Organ administracji publicznej - według obowiązującego kodeksu postępowania administracyjnego jest to organ administracji rządowej, samorządowej, inny organ państwowy lub inny podmiot - jeżeli na podstawie przepisów prawa jest upoważniony do załatwiania indywidualnych spraw w drodze decyzji administracyjnej. Upoważnienie może wynikać, prócz powszechnie obowiązujących aktów normatywnych, także z porozumień pomiędzy tymi podmiotami, dopuszczalnych przez prawo (np. w związku jednostek samorządu terytorialnego).
Urząd - wyodrębniony w celu wykonywania zadań publicznych zespół praw i obowiązków określony przepisami prawa administracyjnego.
W Polsce wyróżnia się urzędy państwowe (Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Urząd Wojewódzki, Państwowa Inspekcja Sanitarna) oraz urzędy samorządu terytorialnego (sołtys, rada powiatu).
|
Pojęcia urzędu nie należy utożsamiać z organem, zespołem środków przeznaczonych do wykonywania zadań publicznych.
Administracja publiczna
Administracja publiczna to zespół organów administracyjnych i obsługujących je urzędów, które są powołane do praktycznego realizowania zadań państwa. W Polsce administracja publiczna dzieli się na administrację rządową i administrację samorządową.
Administracja rządowa
Na szczeblu centralnym administrację rządową tworzą Rada Ministrów, na czele z prezesem Rady Ministrów, zwyczajowo zwanym premierem oraz poszczególni ministrowie. Na szczeblu województw - wojewodowie.
Wojewoda jest organem administracji rządowej i przedstawicielem rządu w województwie, sprawującym na jego terenie władzę wykonawczą, wojewoda jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów.
Organy administracji rządowej dysponują aparatem pomocniczym w postaci różnego rodzaju urzędów, w przypadku ministrów są to ministerstwa, w przypadku wojewodów są to urzędy wojewódzkie.
Jakie źródła prawa wydaje wojewoda i na jakiej podstawie?
Rozporządzenia wykonawcze; rozporządzenia porządkowe - na podstawie ustawy organizacji rządowej administracji ogólnej; uchwały i zarządzenia oraz akty wewnętrznego urzędowania - na podstawie ustawy kompetencyjnej; statut Urzędu Wojewódzkiego.
pojęcie organu jednoosobowego
1 os. podejm, decyzje - zapadają szybko, łatwo wskazać osobę odpowiedzialną, mogą być niewłaściwe
definicja statutu
zbiór przepisów regulujących formy zależności org. adm. publicznej oraz podział kompetencji w jej obrębie. Jest opracowywany przez jednostkę podporząd. i zatwierdzany przez organ nadzorujący.
Pojęcie organu opiniodawczego
wydaje opinie : z własnej inicjatywy, na wniosek, opinie wiążące i niewiążące
jak zinterpretować zasadę hierarchicznej zależności
polecenia wydawał panujący i jemu podlegał aparat terenowy. Decydował o obsadzie stanowisk, karach i nagrodach. Model ten powstał w starożytnym Babilonie i Egipcie.
wojewoda jako organ nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego
uchyla niezgodne z prawem uchwały Rady Gminy, Powiatu i Samorządu Wojewódzkiego, wnioskuje do prezesa RM o ustalenie komisarza rządowego
co określają normy administracyjne o charakterze organizacyjnym?
Określają zdolność prawną organu adm., kto w imieniu adm. publ. może rozwijać działalność skuteczną wobec prawa. Zalicza się do nich regulacje dot. przedmiotu, działania, status organizacyjny instytucji, zasady obsadzania urzędów.
definicja prawa administracyjnego
prawo, którego przedmiotem jest adm. pojmowana jako funkcja państwowa (działalność państwa), która nie jest ustawodawstwem ani sądownictwem. Definicja ta została nazwana definicją quasi-negatywną. Zarzuty - podział na ustawodawstwo, sądownictwo i administrację; Ponadto definicja nie daje wskazówki ułatwiającej oddzielenie kompetencji ustawodawczych, sądowniczych i administracyjnych.
