1. Czym charakteryzują się „potoczne koncepcje osobowości”?
są wyraźnie kategoryczne
odporne na informacje falsyfikujące, czyli takie, które nie potwierdzają naszej teorii
budzi w nas dysonans poznawczy
mają nieograniczoną stosowalność
są a-przyczynowe
opierają się na przeciwstawnych określeniach - wiedza potoczna nie zawsze jest prawdziwa.
2. Na czym polegają zniekształcenia w percepcji innych ludzi wynikające ze specyficznego stosunku do samego siebie?
zniekształcenia atrybucyjne na rzecz siebie (tendencje do wysokiej samooceny)
zniekształcenie własnej potrzeby ********* (wynika z potrzeby postrzeganie siebie skuteczniej)
zniekształcenie na temat własnego wkładu w jakiejś sytuacji (gdyby nie ja to…)
3. Na czym polegają zniekształcenia w percepcji innych ludzi wynikające z natury naszej umysłowości?
*umysł dąży do uproszczeń jednym z nich jest np. efekt 1 wrażenia wynika on z błędnego formułowania sądów (zbyt szybkiego z powodu klasyfikowania ludzi w jakiś sposób)
4. Co stanowi istotę diagnozowania?
Wnioskowanie o stanie wewnętrznym danej osoby na podstawie objawów zewnętrznych
5. Charakterystyka poszczególnych rodzajów diagnozy - elementów pełnej diagnozy (klasyfikacyjna, fazy, znaczenia, genetyczna, prognostyczna)
Klasyfikacyjna -(typologiczna porządkująca)
Genetyczna (kauzalna) (ustalenie przyczyn danego zjawiska.)
Celowościowa za cel ma wyjaśnianie znaczenia dla danego układu
Fazy lub diagnoza etapu- określa etap rozwojowy
Prognostyczna (przewidywania) uwzględnia kierunek rozwoju
6. Charakterystyka czynności badawczych specyficznych dla: eksperymentu, obserwacji, wywiadu klinicznego, ankiet i kwestionariuszy, testów).
7.W jakich sytuacjach stosujemy powyższe metody badawcze?
W przypadku wyborów, badań środowiskowych itd..
8. Ewolucja poglądów na temat czynników rozwoju (teoria natywistyczna, socjologiczna i interakcjonizm).
Natywistyczna (biologizm) uczenie się jest najważniejsze. Uczenie bezpośrednie (warunkowania) i uczenie werbalne
W socjologizmie dojrzewanie jest najważniejsze
Interakcjonizm o człowieku decyduje środowisko i czynniki wrodzone
9. Współczesne ujmowanie czynników rozwoju (teoria 4-ch czynników, człowiek jako podmiot rozwoju).
Koncepcja psychologów radzieckich z połowy lat 50 bierze się tam pod uwagę:
1. Czynniki wrodzone, czynniki biologiczne, predyspozycje.
2 Szeroko rozumiane środowisko
3. Pewien element środowiska - intencjonalne zabiegi środowiska - wychowanie
4. Nasza własna aktywność
10. Na czym polega udział czynników biologicznych i społecznych w rozwoju jednostki?
Wew. Zadatki organizmu, predyspozycje
Właściwości układu nerwowego (uwarunkowania genetyczne)
Preferencje indywidualne potrzeby biologiczno społeczne nawyki uzależnienia aspiracje życiowe różnego rodzaju (to czynniki psychospołeczne)
Zew. Poza podmiotowe
Związane ze środowiskiem szeroko rozumianym i jego oddziaływaniami. Warunki fizyczne i społeczne np. klimat, gleba.
Wymaganie środowiska wobec poszczególnych członków, standardy wychowania, normy moralne, prawne, w pewnych zakresach wartości role społeczne.
