DIETA W ZESPOLE JELITA NADWRAŻLIWEGO
Opracowała diet. T. Korab
/W OKRESIE WYSTĘPOWANIA BIEGUNEK/
W okresie występowania biegunek należy stosować dietę łatwo strawną, niskotłuszczową, z ograniczeniem błonnika (szczególnie jego nierozpuszczalnej frakcji).
Błonnik nierozpuszczalny przyspiesza perystaltykę i działa drażniąco na jelita.
Aby zredukować to nie pożądane w okresie biegunek, działanie błonnika należy:
dobierać w diecie delikatne warzywa i dojrzałe owoce
stosować warzywa gotowane, rozdrobnione
owoce spożywać bez skórki i pestek, najlepiej w postaci przecierów lub soków
stosować oczyszczone produkty zbożowe
Potrawy przyrządza się metodą gotowania w wodzie, na parze, duszenia bez tłuszczu, pieczenia w folii lub w pergaminie.
W diecie ogranicza się tłuszcze, zwłaszcza zwierzęce (smalec, słonina, boczek), oraz tłuste mięsa, wędliny, podroby, tłuste sery - żółte, topione.
Z uwagi na ograniczenie błonnika w diecie, stosuje się wyłącznie pszenne pieczywo (chleb, bułki, sucharki, wafle), drobne kasze (ryż, manna, kaszka kukurydziana, płatki owsiane - ze względu na obecność w nich pektyn), drobne makarony.
Z diety należy wykluczyć pokarmy przyspieszające perystaltykę jelit:
Produkty wysokoresztkowe - bogate w błonnik nierozpuszczalny ( otręby pszenne, pieczywo
razowe, grube kasze, ciemny ryż, surowe warzywa i owoce ze skórką i pestkami )
2. Pokarmy zawierające cukry , które wywołują procesy fermentacyjne w jelitach:
fruktozę - ( występuje w miodzie, słodkich owocach, sokach owocowych, szczególnie w
soku jabłkowym )
laktozę - ( występuje w mleku słodkim; mleko słodkie można częściowo zastąpić jogurtem,
jeżeli pacjent toleruje )
rafinozę i stachiozę - ( występują w warzywach strączkowych i cebulowych )
- procesy fermentacyjne w jelitach może wywołać również sorbitol - słodka substancja
występująca w produktach takich jak : guma do żucia, galaretkowate słodycze, dietetyczne
dżemy, czekolady, słodziki sorbitolowe; dużo sorbitolu zawierają też soki jabłkowy,
gruszkowy, winogronowy, śliwki suszone, świeże, wiśnie, gruszki.
3. Kwaśne owoce i warzywa ( bogate w kwasy organiczne ).
4. Napoje i dania zimne, słone, pikantne.
5. Ostre przyprawy ( pieprz, ostra papryka, chili, ocet, musztarda ).
6. Wody mineralne gazowane.
7. Tłuszcze, szczególnie zwierzęce ( smalec, słonina, boczek).
8. Używki: kawę prawdziwę, alkohol.
9. Mięsa przerośnięte tkanką łączną (ścięgna, powięzi, błony). Białko tych mięs wzmaga skurcze
jelit.
Wskazane jest chude mięso ( drób, chuda wołowina, cielęcina, królik ); chude ryby ( dorsz,
sandacz, morszczuk, lin, szczupak.
10.Warzywa i owoce wzdymające ( kapusta, kalafiory, groch, fasola, soja, soczewica, pory,
cebula, czosnek, ogórki, gruszki, czereśnie, śliwki ) oraz buraki i paprykę ze względu na
działanie rozwalniające.
Warzywa i owoce dozwolone w diecie to:
marchew, pietruszka, seler, ziemniaki, cukinia, kabaczki, patisony, pomidory bez skórki,
zielona sałata w ograniczonej ilości, jabłka, banany, owoce jagodowe w postaci przecierów.