na czym polega zasada zespolenia
polega na zespoleniu agend kilku ministrów w ręku jednego i tego samego pionu org. Pozwala to zniwelować ujemne następstwa zasady resortowości - dublowanie czynności.
kto powołuje komendanta woj. PSP i za czyją zgodą
minister MSWiA, za zgodą wojewody. Komendant PSP jest jednym z kierowników zespolonych inspekcji i straży wojewódzkich
organizacja administracji centralnej w starożytnych Chinach
zasadę resortowości zastosowano 2000 lat p.n.e. Na czele administracji stał cesarz, podlegało mu 6 ministrów stojących na czele resortów (ministerstw) :
1 - resortu nieba (sprawy zagraniczne); 2 - resort ziemi (podatki, gospodarka); 3 - resort wiosny (rytuały i ceremonie); 4 - resort lata (sprawy wojskowe); 5 - resort jesieni (wymiar sprawiedliwości); 6 - resort zimy (roboty publiczne)
kompetencje premiera w stosunku do wojewody
nadzór nad wojewodą pod względem: legalności, celowości, rzetelności, gospodarności
dlaczego wyodrębniono prawo administracyjne na tle innych gałęzi prawa
występowanie spraw spornych na linii władza - jednostka, których nie dało się podciągnąć pod sądownictwo karne ani cywilne; - ustanowienie odrębnego sądownictwa administracyjnego (Francja, Niemcy); przełomowe znaczenie miało wydanie w 1895 podręcznika prawa adm. Mayera
kryterium interesu przedmiotowej definicji prawa administracyjnego
spełnianie zadań leżących w interesie publicznym, czyli zbiorowym.
pojęcie koncentracji
ma gdy w administracji państwowej/rządowej przeważa gromadzenie kompetencji na szczeblach wyższych.
historia i teraźniejszość zasady prowincjonalności
oznacza, że cała adm. w danej jednostce terytorialnej skupiona jest w rękach jednego organu administracyjnego. Zasada ta po raz pierwszy została wykorzystana w czasach cesarstwa rzymskiego. Historycznie obowiązywała w monarchii Karola Wielkiego.
kto wchodzi w skład wojewódzkiej administracji zespolonej?
wojewoda, 1 i 2 wicewojewoda, kierownicy zespolonych inspekcji i straży wojewódzkich, poszczególni dyrektorzy urzędów
na czym polega zasada specjalizacji
polega na oddaniu w ręce adm. zespolonej funkcji koordynacyjnych w stosunku do adm.
kto powołuje komendanta wojewódzkiego policji i za czyja zgodą?
minister MSWiA za zgodą wojewody.
historia zasady resortowości
wykonywanie adm. państwowej podzielone jest pomiędzy niezależne od siebie piony, zwane resortami. Na czele stoją ministrowie. Zasadę tę wprowadzono we Francji za Ludwika III - wzór dla adm. niemieckiej i rosyjskiej.
kto wchodzi w skład kolegium doradczego przy wojewodzie?
wicewojewodowie, dyrektor generalny urzędu woj., komendant woj. policji, komendant woj. PSP, inne osoby
norma realizowana z urzędu i norma realizowana na wniosek
z urzędu - jednostka jest zobowiązana do poddania się woli organu administracyjnego; na wniosek - jednostka żąda od organu rozpatrzenia swojej sprawy i wydania decyzji.
zakres działania wojewody w stosunku do samorządów sprzed 1939 r
sprawy wewn., przemysł i handel, rolni., pośred. pracy, opieką społ., kult. i szt., przewodniczył orga. kolegialnym, wydawał zarządzenia, był koordynatorem d/s org. adm. specjalnej
kryteria wartościujące a norma administracyjna
normy te uzależniają działanie administracji publicznej od kryteriów wartościujących. Ustawodawca określa katalog dowolnych form działania administracyjnego i zezwala takiemu organowi adm. na wybór jednej z podanych norm.
kompetencje wojewody w stosunku do samorządów przed 1939 r
zatwierdzał stanowiska służbowe w administracji samorządowej i związane z tym sprawy, zatwierdzał normy wynagrodzenia, diet, kosztów podróży, sprawował kontrolę spraw własnościowych
czy organy w gminie wydają przepisy prawne?
organy gminy wydają przepisy powszechnie obowiązujące miejscowo - na terenie jej działania, ustanawiane na szczeblu gminy,
2. pojęcie organu decyzyjnego
powołany jest do podejmowania rozstrzygnięć w zakresie swojego przedmiotu działania.
zasada praworządności działania organów administracji publicznej
oznacza, że przy jakimkolwiek działaniu organu adm. musi być wykazana podstawa prawna tego działania.
samodzielność i niezależność w koncepcji decentralizacji
zdecentralizowany organ administracyjny nie może być adresatem poleceń służbowych; niezależność -decyzje nie mogą być uchylane w trybie nadzwyczajnym, chyba że są nielegalne.
prawo a administracja publiczna
administracja publiczna wykonywana jest według przepisów prawnych, musi być oparta o podstawę prawną.
pojęcie decentralizacji
decentralizacja - jest to sytuacja, w której brak jest zależności służbowej i osobowej, a ich miejsce zajmuje domniemanie na rzecz samodzielności i niezależności Decentralizacja dotyczy zależności hierarchicznej.
jak zasada hierarchicznej zależności realizowana była w Egipcie
piramida, na czele której stał monarcha, W Egipcie na czele państwa stał faraon, następnie podział na górny i dolny Egipt. Na czele tych prowincji stali 2 wezyrowie, dysponujący aparatem urzędniczym. W Egipcie ci stojący wyżej uosabiali wolę panującego wobec tych stojących niżej i miel w stosunku do nich nieograniczone uprawnienia.
kompetencje wojewody jako przedst. Rady Ministrów w województwie
kontroluje, czy zadania wynikające z aktów prawnych realizowane przez organy adm. zespolonej wykonywane są właściwie, kontroluje działania samorządu dostosowuje politykę rządu do miejscowych warunków, zapewnia współdziałania wszystkich służb, reprezentuje Radę Ministrów podczas uroczystości państwowych, wykonuje i koordynuje zadania wynikające z zakresu obronności i bezpieczeństwa państwa, wykonuje zadania wynikające z ustaw bądź ustaleń RM
co oznacza zasada resortowości
wykonywanie administracji państwowej podzielone jest pomiędzy niezależne od siebie piony, zwane resortami. Na czele nich stoją ministrowie.
kto powołuje i odwołuje wojewodów
prezes Rady Ministrów na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych.
co to jest norma prawa administracyjnego
zbiór przepisów regulujących zakres działania, kompetencje i obowiązki organu administracyjnego. Niezbędną elastyczność zapewnia swobodne uznanie, w obrębie którego może ona uwzględniać wymagania społeczne jak i różne stany faktyczne. Normy mają charakter osobisty - nie można ich scedować i nie są dziedziczne.
sposób mianowania starosty w okresie międzywojennym
starosta w okresie międzywojennym był mianowany przez szefa MSW. Osobowo podlegał wojewodzie i ministrowi MSW, natomiast służbowo tylko wojewodzie.
nauka administracji a nauka prawa administracyjnego
Nauka administracji zajmuje się nauczaniem norm i przepisów. Przedmiotem tej nauki jest zjawisko administracji, jest to nauka wciąż żywa.
pojęcie centralizacji
zależność osobowa (zależność osobowa obejmuje przyjmowanie do służby, dysponowanie w ramach służby osobą powołaną do pełnienia danej funkcji) i służbowa (upoważnienie do wydawania instrukcji i poleceń służbowych).
zasada prawdy obiektywnej
podstawą decyzji musi być faktyczny stan rzeczy.
sposób mianowania wojewody w okresie międzywojennym
powoływany przez Prezesa Rady Ministrów, na wniosek Rady Ministrów, której kandydaturę przedstawiał minister MSW.
jakie normy zalicza się do norm organizacyjnych
zalicza się - regulacje w przedmiocie zakresu działania, status organizacyjny instytucji. Normy organizacyjne określają zdolność do działania administracji publicznej oraz odpowiadają na pytania - kto w imieniu tej administracji może rozwijać działalność skuteczną wobec prawa.
pojęcie organu administracyjnego
w kategorii nauki o administracji - organem administracyjnym jest kierownik określonego urzędu administracyjnego, a urzędem jest zespół pracowników mu podporządkowanych. W kategoriach prawa administracyjnego - organem administracyjnym jest podmiot, który prowadzi postępowanie administracyjne
cechy charakterystyczne stosunku administracyjno - prawnego
stosunek administracyjno - prawny reguluje stosunki między tym, co publiczne a tym, co prywatne. Cechy - nierówność podmiotów, bezwzględnie obowiązujący charakter norm.
pojęcie dekoncentracji
wtedy, gdy w administracji rządowej przybiera decydujące znaczenie gromadzenie kompetencji na szczeblu niższym
co oznacza zasada prowincjonalności ?
całość administracji państwowej w jednostce terytorialnej skupiona jest w rękach jednego organu
pojęcie organu lokalnego
organ, który swoim zasięgiem obejmuje teren mniejszy niż państwo (np. starosta - gmina, wójt - powiat).
co to jest delegacja ustawowa?
przeniesienie przez pewien organ władzy państwowej prawa do wykonywania części jego kompetencji na inny organ,
pojęcie organu kolegialnego
gdy podjęcie decyzji jest wynikiem pracy co najmniej 3 osób - decyzje są bardziej wyważone, nie są podejmowane szybko, ciężko ustalić odpowiedzialność
zasada hierarchicznej zależności realizowana w Babilonie
zasada ta polega na tym, że np. polecenia wydawał monarcha. Monarcha - kanclerz imperium - administrator - pisarz haremu - szef policji - szef kurierów - podczaszy - szef śpiewaków - szef stajni - szef kupców i marynarzy.
trzy grupy organów administracji rządowej w województwie
1 grupa - administracja zespolona, 2 grupa - organy administracji niezespolonej, 3 grupa - administracja rządowa na szczeblu powiatu oraz kierownicy powiatowych służb inspekcji i pracy
łacińskie znaczenie słowa „administrale”
„ministrale” - usługiwanie, służenie i „ad” - wykonywać stale, ciągle. Administracja oznacza więc ciągłe, stałe usługiwanie.
waga ustawy z 1 12 1789 r dla rozwoju administracji publicznej ?
Zauważono, że istnieje coś takiego jak gmina, czyli wspólnota zamieszkująca określone terytorium. Konstytuanta z 1789 r. przewidziała, że gmina ma pewne funkcje własne, które ma wykonywać niezależnie od państwa oraz zadania zlecone przez administrację rządową.
konstytucja jako źródło prawa administracyjnego
konstytucja jako ustawa zasadnicza i najważniejsza ustawa w państwie jest jedynym aktem prawnym w Polsce, który może regulować obowiązki obywatelskie i korespondujące z nimi uprawnienia.
cechy organu administracyjnego
zakres działania organu i jego kompetencje reguluje prawo, organ administracyjny musi faktycznie istnieć i musi mieć uprawnienia do działania, organ musi być kompetentny do wydawania aktów prawnych
cechy charakterystyczne ustawy jako źródła prawa administracyjnego
jest to jedyny akt prawny, który może regulować obowiązki obywatelskie i korespondujące z nimi uprawnienia, dotyczy całego terytorium Polski i wszystkich osób na nim przebywających.
organ adm. według kodeksu postępowania administracyjnego
na podstawie art. 5 § 2 pkt. 3 kodeksu postępowania administracyjnego - przez organ administracji państwowej rozumie się naczelne i centralne organy administracji państwowej, terenowe organy administracji rządowej, organy samorządu terytorialnego,
definicja regulaminu
regulamin - zasady i tryb działania organu
pojęcie organu centralnego
organ, który swoim zasięgiem obejmuje cały teren państwa, np. prezes Rady ministrów
samorząd terytorialny - jest to forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i decydują o realizacji zadań wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium, pod określonym ustawowo nadzorem państwa. We wszystkich państwach demokratycznych świata współczesnego ustrój władzy lokalnej opiera się na zasadzie dualizmu. Oznacza to, że tylko część zadań lokalnych jest realizowana przez agendy administracji rządowej bezpośrednio (hierarchicznie) podporządkowanej Radzie Ministrów, Premierowi bądź poszczególnym ministrom. Pozostałe zadania są realizowane przez organy samorządowe podporządkowane wspólnocie lokalnej i reprezentującej jej interesy, a więc przez samorząd terytorialny. Aktualny podział terytorialny Polski ma charakter trójstopniowy i obejmuje szczebel gminny, powiatowy i wojewódzki. Samorząd terytorialny to jedna z form samorządu rozumianego jako wydzielenie z zakresu władzy państwa pewnej dziedziny spraw i powierzenie ich do samodzielnego rozwiązywania tej grupie społecznej, której te sprawy dotyczą.
W Polsce organami egzekutywy są Prezydent Rzeczypospolitej, Rada Ministrów, zwana popularnie rządem, Premier (Prezes Rady Ministrów) oraz organy administracji rządowej.
Organem władzy wykonawczej jest także Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji; umocowana w Konstytucji RP ma prawo wydawania rozporządzeń.
Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP, ustanawia Państwową Komisję Wyborczą jako sui generis organ władzy wykonawczej; PKW, jako organ pozakonstytucyjny, nie ma prawa do wydawania rozporządzeń; jej wytyczne są wiążące tylko dla organów wyborczych niższego szczebla.
Władza ustawodawcza, sądownicza oraz wykonawcza są od siebie zupełnie niezależne co wyklucza w założeniu alienację władzy oraz despotyzm i autorytaryzm ktoregokolwiek z organów.
Kompetencje
Rada Ministrów:
prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej (art. 146 ust. 1 Konstytucji),
kieruje administracją rządową (art. 146 ust. 3 Konstytucji),
w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach, na podstawie art. 146 ust. 4 Konstytucji, w szczególności:
zapewnia wykonanie ustaw,
wydaje rozporządzenia,
koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,
chroni interesy Skarbu Państwa,
uchwala projekt budżetu państwa,
kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,
zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,
zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,
sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,
zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,
sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,
określa organizację i tryb swojej pracy.
Podział administracyjny (podział terytorialny) - podział terytorium państwa na mniejsze obszary, którego celem jest usprawnienie zarządzania krajem przez organy władzy centralnej i samorządowej.
Podział administracyjny jest rodzajem regionalizacji, tzn. podziału państwa na regiony (nazywane regionami administracyjnymi) uwzględniającego pewne kryteria geograficzne, historyczne, gospodarcze, społeczne oraz prawno-administracyjne. Wytyczenie jednostek podziału administracyjnego musi uwzględniać wykształcone już powiązania przestrzenne oraz przemieszczenia ludności. Trudność takiego podziału polega na tym, że granice regionów geograficznych tworzą strefy przejściowe, podczas gdy granice regionów administracyjnych muszą być jednoznaczne. Podział administracyjny jest zatem wynikiem pewnych kompromisów. Obecnie dużą wagę przywiązuje się opinii społeczności lokalnych.
Podziały administracyjne odznaczają się także ciągłością przestrzenną i kompletnością, tzn. że całe terytorium kraju jest pokryte jednostkami tego samego poziomu, a żaden obszar nie jest pominięty. Podziały administracyjne są wielostopniowe i mają charakter hierarchiczny. Oznacza to, że jednostki niższego rzędu zawierają się w jednostkach wyższego rzędu, którym są także podporządkowane. Kompetencje poszczególnych jednostek, określane w ustawie, zależą od tego, na jakim poziomie organizacji państwowej realizacji danej funkcji będzie najbardziej efektywna z punktu widzenia ekonomicznego oraz społecznego.
W niektórych państwach obok podstawowego podziału kraju istnieją także jednostki pomocnicze. Mogą one istnieć na różnych poziomach - najniższym, np. sołectwa, dzielnice czy najwyższym np. makroregiony planistyczne w podziale na 49 województw.
