Wirusowa biegunka i choroba błony śluzowej bydła Syndrom VD-MD Togawirus - wirus VD-MD Młode do 2 lat , starsze: chore, zarobaczone Droga pok > błona śluzowa ukł pokarmowego > krew ->> inne bł śluz. 1. Wir biegunka bydła VD - enzootyczna - sraczka(brunatno zielonkawy) , krew, włóknik +ślinienie, wypływy z nosa, zapalenie spojówek. 2. Choroba błon śluzowych bydła MD - sporadycznie - objawy ze strony bł śluz jamy ustnej i dróg oddechowych, ślinienie, wypływ z nosa > zasycha i strupy na śluzawicy + biegunka Anatomopatologiczne: - rozlane nieżytowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej - ogniska martwicowe z obwódką przekrwienia, - nadżerki - podniebienie twarde, dziąsła, policzki - nadżerki i płaskie owrzodzenia śluzawicy, okolicy nosa - podłużne, brudnobrązowe nadżerki przełyku !!!!! - ogniska martwicowe z obwódką przekrwienia, nadżerki , owrzodzenia w żwacz, księgi , trawieniec, jelita, skóra głowy i dolnej powierzchni ogona, szpara raciczna i narządy rodne.	Wirusowe zapalenie tętnic koni - arteritis infectiosa equorum Wirus EAV - togairusy Konie w każdym wieku, aerogenno-kropelkowa Powinowactwo - angiotropizm Objawy: zapalenie błon śluzowych, surowiczych, naczyn krwionośnych, obrzęki powiek, kończyn, błon śluzowych nosa, wyciek z nosa, ronienia (brak ciałek wtrętowych w płodach) - wirus rhinopneumoniae Anatomopatologiczne: - małe tętniczki mięśniowe - 0,5mm - obrzęk przydanki, martwica bł środkowej, nacieki limfocytarne i granulocytarne warstwy mięśniowej i przydanki. - uszkodzenia śródbłonka i warstwy wewnętrznej - zakrzepy, wybroczyny (bł. śluz spojówek, jamy nosowej, gardła, krtani, opłucna, osierdzie, wsierdzie, krezka), obrzęki (tkanki podskórnej kończyn,), zmętnienie rogówki, płyn w jamie klatki piersiowej i worku osierdziowym, jamie brzusznej. - obrzękła ściana jelita cienkiego i ślepego, zapalenie nieżytowe(cienki), krwotoczne, dyfteroidalne (jelito ślepe, okrężnica). - obrzęki, zwyrodnienie, przekrwienie - wątroby, nerek, węzłów, śledziony - zawały.
Pomór klasyczny świń - Pestis suum - Togawirus - drogą pokarmową, oddechową, uszkodzona skóra, sprzęt, transport Ostra - posocznica krwotoczna Podostra, przewlekła - przewód pokarmowy i płuca Fazy postaci typowej: 1. zmiany proliferacyjne i wsteczne : śledziony i węzłów chłonnych 2. uszkodzenia i zaburzenia w krążeniu krwi - obrzęki śródbłonków i błony wewnętrznej, nacieczenie ścian naczyń komórkami plazmatycznymi, nekrobioza naczyń 3. zmiany zapalne w narządach : przewód pokarmowy i płuca. Anatomopatologiczne: Postać ostra: - ostry nieżyt żołądka i jelit, wybroczyny w narządach - Nerki - punkcikowate wybroczyny na powierzchni i przekroju (warstwa korowa i miedniczki) - Węzły chłonne - marmurkowatość, (głowy, szyi, miednicy, krezkowe), - Śledziona - ciemnoczerwone ogniska krwotoczne, zawały krwawe, szczególnie na brzegach - wyniesione ponad powierzchnie - Płuca - silne przekrwienie naczyń, obrzęk, wylewy krwi, krwotoczne zapalenie płuc, i wtórnie pasterelloza - charakterystyczny obraz włóknikowego zapalenia płuc z ogniskami zwątrobienia czerwonego i szarego.	Zakaźne zapalenie mózgu i rdzenia koni - togawirus encephalomyelitis ifectiosa equorum Rezerwuar - gryzonie, przenosiciele - komary Amerykańskie zapalenie mózgu: lato, lato-jesień 4 postacie: śpiączkowa, porażenna, agresywna, apoplektyczna WEE - 30% śmiertelności , EEE - 100% śmiertelności Anatomopatologiczne: - przekrwienie, obrzęk - mózgu i rdzenia - żółtaczka, obrzęk węzłów chłonnych, zwyrodnienie miąższowe wątroby i nerek. - zmiany w istocie białej i szarej: wzgórze , podwzgórze, kora, rdzeń - rogi brzuszne. Zwyrodnienie i martwica komórek zwojowych i neuronofagia, wylewy krwi, rozplem gleju, nacieki limfocytów i granulocytów, zapalenie opon mózgowych. - ciałka wtrętowe - jądra komórek zwojowych. Wenezuelskie : podobne do EEE, bardziej objawy uogólnione Śmiertelność - 90%, Anatomopatologiczne: - brak typowych zmian makroskopowych - mikroskopowo - zanik tkanki krwiotwórczej w szpiku, wybroczyny w węzłach chłonnych i śledzionie, - u koni bez obj z OUN- brak zapaleń OUN, tylko drobne wybroczyny - u koni z objawami z OUN - nieropne zapalenie
Postać przewlekła: - dyfteroidalno - martwicowe zapalenie jelit - butony (guziczkowate dyfteroidalno martwicowe strupy) - płytki Peyera, grudki chłonne, jelito grube i ślepe. - powstawanie butonów - wybroczyny i obrzęk grudek chłonnych > guzki martwicowe otoczone pierścieniem przekrwienia > odpada środek martwicy i wypełnia się włóknikiem (warstwowo)> tkanka ziarninowa wokół i pod strupem - buton. Różna wielkość, mogą się zlewać. - płaskie owrzodzenia po odpadnięciu butonów > blizna> nabłonek jelit - błona śluzowa - szorstka, pomarszczona, szarożółta, sucha. - martwica skóry : uszy, kończyny, ogon > autoamputacja OUN - rozsiane nieropne zapalenie mózgu i rdzenia, rozplem gleju, Limfocytarne zapalenie naczyniówki	Japońskie: zwykle łagodny przebieg Rezerwuar - szczególnie ptactwo wodne - czapla Anatomopatologiczne: - zastój krwi w mózgu, punkcikowate wybroczyny, obrzęk - zapalenie - całego mózgu, najpierw wysiękowe> wytwórcze - śródtkankowe nacieki granulocytów> rozrost mikrogleju - nacieki okołonaczyniowe : limfo, eozyno, plazmocyty, makrofagi - proliferujący glej ma postać guzków lub rozlanych nacieków - brak ciałek wtrętowych , nieznacza neuronofagia, - bardziej dotyczy istoty szarej niż białej.

