T. Funkcje i znaczenie gospodarstwa rolnego

- dostarczanie produktów żywnościowych do bezpośredniego spożycia( ziemniaki owoce i warzywa)

- dostarczenie artykułów żywnościowych oraz surowców pochodzenia roślinnego i zwierzęcego dla przemysłu rolno-spożywczego ( tłuszczowego-rzepak, cukierniczego- buraki cukrowe)

- rolnictwo jest odbiorcą produkcji i usług z innych działów gospodarki narodowej

- wykorzystuje nawozy naturalne (obornik, gnojowica, gnojówka)

- ochrona środowiska jako miejsca produkcji

Polska zajmuje około 31 189 tys. ha Użytki rolne wykorzystane do produkcji rolniczej stanowią 51% powierzchni kraju i obejmują grunty rolne i trwałe użytki zielone

TUZ- łąki i pastwiska

/ SYSTEMY ROLNICTWA

**KONWENCJONALNY to sposób kierowania uwarunkowany na maksymalizacje produkcji i zysku osiągany dzięki dużej wydajności roślin i zwierząt. Wydajność tę uzyskuje się w wyspecjalizowanych gospodarstwach stosujących technologię produkcji oparte na dużym zużyciu przemysłowych środków produkcji (duże nakłady na paliwo , nawozy, sprzęt intensywne odmiany) i mały nakład pracy ludzkiej

**INTEGROWANY/ ZRÓWNOWAŻONY to system prowadzenia gospodarstwa rolniczego oparty o zasadę zintegrowanej produkcji roślin i zwierząt, Jest to system który w harmonijny sposób wykorzystuje postęp techniczny i biologiczny w uprawie roślin i hodowaniu zwierząt oraz gwarantuje ochronę środowiska. Prowadzenie gospodarstwa w tym systemie wyklucza uprawę monokulturową roli wielkostadny ( intensywny chów zwierząt) System ten umożliwia realizowanie celów ekonomicznych i ekologicznych przez świadome wykorzystanie zarówno nowoczesnych technik wytwarzania, jak i tradycyjnych metod produkcji

**EKOLOGICZNY to system oparty o gospodarkę naturalną, wykorzystujący zdobycze wiedzy w zakresie uwarunkowań ekologicznych i biologicznych produkcji rolniczej, wyklucza stosowanie środków ochrony roślin, nawozy mineralne w produkcji roślinnej, czy też pasz przemysłowych i antybiotyków produkcji zwierząt. Gospodarstwa ekologiczne są zwykle wielokierunkowe, z chowem zwierząt i uprawą roślin polowych i ogrodniczych. System ten charakteryzuje się dużą pracochłonnością. W Polsce kryteria rolnictwa ekologicznego zostały opracowane przez STOWARZYSZENIE EKOLAND w oparciu o obowiązujące w krajach Unii Europejskiej i rozporządzenia

Produkcja roślinna prowadzona jest zawsze w określonych warunkach klimatycznych, glebowych. Rolnik może zmienić warunki środowiska na korzystniejsze dla roślin ( zabiegi melioracyjne, agrotechniczne) Na wielkość i jakość plonów roślin uprawnych wpływa również dobór odmian, właściwe następstwo roślin.

Celem nauczania przedmiotu jest poznanie biologii roślin, sposobu uprawy i ochrony metod zbioru i przechowywania zebranych ziemiopłodów

T. CZYNNIKI SIEDLISKA I ICH WPŁYW NA WZROST I ROZWÓJ , PLANOWANIE ROŚLIN

SIEDLISKO ROŚLIN - zespół naturalnych (przyrodniczych) i sztucznych (wynikających z działań człowieka) czynników zewnętrznych działających na rośliny w czasie rozwoju i wzrostu

Rodzaje siedlisk: ciepłe, chłodne, suche, wilgotne, nasłonecznione, zacienione

METEREOLOGIA- zajmuje się badaniem zjawisk fizycznych i przemian zachodzących w atmosferze

AGROMETEREOLOGIA- zajmuje się badaniem wpływu pogody i klimatu na wzrost i rozwój roślin

/CZYNNIKI NATURALNE:

- geologiczne rodzaj skały macierzystej

- klimatyczne promieniowanie słoneczne, temperatura powietrza i jego wilgotność, opady, osady atmosferyczne

- glebowe rodzaj gleby, zawartość w składniki pokarmowe, podatność na erozje itp.

- topograficzne związane z ukształtowaniem terenu

/ CZYNNIKI SZTUCZNE

- agrotechniczne uprawa roli, nawożenie, zmianowanie

- melioracje urządzenia nawadniające, odwadniające, agromelioracyjne

- techniczne sieć komunikacyjna

/ CZYNNIKI METEREOLOGICZNE

- energia słoneczna

- ciśnienie atmosferyczne

- wiatry

- wilgotność powietrza

- opady

T. CZYNNIKI KLIMATYCZNE

1) WPŁYW ŚWIATŁA NA WZROST I ROZWÓJ ROŚLIN

światło + CO₂= fotosynteza

Światło jest źródłem energii gromadzonej w związkach organicznych powstających w procesie fotosyntezy

Wyróżniamy gatunki roślin wymagające do wzrostu i rozwoju:

- dnia krótkiego (kukurydza)

- dnia długiego ( żyto)

- obojętne na długość dnia ( pszenica)

2)WPŁYW TEMPERATURY GLEBY I POWIETRZA NA PLONOWANIE ROŚLIN

Od temperatury gleby zależy kiełkowanie i wschody roślin. Uprawiane u nas zboża kiełkują 1⁰C-2⁰C a wschodzą 2-3⁰C Roślinami wymagającymi znacznie wyższych temperatur są: kukurydza, soja, fasola, ogórki, pomidory 8-16⁰C Temperatury gleby mierzy się za pomocą termometrów kolankowych na różnej głębokości (5,10,15 cm) Szczególnie niebezpieczne dla rozwoju roślin są temperatury zerowe i ujemne/ przymrozki

3) CIŚNIENIE ATMOSFERYCZNE

Wpływa pośrednio ponieważ ze zmianą ciśnienia następują zmiany stanów pogodowych (hPa)

4) WIATRY

Ruchy mas powietrza wywołane różnicą ciśnień atmosferycznych. Wiatr wieje z obszarów o wysokim ciśnieniu w kierunku o niskim ciśnieniu (/s)

5) WILGOTNOŚĆ POWIETRZA

Para wodna może ulec skropleniu tworząc mgły i chmury Powstające chmury są źródłem opadów atmosferycznych zasilających glebę w wodę

T. PROGNOZOWANIE POGODY NA PODSTAWIE ZJAWISK METEREOLOGICZNYCH

POGODA- to stan czynników atmosferycznych panujących w danej chwili na danym obszarze

IMGW- Instytut Metereologji i Gospodarki Wodnej

NIŻ- układ baryczny w którym ciśnienie maleje ku środkowi Niżom towarzyszą umiarkowane temperatury zachmurzenie i opady

WYŻ- układ baryczny w którym ciśnienie wzrasta ku środkowi Latem towarzyszy sucha upalna pogoda zimą silne mrozy

/ NA DOBRĄ POGODE WSKAZUJĄ:

