Pytania do egzaminu z emocji 2010-11, Psychologia, Drugi rok, Emocje i motywacje


Pytania do egzaminu z emocji

  1. Cechy wyróżniające emocje od innych stanów psychicznych

  2. Co łączy wszystkie definicje emocji - jaki aspekt definiowania zjawisk emocjonalnych

  3. Wymień składniki reakcji emocjonalnej i opisz je na przykładzie emocji lęku.

  4. Różnice pomiędzy emocjami pozytywnymi i negatywnymi

  5. Wymień i krótko opisz różnice indywidualne w intensywności przeżywania emocji pozytywnych i negatywnych

  6. Wymień emocje podstawowe i cztery kluczowe cechy, które odróżniają je od emocji złożonych

Emocje podstawowe są to :lęk, gniew, radość smutek, wstręt, wstyd.

4 kluczowe cechy, które odróżniają emocje podstawowe od złożonych są to :

1) wyraźna podstawa biologiczna - określony substrat anatomiczno-fizjologiczny

2) podobny wzorzec reakcji ekspresyjnej, niezależny od kultury

3) silne powiązanie z działaniem i konkretnymi wzorcami reagowania

4) związane są z wyraźnymi zmianami w pobudzeniu.

  1. Różnice pomiędzy emocjami, nastrojami i ocenami

Emocje

-ich zasadniczym komponentem jest pobudzenie,

-są krótkotrwałe,

-w większości przypadków związane z konkretnym obiektem

-przeciwstawne emocje - są trudne do pogodzenia,

-są związane z subiektywnym, trudnym do zwerbalizowania odczuciem,

-są związane z konkretnym kontekstem sytuacyjnym,

-są możliwe do wywołania bez udziału procesów poznawczych

Oceny

-silnie odniesione do obiektu

-bazują na strukturach i procesach poznawczych

-można integrować sprzeczne oceny

-można na nie silniej wpływać poprzez racjonalną argumentację

Nastroje

-przebiegają bez pobudzenia

-są długotrwałe, trwają zwykle przez godziny, dni lub tygodnie

-mają rozmyty wzorzec behawioralny

-są bezprzedmiotowe, nie ukierunkowane

  1. Co różni emocje od procesów poznawczych

  2. Opisz drogę powstawania emocji pierwszego typu - jej przebieg i funkcje

Reakcja I- szego typu.

Bodziec → ośrodki podkorowe → emocje

  1. Opisz drogę powstawania emocji drugiego typu - jej przebieg i funkcje

Reakcja II-ego typu.

Bodziec → ośrodki korowe → poznanie → emocje

  1. Wymień najważniejsze części układu limbicznego i opisz jego rolę w powstawaniu emocji.

  2. Wymień i krótko opisz dowody na niezależność emocji wobec poznania

MATLIN, ZAJONC, MORELAND - badania nad efektem ekspozycji (efekt wzrostu atrakcyjności obiektów po kilku powtarzających się ekspozycjach) - bodźce, które były uprzednio widziane przez o.b. podobały się bardziej, niż niewidziane, niezależnie od tego, czy badany myślał, że są one „stare” czy „nowe”. Badani są bardziej pozytywnie ustosunkowani do obiektów wraz ze wzrostem liczby ekspozycji, niezależnie od procesu rozpoznawania (rozpoznawanie poprawia się wraz ze wzrostem liczby ekspozycji).

WILSON - badania z wykorzystaniem słyszenia dychotomicznego - bodźce subiektywnie rozpoznawane jako już słyszane były bardziej lubiane, lecz niezależnie od tego efektu, stopień podobania się danych dźwięków zależał od obiektywnego dośw. związanego z ekspozycjami bodźców.

WILSON, ZAJONC - analogiczne badania nad modalnością wzrokową - w wyniku dość. z danym bodźcem możliwe jest wykształcenie r-cji emocjonalnej na ten bodziec nawet wówczas, gdy doświadczeniu temu nie towarzyszy tak elementarny proces pozn. jak świadome rozpoznanie bodźca (pewne rozróżnienia, choćby elementarne czy minimalne muszą mieć miejsce, ale też muszą zachodzić na poziomie niedostępnym świadomości badanego).