W diecie należy uwzględnić produkty obniżające perystaltykę jelit:
1. Mąka ziemniaczana ( kisiele ).
2. Żelatyna (galaretki owocowe, mięsne ).
3. Napoje garbnikowe ( mocna gorzka herbata, napar z suszonych czarnych jagód, kakao gorzkie
na wodzie, czerwone wino wytrawne ).
4. Warzywa i owoce bogate w błonnik rozpuszczalny - pektyny ( marchew, dynia, jabłko tarte,
banany ). Pektyny mają zdolność absorbowania wody, dzięki czemu mają zastosowanie w
leczeniu biegunek.
5. Ryż ( kleiki z ryżu, ryż z jabłkami, ryż z warzywami takimi jak marchew, pietruszka, seler ).
6. Napoje i dania gorące.
7. Suche pożywienie.
Należy również pamiętać o wypijaniu odpowiedniej ilości płynów ( 2 - 3 litry na dobę ), aby nie dopuścić do odwodnienia organizmu.
Mogą to być: nie gazowana woda mineralna, mocna gorzka herbata ( jeśli pacjent toleruje ), napar z rumianku, mięty, suszonych czarnych jagód.
PRZYKŁADOWY JADŁOSPIS W BIEGUNCE
I ŚNIADANIE
Pieczywo pszenne, omlet na parze, pomidor bez skórki, napar z suszonych czarnych jagód.
II ŚNIADANIE
Galaretka z bananami, biszkopty.
OBIAD
Zupa jarzynowa przetarta z grzankami, ryż na sypko, pulpety z cielęciny, marchewka gotowana,
woda z czerwonym winem wytrawnym.
PODWIECZOREK
Surowe jabłko tarte, wafle.
KOLACJA
Pieczywo pszenne, galaretka drobiowa, sok przecierowy rozcieńczony.
DIETA W ZESPOLE JELITA NADWRAŻLIWEGO
/ DIETA W OKRESIE WYSTĘPOWANIA ZAPARĆ /
W postaci zaparciowej zespołu jelita nadwrażliwego dieta zależy od rodzaju zaparć.
W zaparciach atonicznych, stosuje się dietę bogatoresztkową obfitującą w błonnik pokarmowy, zwłaszcza jego nierozpuszczalną frakcję ( celulozy, hemicelulozy, ligniny ). Odgrywa on w diecie bardzo ważną rolę :
zwiększa objętość mas kałowych
wiąże wodę ( przez co nawadnia masy kałowe, poprawiając ich konsystencję )
przez mechaniczne drażnienie jelit, przyspiesza przesuwanie się mas kałowych w jelitach, a co za tym idzie, ich wydalanie
Dieta powinna zawierać 30 - 50g błonnika.
Dobrym jego żródłem są otręby pszenne, grube kasze, ciemny ryż, pieczywo razowe, buraki, papryka, kiszona kapusta, owoce zawierające drobne pestki ( maliny, truskawki, porzeczki, agrest ).
W diecie bogatoresztkowej mają zastosowanie suszone owoce, zwłaszcza śliwki, morele, rodzynki.
Korzystne działanie na perystaltykę jelit mają również kawa prawdziwa, esencjonalne buliony, rosoły, jogurt, kefir, śmietanka, kompoty z suszonych śliwek, soki owocowe, wody mineralne, siemię lniane, potrawy ostro przyprawione, zimne napoje.
Potrawy mogą być przyrządzane różnymi metodami (gotowanie, duszenie, pieczenie, smażenie )..
W zaparciach spastycznych, kiedy występują stany skurczowe oraz zapalne jelit, a także wzdęcia, obowiązuje dieta łatwo strawna z ograniczeniem błonnika w postaci surowej.
Dieta powinna oszczędzać chory narząd (jelita ), a jednocześnie dostarczać odpowiednią ilość
treści pokarmowej i płynów, aby zwiększyć objętość stolca i odpowiednio go nawodnić.