- wzrost ciśnienia atmosferycznego lub małe jego wahania

- pojawienie się nieruchomych chmur kłębiastych

- cieplejsze noce na wzgórzach niż w dolinach

- w lesie niż na otwartej przestrzeni

- latem przyziemna mgła tworząca się po zachodzie słońca

- silne migotanie gwiazd

- pionowe unoszenie dymów kominowych

/ ZWIASTUNAMI POGODY DESZCZOWEJ SĄ :

- spadek ciśnienia atmosferycznego

- pojawienie się chmur pierzastych w postaci równoległych włókien

- wzrost prędkości wiatru nocą

- czerwone zabarwienie zachodzącego słońca i czerwona poświata nieba

- brak rosy i przygruntowych mgieł

/ NA MOŻLIWOŚĆ WYSTĄPIENIA BURZY LATEM WSKAZUJE:

- szybki spadek ciśnienia

- poranny rozwój chmur kłębiastych

- czerwona tarcza zachodzącego słońca

- przeciwny kierunek wiatru w stosunku do przemieszczania się chmur

- wieczorne pojawienie się chmur pierzasto-kłębiastych i warstwowo kłębiastych

T. WPŁYW KLIMATU I POGODY NA WZROST I ROZWÓJ ROŚLIN

KLIMAT- przeciętny przebieg pogody na określonym terenie Polska leży w klimacie umiarkowanym przejściowym

OKRES WEGETACJII- liczba dni ze średnią temperaturą dobową powyżej 5⁰ C trwa on w Polsce od 190-225dni W górach wynosi tylko 100 dni W północno wschodnim 180 dni 200-220 na przeważającej części kraju

MIKROKLIMAT- klimat charakterystyczny dla niewielkiego obszaru

/CECHAMI KLIMATU SA:

- średnie temperatury roczne

- średnie temperatury stycznia i lutego

- ilość opadów atmosferycznych

- długość zalegania pokrywy śniegowej i jej grubość

- wiosenne i jesienne przymrozki

- długość okresu wegetacyjnego

/ROCZNA SUMA OPADÓW

- 500 milimetrów rejon KUJAW

- 800 milimetrów W GÓRACH

- 500-700 NA NIZINIE

T. CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE GLEBE

GLEBA- jest to wierzchnia warstwa skorupy ziemskiej powstała w wyniku długotrwałych przekształceń umożliwiająca roślinom wzrost i rozwój

ROLA- wierzchnia warstwa gleby uprawiana przez człowieka

ŻYZNOŚĆ GLEBY- jest to zdolność do przekazywania roślinom wody wraz z rozpuszczonymi w niej składnikami mineralnym oraz ciepła i powietrza

URODZAJNOŚĆ- zdolność do wytwarzania określonych plonów

/RODZAJE WIETRZENIA:

- mechaniczne przymrozki

- chemiczne woda

- biologiczne mikroorganizmy

T. CZĘŚCI SKŁADOWE GLEBY

/ FAZY:

**FAZA STAŁA składa się z części mineralnych i części organicznych oraz organiczno-mineralnych W fazie tej znajdują się składniki pokarmowe dla roślin, cząstki stałe są w różnym stopniu rozdrabniane a między nimi znajdują się przestrzenie które wypełnia woda i powietrze

**FAZA PŁYNNA jest to woda z rozpuszczonymi związkami mineralnymi

**FAZA GAZOWA jest to powietrze glebowe

/FAZA STAŁA

SKŁAD GRANULOMETRYCZNY GLEBY- procentowa zawartość cząstek gleby o różnej średnicy zwany frakcjami granulometrycznymi

GLEBY LEKKIE to gleby z udziałem piasku i żwiru

GLEBY CIĘŻKIE słabo przepuszczalna mało przewiewna silnie pęcznieje trudno wysycha a po wyschnięciu szybko twardnieje

AGREGATY GLEBOWE- różnego kształtu i wielkości skupienia cząstek glebowych, spojone substancjami mineralnymi lub organicznymi, powstające w sposób naturalny lub w wyniku upraw rolniczych; agregaty cechują się różną odpornością na czynniki mechaniczne, zawilgocenie itp.; mają istotny wpływ na strukturę gleby, a przez to i na jej klimat.

1) CZĘŚCI SZKIELETOWE Ǿ > 1 mm

- kamienie Ǿ >20 mm

- żwir Ǿ 20-1mm

Rozluźniają glebę czynią ją bardziej przepuszczalną dla wody i powietrza duży udział kamieni sprawia problemy przy uprawie mechanicznej

2)CZĘŚCI ZIEMISTE Ǿ < 0,02mm

- piasek Ǿ < 1-0,1 mm

- pył Ǿ < 0,1-0,02 mm

- ił (części spławiane) Ǿ < 0,02 mm

**piasek rozluźnia zwiększa przewiewność powoduje że gleba ma małą zdolność gromadzenia wody. Duży udział piasku sprawia że gleby są ubogie w składniki pokarmowe i są suche. Gleby z udziałem piasku i żwiru to gleby lekkie

**pył dobrze magazynuje wodę i ma zdolności kapilarnego podnoszenia, ułatwia tworzenie agregatów glebowych (25%) zjawiska kapilarne umożliwiają rośnięcie drzew na wysokość większą niż 10m (bez zjawiska kapilarnego słup wody w naczyniach ulegałby przerwaniu).

**części spławiane (ił) ta funkcja pełni szczególną role w kształtowaniu żyzności gleby od jej zawartości zależy zasobność w składniki mineralne np. K, P, Ca, Fe, oraz właściwości gleby. Optymalna zawartość części ilastych stwarza korzystne warunki wodno powietrzne, gleba magazynuje i udostępnia roślinom wodę ma dobrą strukturę i zwięzłość. Po przekroczeniu granicy gleba staje się słabo przepuszczalna mało przewiewna silnie pęcznieje trudno wysycha a po wyschnięciu szybko twardnieje gleby takie nazywamy glebami ciężkimi

Substancja organiczna w glebie ulega ciągłym przemianom:

- w procesie mineralizacji na powierzchnię zwietrzałej skały wkraczają bakterie, gr2yby, mchy i porosty. Ich szczątki ulegaj ą rozpadowi na proste związki mineralne (mineralizacja). W tym stadium rozwoju gleby następuje wzbogacanie o mineralne składniki pokarmowe - związki azotu, fosforu, wapnia, potasu i inne niezbędne do budowy korzeni roślin. Na tak przygotowany grunt wybiórczo wkracza roślinność trawiasta - wysoka, która czerpie pożywienie z wytworzonych skład­ników mineralnych. Masa organiczna nagromadzona ze szcząt­ków tej roślinności ulega dalszemu procesowi mineralizacji.

- w procesie humifikacji polega na łączeniu prostych związków mineralnych (efekt procesu mineralizacji) przy współudziale drobnoustrojów w związek organiczny zwany próchnicą lub humusem. W wyniku trwającego ciągle procesu rozpadu szczątków roślinnych na związki mineralne oraz ich łączenia się i przemiany w związki organiczne następuje akumulacja

/ ZNACZENIE PRÓCHNICY

- jest źródłem składników pokarmowych

- ma zdolności magazynowania składników pokarmowych dzięki czemu nie są wymywane z gleby

- ma właściwości klejące dzięki czemu powstają trwałe agregaty glebowe

- dobra struktura wpływa na właściwości wodno-powietrzne

- glebom lekkim nadaje zwięzłości a ciężkim pulchności

- wzmaga życie mikro-biologiczne gleby

T. WPŁYW PODSTAWOWYCH WŁAŚCIWOŚCI GLEBY NA WZROST I ROZWÓJ ROŚLIN

Każda gleba posiada określone właściwości fizyczne i chemiczne. Właściwości fizyczne decydują o urodzajności gleby oraz sposobach jej uprawy.

/ WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE

**lepkość siła z jaką cząstki wilgotnej gleby przywierają do narzędzi uprawowych

**zwięzłość wyraża opór jaki gleba stawia narzędziom uprawowym i korzeniom roślin

- zwięzłe gliny, iły

- średniozwięzłe gliny lekkie, piaski gliniaste

- słabozwięzłe piaski słabo gliniaste

- luźne piaski, żwiry

**wodne

**powietrzne

**cieplne

STRUKTURA GLEBY jest to zdolność do występowania w postaci zlepków (agregatów) Może być naturalna lub nabyta nazywana strukturą gruzełkowatą Jest to najważniejszy czynnik wpływający na urodzajność gleby

Koniecznym warunkiem do tworzenia struktury gruzełkowej jest obecność koloidów glebowych które spełniają role lepiszcza

- występowanie w glebie jonów Ca⁺⁺

- działanie mrozów ( rozsadzanie gleby i tworzenie się struktury gruzełkowej)

- zmiany wilgotności gleby

- strukturotwórczy wpływ korzeni niektórych roślin ( rośliny motylkowe, trawy wieloletnie)

NA NISZCZENIE STRUKTURY GRUZEŁKOWEJ WPŁYWAJĄ CZYNNIKI:

- mechaniczne przez narzędzia uprawowe

- działanie kropel deszczu

- ujemne działanie niektórych nawozów ( amonowe, sodowe, potasowe wypierają jony Ca⁺⁺)

/WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE

Wpływają na urodzajność i żyzność

SORPCJA GLEBOWA zdolność do zatrzymywania drobnych cząstek gleby drobnoustrojów i jonów ( z roztworu) oraz gazów i pary wodnej Sorpcja odgrywa ważną role w odżywianiu roślin

Rodzaje sorpcji:

- mechaniczna

- fizyczna

- chemiczna

- wymienna

polega na wymianie jonów pomiędzy kompleksem sorpcyjnym a roztworem glebowym ma największy wpływ na żyzność i urodzajność

/ODCZYN GLEBOWY/ KWASOWOŚĆ

Stosunek jonów H⁺ do OH^-

W Polsce gleby są głównie kwaśne 80% a 20% zasadowe i obojętne

pH _poniżej< 4,5 gleba bardzo kwaśna

pH 4,6-5,5 gleba lekko kwaśna

pH 5,6-6,5 gleba kwaśna

pH 6,6-7,2 gleba o odczynie obojętnym

pH > 7,2 gleba o odczynie zasadowym

T.CHARAKTERYSTYKA NAJWAŻNIEJSZYCH GLEB W REJONIE

Systematyka gleb polega na zgrupowaniu odpowiedniej jednostki na podstawie zbliżonych właściwości i podobnej budowy profilu glebowego

PROFIL GLEBOWY pionowy przekrój gleby do głębokości 150cm składa się z kilku poziomów:

- poziom próchniczy

- poziomy glebowe (wskazują na pochodzenie gleby)

- skała macierzysta

Gleba jest opisana przez:

Typ gleby

- rodzaj ( skała z której powstała)

- gatunek ( skład granulometryczny)

- klasę bonitacyjną ( przynależność do kompleksu glebowo rolniczego)

/ RĘDZINY są to gleby utworzone ze skał wapiennych, uprawa jest trudna ze względu na krótki czas uprawy

/ BIELICOWE są utworzone przeważnie na nizinach Polski z luźnych i słabo gliniastych piasków pod lasami iglastymi

/ BRUNATNE wytworzyły się z glin lessów pyłów są to przeważnie dość dobre, bardzo dobre gleby użytkowane rolniczo

/ CZARNOZIEMY skałą macierzystą są nawiane przez wiatry lessy są to najlepsze gleby rolniczo pszenno buraczane Poziom próchnicy może sięgać nawet 1 m

/ MADY występują w okolicach rzecznych są efektem powodziowego wylewu wód rzecznych ich przydatność rolnicza jest różna

/ CZARNE ZIEMIE są glebami silnie próchniczymi które wytworzyły się w warunkach dużego uwilgotnienia po zmeliorowaniu mogą być bardzo dobrymi glebami ornymi

/ GLEJOWE Tworzą się w warunkach wysokiego poziomu wód gruntowych ( gleby łąkowe pastwiskowe)

/ MURSZOWE występują w okolicach rzek i na terenach pobagiennych (łąki)

/ MURSZOWO-TORFOWE stanowią zmeliorowane tereny torfowisk (łąki kośne)

T.ZASADY BONITACJI GLEB

KLASYFIKACJA UŻYTKOWA/ BONITACYJNA GLEB jest związana z oceną ich jakości i przydatności rolniczej na podstawie składu granulometrycznego, procesów glebotwórczych oraz właściwości fizycznych i chemicznych

RN gleby rolniczo nie przydatne

/BONITACJA GLEB ORNYCH

Obejmuje 9 klas I, II, III a, III b, IV a, IV b, V

*Klasa I orne najlepsze

- teren równinny i bardzo łagodnie pochyły

- zasobne we wszystkie składniki pokarmowe

- g. łatwe do uprawy, ciepłe, przepuszczalne i przewiewne ale przy tym dostatecznie wilgotne i nie zaskorupiają się

- dobre stosunki wodne- nie wymagają melioracji

- dużo próchnicy

- dla roślin o największych wymaganiach (pszenica, buraki cukrowe, rzepak)

- wchodzą w skład kompleksu pszennych b dobrych

- czarnoziemy, mady pyłowe i próchnicze, brunatne wytworzone z lessów

**Klasa II orne bardzo dobre

- gorsze właściwości fizyczne, powietrzno wodne i mniej przepuszczalne i przewiewne od ornych najlepszych. Czasami wymagają melioracji

- kompleks pszenny bardzo dobry i dobry

- czarnoziemy, czarne ziemie, brunatne wytworzone z lessów, mady pyłowe

**Klasa III a orne dobre

- gorsze właśc. fizyczne i chemiczne oraz występują w gorszych warunkach fizjologicznych niż gleby klasy I i II

- poziom wód gruntowych może ulegać znacznych wahaniom a dobór roślin jest mniejszy niż w glebach klas poprzednich

- wielkość plonu waha się w szerokich granicach- w zależności od stopnia kultury, umiejętności uprawy i nawożenia

- są zmeliorowane lub wymagają melioracji

- kompleks pszenny dobry, żytni b dobry

**Klasa III b orne średnie dobre

-zbliżone trochę do III a ale w jeszcze większym stopniu zaznaczają się w nich gorsze właść fiz i chem. Oraz gorsze położenie fizjograficzne.

