Narkomania patologie, SEMESTR IV, Patologie społeczne


  1. Rozróżnienie toksykomanii, lekomanii, narkomanii.

Toksykomania - Światowa Organizacja Zdrowia uważa za toksykomanię "stan uzależnienia fizycznego, psychicznego lub obydwu na raz, od jakiejś substancji i pojawiającego się na skutek używania jej okazjonalnej czy stałego"

Toksykomania jest rodzajem obłędu, ograniczeniem wolności, gdyż toksykoman jest bardzo zależny od "swojego" narkotyku.

Toksykomania jest rodzajem strategii adaptacyjnej, pozwalającej na "osobiste samoznieczulenie" przy użyciu narkotyków. Prowadzą do tego : uczucia niemocy, porażki, niekompetencji, stanu depresyjnego, który doprowadza do rozpaczy. Niekiedy ten ból istnienia głęboko zakorzeniony istnieje od wczesnego dzieciństwa.

Uważa się również, że toksykomania jest w modzie i jest rodzajem hedonistycznej postawy życiowej. Postawy egocentrycznej i antysocjalnej, która charakteryzuje się też przez inicjację spożycia narkotyków w celu poszukiwań przyjemności, bez wysiłków i która stanowi jedyny sens życia.

Toksykomania przejawia się w trzech różnych postaciach :

Uzależnienie : Toksykoman nie może się obejść bez substancji toksycznej.

Tolerancja : Organizm toksykomana przyzwyczaja się do stanów wywoływanych przez dany narkotyk i musi on zwiększyć swoje spożycie by osiągnąć coraz większe sensacje.

Nawyk : Stan wywołany przez kilkatrotne użycie narkotyku, który powoduje chęć przedłużenia używania tej substancji.

Lekomania (farmakomania) jest to nadużywanie leku lub leków polegające na stosowaniu danej substancji chemicznej (lub kilku) przez dłuższy czas dla korzyści płynących z ich właściwego działania lub dla działań nieadekwatnych do potrzeby. Lekomania jako nałóg jest związana ze zwiększoną potrzebą zażywania leku, bardzo silnym uzależnieniem psychicznym i fizycznym, ciężkimi objawami abstynencji po nagłym zaprzestaniu zażywania, dużą szkodliwością dla jednostki i społeczeństwa. W stanie silnego, nie leczonego stanu chorobowego może stać się przyczyną zejścia śmiertelnego.

NARKOMANIA - słowo to pochodzi z języka greckiego i oznacza "narke" - odurzenie oraz "mania" - szaleństwo. Najbardziej powszechną definicją narkomanii jest ta, którą opracował w 1957 roku Komitet Światowej Organizacji Zdrowia ONZ. W świetle tej definicji narkomania to stan zatrucia okresowego lub chronicznego spowodowany powtarzającym się przyjmowaniem narkotyków w postaci naturalnej lub syntetycznej.

  1. Typy narkotyków:

Objawy abstynenckie i zespół abstynencki
Objawy abstynencyjne to zjawiska fizyczne i psychiczne wiążące się odstawieniem środków psychoaktywnych. Całość takich zjawisk charakterystycznych dla danego środka, nazywamy zespołem abstynencyjnym. Jego występowanie po odstawieniu narkotyku jest jednym z czynników potwierdzających uzależnienie. W sytuacji, gdy najbardziej nasilone są objawy somatyczne** (w przypadku opiatów m.in. biegunka, wymioty, bóle mięśni, wyciek z nosa, nadmierna potliwość) - mówi się o zależności fizycznej. Jeśli większe znaczenie mają dolegliwości psychiczne - mówi się o zależności psychicznej. W praktyce objawy są często ze sobą silnie powiązane, a ich wyraźne rozgraniczenie wydaje się być sztuczne. Najczęściej o zależności psychicznej mówimy w odniesieniu do środków, których odstawienie nie wywołuje wyraźnych zaburzeń somatycznych (np. marihuana).

Narkotyki możemy podzielić na grupy:

_ Opiaty

_ Psychostymulujące

_ Konopie indyjskie i ich pochodne

_ Halucynogenne

_ Wziewne

_ Leki uspakajające i psychotropowe

Opiaty wywołują uzależnienie fizyczne i psychiczne. Skutki działania opiatów

zależą od rodzaju używanej substancji. Możemy je dzielić na pięć grup:

Opium jest pochodzenia naturalnego, pochodzącego z maku, a dokładnie z

makówki, z której uzyskuje się gęsty sok. Z uzyskanego surowca robi się

tabletki koloru ciemnobrązowego. Opium zażywa się przez palenie lub

połykanie.

Morfina jest składnikiem leków przeciwbólowych, lub jest używana jako

środek przeciwbólowy. Zażywa się ją dożylnie lub doustnie.

Kodeina stosowana jest u osób chorych na ciężkie choroby płuc. Przyjmuje

się ją doustnie. Występuje w ampułkach i tabletkach.

Heroina pochodna morfiny. Przyjmuje się ja dożylnie, wciągając ją przez

nos, paląc. Występuje jako biały proszek lub brązowe bryłki.

Kompot -„polska heroina”, otrzymywany jest ze słomy makowej z

dodatkiem odczynów chemicznych. Ma kolor brunatny, przypominający

kompot. Zażywany dożylnie i doustnie.

Ludzie zażywający opiaty narażeni są na bardzo szybkie uzależnienie. Na

początku zażywanie jest przyjemne, później narkotyk zażywa się tylko po to,

aby móc „prawidłowo” funkcjonować. Potrzeby społeczne, bliskość i wszelkie

inne zaczynają zanikać. Najważniejszy staje się narkotyk.

Psychostymulujące -ta grupa narkotyków powoduje uczucie pobudzenia,

usuwa zmęczenie, chwilowo polepsza i wyostrza zmysły. Należą do nich takie

narkotyki jak:

Amfetamina jest syntetykiem w postaci białego proszku lub tabletki.

Ostatnio bardzo „modny” narkotyk. Zażywana jest dożylnie, doustnie lub

przez nos. Czas działania narkotyku to około 11-12 godzin.

Kokaina pochodzi z krzewów koki w postaci białego proszku. Zażywana

jest jak amfetamina, jednak jej działanie jest o wiele krótsze (20-30 min.)

Krak otrzymywany jest z sody oczyszczonej i pasty z liści koki. Występuje

w postaci małych kryształków. Palony jest w fajkach; często mieszany z

marihuaną lub tytoniem

Konopie indyjskie i ich pochodne - substancje psychoaktywne zawarte w

konopiach to kannabinole, z których najistotniejszy to tetrahydrokannabinol.

Substancja ta w różnym stężeniu występuje w szczytach żeńskich roślin oraz

żywicy. W czasie palenia dochodzi do zaburzeń w ośrodkach percepcyjnych

mózgu: zmniejsza się sprawność intelektualna, refleks oraz koncentracja.

Do tej grupy zaliczamy:

Marihuana to zielone lub zielono- brązowe kwiatostany marihuany.

Haszysz to brązowe i czarne kostki lub kulki. Staje się plastyczny po

lekkim podgrzaniu.

Olej haszyszowy zielono- brązowy płyn o konsystencji oleju. Wszystkie

pochodne konopi działają podobnie. Człowiek pod ich wpływem staje się

wesoły, rozluźniony, szczęśliwy, a świat postrzega bardziej przyjaźnie. Pod

wpływem tych narkotyków łatwiej prowadzi się rozmowę i obniża poziom

stresu. Zmysły stają się bardziej wyostrzone, a kolory bardziej wyraźne.

Halucynogenne - narkotyki z tej grupy powodują inny sposób postrzegania

rzeczywistości. Do tej grupy zalicza się:

LSD jest narkotykiem pochodzenia syntetycznego. Występuje w postaci

kwadratowych papierków nasączonych kwasem, ale również w postaci

kapsułek, tabletek oraz w postaci krystalicznego proszku.

Grzyby halucynogenne są pochodzenia naturalnego. „Grzybki” zbiera się i

zjada np. z jajecznicą lub suszy. Różnego rodzaju suszone grzybki o

zabarwieniu żółtawym do czarnego z prześwitem brązu. Z suchych grzybów

można zrobić herbatę. Działanie narkotyku określa się na około 6 godzin.

Ekstasy pochodzenia syntetycznego występuje w tabletkach (białe lub

kolorowe pastylki z wytłoczonymi wzorkami), potoczna nazwa „tableta”

Narkotyki zaliczane do grupy halucynogennych wywołują silne uzależnienie

psychiczne. Pod wpływem tego narkotyku mogą ujawnić się u zażywającego

ukryte zaburzenia psychiczne (psychozy). Zupełnie inaczej odbiera się czas i

przestrzeń. Doznania po tych narkotykach nie zawsze są przyjemne. Mogą

zdarzać się koszmarne wizje. Ciśnienie krwi podnosi się i spada. Źrenice

rozszerzają się, akcja serca przyśpiesza się wraz z oddechem. Człowiek może

mieć mdłości, kłopoty ze snem, koordynacją ruchową, a także drżenie mięśni i

zawroty głowy.

Środki wziewne terminem tym określa się grupę substancji wykorzystywanych

niezgodnie z ich przeznaczeniem. Toksykomanii odurzają się oparami takich

substancji jak: eter, benzen, aceton, tri i inne. Większość z nich wchodzi w skład

popularnych i łatwo dostępnych produktów używanych w gospodarstwie

domowym i przemyśle. Środki wziewne powodują silne stany odurzenia,

euforii, halucynacje. Pojawiające się halucynacje są wynikiem niedotlenienia

mózgu. Wdychane opary działają bezpośrednio na tkankę mózgową,

doprowadzając jednocześnie do zniszczenia kilkuset tysięcy komórek. Wdychanie może skończyć się śmiercią wskutek uduszenia lub niewydolności

serca.

Leki uspakajające i psychotropowe stanowią coraz bardziej popularną grupę

narkotyków stosowanych przez narkomanów. Przemysł farmaceutyczny

produkuje te środki pod postacią kapsułek, pigułek, kropli, czopków lub

ampułek. Środki te przyjmowane są doustnie, doodbytniczo lub w formie

zastrzyków dożylnych lub domięśniowych.


  1. Etapy wchodzenia w uzależnienie:

I FAZA - eksperymentowania

Na tym etapie młody człowiek zwykle zażywa narkotyki, gdy ma okazję: na imprezie, kiedy ktoś go poczęstuje. Nie planuje następnego brania.

Drobne kłamstwa najczęściej dotyczące:

Zmiany w wyglądzie i zachowaniu:

Postawa: NIE ROBIĘ TEGO

0x01 graphic

II FAZA - przyjemność ze stanu odurzenia

Młody człowiek stwierdził, że po narkotykach mógł się rozluźnić, zapragnął powtórzyć eksperyment. Już nie czeka, aż go ktoś poczęstuje. Sam kupuje narkotyki. Zaczyna mieć problemy w szkole. Zmienia się jego "wiara", muzyka.

Postawa: NIE ROBIĘ NIC ZŁEGO

0x01 graphic

III FAZA - najważniejsze to być na haju za wszelką cenę

Młody człowiek nauczył się, że narkotyk może zmienić jego samopoczucie. Coraz większe ilości kupowanego "szczęścia" kosztują. Zaczynają się kradzieże, długi lub handel narkotykami. Pojawiają się też pierwsze konsekwencje, których nastolatek nie chce zauważyć: gorsze oceny, kłopoty z koncentracją i pamięcią, problemy zdrowotne. Coraz większe są długi lub kradzieże, zwiększa się liczba nieobecności w szkole.

Postawa:

0x01 graphic

IV FAZA - biorę narkotyki żeby czuć się normalnie

Nastolatek bierze, bo bardzo tego chce, mimo że narkotyk wyrządza szkody w jego życiu. Kiedy bierze, przez chwilę jest dobrze, ale gdy mija działanie narkotyku, pojawia się koszmar codziennego życia i problemy, które się do tej pory nagromadziły. Bierze, aby zapomnieć, aby nie czuć. Bierze codziennie i coraz większe ilości. Bierze też coraz mocniejsze narkotyki. Często nie jest to już marihuana, lecz heroina. Do uzależnienia psychicznego dołącza się fizyczne. Nastolatek w tej fazie zwykle już nie chodzi do szkoły, nie jest w stanie sprostać swoim obowiązkom. Kłamie, kradnie, oszukuje- wszystko po to, aby chronić swój nałóg.

Uzależniony nastolatek sprawia jednak, że cały system zaczyna działać w zupełnie inny sposób. Taki uczeń podważa klasowe normy i autorytety. Jego chore emocje, brak motywacji do nauki zaczynają po pewnym czasie wpływać na innych. Wahania nastrojów i wybuchowości sprawiają, że lekcje coraz częściej są przerywane, a uwaga innych uczniów odrywa się od głównego tematu.

  1. Pojęcie uzależnienia:

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), uzależnienie to psychiczny i fizyczny stan wynikający z interakcji między żywym organizmem, a substancją chemiczną (do których należą: alkohol, narkotyki, nikotyna, leki), charakteryzujący się zmianami i innymi reakcjami takimi jak: konieczność przyjmowania danej substancji w sposób ciągły lub okresowy, w celu doświadczania jej wpływu na psychikę lub by uniknąć objawów towarzyszących brakowi substancji.

