądownictwo polubowne

Sąd polubowny jest instytucją niepaństwową powołaną do rozstrzygania spraw cywilnych, które swą kompetencję, wyłączającą -w danej sprawie spornej -właściwość sądów państwowych, uzyskuje na podstawie umowy stron (zapisu na sąd polubowny). Sąd polubowny jest powoływany suwerenną wolą stron. Wyrok sądu polubownego ma moc prawną równą wyrokowi sądowi państwowemu i stanowi tytuł egzekucyjny. Po nadaniu mu klauzuli wykonalności staje się tytułem wykonawczym.

Rodzaje. Sąd polubowny ad hoc (jednorazowy) powoływany jest przez zainteresowane rozstrzygnięciem ich sporu strony stosunku umownego drogą stosownego zapisu. Strony poddające spór sądowi polubownemu ad hoc mogą same, aż do chwili rozpoczęcia postępowania określić tryb postępowania. Stały sąd polubowny (instytucjonalny) może być organem właściwym do rozstrzygania sporu bądź to z mocy stosowanego zapisu, bądź z mocy przynależności stron do danej organizacji, stowarzyszenia lub związku. Z reguły sąd taki posiada swój statut określający sposób formowania składu orzekającego.

Zapis na sąd polubowny -w granicach posiadanej zdolności do samodzielnego zobowiązywania się strony mogą poddać pod rozstrzygnięcie sądu polubownego wszelkie spory o prawa majątkowe, z wyjątkiem sporów o alimenty i ze stosunku o pracy. Umowa o poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego powinna być sporządzona na piśmie i podpisana przez obie strony. Strony w drodze stosowanej umowy mogą w każdej chwili uchylić dokonany zapis na sąd polubowny poddając rozstrzygnięcie sprawy sądowi państwowemu. Takie uchylenie wymaga formy pisemnej.

Cechy sądownictwa polubownego

Szybkość -od wyroku sądu polubownego nie przysługuje odwołanie, postępowanie jest jednoinstancyjne.

Taniość -koszty sądów państwowych wynoszą od 5-8%. Apelacja podwaja te koszty. Tutaj trzeba tylko opłacić arbitrów.

Dyskrecja -rozpoznawanie sprawy odbywa się bez publiczności, posiedzenia są zamknięte, wyroku nie ogłasza się publicznie. Miejsce posiedzenia sądu polubownego może być dowolne.

Kompetencja -skład orzekający może składać się z wybitnych znawców konkretnej sfery stosunków gospodarczych. Nie muszą być prawnikami.

Współdziałanie -ideą jest współdziałanie stron, a nie walka.

---