11. Przykłady znaczenia funkcjonalnego różnych ośrodków mózgowych
Płaty czołowe - część odpowiedzialna za funkcje za funkcje intelektualne i osobowość, aktywność ich jest związana za zdolnością koncentracji, samokontrola w wykonywaniu różnego rodzaju czynności poczęci efektywność uczenia się
W lewej półkuli u 95% praworęcznych i 70% leworęcznych znajdują się ośrodki mowy
Ośrodek Wernickiego- uczuciowy ośrodek dla mowy
Pień mózgu:
Układ siatkowy- warunkuje stan snu i czuwania, zawiera część pobudzającą i hamującą (budzenie się i zasypianie)
Układ limniczny
- hipokamp- odpowiedzialny za pamięć, wydobywanie z pamięci informacji potrzebnych, przerabianie informacji, żeby je zapamiętać
Ciało migdałowate (amygdala) odpowiedzialne za podstawowe reakcje emocjonalne, za nasz nastrój, za pamiec emocjonalną
Wzgórze w międzymózgowiu- wszystkie bodźce przez nie przechodzą i są przesyłane do kory mózgowej i ciała migdałowatego
Półkula lewa: nieco większa u kobiet- odpowiedzialna za inteligencję werbalna (zw. Z mową)
Półkula lewa: nieco większa u chłopców- warunkuje lepsza orientacje przestrzenna, odbiór muzyki, lepsze czytanie map obrazowych.
12. Jakich właściwości człowieka dotyczą uwarunkowania genetyczne?
Zakres złożonych zachowań i właściwości człowieka:
Temperament:reaktywność, aktywność, wydolność, o cechach temperamentu decydują właściwości centralnego układu nerwowego autonomicznego, hormonalnego siatkowego, cechy temp. Ujawniaja się już bardzo wcześnie u noworodków
cechy intelektualne: podstawowe parametry funkcjonowania naszego intelektu
podstawowy nastrój -czyli pewne cechy naszej emocjonalności ( niepokój , lękliwość, radość…)
przeszkody, niezadowolenia, skłonności do uzależnień
skłonności do objadania się i tycia
różnice w jakości przeżyć erotycznych kobiet i mężczyzn
zegar biologiczny, tempo procesów starzenia się
13. Jakie są znaczące dla rozwoju elementy naszej biografii?
rozważanie roli, udziału i wpływu na nasze życie osób znaczących, które stosują wzmocnienie dla naszego zachowania
role społeczne, jakie ma i jak w nich funkcjonuje. Funkcjonowanie w nich daje nam aprobatę społeczna
pewność sytuacji, w których się znajdował powtarzające się dające mu kategorie doświadczeń. Przynoszące pozytywne lub negatywne emocje.
doświadczenia nadzwyczajne, traumatyczne.
14. Jakie są mechanizmy oddziaływania środowiska na nasz rozwój?
Mechanizmy wpływu: podejmowanie świadomego działania wychowawczego
Oddziaływanie niezamierzone ( socjalizacyjne)
Wzmocnienie- stosowanie nagradzania lub karania
Modelowanie społeczne, grupa modeluje nas- uczy poprzez naśladowanie wzorów
Oddziaływanie poprzez perswazję
Stawianie zadań i wymagań
15. Różnice między procesem socjalizacji a wychowania?
Socjalizacja nie jest zamierzona a wychowanie jest świadomym procesem.
16. Jakie cechy zachowania „zawdzięczamy” naszemu temperamentowi?
Co kto robi, co jest treścia jego działania, czyli cechy osobowości, np. poświęcanie się malarstwu, aspekt sprawnościowy zachowań.
17. Charakterystyka klasycznych teorii temperamentu (Hipokratesa-Galena, Pawłowa, Kretschmera, Sheldona).
Hipokrates miał koncepcje spekulatywną na analizie myślowej oparta na wywnioskowaniu, rozumowaniu
Temperament- słowo to wprowadził Galem w II wieku Istota tej koncepcji jest stwierdzenie, że istnieje związek miedzy stanem zdrowia i choroby a także o cechach ludzkiego zachowania. Cechy organizmu, które o tym stanowią to soki obecne w organizmie.
