Tematy z języka polskiego na część ustną
egzaminu maturalnego w LXXXI Liceum
Ogólnokształcącym im. Aleksandra Fredry
w Warszawie - rok szkolny 2005 /2006.
I LITERATURA
1. Literackie reinterpretacje mitów antycznych. Scharakteryzuj sposoby i cele
tego literackiego zjawiska ( na wybranych przykładach).
2. Historia jako temat i jako pretekst w polskiej epice XIX i XX wieku.
Przeanalizuj wybrane utwory.
3. Od Juliusza Verne'a do Stanisława Lema - analizując wybrane utwory,
przedstaw ewolucję powieści science - fiction.
4. Polemiki, spory, prowokacje - starcia pokoleń literackich. Omów
na przykładach wybranych utworów .
5. Motyw wędrówki w literaturze. Omów różne jego wersje w wybranych
utworach.
6. Satyryczny obraz społeczeństwa polskiego w wybranych utworach
literackich. Przeanalizuj sposoby tworzenia takiego obrazu.
7. Różne obrazy przyrody w literaturze. Przedstaw sposoby ich kreowania
i funkcje w wybranych utworach.
8. Obrzędy i obyczaje ludowe w literaturze - omów sposoby ich
przedstawiania i funkcje w wybranych utworach.
9. Analizując wybrane teksty, scharakteryzuj cele publicystyki oświeceniowej
i współczesnej. Porównaj wykorzystane w nich środki wyrazu.
10. Metamorfoza bohatera i jej sens w literaturze. Omów na przykładach
wybranych utworów.
- 2 -
11. Idealiści i marzyciele w literaturze polskiej. Scharakteryzuj sposoby
kreowania bohaterów w utworach z różnych epok.
12. Przedstaw kreacje bohaterów, którzy doświadczyli okrucieństw II wojny
i pragną odbudować świat wartości.
13. Różne kreacje narratora i ukształtowania narracji w epice - analiza
wybranych utworów.
14. Groteska jako sposób wyrażania w literaturze tragiczności świata.
Omów na przykładach wybranych utworów.
15. Analizując celowo dobrane utwory polskie i obce, scharakteryzuj różne
odmiany awangardowego dramatu XX wieku.
16. Motyw tańca w literaturze. Omów na przykładach wybranych utworów.
17. Tradycja homerycka w literaturze polskiej. Na wybranych przykładach
omów różne sposoby jej funkcjonowania.
18. Mistrzowie i uczniowie wśród twórców literatury. Przedstaw ujawniające
się w dziełach związki między ich twórczością.
19. Porównaj poetykę paraboli w literaturze różnych epok, odwołując się
do wybranych przykładów.
20. Biblia jako źródło myśli moralno - religijnej i filozoficznej w literaturze
różnych epok. Omów na wybranych przykładach.
21. Motyw rycerza i rycerskiej walki w wybranych tekstach różnych epok
- serio i parodystycznie. Omów na wybranych przykładach.
22. Twórczość Jana Kochanowskiego w tradycji literackiej późniejszych
epok. Rozwiń temat na przykładzie wybranych utworów.
23. Tematyka maryjna w liryce polskiej różnych epok. Dokonaj analizy
i interpretacji wybranych utworów, uwzględniając leksykę, składnię,
metaforykę, wersyfikację, podmiot mówiący i sytuację liryczną.
- 3 -
24. Charakterystyczne cechy poetyki dwu wybranych poetów polskich.
Odwołując się do konkretnych przykładów, scharakteryzuj i porównaj:
styl językowy, wersyfikację, obrazowanie, podmiot mówiący, bohatera,
tematy.
25. Różne ujęcia tematu „wieś” w literaturze polskiej różnych epok.
Omów na wybranych przykładach.
26. Różne ujęcia tematu „ miłość” w literaturze wybranych epok.
Omów na wybranych przykładach.
27. Dramat antyczny, dramat Szekspira - dramat romantyczny.
Dokonaj porównania na wybranych przykładach.
28. Bóg w liryce polskiej różnych epok. Dokonaj analizy i interpretacji
wybranych utworów oraz porównania wizji Boga.
