ZARYS SYSTEMU PODATKOWEGO W POLSCE
1. Zasady systemu podatkowego
System podatkowy państwa - to ogół pobieranych podatków, ale także norm prawnych określających: zasady ich ustalania, pobierania, praw i obowiązków podmiotów podlegających tym normom. Z systemem mamy do czynienia, gdy pewna ilość elementów składowych, ma charakter uporządkowany, pozwalający na dokonanie ich klasyfikacji, przy uwzględnieniu różnych kryteriów.
Po raz pierwszy sklasyfikował i usystematyzował zasady podatkowe w połowie XVIII wieku ekonomista Adam Smith. Według niego, system podatkowy powinien być oparty na czterech filarach : równości podatkowej oraz pewności, taniości i dogodności ponoszonych świadczeń publicznoprawnych. Za podstawową uznał zasadę równości. Oznaczała ona powszechność podatku, likwidację przywilejów i ulg oraz proporcjonalność opodatkowania dochodów ( wszyscy płacą podatek według jednakowej stawki podatkowej, bez względu na wysokości uzyskiwanych dochodów). Postulował zatem równość w sensie obiektywnym, nie dostrzegał problemu subiektywnego ciężaru podatku. Zasada pewności oznaczała oparcie poboru podatków na jawnych i konkretnych przepisach, ustalających jego wysokość i terminy płatności w sposób nie budzący wątpliwości. Zasada taniości miał charakter techniczny. Obejmowała ona postulat :
minimalizacji kosztów utrzymania administracji podatkowej,
ograniczenie kosztów ponoszonych przez podatników przy zapłacie podatku.
Zasada dogodności zawierała postulat pobierania podatków, w jak najmniej uciążliwym czasie, tak aby nie zniszczyć podatnika ( nie zlikwidować źródła, z którego podatek jest pobierany) .
W drugiej połowie XIX wieku, pojawiły się następne teorie na temat roli podatków w życiu społecznym i gospodarczym. Najważniejsze znaczenie miały poglądów Adolfa Wagnera. Ten specjalista w dziedzinie ekonomii dokonał podziału zasad podatkowych na trzy grupy :
fiskalne,
społeczne,
techniczne,
Zasady fiskalne miały zapewnić odpowiednie wpływy do budżetu państwa. Wśród zasad społecznych Wagner wyróżniał równość (równość w sensie subiektywnym, tzn. powszechność opodatkowania i możliwości płatnicze podatnika). W grupie zasad technicznych znalazły się zasady wymieniane przez Smitha: pewność, dogodność i taniość.
2. Podatki jako dochody publiczne. Klasyfikacja podatków
Prawidłowe funkcjonowanie państwa, jego organów zarówno rządowych jak i samorządowych, zaspokajanie w podstawowym zakresie potrzeb społecznych zależy od wielu czynników : politycznych i gospodarczych, zewnętrznych i wewnętrznych, materialnych i pozamaterialnych. Najważniejszym zadaniem stojącym przez organami władzy państwowej, jest zapewnienie budżetowi stałych i wydajnych dochodów. Wśród dochodów publicznych, zdecydowanie najważniejsze znaczenie mają podatki. To one zapewniają, w miarę normalne funkcjonowanie całego organizmu państwowego.
Różnorodność podatków, pozwala na dokonanie ich teoretycznej klasyfikacji. Możemy wyróżnić podatki:
państwowe
samorządowe
Ze względu na osobę podatnika, wyróżniamy podatki pobierane od :
osób fizycznych,
osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej.
Z punktu widzenia tożsamości osoby podatnika formalnego i rzeczywistego :
pośrednie,
bezpośrednie.
Uwzględniając okoliczności wprowadzenia podatków :
zwyczajne,
nadzwyczajne.
Ze względu na sposób wprowadzenia podatków, możliwy jest podział na podatki:
obligatoryjne,
fakultatywne.
Uwzględniając charakter pobieranych podatków, można je podzielić na :
podatki rzeczowe,
podatki osobiste.
Z punktu widzenia źródła poboru podatków, można je podzielić na :
sięgające do dochodu podatnika,
sięgające do majątku podatnika.