Woda-krew
Powietrze-śluz flegma
Ogień -żółć żółta
Ziemia - żółć czarna
Cechy zachowania chartka. Dla danej osoby
Nadmiar krwii- sangwinik
Nadmiar flegmy -flegmatyk
Nadmiar żółci żółtej- choleryk
Nadmiar żółci czarnej- melancholik
Sangwinik- niestały optymista, przesadne uczucia, płytkie
Choleryk- agresywny, byle, co go wpienia upór niecierpliwość, trwałość przeżyć, szybko reaguje
Flegmatyk-optymista- widno reaguje zimnokrwisty ma mało zainteresowań, apatyk, bierny
Melancholik-smutny, lubi spokój cierpi na kompleks niższości, jest wrażliwy, przeżycia są głębokie
Pawłow -Typologia:
Podstawowe cechy procesów nerwowych:
Siła
Ruchliwość
Równowaga
4 typy układu nerwowego (siła układu nerwowego)
silny
niezrównoważony zrównoważony
(choleryk) ruchliwy mało ruchliwy
(sangwinik) (flegmatyk)
słaby
(melancholik)
Typologia Kretschmera
Zależność miedzy budową ciała a skłonnością do chorób psychicznych:
Schizotymik---budowa asteniczna (typ leptosomatyczny)
Cyklotymik --- budowa pykniczna ( typ pykniczny)
Iksotymik --- budowa atletyczna (typ atletyczny)
Budowa asteniczna -osoby smukłe wysokie delikatnej kości wątłej - typ leppo- nietowarzyska, zamkniętą w sobie, oschła, somatyczny
Budowa pykniczna- osoby okrągłe i pulchne - osoba towarzyska
Budowa atletyczna - mało spokojne, plastyczne, mało drobiazgowe
Typologia Sheldona
Określenie somatypów w nawiązaniu do embriologii
Wyróżnił 3 typy podstawowe:
endomorficzny nawiązuje do entodermy warstwy z której powstają narządy wewnętrzne typ takiego człowieka psychofizyczny to wiscerotonik- dominuje aktywność ze strony narządów wewnętrznych , rozluźnienei mięśni upodobania do fizycznej wygody.
Mezomorficzny odniesienie do mezodermy są to osoby o grubych naczyniach krwionośnych i grubej skóry. Typ to somatotonik (soma-ciało)
Ektomorficzny- od normy ektoderma, z której rozwija się skóra i tkanka nerwowa. Osoby wrażliwe słabo umięśnione, słabe delikatne o wysokim czole. Typ psychiczny-cerebrotonik -wiąże się z myśleniem, rozwiązywaniem problemów
18. Reaktywność i aktywność jako przejawy cech temperamentalnych (przykłady)
Reaktywność to cecha organizmu, która determinuje charakterystyczna dla danej jednostki wielkość (intensywność)reakcji. Na krańcach tego wymiaru znajduje się z jednej strony wrażliwość sensoryczna, z drugiej strony zaś-wydolnosć. Niska reaktywność wyznacza duże zapotrzebowanie na stymulacja , natomiast wysoka reaktywność wiąże się z małym zapotrzebowaniem , przy czym źródłem stymulacji mogą być własne zachowania i stany wewnętrzne, sytuacja , w jakiej znajduje się jednostka, i jej fizyczne oraz społeczne otoczenie. Z kolei aktywność, przejawiająca się w ilości i zakresie podejmowanych działań o określonej wartości stymulacyjnej, pełni istotną funkcję w regulacji poziomu aktywacji. Duży poziom aktywności idzie w parze z niską reaktywnością i odwrotnie- wysokiej reaktywności towarzyszy z reguły niska aktywność Rola aktywności - zgodnie z RTT- jest regulacja aktywacji do poziomu optymalnego, traktowanego tu jako standard regulacji stymulacji.. Reaktywność-nastaiwnie zadaniowe i obronne
19 Jakie czasowe właściwości zachowań określają nasz temperament?
szybkość reakcji - żwawość, utrzymywanie wysokiego tempa aktywności i do łatwej zmiany jednego zachowania (reakcji) na inne, odpowiednio do zmian w otoczeniu
Perseweratywnosć- tendencja do kontynuowania i powtarzania zachowań po zaprzestaniu działania bodźca (sytuacji), który to zachowanie wywołał
wrażliwość sensoryczna: zdolność reagowania na bodźce zmysłowe o małej wartości stymulacyjnej
reaktywność emocjonalna: tendencja do intensywnego reagowania na bodźce wywołujące emocje, wyrażające się w dużej wrażliwości i niskiej vodpornosci emocjonalnej.
