Temat: Pielęgniarska ocena stanu chorego nieprzytomnego
1. Patogeneza
...
* *Śpiączka lub inne zaburzenia świadomości wskazują na obustronne uszkodzenie kory.
2. Zaburzenia świadomości
Zaburzenia ilościowe - dotyczące przytomności, następuje ograniczenie kontaktu z otoczeniem, aż do całkowitego jego braku
** ilościowo zgodnie z odbieraniem bodźców coś będzie wzrastało lub malało. Zaburzenia ilościowe dotyczą głównie przytomności. Generalnie zaburzenia ilościowe to te które dotyczą przytomności a jakościowe to ze względu na zaburzenia przytomności i psychiczne (psychitryczne).
Senność patologiczna /somnolential/ - charakteryzuje się wyraźną skłonnością do snu, a chory musi używać dużego wysiłku, aby nie zasnąć (w czasie rozmowy chory zapada w sen).
** Pacjent przy czynnościach nam zasypia. Trzeba się nieźle nagimnastykować żeby pacjent przy jakiś czynnościach nie zasnął. Senność patologiczna najeżejszy stopień zaburzeń.
Patologiczny sen głęboki /sopor, półśpiączka/ - polega na wygaszeniu przytomności, przy czym zachowana jest jedynie reaktywność na silne bodźce, z zachowaniem odruchów obronnych (nie możemy nawiązać kontaktu, cofnięcie kończymy pod wpływem ukłucia)
** Silny bodziec bólowy i pacjent powienien wykonać jakiś odruch. Otwieranie oczu, czyli nawiązywanie kontaktu werbalnego - to jest jedno z kryterium śpiączki. Skala Glasgow-> śpiączka.
Śpiączka /coma/ - jest najcięższym stanem polegającym na całkowitym wyłączeniu przytomności (w tym również świadomości), co wyraża się zniesieniem wszelkiej reaktywności zarówno słownej jak i fizykalnej
** Utrata świadomości. Możemy ocenić poprzez skalę Glasgow np. pacjent 3pkt w skali Glasgow niereaguje wogóle np. po tętniaku, udarze mózgu, po jakimś badaniu inwazyjnym może się okazać, że tacy pacjenci mogą być w stanie śpiączki lub w zaburzeniach przytomności.
Zaburzenia jakościowe - kontakt z otoczeniem istnieje, ale jest nieadekwatny, świadomość zwężona, chory jest przeważnie zdezorientowany, co do własnej osoby, miejsca i otoczenia, często ma halucynacje
przymglenie proste
majaczenie /delierium/
zamroczenie
splątanie
** Zaburzenia jakościowe są nieadekwatne do sytuacji. Z podziału zakresu psychiatrii dołączają się np. stany splątania, pobudzenia itp. kombinacja, wiązanka różnych stanów zgodnie z zaburzeniami psychicznymi. Reakcje niezgodne z oczekiwaniem należy poddać badaniu psychiatrycznemu.
Przyczyny
Pierwotne zaburzenia świadomości - bezpośrednie uszkodzenie mózgu. (** ze względu na patomechanizm i patologie przyjety jest podział weryfikujący zmiany: A. ... i B ....)
Zmiany o umiejscowieniu ponadnamiotowym
Zmiany o umiejscowieniu podnamiotowym
uszkodzenie naczyniowe (krwotok podpajęczynówkowy* [niekoniecznie jak w udarze krwotocznym], udar krwotoczny [pacjent niechodzący, niejedzący, niemówiący], niedokrwienny)
** krwotok podpajęczynówkowy - ból głowy, zespół oponowy, nudności , wymioty. Pacjent może chodzić.
udar krwotoczny - nieprzytomny, dysfunkcja piramidowa ( parezis itp.). Pacjent niejedzący, niechodzący itp.
Ze względu na inny mechanizm wynaczynienia krwotok podpajęczynókowy to jest coś innego niż udar krwotoczny. Przy udarze krwotocznym - nieprzytomni od początku do końca i pacjenci umierają. Przy udarze niedokrwiennym - stan w miare stabilny, pacjenci opuszczają oddział, mają jakieś zaburzenia ale niemają stanu ciężkiego.
infekcje układu nerwowego (zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych, ropień)
uraz (wstrząśnienie*, stłuczenie*, krwawienie śródczaszkowe*)
** Możemy mieć doczynienie z utratą przytomności. Uraz wstrząsnienie -> 1,2,10,15 min. nieprzytomności i pacjent budzi się i wraca do normy.