3. Pojęcie podatku. Elementy struktury podatku
Jak wyżej wspomniano, z pośród wszystkich dochodów państwa, największe znaczenie mają podatki. Podatek stanowi kategorię ekonomiczną, ale też jest instytucją prawnofinansową.2 Prawne ramy nakładania obowiązków podatkowych wyznacza Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Stanowi ona, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów publicznych, w tym podatków określonych w ustawach podatkowych.3
Definicja podatku zawarta jest w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa.4 Weszła ona w życie 1 stycznia 1998r. i uchyliła ustawę z 1980r.5 o zobowiązaniach podatkowych oraz przepisy działu III Kodeksu postępowania administracyjnego,6 dotyczące postępowania w sprawach zobowiązań podatkowych.
Podatkiem zgodnie z definicją zawartą w Ordynacji podatkowej jest świadczenie:
publicznoprawne,
nieodpłatne,
przymusowe,
bezzwrotne,
ponoszone na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu, gminy wynikające z ustawy podatkowej.
Nauka prawa finansowego, wypracowała swoją definicję podatku. Według poglądów doktryny, jest to świadczenie pieniężne ponoszone na rzecz podmiotu prawa publicznego (państwa, samorządu terytorialnego), jednostronnie przez ten podmiot ustalonego posiadające charakter :
ogólny,
zasadniczy,
bezzwrotny,
nieodpłatny,
przymusowy.
Obie definicje są w zasadzie podobne. Definicja ustawowa, nie zawiera cech teoretycznych : ogólności, zasadniczości i jednostronności ustalenia, ale nie umniejsza to jej znaczenia.
Wszystkie cechy podatku, które zostały przytoczone, odróżniają go od innych dochodów publicznych i nazywane są stałymi elementami podatku. Oprócz nich występują także elementy, które ulegają zmianom i pozwalają odróżniać jeden podatek od innych. Są to elementy zmienne, zwane elementami struktury podatku. Należą do nich :
podmiot podatku,
przedmiot podatku,
podstawa opodatkowania,
stawki i skale podatkowe,
tryb i warunki płatności.
3.1. Podmiot, przedmiot podatku
Wyróżniamy dwa podmioty stosunku prawnopodatkowego :
podmiot czynny ( ustanawiający i pobierający podatek na swoją rzecz),
podmiot bierny ( zobowiązany do zapłacenie podatku) nazywany podatnikiem
Zgodnie z Ordynacją podatkową podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjne nie posiadająca osobowości prawnej podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.8 Obowiązkiem podatkowym jest nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w ustawie.9 Osoba podatnika może być :
podatnikiem formalnym ( zobowiązanym do rozliczania i wpłacania podatku ),
podatnikiem rzeczywistym ( ponoszącym rzeczywisty ciężar podatku).
Najczęściej osoba podatnika formalnego jest jednocześnie podatnikiem rzeczywistym. Występują jednak podatki, w których następuje celowe, ustalone przez państwo rozszczepienie tych podmiotowości ( np. w podatku od towarów i usług). Podmioty gospodarcze, są obciążone obowiązkami administracyjnymi związanymi z rozliczeniem podatku i jego zapłatą , lecz mają możliwość obniżyć podatek należny o kwotę podatku naliczonego we wcześniejszych fazach obrot (w związku z zakupem na potrzeby swojej działalności gospodarczej towarów i usług). Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.10 Przedmiotem podatku jest rzecz lub zjawisko, które podlega opodatkowaniu.
3.2. Podstawa opodatkowania
Podstawa opodatkowania, zwana podstawą wymiaru podatku, jest konkretyzacją przedmiotu opodatkowania. Może mieć kształt :
ilościowy ( np. powierzchnia nieruchomości),
wartościowy ( wyrażona w złotych wysokość dochodu uzyskanego w ciągu roku, wartość rynkowa kupowanego samochodu).
3.3. Stawki i skale podatkowe
Stawka podatku, jest relacją pomiędzy wymierzanym podatkiem, a podstawą opodatkowania. Podatek wyliczany będzie jako iloraz podstawy opodatkowania i stawki podatkowej .
podatek = podstawa opodatkowania x stawka podatku
Stawki podatkowe mogą być :
kwotowe,
ułamkowe,
wielokrotnościowe.
