Profesor tytularny Jelonek
Przerwy:
Po 45 min - 5 min
Po następnych 45 min - 20 min
Później przerwy po 5 min można jeść i pić na wykładzie
Miasta turystyczne Europy - wykład monograficzny - zakres zależy do prowadzącego, nie ma skryptu do wykładu. 12 godzin wykładów.
Zaliczenie 1-wszy term.
2-gi +3-ci we wrześniu
Obowiązuje zakres wykładu.
Polecana encyklopedia turystyczno-geograficzna tom 1 sms Bochnia Kraków 2004 - 380 stron, Tom II Europa wsch. i Rosja
Opracowanie pod kierunkiem Długosza.
Z przedmiotu jest zaliczenie. Forma pisemna - odpowiedzi na pytania wieloma zdaniami.
Charakterystyka miast! - wymagana na egzaminie
- położenie - kraj, region, w górach, nad rzeką itd.
- przeszłość historyczna, era, wiek założenia
- układ urbanistyczny
- najważniejsze zabytki + wiek, data
- atrakcyjne obiekty turystyczne
- siedziby instytucji i administracji Państwowej, instytucji międzynarodowych i gospodarczych
- instytucje naukowe i kulturalne (Uniwersytety, szkoły wyższe), muzea, opery, teatry
- ośrodki, węzły komunikacyjne, lotniska, czy są metra.
Walor turystyczny- podmiot zainteresowania turysty
Pochodzenie: antropogeniczne (działanie człowieka), naturalne.
Walory turystyczne dzielą się na:
- wypoczynkowe
- krajoznawcze
- specjalistyczne
W przypadku miast głównie pod uwagę bierze się pod uwagę walory krajoznawcze.
Miasta nadmorskie i w górach - wypoczynkowe
Walory krajoznawcze:
- przyrodnicze
- antropogeniczne
Walory przyrodnicze powstały w sposób naturalny i wytworzyła je przyroda w toku ewolucji środowiska naturalnego. Mamy elementy nieorganiczne: skały rzeźba terenu, klimat, wody, gleby. Organiczne: świat roślin i zwierząt.
Walory antropogeniczne -. Wytwór myśli i pracy człowieka w procesie historycznego rozwoju.
Należy do nich:
Muzea i rezerwaty archeologiczne
Muzea etnograficzne (skanseny i ośrodki twórczości ludowej)
Zabytki architektury i budownictwa
Muzea sztuki i zbiory artystyczne
Muzea biograficzne (poświęcone działalności jakiegoś artysty)
Muzea specjalistyczne i obiekty unikatowe
Obiekty historyczno-wojskowe
Miejsca i muzea martyrologii
Zabytkowe działa gospodarcze + zabytki techniki
Miejsca pielgrzymkowe i kultu religijnego
Współczesne duże imprezy kulturalne i sportowe
Walory krajoznawcze - zawierające przejawy folkloru- uzewnętrznia się w formie plastycznej np. architektoniczny i różny styl, ozdoby, koloryt, wyodrębnione wzory, tkaniny, ceramika) wszystko to znajdziemy również w imprezach folklorystycznych + muzyka, obrzędy, taniec.
Walory przyrodnicze w miastach:
Skały i grupy skał
Wąwozy i doliny rzeczne
Jaskinie i groty
Rzeki, jeziora, wodospady
Pozostałe elementy powstałe przy pomocy człowieka:
Parki i ogrody zabytkowe,
Muzea przyrodnicze,
Ogrody botaniczne, palmiarnie, alpinaria (w ogrodach botanicznych wydzielone części z roślinnością górską), arboreta (ogrody, w których są rozmaite gatunki drzew),
Ogrody zoologiczne,
Punkty widokowe - specjalnie przygotowane przez człowieka
(Odbiór zależy od indywidualnych doznań turysty)
Atrakcyjność uzależniona jest od:
- dostępności komunikacyjnej obiektu,
- zagospodarowania turystycznego obiektu,
- podaży usług oferowanych turystom,
- promocji obiektu
Stolice państw są:
- miastami, które wyróżniają się cechami funkcyjnymi (siedziba rządu, ministerstwa, siedziby placówek dyplomatycznych obcych państw, siedziba króla, centrale banków, wielkich korporacji.)
- są węzłami komunikacyjnymi (kolejowe krajowe, autostrady obwodowe, dworce lotnicze)
- siedziby uniwersytetów, ośrodków badawczych, instytutów naukowych
- centra kulturowe (teatry, centrale stacji TV i radiowych)
- wyspecjalizowane przemysły (wysoko płatne stanowiska)
- znajdują się wysokiej rangi centra handlowe, sklepy
(Kruczek wyróżnia 11 regionów turystycznych)
Prof. Jelonek - połączy Francję z GB + Benelux
Stolice europejskie wyróżnia:
- mają bardzo długą wspólną historię
- Miasta zachodniej Europy mają podobny układ przestrzenny (urbanistyczny)
- mają punkt centralny (rynek) od niego rozchodzą się z narożników do murów miejskich ulice.
- Przy rynku znajduje się ratusz- siedziba zarządzających miastem, sąd, centralna waga.
- Rynek był głównym placem handlowym, przy rynku znajdowały się warsztaty.
- W pobliżu punkt obronny - czyli zamek, później z czasem zamieniane na pałace.
Dopiero kapitalistyczny rozwój przemysłu zmienił układ miast, wyszedł poza mury miejskie i zaczęto budować dzielnice robotnicze miast z warunkami gorszymi od tych w centrum miasta.
