PODSTAWOWE WYMAGANIA BEZPIECZEŃSTWA
PRZENOŚNE PILARKI DO DREWNA
I. Dane ogólne pilarek
Przenośne pilarki do drewna z piłą łańcuchową zaliczają się do grupy maszyn szczególnie niebezpiecznych. Zgodnie z Dyrektywą 89/392/EWG podlegają obowiązkowi certyfikacji. W Polsce maszyny te podlegają obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa "B".
Istotne ze względów bezpieczeństwa elementy konstrukcyjne spalinowej przenośnej pilarki:
Osłona przednia ręki.
Oporowy zderzak zębaty (ostroga).
Osłona prowadnicy.
Prowadnica.
Piła łańcuchowa.
Osłona tylna ręki.
Uchwyt tylny.
Przycisk przyspiesznika.
Blokada przycisku przyspiesznika (przycisk zezwolenia).
Uchwyt przedni.
II. Wyposażenie i podstawowe cechy funkcjonowania pilarek
Pilarki dostarczone do rąk użytkownika powinny być wyposażone w podstawowe elementy niezbędne do pracy tymi maszynami. W skład kompletnego wyposażenia (oprócz samej pilarki) powinny wchodzić:
Piła łańcuchowa.
Prowadnica.
Osłona transportowa prowadnicy.
Instrukcja dla użytkownika (obsługi).
Inne narzędzia niezbędne do przeprowadzenia montażu, regulacji i konserwacji według instrukcji dla użytkownika (obsługi).
Średnica otworów wlewu paliwa nie powinna być mniejsza niż 20mm, a średnica otworów wlewu oleju mniejsza niż 15mm.
Pokrywy zbiorników powinny mieć elementy łączące, zabezpieczające przed zgubieniem.
Wymagane jest zabezpieczenie przed zamianą pokryw przez zróżnicowane średnice bądź przez jednoznaczne oznakowanie otworów wlewu i odpowiadających im pokryw.
Konstrukcja pokryw tych zbiorników powinna zapewnić brak widocznych wycieków podczas pracy we wszystkich pozycjach roboczych i podczas transportu.
Użytkownik powinien mieć możliwość uzupełniania paliwa i oleju bez utrudnień wykorzystując odpowiednie lejki.
Pilarki spalinowe powinny dawać się łatwo uruchamiać za pomocą rozrusznika. Po uruchomieniu pilarki spalinowej i ustawieniu jej w położeniu pracy tak jak przy przeżynce, strumień trocin powinien być odprowadzany pod spód urządzenia.
W pilarkach spalinowych istotne jest również, aby kierunek przemieszczania się gazów w normalnych pozycjach pracy był kierowany "od operatora" na zewnątrz stanowiska pracy.
Właściwe funkcjonowanie pilarek elektrycznych i spalinowych zapewnia odpowiednie smarowanie piły łańcuchowej. Generalnie pilarki elektryczne i spalinowe są wyposażone w urządzenia do automatycznego smarowania. W pilarkach profesjonalnych stosuje się dodatkowo urządzenia do smarowania piły łańcuchowej uruchamiane ręcznie przez operatora.
III. Elementy sterownicze i regulacyjne pilarek
Elementy sterownicze pilarek powinny zapewniać operatorowi ich łatwe sterowanie rękami w rękawicach ochronnych.
Podstawowym elementem sterowniczym pilarek spalinowych jest przycisk przyspiesznika służący do zmiany obrotów silnika. Powinien on mieć możliwość automatycznego powrotu do położenia biegu jałowego po jego zwolnieniu przez operatora. Powinien być uruchamiany w sposób świadomy oraz z określoną siłą (równą trzykrotnej masie pilarki bez urządzeń tnących i z pustymi zbiornikami).
W razie zimnego uruchamiania silnika powinno się mieć możliwość zablokowania przycisku przyspiesznika w położeniu "biegu jałowego". Blokada ta ulega zwolnieniu automatycznie po uruchomieniu przycisku przyspiesznika.
Bezpieczeństwo pracy pilarki spalinowej zapewnia również odpowiednie działanie wyłącznika zapłonu zatrzymującego maszynę po jego uruchomieniu.
Wyłącznik powinien być jednoznacznie oznakowany, a swoją barwą wyraźnie odróżniać się od korpusu maszyny.