- poziom wód gruntowych ulega znacznym wahaniom a plony uzależnione są w jeszcze większym stopniu od warunków atmosferycznych

- niekiedy bywają to gleby okresowo za suche albo za wilgotne- narażone na erozje

- przy wysokiej kulturze i dobrych warunkach atmosferycznych można uzyskać dobre plony pszenicy, buraków cukrowych, koniczyny czerwonej

**Klasa IV a orne średniej jakości

- mniejsze możliwości wybory roślin uprawnych niż w glebach klas poprzednich

- na ogół plony uzależnione są od ilości i rozkładu opadów atm. w okresie wegetatywnym

- niekiedy występują na większych spadkach i narażone sa na erozje wodna

- gleby tej klasy potencjalnie żyzne i zasobne w składniki pokarmowe lecz mało przepuszczalne i mało przewiewne oraz zimne- ciężkie do uprawy

- w okresach upałów zsychają się i tworzą głębokie pęknięcia i trudne do rozłupania bryły

- wymagają melioracji (drenowania)- wysoki poziom wód gruntowych

- pszenica, buraki

**Klasa IV b orne średniej jakości gorsze

- zbliżone do IV a ale są bardziej wadliwe- zbyt suche albo zbyt wilgotne

- plony uzależnione od warunków atm. a ich wielkość waha się w szerokich granicach

- podmokłe, położone na stromych zboczach, wymagają drenowania

- owies, buraki i inne rośliny pastewne

- wrażliwe na susze

**Klasa V orne najsłabsze

- mało żyzne gdyż są za suche i za lekkie

- wchodzą w skład kompleksu żytnio- łubinowego a niekiedy żytnio- ziemniaczanego słabego

- ubogie w substancje organiczne i nie nadające się do melioracji

- gleby ciężkie i podmokłe tej klasy nadają się pod uprawę roślin pastewnych

- mady b lekkie, piaski całkowicie podmokłe

**Klasa VI orne najsłabsze

- słabe, wadliwe, zawodne

- plony niskie i niepewne

- g płytkie i silnie kamieniste

- gorsze gatunki żwirów piaszczystych, najgorsze gatunki mad piaszczystych

**Klasa VI RZ g pod zalesienie

- bardzo ubogie, zbyt suche

- poziom prawniczy (jeśli istnieje) jest na poziomie inicjalnym

- miąższość ok. 15 cm

- nieprzydatne do upraw polowych

- najgorsze gatunki żwirów piaszczystych, piaski luźne

/BONITACJA GLEB TRWAŁYCH ŁĄK I PASTWISK

**klasy I, II, III, IV, V, VI

T. CHARAKTERYSTYKA KOMPLEKSÓW PRZYDATNOŚCI ROLNICZEJ GLEB

**Kompleks I pszenny bardzo dobry odczyn obojętny gleby, w dobrej strukturze, przepuszczalne przewiewne o dużych zdolnościach retencyjnych

- pszenica buraki rzepak bobik

**Kompleks II pszenny dobry gleby zwięzłe i ciężkie do uprawy mniej przewiewne okresowe niedobory wody

- uprawa wszystkich wymagających roślin jak w kompleksie I ale plony zależą od poziomu agrotechniki i przebiegu pogody

**Kompleks III pszenny wadliwy gleby zwięzłe trudniejsze do uprawy okresowe niedobory wody

- pszenica jęczmień nie wskazana uprawa buraków

**Kompleks IV żytni bardzo dobry (pszenno- żytni) gleby średnio zasobne w składniki pokarmowe korzystne właściwości wodno-powietrzne odczyn obojętny lub słabo kwaśny

- pszenica jęczmień żyto

**Kompleks V żytni dobry gleby lżejsze i mniej urodzajne wyługowane o odczynie kwaśnym okresowo za suche

- pszenica żyto owies ziemniaki

**Kompleks VI żytni słaby gleby lekkie zalegające na żwirach lub piaskach luźnych ubogie w składniki pokarmowe odczyn kwaśny

- żyto owies ziemniaki seradela łubin żółty

**Kompleks VII żytni bardzo słaby (żytnio- łubinowy) najsłabsze gleby wytworzone z piasków luźnych i piasków słabo gliniastych , gleby ubogie w składniki pokarmowe, trwale suche o odczynie kwaśnym

- żyto ziemniaki seradela łubin żółty

**Kompleks VIII zbożowo pastewny mocny gleby zwięzłe i ciężkie wiosną nadmiernie wilgotne gleby

**Kompleks IX zbożowo pastewny słaby gleby lekkie wilgotne wiosną nadmiernie uwilgotnione latem suche

** X pszenny górski

** XI zbożowy górski

** XII owsiano ziemniaczany górski

**XIII owsiano pastewny górski

**XIV gleby orne przeznaczone pod użytki zielone

T. EROZJA GLEB ZABIEGI PRZECIWEROZYJNE POPRAWA ŻYZNOŚCI GLEB

EROZJA-procesy fizyczne powodujące przemieszczanie składników gleby pod wpływem wiatru i wody ( części mniejsze 0,1 milimetra)

/PODZIAŁ EROZJII

**wietrzna powodowana przez wiatry które wywiewają z gleby cząstki pylaste lub zwiewają cały materiał glebowy

**wodna powodowana wymywaniem z wierzchnich warstw gleby części mineralnych i organicznych

/ZAPOBIEGANIE EROZJI GLEB

WODNEJ

- stosowanie orki prostopadłej w stosunku do nachylenia zboczy prostopadle usytuowane pola i prowadzenie rzędów

- uprawa roślin hamujących spływ wody ( trawy motylkowe i ich mieszanki)

- dobór roślin uprawowych pod kontem ochronnego ich działania w okresach ich szczególnego zagrożenia erozją

- poprawa struktury i zwiększania pojemności wodnej gleb

WIETRZNEJ

- pasmowe zadrzewianie, kompleksy leśne

/ SPOSOBY ZAGOSPODAROWANIA GLEB ZDEGRADOWANYCH

-PRZYCZYNY DEGRADACJI GLEB:

- erozja

- skażenie gleb metalami/ substancjami ciężkimi

- solami Na Cl, Ca Cl_2, chlorek magnezu

Stosowanie dużych dawek nawozów azotowych i potasowych wywołuje negatywne zmiany, wzrasta zakwaszenie i pojawia się toksyczny glin dla roślin

REKULTYWACJA- zespół zabiegów wykonywanych w celu przywrócenia glebom ich wartości użytkowych

/ METODY POLEPSZANIA ŻYZNOŚCI GLEB

**gleby lekkie piaszczyste

Charakteryzują się małą zasobnością w składniki mineralne

- iłowanie

- glinowania

- intensywne nawożenie organiczne, wapnowanie, uprawa roślin motylkowych

**gleby ciężkie (gliny iły)

zasobne w składniki pokarmowe lecz są trudno przepuszczalne

- przemiana fazy stałej w gruzełkowaty stan agregatowy

- zwiększenie przestrzeni międzyagregatowych

- intensywne nawożenie organiczne, wapnowanie, uprawa roślin motylkowych

**gleby suche i zbyt wilgotne

- poprawa struktury

- utrzymanie powierzchniowej warstwy w stanie spulchnionym

- nawadnianie (suchych)

- melioracje (zbyt wilgotnych

T. PODSTAWOWE CELE I ZADANIA UPRAWY ROLI

ROLA- warstwa uprawna, część gleby poddawana działaniu narzędzi uprawowych

/NARZĘDZIA UPRAWOWE

- pług

- brona

- kultywator

Działają na glebą w sposób bierny.