Dalszy rozwój wiąże się z powstaniem kolei i rozwojem miasta na obrzeżach torów kolejowych. Najwięcej miast powstawało w średniowieczu, natomiast w XIX w powstawało stosunkowo mało miast (głównie wiązały się z kopalinami).
Jak się uczyć tego przedmiotu?
Po zajęciach - przeczytać spokojnie to, co było na wykładzie, uzupełnić niedokończone zdania, porównać wiadomości z mapą. repetitio mater studiorum (powtarzanie czyni mistrzem)
Paryż - stolica Francji ok. 3 mln mieszkańców (samo miasto). Pierwotnie niewielka osada celtycka, rybacka położona nad Sekwaną. Lutetia Parisiorium - (podmokłe miejsce) nazwane przez imperium rzymskie. W II w.n.e. - siedziba administracji kościelnej. Od 987 staje się rezydencją królewską. Nad Sekwaną znajduje się najstarsza część miasta, Pałac Luksemburski + ogrody luksemburskie + Sorbona. Również opactwo Saint Germain. Panteon- świątynia z XVIII w. - dziś miejsce spoczynku wybitnych Francuzów np. Jana Jakuba Rousseau, Victora Hugo, Emila Zoli, Piotra i Marii Curie. W tej samej części miasta znajduje się wieża Eiffla 328 m wysokości. Wybudowana z okazji wystawy światowej 1889 r.
Na wyspie położonej na Sekwanie znajduje się słynna na całym świecie gotycka Katedra Notre Dame.
Na prawym brzegu Sekwany - Luwr. Pałac królewski wybudowany w XVI w. na miejscu dawnej twierdzy warownej z XII w. Od 1793 muzeum, obecnie jedno z największych muzeów świata. Na dziedzińcu wybudowano nowe wejście w postaci szklanej piramidy.
Pałac Elizejski - obecnie oficjalna rezydencja prezydenta Francji.
Plac Bastylii - miejsce gdzie stała Bastylia - więzienie - jego zburzenie stało się początkiem rewolucji francuskiej.
Pola Elizejskie - szeroka aleja-obudowana ciekawymi domami, coś na wzór deptaka z kafejkami, sklepami - kończy się Łukiem Triumfalnym (pomnik upamiętniający francuskie zwycięstwa). Najbardziej znana ulica Paryża.
Montmartre - wzgórze - dzielnica bohemy artystycznej. Na szczycie Sacre Coeur - bazylika zbudowana w XIX w. z białego kamienia. Prowadzą do niej schody, z których podziwiać można panoramę miasta.
Cmentarz Pere Lachaise - największy i najsłynniejszy cmentarz. Znajdują się tu grobowce zasłużonych ludzi np. Honoriusz Balzac, Fryderyk Chopin, Edith Piaf.
Centrum Pompidou - na miejscu dawnych hal targowych - nowy pomysł architektoniczny - wszystkie rury i kable są na zewnątrz, aby wykorzystać maksymalnie obszar wnętrza.
Montparnasse - dzielnica bohemy artystycznej, która w latach 30- tych XX przeniosła się tu z dzielnicy Montmartre. Miejsce gdzie grupują się malarze i inni artyści.
Nowa dzielnica La Defense - dzielnica biznesowo-handlowo-mieszkalna pod Paryżem, skupisko szklanych wieżowców - siedziba korporacji, w środku łuk z pomostami widokowymi.
Paryż to centrum mody - liczne sklepy znanych projektantów, centrum kosmetyków, światowe centrum konferencyjne, siedziba wielu organizacji międzynarodowych m.in. UNESCO.
Słynne parki: Lasek Buloński, Ogrody Luksemburskie, Pole Marsowe. Nabrzeża Sekwany w Paryżu wpisane są na listę obiektów światowego dziedzictwa UNESCO.
Centrum finansowe, 2 międzynarodowe lotniska, radialny układ kolejowy.
Londyn - stolica Wielkiej Brytanii (Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii (Anglia, Walia i Szkocja położone są na wyspie Wielka Brytania) i Irlandii (Irlandia Północna - północna część wyspy Irlandii)) leży nad rzeką Tamizą. Dawny obóz rzymski - Londinium - 80 r. n.e. Znajdują się tu liczne zabytki okresu rzymskiego. 160 km na zachód od Londynu miasto Bath - łaźnia rzymska do dziś funkcjonująca - miasto wpisano na listę obiektów światowego dziedzictwa UNESCO.
Londyn jest również stolicą Anglii. Najstarsza część The City - funkcjonuje od czasów rzymskich. Najstrasza część miasta. PAŁAC WESTMINSTER: Kompleks budowli, położonych w obrębie dzielnicy Westminster nad Tamizą, posiada wielkie znaczenie, zarówno historyczne, jak i symboliczne. Znajdują się tu m.in. neogotycki Pałac Westminsterski, będący siedzibą Parlamentu, wieża ze słynnym zegarem Big Ben, średniowieczny kościół św. Małgorzaty oraz słynne opactwo Westminster. Kompleks ten do XVI wieku był rezydencją królewską, kiedy to uznano go za odpowiednie miejsce na siedzibę Izby Lordów i Izby Gmin. Najstarszym budynkiem Parlamentu jest Westminster Hall. Pierwsze posiedzenie angielskiego Parlamentu odbyło się w XIII w. Opactwo Westminsteru ściśle związane jest historią Anglii: od czasów Wilhelma Zdobywcy (1065) tu koronuje się władców kraju, używając tronu koronacyjnego z 1307 roku Znajdują się tu groby królewskie oraz groby i tablice pamiątkowe wybitnych angielskich pisarzy. Odbywają się tam koronacje i zaślubiny par królewskich. Pałac i Opactwo Westminsterskie oraz kościół św. Małgorzaty wpisano na listę obiektów światowego dziedzictwa UNESCO.