29. Jednostka wobec zbiorowości w ujęciu twórców różnych epok.
Omów na wybranych przykładach.
30. Dialog twórców literatury z filozofami. Przedstaw problem na wybranych
przykładach dzieł literatury dawnej lub współczesnej.
31. Różnorodne ujęcia motywu utopii w literaturze. Omów na wybranych
przykładach.
32. Utopie i antyutopie w literaturze - sposoby kreowania i ich funkcje. Omów
na wybranych przykładach.
33. Komizm w sposobie przedstawiania rzeczywistości i jego rola w twórczości
dwu wybranych autorów.
34. Biografia jako klucz do odczytania twórczości pisarza. Omów w odniesieniu
do konkretnego twórcy.
35. Przemiana wewnętrzna jako motyw określający osobowość polskiego
bohatera romantycznego. Przedstaw na podstawie trzech wybranych
przykładów.
- 4 -
36. Walka dobra ze złem jako temat dzieł literackich. Omów na wybranych
przykładach.
37. Analizując wybrane teksty literackie, ukaż różne ujęcia tematu cierpienia
i ofiary.
38. Analizując wybrane teksty literackie, ukaż różne ujęcia tematu winy i kary.
39. Polacy w satyrze i karykaturze literackiej. Przedstaw sposoby kreowania
portretów i ich funkcje.
40. Na podstawie wybranych przykładów przedstaw rolę lektur
w kształtowaniu charakterów postaci literackich.
41. Na wybranych przykładach z różnych rodzajów literackich ukaż rolę tytułu
i motta w utworze.
42. Na wybranych przykładach ukaż typy powieści historycznej. Odnieś się
również do krytyki literackiej - dawnej i współczesnej - wypowiadającej
sąd na temat tego gatunku powieści.
43. Człowiek i władza jako temat literatury XX wieku. Przedstaw na wybranych
przykładach.
44. Kamienica jako przestrzeń życia człowieka. Rozwiń na wybranych
przykładach literackich.
45. Polscy twórcy współcześni wobec mitów narodowych. Omów na wybranych
przykładach z literatury.
46. Literatura faktu. Analiza i interpretacja zjawiska kulturowego XX wieku
na wybranych przykładach.
47. Etos inteligenta i jego demaskacja. Przedstaw problem na wybranych
przykładach.
48. Alegoryczny sens motywu wędrówki w wybranych dziełach literackich.
Omów na wybranych przykładach.
- 5 -
49. Najwybitniejsi przedstawiciele awangardowego dramatu w powojennej
literaturze polskiej i nowatorstwo w ich dramatach. Ukaż na wybranych
przykładach.
50. Pamiętnik jako forma przywoływania przeszłości przez bohaterów
literackich. Omów na wybranych przykładach.
51. Przemiana wewnętrzna jako motyw określający osobowość bohatera
literackiego. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
52. Różne kreacje kobiety fatalnej w literaturze. Zinterpretuj na wybranych
przykładach.
53. Filozofia franciszkańska w dziełach literackich z różnych epok.
Omów na wybranych przykładach.
54. Na przykładzie literatury dwu sąsiadujących ze sobą epok rozważ
istotę prawa kontynuacji i prawa negacji w procesie historycznoliterackim.
55. Ocena ustrojów totalitarnych. Omów na wybranych przykładach literackich.
56. Portrety kobiet w epice i liryce wybranych epok. Ukaż na wybranych
przykładach.
57. „ Rozdrapywanie ran” i „ pokrzepianie serc” jako dwie różne tendencje
w literaturze polskiej. Rozważ zagadnienie, odwołując się do wybranych
utworów.
58. Porównaj sposób wyrażania postawy dekadenckiej w literaturze schyłku
XIX i XX wieku, odwołując się do wybranych utworów.
59. Rzeczywistość PRL - u - literatura o latach sześćdziesiątych
i siedemdziesiątych. Omów na wybranych przykładach.
60. Konwencje oniryczne w literaturze różnych epok
- polskiej i obcej. Ukaż na wybranych przykładach.
- 6 -
61. Porównaj cechy utworów parenetycznych z różnych epok, odwołując się
do wybranych przykładów.
62. Człowiek w teatrze świata. Omów sposoby funkcjonowania motywu
w wybranych tekstach literackich.
63. Porównaj koncepcje postawy obywatelskiej w różnych epokach,
odwołując się do wybranych utworów.
64. Porównaj kreacje bohatera dokonującego wyboru moralnego w literaturze
różnych epok, analizując wybrane przykłady.
65. Omów różne sposoby ukazywania wyobcowania człowieka, odwołując się
do wybranych utworów literackich.
66. Ukaż różne ujęcia motywu szaleństwa w literaturze, odwołując się
do wybranych przykładów.
67. Rola fantastyki w utworach literackich. Omów jej funkcje i rodzaje
w wybranych tekstach z różnych epok.
68. Przejawy realizmu magicznego w literaturze XX wieku. Omów
na wybranych przykładach.
69. Czy nastąpił kryzys fikcji literackiej? Omów zagadnienie, analizując
awans form dokumentalnych w literaturze XX wieku.
70. Jak o Polsce pisali cudzoziemcy? Zanalizuj obraz Polaków w dawnej
i współczesnej literaturze obcej. Wykorzystaj dzieła Dostojewskiego,
Jarry'ego, Singera, Grassa albo wybrane przez Ciebie przykłady.
71. Jakie wartości niesie literatura popularna? Omów zagadnienie,
odwołując się do wybranych przykładów.
- 7 -
72. Dzieło J. R. R. Tolkiena jako epos i mit. Omów zagadnienie,
dokonując analizy „ Simarillionu” i „ Władcy pierścieni”.
73. W wybranych utworach N. Gaimana i P. Dicka ukaż i omów elementy
typowe dla traktatu filozoficznego.
74. Omów wykorzystanie motywów wampirycznych w literaturze XIX i XX
wieku.
75. Ukaż przejawy libertynizmu w literaturze XVII i XVIII wieku, odwołując
się do wybranych przykładów.
76. Omów społeczne prognozy w powieściach S. Lema, odwołując się
do wybranych przykładów.
77. Omów różne ujęcia motywu miasta w literaturze, odwołując się
do wybranych utworów.
78. Duchowość i cielesność jako kategorie kultury staropolskiej. Przedstaw
zjawisko na podstawie wybranych utworów.
79. Porównaj sposoby kreowania rzeczywistości w literaturze kobiecej
dawnej i współczesnej, odwołując się do wybranych przykładów.
80. Różnorodne ujęcia motywu dziecka i dziecięcości w literaturze. Ukaż
na wybranych przykładach.
81. Porównaj koncepcje szczęścia wyrażone w literaturze różnych epok,
odwołując się do wybranych przykładów.
82. Obyczaje i tradycje szlacheckie w świetle literatury staropolskiej. Omów
temat na podstawie wybranych utworów.
83. Analizując wybrane utwory W. Whartona, ukaż sposób kreacji bohatera
dążącego do wolności.
84. Omów sposoby ukazywania świata jako labiryntu, odwołując się
do literatury wybranych epok.
- 8 -
85. Literackie wizje losów ludzkich w warunkach obozowych. Zaprezentuj
na wybranych przykładach z literatury polskiej i obcej.
86. Polska proza „ cywilna” wobec doświadczenia wojennego. Ukaż
na wybranych przykładach.
87. Kat i ofiara - ukaż w literaturze powojennej konsekwencje zacierania się
jednoznaczności tych pojęć.
88. Problematyka żydowska w poezji i prozie powojennej. Ukaż na wybranych
przykładach.
89. Omów różne sposoby podejmowania tematyki getta w literaturze
powojennej, odwołując się do wybranych przykładów.
90. Omów różne sposoby wykorzystania historii w literaturze XIX i XX wieku,
odwołując się do wybranych utworów.
91. Refleksje o człowieku i świecie zawarte w poezji współczesnej. Ukaż temat,
odwołując się do twórczości co najmniej dwóch poetów.
92. Deformacja świata jako poetyka w literaturze XX i XXI wieku.
Ukaż na wybranych przykładach
93. Dramaty Gombrowicza, Witkiewicza i Mrożka jako wyzwanie wobec
tradycji. Omów na wybranych przykładach.