wytrzymałość: zdolność do adekwatnego reagowania w sytuacjach wymagających długotrwałej lubn wysoko stymulacyjnej aktywności oraz w warunkach silnej stymulacji zewnętrznej
aktywność: tendencja do podejmowania zachowań o dużej wartości stymulacyjnej lub do zachowań dostarczających stymulacji zewnętrznej (z otoczenia).
20. Na czym polega związek między temperamentem a innymi właściwościami jednostki?
21. Czym charakteryzuje się zachowanie inteligentne?
-znalezienie się w sytuacji dla siebie nowej, zadanie, które jest dosyć złożone, sytuacja złożona-szybkość przyswajania informacji, szybkość uczenia się.
22. Omówienie teorii struktury intelektu (hierarchicznej i równorzędnych czynników).
Hierarchiczna teoria zdolności przyjmuje się w niej, że pewne zdolności szczegółowe są zależne od bardziej ogólnych wszystkie zaś pozostają pod wpływem jednego czynnika, który stanowi inteligencja ogólna.
Teorię tę stworzył na początku XX w psycholog angielski C. Spearman twierdził, że na sprawność każdego działania składają się dwa czynniki. Czynnik specyficzny dla tego właśnie działania oraz czynnik ogólny określany symbolem „g”, którego rola jest różna w zależności od rodzaju działania większa lub mniejsza.
Teoria czynników równorzędnych zakłada wzajemną niezależność poszczególnych zdolności odrzucają tym samym pogląd o istnieniu czynnika”g” inteligencję która w myśl koncepcji hierarchicznej stanowiła ogólną zdolność wpływającą na wszystkie inne, zgodnie z teoriami czynników równorzędnych można rozumieć jedynie jako sumę czy zbiór niezależnych od siebie zdolności elementarnych, najbardziej znanym reprezentantem był J. P. Guiflord -
23. Co to jest tzw. iloraz inteligencji i jak go mierzymy?
Iloraz inteligencji jest to wynik liczbowy testu inteligencji. W klasycznej formie jest on oszacowaniem stosunku wieku umysłowego dla wieku życia. Mierzymy go za pomocą testu inteligencji.
24. Jakie poziomy sprawności intelektualnej możemy zdiagnozować przy użyciu testów inteligencji
140 i wyżej -bardzo wysoka
120-139 - wysoka
110-119 - powyżej przeciętnej
90-109 - przeciętna
80- 89 -poniżej przeciętnej
70-79 - na granicy normy
Poniżej 70- opóźnienie umysłowe
25. Subiektywne, filozoficzne i psychologiczne rozumienie istoty osobowości człowieka.
Subiektywne ujęcie osobowości- przez pryzmat własnego doświadczenia
Filozoficzne ujęcie - istotne składniki /cechy osoby w rozumieniu filozoficznym:
świadomość
wolność i godność
wolna wola
rozum
Psychologiczne ujęcie- psychologiczne ujęcie warunków i czynników -diagnoza czynników.
26. Omówienie różnych osobowości (w nawiązaniu do określonych koncepcji psychologicznych człowieka
Bądź ich określonych przedstawicieli) - teorie typów, cech, rozwojowe, psychodynamiczne, poznawcze.
Teoria typów- najstarszy sposób ujmowania osobowości. Opiera się na tezie, że osobowość koncentruje się wokół cechy głównej dominującej. Kryterium mogą być cechy fizyczne, fizjologiczne, psychiczne
Teoria cech- dyspozycja do określonego zachowania, stała dyspozycja. Cechy wg. niego:
Wspólna: agresywność
Indywidualne: sposób jej wyrażania
Teorie cech mają charakter idiograficzny -każda osoba ma niepowtarzalny zestaw cech. Można wyróżniać cechy, które pozostają w ścisłym związku i ogólne lekko skojarzone z innymi czynnikami.