/ MASZYNY UPRAWOWE

- glebogryzarka

To narzędzia czynne których elementy robocze działają na glebę aktywnie są one napędzane przez WOM

ZABIEG UPRAWOWY/UPRAWKA- zabiegi wykonywane narzędziami lub maszynami uprawowymi

SPRAWNOŚĆ ROLI- to stan roli charakteryzujący się optymalnym dla roli układem właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych

KULTURA ROLI- zdolność roli do szybkiego nadawania sprawności i utrzymania jej dłuższy czas

/ GLEBE W STRUKTURZE WYRÓŻNIA:

- wysoka zawartość materii organicznej

- odporność na rozmywanie (struktura gruzełkowata)

Powinno się stosować tyle zabiegów uprawowych aby stworzyć uprawianej roślinie korzystne warunki wzrostu i rozwoju a zarazem ograniczyć je do niezbędnych

/ KSZTAŁTOWANIE KORZYSTNYCH CECH ŚRODOWISKA GLEBOWEGO MOŻNA OSIĄGNĄĆ PRZEZ:

-nadanie i utrzymanie struktury gleby

- kształtowanie optymalnego zagęszczenia warstwy ornej i podornej

- poprawa właściwości wodno powietrznych i cieplnych roli

- przykrycie i wymieszanie z glebą resztek pożniwnych nawozu oraz środków ochrony roślin

- zwalczanie chwastów chorób i szkodników

- przygotowanie wierzchniej warstwy roli do równomiernego wysiewu nasion oraz szybkich i wyrównanych wschodów

- gromadzenie substancji organicznej

- nadanie roli cech sprawności

T. RODZAJE I ZADANIA UPRAWY ROLI

ORKA-podstawowy zabieg uprawowy, ma za zadanie odwrócić, pokruszyć i wymieszać role

/ ZADANIA ORKI

- przykrycie i wymieszanie z glebą resztek pożniwnych chwastów oraz nawozów

- silne spulchnienie oraz przewietrzenie gleby pobudzające jej aktywność mikrobiologiczną

- wydobycie z głębokich warstw ku powierzchni koloidów glebowych składników pokarmowych oraz równomierne rozmieszczenie w glebie tych składników i próchnicy

- ułatwienie gromadzenia wody i oddziaływania mrozu na strukture gleby

/ RODZAJE OREK

• ze względu na głębokość

- płytka (około 15 cm)

- średnio głęboka (15-25 cm)

- głęboka (25-35cm)

- bardzo głębokie (ponad 35cm)

• ze względu na zadania

- zasadnicze

* podorywka

* orka siewna

* orka przedzimowa

- uzupełniające

* odwrotka

* orka wiosenna

- specjalne

* agromelioracyjne

* orka terenów zadawnionych

DARŃ- po użytkach zielonych lub roślinach motylkowych

/ PODORYWKA (po zbiorach)

Jest to orka płytka (6-10cm) wykonywana po zbiorach zbóż rzepaku, roślin strączkowych, motylkowych wieloletnich WYKONYWANA BEZPOŚREDNIO PO ZBIORACH ROŚLIN

ZADANIA:

- zmniejszenie strat wody przez ograniczenie parowania

- przykrycie resztek pożniwnych i przyspieszenie ich rozkładu

- ułatwia wykonywanie następnej orki

/ORKA SIEWNA (przed zimą)

Orka średnia o głębokości 15-22 cm wykonywana na 3-4 tygodnie przed planowanym siewem roślin ozimych Okres ten jest niezbędny na osiadanie roli i przedsiewne doprawianie. Jeżeli okres od wykonania orki siewnej do siewu ozimych jest zbyt krótki na naturalne osiadanie roli wówczas stosuje się wał Campbella

/ ORKA PRZEDZIMOWA/ ZIEMBLA

Orka głęboka 20-30 cm wykonywana jesienią przeznaczona pod rośliny jare Ma za zadanie głębokie spulchnienie by rola mogą chłonąć jak najwięcej wody. Pozostawiona na zimę w ostrej skibie aby było korzystne strukturotwórcze działanie mrozu. Ogranicza występowanie chwastów niektórych chorób i szkodników.

/ ORKA ODWROTKA

Jest to orka średnia wykonywana w celu przeorania obornika lub nawozów zielonych Po 4-6 tygodniach wykonuje się orkę przedzimową

/ORKA WIOSENNA

Orka średnia lub płytka wykonywana wiosną i stosowana jest gdy istnieje konieczność przeorania obornika np. pod ziemniaki lub międzyplonu pozostawionych na polu do wiosny jako rośliny okrywowe z różnych innych względów gdy nie wykonano orki przedzimowej ( gdy wymarzną oziminy)

WSZYSTKIE ORKI WYKONYWANE WIOSNĄ SILNIE PRZESUSZAJĄ ZIEMIĘ

/ GŁĘBOSZOWANIE

Zabieg uprawowy o charakterze agromelioracyjnym wykonywany głęboszem który spulchnia glebę na głębokość 40-80cm stosowany na glebach ciężkich o silnie zagęszczonych i nieprzepuszczalnych głębszych warstwach w tym także powierzchnia płużna, stosuje się pod buraki

/ ZABIEGI DOPRAWIAJĄCE ROLE

- spulchniające i wyrównujące role

- ugniatające i kruszące role

/ WŁUKOWANIE

To uprawka wykonywana najpłycej za pomocą włóki

ZADANIA:

- wyrównywanie powierzchni roli

- zmniejszenie parowania wody z gleby

- zniszczenie wschodzących chwastów

Stosowana jako pierwszy wiosenny zabieg na glebach ciężkich i średnich pozostawionych na zimę w ostrej skibie. Działanie włóki jest krótkotrwałe

/ BRONOWANIE

CELE:

- płytkie spulchnienie roli

- ograniczenie parowania wody z roli

- pokruszenie bryły i skorupy glebowej

- zniszczenie chwastów

- wyrównanie powierzchni pola przed siewem

- przykrycie materiału siewnego nawozów mineralnych i środków ochrony roślin

Do pielęgnacji roślin stosuje się brony chwastownika (np. ziemniaki)

/ KULTYWATOROWANIE (głębokość 10-20 cm)

ZADANIA:

- rozrywanie i kruszenie skib po orce

- przedsiewne spulchnianie roli zleżanej

- wyciąganie rozłogów perzu

- niszczenie rosnących chwastów i skorupy glebowej

- głębsze niż broną wymieszanie z rolą nawozów mineralnych

- zastąpienie orki siewnej w przypadku uprawy zbóż ozimych i okopowych

- zastąpienie podorywki

/ GRYZOWANIE

Wykonywane za pomocą glebogryzarki (maszyna aktywna) zabieg odwracająco spulchniający glebę

/ TALERZOWANIE

ZASTOSOWANIE:

- stosowane jest do zadawnionych gleb

- do uprawy ściernisk

- pocięcia nawozów zielonych

- wymieszania nawozów z glebą

/ZABIEGI UGNIATAJĄCE I KRUSZĄCE GLEBE

Wykonywane za pomocą wałów

/ WAŁY UGNIATAJĄCE POWIERZCHNIOWE WARSTWY GLEBY (GŁADKIE)

Służą do wyrównania i ugniecenia powierzchni zbyt pulchnej warstwy roli co ułatwia wykonywanie płytkiego siewu drobnych nasion Po wałowaniu rola jest narażona na duże straty wody

/ WAŁY UGNIATAJĄCE GŁĘBSZE WARSTWY GLEBY

CAMPBELLA

Wykonywane wałem Campbella w celu osiadania roli po orkach siewnych Agregatuje się pług +wał Campbella