Choroba skokowa owiec - Louping ill - Togawirus Za pośrednictwem kleszczy - Ixodes ricinus - owce, konie, bydło, kozy, jelenie, człowiek - zaburzenia OUN, gorączka- jest we krwi > bezgorączkowy> gorączka - OUN - powinowactwo do móżdżku, uszkadza komórki Purkiniego - objawy niezborności móżdżkowej : potrząsanie głowy, drżenie i podnoszenie kończyn, ruchy skaczące, zaleganie, wiosłowanie, ślinienie, śpiączka. Anatomopatologiczne: - rozsiane nieropne zapalenie istoty szarej mózgu, rdzenia i opon mózgowych. - dotyczy głównie kory móżdżku, mniej wyraźnie podstawy mózgu, kory mózgu i rogów brzusznych rdzenia. - przekrwienie - nacieki naczyniowe : limfocyty, monocyty - proliferacja gleju - zwyrodnienie komórek Purkiniego i Goldiego - zapalenie opon miękkich z naciekami limfohistiocytów	Pryszczyca - Stomatitis aphthosa epizootica Picornawirus aphthae - Przeżuwacze, świnie, ludzie, mięsożerne, rzadziej konie. -droga alimentarna, aerogenna, przez błony śluzowe : zwierzęta domowe, ptaki, owady, pasza, sprzęt, środki transportu. - pęcherze pierwotne - tylko histiologicznie - podniebienie miękki, jama ustna, przełyk, > do krwi > narządy > namnażanie > tkanki nabłonkowe - pęcherze wtórne widoczne makroskopowo. - miejsca predylekcyjne : błona śluzowa jamy ustnej, skóra wymienia, okolice racic, skóra podstawy rogów. Anatomopatologiczne: - błona śluzowa jamy ustnej i skóra (bezzębny brzeg szczęki, śluzówka warg, policzków, rzadziej śluzawica podniebienie twarde i otwory nosowe): pojedyncze lub mnogie pęcherze do wielkości jaja kurzego z żółtoczerwonym płynem, - pękanie pęcherzy - tworzą się nadżerki - dno z czerwonymi brodawkami > pokrywają się żółtawym nieżytowo ropnym wysiękiem > powstaje nowy nabłonek (chyba że wtórne zakażenie - owrzodzenia, blizny). - pęcherze , owrzodzenia, nadżerki - przełyk, tchawica, oskrzela, gardło, przedżołądki - głównie szczyty fałdów żwacza. - postać strupowa - okrągłe, ciemnobrunatne strupy w żwaczu i księgach. Hialinizacja i koagulacja nabłonków i przenikanie krwi. - wybroczyny, obrzęki zapalne - błona śluzowa trawieńca i jelit - wylewy krwi - opłucna, osierdzie, nasierdzie
Choroba pęcherzykowa świń Morbus vesicularis suum - Picornavirus SVDV - tylko świnie, eksperymentalnie inne - kontakt bezpośredni, pośredni - p. pokarmowy, uszkodzona skóra Anatomopatologiczne: - pęcherze wielokomorowe, z surowiczym płynem, 1-3 cm. - tarcza ryjowa, błona śluzowa jamy ustnej, język, szpara międzyraciczna, koronka, sutki, skóra śródręcza, śródstopia. - pęcherze > nadżerki> powikłania : zejście puszki, zanokcica, ropne zapalenie skóry, stawów, pochewek ścięgnowych, kaletek > obrzęk i bolesność stawów > kulawizny > czołganie na nadgarstkach. - ronienia, bezmleczność u karmiących - przyczyna śmierci młodych, zapalenie OUN : ruchu maneżowe, podniecenie, parcie na przeszkody, gryzienie koryt, porażenie.	- płyn w worku osierdziowym - zejście puszki racicznej i zanokcica Postać złośliwa: - młode dobrze odżywione bydło - zmiany zwyrodnieniowe : szkliste, ziarniste, wodniczkowe > martwica rozpływna włókien mięśniowych > nieropne zapalenie mięśnia sercowego bez tworzenia pęcherzy. - zmiany zwyrodnieniowe i martwicowo-zapalne głównie ściany lewej komory i przegrody serca - małe lub większe ogniska smużek nadające wygląd tygrysowaty. > zakrzepy i zastój krwi w narządach. - zwyrodnienie szklisto - woskowe mięśni szkieletowych (udo) - u świń kóz i owiec - łagodnie - świnie i owce - głównie w obrębie racic i wtórne powikłania - kozy - pęcherz i obrzęki błony śluzowej warg i policzków.