Ponadto niezależnie od struktur administracyjnych istnieją tzw. podziały specjalne. Wyznaczają one przestrzenną organizację działań instytucji państwowych (np. wojska, kolei, sądownictwa, lasów państwowych - nadleśnictwa) czy niepaństwowych (np. związków wyznaniowych - diecezje, parafie, gminy wyznaniowe). Obecnie dąży się do tego, by granice podziałów specjalnych dla instytucji państwowych były, o ile to możliwe, zgodne z podziałem administracyjnym.
Przedsiębiorstwo państwowe - przedsiębiorstwo, którego wyłącznym właścicielem lub posiadaczem większościowego pakietu akcji jest państwo, a ściślej rzecz biorąc skarb państwa.
W Polsce oznaczenie "Przedsiębiorstwo Państwowe" miało wiele podmiotów o różnej skali działania, np. "Poczta Polska, Telegraf i Telefon PP", "PP Motozbyt", "PP Polmozbyt", "Państwowe Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej". W gospodarce PRL określenie "przedsiębiorstwo państwowe" należało do ogólnej kategorii opisującej jednostki gospodarki uspołecznionej, do której prócz "PP" należały także spółdzielnie oraz nieliczne spółki (np. "Baltona", założona jako sp.z o.o. w 1946).
Zobacz też: etatyzm, prywatyzacja, samorząd załogi przedsiębiorstwa państwowego
Fundacja - forma prawna organizacji pozarządowej, której istotnym substratem jest kapitał przeznaczony na określony cel oraz statut zawierający reguły dysponowania tym kapitałem. Fundacje są po stowarzyszeniach drugą co do popularności formą prawną wśród organizacji pozarządowych.
Fundacja jest zakładem (osobą prawną typu zakładowego), a więc - w odróżnieniu od np. stowarzyszeń, związków zawodowych, partii, samorządów zawodowych i innych korporacji - nie ma członków (jest bezosobowa). W związku z tym - zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem NSA - nie zaliczano fundacji do organizacji społecznych, co uzasadniano właśnie tym, że fundacja nie jest korporacją obywateli, ale wyodrębnioną masą majątkową (Postanowienie NSA w Warszawie z dnia 12 stycznia 1993 r.; I SA 1762/92, ONSA 1993/3/75). W związku z tym odmawiano fundacjom np. prawa uczestnictwa w postępowaniach administracyjnych na prawach strony (które to uprawnienie organizacjom społecznym przyznaje art. 31 Kodeksu postępowania administracyjnego), czy też prawa do składania skarg do sądów administracyjnych w sprawach dotyczących innych osób (uprawnienie przyznane organizacjom społecznym na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Ostatnio jednak pogląd ten został przełamany przez uchwałę siedmiu sędziów NSA, w której stwierdzono, iż także fundacjom przysługuje status organizacji społecznych (Uchwała 7 sędziów NSA z dnia 12 grudnia 2005 r.; II OPS 4/05).
W Polsce podstawowym aktem prawnym regulującym problematykę fundacji, ich zakładania i funkcjonowania jest ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r., nr. 46, poz. 203 z późn. zm.).
Władza - to stosunek zachodzący między jednostkami lub grupami, w którym jedna ze stron tego stosunku ma możliwość w sposób trwały i uprawniony narzucania własnej woli drugiej stronie, nawet pomimo jej oporu, i ma środki zapewniające kontrolę tego postępowania; tak pojęte stosunki władzy występują w każdej grupie społ., w której ktoś wydaje polecenia, a ktoś inny je wykonuje. Ważne jest, że władza istnieje także wtedy, gdy możliwość ta nie jest realizowana.
Władza może się opierać na dobrowolnej akceptacji mającej źródło w uznaniu jej autorytetu i prawowitości (legalizm) bądź na przymusie społecznym, a nawet przemocy fizycznej. Ze względu na stosowane środki regulacji zachowań można mówić o władzy państwowej, ekonomicznej, władzy w grupach nieformalnych, np. w rodzinie rodzicielska władza, oraz we wszelkiego rodzaju organizacjach i ruchach społecznych wszędzie tam, gdzie istnieje podział na przywódców i szeregowych członków, na przełożonych i podwładnych.