STRUNOWY

Łączy działanie brony i wału

/ WAŁY KRUSZĄCE

-pierścieniowy wał typu Campbella Croscill

- kolczatka

T. PRZYKŁADY ZABIEGÓW UPRAWOWYCH

ZESPÓŁ UPRAWEK szereg uprawek następujących po sobie na tym samym polu mający na celu spełnienie określonych zadań uprawowych

/ WYRÓŻNIAMY ZESPOŁY UPRAWEK:

- ZESPÓŁ UPRAWEK POŻNIWNYCH

Wykonywany jest latem po zbiorze zbóż rzepaku motylkowych wieloletnich

ZADANIA:

- zniszczenie darni

- przyoranie resztek pożniwnych co przyspiesza ich rozkład

- zatrzymanie wody w glebie przez zmniejszenie parowania

- zwalczanie chwastów

Pełny zespół uprawek (6-8 tygodni) jest wykonywany raz na 3-4 lata

Skrócony zespół uprawek

- podorywka + bronowanie

- kultywatorowanie + bronowanie

- talerzowanie + bronowanie

- zastosowanie glebogryzarki

- ZESPÓŁ UPRAWEK PRZEDSIEWNYCH

Uprawki przedsiewne są wykonywane pod zboża ozime i rzepak ozimy (sierpień wrzesień)

CELE:

- doprawianie roli do siewu

- nadanie roli sprawności na okres kiełkowania nasion i wschodu roślin

- wprowadzenie nawozów mineralnych i wymieszanie ich z glebą

- zniszczenie chwastów

ORKA SIEWNA- jest najważniejszą uprawką po której gleba powinna osiąść Aby uniknąć rozrywania korzeni młodych roślin i odsłaniania węzła korzenia lub szyjki korzeniowej

**po przedplonach wcześnie wschodzących z pola

- orka siewna + brona ( odleżenie gleby przez 2-4 tygodnie)

-wysiew nawozów

- bronowanie lub kultywatorowanie i bronowanie

- siew nasion i bronowanie posiewne

**po przedplonach późno wschodzących z pola

- orka siewna + wał Campbella

- wysiew nawozów

- bronowanie lub kultywatorowanie + bronowanie

- siew nasion i bronowanie posiewne

ZESPÓŁ UPRAWEK PRZEDZIMOWYCH

Uprawki przedzimowe powinny być wykonywane na wszystkich polach nie obsianych roślinami ozimymi. Wykonywane są w październiku na początku listopada

CELE:

- stworzenie warunków do gromadzenia wody z opadów jesiennych i zimowych

- niszczenie chwastów i przetrwalników grzybów

- wykorzystywanie strukturotwórczego działania mrozu

- wprowadzenie nawozów do gleby

- głębokie spulchnienie gleby

- wyrównanie próchnicy

- pogłębienie warstwy ornej i niszczenie podeszwy płużnej

ORKA PRZEDZIMOWA- ogranicza się najczęściej do jednego zabiegu pozostawiona w ostrej skibie

Jeżeli jesienią stosujemy obornik np. pod uprawę buraków:

- wywiezienie obornika

- orka odwrotka + bronowanie

- orka głęboka

LUB:

- wywiezienie obornika

- orka głęboka za pomocą pługa z przedpłużkiem

/ ZESPÓŁ UPRAWEK WIOSENNYCH

Uprawki wiosenne rozpoczynają się wczesną wiosną gdy stan roli umożliwia prace w polu a kończy po zasianiu lub zasadzeniu roślin

CELE:

- ograniczenie strat wody w glebie

- przyspieszenie ogrzewania roli

- niszczenie chwastów

- wprowadzenie nawozów doglebowych i środków ochrony roślin

- nadanie roli sprawności na okres kiełkowania i wschodów roślin

ZABIEGI UPRAWOWE:

• na glebach ciężkich

- siew nawozów

- bronowanie

- siew nasion lub bronowanie posiewne lub agregat uprawowo siewny

• na glebach lekkich

- siew nawozów

- bronowanie

- siew nasion i bronowanie posiewne

Jeżeli wiosną dajemy obornik np. pod ziemniaki to wykonujemy orkę średnią

/ ZESPÓŁ UPRAWEK PIELĘGNACYJNYCH

Zabiegi pielęgnacyjne obejmują wszystkie zabiegi od zasiewu roślin przez cały okres wegetacji

CELE:

- niszczenie chwastów

- zmniejszanie parowania

- uaktywnienie życia mikrobiologicznego gleby

- utrzymanie roślin we właściwym stanie odżywiania i zdrowotności

OBEJMUJE ZABIEGI:

- niszczenie chwastów chorób i szkodników

- nawożenie pogłówne

- skracanie źdźbła (antywylegacze)

- obróbkę roli ( spulchnianie kruszenie obredlanie)

- optymalizacje obsady roślin

W roślinach uprawianych w łanach zwartych (zboża) bronowanie a w roślinach uprawianych w rzędy szerokie zabiegi opielania i spulchniania do zwarcia rzędów

T. UPROSZCZENIE UPRAWY PLUŻNEJ

1) BEZ ZMIANY INTENSYWNOŚCI ODDZIAŁYWANIA NA GLEBĘ

- agregatownie narzędzi

- stosowanie zestawów uprawowych

- stosowanie zestawów uprawowo siewnych

2) ZMNIEJSZENIE INTENSYWNOŚCI ODDZIAŁYWANIA NA GLEBE

- spłycenie orek

- wyeliminowanie niektórych uprawek i nasilenie zabiegów agrochemicznych

3) BEZORKOWY SYSTEM UPRAWY ROLI

Ten system uprawy polega na spulchnieniu i mieszaniu gleby bez jej odwracania. Część resztek roślinnych pozostaje na powierzchni w postaci murszu

4) UPRAWA ZEROWA CZYLI SIEW BEZPOŚREDNI

Jest to sposób przygotowania gleby do siewu bez zabiegów mechanicznych Przygotowanie pola do siewu polega na zastosowaniu herbicydów niszczących chwasty i resztki przedplonu. Nasiona są wprowadzane do gleby nie uprawianej za pomocą specjalnego siewnika

T. ZASADY UPRAWY RÓŻNYCH GLEB

/ UPRAWA GLEB LEKKICH

Są łatwe w uprawie gdyż stawiają małe opory oraz maja długi okres optymalnej wilgotności uprawowej. Nie wykazują skłonności do zbrylania i zaskorupiania ale uprawianie w warunkach suszy mogą ulec rozpyleniu

GŁUWNYM ZADANIEM JEST:

- zwiększenie materii organicznej przez nawożenie (obornik kompost nawozy zielone)

- zwalczanie perzu głównie metodą chemiczną

- ograniczenie zabiegów uprawowych do minimum

/ UPRAWA GLEB CIĘŻKICH

Są trudne do uprawy gdyż okres wilgotności optymalnej przy której można je uprawiać jest bardzo krótki. Są to tzw. GLEBY MINUTOWE Narzędzia uprawowe napotykają na duże opory Gleby te łatwo ulegają zbryleniu i zaskorupieniu

ZADANIA

- poprawa warunków powietrznych przez spulchnienie warstwy ornej oraz warstw głębszych

/ UPRAWA GLEB ORGANICZNYCH (torfowe murszowe)

Silnie zmieniają swoją objętość pod wpływem wysychania, nasiąkania wodą oraz zamarzania. Uważane są za łatwe do uprawy gdyż stwarzają małe opory narzędziom uprawowym Powoli osiadają po orce i wymagają wałowania. Uprawa powoduje przyspieszenie rozkładu materii organicznej co prowadzi do degradacji najlepiej użytkować je jako trwałe użytki zielone (łąki pastwiska)