Gaźnik pilarki spalinowej powinien mieć wszystkie niezbędne elementy regulacyjne łatwo dostępne i oznakowane w sposób właściwy, co zapewnia możliwość regulacji obrotów biegu jałowego, a jeśli to jest wymagane także wysokich obrotów.
W pilarkach spalinowych ochroną przed urazami mechanicznymi jest sprzęgło, które może uruchomić napęd łańcucha przy prędkości obrotowej silnika większej niż 1,25 prędkości na biegu jałowym.
IV. Uchwyty i osłony chroniące przed zagrożeniami
Generalnym wymaganiem dla uchwytów i osłon jest zapewnienie możliwości trzymania pilarki rękami w rękawicach ochronnych przy zachowaniu pełnej kontroli nad maszyną w warunkach roboczych, nawet w razie awarii systemu antywibracyjnego.
Wymagania dotyczące wytrzymałości mechanicznej osłon i uchwytów uwzględniają przewidywane obciążenia statyczne i dynamiczne mogące wystąpić podczas użytkowania przenośnych pilarek z piłą łańcuchową.
Niezbędne jest badanie pilarek w podwyższonych i ujemnych temperaturach. Po przeprowadzeniu badań należy sprawdzić, czy osłony i uchwyty nie zmieniły wymiarów geometrycznych oraz czy nie mają złamań i pęknięć.
Zagrożenia występujące podczas pracy pilarką mogą być głównie spowodowane jej odbiciem oraz zerwaniem się piły łańcuchowej. Urządzeniami, które w pilarce chronią przed tymi zagrożeniami są wychwytnik piły łańcuchowej oraz hamulec. Operatora chronią również noszone środki ochrony indywidualnej.
Wychwytnik piły łańcuchowej
Położenie wychwytnika piły w łańcuchowej pilarce przedstawiono na rysunku.
Powinien on znajdować się najdalej - w miarę możliwości - od czoła korpusu pilarki, w odległości najmniej 5mm od środkowej płaszczyzny prowadnicy.
Zaleca się również, aby wychwytnik był wykonany z materiału, który niepotrzebnie nie uszkodzi piły.
Hamulec pilarki
Dotychczas nie ma jeszcze jednolitych wymagań normatywnych dotyczących hamulca przenośnych pilarek do drewna zarówno elektrycznych, jak i spalinowych.
Oba typy maszyn powinny być wyposażone w hamulec uruchamiany przez działanie na osłonę przednią.
Uruchomienie hamulca działającego na osłonę przednią powinno nastąpić wskutek dynamicznego i statycznego działania na tę osłonę.
Oprócz hamulca ręcznego, pilarki (zwłaszcza spalinowe) są wyposażone w inne urządzenia przerywające napęd piły łańcuchowej przez silnik pilarki (może to być sprzęgło odśrodkowe).
Zderzak oporowy zębaty ( ostroga)
Zarówno pilarki elektryczne, jak i spalinowe powinny mieć zamocowany na stałe oporowy zderzak zębaty (ostrogę).
W pilarkach spalinowych dopuszcza się możliwość mocowania zderzaka przez użytkownika, jeśli są one wyposażone w odpowiednie urządzenie służące do tego celu.
Osłona transportowa prowadnicy, naroża i krawędzie
Pilarki spalinowe i elektryczne powinny być wyposażone w osłonę prowadnicy chroniącą człowieka przed urazami mechanicznymi podczas transportu maszyny.
Stan powierzchni naroży i krawędzi powinien uniemożliwiać skaleczenie się lub spowodowanie innych urazów operatora podczas użytkowania pilarki.
V. Inne wymagania dotyczące ochrony przed zagrożeniami
mechanicznymi
Zabudowanie lub osłonięcie części ruchomych zapewniające odpowiednią ochronę przed urazami mechanicznymi.
Wyeliminowanie możliwości zdjęcia obudów i osłon bez użycia narzędzi.
Uniemożliwienie dotknięcia części ruchomych przez otwory wentylacyjne.
Umożliwienie wzrokowego sprawdzenia kontaktu piły z przedmiotem obrabianym przez operatora podczas pracy pilarką.
VI. Wymagania dotyczące hałasu
Dla pilarek spalinowych są określone osiągalne wartości poziomu dźwięku (A) wyznaczone dla tych maszyn. przedstawiono je w tabeli. Zależą one od pojemności silnika i uwzględniają rodzaj pracy tych pilarek.