Choroba cieszyńska świń - enterowirusowe zapalenie mózgu świń Poliencephalomyelitis enzootica suum - Enterowirus z rodziny Picornaviridae Zakażenie : przewód pokarmowy - migdałki i węzły chłonne > krew > narządy wewnętrzne i OUN , donosowo - namnażanie w opuszce węchowej > OUN 3 stadia kliniczne: - wstępne - prodromalne : kolka godzin-kilka dni, posmutnienie, brak apetytu, wymioty, temperatura 42 - podniecenia : postać mózgowo - rdzeniowa : skurcze toniczno - kloniczne, zgrzytanie zębami, ślinotok, wygięcie kręgosłupa, wiosłowanie, temperatura w normie - 1-3 dni. - porażenia: postać rdzeniowa : porażenia wiotkie, pozycja siedzącego psa, może być od razu po stadium wstępnym, temperatura spada Anatomopatologiczne: - brzęk i przekrwienie: opon i mózgu, splotów naczyniówkowych, - zapalenie płuc, nieżyt p. pok. , wybroczyny w narządach, zwyrodnienie tłuszczowe m. sercowego, - istota szara mózgu i móżdżku, podstawy mózgu i rdzenia kręgowego (rogów brzusznych odcinka lędźwiowego i szyjnego) - głównie: jądra opuszki węchowej , zakręt hipokampu, most i rdzeń kręgowy, zwoje rdzeniowe . - zmiany zwyrodnieniowe komórek zwojowych, rozrost gleju - neuronofagia, nacieki granulocytów okołonaczyniowy, charakter rozsiany	Choroba talfańska - Polimyelitis suum Enterowirus - Picornaviridae - małe prosiaki - 3-16 tyg - zakażenie per os - przebieg łagodny , niezborność ruchów i porażenie kończyn - zapalenie istoty szarej mózgu i rdzenia Anatomopatologiczne: - brak charakterystycznych zmian - uszkodzenie OUN - istoty szarej, rogów brzusznych rdzenia - naczyniowe i okołonaczyniowe nacieki limfocytarne - ogniskowa glioza - zwyrodnienie komórek zwojowych, neuronofagia - rzadko - istota biała : nacieki naczyniowe, rozsiane ogniska glejowe - wszystkie zmiany zapalne głównie w okolicy lędźwiowym, maleje dogłowowo

Pomór królików - Pestis cuniculi - Picornavirus cuniculi - zakażenie: droga aerogenna, pokarmowa. - dorosłe - krócej, więcej pada. - młode - chorują dłużej, więcej przeżywa. - szczególnie króliki mięsne i angorsie, dzikie, zające, świnki morskie. - silna skaza krwotoczna głównie płuc i wątroby - nadostra, ostra. - szczególne powinowactwo do drobnych naczyń: uszkodzenie śródbłonka i zakrzepy, wybroczyny, wylewy krwi w narządach. - obrzęk tkanek - głównie płuca > niewydolność oddechowa. - uszkodzenie : wątroba, nerki, serce, śledziona, jelita, OUN, węzły chł. Anatomopatologiczne: - objawy posocznicy : uszkodzenie naczyń, wybroczyny w narządach - płuca: wybroczyny, wylewy krwi, przekrwienie, obrzęk, rozedma, - nerki : wybroczyny, zatarcie struktury i znaczne przekrwienie - gromadzenie płynu surowiczego w jamach ciała, worku osierdziowym - rozstrzeń prawej komory, zwyrodnienie miąższowe i tłuszczowe wątroby. Histologia: - przekrwienie kapilar okołopęcherzykowych w płucach, płyn surowiczy i erytrocyty w pęcherzykach, rozedma. Wokół oskrzeli, pęchrzyków i naczyń nacieki komórek jednojądrzastych. - nerki - wynaczynienia, zwyrodnienia wodniczkowe nabłonków, rozpad jąder. - grasica: wynaczynienia, przekrwienia, obrzęk, zatarcie struktury, martwica - śledziona : martwica i zanik miazgi białej - nieżyt żołądka i jelit, martwica śluzówki jelit cienkich - nieropne zapalenie mózgu i rdzenia - serce: zwyrodnienie miąższowo szkliste włókien, nacieki limfoidalne	Pomór afrykański świń - Pestis africana suum - Irydowirus - Świnie, dziki, Zakażenie : alimentarna, skóra, kontakt bezpośredni, droga pośrednia Postacie: ostra, podostra, przewlekła. Ostra: - wzrost temp., wylewy krwi, zasinienie skóry, duszność, krwawa biegunka, osłabienie, śpiączka, spadek temp - poda 100%. Podostra, przewlekła : - wyniszczenie organizmu, okresowa gorączka, obrzęk tkanki podskórnej, martwica skóry, zapalenie płuc - pada 30-40%. Anatomopatologiczne: Postać ostra: - posocznica krwotoczna, punkcikowate wybroczyny, wylewy krwi - błony surowicze, śluzowe, jamy nosowej, krtani, tchawicy, żołądka, jelit, pęcherzyka żółciowego, pęcherza moczowego, miedniczek nerkowych. - zmiany krwotoczno martwicowe w płucach , nerkach , węzłach chłonnych, - śledziona : obrzęk krwotoczny - różnica z klasycznym !!!! - obrzęk płuc, tkanki podskórnej, warstwy podśluzowej pęcherzyka żółciowego i przewodu pokarmowego. - surowiczo krwisty płyn w jamach ciała Postać przewlekła: - włóknikowo-martwicowe zapalenie płuc i przewodu pokarmowego Histologia: - martwica w układzie siateczkowo śródbłonkowym - kariorhexis - monocytarne zapalenie mózgu i opon, martwica i zap śródmiąższowe w wątrobie - włóknikowa martwica ścian naczyń i zakrzepy