T. ZNACZENIE I ZADANIA MELIORACJII WODNYCH

MELIORACJE WODNE- obejmują budowę urządzeń mających na celu odprowadzenie z gleby nadmiaru wody, melioracje odwadniające bądź uzupełnienie jej okresowych niedoborów

/MELIORACJE NAWADNIAJĄCE DZIELIMY NA

**melioracje podstawowe

- regulacja i konserwacja rzek i kanałów o szerokości dna powyżej 1,5 m

- obwałowania przeciwpowodziowe rzek kanałów i zbiorników wodnych

- budowa zbiorników retencyjnych

- budowa rurociągów o szerokości powyżej 1m

- budowa stacji pomp budowli regulujących piętrzących

**melioracje szczegółowe

- konserwacje regulacje rowów o szerokości dna poniżej 1,5 m

- budowę i konserwacje rowów odpływowych, urządzeń drenarskich

- budowę i konserwacje deszczowni

AGROMELIORACJE- dotyczą gleb lekkich i ciężkich polepszają glebę poprzez długo działające zabiegi uprawowe (marglowanie gleb)

- orka agromelioracyjna

- głęboszowanie

- kretowanie

FITOMELIORACYJNE- polegają na poprawie warunków siedliskowych przez tworzenie zadrzewień zakrzewień śródpolnych poprzez zalesienie

MELIORACJE PRZECIWEROZYJNE

T. ODWADNIANIE GRUNTÓW

/ OBJAWAMI NADMIERNEGO UWILGOTNIENIA GLEBY MOGĄ BYĆ:

- okresowe utrzymywanie się wód na powierzchni terenu zbyt wysoki poziom wody gruntowej w okresie wegetacji

- wymakanie roślin

/ ODWADNIANIE SIECIĄ ROWÓW OTWARTYCH

Głębokość rowów osączających wynosi 0,8-1,2 m a rozstawa rowów 40-200m System rowów otwartych obok odwadniania terenów może służyć do uzupełnienia niedoborów wody w glebie przez zahamowanie jej odpływów i spiętrzeniu w rowach przy użyciu zastawek

ZALETY:

- duża przepustowość i sprawne odprowadzanie wody z gruntu przy małych spadkach terenu

- mała materiałochłonność wykonywania rowów

WADY:

- zmniejszenie powierzchni produkcyjnej od 5-10%

- utrudnianie mechanizacji prac

- znaczne nakłady na konserwacje

/ DRENOWANIE

_{Odwadnianie gleb nadmiernie wilgotnych za pomocą rowków krytych ( drenów) wyłożonych kamieniami, faszyną lub sączkami tj. rurkami wypalanymi z gliny, ma na celu podniesienie plonów na glebach mokrych}

Polega na odwadnianiu za pomocą sieci podziemnych przewodów do których może wsiąkać woda z gruntów Wodą jest zwiększone wymywanie wapna i składników nawozowych

Sieć drenarska składa się z rurociągów odsączających tzw. sączków ( o średnicy 5 cm) następnie zbieraczy (śr. 6-20 cm) studzienek drenarskich lub melioracyjnych ( o śr. 0,8-1,2m) na styku kilku zbieraczy Studzienka jest osadnikiem mułu. Zbieracze w odbiorniku są zakończone okratowanym wylotem. Sączek ( 0,7-1,1m) na głębokości a rozstaw między sączkami 8-30 cm Obszar zdrenowany z którego woda jest odprowadzana za pośrednictwem 1 wylotu nazywa się działem drenarskim

T. NAWADNIANIE GRUNTÓW

Nawadnianie gruntów ma na celu uzupełnienie niedoboru wody w glebie

System nawadniający składa się z:

- zbiorników retencyjnych lub akwenów naturalnych

- ujęcia wody

- sieci doprowadzającej wodę

- sieci rozprowadzającej wódę

/ NAWADNIANIE PODSIĄKOWE

Należy do najprostszych i najłatwiejszych. Stosuje się na użytkach zielonych położonych na płaskich terenach o małych spadkach. Do tego typu nawodnień wykorzystana jest ta sama sieć melioracyjna co do odwodnień wyposażone w odpowiednie urządzenia piętrzące, zastawki przepusty z zastawkami

/ NAWADNIANIE ZALEWOWE

Polega na krótkotrwałym zalaniu powierzchni kwater otoczonych groblami ten system odznacza się dużym zużyciem wody, stosowany jest na użytkach zielonych ma działanie użyźniające dzięki naniesionym namułom.

/ NAWADNIANIE DESZCZOWNIANE

Polega na dostarczeniu wody roślinom za pomocą deszczowni Deszczownia składa się z elementów i ujęcia wody wraz z agregatem pompowym posiadającym wodę pod ciśnieniem rurociągów doprowadzających wodę, Rurociągów deszczujących urządzeń wyposażonych w zraszacze

Rodzaje deszczowni;

- przenośne

- półstałe

- stałe

/ nawadnianie kroplowe

jeden z systemów mikro-nawodnień, polega na dostarczaniu wody lub roztworów nawozowych w postaci kropel bezpośrednio do korzenia

wady: duże wymagania dotyczące jakości wody używanej do nawodnień (nie może zawierać dużo bakterii Fe, Mg, Ca)

T. Zasady eksploatacji i konserwacji urządzeń wodno melioracyjnych

Nieprawidłowe działanie systemu melioracyjnego może być spowodowane przez:

- zamulenie dna rowów oraz zarastanie dna i skarp roślinnością

- uszkodzenia rowów przez przepływającą wodę

- wymywanie i osuwanie się skarp

- niszczenie skarp rowów przez zwierzęta i ludzi

- uszkodzenie budowli takich jak zastawki przepusty wyloty drenarskie

- zniszczenie umocnień skarp rowów

- uszkodzenie lub zamulenie rurociągów drenarskich

T. Rola nawożenia

MAKROELEMENTY(makroskładniki)

- azot N

- fosfor P

- potas K

- wapń Ca

- magnez Mg

- siarka S

MIKROELEMENTY (mikroskładniki)

- żelazo Fe

- mangan Mn

- miedź Cu

- cynk Zn

- bor B

- chlor Cl

- molibden Mo

/AZOT (N)

Pobierany przez korzenie roślin w postaci kationu amonowego NH₄⁺ anionu saletrzanego NO₃^- oraz przez zielone części roślin w postaci mocznika CO (NH₂)₂ Azot wchodzi w skład białek roślinnych i chlorofilu.

Niedobór powoduje:

- rośliny są jasnozielone

- mają wątły pokrój

- nasiona i ziarniaki są gorzej wykształcone

Nadmiar powoduje:

- ciemno zielone wybarwienie

- nadmierny wzrost części wegetatywnych

- nadmierne krzewienie u zbóż

/FOSFOR (P)

Pobierany głownie w postaci anionu H₂PO₄ wchodzi w skład różnych związków organicznych i mineralnych. Jest magazynowany w nasionach. Fosfor wpływa na lepszy rozwój systemu korzeniowego i przyspiesza dojrzewanie, zwiększa odporność na susze mróz i choroby

Niedobór powoduje:

- w początkowych fazach ciemnozielone wybarwienie liści z odcieniem niebieskim jeżeli niedobór jest duży liście czerwienieją

- słabe zawiązywanie owoców

- zmniejsza się liczba ziarniaków oraz ich wypełnienie

Nadmiar powoduje:

- nie występuje

/POTAS (K)

Jest pobierany w postaci kationu K⁺ Wpływa na produkcje i transport związków organicznych i wytrzymałość roślin na susze.