Pałac Buckingham - otoczony parkiem St. James. Pałac jest rezydencja królowej angielskiej.
Centrum miasta jest siedzibą banków i korporacji.
Katedra St. Paul XVII/XVIII w. charakteryzuje się monumentalną kopułą o średnicy 50 metrów. We wnętrzu katedry znajduje się kilka galerii sztuki.
Nad Tamizą położona jest stara twierdza Tower of London (lista UNESCO). Twierdza Londyńska, jest niewątpliwie jedną z najbardziej imponujących budowli w tym mieście. Jej wysokość sięga 28 metrów (92 stopy), a grubość murów 3,6 m. Zamek otoczony jest kilkoma rzędami murów z kilkunastoma wieżyczkami i fosą. Na początku siedziba królewska, później założono tam pierwsze obserwatorium, skarbiec, mennicę, arsenał broni a następnie więzienie dla osób zagrażających królowi. Najstarsza cześć twierdzy to Biała Wieża (White Tower), w której mieści się królewski arsenał broni. Dużym powodzeniem wśród zwiedzających cieszy się skarbiec - Jewel House, gdzie znajduje się kolekcja klejnotów koronnych m.in. Berło z brylantem - gwiazdą Pd Afryki. Tower Green to w przeszłości miejsce straceń. Czarne granitowe płyty upamiętniają miejsce, w którym stał szafot. Tutaj ścinano wyłącznie królów, w Tower Hill - arystokratów, a w Marble Arch -zwykłych obywateli. Obok wzgórza Tower Hill znajduje się Tower Bridge - najsłynniejszy most Europy - XIX w. Ruchomy most podnosi się w ciągu 90 sekund. Mogą przepływać tamtędy duże statki, w czasach świetności był otwierany pięć razy dziennie. Obecnie otwiera się go nocą.
Hyde Park- jeden z kilku królewskich parków w Londynie XVI w. W Hyde Park znajduje się miejsce w którym każdy może wyrazić swe poglądy, niezależnie od ich znaczenia.
Covent Garten Theatre - Opera Królewska należy do najpiękniejszych i najznakomitszych budynków operowych świata.
West End- dzielnica kultury Londynu - odbywają się brytyjskie i światowe premiery filmowe Najważniejsze teatry, kina, kluby i restauracje dla zamożnych.
Soho- dawniej dzielnica przestępców - dziś rozrywkowa
China Town - kulturalne i finansowe centrum chińskiej społeczności w Londynie. Ta część dzielnicy znana jest również z orientalnych restauracji.
Znale place: Piccadilly Circus, Trafalgar Square,
Muzea: Muzeum Brytyjskie, Muzeum Madam Tussaud, Muzeum Historii naturalnej
Wielkie domy towarowe: np. Harrods
East End- kiedyś biedna dzielnica - dawniej portowa i dokowa. Dziś centrum domów mieszkalnych. Przebudowane dawne magazyny na luksusowe mieszkania (Lofty).
Greenwich- dawniej miasteczko poza Londynem. Obserwatorium, znajduje się Południk zerowy, miejsce podawania czasu ogólno światowego. Muzeum morskie.
Bruksela - stolica Belgii. Położona w środkowej części kraju nad rzeką Senne. Stolica administracyjna - Belgia składa się z 2 części dążących do autonomii. Część południowa Walonowie (francuscy katolicy), północna Flamandowie (flamandzcy protestanci). Stolica znajduje się na granicy tych okręgów. Pierwsze wzmianki pochodzą z IX wieku. Od XII w stolica Brabancji (słynnej z koronek). Najstarsza część miasta to rynek Grand Place - styl barokowy, liczne ozdoby (attyki, portale, płaskorzeźby)- historyczna i najpiękniejsza część miasta z kamieniczkami z XVIII w. Gotycka wieża z XV w. Ciekawe kamienice. Cały Wielki Plac wpisano na listę UNESCO. Ulice odchodzące od rynku pełne są pięknych zabytkowych budowli.
Katedra św. Michała i św. Gudulii - słynna z pięknych witraży. (Diecezja-szef biskup- jego kościół to katedra. W mieście może być 1 katedra. Bazylika kościół podniesiony do ważniejszej rangi.) Mają tam siedzibę międzynarodowe organizacje. Ciekawostką jest fontanna Manneken Pis czyli figurka siusiającego chłopca z 1619. W mieście znajdują się liczne uczelnie. W Brukseli można odnaleźć liczne przykłady architektury secesyjnej. Atomium - Model atomu kryształu żelaza- wybudowany na wystawę światową. Na sam szczyt budowli można wyjechać windą. Z okien najwyższej sfery widać panoramę Brukseli, a także Mini Europę - kompozycję miniaturowych obiektów z najpiękniejszych miast w Europie, która znajduje się w pobliskim Bruparku.
Największy belgijski węzeł kolejowy i drogowy oraz port śródlądowy, połączony kanałem z Antwerpią, metro, 2 lotniska.
Muzea m.in.: Królewskie muzeum Sztuk Pięknych, Instrumentów muzycznych, zabawek, kako i czekolady.