94. Dokumentaryzm i paraboliczność - scharakteryzuj, na wybranych
przykładach, dwa sposoby przedstawiania rzeczywistości w literaturze XX
i XXI wieku.
95. Analizując wybrane utwory, porównaj sposób kreacji świata
przedstawionego w liryce i epice realizmu socjalistycznego.
96. Powrót do wartości w prozie Marka Hłaski. Przedstaw i oceń na wybranych
przykładach.
97. Tematyka wiejska w literaturze powojennej. Omów na wybranych
przykładach ( np. proza W. Myśliwskiego, T. Nowaka, E. Redlińskiego).
- 9 -
98. Świat to biblioteka - omów występowanie motywu w wybranych
tekstach literackich różnych epok.
II ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI
SZTUKI
1. Inspiracje antyczne w kulturze. Scharakteryzuj je, analizując wybrane
dzieła literackie i inne ( np. malarskie, rzeźbiarskie, architektoniczne).
2. Malarstwo, rzeźba i architektura jako inspiracje dla literatury.
Omów temat, analizując celowo dobrane utwory.
3. Dialog z tradycją literacką w obrazach i rzeźbach. Analiza
wybranych dzieł sztuki.
4. Kostium historyczny i jego funkcja w literaturze i innych dziełach sztuki.
Omów sposoby i cele jego wykorzystania w wybranych dziełach.
5. Funkcje brzydoty w literaturze i innych dziełach sztuki. Przeanalizuj
wybrane dzieła.
6. Obrazy miasta jako przestrzeni życiowej. Analiza porównawcza
wybranych dzieł literackich i innych ( malarskich, filmowych).
7. Symbolika stroju. Omów, analizując wybrane dzieła literackie
i inne ( np. malarskie, rzeźbiarskie, filmowe, teatralne).
8. Sposoby kreowania obrazu natury w poezji i malarstwie.
Analiza wybranych dzieł.
9. Artystyczne interpretacje powstań narodowych w literaturze i malarstwie
( analiza wybranych dzieł).
10. Różne oblicza rewolucji w literaturze i innych sztukach ( malarstwie,
filmie). Analiza porównawcza dzieł.
- 10 -
11. Omów funkcje symbolu w literaturze i sztuce, odwołując się do wybranych
przykładów.
12. Porównaj metody budowania nastroju w literaturze i przedstawieniu
teatralnym .
13. Katastroficzne wizje i obrazy zagłady w dziełach literackich i filmowych
( analiza wybranych dzieł).
14. Filmy Andrzeja Wajdy jako interpretacje dzieł literatury polskiej.
Omów wybrane przykłady.
15. Problemy filmowej adaptacji. Porównaj film z jego literackim
pierwowzorem.
16. Echo Księgi Rodzaju w literaturze i sztuce wybranych epok.
Omów na wybranych przykładach.
17. Apokalipsa wg św. Jana jako inspiracja dla twórców różnych epok.
Omów na wybranych przykładach dzieł literackich i plastycznych.
18. Pejzaż i jego różnorodne funkcje w dziełach literackich i plastycznych
różnych epok.
19. Koncepcja piękna w literaturze, malarstwie i architekturze. Analiza
wybranych dzieł.
20. Marc Chagall i Bruno Schulz - świat prowincji w ich twórczości.
Dokonaj analizy porównawczej wybranych dzieł.
21. Literackie inspiracje Salvadora Dali. Ukaż na wybranych przykładach.
22. Obrazy Warszawy w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach.
23. Rozważ rolę inspiracji biblijnych we współczesnej literaturze i filmie.
24. Biblia jako inspiracja dla dzieł literackich, muzycznych, malarstwa
i rzeźby różnych epok. Przedstaw na wybranych przykładach.
- 11 -
25. Współczesne adaptacje sceniczne dramatów powstałych przed rokiem
1918. Zanalizuj wybrane spektakle teatralne.
26. Różnorodne ujęcia motywu dziecka i dziecięcości w literaturze i sztuce.
Rozważ na wybranych przykładach.
27. Utopie i antyutopie w literaturze i filmie XX wieku. Ukaż na wybranych
przykładach.