HYDE, JENKINS - badania dotyczące odtwarzania listy słów - niezależnie od tego, czy badani byli ostrzegani, czy nie, że będą musieli odtwarzać wyrazy, grupa dokonująca oceny na wymiarze „przyjemny - nieprzyjemny” miała lepsze odtworzenia (słowa były przyswajane jako „jednostki znaczeniowe” zawartość semantyczna materiału werbalnego jest silnie związana z emocjami to polepszenie zapamiętywania mogło być w dużej mierze spowodowane przez komponent emocjonalny).

Badania dotyczące głębokości przetwarzania - potwierdzają znaczącą rolę emocji w procesach przetwarzania inf. - głębokie przetwarzanie polepsza rozpoznawanie, dlatego, że zmusza badanych do zwracania uwagi na większą liczbę szczegółów. Badani lepiej rozpoznawali twarze, gdy wcześniej mieli określić ich cechy osobowościowe niż gdy mieli rozpoznać płeć generalnie: gdy dokonywana jest ocena przyjemności danej twarzy czy pewnych przymiotników, to badani angażują się w formy głębokiego przetwarzania inf.

  1. Neuroanatomiczne dowody na pierwszeństwo emocji wobec poznania - dzięki jakim połączeniom w mózgu człowiek może najpierw zareagować emocją a potem myślą (tj. przetwarzaniem informacji).

  2. Opisz zjawisko aleksytymii i jego znaczenie dla zrozumienia znaczenia procesów poznawczych w powstawaniu emocji.

  3. Opisz na czym polega efekt ekspozycji i jego znaczenie dla zrozumienia pierwszeństwa emocji wobec poznania

  4. W jaki sposób rozbieżność między elementami poznawczymi może prowadzić do wzbudzenia emocji

  5. Dwuczynnikowa teoria Schachtera i Singera jako wyjaśnienie mechanizmu powstawania emocji.

  6. Wymień i krótko opisz cztery grupy poznawczych mechanizmów generowania emocji

  7. Proces atrybucji jako źródło emocji. Wyjaśnij, jak atrybucja wpływa na powstawanie emocji po porażce.

  8. Proces atrybucji jako źródło emocji. Wyjaśnij, jak atrybucja wpływa na powstawanie emocji po sukcesie

  9. Motywacyjno-afektywne mechanizmy generowania emocji - opisz rolę popędów w powstawaniu emocji oraz to, jakie emocje mogą generować inne emocje

  10. Pobudzenie orientacyjne - jego składowe fizjologiczne i funkcje

  11. Pobudzenie obronne - jego składowe fizjologiczne i funkcje

  12. Uwarunkowania intensywności emocji

  13. Nerwowe mechanizmy powstawania emocji - opisz dowody na to, że system nerwowy jest warunkiem koniecznym i wystarczającym do wzbudzenia emocji.

-podkorowych powoduje powstawanie emocji niezależnie od obecności bodźców ze środowiska. Badania Hessa 1957 - laureata Nagrody Nobla.

-zmiany w poziomie neurotransmiterów powodują powstawanie emocji. Zmniejszenie poziomu norepinefryny i serotoniny jest związane z nastrojem depresyjnym.

-Agresja jest związana z niskim poziomem serotoniny.

-Substancje biochemiczne wzbudzające lęk dioxyna, yochimbina, amfetamina.(WYKŁAD

  1. Na czym polega funkcjonalność ekspresji emocjonalnej.

WYKŁAD)

- Ekspresja emocjonalna to ważny składnik emocji (wg teorii Jamesa-Langego kluczowy) ma znaczenie przystosowawcze (często wyprzedza działanie).