Błonnik podaje się w postaci warzyw i owoców gotowanych i rozdrobnionych oraz w postaci
przecierów i surowych soków.
Można stosować namoczone suszone śliwki ( szczególnie na czczo ).
Z diety wyłącza się produkty zawierające błonnik nierozpuszczalny: pieczywo razowe, grube
kasze ( gryczana, pęczak ), otręby pszenne, warzywa i owoce w postaci surowej.
Stosuje się pieczywo pszenne, jasne, czerstwe.
Zaleca się produkty wzmagające procesy fermentacyjne w jelitach ( cukier buraczany, cukier
mleczny, woda z miodem, soki owocowe, warzywne, zsiadłe mleko, jogurt, kefir ).
Korzystnie działają tłuszcze łatwo strawne takie jak masło czy oliwa, podawane na
czczo.Ułatwiają one przesuwanie się mas kałowych w jelitach.
Należy ograniczyć spożycie mięs bogatych w tkankę łączną ( błony, ścięgna, powięzi ), gdyż
białko tych mięs wzmaga skurcze jelit. Wskazane jest chude mięso (cielęcina, chuda
wołowina, drób, królik ), oraz chude ryby ( dorsz, sandacz, szczupak, morszczuk, lin ).
Ogranicza się używki: mocną kawę, herbatę ( zawierają one kofeinę i teinę, które zwiększają
kurczliwość mięśniówki jelita cienkiego i grubego, nasilając dolegliwości ), z tego samego
powodu ogranicza się alkohol.
Nie należy pić napojów gazowanych, ( przyspieszają one perystaltykę jelit, są również przyczyną gromadzenia się nadmiernej ilości gazów w przewodzie pokarmowym ).
8. Z diety wyklucza się warzywa i owoce wzdymające ( kapusta, groch, cebula, pory, ogórki,
czosnek, gruszki, czereśnie, śliwki ).
9. Nie należy jeść produktów o działaniu zapierającym ( ryż, mąka ziemniaczana, żelatyna,
czekolada, napoje garbnikowe ).
10. Posiłki należy spożywać w spokojnej atmosferze, bez pośpiechu .Należy jeść posiłki mniejsze
objętościowo, ale za to częściej ( 4 -5 razy dziennie ).
11. Należy pamiętać o wypijaniu odpowiedniej ilości płynów 1,5 - 2l dziennie najlepiej w
postaci niegazowanej wody mineralnej, soku jabłkowego, winogronowego, kefiru.
JADŁOSPIS W ZAPARCIU ATONICZNYM
I ŚNIADANIE
Woda przegotowana z miodem na czczo,
Pieczywo razowe z masłem, szynka, sałatka z papryki czerwonej, cebuli i jabłka z olejem.
II ŚNIADANIE
Koktajl z kefiru i malin, drożdżówka.
OBIAD
Barszcz czerwony z ziemniakami, kasza gryczana, gulasz z indyka, surówka z kiszonej kapusty,
kompot z suszonych śliwek.
PODWIECZOREK
Jogurt naturalny z musli z suszonymi owocami.
KOLACJA
Pieczywo razowe z masłem, jajecznica z pomidorami, woda przegotowana z miodem.
JADŁOSPIS W ZAPARCIU SPASTYCZNYM
I ŚNIADANIE
Pieczywo pszenne z masłem, szynka drobiowa, sałatka jarzynowa z olejem, herbata z miodem i cytryną.
II ŚNIADANIE
Jabłko pieczone z dżemem, biszkopty, woda mineralna nie gazowana.
OBIAD
Zupa pomidorowa z makaronem, ziemniaki puree, pulpety z kurczaka, buraczki, kompot morelowy przetarty.
PODWIECZOREK
Jogurt owocowy
KOLACJA
Pieczywo pszenne z masłem, papryka faszerowana mięsem i warzywami, napój z kefiru i koperku.