Ostry krwiak - pacjent traci przytomność, wraca, traci przytomność, wraca. Najprawdopodobniej krwiak pierwotny. Badanie TK.
Przy urazach-> pień mózgu jest bardziej czuły.
proces rozrostowy (guzy pierwotne, wtórne)
** proces rozrostowy - astrocytoma itp. (guzy pierwotne)=> z makrogleju , gleju z astrocytów.
Guzy wtórne - gdzie mamy przerzuty z czegoś tam objawy: odruch Kushinga, ta przytomność, nieprzytomność związana jest z lokalizacją guza (np. przy guzach śródczaszkowych - stracenie przytomności)
procesy uciskowe* - wcześniejsze krwiaki uciskowe, guzy, inne zmiany np. krążek międzykręgowy
** coś co uciska
padaczka*
** różnicujemy ze stanem padaczkowym i napadem drgawkowym. Stan drgawkowy to nie padaczka. Stan padaczkowy - trwa dłużej niż 30 minut.
Mamy stany duże i małe, gdzie w wyniku napadu drgawkowego będzie dochodziło do krótkotrwałej śpiączki. Napady drgawkowe u dzieci - 4; 5 rok życia charakterystyczna utrata przytomności u dzieci.
*przyczyna najczęstsza
Wtórne zaburzenia świadomości - uszkodzenie... -> utrata przytomności.
zatrucia (leki, alkohol)
zaburzenia przemiany materii (hiperglikemia, hipoglikemia, niewydolność wątroby, nerek, nadczynność nadnerczy)
czynniki pochodzenia środowiskowego (hipo- i hipertermia)
** czynnik zewnętrzne - w wyniku oparzenia
niedotlenienie (hipoksemia)
zakażenia układowe
Postępowanie pielęgniarskie
Ocenić stopień zaburzeń świadomości według reakcji na bodźce słowne lub bólowe klasyfikując stan chorego do śpiączki głębokiej, półśpiączki lub senności
można również ocenić stan za pomocą skali Glasgow
** diagnoza urazu np. przedniego dołu czaszki. Robimy RTG. Widoczne jest zasinienie wyrostka sutkowatego (tego przy uszach).
Stwardnienie zanikowe, stwardnienie rozsiane - opieka długoterminowa. Skala Glasgow - jest precyzyjna ponieważ np.: mamy pacjenta w Glasgow 3 to wiemy że on jest nieprzytomny, pacjent w Glasgow 15 to wiemy jaki ten pacjent jest.
Żeby ocenić, jak duże jest ryzyko wystąpienia odleżyn -> stosujemy skalę Norton.
Ocenić szerokość i reaktywność źrenic
** Pacjent po zabiegu neurologicznym może mieć dysfukncję nerwów, która będzie odpowiadała za wzrok nerwu czaskowego: II i pacjent po zabiegu musi być poddany obserwacji.
Reaktywność źrenic bardzo istotna sprawa - jest to wykładnik stanu OUN, bo jeżeli dochodzi do anizatrii ?? lub dysfunkcji to może dochodzić do patologii albo może być błędna diagnoza bo pacjent od urodzenia może mieć reaktywność, a jak jest reaktywność, należy zaobserwować bo może to świadczyć o ucisku i może dojść do zgonu.
Podstawowy element oceny gałek - bo pacjent może podsypiać a może umierać.
Ocenić siłę kończyn (czy nie ma niedowładów lub porażeń)
** Można porównać obie strony przy podnoszeniu obu kończyn, która opada wolniej, która szybciej itp.
Zespół piramidowy - charakteryzuje się. Objawy: ...
Skala Lovetta itd. I jaka jest tzw.
Ocenić wydolność podstawowych mechanizmów regulujących organizmu (tutaj musimy znac: pojęcia miarowość, napięcie itp.)
tętno [częstość, miarowość, napięcie, często bradykardia] (!), RR [pod kątem wzrostu ciśnienia śródczaszkowego (ICP) - Odruch Cushinga - wzrost ciśnienia tętniczego krwi, z jednoczesnym zmniejszeniem częstości akcji serca w odpowiedzi na wzrost ICP]
oddech - częstość i charakter oddechu
** Zmiany - bradykardia
Bradykardia - odp. wzrasta ciśnienie śródczaszkowe.
