Kresomózgowie (telencephalon)

Budowa zewnętrzna

Kresomózgowie jest największą i najbardziej wysuniętą do przodu częścią mózgowia. Składa się z dwóch półkul mózgu oraz kresomózgowia środkowego.

Półkule mózgu

Są największą i najlepiej wykształconą częścią mózgowia. Wypełniają większą część jamy czaszki

Obie półkule oddziela od siebie szczelina podłużna mózgu, a na jej dnie znajduje się kresomózgowie środkowe w skład którego wchodzi ciało modzelowate, łączące obydwie półkule

Półkule od móżdżku oddziela szczelina poprzeczna mózgu.

Na każdej półkuli znajdują się 3 powierzchnie:

-górno-boczna, przylegająca do sklepienia czaszki

-przyśrodkowa, przylegająca do przeciwległej półkuli

-dolna, spoczywa na dnie podstawy czaszki

Powierzchnie te łączą się ze sobą brzegami: górnym, dolnym i przyśrodkowym.

Na każdej półkuli wyróżnia się biegun przedni (czołowy), tylny (potyliczny) i boczny (skroniowy)

Powierzchnię półkul pokrywają bruzdy. Bruzdy oddzielone są od siebie zakrętami, a grupy zakrętów ograniczone bruzdami tworzą płaty

Wyróżnia się 4 płaty:

-płat czołowy

-płat ciemieniowy

-płat skroniowy

-płat potyliczny

-piątym płatem jest wyspa położona w głębi bruzdy bocznej

Płat czołowy od ciemieniowego oddziela bruzda środkowa

Płat ciemieniowy od potylicznego oddziela bruzda ciemieniowo-potyliczna

Płat skroniowy od czołowego i ciemieniowego oddziela bruzda boczna

Na każdej półkuli mózgu wyróżnia się: korę mózgu, jądra podkorowe, istotę białą i komorę

Kora, czyli płaszcz, pokrywa od zewnątrz całą półkulę, tworząc liczne pofałdowania, zwane bruzdami i zakrętami

Płat czołowy

Zajmuje część przednią półkuli mózgu na wszystkich jej powierzchniach. Płat czołowy składa się z 4 zakrętów, i jest ograniczony przez odpowiednie bruzdy

-zakręt czołowy górny ogranicza bruzda czołowa górna

-zakręt czołowy środkowy ogranicza bruzda czołowa górna i czołowa dolna

-zakręt czołowy dolny ogranicza bruzda czołowa dolna

-zakręt przedśrdokowy ograniczaj bruzda przedśrodkowa i środkowa

Płat ciemieniowy

Jest położony na wypukłej półkuli mózgu. Płat ciemieniowy składa się z zakrętów i dwóch płacików

-zakręt zaśrodkowy ogranicza bruzda środkowa i zaśrodkowa

-płacik ciemieniowy górny ograniczony przez brzeg górny półkuli mózgu i bruzdę śródciemieniową

-płacik ciemieniowy dolny, który jest oddzielony górnego przez bruzdę śródciemieniową

-zakręt nadbrzeżny ograniczony przez bruzdę boczną

-zakręt kątowy ograniczony przez bruzdę skroniową górną

Zakręt nadbrzeżny i kątowy należą do płacika ciemieniowego dolnego

Płat skroniowy

Położony jest poniżej bruzdy bocznej. Występują w nim zakręty:

-zakręt skroniowy górny, który leży między bruzdą boczną i skroniową górną

-zakręt skroniowy środkowy, między bruzdą skroniowa górną i dolna

-zakręt skroniowy dolny jest położony poniżej bruzdy skroniowej dolnej

Płat potyliczny

Położony jest na powierzchni górno bocznej

W tym płacie bruzdy i zakręty nie maja stałego ukształtowania

Powierzchnia przyśrodkowa mózgu

Na powierzchni przyśrodkowej półkul w części centralnej leży ciało modzelowate, zbudowane z włókien łączących obie półkule. Powyżej ciała modzelowatego znajduje się zakręt obręczy ograniczony przed bruzdę obręczy i bruzdę ciała modzelowatego. Poniżej ciała modzelowatego znajduje się zakręt hipokampa ograniczony przez bruzdę hipokampa i bruzdę poboczną. Powyżej bruzdy hipokampa znajduje się zakręt zębaty

W części przedniej powierzchni przyśrodkowej znajduje się zakręt czołowy górny, który jest przedłużeniem z powierzchni bocznej półkuli mózgu zakrętu przedśrodkowego i zarodkowego

Obok zakrętu czołowego górnego znajduje się płacik okołośrodkowy. Część przednia płacika należy do płata czołowego, a tylna do ciemieniowego

Z tyłu w płacie potylicznym znajduje się klinek i jest ograniczony przez dwie bruzdy: ciemieniowo-potyliczną i ostrogową

Przed bruzdą ciemieniowo-potyliczną leży przedklinek. Poniżej bruzdy ostrygowej jest położony zakręt językowaty. Pod nim znajduje się bruzda poboczna

Powierzchnia dolna półkuli mózgu

Na powierzchni dolnej półkuli mózgu w płacie czołowym występuje bruzda węchowa. Przyśrodkowo od niej i położony równolegle znajduje się zakręt prosty. Bocznie od bruzdy węchowej znajdują się zakręty oczodołowe

Dodatkowo na powierzchni dolnej znajduje się zakręt potyliczno-skroniowy boczny i przyśrodkowy. Oba zakręty oddziela od siebie bruzda poboczna

Wyspa (insula)

Położona jest na dnie bruzdy bocznej i przykryta przez płat czołowy, ciemieniowy i skroniowy.

