USPRAWNIANIE PERCEPCJI WZROKOWEJ
ĆWICZENIA NA MATERIALE OBRAZKOWYM
1. Rozpoznawanie przedmiotów na obrazkach
rozpoznawanie obrazków opisanych słownie;
2. Układanie wg zasady podobieństwa
układanie obrazków według zasady podobieństwa np. w jednym rzędzie zwierzęta, w drugim rośliny, w trzecim owoce ; dobierają odpowiednie obrazki do pory roku itp.;
wyszukiwanie podobieństw i różnic na obrazkach np. wskazanie różnic w 2 obrazkach pozornie identycznych; wyszukanie 2 obrazków identycznych w serii obrazków różniących się szczegółami;
,, co do czego pasuje ?''- dobieranie par przedmiotów pasujących do siebie ;wyszukiwanie podobnego obrazka wśród innych itp.;
,, co zniknęło ?''- podanie nazwy przedmiotu który był wśród innych i został schowany;
,,co zmieniło miejsce ? ", ,, kto zmienił miejsce ''? - odgadnięcie jakie przedmioty ułożone w szeregu zamieniono miejscami , kto z kim zmienił się miejscami ;
3. Rozpoznawanie przebiegu zdarzeń przedstawionych na obrazkach
porządkowanie historyjek obrazkowych wg logicznej kolejności;
dobieranie odpowiednich obrazków pasujących do ilustracji i wyszukiwanie tych , które nie pasują ;
rozpoznawanie czynności i rozumienie sytuacji przedstawionej na obrazku ;
opowiadanie historyjki przedstawionej na obrazku ;wymyślanie innego zakończenia historyjki -rysowanie go ;
4. Składanie całości z części
układanie puzzli , klocków tematycznych ;
układanie pocztówek ,obrazków po uprzednim rozcięciu - na wzorze ,wg wzoru ,bez wzoru ;
ĆWICZENIA NA MATERIALE GEOMETRYCZNYM
1. Rozpoznawanie jednakowych kształtów
różnicowanie figur geometrycznych pod względem kształtu, wielkości i koloru;
segregowanie figur wg określonych zasad;
2. Wyróżnianie i odtwarzanie figur
rysowanie poprzez łączenie kropek;
loteryjki geometryczne ,układanki mozaikowe, domino geometryczne;
odtwarzanie z pamięci uprzednio widzianych wzorów;
3. Wyróżnianie i odtwarzanie układów linii prostych i krzywych
rysowanie wzorków i szlaczków na papierze gładkim ,w linię ,w kratkę;
układanie szlaczków z figur wg wzoru ,z pamięci;
4. Składanie figur z części
układanie figur po uprzednim rozcięciu ,wg wzoru ,z pamięci;
odbijanie stemplami układu figur;
kolorowe wycinanki z figur;
ĆWICZENIA NA MATERIALE LITEROPODOBNYM
1. Rozpoznawanie znaków graficznych i liter
wyszukiwanie danego znaku wśród innych i takiej samej litery wśród innych;
wyszukiwanie liter w tekście;
odtwarzanie z pamięci wcześniej widzianych wzorów;
2. Różnicowanie znaków graficznych i liter podobnych
segregowanie liter podobnych: u-n ,p-b ,d-b;
3. Rozpoznawanie i różnicowanie sylab
wyszukiwanie sylaby demonstrowanej wśród innych;
wyodrębnianie sylab w wyrazach;
4. Rozpoznawanie i różnicowanie wyrazów
wyszukiwanie takich samych wyrazów;
wyszukiwanie wyrazów podobnych.
USPRAWNIANIE KOORDYNACJI WZROKOWO-RUCHOWEJ
1. Zwiększanie ogólnej sprawności i koordynacji ciała
ćwiczenia w marszu ,np.: na palcach ,naśladowanie poruszania się różnych zwierząt;
ćwiczenia w biegu ,np.: bieg z podskokami ,naśladowanie ruchu różnych pojazdów ,zwierząt;
ćwiczenia na równoważni lub ławeczce;
2. Usprawnianie manipulacji przedmiotami
zabawy z piłką ,balonikiem: odbijanie ,podrzucanie ,toczenie;
zabawy z woreczkami: podrzucanie ,łapanie;
rzucanie do celu: piłeczkami ,woreczkami;
rozpoznawanie przedmiotów z zamkniętymi oczyma;
3. Kojarzenie ruchu z obrazem
kreślenie płynnych linii ręką w powietrzu, patykiem na piasku, kredą na tablicy, pędzlem na dużych arkuszach papieru;
zamalowywanie dużych powierzchni;
4. Ćwiczenia koordynacji ręka - oko i usprawnianie precyzyjnych ruchów rąk
malowanie w obrębie konturów;
wydzieranie, wyklejanie, wycinanie;
zabawy konstrukcyjne, majsterkowanie;
rysowanie, układanie wzorów, szlaczków na papierze gładkim, w linię, w kratkę;
kreślenie linii poziomych ,pionowych ,ukośnych;
5. Ćwiczenia kontroli nad wykonywaniem ruchu w odtwarzaniu symboli graficznych
rysowanie po śladzie znaków graficznych i literopodobnych;
samodzielne kreślenie kształtów literopodobnych w liniach wg wzoru.