Parwowirusowe zapalenie jelit psów Enteritis infectiosa canis - Parwowirus - młode psy Zakażenie : kontakt bezpośredni Postać sercowa : psy 3-5 tygodni, nagła śmierć Postać jelitowa: psy 5-10 tygodni - do roku, częściej niż sercowa Anatomopatologia: Postać sercowa: ostre nieropne miokarditis lewej komory, z rozległymi limfocytarnymi naciekami, zmiany zwyrodnieniowe ze śródjądrowymi ciałkami wtrętowymi w komórkach mięśniowych serca. Postać jelitowa: błona śluzowa żołądka jednolicie przekrwiona, rzadziej zmiany obrzękowe, krwawiące nadżerki i owrzodzenia w odźwierniku. - jelita cienkie : błona surowicza atoniczna, pasmowate przekrwienia z wybroczynami, jelito biodrowe - ostry stan zapalny, przekrwienie, wybroczyny, nadżerki, włóknik. Treść płynna, krwistoczerwona. - obrzęk i przekrwienie węzłów chłonnych przewodu pokarmowego - powiększenie śledziony, ogniskowe przekrwienie płuc i wątroby, rozstrzeń serca, wybroczyny. Histologia: - zanik i martwica kosmków, w kryptach zanik lub przerost + śluzowata treść z domieszką nabłonków i leukocytów.	Panleukopenia kotów - wirusowe zapalenie jelit kotów Enteritis infectiosa felium - kotowate, norki, szopy, bardziej wrażliwe młode i rasowe Zakażenie: przewód pokarmowy, oddechowy, pchły - tropizm do szpiku kostnego, tkanki limfatycznej i śluzówki jelit. - w płodzie atakuje komórki móżdżku - zmienijszona ilość leukocytów: panleukopenia i agranulocytoza Anatomopatologia: - głównie jelito cienkie : nieżytowe zapalenie, czasem + włóknik, procesy dyfteroidalno-martwicowe. - jelita: rozszerzone, sztywne, zaczerwienione, w świetle mętny szaro-żóło-czerwony wysięk. - nerki: ostro lub podostre zapalenie kłębków - zwyrodnienie wątroby i nerek, zapalenie płuc, opłucnej, spojówek, śluzówki nosa, - szpik kostny : białożółty, półpłynna konsystencja
Zakaźne zapalenie żołądka i jelit świń - TGE Gastroenteritis infectiosa suum - Koronawirus - młode prosiaki, inkubacja 12-72 h, masowe upadki - objawy w 2 dniu po urodzeniu - zakażenie per os - u macior wymioty, biegunki, utrata mleczności Anatomopatologiczne: - odwodnienie, zapalenie błony śluzowej żołądka i jelit, wybroczyny i owrzodzenia na śluzówce żołądka, ostre nieżytowe zapalenie jelit (czasem krwotoczne), - jelito czcze : zanik kosmków, stos. kosmków do głębokości krypt 1:1 - przekrwienie, zwyrodnienie wątroby i nerek, naczyń krezkowych, zatory w śledzionie, rzadko punkcikowate wybroczyny w nerkach, płucach, pęcherzu moczowym i oponach mózgu. - błona śluzowa jelita jak pergamin - ścięte mleko w żołądku Histologia: - zanik kosmków, wakuolizacja nabłonków, - nacieki neutrofilów i limfocytów w blaszce właściwej błony śluzowej. - kosmki na szczycie maczugowato rozdęte - kosmki mogą się zrastać tworząc brodawkowate wyniosłości	Epizootyczna (epidemiologiczna) biegunka świń Koronawirus PEDV - świnie w każdym wieku Zakażenie: przewód pokarmowy, - infekcja przewodu pokarmowego, podobnie jak TGE - mniejsze padnięcia niż w TGE, dłuższa inkubacja 22-36 h - wymioty i wodnista biegunka - znaczne odwodnienie - zaburzenia RKZ Anatomopatologiczne: - podobne do TGE, ograniczają się do jelit cienkich - ściana wyraźnie zcieńczała , mniej przeźroczysta niż w TGE. - jelita cienkie : rozdęte, przekrwione - szczególnie czcze. - płynna treść - jasnożółte, zielonkawe zabarwienie - w żołądku ścięte mleko - zgrubienie ściany okolicy odźwiernika - brak zmian w jelicie grubym !!! - zwyrodnienie nabłonków i zanik kosmków ale mniej niż w TGE.