Amsterdam - konstytucyjna stolica Holandii. XIII w. otrzymał prawa miejskie. Położony nad rzeką Amstel i licznymi kanałami (160). Nazwa miasta oznacza -tamę na rzece Amstel. Położony jest częściowo poniżej poziomu morza, jest największym miastem Holandii, dużym ośrodkiem przemysłowym, drugim po Rotterdamie - portem handlowym Holandii (dostępny dla statków oceanicznych), połączony kanałami z Morzem Północnym i Renem. Był członkiem hanzeatyckich miast nadmorskich (Amsterdam, Beck, Ryga, Talin, Gdańsk- związek miał swoje banki w tych miastach i nie trzeba było wozić do nich pieniędzy). Miasto miało początkowo fortyfikacje, które później przebudowano na forty. Powstała Linia Obronna miasta, następnie w 2-giej połowie XIX - system obronny 136 km wokół miasta - fortyfikacje oparte o zasadę kontrolowania wody. Przykład budownictwa wodnego do celów obronnych. Przez kolejne lata podtrzymywany zachował się do dzisiaj. Obecnie są to tereny rekreacyjne. Wpisany na listę UNESCO. Centrum -Plac Damm. Zabytkowe śródmieście, Kamienice mieszczańskie z XVII i XVIII wieku, mają piękne fasady, bogate w attyki, płaskorzeźby - jedna ma więcej niż cały rynek krakowski. Oude Kerk najstarszy kościół w mieście z XIII i XIV wieku. Waga miejska - z XV wieku na Nieuwemarkt, część fortyfikacji jest to budynek, w który były wyposażone śreniowieczne miasta. Najczęściej stał na rynku, w pobliżu ratusza. W budynku znajdowała się waga, z której korzystali kupcy. Główne atrakcje to kanały. Wiele mostów o różnej architekturze. Domy na barkach, sklepy na barkach (np. kwiaciarnie). Barki można przeparkować na inny kanał. XVII-wieczny pierścień kanałów w Amsterdamie wpisany jest na listę UNESCO. Ważny ośrodek naukowy (2 uniwersytety, Królewski Instytut Tropikalny) i kulturalny; jest też ważnym ośrodkiem turystycznym.
Muzea m.in. : Narodowe, Wincenta van Gogha, Dom Rembrandta, Ogród botaniczny z połowy XVII w.
Haga - miasto nad morzem Północnym w zachodniej Holandii. Pełni funkcję stolicy administracyjnej Holandii. Miejsce siedziby rządu, Parlamentu i rodziny królewskiej. W centrum jest ratusz z XVII w, Pałac Królewski, Pałac Pokoju - siedziba Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Zabytkowe kościoły (Kerk) gotyckie XV i XVI wieczne. Wiele zabytkowych kamienic.
Muzea narodowe i historyczne. Muzeum bramy więziennej, muzeum mistrzów flamandzkich. Na przedmieściach jest Maduro Dam-rekonstrukcja średniowiecznego miasta w skali 1:25. Haga stanowi wiodący ośrodek naukowy i kulturalny
Berlin- leży we wschodniej części Niemiec. Leży nad rzeką Sprewą i Hawelą na obszarze wielkiej Niziny Europejskiej, rzeki wpływają do Bałtyku Morza Czarnego. Tereny polodowcowe, piaszczyste, wydmowe, podmokłe, bagienne, sporo jezior. Rzeki i jeziora połączone są kanałami. Dobre warunki do wypoczynku i rekreacji
Od 1991 Berlin stał się faktyczna stolicą Niemiec (największe miasto Niemiec, jest na prawach kraju związkowego) i jest krajem federalnym. Powierzchnia 900 km², 3,5 mln mieszkańców. Po II-giej wojnie światowej Niemcy zostały podzielone na wschodnie i zachodnie, stolicą Niemiec wschodnich był Berlin, a zachodnich Bonn.
Symboliczny obiekt - Brama Brandenburska z końca XVIII wieku, w stylu klasycystycznym. Kolumny z Attyką, na bramie kwadryga, którą powozi bogini Wiktoria. Brama jest symbolem pokoju i wolności.
Na wschód ” Unter den Linden”- bulwar pod lipami, przy którym znajdują się monumentalne gmachy: Uniwersytet Humbolda, Opera, Biblioteka Narodowa, Budynki ambasad, katolicka barokowa Katedra św. Jadwigi, Pałace. Bulwar dochodzi do Sprewy i zamyka go wyspa.
Przy placu akademii znajdują się budynki barokowe, teatr dramatyczny.
Aleksanderplatz
Wieża telewizyjna 360 m
W zachodniej część Berlina główna ulicą jest - Kurfürstenstrasse - druga ważna arteria komunikacyjna, również stacja metra. Ma funkcje handlową (duże domy handlowe - Europacenter), ciekawe obiekty: pałc Charlottenburg XVII/XVIII, Belweder XVIII w - siedziba Hohenzolerenów-obecnie siedziba prezydenta,
Dzielnica Tiergarten - słynny ogród zoologiczny
Na Sprewie wyspa muzeów - komplet 5 muzeów (Pergamońskie, Stare, im. Bodego, Stara Galeria Narodowa). Najciekawszym jest Muzeum Pergamońskie (w starożytniej Grecji było miasto Pergamon, a obraz z jednej z jego świątyń przeniesiony został do tego muzeum). Ołtarz Zeusa z II-go w. p.n.e. Cały obiekt poświęcony jest temu ołtarzowi. Rzeźby hellenistyczne.
Poza tym Bode Muzeum, Galeria narodowa. Cała wysta wpisana jest na liste UNESCO.