- Ma znaczenie komunikacyjne:

ekspresji powoduje wzrost aktywności narządów wewnętrznych

- ekspresja jest po części uwarunkowana biologicznie, po części kulturowo

- za rozpoznawanie emocji odpowiedzialna jest w większym stopniu prawa niż lewa półkula (ściślejsze powiązanie z ciałem migdałowatym, wcześniej się rozwija)

  1. Skutki tłumienia emocji.

(Strelau,Doliński oraz Joseph LeDoux: „Stopień kontroli nad emocjami zależy od rodzaju systemu reakcji”)

Badania nad tłumieniem emocji wskazują, że ludzie posiadają spore zdolności do hamowania behawioralnych oznak emocji.

- zablokowanie ekspresji emocji powoduje wzrost aktywności narządów wewnętrznych

- osłabienie zewnętrznych przejawów emocji nie jest skutecznym sposobem na obniżenie doznawanej emocji.

- badania nad tłumieniem wstrętu ujawniły dwie odmienne konsekwencje fizjologiczne tłumienia:

1) osłabnięcie aktywności somatycznej wraz z towarzyszącym spadkiem tempa akcji, zawiadywanie przywspółczulną częścią AUN

2) wzrost skurczu naczyń krwionośnych i wzrost tempa napływu krwi do obwodowych części ciała, wskazujące na wzrost aktywności współczulnej części AUN.

Zachodzi „pobudzenie autonomiczne przewyższające metaboliczne zapotrzebowanie”. Jeżeli nasze emocje zostaną wzbudzone wraz z towarzyszącą im aktywacją AUN, my zaś nie działamy, to poziom faktycznego zapotrzebowania metabolicznego nie wystarcza do poradzenia sobie z podwyższonym pobudzeniem fizjologicznym - pojawiają się szkodliwe efekty tłumienia emocji.

- Niektóre badania wskazują na osłabienie układu immunologicznego i zdrowia fizycznego

- W badaniach laboratoryjnych osoby bardziej skłonne do wyparcia zgłaszały niższy poziom negatywnych emocji, ale zarazem wykazywały poważniejsze deficyty w funkcjonowaniu intelektualnym i społecznym

- Automatyczna regulacja emocji nie powoduje negatywnych konsekwencji dla funkcjonowania podmiotu (przynajmniej na poziomie psychofizjologicznym)

  1. Porównaj mechanizmy wzbudzania emocji zaproponowane w teorii Jamesa-Langego i Cannona-Barda

(Strelau,Doliński)

Teoria Jamesa-Langego:

- po odebraniu informacji na temat jakiegoś bodźca, następuje jego interpretacja;

- później pojawia się pobudzenie OUN, które przekłada się na pobudzenie AUN, sterującego pracą narządów wewnętrznych. Pobudzenie AUN przejawia się w przyspieszeniu lub zwolnieniu akcji serca, we wzroście ciśnienia krwi, w zmianach rytmu oddychania czy zmianach elektrycznego przewodnictwa skóry.

- po zarejestrowaniu i zinterpretowaniu tych wszystkich zmian jednostka zaczyna doznawać specyficznych uczuć.

Teoria Cannona-Barda:

  1. Różne stany emocjonalne wiążą się z tym samym pobudzeniem fizjologicznym.

  2. W rzeczywistości trudno byłoby uzyskać analogiczną sekwencję czasową pobudzenia fizjologicznego i odczucia emocji, jaka wynikałaby z teorii Jamesa-Langego. Zmiany fizjologiczne pojawiają się z pewnym opóźnieniem w stosunku do świadomego odczucia emocji

  3. Jeśli wywoła się u człowieka zmiany fizjologiczne charakterystyczne dla emocji, to sama emocja wcale nie musi się pojawić.

Kontrowersja teoretyczna pozostała, a dotyczy ona tego, czy najpierw pojawiają się tendencje do działania oraz towarzyszące im zmiany w funkcjonowaniu organizmu, a potem dopiero świadome odczucie emocji, czy też emocja pojawia się w wyniku pobudzenia specyficznych struktur znajdujących się w mózgu, a te z kolei wywołują pobudzenie AUN i zmiany w działaniu narządów wewnętrznych.