Komory boczne (ventriculi laterales) 

Leżą wewnątrz obu półkul mózgu. W komorze bocznej wyróżnia się część centralna i trzy rogi: przedni, tylny, i dolny.

Część centralna jest położona w płacie ciemieniowym, róg przedni - w czołowym, róg tylny w potylicznym, a róg dolny - w skroniowym.

Od boku komorę boczną ogranicza jądro ogoniaste

Róg przedni łączy się przez otwór między komorowy z komorą trzecią, położoną w międzymózgowiu

W rogu dolnym komory bocznej znajduje zakręt hipokampa

W części centralnej i w rogu dolnym komory bocznej znajduje się splot naczyniowy komory bocznej, który wytwarza płyn mózgowo rdzeniowy. Przyśrodkowo od splotu naczyniowego znajduje się sklepienie

W rogu tylnym biegnie ostroga ptasia

Z komory bocznej do komory trzeciej przez otwór międzykomorowy odpływa płyn mózgowo-rdzeniowy

Budowa wewnętrzna kresomózgowia

Kresomózgowie zbudowane jest z istoty szarej i istoty białej. Istota szara leży powierzchownie i tworzy korę mózgu. Otacza ona głębiej położoną istotę białą oraz leżące w obrębie istoty białej skupiska istoty szarej, które tworzą jądra podkorowe

Kora Mózgu

Pokrywa powierzchnię bruzd i zakrętów warstwą grubości od 1,2 od 4,5mm.

Lokalizacja czynnościowa w korze mózgu

W korze mózgowej mają miejsce procesy somatyczne i psychiczne. Tu powstają świadome uczucia (ośrodek naszego poznania i pamięci). Odbierane przez receptory bodźce powodują powstanie w korze mózgowej obszarów pamięciowych

Lokalizacja ważniejszych ośrodków korowych:

Ośrodki projekcyjne

1.Zakręt przedśrodkowy (płat czołowy) - ośrodek ruchowy

Uszkodzenie tego ośrodka powoduje porażenie mięśni po stronie przeciwnej

2.Zakręt zarodkowy (płat ciemieniowy) - dochodzą do niego drogi czucia powierzchownego i głębokiego

Jego uszkodzenie powoduje zaburzenie czucia po stronie przeciwnej (drogi są skrzyżowane)

3.Zakręt zaskroniowy górny - ośrodek słuchu; dochodzi do niego droga słuchowa

Uszkodzenie powoduje upośledzenie słuchu

4.Okolica bruzdy ostrygowej i klinek (płat potyliczny) - ośrodek wzroku; dochodzi do niego droga wzrokowa

Uszkodzenie powoduje zaburzenia widzenia

5.Zakręt przyhipokampowy i hipokamp (płat skroniowy) - ośrodki węchowe

Ośrodki projekcyjne zajmują ok. 20% kory mózgowej. Pozostałe obszary przetwarzają i interpretują informacje oraz koordynują działanie równorzędnych okolic kory

Lokalizacja ważniejszych ośrodków kojarzenia i zapamiętywania

1.Tylna cześć zakrętu czołowego górnego - odpowiada za koordynację ruchów mięśni grzbietu

2.Tylna cześć zakrętu czołowego środkowego - skoordynowane ruchy gałek ocznych i szyi

3.Tylna cześć zakrętu czołowego dolnego - ruchowy ośrodek mowy

4.Zakręty oczodołowe (płat czołowy) - ośrodki psychiczne, gwarantujące zdolność myślenia i inteligencję, definiujące wolę i osobowość

Uszkodzenie zakrętów oczodołowych powoduje zmianę osobowości, wesołkowatość, zaburzenia uczuciowości, obniżenie sprawności intelektualnej

5.Płat ciemieniowy - ośrodek pamięci ruchów wyuczonych i prawidłowego używania przedmiotów oraz ośrodek pamięci dotyku

Przy jego uszkodzeniu występuje niemożność rozpoznania przedmiotu przez dotyk

6.Zakręt skroniowy górny - ośrodki słuchowe zapamiętywania i kojarzenia dźwięków

Przy ich uszkodzeniu chory słyszy, ale nie potrafi nazwać dźwięków ani instrumentów, które są ich źródłem

7.Płat skroniowy - ośrodek pamięci słyszanego słowa

Jego uszkodzenie powoduje brak zrozumienia mowy

8.Hipokamp - ośrodek świeżej pamięci

Przy uszkodzeniu znacznie ograniczona jest zdolność zapamiętywania bieżących zdarzeń, przy zachowanej pamięci wstecznej (dotyczącej odległej przeszłości)

9.Płat potyliczny - ośrodki wzrokowe zapamiętywania i kojarzenia

Przy ich uszkodzeniu chory widzi, ale nie jest w stanie zapamiętać ani kojarzyć odbieranych obrazów

4

---