Skala podatkowa jest zbirem stawek obowiązujących w danym podatku. Skale mogą być :
proporcjonalne ( charakteryzują się stałą stawką podatkową),
nieproporcjonane (wraz ze zmianą podstawy opodatkowania, zmienia się stawka podatkowa. Wyróżniamy skale : progresywne, regresywne ,degresywne).
Skale podatkowe progresywne występują jako:
progresja globalna ( skokowa),
progresja szczeblowana ( ciągła).
Skale progresywne mogą przybierać postać :
opóźnioną,
liniową,
przyspieszoną.
Tabela 1. Przykład zastosowania skal progresywnych.
|
Stawki podatkowe w poszczególnych typach progresji |
||
Podstawa |
opóźniona |
Liniowa |
przyspieszona |
opodatkowania |
|
|
|
poniżej 5 tys. |
0% |
0% |
0% |
ponad 5 do 50 tys. |
15% |
15% |
15% |
ponad 50o 100 tys. |
25% |
30% |
35% |
ponad 100 tys. |
30% |
45% |
60% |
Kształt systemu podatkowego w Polsce w 2005 roku.
Obraz obecnego systemu podatkowego, jest efektem kilkunastoletniej transformacji rozpoczętej jeszcze na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Reformę systemu obowiązującego od zakończenia II wojny światowej do końca lat 80- tych , rozpoczęto od wprowadzenia w latach 1991- 1992 jednolitych podatków dochodowych : podatku dochodowego od osób fizycznych11 oraz podatku dochodowego od osób prawnych.12 W 1993 roku wprowadzono, wzorowany na rozwiązaniach Unii Europejskiej nowoczesny podatek obrotowy - podatek od towarów i usług, zwany potocznie podatkiem VAT ( ang. Value Addet Tax - podatek od wartości dodanej).13 Jak wyżej wspomniano w 1997r. uchwalona została Ordynacja podatkowa. Stanowi ona, swego rodzaju kodyfikację ogólnego prawa podatkowego oraz postępowania podatkowego. W nauce prawa podatkowego podkreśla się często, że prawidłowe ukształtowanie przepisów ogólnego prawa podatkowego, w ogromnym stopniu rzutuje na właściwe funkcjonowanie całego systemu. Niestety Ordynacja podatkowa od momentu uchwalenia, nowelizowana była już kilkanaście razy, co sprawia, że podatnicy zasadnie mogą zasadnie mówić o naruszeniu zasady stabilności i stałości rozwiązań podatkowych.14 Oprócz Ordynacji podatkowej, system podatkowy tworzą poszczególne materialne ustawy podatkowe oraz wydane na ich podstawie rozporządzenia (akty wykonawcze).
W polskim systemie obecnie występują następujące podatki ( sklasyfikowane według kryterium źródła jego poboru ) :
przychodowe
od gier,14
rolny,15
leśny,16
Podatek dochodowy od osób fizycznych, płacony w formach uproszczonych tzn. w formie karty podatkowej lub jako ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,17
dochodowe
dochodowy od osób fizycznych,
dochodowy do osób prawnych,
obrotowe
podatek od towarów i usług,19
podatek akcyzowy,20
majątkowe
od posiadanego majątku ( podatek od nieruchomości, od środków transportu,21
od przyrostu masy majątkowej ( od spadków i darowizn)
od zmiany praw majątkowych ( podatek od czynności cywilnoprawnych)
Poza wymienionymi podatkami, podatników obciążać mogą jeszcze w zależności od okoliczności:
podatek od posiadania psów (klasyfikowany jako podatek konsumpcyjny i rzeczowy),
opłaty:
skarbowa
lokalne ( targowa, miejscowa, administracyjna
Opodatkowanie dochodu za zasadach ogólnych
1. Zagadnienia ogólne
Opodatkowanie na zasadach ogólnych reguluje ustawa z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (jedn. tekst : Dz.U.z 2000r., Nr 14, poz. 926 z późn. zm). oraz szereg aktów wykonawczych do ustawy. Podatek dochodowy ma charakter osobisty. Oznacza to, że podatnikami mogą być wyłącznie osoby wyłącznie fizyczne, a nie podmioty zbiorowe, oraz że kluczowym elementem wśród elementów strukturalnych podatku jest osoba podatnika. Podatnik jest kluczowym elementem struktury podatku (są to elementy odróżniające jeden podatek od drugiego ). Poza tym należy wyróżnić i inne elementy tej struktury:
przedmiot podatku (zjawisko lub rzecz które podlega opodatkowaniu),
podstawa opodatkowania (konkretyzacja przedmiotu opodatkowania),
skale i stawki podatkowe (stawka podatku jest relacją podstawy opodatkowania do podatku, skala podatkowa to zbiór stawek występujących w danym podatku),
zwolnienia, ulgi podatkowe (ustawowe zwolnienia z obowiązku podatkowego, możliwości obniżenia podstawy opodatkowania lub obniżenia samego podatku),
tryb i warunki płatności podatku ( warunki określone przepisami prawa podatkowego warunkujące prawidłowe zrealizowanie obowiązku głównego).
2. Dochód
Przedmiotem opodatkowania w podatku dochodowym są wszelkie dochody osób fizycznych uzyskiwane z różnych źródeł z wyjątkiem : dochodów zwolnionych z podatku, dochodów podatkiem nie objęte, dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Jednym ze źródeł dochodu, są przychody z prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej. Przedsiębiorca, może także uzyskiwać inne dochody (np. ze stosunku pracy, dochody z kapitałów pieniężnych). Zasadą jest sumowanie przychodów z działalności gospodarczej oraz z innych źródeł, z wyjątkiem dochodów, które opodatkowane są jako przychody w formie ryczałtowej : (np. nieodpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, z odsetek od praw autorskich lub praw pokrewnych, z praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych, od dochodów z nieujawnionych źródeł dochodów) lub dochody z działalności gospodarczej, opodatkowane według stawki podatku liniowego.
Nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania w roku podatkowym stanowi dochód podatnika. Jeżeli koszty przekraczają sumę przychodów to różnica stanowi stratę ze źródła przychodów.
Podatnik, prowadzący działalność gospodarczą wykazuje przychód tzw. należny. Jest to przychód ustalony na podstawie wystawionych faktur lub rachunków, choćby nawet nie został faktycznie otrzymany. W przypadku podatników będących podatnikami podatku od towarów i usług przychodem jest przychód netto tzn. przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.
W przypadku, gdy podatnik prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów, jest podatnikiem podatku od towarów i usług oraz ewidencjonuje przychody w dacie wystawienia faktury, datą powstania przychodu będzie dzień wystawienia faktury (jeżeli nie została wystawiona- dzień w którym powinna być wystawiona). Szczególny sposób powstania przychodu, ustawa o pdoof. przewiduje dla rozliczeń z tytułu : dostaw energii elektrycznej, cieplnej, gazu przewodowego, świadczeń usług telekomunikacyjnych, radiokomunikacyjnych (z wyjątkiem usług opłacanych za pomocą żetonów lub kart , w tym telefonicznych, usług rozprowadzania wody, gospodarki ściekami oraz wywozu i unieszkodliwiania odpadów. Datą powstania przychodu będzie wynikający z faktury termin płatności, a jeżeli termin ten nie został określony - ostatni dzień w którym wystawiono fakturę.
3. Koszty uzyskania przychodów
Kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów z wyjątkiem kosztów wymienionych imiennie w ustawie o pdoof. Ustawa o pdoof. wprowadza zasadę, że kosztami uzyskania przychodu, mogą być wszystkie koszty, oprócz imiennie przez nią wskazanych. Nie mogą być zatem zaliczone do kosztów min.: wydatki na nabycie gruntów, prawa wieczystego użytkowania gruntów, ulepszenie środków trwałych, odpisy z tytułu zużycia samochodu, w części przekraczającej równowartość 20 000,00 euro, odsetki od własnego kapitału włożonego przez podatnika w źródło przychodów, wydatki na spłatę pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek, spłata innych zobowiązań, w tym z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji, wartość własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej także małżonków i małoletnich dzieci wspólników, darowizny i ofiary (wszelkiego rodzaju ), podatek dochodowy, podatek od spadków i darowizn, koszty egzekucyjne związane z niewykonaniem zobowiązań, grzywny i kary pieniężne oraz odsetki od nich orzeczone w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, o wykroczenia oraz administracyjnym, kary, opłaty i odszkodowania oraz odsetki od nich z tytułu nieprzestrzegania ochrony środowiska oraz uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, wierzytelności odpisane jako przedawnione, kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług, koszty reprezentacji i reklamy w części przekraczającej 0,25 % przychodu, chyba, że reklama jest prowadzona w środkach masowego przekazu lub publicznie w inny sposób, udzielone pożyczki, w tym pożyczki stracone, składki na rzecz organizacji do których przynależność podatnika nie jest obowiązkowa, poniesione koszty inwestycji zaniechanych, podatek od towarów i usług, niewypłacone lub niepostawione do dyspozycji pracowników wypłaty pieniężne oraz inne świadczenia z tytułu stosunku pracy oraz niewypłacone zasiłki z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakład pracy do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w części sfinansowanej przez płatnika składek.