  1. Dowody empiryczne na działanie sensomotorycznego mechanizmu wzbudzania emocji

    1. Izard zakłada, że w systemie sensomotorycznym emocje są aktywowane przez informacje eferentne lub czynnościowe. Do procesów sensomotorycznych mających związek z generowaniem emocji badacz ten zalicza: centralną aktywność eferentną, ekspresje twarzy, wygląd sylwetki, zachowania instrumentalne oraz napięcie mięśniowe.

    2. Już Karol Darwin zauważył, że: „swobodna ekspresja zewnętrznych sygnałów emocji intensyfikuje ją”

    3. Dowody empiryczne:

  1. wielokrotne wymawianie zgłoski ü - aktywność ta wiąże się z napinaniem tych samych mięśni twarzy, które są aktywowane podczas ekspresji większości negatywnych odczuć emocjonalnych. Badani podczas wykonywania tego ćwiczenia, pomimo braku zewnętrznych powodów, zaczęli odczuwać negatywne emocje.

  2. (Fritz Strack) Proszono osoby badane o dokonanie oceny śmieszności dowcipów rysunkowych. Dowcipy wydały się najśmieszniejsze badanym trzymającym ołówki między zębami, a najmniej śmieszne, tym, którzy trzymali je w wargach. Rozluźnienie bądź napięcie odpowiednich mięśni twarzy, związanych - odpowiednio- z ekspresją radość i rozbawienia lub obrzydzenia, wstrętu i niesmaku, powoduje więc, że coś nas śmieszy bardziej lub mniej.

  3. Wiele wskazuje także na to, iż specyficzny układ kości szkieletu i przyczepionych do nich mięśni może być generatorem stanów emocjonalnych. (Sandra Duclos) Proszono badanych o przyjęcie na kilkanaście sekund specyficznej postawy ciała (zgodnie z jedną z 3 emocji: smutku, złości lub lęku), a następnie o wypełnienie kwestionariusza mierzącego odczucia emocjonalne. Okazało się, że przyjęcie odpowiedniej postawy ciała aktywizowało doznawanie tej emocji, która z tą postawą była zgodna

Z WYKŁADU:

- Aby uznać, że ekspresja może wywołać emocję, należałoby stwierdzić, że zachowania ekspresyjne mogą:

- Przykłady:

  1. Rola ciała migdałowatego w powstawaniu emocji

Hipoteza LeDouxa: ciało migdałowate to centralny komputer emocjonalny, dokonujący ewaluacji materiału zmysłowego na wejściu z punktu widzenia jego znaczenia emocjonalnego. Ciało migdałowate ma połączenia z właściwymi do pełnienia tej roli okolicami. Otrzymuje impulsy z obszarów kory odpowiedzialnych za rozpoznawanie dźwięków. Ma również ścisłe połączenia z podwzgórzem (które zajmuje się zachowaniem emocjonalnym). Poza informacjami z kory wzrokowej i słuchowej, ciało migdałowate otrzymuje informacje wzrokowe i słuchowe bezpośrednio przez wzgórze - z pominięciem szlaków, które prowadzą do rozpoznawania przedmiotów i dźwięków. Ciało migdałowate może otrzymywać informację sensoryczną, która nie została przetworzona przez korę. LeDoux uważa, że w takich emocjach jak radosna antycypacja czy nacechowane strachem unikanie ciało migdałowate uruchamia systemy typowe dla gatunku i moduluje aktywność wielu innych części mózgu, wpływając na pobudzenie i zawiadując uwagą.

- Neurony ciała migdałowatego są szczególnie silnie pobudzane przez przez bodźce o istotnym znaczeniu emocjonalnym.

- Zdaje się być ono główną strukturą mózgu odpowiedzialną za emocjonalne znaczenie wielu rodzajów bodźców.

- Różne funkcje emocjonalne wymagają pobudzenia różnych jąder ciała migdałowatego.

- Tendencję bodźców zagrażających do wzbudzania reakcji behawioralnych i fizjologicznych łatwo wyjaśnić bliskim związkiem ciała migdałowatego z systemami pnia mózgu odpowiedzialnymi za regulację wrodzonych, typowych dla gatunku zachowań i związanych z nimi reakcji autonomicznych i hormonalnych.