Reichstag, Mur Berliński
Wiedeń - stolica i największe miasto Austrii. Znajduje się w północno-wschodniej części kraju, nad Dunajem, na obszarze górskim. Pierwotnie osada Celtycka, potem obóz rzymski (Windobona), w 13 wieku otrzymał prawa miejskie, stając się jednym z największym i najważniejszych miast Rzeszy Niemieckiej. Po jej upadku stolicą Cesarstwa Austriackiego, a następnie Austro-Węgier. W roku 1867 Węgry uzyskały autonomie i dlatego cesarstwo nazwano Austro-Węgierskim. Od 1918 jest stolicą Republiki Austrii. Od XIII wieku Austrią władali Habsburgowie i mieli tu swoją siedzibę. Za ich czasów Austria była rozległym państwem obejmując również inne pobliskie państwa.
Średniowieczne miasto otoczone murem obronnym, bramami, basztami i fosą, zburzone i zasypane w XIX wieku, aby stworzyć miastu możliwość rozwoju, tworzy pas zieleni, nazywa się Ring, podobnie jak w Krakowie Planty. Historyczne centrum miasta, pełne zabytków ze wszystkich epok historycznych z przewagą XIX-wiecznego historyzmu i secesji przełomu XIX i XX w., zostało wpisane na listę UNESCO. Ze względu na bogactwo atrakcji, należy do najchętniej odwiedzanych miast Europy. Przy Ringstarsse (ulica wzdłuż Ringu) znajdują się wspaniałe budowle: Parlament, Opera, Uniwersytet założony w 1365 r. (1 rok po Jagielońskim). Symbolem miasta jest gotycka Katedra św Stefana z wysoka wieżą z XIV wieku. W pobliżu katedry szereg zabytkowych kamienic przy Kärtnerstr. - deptak spacerowy, eleganckie sklepy, kawiarnie, restauracje.
W centrum miasta znajduje się Pałac Hofburg - dawna rezydencja cesarska pełniąca funkcję pałacu zimowego. Budowa rozpoczęła się w XIII wieku, a w kolejnych epokach budynek był wielokrotnie przebudowywany. Najstarsza część z XIII w w stylu gotyckim. Kaplica z XV w, skarbiec kościelny + skarbiec cesarski - udostępniany turystom. W tej części pałacu są apartamenty królewskie udostępnione turystom do zwiedzania. Można zobaczyć komnaty Franciszka Józefa I - jak wyglądało życie monarchy w XIX w., zachowała się tam jego toaletka (duża misa porcelanowa + dzbanki + biurko). Hofburg jest od I-wszej wojny światowej rezydencją prezydentów Austrii.
Pałac Schonbrunn - niegdyś letnia rezydencja cesarska. Pałac barokowy w rozległym parku. Park jest w stylu francuskim. Pałac to olbrzymia rezydencja - ponad 1400 pomieszczeń, galerie sala lustrzana, liczne gabinety, oryginalne wyposażenie wnętrza - dobrze zachowane. W parku znajduje się bodowla-Belweder- obiekt do zwiedzania. Pałac i Park są na liście UNESCO.
Wiele zabytków sakralnych np. kościół św. Ruperta, Michała (XII - XIV w.), kościół Kapucynów ze kryptą Fran. Józefa I . Cenne muzea w monumentalnych gmachach. Zwiedzanie wymaga dużej kondycji fizycznej: Muzeum Przyrodnicze, Muzeum Sztuk Pięknych (największa kolekcja obrazów Rubensa). Miasto jest ważnym ośr. kultury muzycznej - związany z Haydnem, Mozartem, Beethovenem, Schuberta, Brahmsa oraz rodziny Straussów. W parkach na licznych skerach znaleźć można pomniki tych kompozytorów. Najpiękniejsze to Mozarta i Jana Straussa.
Miasto znane z międzynarodowych traktatów: np. Jagielonowie i Habsburgowie zawarli w 1515 r. Traktat dotyczący sprawy Krzyżaków, traktaty kończące wojne Austiacko - Włoską.
W 1815 odbył się miedzynarodowy Kongres z 16 państwami - wyznaczono nowy podział polityczny Europy, który zmieniał sytuację polityczną od wojen Napoleońskich - powstały nowe państwa (m.in. Polska).
Wiedeń jest siedzibą wielu organizacji międzynarodowych. Na południu znajduje się Las Wiedeński - Wiennerwald, wkracza w granice miasta. Na stokach uprawia się winorośla, pełno tu winnic. Wzgórze Kahlenberg- kaplica upamiętniajaca bitwę wiedeńską 12.09.1683. Między korytem Dunaju są kanały włączone do terenów rekreacyjnych - Park Prater - ze słynnym diabelskim kołem (1897).
Berno - stolica Szwajcarii od 1848 r. położone nad rzeką Aare w Alpach. W zachodniej części był to element obronny, układ zachowany w pełni od Średniowiecza do dziś. Bez wątpienia za największą atrakcję Berna można uznać średniowieczne stare miasto, wpisana są na listę UNESCO.W 1405 roku miasto, wtedy jeszcze drewniane, doszczętnie spłonęło. Odbudowano je głównie przy użyciu piaskowca, co nadało mu małomiasteczkowy charakter. W centrum starówki znajduje się katedra św. Wincentego St. Vinzenz Münster, wzniesiona w stylu późnogotyckim. Dodatkową atrakcję stanowi 100 metrowa wieża widokowa, z której po pokonaniu 344 stopni można podziwiać panoramę Alp Berneńskich. Szereg gotyckich i barokowych kościołów.
Zachowana:
- Brama Miejska z XIII - XVII w.
- Późnogotycki Ratusz z XV w.
- wieża zegarowa z XII w. z ruchomymi figurami
- szereg fontann o ładnej architekturze, z figurami, w tym najpopularniejsza z nich Fontanna Wielkoluda przedstawiająca olbrzyma pożerającego małe dzieci.
