METODY AKTYWIZUJACE
W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM

Metoda-

Systematycznie stosowany sposób postępowania

prowadzący do założonego wyniku. Na dany sposób

postępowania składają się czynności myślowe

i praktyczne, odpowiednio dobrane i realizowane

w ustalonej kolejności.

Metoda nauczania -

to wypróbowany układ czynności nauczyciela i uczniów

systematycznie i świadomie stosowany w celu spowodowania

założonych zmian w osobowości uczniów.

Metody nauczania, zależnie od poziomu aktywności

uczniów, dzieli się na dwie grupy: tradycyjne

i aktywizujące (poszukujące).

Metody aktywizujące -

to metody nauczania zwiększające czynny udział uczących

się w zajęciach dydaktycznych oraz ograniczające rolę

nauczyciela do pomagania uczącym się w realizacji celów

kształcenia i kontroli postępów.

Metody aktywizujące stymulują myślenie ucząc przez

przeżywanie, lepiej wpływają na percepcję przekazywanych

treści, ułatwiają zrozumienie tematu, pobudzają do

przemyśleń i dyskusji, powodują wzrost zainteresowania

tematem.

Człowiek z natury zdolny jest do uczenia się.

Fundamentem najnowszych koncepcji uczenia się jest

uczenie się w działaniu czyli uczenie się przez

doświadczenie, które opiera się na trzech zasadach:

• najlepiej uczymy się wtedy, gdy jesteśmy włączeni w przeżycia dostarczające nauki;

• wiedzę najlepiej odkrywamy samodzielnie;

• uczymy się z zapałem-jeśli mamy możliwość wyboru celu i sposobu nauki.

Aby umożliwić uczniowi uczenie się w działaniu, nauczyciel

zobowiązany jest tworzyć jak najwięcej sytuacji bogatych

w przeżycia, które będą angażowały aktywność ucznia.

Aktywność tę charakteryzują następujące zasady:

• zasada aktywności zewnętrznej i wewnętrznej- widocznym na zewnątrz działaniom towarzyszy intensywna praca wewnętrzna, gdy pojawiają się różnorodne uczucia i emocje;

• zasada aktywności rzeczywistej

gdy człowiek zaangażowany w działania jest doceniany i szanowany przez otoczenie, a szczególnie przez ważne dla niego osoby;

• -zasada aktywności różnorodnej- gdy człowiek jest aktywny w sposób różnorodny, zaś jego działania mają charakter manipulacyjno-eksploracyjny, gdy używa różnorodnych pomocy naukowych i gdy samodzielnie tworzy coś nowego;

• -zasada aktywności korzystającej ze wszystkich zasobów- gdy człowiek korzysta ze swoich wewnętrznych zasobów i zasobów zewnętrznych, tkwiących w innych ludziach.

Jak się uczymy? Zapamiętujemy:

• 10% tego, co czytamy

• 20% tego, co słyszymy

• 30% tego , co widzimy

• 50% tego, co słyszymy i widzimy

• 70% tego, co sami mówimy

• 90% tego, co sami robimy.

Wyróżnia się następujące metody aktywizujące:

*metody integracyjne;

*metody tworzenia i definiowania pojęć;

*metody hierarchizacji;

*metody twórczego rozwiązywania problemów;

*metody pracy we współpracy;

*metody diagnostyczne;

*metody dyskusyjne;

*metody rozwijające twórcze myślenie;

*metody grupowego podejmowania decyzji;

*metody planowania; gry dydaktyczne;

*metody przyspieszonego uczenia;

*metody ewaluacyjne

Omówienie wybranych metod:

Metody integracyjne - umożliwiające bliższe poznanie się dzieci, szczególnie w sytuacji nowego ucznia w klasie.

Przykłady:

WIZYTÓWKA - Dzieci wpisują pozytywną cechę na każdą literkę swojego imienia, np.

I - interesująca T - towarzyski

Z - zabawna O - optymista

A - ambitna M - miły

B - bezkonfliktowa E - energiczny

E - energiczna K - kulturalny

L - lojalna

A - aktywna

lub: Jestem Magda - miła. Jestem Tomek - towarzyski.

HERB - dzieci tworzą swój własny herb wg wzoru przygotowanego na kartkach.

ZDANIA NIEDOKOŃCZONE - wizytówka.

Dzieci samodzielnie uzupełniają wizytówkę i prezentują

na forum grupy. Taką wizytówkę można także pokazać

rodzicowi na wywiadówce.

Jestem…..

Mam…..

Lubię….

JACY JESTEŚMY - dla grupy.

Kwiatek ma tyle płatków, ile dzieci jest w jednej grupie.

Każdy wpisuje to co lubi. W środek kwiatka grupa wpisuje

jedną cechę wspólną dla wszystkich, może powstać nazwa

grupy.

Twórcze rozwiązywanie

problemów

BURZA MÓZGÓW - ważny błysk, natchnienie, chwila,

pierwsze skojarzenie.Polega na podawaniu w krótkim czasie

dużej liczby różnych skojarzeń, rozwiązań, które niesie

wyobraźnia.

Ma przebieg etapowy :

• wytwarzanie pomysłów;

• ocena i analiza zgłoszonych pomysłów;

• zastosowanie pomysłów, rozwiązań.

Rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje

opory przed przedstawianiem własnych pomysłów,

pobudza wyobraźnię.

Metodę tę stosuje się:

• jako rozgrzewkę umysłową na początku zajęć,

• w celu ustalenia zakresu posiadanej wiedzy,

• dla utrwalenia wcześniej zdobytej wiedzy,

• dla znalezienia najlepszego rozwiązania jakiegoś problemu.

Efektem stosowania burzy mózgów na zajęciach jest:

• włączenie wszystkich uczniów do pracy,

• szybkie zgromadzenie dużej ilości pomysłów i ciekawych rozwiązań,

• przeprowadzenie rozgrzewki umysłowej.

RYBI SZKIELET - służy poszukiwaniu przyczyn

powstania danego problemu, planowaniu działań,

które mają dać określone wyniki.

Nauczyciel rozpatruje przyczyny problemu umieszczając je

w rybim szkielecie. Za pomocą burzy mózgów ustala

z uczniami główne czynniki. W zespołach dzieci poszukują

przyczyn , które mają wpływ na jeden z czynników

głównych. Zapisują przy małych ościach. Wszyscy wspólnie

Wybierają najistotniejsze przyczyny i ustalają plan działań

zmierzający do rozwiązania problemu.

Metody integracyjne

połączone z twórczym myśleniem

PRACA W GRUPIE

Pytanie główne: Jak spędzimy dzisiejsze popołudnie, aby się

nie nudzić?

Przygotowujemy kartkę z napisem np.

Proponujemy, aby..............

Zapewniamy, że ................

Mamy nadzieję, że.............

Od dołu wpisujemy propozycje i zaginamy. Prezentujemy propozycje na forum klasy.

KULA ŚNIEGOWA

Pierwszy krok - zapoznanie dzieci z problemem, np. co to

jest szczęście. Dzieci samodzielnie na karteczkach

definiują szczęście. Dwie osoby ze swoich definicji tworzą

wspólną lub przyjmują jedną z własnych definicji.

Dwójki łączą się w czwórki (mają dwie definicje)

znowu tworzą jedną definicję. Czwórki łączą się w ósemki

(mają dwie definicje) -znowu tworzą jedną definicję.

Ósemki łączą się w szesnastki (mają dwie definicje)

- znowu tworzą jedną definicję.Po zakończonym

ćwiczeniu powstaje jedna wspólna definicja.

MAPA MENTALNA (pojęciowa)

Jest to wizualne rozpracowanie hasła,problemu.np.

Grupy rysują lub wpisują hasła.Prace prezentowane są na

forum grupy.Propozycje tematów:

• Święta Bożego Narodzenia

• Wielkanoc

• wakacje

• pory roku

• moja rodzina

• moja szkoła....

METODY HIERARCHIZACJI POJĘĆ

Dzieci samodzielnie na kartce wypisują np.cechę dobrego

przyjaciela. Układają karteczki odpowiednio je segregując.

Po zakończonym ćwiczeniu dzieci same zauważą jakimi

cechami powinien odznaczać się dobry przyjaciel

PIRAMIDA PRIORYTETÓW

Postawienie problemu, np. Co jest ważne w rodzinie,abyśmy

byli szczęśliwi?

Burza mózgów - tu dzieci podają lub piszą po dwa

rozwiązania na dwóch karteczkach(miłość, szacunek,

zrozumienie, zaufanie, pieniądze, odpowiedzialność)

Wspólna hierarchizacja odpowiedzi, tworzenie piramidy

priorytetów.

Propozycje tematyczne:

• Co powinniśmy zrobić, aby być dobrym zespołem klasowym?

- Zima, jesień, wiosna, lato

- Co jest ważne dla zdrowia człowieka?

• Co jest ważne w życiu człowieka?

POCIĄG

Postawienie problemu, np. Co jest ważne dla zdrowia

człowieka? Dzieci piszą na 2 karteczkach po jednym

rozwiązaniu i przypinają na tablicy odpowiednio

grupując powtarzające się wyrazy.

Dzieci wybierają rozwiązania z największą liczbą kartek

i przypinają do wagoników.

Metody ewaluacji

KOSZ I WALIZKA - pozwala wywołać refleksję.

Zamiast wprost nazywać swoje pozytywne i negatywne

odczucia i oceny, można określić swoje emocje, przyklejając

w odpowiednim miejscu na plakacie kartkę. Obrazek kosza

i walizki.

Dzieci mają np. ocenić postępowanie bohatera wybranej

lektury. Wypisują na karteczkach cechy pozytywne oraz

negatywne i przypinają je w odpowiednim miejscu,

pozytywne - walizka,

negatywne - kosz.

Omówienie powstałych plakatów.

Kosz - co jest warte wyrzucenia do kosza i zapomnienia.

Walizka - co jest warte zabrania z e sobą i zapamiętania.

Wariant: Ewaluacja lekcji - co byś chciał zabrać ze sobą z tej

lekcji, a co wrzucić do kosza?

BUŹKI - można ją stosować na zakończenie lekcji, jakiejś

wybranej fazy lekcji lub ćwiczenia.Pozwala zbadać

nastrój grupy w bardzo krótkim czasie. W zależności od

celu, jaki sobie stawiamy,możemy dowiedzieć się, czy

uczniowie:

- dobrze się czuli,

- temat był atrakcyjny,

- dużo się nauczyli,

• podobała im się forma prowadzeni lekcji lub pracy

w grupach.

Na plakacie umieszczamy tabelę. Uczniowie mazakiem

zaznaczają w wybranym miejscu kropkę (do każdego

kryterium jedną), która ma być odpowiedzią na zadane przez

nas pytanie, np.:

- temat dzisiejszej lekcji był atrakcyjny,

- nowe treści były przekazane sposób zrozumiały dla mnie (ucznia),

- atmosfera na lekcji była dobra.

Propozycje literatury:

E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska -

„Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie.

Przewodnik po metodach aktywizujących”

Jadwiga Krzyżewska -„Aktywizujące

metody i techniki w edukacji

wczesnoszkolnej”

Danuta Bernacka - „Od słowa do działania.

Przegląd współczesnych metod kształcenia

---