USPRAWNIANIE PERCEPCJI SŁUCHOWEJ
1. Ćwiczenia rozwijające mowę i wzbogacające słownik
uściślanie rozumienia znaczenia wyrazów, zdań;
słuchanie treści opowiadań, czytanych utworów dla dzieci;
nazywanie przedmiotów, cech, czynności, kolorów itp.;
próby samodzielnego wypowiadania się : opowiadanie różnych zdarzeń, własnych przeżyć, oglądanych filmów, przeczytanych książek;
2. Odtwarzanie struktur dźwiękowych
odtworzenie struktur dźwiękowych wg wzoru np.: układamy przed dzieckiem grupy klocków po 2, 3, 4, przy czym między grupami są przerwy - dziecko patrząc na układ klocków wystukuje go; nauczyciel wystukuje układ dźwięków - dziecko odtwarza go za pomocą układu klocków;
odtwarzanie rytmu lub określonych struktur czasowych np.: dziecko powtarza usłyszany rytm - klaszcząc, podskakując, wytupując go lub zapisuje rytm za pomocą kropek itp.;
3. Różnicowanie sygnałów dźwiękowych
rozpoznawanie i naśladowanie dźwięków z otoczenia;
rozpoznawanie dźwięków wydawanych przez instrumenty i różne przedmioty: potrząsanie, stukanie, ocieranie -,, co gra ?''
,, kto woła ?''- odwrócone dziecko rozpoznaje kto go zawołał , dzieci mogą zmieniać głos np. naśladując głosy zwierząt;
4. Wyróżnianie wyrazów w zdaniu
podział zdania na wyrazy, liczenie wyrazów, układanie klocków odpowiadających ilości wyrazów;
budowanie zdania prostego z podanego wyrazu, rozwijanie zdania;
podział wyrazu na sylaby np.: nauczyciel mówi nazwę przedmiotu sylabami - dziecko wskazuje właściwy przedmiot, potem zmiana ról;
podział wyrazów na sylaby ze słuchu - analiza;
tworzenie wyrazów z sylab - synteza;
tworzenie wyrazów dwusylabowych z jednosylabowych na podstawie obrazka np.: dziecko widzi dom - mówi dom-ki, kot - ko-ty itp.;
rysowanie przedmiotów na podaną sylabę;
liczenie sylab i przyporządkowywanie właściwych obrazków odpowiedniej liczbie klocków np.: 1 klocek - wyrazy jednosylabowe : dom, kot, lis ; 2 klocki - wyrazy dwusylabowe : lal-ka, ba-lon, lo-dy ; 3 klocki - wyrazy trzysylabowe : sa-mo-chód, pa-ra-sol, ta-bli-ca ;
tworzenie łańcuchów sylabowych - na podstawie obrazków i ze słuchu np.; kolejne wyrazy rozpoczynają się ostatnią sylabą wyrazu poprzedniego - ma- ta , ta - ta , ta - ma , ma - ma itp.
zmiana wyrazu przez dodanie lub odjęcie sylaby - rebusy obrazkowe ;
6. Wyróżnianie głosek - analiza i synteza
wyodrębnianie początkowej głoski w wyrazie : wskazywanie przedmiotów, których nazwy zaczynają się daną głoską; grupowanie przedmiotów / obrazków, których nazwy zaczynają się taką samą głoską; wyodrębnianie pierwszej głoski z nazwy obrazka, wyróżnianie samogłosek; słuchowe wyodrębnianie głoski początkowej w dowolnym wyrazie ; tworzenie wyrazów na podstawie podanej głoski;
wyodrębnianie końcowej głoski w wyrazach: wybieranie obrazków lub przedmiotów, których nazwy kończą się daną głoską, np.: lizak , guzik , stolik , ołówek , ogórek , stołek itd.; dobieranie par obrazków, w których nazwa jednego rozpoczyna się taką samą głoską jaką kończy się nazwa drugiego, np.; motyl - lis / kot - torba / dom - mak itp.;
wyodrębnianie środkowej głoski w wyrazach: dobieranie obrazków, których nazwy (trzygłoskowe) posiadają daną głoskę w środku, np.; a - mak, rak; określanie miejsca danej głoski w wyrazach dłuższych, np.: o - rower, młotek / d - wiadro, mydło;
układanie wyrazów z podanymi głoskami; liczenie głosek w wyrazach; wyszukiwanie wyrazów posiadających daną głoskę;
tworzenie nowych wyrazów przez dodanie lub odjęcie głoski - rebusy np.: dodanie początkowej głoski ( as - las ), odjęcie początkowej głoski ( Alina - lina) , dodanie końcowej głoski (kot - koty ) odjęcie końcowej głoski (raki - rak); układanie nowych wyrazów z pierwszych głosek nazw kolejnych obrazków np.: lalka - agrafka - sarna ---- las ; układanie łańcuszka obrazków według głoski początkowej i końcowej np.: lalka - autobus - sok - kot - traktor - rak - krowa - ananas itd.; układanie łańcuszka ze słuchu;
różnicowanie głosek o podobnym brzmieniu : b - p, d - t, w - f np.: półka - bułka / pal - bal/ pąk - bąk - dziecko patrząc na obrazek głośno wymawia nazwę przedmiotu, następnie głoskę początkową i układa po jednej stronie obrazki z głoską ,,p'', po drugiej stronie z głoską ,, b'';
kojarzenie głoski z odpowiednią literą - dziecko wskazuje kartonik z literą odpowiadającą wymawianej głosce oraz obrazek, którego nazwa rozpoczyna się na tę literę;
ćwiczenia syntezy sylabowej - pierwsze ćwiczenia zaczynamy od syntezy sylab jednakowych: ma - ma, ta - ta, la - la , potem pierwsza sylaba stała + druga zmienna : ma - ki , ma - ta , następnie pierwsza sylaba zmienna + druga stała : me - ta , nu - ta - suwaki sylabowe, domino sylabowe, zegary sylabowe, loteryjki sylabowe i rozsypanki sylabowe;
tworzenie sylab zamkniętych trzyliterowych przez łączenie sylaby otwartej ze spółgłoską : ma - k, la - s - czytanie całych wyrazów trzyliterowych;
analiza dźwiękowa wyrazów trzygłoskowych;
przekształcanie wyrazów złożonych z trzech liter przez zmianę środkowej samogłoski , pierwszej i ostatniej spółgłoski : las - los, koc - noc, sok - sos - rozsypanka literowa, suwaki sylabowo- literowe;
przekształcanie wyrazów trzyliterowych jednosylabowych w dwusylabowe przez dodanie samogłoski; kot - ko - ty , las - la - sy itp.-rozsypanka wyrazowa i literowa;
tworzenie wyrazów dwusylabowych z sylab mieszanych : sylaba otwarta + zamknięta --- ko - rek , sylaba zamknięta + otwarta --- las - ka
dowolne zestawianie sylab różnego typu - tworzenie wyrazów, czytanie, dobieranie podpisów do obrazków, porządkowanie zdań opisujących akcję całego obrazka, porządkowanie zdań bez pomocy ilustracji, czytanie krótkich tekstów - domino sylabowe, obrazkowo - wyrazowe, rozsypanki sylabowe, wyrazowe.
USPRAWNIANIE ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
1. Wyrabianie i utrwalanie autoorientacji--- orientacji w schemacie własnego ciała
odtwarzanie prostych pozycji przez naśladowanie wzorów demonstrowanych przez osobę lub przedstawionych na schemacie albo zgodnie ze słowną instrukcją np.: podnieś prawą rękę, chwyć prawą ręką prawe ucho, podskocz na prawej nodze, podnieś lewą rękę, połóż lewą rękę na lewym kolanie, pokaż lewą ręką prawe oko, chwyć prawą ręką lewe ucho itp.;
2. Wyrabianie i utrwalanie orientacji w schemacie ciała osoby stojącej naprzeciw
ćwiczenia przed lustrem i z osobą stojącą naprzeciw;
3. Ćwiczenia orientacji w przestrzeni
wykonywanie poleceń, ćwiczeń wg pokazu, instrukcji słownej np.; stań przed kolegą twarzą, wykonaj w tył zwrot, idź prosto, skręć w lewo, stań obok szafy, podnieś piłkę nad głowę, idź w prawo, stań między kolegą i koleżanką itp.;
łączenie ruchów dziecka z obrazami wzrokowymi: chodzenie po ławeczce, narysowanej ścieżce, omijanie przeszkód - slalomy, odgadywanie czynności wyrażonych ruchem itp.;
4. Ćwiczenia umiejętności prawidłowego odtwarzania wzajemnego położenia przedmiotów na ograniczonej płaszczyźnie i różnicowania układów asymetrycznych
określanie położenia przedmiotu względem siebie i innych przedmiotów np. : połóż ołówek po prawej stronie stolika ,a gumkę po lewej , nad ołówkiem połóż kredkę, pod gumką połóż piórnik , z prawej strony piórnika połóż książkę itp.;
odtwarzanie wzajemnego położenia na wydzielonej i ograniczonej płaszczyźnie: klocków i figur płaskich, symboli graficznych - cyfr, liter i różnych przedmiotów narysowanych na wzorach, schematach, obrazkach w formie odwzorowywania jako nakładanie, układanie, rysowanie, pogrubianie, np.: konturu, łączenie punktów ;
tworzenie kompozycji z różnych elementów w formie mozaikowej, wzorów, szlaczków ;
odtwarzanie obserwowanych układów z pamięci;
wykonywanie ćwiczeń przestrzennych pod dyktando .