- Niedźwiedzia jama nad brzegiem rzeki Aare
- XVIII wieczne kamienice z podcieniami
- szereg muzeów: sztuki, historyczne, alpejskie, Einsteina
Berno jest siedzibą Parlamentu, rządu, licznych przedstawicieli administracyjnych, ambasad, organizacji międzynarodowych
Miasto jest znanym ośrodkiem naukowym. Największy ośrodek kulturalny. Przyrodniczą atrakcję stanowi berneńskie rozarium, które zachwyca zbiorem ok. 200 gatunków róż, oraz przepiękną panoramą.
Ateny - Najdawniejsze ślady osadnictwa pochodzą z III tysiąclecia p.n.e. W drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e., w okresie mykeńskim, zbudowano na Akropolu zamek warowny, wokół którego rozwinęło się osiedle. W XI-VII w. p.n.e. na pd. i pn. od Akropolu powstało miasto z agorą, otoczone w VI w. p.n.e. murami obronnymi (gł. miasto Attyki). 570-550 p.n.e. wzniesiono na Akropolu świątynię Ateny Polias (opiekunki miasta), a u stóp wzgórza - święty okrąg Dionizosa ze świątynią i teatrem. 480-479 p.n.e. Agora była ośrodkiem administracyjnym i handlowym, natomiast na Akropolu powstał ośrodek kultu religijnego. Złoty wiek Aten przypada na 444-429 p.n.e. była to wtedy potężna twierdza i największe miasto Hellady. Ateny były również ważnym centrum kulturowym. W 86 r. p.n.e. Ateny zostały zdobyte i zniszczone przez rzymian. Za czasów cesarza Hadriana nastąpił ponowny ich rozkwit. Zbudowano wtedy Łuk Triumfalny, Bibliotekę, usytuowano nowy rynek, skończono świątynie Zeusa, zbudowano nową dzielnicę.
W połowie III i IV wieku Ateny zostały ponownie zniszczone przez Germanów i Wizygotów. Wiele zabytków wywieziono do Konstantynopola. W 1458 Ateny zostały zajęte przez Turków.
W 1834 stały się stolicą niepodległej Grecji.
Zabytki to przede wszystkim zespoły starożytne:
1) Akropol Ateński z Partenonem, u jego podnóża teatr Dionizosa
Akropol - górujące nad Atenami wapienne wzgórze o owalnym kształcie, wys. 157 m, pow. ok. 3 ha. Zamieszkiwane już od II w.p.n.e. Najważniejsze budowle:
Partenon - świątynia zbudowana na cześć bogini Ateny (Atena Partenos), patronki miasta. Została zaprojektowana w porządku doryckim (marmur, kolumny). Dzieła rzeźbiarskie zaprojektował Fidiasz, uważany za najwybitniejszego rzeźbiarza starożytnej Grecji. Wewnątrz świątyni stał gigantyczny posąg Ateny ze złota i kości słoniowej, najprawdopodobniej wyrzeźbiony osobiście przez Fidiasza.
Erechtejon - świątynia w porządku jońskim zbudowana na cześć bohatera Erechteusza, poświęcona Posejdonowi i Atenie
Świątynia Ateny Nike - świątynia Ateny Zwycięskiej w porządku jońskim
Propyleje - budowla wejściowa - brama prowadząca do wzgórza Ateńskiego
Monumentalne schody
Posąg Ateny
Akropol Ateński wpisany jest na listę UNESCO.
U podnóża Odeon - teatr muzyczny wykuty w zboczu Akropolu
Teatr Dionizosa
2) Resztki zabudowy Agory z Wieżą Wiatów i Biblioteką Hadriana
3) Dzielnica Hadrianopolis, Łuk Hadriana i świątynia Zeusa Olimpijskiego
Ze średniowiecza zachowało się kilka kościołów bizantyjskich, Meczet z XV wieku.
Zabudowa XIX wieczna to wąskie uliczki, Plac Konstytucji z Budynkiem Parlamentu -budowle neoklasycystyczne (XIX w.). Grób nieznanego żołnierza.
Ateny to ośrodek naukowy.
Muzea: Narodowe, Archeologiczne, Historii, Sztuki, na Akropolu, na Agorze
W starej części miasta zrekonstruowano stadion w 1896 roku - odbyła się tam pierwsza nowożytne Igrzyska Olimpijskie.
Ateny stały się Mekką turystyczną w drugiej połowie XX wieku.
Rzym - środkowe Włochy, na Półwyspie Apenińskim nad rzeką Tybr, region Lacjum.
753 -założenie osady przez Romulusa, początkowo było to miasto-państwo, udokumentowano figurę dwóch braci z wilczycą.
Od IV w. p.n.e. -stolica państwa rzymskiego, później stolica Królestwa Republiki, a w miarę dokonywanych przez rzymian podbojów staje się metropolią Cesarstwa Rzymskiego.
I-II w.p.n.e. 1iczyły 1 mln mieszkańców oraz dodatkowo niewolnicy. Początki jego upadku IV w.n.e. na skutek niepokoi wewnętrznych. Nastąpił podział na Cesarstwo Wschodnio (stolica Konstantynopol) i Zachodnio Rzymskie. Rzym wielokrotnie był niszczony. Od VIII do IX w. był stolica państwa kościelnego.
W 1871 po zjednoczeniu Włoch stał się stolicą państwa.
Rzym to centrum gospodarcze, siedziba instytucji krajowych oraz:
- Parlamentu
- Rządu
- Prezydenta
- Ministerstw
- kilku organizacji międzynarodowych FAO
- Międzynarodowej Izby Handlowej
- W 1303 założono Uniwersytet. Szkoły wyższe, Politechniki, ASP, Instytuty Naukowo- Badawcze.