- ciało migdałowate połączone jest również ze zwojami podstawy mózgu, co umożliwia wkład ciała migdałowatego (obok korowych systemów poznawczych) w regulację dowolnych emocjonalnych w celu kontrolowania i radzenia sobie z automatycznymi reakcjami emocjonalnymi.

(„Zrozumieć emocje” Oatley, Jenkins oraz „Mózgowe interakcje poznawczo-emocjonalne” Joseph E.LeDoux)

  1. Jak powstają emocje pozytywne i jakie są ich funkcje

- funkcje rozwojowe, budują zasoby

- wywołują reakcję dążenia do

- wynikają głównie z zaspokojenia potrzeb

- powiązane z aktywnością lewej półkuli

-są odpowiedzią na harmonijną realizację celów i zamierzeń

-przyjemność jest zależna od zmiany i zanika wraz z ciągłością jej zaspokojenia

- emocje na ogół wolimy przeżywać z innymi

  1. Funkcje emocji negatywnych

- pełnią bardzo ważne funkcje adaptacyjne

- zakotwiczając się w emocjach negatywnych skazujemy się na brak rozwoju. Próbujemy się jedynie ochronić i zabezpieczyć i nie próbujemy się otworzyć, działać, rozwijać.

- wywołują dążenie do unikania

-wynikają z niezaspokojenia potrzeb a także występowania bodźców awersyjnych.

-powiązane z aktywnością prawej półkuli

-są sygnałem tego, że nie wszystko idzie zgodnie z planem (problemy, przeszkody, kłopoty)

- wolimy je przeżywać sami.

- różnice indywidualne w zakresie przeżywania negatywnych emocji (reaktywność, neurotyczność (Big Five), pozytywna-negatywna afektywność; skala PANAS)

Zgodnie z koncepcją oceny poznawczej podmiot najpierw orientuje się, czy zaistniałe zdarzenie ma jakikolwiek związek z jego celami i interesami. Jeśli odpowiedź na to pytanie jest negatywna, emocja się nie pojawia. Jeśli zaś jest pozytywna, podmiot zadaje sobie z kolei pytanie, czy zdarzenie to zwiększa szanse na realizację przez niego celów lub sprzyja jego interesom, czy też zmniejsza jego szanse. W pierwszym z tych wypadków pojawią się emocje pozytywne, w drugim - negatywne.

  1. Wymień wszystkie elementy oceny poznawczej pierwotnej i wtórnej wg Lazarusa i wyjaśnij na tej podstawie, jak powstaje złość

  2. Wymień wszystkie elementy oceny poznawczej pierwotnej i wtórnej wg Lazarusa i wyjaśnij na tej podstawie, jak powstaje smutek

  3. Wymień wszystkie elementy oceny poznawczej pierwotnej i wtórnej wg Lazarusa i wyjaśnij na tej podstawie, jak powstaje lęk

Znajomość pierwotnej i wtórnej oceny poznawczej pozwala na przewidywanie treści odczuwanej emocji.

Ocena poznawcza to rozpoznanie przez podmiot określonego zdarzenia jako znaczącego z punktu widzenia jego celów i interesów.

Ocena pierwotna jest procesem determinującym to, czy emocja w ogóle się pojawi. Jeżeli zaś się pojawi, to powstaje kwestia jej walencji: czy będzie to emocja pozytywna, czy też negatywna.

Elementy pierwotnej oceny poznawczej:

We wtórnej ocenie poznawczej podmiot koncentruje się na możliwościach zaistniałej sytuacji (w przypadku emocji pozytywnych), bądź poradzenia sobie z zaistniałą sytuacją (w przypadku emocji negatywnych). Odpowiedzi na pytanie: co można w tej sytuacji zrobić? poszukuje się zarówno w zasobach osobistych, jak i środowiskowych.