Zakaźne zapalenie otrzewnej kotów - FIP Peritonitis infectiosa felium - Koronawirus - Koty - głównie młode 3-24 m-ce. Zakażenie: aerogenna, pokarmowa, uszkodzona skóra - pogryzienia 2 postacie: - Wysiękowa - klasyczna - Sucha - bezwysiękowa Wysiękowa: zapalenie otrzewnej + wysięk surowiczo włóknikowy w jamie brzusznej, rzadziej zapalenie opłucnej. Sucha : zmiany zapalno-ziarniniakowe : wątroba, śledziona, nerki, węzły chłonne, krezka, płuca, układ nerwowy. Anatomopatologiczne: - zapalenie otrzewnej, opłucnej, wysięk surowiczo włóknikowy, naloty włóknika między otrzewną ścienna i trzewną. - ziarniniakowe zapalenie - głównie postać sucha. - zbudowane z komórek limfohistiocytarnych, w centrum martwica karioektyczna. - Płuca : ziarniniaki + śródmiąższowe zapalenie + zakrzepica naczyń. - Wątroba : szkliste zakrzepy - Jelito : zapalenie nieżytowe + nacieki zapalne, zanik mikrokosmków nadżerki nabłonka walcowatego - OUN : nieropne zapalenie opon i tkanki nerwowej.	Wścieklizna - Lyssa Lyssavirus , Rhabdowirusy - ciepłokrwiste kręgowce Zakażenie: pokąsania, ze śliną do skaleczeń, - nośnikiem wirusa w nerwach obwodowych są komórki Schwanna Anatomopatologiczne: - istota szara podwzgórza, rogów Ammona, rdzeń przedłużony i rdzeń szyjny : zmiany zapalno zwyrodnieniowe i obrzmienie. - mogą też być w zwojach nerwowych, śliniankach i nadnerczach. - powstanie guzków glejowych - guzki Babesa - wokół naczyń, komórek zwojowych i wzdłuż dróg nerwowych rozplem komórek limfoidalnych. - ciałka wtrętowe Negriego - w cytoplazmie komórek zwojowych - rogu Ammona - są kwasochłonne. - ostry nieżyt przewodu pokarmowego, wychudzenie, krwotoczne zapalenie żołądka i jelit cienkich. - ciała obce w żołądku
Pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej - Stomatitis vesicularis - Rhabdovirus - bydło, konie, muły, świnie, owce, człowiek. - nie występuje w Europie !!! Zakażenie: kontakt bezpośredni, przewód pokarmowy, dr oddechowe. - gdzie wniknie tam pęcherzyki pierwotne > krew > predylekcyjne : błona śluzowa jamy ustnej, skóra strzyków i racic, kopyt. Anatomopatologia: - na języku i dziąsłach, rzadziej wargi, podniebienie twarde, śluzawica, nozdża - tu tworzą się pęcherze > pękają > nadżerki. - to samo w strzykach i szparze międzyracicznej - zakażenia wtórne, kulawizny - mastitis jako komplikacja	Choroba niebieskiego języka - Febris catarrhalis ovium - Rhabdovirus - owce, kozy, bydło Zakażenie: komar (culex) - 10-90% smiertelność - gorączka (we krwi) > coraz mniej we krwi z czasem > znika - zaburzenia rozwojowe płodów - niedorozwój mózgu i kończyn - zmiany w zakresie błon śluzowych głowy, koronki, mięśni - silne przekrwienie, zaburzenie przepuszczalności naczyń, zakrzepica naczyń obwodowych. - zwyrodnieniowo zapalne procesy, przy wtórnych zakażeniach - martwicowo wrzodziejące. Anatomopatologiczne: - otwory nosowe w strupach, - pysk, uszy, wargi, policzki, język - obrzęk i zasinienie !!!! - błona śluzowa nosa i jamy ustnej - punkcikowate wybroczyny i nadżerki wtórne zakażenia , owrzodzenia i ropnie. - skóra tułowia - przekrwiona, obrzękała, bezwłose plamy, wysięk surowiczy > zasycha w postaci strupów - tkanka podskórna i międzymięśniowa - galaretowaty płyn - obrzęk okolicy podżuchwowej - skóra koronki i brzegu racic - przekrwienie, obrzęk, wybroczyny - obrączkowate ubytki rogu racic
	- mięśnie szkieletowe - zwyrodnienie szkliste, martwica, zapalenie wytwórcze i liczne wybroczyny - kręcz szyi lub skrzywienie boczne głowy ku klatce. - serce : wybroczyny i martwica, krwisty płyn w worku osierdziowym - wynaczynienia w : nasierdziu i opłucnej i początkowym odcinku aorty, tętnicy płucnej, błona śluzowa jamy nosowej, tchawicy, pęcherza moczowego, moczowodów. - Śledziona i płuca - obrzęk - nieżytowo ropne zapalenie jelit Histologia: - martwica błony środkowej tętnic płucnych

Zakaźne zapalenie wątroby psów - choroba Rubartha Hepatitis contagiosa canum - HCC - Adenowirus Zakażenie: przewód pokarmowy, oddechowy Młode psy - 2 tyg - 1 rok - wysoka gorączka, wymioty, żółtaczka, śmierć Lisy - posocznica, zapalenie mózgu i rdzenia, zakaźne zapalenie mózgu i rdzenia lisów. Anatomopatologia: Psy: włóknikowe naloty na powierzchni wątroby, obrzęk ściany pęcherzyka żółciowego, płyn surowiczo-krawawy w jamie brzusznej, wybroczyny w błonach surowiczych, worku osiedziowym, śluzówce gardła i jelit, zapalenie krwotoczne jelit cienkich. - zwyrodnienie tłuszczowe hepatocytów, śródzrazikowe martwice komórek wątrobowych, rozszerzenie i przekrwienie przestrzeni Dissego, wylewy krwi - pstry, mozaikowaty wygląd. - jądra komórek wątrobowych i gwiaździstych, śródbłonek małych naczyń mózgu, kłębki nerkowe - zasadochłonne ciałka wtrętowe - typu B (Cowdry) - ciałak Greena lub Rubartha, - w mózgu ogniska martwicowe i wylewy krwi Lisy: przekrwienie i wybroczyny w oponach mózgu i rdzeniu, narządach, - zapalenie migdałków, jelit, żołądka, płuc, żółtaczka Histopatologia: OUN - przekrwienie, wybroczyny, nieropne zapalenie opon mózgowo rdzeniowych, rzadziej hipoksemiczne uszkodzenie komórek zwojowych, naciek naczyniowy granulocytów, małe ogniska rozpadu osłonek mielinowych.	