Źródła napięciowe i prądowe, Energetyka I stopień PŚk, sem1 Elektrotechnika, ćwiczenia elektrotechnika


Źródła

Do podstawowych elementów występujących w teorii obwodów należą źródła. Są one modelami obwodowymi przetworników energii, tj. urządzeń, które dokonują przemiany energii w postaci np. energii mechanicznej, chemicznej itp. na energię elektryczną, związaną z obwodem elektrycznym. Często źródło reprezentuje przemianę energii elektrycznej z jednej jej postaci (np. energii prądu stałego) na inną (np. energię prądu zmiennego).

Mechanizm zjawisk fizycznych powodujący taką zmianę może być różnorodny. W teorii obwodów interesuje nas jednak nie strona fizyczna takiej przemiany, a jej efekt, którego modelem obwodowym jest źródło. Źródło w obwodzie elektrycznym jest tym elementem, który może dostarczać energię do obwodu.

Źródła dzielimy na niesterowalne i sterowane.

Źródła niesterowane

Źródła niesterowane mogą być przedstawione za pomocą jednego z dwóch schematów zastępczych: szeregowego (rys. 1a) lub równoległego (rys. 1b). Źródło przedstawione
za pomocą schematu szeregowego nazywamy źródłem napięcia, źródło przedstawione
za pomocą schematu równoległego nazywamy źródłem prądu.

a) b) c) d)

0x01 graphic
0x01 graphic
0x01 graphic
0x01 graphic

Rys. 1 Symbole graficzne źródeł niesterowalnych: a) rzeczywistego źródła napięcia,
b) rzeczywistego źródła prądu, c) idealnego źródła napięcia, d) idealnego źródła prądu

Wartość Rw w schemacie (rys. 1a) nosi nazwę rezystancji wewnętrznej źródła napięcia,
a Gw (rys. 1b) kondunktancji wewnętrznej źródła prądu.

Źródło napięcia o Rw = 0 (rys. 1c) nazywa się idealnym źródłem napięcia, a źródło prądu
o
Gw = 0 (rys. 1d) idealnym źródłem prądu. Źródła idealne mają następujące właściwości:

- napięcie na zaciskach idealnego źródła napięcia nie zależy od obciążenia, tzn.
od pobieranego prądu;

- prąd pobierany z idealnego źródła prądu nie zależy od obciążenia, tzn. od napięcia
na zaciskach źródła.

Napięcie na zaciskach idealnego źródła napięcia nazywamy napięciem źródłowym, a prąd idealnego źródła - prądem źródłowym.

Napięcie źródłowe i prąd źródłowy źródła niesterowanego nie zależą od napięcia lub prądu występującego we własnej lub innej gałęzi obwodu elektrycznego.

Schemat zastępczy źródła niesterowalnego, zarówno rzeczywistego jak i idealnego,
ma wyprowadzone dwa zaciski, a zatem źródła te są dwójnikami.

Przykładami źródła napięcia lub prądu stałego są: ogniwo chemiczne, akumulator, generator prądu stałego, ogniwo termoelektryczne itp. Przykładami źródła napięcia lub prądu przemiennego są generator synchroniczny, generator elektryczny itp. Przykładami źródła napięcia lub prądu przemiennego są generator synchroniczny, generator elektryczny itp.

Połączenie źródeł napięcia

Wielkościami charakterystycznymi źródła napięcia są: napięcie źródłowe (siła elektro- motoryczna), dopuszczalne natężenie prądu, jakim można źródło obciążyć, oraz rezystancja wewnętrzna. Gdy prąd lub napięcie pojedynczego źródła jest niewystarczające do zasilania odbiorników, wówczas zachodzi potrzeba łączenia źródeł napięcia szeregowo lub równolegle.

Połączenie szeregowe źródeł napięcia stosuje się wówczas, gdy napięcie pojedynczego źródła jest za niskie, np. źródła elektrochemiczne: ogniwa i akumulatory.

Łączenie szeregowe polega na połączeniu bieguna dodatniego jednego źródła z biegunem ujemnym następnego. Układ szeregowy pewnej liczby ogniw lub akumulatorów nazywa się baterią ogniw lub baterią akumulatorów.