- biblioteki i muzea, galeria malarstwa, teatry, opery
- Cina Cita - ośrodek przemysłu filmowego
- Dworzec główny Termini - w centrum miasta, połączenia z całym krajem + międzynarodowe
Rzym jest ośrodkiem drobnych ośrodków rzemieślniczych i drobnych zakładów przemysłowych (przemysł rozwinął się po II wojnie światowej).
Pozostałości po starożytności:
Resztki murów obronnych z czasów starożytnych, mury obronne z III wieku (obok dworca Termini) z czasów panowania Casarza Aureliusza.
Forum Romanum - pozostałości starożytnego Rzymu,
Dom Westfalek, 191 n.e. Świątynia Wery.
Forum Augusta - ruiny pałacu na Pallatynie, mieści się tam Koloseum. Są tam wspaniałe Łuki Triumfalne. Cesarze mieli prawo do uroczystego wjazdu.
Łuk Konstantyna
Ruiny Złotego Domu Nerona
Termy - łaźnie rzymskie - odbywały się tam spotkania towarzyskie, polityczne, kapiele, masaże
Termy Dioklecjana
Termy Karakalli
Mauzoleum Hadriana z II w. - zwane pod nazwą zamku św. Anioła.
Mauzoleum Augusta 29 r.p.n.e.
Ołtarz Pokoju XIII w.p.n.e.
Panteon
Kolumna Trajana z 113 r.
Kolumna Marka Aureliusza
Katakumby - podziemne cmentarze powstawały od II do IV wieku. Chrześcijanie gromadzili się w tych podziemiach, w korytarzach nisze w których chowano zmarłych. Katakumby: św. Kaliksta, św. Agnieszki i Priscylli, św. Domitilli
Imperium Rzymskie stworzyło sieć dróg.
Od IV w. Zaczęto wznosić koscioły.
Znane kościoły w Rzymie: św. Sabiny V w. (bazylika), św. Marii VI w., św. Jerzego VII w.
Tempietto - (mała świątynia) - kaplica zbudowana na planie koła. Z 1502 r.
Kościół św. Andrzeja na Kwirynale - kościół w Rzymie na wzgórzu Kwirynał zwany "perłą baroku" ze względu na wspaniałe wnętrze zaprojektowane przez Berniniego.
Plac Navona (Piazza Navona) - plac obudowany wspaniałymi budowlami, 3 barokowe fontanny (Czterech Rzek, Neptuna, del Moro), odbywaja sie tam jarmarki bożonarodzeniowe, mittingi polityczne, imprezy o charakterze kulturalnym, muzycznym.
Fontanna di Trevi - najbardziej znana późnobarokowa fontanna Rzymu z basenem, przylega do pałacu.
Plac Hiszpański ze słynnimi Schodami Hiszpańskimi z XVIII wieku ozdobione są kwiatami i figurkami - należą do miejsc tłumnie odwiedzanych przez turystów. Przed schodami stoi niewielka fontanna - La Barcaccia (po włosku „stara, zniszczona łódź), nawiązuje do barki przyniesionej aż tutaj przez wody Tybru w czasie jednego z wylewów rzeki.
Villa Borghese - Pałac y przylegajacym parkiem z początku XVII wieku. Jest to miejsce, gdzie znajduje się kolekcja sztuki słynąca na całą Europę ze swych nadzwyczajnych okazów dzieł sztuki XVII i XVIII wieku (obrazy Tycjana, Rubensa).
Ołtarz Ojczyzny - gigantyczna budowla - pomnik Wiktora Emanuela II (pierwszy król zjednoczonych Włoch). Pomnik nieznanego żołnieża.
Bazylika Santa Maria Maggiore - na Zatybrzu, pochodząca z IV do VII w.
W centrum Rzymu znajduje się obszar państwa Watykańskiego.
Madryt - stolica i największe miasto Hiszpanii, położony w środkowej części kraju u podnóża Sierra de Guadarrama (Wyżyna Kastylijska) nad rzeką Manzanares.
Pierwsza wzmianka o mieście, powstałym wokół mauretańskiego zamku Madżrid, pochodzi z IX wieku, pod koniec XI włączono go do Kastylii po wyparciu Arabów.
Plac de la Villa z XV - wiecznym ratuszem z Wieżą Obronną.
Plaza Major - Plac Główny - z XVII wieku, dawne miejskie targowisko z barokowymi kamienicami z balkonami wzdłuż całej fasady domu.
Wiele barokowych kościołów z XVII i XVIII wieku, dawniej związane z tronem królewskim, obecnie Katedra mieści się na przeciwko pałacu- kościół katedralny - nie należy do starej części.
Pałac Królewski z XVIII wieku dostępny do zwiedzania, sala tronowa, sala porcelanowa, przylega do niego zbrojownia.
Na starym mieście:
- szereg klasztorów - San Nikolas - XIII wieczny najstarszy klasztor.
- kościoły
Od miasta zielona promenada Paseo del Prado - jeden z głównych bulwarów Madrytu, zabudowany bogatymi budowlami, rezydencjami, muzeami, restauracjami.
Brama Słońca - jako fragment dawnych obwarowań miejskich.