Ocena wtórna - określa treść emocji i rodzaj działania:

0x01 graphic

  1. Wymień i krótko opisz przykłady na to, że lęk wpływ na procesy poznawcze, odnosząc się do aspektu złożoności procesów poznawczych

  2. Mechanizmy wpływu lęku na procesy poznawcze i wynikające stąd sposoby opanowywania lęku

  3. W jaki sposób lęk wpływ na uwagę i pamięć

Uwaga

Lęk zawęża zakres uwagi. Lęk i niepokój mają związek z automatyczną stronniczością przetwarzania, która jest inicjowana nieświadomie, lecz w konsekwencji prowadzi do kierowania uwagi na środowiskowe sygnały zagrożenia, ułatwiając przyswajanie informacji o niebezpieczeństwie. Lęk skupia uwagę na centralnych elementach sceny (np. pistolet, krew w przypadku strzelaniny), dzięki czemu one są lepiej pamiętane. Jednak ten wzrost zapamiętania odbywa się kosztem innych szczegółów, spostrzeganych jako uboczne dla głównego zdarzenia.

Pamięć

Termin „pamięć tunelowa” jest zwykle używany do opisania zjawiska zapamiętywania jedynie pewnego aspektu sytuacji i całkowitej niepamięci innych parametrów zdarzenia. Zjawisko to tradycyjnie wiązało się z hipotezą Easterbrooka, że pobudzenie fizjologiczne prowadzi do zwężenia pola uwagi, co skutkuje dobrym pamiętaniem tego, co jest w centrum pola widzenia, ale słabym tego, co jest na jego peryferiach. Liczne badania wykazały, że emocja strachu prowadzi do takich samych efektów, a hipotezę można też zgeneralizować na mechanizmy pamięciowe.

Stykając się z emocjonalnie pobudzającym, traumatycznym zdarzeniem, podmiot bezwiednie i automatycznie koncentruje swą uwagę na krytycznych szczegółach tego zdarzenia, a w rezultacie nie obejmuje uwagą elementów niemających takiego charakteru. Pamięć tunelowa jest łącznym wynikiem zawężenia pola uwagi i bardzo intensywnego przetwarzania informacji krytycznych.

Pierwsze ważne oddziaływanie emocji na pamięć jest zapośredniczone jej wpływem na uwagę, ta zaś nasila późniejszą pamięć zdarzenia, na którym uwaga była skupiona. Uwaga zależy w dużej mierze od stopnia, w jakim zdarzenie jest interesujące, co z kolei po części zależy od jego nieoczekiwaności (odbiegania od normy), a po części od jego znaczenia afektywnego. Reakcja emocjonalna na nieoczekiwany wynik działań skupia uwagę na tej istotnej cesze sytuacji, która mogłaby wyjaśnić porażkę, dzięki czemu człowiek uczy się, jak zmieniać swoje oczekiwania w adaptacyjny sposób. Poza tym silna reakcja afektywna na jakieś zdarzenie powoduje też powtarzanie i rozpracowywanie zapisu owego zdarzenia w pamięci operacyjnej. Ta właśnie tendencja leży u podstaw uporczywych, automatycznych nawrotów wspomnień traumatycznych zdarzeń, na które cierpią ofiary stresu pourazowego

  1. Jak wpływa na nastrój pozytywny na sposób przetwarzania informacji - opisz pozytywne i negatywne skutki

Emocje pozytywne sugerują, że wszystko przebiega zgodnie z planem, dlatego też analiza sytuacji jest mniej dokładna i zaangażowanie procesów poznawczych jest mniejsze.

Wpływ pozytywnego nastroju na procesy poznawcze - aspekty formalne:

Wpływ pozytywnego nastroju na procesy poznawcze - aspekty treściowe:

Osoby będące w pozytywnym nastroju łatwiej znoszą pewien dyskomfort,

  1. Jak wpływa na nastrój negatywny na sposób przetwarzania informacji - opisz pozytywne i negatywne skutki

Wpływ negatywnego nastroju na procesy poznawcze - aspekty formalne:

Wpływ negatywnego nastroju na procesy poznawcze - aspekty treściowe: