ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM

Wykład I

03.10.2008r.

6 zjazdów

Na 7 zjeździe kolokwium z części wykładowej i ćwiczeniowej.

Przedmiot kończy się zaliczeniem nie egzaminem.

Ksero 1 „przegląd głównych teorii zarządzania”

1. Szkoła naukowa - powstała w USA.

Uniwersalne teorie zarządzania i ich przedstawiciele.

TEORIA	PRZEDSTAWICIELE
SZKOLA NAUKOWEJ ORGANIZACJI PRACY	* FREDERICK TAYLOR * HENRY GANTT * FRANK I LILIAN GILBERTOWIE
SZKOLA KLASYCZNEJ TEORII ZARZĄDZANIA	* HENRI FAYLOL * MAX WEBER * MARY PARKER FOLLET * CHESTER BARNARD
SZKOLA BEHAWIORALNA	* ELTON MAYO * ABRAHAM MASLOW * DOUGLAS McGREGOR
SZKOLA ILOŚCIOWA	* ROBERT McNAMARA

FREDERICK TAYLOR - zajmował się badaniem czasu pracy, czynności wykonywanych przez pracowników, w jaki sposób zorganizować produkcję, żeby pracownik produkował więcej. Postulował nagradzanie pracowników bardzo wydajnych.

HENRY GANTT - jego teoria przetrwała do dziś. Jego teoria głosiła, że: należy nagradzać pracowników za wykonaną normę (np. premia). Premię powinien otrzymywać również brygadzista, za to, że jego podwładni wykonali normę. Uważał, że nazwiska pracowników, którzy wykonali normę powinny być podane do wiadomości publicznej. Opracował również program produkcji w postaci wykresów produkcji. Do dziś pozostało: ścieżki i arkusze kalkulacyjne.

FRANK I LILIAN GILBERTOWIE - (bracia) podobnie jak Taylor analizował poszczególne ruchy wykonywane przez pracowników, jak oni pracują, po to, aby opracować taki sposób wykonywania tej czynności, aby pracownik nie tracił czasu.

2. Szkoła klasyczna - przedstawicie tej szkoły starali się odpowiedzieć na pytanie: jak powinna funkcjonować organizacja (przedsiębiorstwo)? Jak powinna wyglądać idealna organizacja?

HENRI FAYLOL - część z zasad zarządzania Faylol'a wykorzystujemy do dziś.

Zasady zarządzania H.Faylol'a:

1. Podział pracy - specjalizacja, zawężenie czynności wykonywanych przez pracowników

2. Autorytet

3. Dyscyplina - przestrzeganie pewnych reguł, które rządzą przedsiębiorstwem.

4. Jedność rozkazodawstwa - każdy pracownik otrzymuje polecenia tylko od jednego przełożonego.

5. Jedność kierowania - każdym działem w przedsiębiorstwie kieruje jedna osoba.

6. Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu - nie ma miejsca na jakąkolwiek prywatę w zakładzie pracy.

7. Wynagrodzenie - sprawiedliwe i adekwatne wynagrodzenie w odniesieniu do wykonywanej pracy.

8. Centralizacja - to dążenie do ograniczenia roli podwładnych w podejmowaniu decyzji. Oznacza, że każdy kierownik ma dużą władzę nad podwładnym.

9. Hierarchia - określona struktura organizacyjna: kto komu podlega.

10. ład - każdy człowiek zajmuje określone stanowisko, ale też każda maszyna i urządzenie ma swoje miejsce.

11. Odpowiednie traktowanie pracowników - chodzi o to, aby pracodawcy starali się być przychylnymi wobec swoich pracowników.

12. Stabilność personelu - ograniczyć zjawisko odchodzenia pracowników i zatrudnienia nowych, bo nowych trzeba szkolić i długo to trwa - czynnik ekonomiczny, zmniejszenie kosztów.

13. Inicjatywa - stworzyć pracownikom możliwość zgłoszenia swoich pomysłów, opinii itp.

14. Duch jedności - przywiązanie do zakładu pracy.

MAX WEBER - uważał, że przedsiębiorstwo dobrze funkcjonujące, to przedsiębiorstwo biurokratyczne, czyli w tym przedsiębiorstwie panuje pewien porządek, który jest wsparty przez pewnego rodzaju procedury, przepisy, powinien być stały podział obowiązków i też zapisany. Wiele rzeczy powinno być zapisane. Zarzucano tej teorii, że pomijała czynnik ludzki. Zarzucano, że przedsiębiorstwo biurokratyczne trudno zmienia się do zmieniającego się otoczenia ( trudno się dopasowuje).

MARY PARKER FOLLET - jej teoria to tak jakby odwilż w tej szkole. Twierdziła, że ludziom lepiej pracuje się w grupach. Zauważyła, że pracownicy łączą się w grupy nieformalne. Uważała, że grupy nieformalne można wykorzystać do pracy w zespole, tak dobrać ludzi, aby im się dobrze pracowało.

CHESTER BARNARD - uważał, że powinna być jakaś równowaga pomiędzy celami firmy, a celami pracownika. Idealnie jest, gdy te cele są zbieżne, ale rzadko tak jest.

3. Szkoła behawioralna - powstała na przełomie lat 20 i 30 w USA. Zrobiono eksperyment: wpływ zmiany oświetlenia na hali produkcyjnej na wydajność pracy. Czy wpłynie to na jakość produkcji? Wyniki były zaskakujące: wydajność pracy stale wzrastała i to bez względu na to, czy oświetlenie było lepsze czy gorsze. Nikt nie był w stanie tego wytłumaczyć, zinterpretować otrzymane wyniki.

ELTON MAYO - jako pierwszy podjął się interpretacji tych wyników. Stwierdził, że wydajność pracy rosła w tym zakładzie, ponieważ wreszcie ktoś się zainteresował tymi pracownikami. Mayo jest pierwszym człowiekiem, który zauważył, że organizacja to przede wszystkim ludzie.

ABRAHAM MASLOW - stworzył podwaliny teorii motywacji. Podzielił potrzeby człowieka na 5 grup (tzw. piramida Maslow'a):

• samorealizacji - potrzeby samorealizacji - wyrażają się w dążeniu człowieka do rozwoju swoich możliwości; stanowią środek do zaspokojenia potrzeb fizjologicznych lub reakcje kompensujące niezaspokojenie innych potrzeb,

• estetyczne (potrzeba harmonii i piękna)

• poznawcze (potrzeby wiedzy, rozumienia, nowości)

• szacunku i uznania - potrzeby uznania i prestiżu we własnych oczach i w oczach innych ludzi;

• pragnienie potęgi, wyczynu i wolności,

• potrzeba respektu i uznania ze strony innych ludzi, dobrego statusu społecznego, sławy, dominacji, zwracania na siebie uwagi.

• przynależności - występują w usiłowaniach przezwyciężenia osamotnienia, eliminacji i obcości, tendencji do nawiązywania bliskich intymnych stosunków, uczestnictwa w życiu grupy,

• bezpieczeństwa - pobudzają do działania, zapewniając nienaruszalność, ujawniają się gdy dotychczasowe nawyki okazują się mało przydatne,

• fizjologiczne - gdy nie są zaspokojone, dominują nad wszystkimi innymi potrzebami, wypierają je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka.

Maslow zauważył, że człowiek zaspokaja te potrzeby w odpowiedniej kolejności, zaspokaja najpierw te potrzeby, które są najważniejsze.

Wynika z tego, że każdy kierownik powinien rozpoznać potrzeby swoich podwładnych. Te potrzeby należy zaspokajać w miarę możliwości. Staje się to bardzo ważnym czynnikiem.

DOUGLAS McGREGOR - stworzył teorie „XY”. Twierdził, że ludzi można podzielić na dwie grupy X i Y.

X - ludzie ze swojej natury leniwi i Ci, którzy nie lubią pracować, których trzeba zmuszać do pracy różnymi metodami. Takich ludzi trzeba kontrolować.

Y - ludzie, którzy lubią pracować, uważają, że praca wzbogaca, ludziem którzy nie lubią nic nie robić.

Jeżeli jest taka sytuacja, że kierownik to „X” i podwładni to „X”, to nic z tego nie będzie.

Jeżeli kierownik to „Y”, a podwładni to „X”, to taka sytuacja ma rację bytu.

W oparciu o tę teorię pojawił się współczesny schemat oceny pracowników:

Schemat oceny pracowników.

	CHCE	NIE CHCE
POTRAFI	WIĄZAĆ Z FIRMĄ	MOTYWOWAĆ
NIE POTRAFI	INSTRUOWAĆ	ZWOLNIĆ

4. szkoła ilościowa - szkoła tradycyjna. Jest to szkoła na pograniczu szkoły tradycyjnej i współczesnej. Powstała w czasach II wojny światowej w USA. Cechowało ją wykorzystanie matematyki do różnych dziedzin ekonomicznych, różnych dziedzin zarządzania, np. optymalizacja produkcji zarządzania dostawami.

WSPÓLCZESNE KIERUNKI ZARZĄDZANIA

1. kierunek systemowy - poszczególne komórki przedsiębiorstwa są częściami większego systemu, np. wydział produkcyjny - dział produkcji jednego produktu jest częścią wydziału, a wydział jest częścią przedsiębiorstwa.

System otwarty - system , który wchodzi w reakcję z otoczeniem, czyli:

Sprzężenie zwrotne z otoczeniem.

Nakłady podlegają procesom transformacji, która powoduje przekształcenie ich w wyniki wysyłane do otoczenia, jako np. produkty, usługi itp. To, co wyszło z naszego otoczenia będzie miało sprzężenie zwrotne - to, co mamy na wyjściu ma wpływ na to, co będziemy mieli na wejściu.

2. kierunek sytuacyjny - polega na tym, że każde przedsiębiorstwo jest jedyne i unikalne. Ma swoje charakterystyczne otoczenie i tym przedsiębiorstwem trzeba zarządzać biorąc pod uwagę te wszystkie elementy, które składają się na to, że to przedsiębiorstwo jest unikalne.

3. kierunek integrujący - uważa się, że wszystkie tradycyjne szkoły, które poznaliśmy do tej pory i kierunki wnoszą swój wkład w zarządzanie przedsiębiorstwem, tzn. nie ma jednej idealnej szkoły zarządzania, a najlepszym rozwiązaniem jest połączenie tych wszystkich teorii zarządzania.

Schemat integrujący podejścia do zarządzania.

4. kierunek dynamicznego zaangażowania - (najnowszy i najmłodszy) - otoczenie przedsiębiorstwa jest na tyle zmienne i dynamiczne, że nie zawsze te podejścia tradycyjne się sprawdzają w takim zmiennym otoczeniu. Przedsiębiorstwo, aby dobrze działało musi zaangażować się w pewne określone dziedziny, np. ochrona środowiska, społeczna odpowiedzialność, globalizacja, kultura organizacji, jakość.

Zarządzanie - jest to rozpoznanie i określenie celów jakie chcemy osiągnąć, a następnie dopilnowanie przy pomocy ludzi i środków, aby te cele zostały osiągnięte.

Zarządzanie - jest to ciąg podejmowanych decyzji, za pomocą których osiągamy określone cele.

Zarządzanie - to zespół działań, tj. planowanie, organizowanie, kierowanie i kontrolowanie, nakierowanych na zasoby organizacji w celu osiągnięcia określonych celów.

Menedżer - jest to ktoś, kto odpowiada za realizację procesu zarządzania.

Menedżerowie najwyższego szczebla - w firmie jest to prezes i wice prezes, dyrektor i wice dyrektor. Są to osoby, które decydują i ustalają plany długoterminowe dla przedsiębiorstwa. Reprezentują przedsiębiorstwo na zewnątrz. Oni określają najważniejsze cele.

Menedżerowie średniego szczebla - np. kierownicy wydziałów. Opracowują cele w krótszym horyzoncie czasu niż menedżerowie najwyższego szczebla. Przekazują cele i decyzje szczebla najwyższego swoim podwładnym.

Menedżerowie pierwszej linii - brygadziści, majstrowie, pierwsze stanowisko na które może awansować pracownik, który jest najniżej w hierarchii.

Podział według dziedzin zarządzania.

Role menedżerów.

KATEGORIA	ROLA
INTERPERSONALNA	REPREZENTANT PRZYWÓDCA LĄCZNIK - koordynuje pracę innych ludzi
INFORMACYJNA	OBSERWATOR - zbiera informacje na różne tematy PROPAGATOR - przekazuje te informacje w innym miejscu RZECZNIK - reprezentuje interesy jakiejś grupy ludzi
DECYZYJNA	PRZEDSIĘBIORCA - opracowuje nowe pomysły, wymyśla coś nowego OSOBA PRZECIWDZIALAJĄCA ZAKLUCENIOM - zajmuje się strajkami, konfliktami, naruszeniem praw pracownika DYSPONENT ZASOBÓW - rozdziela, przydziela określone zasoby na określone komórki organizacyjne NEGOCJATOR - reprezentant przedsiębiorstwa np. podczas rozmów z innym przedsiębiorstwem lub związkami zawodowymi.

6

WYNIKI Z OTOCZENIA:

• PRODUKTY / USLUGI

• ZYSKI / STRATY

• ZACHOWANIA PRACOWNICZE

• WYNIKI INFORMACYJNE

PROCESY TRANSFORMACJI SYSTEMY:

• OPERACYJNE

• ADMINISTRACYJNE

• KONTROLNE

NAKLADY Z OTOCZENIA:

• RZECZOWE

• LUDZKIE

• FINANSOWE

• INFORMACYJNE

PODEJŚCIE SYSTEMOWE: SPOJRZENIE SYTUACYJNE:

* UZNANIE WEWNĘTRZNYCH * UZNANIE SYTUACYJNEGO CHARAK-

ZALEŻNOŚCI TERU ZARZĄDZANIA

* UZNANIE WPLYWÓW * REAKCJA NA SZCZEGÓLNE CECHY

OTOCZENIA SYTUACJI

SPOJRZENIE

KLASYCZNE:

* TROSKA O

EFEKTYWNOŚĆ

I WYDAJNOŚĆ

SPOJRZENIE

BEHAWIORALNE:

* TROSKA O ZARZĄDZANIE ORGANIZACYJNE I ZNACZENIE ZASOBÓW LUDZKICH

SPOJRZENIE ILOŚCIOWE:

* TROSKA O MODELE ILOŚCIOWE TEORII ZARZĄDZANIA I ZARZĄDZANIA OPERACYJNEGO

SPRAWNE I SKUTECZNE ZARZĄDZANIE

MENEDŻEROWIE NAJWYŻSZEGO SZCZEBLA

MENEDŻEROWIE ŚREDNIEGO SZCZEBLA

MENEDŻEROWIE PIERWSZEJ LINII

MARKETING

FINANSE

EKSPLOATACJA (OPERACJE)

ZASOBY LUDZKIE

ADMINISTRACJA

INNE

---