USPRAWNIANIE LATERALIZACJI
1. Ćwiczenia usprawniające motorykę ciała
chód na wprost połączony ze skrętami w lewo, w prawo, na sygnał, chód linią zygzakowatą, chodzenie w ślimaka czyli spiralą;
biegi slalomem z omijaniem przeszkód raz z prawej, raz z lewej strony;
podskoki obunóż, na prawej, na lewej nodze - do przodu, do tyłu, w prawo, w lewo;
ćwiczenia z przeszkodami - przeskakiwanie, przechodzenie pod ławeczką, przez ławkę, przez tunel;
,, orły'' na śniegu, piasku;
ćwiczenia na równoważni lub ławeczce - przechodzenie do przodu, do tyłu, bokiem;
2. Podnoszenie sprawności obu rąk
zabawy z piłką, woreczkami - podrzucanie oburącz, prawą ręką, lewą ręką, toczenie piłki, odbijanie, rzucanie do celu, łączenie rzutów i chwytów w ruchu : w chodzie lub biegu;
kreślenie w powietrzu dużych kształtów kulistych, ,,wiatraczki'';
oburęczne malowanie farbami lub kredkami dużych kształtów na papierze, tablicy;
kreślenie równocześnie obu rękoma wzdłuż linii pionowej różnych wzorów;
3. Usprawnianie ruchów palców - ćwiczenia oburącz
lepienie z plasteliny kształtów wymagających ruchów wałkowania;
ćwiczenia ruchliwości palców w zabawach np.: ,, gra na fortepianie'', ,,pisanie na maszynie'';
ugniatanie kul z papieru, piasku, śniegu;
ugniatanie małych kuleczek z kolorowej bibuły i wyklejanie nimi narysowanych konturów;
zbieranie drobnych elementów;
4. Usprawnianie ręki dominującej - ćwiczenia grafomotoryczne
kreślenie wzorów w formie łańcuszka w szerokich liniach;
obrysowywanie szablonów figur i rysowanie figur bez pomocy szablonu;
rysowanie linii pionowych i poziomych, falistych, kolistych, łamanych;
rysowanie po śladzie; rysowanie szlaczków w kratkach;
kreślenie wzorów literopodobnych w liniach i kratkach.
1. Ćwiczenia usprawniające narządy mowy
ćwiczenia żuchwy - unoszenie, opuszczanie, wykonywanie ruchów poziomych, do przodu , do tyłu;
ćwiczenia warg - cmokanie, dmuchanie, parskanie, szeroki uśmiech, zakładanie wargi dolnej na górną i odwrotnie, nadymanie policzków i powolne wypuszczanie powietrza, wyraźne artykułowanie samogłosek;
ćwiczenia języka - wysuwanie, chowanie, przesuwanie języka od kącika do kącika warg, wysuwanie języka na brodę i w kierunku nosa , oblizywanie warg i zewnętrznej oraz wewnętrznej strony zębów, klaskanie językiem ;
ćwiczenia podniebienia miękkiego - ziewanie, chrapanie , wymawianie sylab: ak, ka, ku, aka, oko;
wdech przez nos - unoszenie rąk w górę, wydech ustami z równoczesnym ,, syczeniem''głośniej, ciszej - powolne opuszczanie rąk;
zabawy z piórkiem , z watą - podrzucanie i dmuchanie;
gra na organkach , trąbce, gwizdku.
3. Ćwiczenia wyrazistej artykulacji samogłosek
ćwiczenia przed lustrem - wypowiadanie głosek wyraźnie , przesadnie - szeptem i na głos, każdą osobno : a, o, u, e, y , i, razem : aoueyi ;
powtarzanie wyrazów, zdań, czytanie wyraziście wypowiadając samogłoski, wydłużając je, szeptem i na głos.
Chmielewska E. Zabawy logopedyczne i nie tylko , MAC S.A., Kielce 2001.
Czajkowska I.Herda K. Zajęcia korekcyjno- kompensacyjne w szkole , WSiP Warszawa 1989.
Micorek M. Materiały pomocnicze do zajęć korekcyjno- kompensacyjnych z dziećmi sześcioletnimi i siedmioletnimi , WOM Bielsko - Biała 1995.
|