0x01 graphic

Rys.2 Szeregowe połączenie źródeł napięcia

Szeregowy układ n źródeł o siłach elektromotorycznych E1, E2,…, En i rezystancjach wewnętrznych Rw1, Rw2,…, Rwn obciążony odbiornikiem pokazano na rysunku 2. Napięcie
na zaciskach odbiornika oznaczona przez U. Zgodnie z II prawem Kirchhoffa

0x01 graphic
(1)

stąd

0x01 graphic
(2)

Dwa układy są równoważne, jeżeli przy tym samym, ale dowolnym prądzie obciążenia I utrzymują jednakowe napięcia na zaciskach. Dla przypadku jednego źródła o sile elektro-motorycznej E i rezystancji wewnętrznej Rw napięcie wynosiłoby:

U = E - RwI (3)

W warunkach równoważności układów wzorów (2) i (3) są tożsamościami, stąd wynika wniosek, że: układ szeregowy n źródeł napięcia można zastąpić jednym źródłem równoważnym o sile elektromotorycznej równej sumie sił elektromotorycznych i o rezystancji wewnętrznej równej sumie rezystancji wewnętrznych poszczególnych źródeł:

0x01 graphic
(4)

0x01 graphic

0x01 graphic
(5)

Najczęściej łączy się w szereg jednakowe źródła napięcia: każde o parametrach E1, 0x01 graphic
. Wtedy przy n źródłach: E = nE1, 0x01 graphic
. Przykładem tego są np. akumulatory samochodowe sześciowoltowe złożone z trzech ogniw akumulatorowych i dwunastowoltowe złożone z sześciu ogniw.

Połączenie równoległe źródeł napięcia stosuje się wtedy gdy natężenie prądu, jakie może dostarczyć jedno źródło, nie wystarcza do zasilania odbiorników. Cechą charakterystyczną układu równoległego źródeł napięcia jest wspólne napięcie na ich zaciskach. Równolegle należy zatem łączyć źródła o jednakowym napięciu znamionowym, a więc praktycznie równych siłach elektromotorycznych. Nawet niewielkie różnice sił elektromotorycznych mogą spowodować wielkie różnice w prądach dostarczanych przez poszczególne źródła.
Na rozkład prądu obciążenia między pracujące równolegle źródła napięcia mają też wpływ ich rezystancje wewnętrzne.

Napięcie na zaciskach baterii przy równoległym połączeniu n źródeł napięcia wynosi
(rys. 3):

0x01 graphic
(6)

gdzie: 0x01 graphic
, 0x01 graphic
, … 0x01 graphic
- konduktancje wewnętrzne źródeł;

G - kondunktancja odbiornika (w stanie jałowym kondunktancja G wynosi zero)

0x01 graphic

Rys. 3 Równoległe połączenie źródeł napięcia

Jeżeli strzałka E w danej gałęzi jest skierowana przeciwnie do strzałki U, należy przy E dać znak „-”, a podstawić E=0, jeżeli w danej gałęzi nie ma źródła napięcia.

Prądy płynące przez poszczególne źródła napięcia są odpowiednio równo:

0x01 graphic
(7)

                                  ……………………………………….

 0x01 graphic

Prąd w obwodzie zewnętrznym przy równoległym połączeniu źródeł napięcia:

0x01 graphic
(8)

Metoda ta może być stosowana dla dowolnej liczby gałęzi, przy czym odbiorniki mogą zawierać również źródła napięcia, np. silniki elektryczne lub akumulatory podczas
ich ładowania z sieci.

Połączenie źródeł prądowych

Połączenie szeregowe n źródeł prądowych o wydajnościach prądowych Jk i oporach wewnętrznych 0x01 graphic
możemy przekształcić do postaci równoważnego źródła prądowego
(rys. 4) o parametrach:

0x01 graphic
(9)

0x01 graphic

Rys. 4 Szeregowe półączenie źródeł prądowych

Połączenie równoległe n źródeł połączonych (rys. 5 ) o wydajnościach prądowych Jk
i przewodnościach wewnętrznych Gk jest równoważne źródłu prądowemu o wydajności prądowej:

0x01 graphic
(10)

oraz przewodności wewnętrznej:

0x01 graphic
(11)

0x01 graphic

Rys. 5 Równoległe połączenie źródeł prądowych

Połączenia źródeł idealnych

Z powyższych rozważań wynika, że zawsze możemy łączyć: szeregowo idealne źródła napięcia (rys. 6) i równolegle idealne źródła prądowe (rys. 7)

0x01 graphic

Rys. 6 Szeregowe połączenie idealnych źródeł napięciowych

0x01 graphic

Rys. 7 Równoległe połączenie idealnych źródeł prądowych

Nie jest natomiast możliwe, w ogólnym przypadku, łączenie równoległe idealnych źródeł napięciowych oraz łączenie szeregowe idealnych źródeł prądowych. Łączenie takie jest możliwe tylko w przypadku szczególnym, kiedy wszystkie siły elektromotoryczne są jednakowe (rys. 8)