4. Ewidencja kosztów
Do ewidencjonowania obrotów (przychodów i kosztów) przez podatników rozliczających się na zasadach ogólnych służą księgi podatkowe lub podatkowa księga przychodów i rozchodów. Prowadzenie ewidencji jest obowiązkiem podatnika. Wykonanie tego obowiązku zgodnie ze wszystkimi zasadami, określonymi w przepisach podatkowych, warunkuje obliczenie podstawy opodatkowania, a co za tym idzie podatku w sposób prawidłowy. Przedsiębiorca może oczywiście zlecić prowadzenie ksiąg lub księgi podatkowej biuru rachunkowemu. W takim przypadku, należy zawiadomić o tym właściwy urząd skarbowy. Zawiadomienie należy złożyć ciągu siedmiu dni od podpisania umowy. Jeśli księgi prowadzone będą poza miejscem wykonywania działalności, przedsiębiorca lub wspólnicy w spółkach, mają obowiązek prowadzenia dodatkowej ewidencji sprzedaży. Ewidencja musi być zbroszurowana i zawierać ponumerowane kolejno strony.
5. Podstawa obliczenia podatku i wysokość podatku
Jak wyżej wspomniano podstawę obliczenia podatku stanowi dochód ustalony na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych lub księgi przychodów. Z dochodami tymi nie mogą być łączone pewne dochody, wymienione imiennie przez ustawę (opodatkowane w sposób ryczałtowy) :
z likwidacji działalności gospodarczej ( dochód jest opodatkowany ryczałtem w wysokości 10 % wartości uzyskanego dochodu),
z odpłatnego zbyci nieruchomości i praw majątkowych ( dochód jest opodatkowany ryczałtem w wysokości 10 % wartości uzyskanego dochodu),
od dochodów kapitałowych ( dochód jest opodatkowany w postaci ryczałtu w wysokości 19 % wartości uzyskanego dochodu),
od dochodów uzyskiwanych z prowadzonej podatnika działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem linowym (dochód jest opodatkowany podatkiem w wysokości 19 % uzyskanego dochodu ),
Obliczony w ten sposób dochód, jest pomniejszany o wydatki, poniesione przez podatnika w roku podatkowym. W zeznaniu podatkowym za rok 2004, składanym do 30.04.2005r. podatnik będzie mógł wykazać kwoty:
składek zapłaconych w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących, potrąconych w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe,
dokonanych w roku podatkowym zwrotów nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy,
wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne,
wydatków ponoszonych przez podatnika z tytułu użytkowania sieci Internet w lokalu (budynku) będącym miejscem zamieszkania podatnika w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760,00 zł.
darowizn w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż kwoty stanowiącej 6 % dochodu przekazanych : (organizacjom, o których mowa w ustawie organizacjach pożytku publicznego, oraz na cele kultu religijnego).
Poniesione faktycznie w roku podatkowym wydatki na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) udzielonego podatnikowi, na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, związanej z:
budową budynku mieszkalnego lub wniesieniem wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej na nabycie prawa do nowo budowanego budynku mieszkalnego albo lokalu mieszkalnego w takim budynku, lub
zakupem nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej, lub
nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową (przystosowaniem) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstanie samodzielne mieszkanie.
6. Skala podatkowa i obliczenie podatku
Przychody, pomniejszone o koszty uzyskania przychodu oraz o przysługujące ulgi i zwolnienia stanowią dochód podlegający opodatkowaniu (podstawę opodatkowania). Podatek dochodowy, wyliczany jest od podstawy według następującej skali:
podstawa opodatkowania : podatek
do 37 024,00 zł - 19 % podstawy opodatkowania minus 530,08 zł
od 37 024,00 zł do 74 048,00zł - 6 516,40 zł+ 30 % nadwyżki ponad 37 024,00 zł
od 74 080,00 zł - 17 623,60 zł+ 40 % nadwyżki ponad 74 080,00 zł
Ustawa przewidywała czwartą stawkę podatkową w wysokości 50%, od dochodów powyżej 600 000,00. Trybunał Konstytucyjny, uznał jednak sposób jej wprowadzenia (zbyt krótkie vacatio legis) za niezgodny z Konstytucją, dlatego nie będzie ona obowiązywała.
Podatek dochodowy, obliczony w sposób zgodny ze skalą podatkową, w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne opłaconej oraz pobranej w roku w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika, zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Obniżenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o pdoof. oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki. Wysokość wydatków ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie.
7. Ulgi i odliczenia pomniejszające podatek należny
Podatek dochodowy wynikający z zeznania rocznego PIT 36, zmniejsza się o darowizny pieniężnej na rzecz organizacji pożytku publicznego, działającej na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego. Zmniejszenie, nie może przekroczyć kwoty dokonanej wpłaty, jednak nie więcej niż kwoty stanowiącej 1% podatku należnego, wykazanego w zeznaniu PIT 36. Zmniejszenie, obejmuje wpłaty dokonane od dnia 1 maja do dnia 31 grudnia roku podatkowego oraz od dnia 1 stycznia do dnia złożenia zeznania za rok podatkowy, nie później jednak niż do upływu terminu określonego dla złożenia tego zeznania. Zmniejszenie nie dotyczy wpłat na rzecz organizacji pożytku publicznego prowadzących działalność gospodarczą, polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub handlu tymi wyrobami.
8. Zaliczki na podatek
Przedsiębiorcy rozliczający się na zasadach ogólnych, mogą wybrać dwie metody płacenia zaliczek na podatek dochodowy:
metoda I (polega na płaceniu zaliczek od dochodu obliczanego narastająco od początku roku, według ewidencji przychodów i kosztów. Zaliczki wpłacane są do 20 dnia każdego miesiąca, za miesiąc poprzedni. Wraz z zaliczką podatnik obowiązany jest do złożenia deklaracji podatkowej PIT 5. Szczególny tryb płatności występuje w grudniu każdego roku. Zaliczka wpłacona ma być do 20 grudnia, w podwójnej wysokości zaliczki należnej za listopad. Za grudzień deklaracji PIT-5 się nie składa. Taka forma wpłacania zaliczek jest formą podstawową, nie wymaga więc składania zawiadomienia do urzędu skarbowego.
metoda II (polega na wpłacaniu zaliczek w formie uproszczonej. Zaliczka, którą należy wpłacić do urzędu skarbowego wyliczana jest, na podstawie wysokości podatku wykazanego w zeznaniu rocznym PIT-36 złożonego w roku poprzedzającego dany rok podatkowy - podatku za rok podatkowy poprzedzający rok złożenia zeznania rocznego. Jeżeli w roku poprzedzającym dany rok podatkowy, nie wykazano w deklaracji PIT-36 podatku należnego, to pod uwagę bierze się dane z roku wcześniejszego. Zapłacenie jakiegokolwiek podatku w jednym z tych dwóch lat, jest warunkiem koniecznym skorzystania z uproszczonej formy wpłacania zaliczek. Brak podatku, powoduje przesłankę negatywną, wyłączającą możliwość skorzystania z tej metody. Forma uproszczona przejawia się również w braku obowiązku składania deklaracji miesięcznych PIT-5. Podatnicy składają tylko zeznanie PIT-36. Aby skorzystać z takiej możliwości należy złożyć zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do dnia 20 lutego roku podatkowego. Po wydaniu pozytywnej decyzji, opłacanie zaliczek odbywa się każdego roku, bez konieczności składnia zawiadomień.