Puerta de Alcala - niegdyś wschodnia brama miasta
1508 założono Uniwersytet i Uczelnie Akademii Królewskiej
Największe Muzeum - Prado - założone w XIX wieku w oparciu o królewskie zbiory - unikalne zbiory malarstwa, rzeźby rzymskiej, iberyjskie
Muzeum: Ameryki, Miejskie
Lizbona - Miasto jest zlokalizowane w zachodniej części kraju, nad oceanem Atlantyckim (15 km od Oceanu), na półwyspie Estremadura, w miejscu, gdzie Tag wpada do oceanu. Lizbona leży na siedmiu wzgórzach, położenie Lizbony na wysokich, czasem stromych wzgórzach sprawia, że rozciągają się z nich piękne widoki. Nazywana jest Białym Miastem, dzięki niezwykłym, jasnym efektom świetlnym, którymi emanuje.
Założona przez Fenicjan w 205 roku przed panowaniem rzymskim, od XIII wieku stolica Portugalii. Jest portem morskim i centrum handlu światowego.
Zamek Św. Jerzego - dawny zamek Wizygotów przekształcony służył za rezydencję królewską do końca XVI w.
W 1755 Lizbona uległa zniszczeniu, na skutek mocnego trzęsienia ziemi i tsunami. Później odbudowano centrum miasta z regularną budową ulic, promenadą z barokowymi pałacami - dziś jest to najbardziej reprezentatywna część miasta.
Plac Comercio
Plac Rossio
Na południowych zboczach zachowała się arabska dzielnica (Alfama), charakteryzuje się wąskimi, krętymi uliczkami, często ślepo zakończonymi. Tam jest park z punktami widokowymi i kościołami XVI i XVIII wiecznymi.
U ujścia Tagu do morza znajduje się wieża obronna z XVI w - Wieża Belem - wpisana jest na listę UNESCO.
Klasztor w stylu manuelińskim Hieronimów z XVI w. również w dzielnicy Belem (jedna z dwóch dzielnic, która uratowała się przed zniszczeniem w 1755 r.) - wpisany jest na listę UNESCO.
Nad Tagiem zbudowany jest most 12 kilometrowy, na lewym brzegu. 110 metrowa wielka figura Jezusa.
Muzea: Sztuki Dawnej, Sztuki Ceramicznej, Powozów.
Styl manueliński- styl architektoniczny późnego gotyku. Rozwijał się w Portugalii za panowania króla Manuela I Szczęśliwego. Łączy gotyk z rzeźbami o morskich motywach i elementami orientalnymi.
Zachodnia część miast jest głównie zajęta przez Park Monsanto, który jest największym parkiem miejskim w Europie. Jego powierzchnia to 10 km².
Europa Północna
W północnej części Europy jest długa tradycja, za wyjątkiem Finlandii, wspaniałych tradycji związków kulturotwórczych.
Sztokholm - położony w środkowej części kraju na 13 wyspach, które połączone są ze sobą 53 mostami oraz lądzie stałym nad Morzem Bałtyckim i jeziorem Melar. Stolica Szwecji.
Miasto założono w XIII w (początek Hansy) i jest siedzibą dworu królewskiego.
Pałac z XVII w. 3 wyspy tworzą najstarszą część miasta. Budowle architektoniczne z XIX w.
Uniwersytet w centrum miasta.
Twierdza z XIII wieku
Szereg kościołów 13 - 18 wieku (w większości protestanckich)
Siedziba Akademii
Instytuty Naukowe
Od 1900 siedziba fundacji Nobla - w Sztokholmie odbywają się uroczystości wręczania nagrody Nobla.
Muzeum Narodowe
Galeria Narodowa
Muzeum Okrętu "Vasa" - potężny okręt wojenny, wydobyty z dna morza i przekształcony w muzeum.
Oslo - stolica Norwegii, położona w południowo-wschodniej części kraju, nad Oslofjordem. Półwysep Skandynawski.
Miasto powstało w 1048 roku, od końca XIII wieku rezydencja królewska.
Uniwersytet z początku XIX wieku.
Szereg instytucji związanych z badaniami północy - Norweski Instytut Polarny
Zamek Akershus - początek XIV w.
Pałac królewski (XIX w.)
Gmach Parlamentu (XIX w.)
Ratusz (1933-1950) - nowa XX wieczna budowla, siedziba władz miejskich. W auli ratusza odbywa się corocznie uroczystość wręczenia Pokojowej Nagrody Nobla. Uroczystości odbywaja się w obecności króla.
Galeria Narodowa
Muzeum Narciarstwa
Muzeum Łodzi Wikingów
Muzeum Tratwy Kon-Tiki
Park Fronger z zespołem rzeźb G. Vigelanda. Pomniki postaci ludzkich. Najbardziej oryginalny park.
Holmenhollen - dzielnica miasta - ośrodek zimowy (Igrzyska Zimowe w 1952)
Helsinki - stolica Finlandii, położona w południowej części kraju, nad Zatoką Fińską. Miasto przemysłowe i handlowe. Miasto założone przez Szwedów w połowie XVI wieku. Od 1812 stanowią autonomiczną część Księstwa. W 1917 stały się stolicą samodzielnego państwa - niepodległej Finlandii. Siedziba władz państwowych (rządu, parlamentu i prezydenta). Ośrodek kulturalno-naukowy, siedziba placówek badawczych, szkół wyższych.
Fińska Akademia Nauk - XIX wiek.
Politechnika i inne wyższe uczelnie.
Centrum miasta stanowi wielki Plac Senacki, który z 3 stron otoczony jest budynkami w stylu klasycystycznym, a na końcu znajduje się protestancka katedra. W jego środku stoi pomnik Cara Aleksandra I.
Cerkiew - Sobór Uspenski - kościół prawosławny wybudowany w połowie XIX wieku
Muzeum Narodowe
Galeria Narodowa
W 1973 w Helsinkach odbyła się konferencja Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, podpisano Akt końcowy zwany Wielką Kartą Pokoju.
13