28. Kategoria kiczu w literaturze i sztuce - nie tylko współczesnej.
Omów, wykorzystując wybrane przykłady.
29. Motyw zagrożenia cywilizacji i inwazji barbarzyńców w tekstach
kultury. Omów na wybranych przykładach.
30. Ukaż różne ujęcia tematu cielesności człowieka w literaturze i sztuce
wybranych epok.
31. Omów sposoby i funkcje wykorzystania snu i marzenia sennego
w literaturze i sztuce, odwołując się do wybranych dzieł.
32. Walka żywiołów, duchów i przeciwnych sił jako temat
tekstów kultury. Omów na wybranych przykładach.
33. Obecność motywu vanitas w literaturze i kulturze różnych epok.
Omów na wybranych przykładach.
34. Symbolika ogrodu i kwiatów w literaturze i kulturze różnych epok.
Omów na wybranych przykładach.
35. Topos labiryntu. Przedstaw różne ujęcia motywu w wybranych tekstach
kultury.
36. Zanalizuj motyw raju utraconego w wybranych tekstach kultury
od XVII do XXI wieku.
37. Omów sposoby wykorzystania motywów arturiańskich w wybranych
tekstach kultury XX i XXI wieku.
- 12 -
38. Golem, Frankenstein i inni. Przedstaw motyw tworzenia „ ożywionych
automatów”, omawiając wybrane teksty kultury.
39. Holocaust jako temat literatury, sztuki i filmu. Omów na wybranych
przykładach.
40. Dzieło w teatrze i na kartach książki. Omów dwie - trzy adaptacje
dzieł dramatycznych.
41. Portret mieszczanina i sposoby jego kreacji w tekstach kultury
na przestrzeni epok. Ukaż temat na wybranych przykładach
z literatury, malarstwa, filmu.
42. Zanalizuj pojęcie „ książki kultowej” i „ filmu kultowego”, odwołując się
do wybranych przykładów.
43. Literackie i plastyczne wyobrażenia szatana. Omów na wybranych
przykładach.
44. Propaganda socjalistyczna w literaturze, sztuce i środkach masowego
przekazu. Omów na wybranych przykładach.
45. Sacrum i profanum w literaturze i sztuce średniowiecznej. Omów
na wybranych przykładach.
46. Ideał kobiety i kobiecego piękna w literaturze i malarstwie różnych
epok. Ukaż temat na wybranych przykładach.
47. Teoria Czystej Formy Witkacego jako nowatorska próba przełamania
tendencji realistycznych w dramacie oraz przejaw oryginalnej filozofii
twórcy. Zanalizuj problem, odwołując się do wybranych dramatów
Witkacego i jego tekstów filozoficznych.
48. Omów różne ujęcia tematu tolerancji w literaturze i filmie.
49. Odwołując się do wybranych przykładów, omów poetykę komiksu.
50. Obraz stalinizmu w wybranych tekstach kultury. Omów
na wybranych przykładach.
- 13 -
51. Obozy koncentracyjne i ich sposób ukazania w literaturze, malarstwie
i filmie. Omów na wybranych przykładach.
III JĘZYK
1. Manipulacja językowa we współczesnej publicystyce. Omów na wybranych
przykładach.
2. Analiza językowa i kulturowa przysłów polskich ( na przykładzie
przysłów o określonej tematyce).
3. Wpływ literatury na współczesną frazeologię polską. Analizując
zgromadzony materiał, scharakteryzuj funkcję skrzydlatych słów
w tekstach mówionych i pisanych.
4. Scharakteryzuj język wybranych bohaterów literackich. Uwzględnij cechy
ujawniające ich przynależność językową i charakter.
5. Specyfika języka bohaterów science - fiction. Omów na przykładach
wybranych utworów.
6. Język mówiony jako tworzywo literatury, np. w twórczości B. Prusa,
J. Tuwima, M. Białoszewskiego, S. Barańczaka. Analiza celowo dobranych
utworów.
7. Język w służbie satyry dawniej i dziś. Omów zagadnienie na wybranych
przykładach.