Oddech Cheyne'a- Stokesa - polega na stopniowym narastaniu częstości i głębokości oddechu oraz zwolnieniu go aż do bezdechu - cykle te powtarzają się. Oddech ten wskazuje na obustronnie nieprawidłową czynność półkul mózgowych przy zachowanej funkcji pnia mózgu. Ten typ oddychania towarzyszy zaburzeniom metabolicznym i może stanowić pierwszy objaw wgłobienia do wcięcia namiotu móżdżku, lub otworu potylicznego wielkiego.
** Pień ośrodek - oddechowy
Oddech rybi - polega na stopniowym występowaniu pojedynczych coraz rzadszych wdechów, w konsekwencji prowadząc do bezdechu. Oddech ten wskazuje na znaczne uszkodzenie rdzenia przedłużonego np. w narastającej niedomodze pnia mózgu
** Oddech rybi np. w następstwie ICP
Skala niedomogi - pacjent z udarami z niedokrwieniem, tutaj weryfikacja oddechu.
temperatura ciała [okolice podwzgórza - ośrodek termoregulacji]. Ośrodkowe zaburzenia termoregulacji - hiper- i hipotermia
** ze względu na pobudzenia, zabiegi, neuroinfekcje, dopiero po 2-3 dobie powinno się to jakoś klarować.
Ocenić zabarwienie twarzy [blada, zaczerwieniona, wilgotna, sucha, obrzęknięta], ślady urazu [obustronne podskórne wynaczynienie krwi w okolicach oczowodów (krwiak okularowy - oczy szopa), jak również zasinienie wyrostka sutkowatego za uchem świadczyć może o złamaniu kości podstawy czaszki] i zapach z ust [upojenie alkoholowe, zapach acetonu np. śpiączka cukrzycowa]
motoryka twarzy [symetryczna / niesymetryczna - ustawienie kącików ust]
** z zabarwieniem twarzy związana jest motoryka. Mówiąc o I i II i twarzowym ( VII) opadanie kącika ust, marszczenie czoła itp. takie coś dzieje się do tego zaczyna nam bełkotać, asymetria, nierówność kącika ust ( charakterystyczny objaw dla objawów mózgu.)
Ocenić wygląd głowy
nos [w celu wykluczenia wycieku płynu mózgowo - rdzeniowego, najczęściej w następstwie urazu twarzoczaszki ze złamaniem kości czołowej]
ucho [wykluczenie obecności krwiaka w uchu - złamanie podstawy czaszki - wyciek płynu mózgowo - rdzeniowego]
** badanie główki u dzieci - bilanse itp. 3m? Wychwycenie małogłowia, wodogłowia itp. u dzieci. To że norma siatki centylowej przekracza normy to niemusi być patologia, może to być urok dziecka.
Ocena pacjenta neurochirurgicznego - u pacjentow na podstswie wyglądu czaszki nie jesteśmy w stanie ocenić tego co nas interesuje, ucho bo może wydzielać się płyn (mówimy o płynie mózgowo - rdzeniowym). To że coś wycieka to nieznaczy że to jest płyn m-r. Musimy dać na posiew bakteriologiczny bo może być to np. katar sienny a nie płyn m-r. Na podstawie ilości cukru panie które robią badania w laboratorium mogą ocenić czy jest to płyn m-r. czy coś innego.
Ocenić układ wydalniczy
układ moczowy [ocena diurezy] (umieć budowę ukł. moczowego oraz wyjaśnićpojęcia dyzatria, wielomocz itp.!! )
** Leki osmotyczne czynne (mannitol, dexaven, furosemid-> sterydy i karty bilansu) itp. Podając sterydy musimy mieć na uwadze że:
1) ukł. może prawidłowo fukcjonować
2) może wystąpić zespół ogona końskiego - pacjent jako powikłanie ma zaburzenia związane z wydalaniem moczu.
Ocenić układ pokarmowy
stan odżywienia [wyniszczenie, niedobory pokarmowe, nadwaga], żywienie (!) [czy chory połyka sam, czy się krztusi - zastosować odpowiedni sposób odżywiania (doustnie, przez sondę, dożylnie)]
** Gdy niedożywiamy- to są powikłania, gdy nadmiernie odżywanimy - też są powikłania.
Pacjenci mogą mieć dysfagię, mogą mieć dysfagię z porażeniem, niedowładem. Przy stwardnieniu rozsianym - też mogą mieć problemy z połykaniem. Gastrostomia u pacjentów z udarem jest wykonywana.
Podaż przez sondę, dożylnie, parenteralnie, enteralnie, przygotowanie do zabiegów w kwestii żywienia w różnych przypadkach (w literaturze!! )
Wyniszczenie - nutrison itp. Po takich preparatach powikłaniem mogą być biegunki itp. - błędy pielęgniarskie bo zła dawka. Powikłania przy karmieniu np. może dojść do śmierci bo dobrano zły produkt ( np. papkowate a nie stałe, zła technika itp.)
9 Ocenić stan chorego pod kątem powikłań
ze strony układu nerwowego [wzrost ICP, pogłębiające się zaburzenia przytomności, niedowłady, zaburzenia czucia, zaburzenia wyższych czynności nerwowych] (musimy znać jak postępować z takimi pacjentami i co to jest.)
ze strony układu oddechowego [niedodma, zapalenie górnych dróg oddechowych, zapalenie płuc]
ze strony układu krążeniowego [zakrzepica, obrzęki kończyn]
** terapia 3x HHH - przy krwotoku podpajęczynówkowym. Wwyniku uszkodzenia czynności ukł. pozapiramidowego, może dochodzić do powikłań.
ze strony układu moczowego [infekcje dróg moczowych, pęcherz neurogenny - połączyć z elementami neurorehabilitacji !]
ze strony układu kostno - stawowego [przykurcze, zaniki mięśni, podwichnięcie w stawie barkowym, zniekształcenie kręgosłupa]
ze strony układu skórnego [odparzenia, odleżyny, owrzodzenia]
ze strony układu pokarmowego [nudności, zaparcia, biegunka]
Ustalić przyczynę zaburzeń świadomości
** zdjęcie obrazowe, diagnoza lekarska
Określić dynamikę zachodzącego procesu
** oceniając pacjenta z dnia na dzień, jesteśmy w stanie weryfikować stan pacjenta.
Zapewnić choremu bezpieczeństwo.
** wiązać pacjenta przed wypadnięciem, łyżki macintosha z laryngoskopii (powinny być otwarte), stosowanie drabinek, i też patrzenie co rodzina przynosi pacjentowi do jedzenia bo np. póżniej rodzina daje coś pacjentowi i pacjent umiera bo rodzina niewiedziała.
ELEMENTY BADANIA NEUROLOGICZNEGO
Badania fizykalne - Nauczyć się.
Objaw hokenhajna i Gordona - uszkodzenie ukł. piramidowego
schemat nieco odmienny od typowego badania neurologicznego
Ocena stanu świadomości i ocena czynności pnia mózgu
Glasgow Coma Scale (GCS) [3-15 pkt]
W skali tej, ilościowej ocenie podlegają 3 parametry (otwieranie oczu, odpowiedź słowna i ruchowa). W oparciu o GCS, w której chory otrzymuje 8 pkt. i mniej (gdy pacjent reaguje obronnie, wydaje niezrozumiałe dźwięki i nie otwiera oczu), klasyfikujemy go jako nieprzytomnego
** skala Glasgow - od 3 - 15 pkt. Trzeba znać skalę - parametry: otwieranie oczu itp.
Odpowiedź w postaci otwierania oczu. Odnotowuje się, czy pacjent otwiera oczy spontanicznie, w odpowiedzi na polecenie, w odpowiedzi na ból lub nie otwiera ich wcale. Właściwym bodźcem bólowym jest uciskanie nerwu nadoczodołowego, płatka usznego lub energicznego uciśnięcia własną pięścią (kciukiem) mostka pacjenta
** np. podszczypnięcie w okolicy mięsnia bicepsu, energiczne uciśnięcie pięścią kciuka itp.
Odpowiedź słowna. Odpowiedź ocenia się jako zorientowanie pacjenta (co do miejsca, czasu i własnej osoby)
UWAGA: zaburzenia mowy - afazja
** zadajemy pyt. i pacjent albo nawiązuje kontakt albo nie. Pacjent nienawiązuje z nami rozmowy przy afazji ruchowej. !! ale może być pacjent z afazją i może być on przytomny.
Odpowiedź ruchowa. Ocenia się na polecenie słowne, a w przypadku braku reakcji ze strony pacjenta, na bodziec bólowy
** Na polecenie np. proszę podnieść lewą kończynę przy afazji czuciowej może nie zrozumieć pewnych czynności jakich mówimy.
Skala GLASGOW - na blaszkę !!!!
Skala ITC [0-63 pkt]
Niniejsza skala służy ocenie stopnia zagrożenia życia, związanego z zaburzeniami czynności pnia mózgu. Wykorzystywana jest przede wszystkim do określenia stopnia zagrożenia życia, wyciągania wniosków rokowniczych czy...
Wynik powyżej 40 pkt > względnie dobre rokowanie
** skala ITC - skala niedomogi pnia mózgu. Jest to skala rokownicza. Skala też na blaszkę !!
Zaburzenia przytomności ** jest to podstawa rozpoznania ITC
Zaburzenia przytomności są dominującym objawem...
Motoryka ogólna ciała
Związana jest ze stanem przytomności. Znaczy to, że ruchy spontaniczne lub na polecenie wykonują jedynie chorzy z sennością patologiczną (najczęściej wykonują zmianę ułożenia kończyny lub zwroty z boku na bok)
Chorzy w półśpiączce lub śpiączce spontanicznie nie wykonują żadnych ruchów. Skutkiem zaburzeń regulacji napięcia mięśniowego u chorych w śpiączce jest tzw. motoryka odmóżdżeniowa
W miarę narastania niedomogi sztywność odmóżdżeniowa ustępuje i pojawia się wiotkość. O Obecności niedowładu u chorych w śpiączce może świadczyć szybsze opadanie biernie uniesionych porażonych kończyn
** w spiączce, półśpiączce niewykonują żadnych ruchów.
Zaburzenia wegetatywne
Narastaniu niedomogi towarzyszy burza wegetatywna tzw. ...
Swoistym objawem niedomogi pnia są zaburzenia oddychania. Zaburzenia czynności ośrodków w rdzeniu przedłużonym najczęściej powodują przyśpieszenie oddychania, jego niemiarowość z okresami bezdechu
Zmienia się amplituda oddechu od głębokiej do płytkiej. Przy znacznym uszkodzeniu rdzenia przedłużonego dochodzi do tzw. oddechu rybiego, polegającego na pojedynczych coraz rzadszych wdechach. Zapowiada to rychłe zatrzymanie czynności oddechowej
** Bardzo charakterystyczne dla dysfuncji wegetatywnej - przyspieszenie.
Wchodzi tutaj respirator.
Motoryka gałek ocznych
Zwrot gałek ocznych w dół (niedowład spojrzenia ku górze) lub
Zwrot gałek ocznych w górę (niedowład spojrzenia w dół) spowodowany jest zaburzeniami czynnościowymi pniowego spojrzenia w śródmózgowiu
Zwrot gałek ocznych w stronę przeciwną do niedowładu wskazuje na lokalizację uszkodzenia w płacie czołowym
Zwrot gałek ocznych w kierunku niedowładu świadczy o uszkodzeniu ośrodka mostkowego
U chorych z niedomogą pnia obserwuje się dość często ustawienie obu gałek ocznych w zezie zbieżnym lub rozbieżnym, pływanie gałek ocznych.
Często niedomodze pniowej towarzyszy osłabienie a następnie zniknięcie odruchów: rogówkowych, oczno - głowowego (gałki oczne podążają za biernym ruchem głowy, podniebiennych
** dla procesów udarowych charakterystyczny zwrot gałek ocznych w stronę przeciwną do niedowładu!!
Objaw lalki - często przy niedomodze pniowej najpierw pojawiają się osłabienia itp.
Motoryka źrenic
Jest istotnym wskaźnikiem wydolności pnia. Chodzi o szerokość i reakcje na światło
Źrenice wąskie, szpilkowate są objawem lepiej rokującym niż źrenice szerokie bez reakcji na światło
Jednostronne poszerzenie źrenicy może być objawem wgłobienia podnamiotoweogo
** w badaniu neurologicznym: patrząc na wiązkę światła dochodzi o zwężenia lub rozszerzenia.
Wgłobienie Hipokampa i wcięcie namiotu - przy jednostronnym poszerzeniu źrenicy.
Szerokość i reaktywność źrenic
Ocenia się czy źrenice są normalne, wąskie, czy szerokie (np. zatrucie atropiną), czy są one równe i okrągłe ** tu nierówność żrenic wskazuje na zmiany metabolizmu, bądź w wyniku podania atropiny.
nierówność źrenic (anisocoria), w przypadku, gdy jedna źrenica jest poszerzona i nie reaguje na światło może wskazywać na wgłobienie haka płata skroniowego po tej samej stronie - ucisk nerwu III (lub ucisk nerwu III przez tętniaka)
** w wyniku guza, grzebania za pomocą dysektora, prowadnicy prze zabiegu.
reaktywność źrenic - skierować silną wiązkę światła na oko: źrenica zwęża się, gdy pada na nią wiązka światła - wynik prawidłowy
UWAGA: zaobserwować średnicę i reaktywność źrenic w chwili przyjęcia chorego na oddział
** jednym z czynników weryfikujących stan jest ocena źrenic.
Zmiany metaboliczne - waskie, reagujące źrenice.
Zmiany w międzymózgowiu - wąskie reagujące źrenice
Zmiany w .... - źrenice duże, nieruchomione, niepokój źrenic
Zmiany w moście - źrenice wielkości główki....
Dno oczu
Badanie wykonywane za pomocą wziernika okulistycznego - oftalmoskopu. Stwierdzenie tarczy zastoinowej (obrzęku tarczy) nerwu II na dnie oka, może świadczyć o podwyższeniu ciśnienia śródczaszkowego
-- w celu wykluczenia tarczy zastoinowej (parametry pomiaru, ilość płuny wskazanego itp. na blaszkę !!!)
Ocena głowy i karku
Należy zwrócić uwagę na kształt i symetrię czaszki, obecność blizn i ubytków kostnych
W przypadku urazu czaszkowo - mózgowego, należy z głowy założyć uraz szyi i unieruchomić ją poprzez założenie kołnierza szyjnego
opukać czaszkę (tak jak opukuje się klatkę piersiową); w przypadku złamania daje się czasem słyszeć odgłos pękniętego garnka
obejrzeć nos i uszy: czy jest wyciek płynu mózgowo - rdzeniowego r lub krwotok (nie tamponować!)
zbadać czy występuje sztywność karku
Jeżeli są ślady urazu, badanie należy przerwać, dopóki nie wykluczy się urazu kręgosłupa!!
--niegrzebiemy i nieruszamy przy kołnierzu bo nigdy niewiemy co się może stać
-- Obejrzeć nos i uszy: nie tamponować-> nie zapychamy. Niech swobodnie spływa krew żeby niespowodować zakażenia, w momencie kiedy zaczynamy przy tym grzebać, tamować to będzie infekcja. Jeżeli jest pacjent urazowy to niesprawdzamy sztywności karku !!
Objaw Burdzińskiego, Keringa - przy zespole oponowym
Układ ruchu
ocena sprawności siły mięśniowej
W przypadku uszkodzenia neuronu ruchowego ośrodkowego (niedowład piramidowy...
Niedowład ośrodkowy może obejmować postać:
twarzowo - ramienną
połowiczą
kończyn dolnych
kończyn górnych
Niedowład miejscowy dotyczy przeważnie jednego mięśnia, lub poszczególnych grup mięśni
W przypadku chorych z zaburzeniami przytomności ich aktywność motoryczna jest obniżona, często ogranicza się do zmiany pozycji kończyny lub zwrotu z boku na bok
należy przyjrzeć się choremu - najlepiej zrobić to stojąc u wezgłowia łóżka. Ocenić:
czy pacjent leży nieruchomo, czy porusza się?
Czy wszystkie cztery kończyny poruszają się równo?
** badanie neurologiczne - obmacywujemy pacjenta od stopy łącznie z łydkami.
Szytownośc z odkorowania - drogi wstępującej piramidowej
UŁOŻENIA NIEPRAWIDŁOWE
odkorowanie / sztywność z odkorowania, nieprawidłowe zgięcie / - występuje przy uszkodzeniu dróg korowo - rdzeniowych w obrębie półkul mózgu lub w ich pobliżu. Sztywność jednostronna jest pozycją stwierdzaną przy przewlekłym skurczowym porażeniu połowiczym
porażenie połowicze - głowa opada...
Objaw Kerniga - objaw dodatni - ból przy próbie wyprostowania kończyny dolnej, zgiętej w stawie kolanowym i biodrowym o 90st
Objaw Lasegu... ??
--Przypomnienie: Odruchy patologiczne - Rossolinego, Lasegue'a, Keringa, Brudzinskiego.
(!) - kwestie ważne na egzamin