Niedobór powoduje:

- osłabienie wzrostu roślin

- zmniejszenie plonu

- u ziemniaka ciemnienie miąższu

Nadmiar powoduje:

Przy dużej zawartości K w glebie roślina pobiera nadmierną ilość i ma to niekorzystny wpływ na jakość pasz zielonych, wysoki stosunek potasu do magnezu powoduje tężyczkę pastwiskową

/WAPŃ (Ca)

Pobierany w postaci kationu Ca⁺² Decyduje o budowie ściany komórkowej i stanie koloidów komórkowych. Odpowiada za odczyn gleb. Reguluje pobieranie innych składników , wzmacnia odporność na czynniki chorobotwórcze

Niedobór powoduje:

Na młodych pędach , następuje przemieszczanie Ca z starszych części do młodych np. sucha zgnilizna wierzchołków owoców pomidora

Nadmiar powoduje:

- zaburzenia w gospodarce mikroelementami

/ MAGNEZ (Mg)

Bierze udział w tworzeniu chlorofilu, może być pobierany przez nadziemne części roślin

Niedobór powoduje

- Chloroza liści ( najpierw pojawia się na starszych)

Nadmiar powoduje

Nie obserwuje się

/SIARKA (S)

Element olejków gorczycznych. Duże ilości pobierają rośliny krzyżowe np. kapusta kalafior

T. Wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe roślin

/Źródło substancji odżywczych dla roślin

- składniki pochodzące z wietrzenia skały macierzystej

- rozkład substancji organicznej znajdującej się w warstwie ornej (mineralizacja próchnicy)

- rozkład nawozów organicznych

- wnoszone do gleby nawozy mineralne

- nawozy dolistne

OKRES KRYTYCZNY jest to okres intensywnego pobierania składników pokarmowych przez rośliny

/ WYMAGANIA POKARMOWE ROŚLIN

Określa się na podstawie ilości składników pokarmowych pobranych przez rośliny w ciągu okresu wegetacji i zawartych w całej roślinie

Największe wymagania pokarmowe mają

- rośliny okopowe

- rzepak

- warzywa

- mniejsze zboża

/POTRZEBY NAWOZOWE ROŚLIN

Ilość składników pokarmowych które trzeba dostarczyć roślinom w postaci nawozów na 1 ha aby uzyskać plon o odpowiedniej wysokości

Na potrzeby nawozowe wpływają:

- wymagania pokarmowe roślin

- zawartość składników pokarmowych w glebie

- zdolność roślin do pobierania składników pokarmowych

- wielkość spodziewanych plonów

- stanowisko i poziom agrotechniki

- ilość i rozkład opadów

Planując nawożenie na danym polu trzeba znać wyniki badań chemicznych gleby ( zasobność gleby) które wykonuje Stacja Chemiczno Rolnicza

T. Charakterystyka nawozów organicznych i mineralnych

OBORNIK ZAWIERA

2-2,5 N ; 0,6% P ; 2,6% K; 0,8% Mg

Mikroelementy: zawiera wszystkie

GNOJÓWKA

Przefermentowany mocz zwierząt gromadzony w szczelnych zbiornikach

0,2-0,3% N; 0,6% K; niewielkie ilości P

/ GNOJOWICA

Składa się z moczu kału i wody pochodzących z chowu bezściołowego Przechowywana w szczelnych zbiornikach

0,3-0,4% N; 0,08 P; 0,3K

/PONIOT PTASI

/NAWOZY ORGANICZNE

Na 1 t przeoranej słomy należy zastosować 6-8kg N/ha, przy plonie ok. 5 t z ha należy zastosować od 30-40 kg N w nawozach mineralnych gnojowicy lub gnojówce

/KOMPOSTY

nawozy organiczny wytwarzany z odpadów roślinnych i zwierzęcych w wyniku częściowego, tlenowego rozkładu (butwienie) przez mikroorganizmy poprzez proces kompostowania w pryzmach kompostowych, kompostowniach lub specjalnych bioreaktorach. .Kompost wzbogaca glebę w próchnicę, zwiększa jej pojemność wodną i powietrzną, poprawia wzrost i rozwój roślin.

NAWOZY ZIELONE

Zaoranie resztek pożniwnych lub specjalnie w tym celu uprawa roślin. (łubin gorczyca rzepak żyto z wyką)

T: Zasady stosowania i przechowywania nawozów naturalnych

Obornik stosuje się wczesną jesienią lub wiosną w ilości 20-40 ton na 1 ha i natychmiast przeoruje.

/WYKORZYSTANIE SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH Z OBORNIKA

1 rok azot (N) 30% P 20-25% K 50%

2 dawką 20t na 1 ha wprowadza się :

100kg N; 26kg P; 116 K;

T. Podział charakterystyka stosowanie i przechowywanie nawozów mineralnych

/AZOTOWE

nawozy amonowe (siarczan amonowy) 20% N-25% S nawóz przedsiewny zakwaszający glebę, może być stosowany pod ziemniaki

nawozy saletrzane (saletra wapniowa) 15,5% N NO^-₃ łatwo ulega wymywaniu dlatego może być stosowana tylko w okresie wzrostu roślin pogłównie

saletrzano amonowe

(saletra amonowa) do przedsiewnego i pogłównego stosowania pod wszystkie rośliny uprawne, nawóz uniwersalny Ma właściwości wybuchowe

(saletrzak magnezowy) nawóz przedsiewny i pogłówny, stosować na gleby zakwaszone o małej zawartości Mg

/AMIDOWE

mocznik stosuje się przedsiewnie i pogłównie Nie wolno mieszać z innymi nawozami azotowymi Można stosować do dokarmiania dolistnego 0,5 do 10% można mieszać z pestycydami

RSM (roztwór saletrzano- mocznikowy stosowany doglebowo i dolistnie

/FOSFOROWE

Stosuje się przed siewem roślin muszą być wymieszane z glebą

/POTASOWE

Przedsiewnie najczęściej łącznie z fosforowymi muszą być wymieszane z glebą

/NAWOZY WIELOSKŁADNIKOWE

Zawierają 2 lub więcej składników

- polifoska

- potafoska

- lubofoska

* nawozy wapniowo magnezowe

- tlenkowe (szybko działają do gleb ciężkich)

- węglowe (gleby lekkie wolnodziałające)

* Nawozy zawierające mikroelementy

T. PRZYŻĄDY DO POMIARU CZYNNIKÓW KLIMATYCZNYCH

/ TEMPERATURY

- termometr minimalny ( najniższa temperatura w ciągu doby)

- termometr maksymalny ( największa temperatura w ciągu doby)

- termograf ( przyrząd samopiszący do ciągłego pomiaru temperatury)

/ WILGOTNOŚCI ( pary wodnej w powietrzu)

- higrometr włosowy (wilgotnościomierz)

- psychometr Augusta

/ CIŚNIENIA

- barometr

- barograf

/ KIERUNKU I SIŁY WIATRU

- wiatromierz prosty

- wiatromierz czaszowy

/ NASŁONECZNIENIE

- heliograf

/ OPADY

- deszczomierz Helmana

- pluwiograf ( samopiszący)

3

---