8. Językowe sposoby wyrażania uczuć w listach Twojego pokolenia
i pokolenia romantyków. Analiza przykładów ( np. listów A. Mickiewicza,
J. Słowackiego, Z. Krasińskiego, C. Norwida, F. Chopina).
9. Dialekty terytorialne języka polskiego jako tworzywo literackie. Omów na
przykładach wybranych utworów.
10. Jak w polszczyźnie odzwierciedla się kultura naszych przodków?
Analiza zgromadzonego materiału językowego.
- 14 -
11. Sztuka przekonywania a manipulacja językowa - porównaj sposoby
wykorzystania środków językowych we współczesnych polskich tekstach
propagandowych.
12. Język jako instrument walki o władzę. Zanalizuj wybrane materiały
wyborcze.
13. Oceń poprawność językową wybranych tekstów prasowych. Scharakteryzuj
kryteria, którymi się posłużyłeś.
14. Analizując zgromadzony materiał językowy, scharakteryzuj zapożyczenia
we współczesnym języku polskim. Oceń ich celowość.
15. Ekspansja angielszczyzny - zbadaj jej obecność w języku potocznym.
Oceń zasadność zapożyczeń.
16. Dokonując analizy języka wybranych pism kobiecych, wyjaśnij zasadność
doboru środków wyrazu.
17. Dokonując analizy języka prasy młodzieżowej, wyjaśnij zasadność doboru
środków wyrazu.
18. Odwołując się do wybranych utworów literackich z różnych epok, omów
znaczenie przenośne i funkcje związków frazeologicznych
wywodzących się z Biblii i kultury greckiej.
19. Komizm słowny i sposoby jego realizacji w wybranych utworach
różnych autorów i epok.
20. Porównaj cechy tekstów retorycznych literatury staropolskiej i współczesnej,
odwołując się do wybranych przykładów.
21. Twórcze wykorzystanie języka mówionego w literaturze współczesnej.
Omów na wybranych przykładach.
22. O sztuce przemawiania na przykładzie wybranych tekstów literackich -
renesans, barok, oświecenie.
- 15 -
23. Dokonując analizy języka piosenek jednego ze współczesnych zespołów,
wyjaśnij zasadność doboru środków wyrazu.
24. Dokonując analizy języka różnych reklam, wyjaśnij, jaki obraz świata one
kreują.
25. Oceń poprawność językową wybranych tekstów prasowych. Scharakteryzuj
kryteria, którymi się posłużyłeś.
26. Na podstawie dwóch tłumaczeń wybranego utworu epickiego
( wybranych utworów lirycznych), ukaż znaczenie doboru środków
językowych w procesie przekładu dzieła literackiego.
27. Współczesna polska retoryka polityczna - dokonaj analizy języka
wypowiedzi wybranego polityka.
28.. Nowomowa we współczesnym dyskursie publicznym. Zanalizuj
wybrane przykłady.
29. Mowa ezopowa w literaturze. Omów jej funkcje, wskazując na konkretne
przykłady.
30. Różne sposoby manipulacji językowej w wypowiedziach polityków.
Omów na wybranych przykładach.
31. Język współczesnych kazań. Dokonaj analizy wybranych przykładów.
32. Literackie inspiracje reklam. Omów na wybranych przykładach.
33. Dlaczego niektóre wyrazy stają się modne? Zanalizuj zjawisko językowe
na przykładach ze współczesnej polszczyzny.
34. Język subkultur młodzieżowych i język oficjalny. Dokonaj porównania,
analizując zasoby leksykalne.
- 16 -
35. Język Twoich rówieśników - scharakteryzuj na podstawie analizy
zgromadzonego materiału językowego.
36. Twórcze wykorzystanie różnych stylów funkcjonalnych ( potocznego,
urzędowego, naukowego) w poezji XX wieku. Przedstaw
na wybranych przykładach.
37. Porównaj cechy sztuki oratorskiej obowiązujące dawniej i dziś, analizując
mowy dawne i współczesne.
38. Analizując zebrany materiał, porównaj sposób przekazywania treści
religijnych przez media adresowane do różnych odbiorców.
W zestawie uwzględniono również tematy wcześniej zatwierdzone przez
Okręgową Komisję Egzaminacyjną pismem z dnia 7 sierpnia 2001 roku
OKE - WSiE - 1065/2001.