Wielka 5 czynników osobowości - projekt złożonej analizy czynnikowej.
1. Neurotyczność- cecha opisywana na krańcach z jednej strony lęk nieśmiałość impulsywność egocentryzm zachowanie nerwicowe drugi koniec zadowolenie pewność siebie przewidywalność zachowań.
2ekstrawersja (otwartość na świat towarzyskość serdeczność asertywność) introwersja (skupienie się na sobie brak umiejętności społecznych negatywna cecha w kontaktach z ludźmi niechęć towarzyska)
3 sumienność skłonność do porządku obowiązkowość rozwaga samodyscyplina. Nieodpowiedzialność, niemożność samodyscypliny brak rozwagi w decyzjach.
4. Ugodowość- (przyjemna postawa wobec otoczenia ustępliwość skromność - konfliktowanie się z otoczeniem postawy dominujące twardość w kontaktach z innymi.
5 otwartość na doświadczenia duża aktywności ciekawość wyobraźnia => umysł zamknięty sztywny skłonny do schematyzacji uprzedzeń stereotypów
Teorie rozwojowe
Koncepcja psychoanalityczna rozwoju osobowości mówi się o ewolucji popędu seksualnego ujawnia się to w różnej formie w różnych przejawach na danym etapie życia Freud mówi o fazach rozwoju popędu seksualnego i w każdej z tych faz określone doświadczenia dziecka człowieka mogą prowadzić do fiksacji. Problematyka ta skutkuje cechami osobowości
Psychospołeczny rozwój autor Erik Erickson w rozwoju jednostki ludzkiej istnieje 8 faz, które mają charakter uniwersalny jego zdaniem rozwój polega na pojawieniu się charakterystycznych kryzysów, którego rozwiązanie daje przejście do następnego etapu. Jeśli nieprawidłowo rozwiążemy to pozostają stałe cechy osobowości i podejście do świata.
Koncepcja behawioralna podkreśla rolę środowiska w uczeniu się osobowość to zespół wyznaczonych reakcji i form zachowania nawyki zdobywanie doświadczeń w toku warunkowania reagowanie według wypracowanego schematu.
Koncepcja socjologiczna podkreśla się rolę społecznej całości życie to funkcjonuje w rolach społecznych role to oczekiwanie wobec nas, staramy się pełnić te role zgodnie z oczekiwaniem poczuć spełnienie się.
27. Osobowość w ujęciu tzw. regulacyjnej koncepcji osobowości - jej struktura i istota regulacji zachowań poprzez osobowość.
Według M. Bogdanowicz (1991, s. 232) człowiek żyje, rozwija się i działa w trwałym układzie elementów otoczenia, zwanym środowiskiem oraz w jego zmiennych elementach, czyli w sytuacji. Wyznacznikami jego zachowania są zatem czynniki zewnętrzne oraz mechanizmy wewnętrznej regulacji psychicznej, nazywane osobowością.
Rozróżniamy trzy kategorie procesów regulacyjnych, które tworzą programy złożonych zachowań, zależnych od danej sytuacji. Są to czynności orientacyjno - poznawcze i intelektualne; czynności emocjonalno - motywacyjne oraz czynności wykonawcze, czyli motoryczne formy działania (M. Bogdanowicz, 1991, s. 227, 228). Wszystkie te procesy tworzą układy funkcjonalne cechujące się stałością, zdolnością do organizowania i integrowania wszystkich struktur i są neurologiczną podstawą osobowości. Możemy stwierdzić, iż podstawowym zadaniem osobowości jest pełnienie funkcji centralnego systemu regulacji zachowania.
28. Co składa się na tzw. motywacyjne i poznawcze mechanizmy w osobowości człowieka?
Motywacyjne popędy potrzeby uwarunkowania emocjonalne,
Poznawcze to system wartości system operacyjny struktura „JA”: poczucie tożsamości, poczucie mocy i kontroli i własnej wartości.