0x01 graphic

Rys. 8 Równoległe połączenie źródeł napięciowych

Ek =E, k=1, 2, …, n

oraz kiedy wszystkie wydajności prądowe są jednakowe (rys. 9)

0x01 graphic

Rys. 9 Szeregowe połączenie źródeł prądowych

Źródła sterowane

Ważną kategorią elementów występujących w obwodach elektrycznych są źródła sterowane. Istota źródła sterowanego polega na tym, że jego siła elektromotoryczna
lub wydajność prądowa zależy od sygnału sterującego, tj. napięcia lub prądu występującego na innej parze zacisków w obwodzie. Źródło sterowane jest elementem o wyróżnionych czterech zaciskach, dokładniej - o dwóch parach zacisków.

Rozróżnia się cztery typy źródeł sterowanych:

Źródło napięciowe sterowane napięciem (ŹNSN; rys. 10 a) to źródło napięciowe, którego siła elektromotoryczna jest proporcjonalna do napięcia na innej parze zacisków:

E = kU1, k∈ℜ

Źródło prądowe sterowane prądem (ŹPSP; rys. 10 b) to źródło prądowe, którego wydajność prądowa jest proporcjonalna do prądu na innej parze zacisków:

J = αI1, α∈ℜ

Źródło napięciowe sterowane prądem (ŹNSP; rys. 10 c) to źródło napięciowe, którego siła elektromotoryczna jest proporcjonalna do prądu na innej parze zacisków:

E = rI1, r∈ℜ

Źródło prądowe sterowane napięciem (ŹPSN; rys. 10 d) to źródło prądowe, którego wydajność prądowa jest proporcjonalna do napięcia na innej parze zacisków:

J = gU1, ∈ℜ

Dla odróżnienia źródeł sterowanych od źródeł niezależnych (autonomicznych) źródła sterowane będziemy oznaczali na schematach symbolami graficznym przedstawionymi
na rysunku 10.

0x01 graphic

Rys. 10. Źródła sterowane

Współczynniki k, α, r, g określają zależność pomiędzy napięciem lub prądem źródłowym a wielkością sterującą, która jest prąd lub napięcie w innej części obwodu.

8



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Kopia (2) pchrezonans, Energetyka I stopień PŚk, sem1 Elektrotechnika, Laboratorium elektrotechnika,
Kopia pchrezonans, Energetyka I stopień PŚk, sem1 Elektrotechnika, Laboratorium elektrotechnika, rez
NNN rezonans-protokół, Energetyka I stopień PŚk, sem1 Elektrotechnika, Laboratorium elektrotechnika,
Sprawozdanie cw1, Energetyka I stopień PŚk, sem1 Elektronika, sem1 elektronika lab, ćw1 diody labora
pchrezonans nasze, Energetyka I stopień PŚk, sem1 Elektrotechnika, Laboratorium elektrotechnika, rez
NNN Badanie rezonansu gotowe +wykresall, Energetyka I stopień PŚk, sem1 Elektrotechnika, Laboratoriu
pchrezonans111111111111, Energetyka I stopień PŚk, sem1 Elektrotechnika, Laboratorium elektrotechnik
GGG rezonas-protokół, Energetyka I stopień PŚk, sem1 Elektrotechnika, Laboratorium elektrotechnika,
GGG rezonas, Energetyka I stopień PŚk, sem1 Elektrotechnika, Laboratorium elektrotechnika, rezonans
rezonans-protokół, Energetyka I stopień PŚk, sem1 Elektrotechnika, Laboratorium elektrotechnika, rez
ca-kowy Fourier, Energetyka I stopień PŚk, sem1 Elektrotechnika, Laboratorium elektrotechnika, teori
projekt sily od kogoś, Energetyka I stopień PŚk, sem3 Instalacje Elektryczne, sem3 IE Projekt
Elektronika laboratorium 5 Źródła napięciowe, prądowe (chemiczne, elektroniczne), pomiary parame
Źródła napięciowe, prądowe (chemiczne, elektroniczne) pomiary parametrów
Elektronika laboratorium 5 Źródła napięciowe, prądowe (chemiczne, elektroniczne), pomiary parametr
sprawko źródła napięciowe, prądowe
sem2 Lista energ12, Energetyka I stopień PŚk, sem2 Matematyka 2, matma1 (oddane)

więcej podobnych podstron