Białaczka - leucosis, leucaemia - Retrowirusy - nowotworowy, nieodwracalny, postępujący rozplem komórek układu krwiotwórczego. Nieograniczony rozrost młodych niezróżnicowanych komórek szeregu limfocytarnego, granulocytarnego i czerwonokrwinkowego. 3 białaczki: - limfatyczna - lymphadenosis - rozrost limfocytów B i T. - szpikowa - myelosis - rozrost komórek szeregu granulocytarnego - czerwonokrwinkowa - erythrosis - rozrost erytroblastów Białaczki leukemiczne - komórki białaczkowe przedostają się do krwi Białaczki aleukemiczne - nie ma zmian we krwi
		Kofaktory - promotory	Czynniki usposabiające	Źródło zakażenia
		1. Fizyczne - promienie jonizujące - kosmiczne - radioizotopy 2. Chemiczne - metale ciężkie - środki ochrony roślin - nitrozoaminy, benzen - WWA	- laktacja - ciąża - transport - nieprawidł. żywienie - wrażliwość genetyczna	- chore zwierzęta - siara, mleko - krew, wysięk - wody płodowe - mocz, kał - szczepienie - transfuzja krwi
		Guzowata - guzy, śłoninowate, naciekają narządy - chłoniako-mięsak Naciekowa - rozlana - Droga pionowa i pozioma, śródmaciczna
Białaczka bydła - Luecaemia bovum - BLV wirus - Retrowirus Forma enzootyczna - EBB - tylko z komórek B Forma sporadyczna - - powinowactwo do komórek układy limfatycznego. 2 stadia: przedkliniczne - wykrywalne metodami serologicznymi i hematologicznymi , kliniczne - (guzowate) ,objawy. Anatomopatologiczne: Węzły chłonne : powiększone, miękkie, miąższ wynicowuje się ponad powierzchnie przekroju, bryjowate, zatarta granica między korą a rdzeniem, wylewy krwi, ogniskowe zmiany martwicowe o żółto-serowatym wyglądzie, ogniska rozmiękania, może też być postać guzowata - liczne odgraniczone słoninowate guzy. Śledziona : powiększenie wydatne, podtorebkowe krwawienia >pękanie > skrwawienia, miąższ uwypukla się, biało-szare grudki Malpighiego wyraźnie odcinają się od ciemnoczerwonej miazgi, lub grudki mogą być niewidoczne, ogniska martwicowe, równomierne nacieki komórek limfoidalnych, Wątroba: postać naciekowa-rozlana lub guzowata, Rozlana: powiększenie, zaokrąglone brzegi, bryjowata, Guzowata: guzki szaro-białe, smugowato nacieczone komórki białaczkowe Nerki: postać guzowata - jak wątroba, wystają ponad powierzchnie, słoninowate, miękkie, krwawe ogniska.	Choroba maedi-visna - wirus powolny - Retrowirus - owce, kozy - inkubacja kilka miesięcy - kilka lat !!!! namnażanie w komórkach krwi. Maedi - duszność, visna - wymiszczenie - śródmiąższowe zapalenie płuc, demielinizujące zapalenie mózgu i rdzenia. - początkowe objawy z układu oddechowego : duszność, kaszel, zmniejszenie powierzchni oddechowej płuc - ucisk powiększonych komórek na pęcherzyki. - demielinizacja białej substancji mózgu i rdzenia : niedowłady głównie tylnych kończyn, śpiączka, porażenia. W Polsce głównie postać płucna !!!! Anatomopatologiczne: - płuca powiększone, cięższe, gumiaste, szaro-białe guzki. Obejmują całe płuca, przekrój suchy, włókniste zapalenie opłucnej płucnej i zrosty z opłucną ścienną. - w świetle pęcherzyków złuszczone nabłonki, makrofagi, limfocyty, granulocyty, - węzły chłonne śródpiersiowe i oskrzelowe : przerost, powiększenie, twarde, wilgotna powierzchnia. - OUN : zapalenie opon, rdzenia, podstawy mózgu, nacieki okołonaczyniowe limfocytarne, proloferacja gleju - róg Ammona, podwzgórze, czwarta komora, rdzeń. - demielinizacja i rozpad istoty białej.
Serce : - guzowata : prawy przedsionek, guzy różnej wielkości, brak uszkodzeń wsierdzia, guzy gładkie, miękkie, często krwawią, - rozlana : ściana serca zgrubiała, szaro-biały, słoninowaty wygląd, zmiany najpierw ogniskowe> stopniowo naciekają przedsionek i komory. Histologia: naciek komórek limfoidalnych pod wsierdziem i między włóknami mięśniowymi, zanik z ucisku. - niewydolność serca > nagła śmierć Błony śluzowe : - guzowata, rozlana - głównie śluzówka przewodu pokarmowego, moczowego, rozrodczego. - trawieniec, rzadziej przedżołądki, jama ustana, przełyk - zgrubienie błony śluzowej - klika cm - mogą być nacieki warstwy mięśniowej - guzy białaczkowe w błonie śluzowej a w nich żółte ogniska martwicowe.	