29. Rodzaje potrzeb i ich rola regulacyjne w życiu jednostki.
A. H. Maslow wyróżnił następujące potrzeby:
Fizjologiczne
Bezpieczeństwa
Przynależności i miłości
Szacunku
Samourzeczywistnienia
Potrzeby indywidualne to: bezpieczeństwa, poznawcza, osiągnięć, doznawania czułości i afiliacji, dominacji
Potrzeby społeczne: identyfikacji z grupą, działania na rzecz grupy
30. Elementy obrazu świata i własnej osoby i ich wpływ na zachowania jednostki.
31. Charakterystyka tzw. pojęcia własnego Ja i jego poszczególnych elementów (samowiedza, samoocena, samoakceptacja, poczucie kontroli, poczucie tożsamości).
Istota samokontroli polega na podporządkowywaniu różnych sprzecznych dążeń s impulsów, których źródłem mogą być poszczególne mechanizmy regulacyjne, jednej generalnej „strategii” wypracowanej przez jednostkę. Brak samokontroli wyraża się w niezdolności do panowania nad impulsami i emocjami.
Samoocena może być wysoka lub niska. Jest pewnego rodzaju „teorią „
na swój własny temat przede wszystkim na temat wewnętrznych czynników, od których zależy stawianie sobie celów. Teoria ta na ogół uwzględnia, że nasze możliwości są różne w zależności od zadań, jakie realizujemy a także w zależności od okoliczności.
Ogólna ocena samego siebie oparta jest bardzo często na porównaniu swoich osiągnięć ze swoimi aspiracjami. Od wyników takiego porównania zależy poziom samoakceptacji. Poziom samoakceptacji wywiera duży wpływ na emocjonalna równowagę człowieka.
Własne JA- jednym z podstawowych zjawisk rozwoju osobowości jest utworzenie w umyśle jednostki reprezentacji własnej osoby- własnego „ja”. Reprezentacja zajmuje określone miejsce w indywidualnym systemie znaczeń. Umieszczenie w systemie znaczeń jest uzależnione od rzeczywistego położenia jednostki w świecie pociąga to za sobą konsekwencje motywacyjne powstają dążenia do takich zmian w położeniu, które zwiększają pozytywność i ważność (znaczenia) podmiotu.
32. Różnice między osobowością kształtującą się (dzieci i młodzież) a dojrzałą
U małego dziecka większość zachowań spowodowano przez czynniki sytuacyjne
Czynnikiem sytuacyjnym jest stan organizmu
Zachowanie dziecka charakteryzuje krótkotrwałość, chaotyczne, są nieprzewidywalne
Rysy charakterystyczne dla dorosłych - powtarzalność, przewidywalność
Osobowość dojrzała ma swój indywidualny wyraz zachowania są wyznaczone przez bodźce aktualne przez zaktualizowane bodźce. Wyznaczane przez stan organizmu, ubiegłe doświadczenia i względnie stałe wartości.
33. Wybrane przejawy nieprawidłowo ukształtowanej osobowości lub jej zaburzeń.
Zaburzenia zależne od potrzeby:
nadmierna zależność, uległość
lękliwość niepewność
nadwrażliwość emocjonalna, poczucie winy krzywdy
konflikt wewnętrzny, fiksacja pewnych potrzeb
Zaburzenia odnośnie do celów
brak celów
brak określonych wartości
sprzeczne wartości
antypocjalne systemy wartości
bezideowość
nieodpowiedzialność
cele nie na miarę możliwości
Struktury poznawcze
brak umiejętności ……?
brak umiejętności praktycznych
sztywność zachowania,rutyna
34. Co stanowi istotę zdrowej osobowości (zdrowia psychicznego)?
Zdrowie psychiczne to zdolność do miłości i efektywnej pracy.
Jest to przystosowanie do środowiska społecznego
Prawidłowy rozwój i dojrzałość psychiczna
Poczucie zadowolenia i szczęścia
Brak konfliktów napięć i niepokojów
Równowaga, harmonia, integracja f. Psychicznych
1