Typ pracy |
Poziom dźwięku (dB) pilarek o pojemności silnika w (cm3) |
||
|
do 40 |
od 40 do 80 |
powyżej 80 |
Bieg jałowy |
85 |
85 |
85 |
Rozruch silnika |
102 |
105 |
- |
Pełne obciążenie |
100 |
103 |
105 |
VII. Cechy informacji przekazanych w instrukcji dla użytkownika
(obsługi) pilarek spalinowych
Umieszczenie w czołowej części informacji o konieczności dokładnego zapoznania się z instrukcją obsługi przed użyciem pilarki.
Przeznaczenie i zakres zastosowania pilarki.
Przewidywane zabronione zastosowanie pilarki.
Powtórzenie znaków bezpieczeństwa, które są naniesione na pilarce.
Wyjaśnienie każdego symbolu lub piktogramu oznaczonego na pilarce dla zapewnienia bezpiecznego użytkowania.
Wykaz wyposażenia pilarki.
Powtórzone dane techniczne występujące w oznakowaniu pilarki.
Masa.
Pojemność zbiornika paliwa.
Pojemność zbiornika oleju.
Długość cięcia piły łańcuchowej.
Podziałka, charakterystyczny rozmiar (grubość ogniwa napędowego), typ i prowadnica łańcucha.
Liczba zębów koła zębatego napędu piły łańcuchowej.
Maksymalna moc silnika.
Maksymalna liczba obrotów silnika.
Obroty biegu jałowego.
Poziom dźwięku (A).
Poziom mocy akustycznej.
Szczytowy poziom dźwięku C, jeżeli jego wartość przekracza 63hPa (130dB)
Ogólny opis oraz identyfikację podstawowych części za pomocą rysunków
Wytyczne montażu, wstępne regulacje i sprawdzenia.
Wytyczne uruchamiania.
Urządzenia bezpiecznego uruchamiania i zatrzymywania.
Regulacje piły i prowadnicy przy zatrzymanym silniku.
Okresowe sprawdzenia hamulca.
Napełnianie paliwa, zabezpieczenie przed pożarem.
Napełnianie oleju, zabezpieczenie przed pożarem.
Regulacje gaźnika.
Okresowa i codzienna konserwacja, czynności przed uruchomieniem.
Naciąg łańcucha, konserwacja prowadnicy (łącznie z docieraniem), sposoby ostrzeżenia, użycie rękawic ochronnych.
Czynności serwisowe i naprawcze przeprowadzane przez użytkownika.
Przewidywane usterki i sposoby ich usuwania.
Przechowywanie pilarki.
Przechowywanie paliwa.
Wymagania dotyczące środków ochrony indywidualnej i innego sprzętu ochronnego.
Opis urządzeń bezpieczeństwa (łącznie z informacjami o zderzaku oporowym)
Rysunki i diagramy umożliwiające konserwację.
Ostrzeżenia mające zastosowanie przy uruchomieniu, zatrzymaniu, czyszczeniu, magazynowaniu, wykrywaniu uszkodzeń i montażu.
Zagrożenia mogące wystąpić podczas użytkowania pilarki i sposoby ich uniknięcia.
Wytyczne dotyczące specjalistycznych operacji cięcia i powody odrzutu, skutki i środki bezpieczeństwa.
Trzymanie pilarki podczas użytkowania, wysokość cięcia.
Wskazania dotyczące trzymania pilarki dwoma rękami.
Przygotowanie i wykorzystywanie dróg ewakuacyjnych.
Ograniczenie dostępu do stref niebezpiecznych.
Zalecenia odnośnie pracy przy określonej pogodzie.
Zalecenie dla użytkownika, który po raz pierwszy używa pilarkę, aby rozpoczął pracę od cięcia belek umieszczonych na koźle do piłowania lub w łożu.
Zalecenia bezpieczeństwa w celu zmniejszenia ryzyka urazów, pożaru.
Zalecenia bezpieczeństwa w celu zmniejszenia ryzyka porażenia prądem elektrycznym.
Tekst w języku użytkownika, łatwo czytelny.
Odpowiednia terminologia stosowana dla pilarek.
Specjalista ds. BHP
Karol KACZMAREK