Niedokrwistość zakaźna koni - NZK Anaemia infectiosa equorym - Retrowirus - konie, muły, osły - układ siateczkowo histiocytarny i erytrocyty Zakażenie: skóra, układ pokarmowy, rozrodczy, oddechowy, owady !!! - posocznica, wybroczyny, obrzęki, zwyrodnienie narządów miąższowych, uszkodzenie śródbłonka naczyń, żółtaczka, hemosyderoza Anatomopatologiczne: - syderocyty w narządach poza śledzioną !!!! Wątroba: syderocyty - środkowe obszary zrazików, tkanka międzyzrazikowa, nacieki limfoidalne, zmiany wsteczne > zanik. Postać ostra : wątroba : powiększona, napięta torebka, spoistość prawidłowa lub wiotka, ciemnobrązowa, wyjaskrawione zraziki. Śledziona : powiększona, ciemnoczerwona, bryjowata, plamiste wybroczyny pod torebką. Węzły chłonne : obrzękłe, powiększone. Nerki : ostry stan zapalny, obrzęk, przekrwienie, wybroczyny. Postać podostra : wyniszczenie organizmy, obrzęki, bladość narządów. Nerki : szare ogniska rozplemu tkanki śródmiąższowej, Wątroba : zmniejsza się obrzęk, wyjaskrawione zraziki Śledziona : zmniejsza się , jaśniejsza, na przekroju jasnoczerwone wyniosłości - śledziona malinowa - ogniskowy rozrost tkanki limfatycznej. Postać przewlekła: brak posocznicy, wyniszczenie, niedokrwistość. Wątroba - muszkatołowa, mniejsza od prawidłowej, rozrost tk. łącznej - marskość Śledziona - wielkości prawidłowej, na przekroju guzowatości, barwy jasnoczerwonej. Postać utajona : widać tylko mikroskopowo

Influenza świń - Influenza suum - Myksovirus infuenzae A suis Myksovirus infuenzae A+ haemophilus suis = ostre śródmiąższowe zapalenie płuc - wszystkie świenie, najczęściej jesień-zima Zakażenie: aerogenna, kropelkowa - namnaża się w komórkach górnych dróg oddechowych > nabłonek oskrzeli i pęcherzyków płucnych > wakuolizacja, złuszczanie nabłonka. Anatomopatologia: - nieżytowe zapalenie górnych dróg oddechowych - przekrwienie błony śluzowej gardła i krtani - śródmiąższowe zapalenie płuc, śluz w oskrzelach - płuca bezpowietrzne, zwątrobiałe, ogniska zapalne, sino-czerwone, rozedma, niedodma, - węzły chłonne oskrzelowe, śródpiersiowe : obrzękłe, soczyste - zapalenie żołądka i dwunastnicy - zwyrodnienie narządów miąższowych - wtórne powikłania - ropne zapalenie płuc Histologia: nacieki okołooskrzelowe, okołonaczyniowe, międzypęcherzykowe, międzyzrazikowe, nacieki zapalne : monocyty i limfocyty	Influenza koni - Influenza equi Wirus A eqiu 1 i 2 - Myksowirus - zapalenie górnych dróg oddechowych , oskrzelików i tkanki okołooskrzelowej. Zakażenie: droga kropelkowa - przebieg łagodny - wtórne zakażenie bakteryjne Streptokokami = choroba brukselka lub flandryjska - odoskrzelowe pęcherzykowe zapalenie płuc. Anatomopatologiczne: - nieżytowe zapalenie błon śluzowych górnych dróg oddechowych - zagęszczenie tkanki płucnej Mikroskopowo : złuszczanie nabłonka, nacieczenie błon śluzowych neutrofilami, zapalenie oskrzeli i tkanki okołooskrzelowej, - nacieki z limfocytów i histiocytów - śródmiąższowe zapalenie płuc - zwyrodnienia białkowe : mięśnia sercowego, nerek Postać przewlekła : zwłóknienie tkanki okołooskrzelowej, śród- i międzyzrazikowej, zamiast nacieków jest słoninowata blizna z tkanki łącznej.
Enzootyczne zapalenie płuc bydła, enzootyczna bronchopneumonia cieląt, parainfluenza bydła - bronchopneuminia enzootica bovum - Wirus parainfluenzy PI3 + rinowirusy, adenowirusy, myksoplazmy, wirus zakaźnego zapalenie nosa i tchawicy - IBR , reowirus, wirus biegunki i choroby błon śluzowych i inne. - łagodny przebieg - zapalenie oskrzeli, tkanki okołooskrzelowej, śródmiąższowej - śródmiąższowe zapalenie płuc Zakażenie: droga aerogenna - głównie cielaki Anatomopatologiczne: - nacieki limfohistiocytarne w tkance śródmiąższowej, szkliste błony w pęcherzykach, - silny rozrost śródpłucnych i okołooskrzelowych grudek chłonnych - proliferacja nabłonka pęcherzyków i oskrzeli - zwężenie światła oskrzeli - charakterystyczne : PI3 - komórki olbrzymie, eozynofilowe śródplazmatyczne i śródjądrowe ciałka wtrętowe - znikają po 7 dniach. Adenowirusy - tropizm do płuc i przewodu pokarmowego, sródjądrowe ciałka wtrętowe w nabłonku oskrzeli, komórkach międzypęcherzykowych, oskrzelowych węzłów chłonnych, martwica nabłonków z zarostowym zapaleniem oskrzelików - bronchiolitis obliterans. Rinowirusy - złuszczanie nabłonka pęcherzyków, komórki olbrzymie, silna proloferacja okołooskrzelowa komórek limfoidalnych - wtórne zakażenia Corynebacterium pyogenes - włóknikowe zapalenie, zwątrobienie czerwone, szare	Pomór bydła - księgosusz Pestis bovina - Paramyxowirus - krowy, owce, kozy \ Afryka, Azja Zakażenie: kontakt bezpośredni, pośredni, droga kropelkowa - namnażanie w węzłach chłonnych i szpiku kostnym, płucach, błonach śluzowych dróg oddechowych, przewodu pokarmowego, krwinkach białych (monocyty) - uszkodzenie naczyń > martwica rozpływna nabłonków, nadżerki - ogniska martwicowe i brzegi nadżerek > odkładanie włóknik > błony rzekome - charakterystyczne w jamie ustnej - biegunka i odwodnienia, wysoka gorączka, światłowstręt, łzotok, nieżytowe zapalenie nosa i spojówek. Anatomopatologiczne: Postać nadostra : śmierć, rozległe wylewy krwi do narządów Postać ostra : wargi, dziąsła, policzki, podniebienie twarde, podstawa języka - plamiste rozlane przekrwienia > żółto-białe wyniosłości> zlewają się > bryjowaty brudny nalot> po usunięciu nadżerki Przedżołądki : wybroczyny, nadżerki, Księgi - wysuszona treść pokarmowa. Trawieniec - obrzęk i przekrwienie, Jelita : cienkie-wylewy krwi, nadżerki, ślepe i okrężnica-podłużne nadżerki i owrzodzenia z dyfteroidalnym nalotem, przekrwienie i wybroczyny, płynny kał i domieszki krwi - słodkawa woń. - Pod wsierdziem, nasierdziem - wynaczynienia, wybroczyny - Wylewy krwi z nalotem włóknikowym : nos, tchawica, oskrzela, - Nadżerki - pęcherz moczowy, pochwa - Obrzmienie przekrwienie i ropne zapalenie spojówek. - skóra szyi, klatki, przyśrodkowych ud, wymię, moszna - wyprysk - znaczne zmiany nekrotyczne w grudkach chłonnych węzłów, śledziony i kępek Peyera
Nosówka psów Febris catarrhalis et nervosa canum, Febris catarrhalis infectiosa canum Wirus nosówki-paramyksowirus -psy, norki, lisy, łasice Zakażnie: per os, oddechowa->tkanka limforetikularna->wiremia -w komórkach nabłonkowych i mezenchymalnych występują kwasochłonne ciałka wtrętowe, w cytoplazmie i jądrach typu A Cowdry (śródbłonek naczyń, mikro- makroglej, kom. zwojowe, rdzeń nadnerczy) Objawy: surowiczny wypływ z nosa, spojówek, apatia, Postać płucna: zapalenie krtani, oskrzeli, płuc, gardła , migdałków, Postać żołądkowo-jelitowa: nieżyt jelit Postać skórna: wysypka pęcherzykowo krostowa Postać nerwowa: ruchy przymusowe, skurcze mięśni, niezborność, porażenie Zmiany anatomopatologiczne: Obraz mało typowy, nieżyt górnych dróg oddechowych, płuca konsystencja oporna, punkcikowate wybroczyny, ogniska niedodmy, rozedmy, w oskrzelach krople śluzu W postaci płucnej: prawie zawsze zakażenia wtórne bak. duża wilgotność, spływa czekoladowy płyn, ropnie-> mogą przebijać opłucną Skóra: 30-50% przypadków, brzucha i wew. pow. ud, pęcherzyki, wtórne zakażenia (krosta) Postać nerwowa: zmiany zapalne w OUN, panencephalitis, przekrwienie i zastój krwi, wysięk do przestrzeni Virchov-Robina i do przestrzei pajęczynówkowej, zwyrodnienie kom. nerw. nacieki limfoidalne i plazmatyczne wokół naczyń, rozplem gleju i neuronofagia, demienilizujące zapalenie mózgu i rdzenia- choroba twardej łapy- nadmierne wadliwe rogowacenie (norki lisy)

Zapalenie nosa i płuc koni oraz wirusowe ronienie klaczy Rhinopneumonitis equorum - EHV1 - ronienie - EHV4 - zapalenie nosa Zakażenie: droga kropelkowa - angiotropowy, rozsiane zapalenie naczyń w wielu narządach, - zapalenie nosa - jesień, zima, wiosna - konie do 2 lat Anatomopatologiczne: EHV4 : zmiany posocznicowe, surowicze wysięki do jamy opłucnowej, tkanki podskórnej, stawów, przekrwienie i obrzęk płuc, Nerki i serce - zwyrodnienie tłuszczowe Śledziona i węzły - miernie powiększone Jelita - obrzęk grudek chłonnych i płytek Peyera, nadżerki i owrzodzenia Histologia: martwica nabłonka bł śluz górnych dróg oddechowych, Wątroba zwyr. tłuszczowe hepatocytów, przerwienie i ogniska martwicowe. Poronione płody, lub rodzą się z zapaleniem płuc EHV1: macica i błony płodowe nie zmienione, Płody- obrzęk tkanki podskórnej i płuc, płyn w jamach ciała, włóknikowe zapalenie oskrzeli, Wątroba: mnogie proskówkowate ogniska martwicowe, Punkcikowate lub plamiste wybroczyny w górnych drogach oddechowych, przewodzie pokarmowym, pod torebką śledziony, nasierdziem , wsierdziem, opłucną, Zażółcenie skóry i błon śluzowych. Przekrwienie nerek, wybroczyny w pęcherzu moczowym, zapalenie i obrzęk opon mózgu	Choroba Bornajska - niesklasyfikowany wirus Encephalomyelitis infectiosa equorym et ovium - konie, owce, rzadziej króliki, bydło, kozy Zakażenie : pokarmowa, oddechowa Konie: - otępienie, śpiączka, podniecenie, ruchy przymusowe, porażenie Owce, krowy: - naprzemian pobudzenie i depresja, ślinienie Króliki: - senność , wychudzenie, opadanie głowy, zgrzytanie zębami Anatomopatologia: - nieropne zapalenie istoty szarej mózgu i rdzenia, - zmiany zwyrodnieniowo zapalne w opuszce węchowej, podwzgórzu, wzgórzu, rdzeniu przedłużonym, rdzeniu kręgowym Histologia: - zwyrodnienie i martwica komórek nerwowych, neuronofagia, - drobne ogniska rozmiękczynowe i wylewy krwi w mózgu u koni.- tym krwotoczny - ciałka wtrętowe Joest-Degena - rogi Ammona, okoliczne zwoje, komórki nerwowe zwojów mózgowo rdzeniowych
Śledziona : martwica kariorektyczna - grudki chłonne Ciałka Dimocka - oskrzela, pęcherzyki płucne, wątroba, śledziona Postać nerwowa: - tuż po poronieniu - niedowłady, niezborność ruchu, porażenia, pozycja siedzącego psa - czucie głębokie zachowane - różnicowanie Bornańskiej Anatomopatologia: - OUN - wybroczyny, wylewy krwi w oponach rdzenia, w rdzeniu kręgowym i przedłużonym - pęchrz moczowy i gruczoł mleczny - zmiany krwotoczne - brak ciałek wtrętowych i neuronofagii

---