W języku potocznym termin "uzależnienie" jest stosowany głównie do osób, które nadużywają narkotyków, leków, alkoholu, czy papierosów. W szerszym kontekście może odnosić się do wielu innych zachowań np.: gier hazardowych, oglądania telewizji, Internetu, czy seksu.

  1. Krótka historia i narkotyki na świecie:

Historia narkotyków sięga około 4 tys. lat przed naszą erą. Starożytne kroniki medyczne wspominają, że opium było znane lekarzom przed przyjściem Chrystusa na świat. Powszechnie mniema się, że człowiek odkrył opium, zawarte w maku. Medycy stosowali różne formy opium przez trzy lub cztery tysiące lat, mimo że dopiero w 1805 roku lekarz - naukowiec po raz pierwszy uzyskał czystą morfinę z makówek i łodyg maku.

Narkotyki są to związki chemiczne, psychoaktywne, pochodzenia przede wszystkim roślinnego (naturalnego), choć mogą też być syntetyczne.

Termin narkotyki syntetyczne dotyczy przede wszystkim licznych substancji, występujących na rynku po 1939 roku, stwarzających różnego rodzaju uzależnienia. Ich głównymi reprezentantami są petydyna, metadon, produkty uboczne smoły i nafty.

Od lat siedemdziesiątych XX wieku obserwuje się wzrost narkomanii i zjawiska młodnienia populacji używającej środków odurzających. Początki narkomanii wśród młodzieży przypadają na przełom lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku i mają ścisły związek z młodzieżowymi ruchami kontestacyjnymi. Powstała subkultura wchłonęła narkomanię, przypisując jej nowe znaczenie kulturowe, a zarazem doprowadziła do istotnych przemian w strukturze zażywanych środków. Zażywanie środków odurzających stało się wśród członków grup hippisowskich czynnikiem integrującym. Wspólne zażywanie tych środków w celu doznania niezwykłych przeżyć stało się elementem identyfikacji danej podkultury.

Z badań wynika, że do najczęściej stosowanych środków w latach siedemdziesiątych XX wieku należały: fenmetrazyna, morfina, dolargan, glimid, psychedryna i haszysz. Zaczęto również wykorzystywać różne detergenty (proszki do prania, pasty do zębów), rozpuszczalniki benzynowe, naftę i eter.

Dominujący model konsumpcji środków odurzających charakteryzował się zjawiskiem politoksykomanii, tj. równoczesnym zażywaniem środków o odmiennych efektach działania czy różnym składzie chemicznym. Z upływem czasu coraz większą popularność uzyskiwało zażywanie mleczka makowego, czyli soku ściągniętego z niedojrzałych makówek, używanego do odurzających infekcji. Innym sposobem było przyrządzanie „makiwary”, zwanej „zupą” otrzymanej przez gotowanie słomy makowej zawierającej alkaloidy opium. Zarówno mleczko makowe, jak i „makiwary” charakteryzowała sezonowa dostępność i dopiero opracowana w połowie lat siedemdziesiątych XX wieku przez gdańskich studentów chemii prosta technologia uzyskiwania „polskiej heroiny”, zwanej też „kompotem”, wpłynęła na radykalną zmianę narkomanii. Dominacja konsumpcji „kompotu”, „zupy”, a więc środków z grupy opiatów, które wywołują najsilniejsze uzależnienie fizyczne i psychiczne, nadała charakterystyczne cechy narkomanii w Polsce. W celu wzmocnienia działania tych substancji stosowano również odmiany środków uspokajających, nasennych neuroleptyków, uzyskiwanych na podstawie recept zdobywanych w sposób mniej lub bardziej legalny.

NARKOTYKI - PODSTAWOWE RODZAJE I OPIS

KONOPIE INDYJSKIE (KANABINOLE, TNC)
Marihuana, haszysz, skun, olej haszyszowy to występujące w różnej postaci przetwory konopii indyjskich

Marihuana- to potoczna nazwa substancji psychoaktywnej wytwarzanej z konopi siewnych.

Marihuana należy do grupy środków halucynogennych, zwanych również środkami psychodysleptycznymi, psychomimetycznymi lub psychodelicznymi.
W tej grupie środków znajdują się substancje zarówno pochodzenia naturalnego jak i syntetycznego.

Marihuana jest naturalnym halucynogenem stanowiącym mieszaninę liści i kwiatostanów głównie roślin żeńskich.
Za działanie psychotropowe marihuany odpowiada głównie tetrahydrokanabinol (kannabinole). Substancja ta znajduje się również w innej pochodnej konopii haszyszu. Ma ona działanie psychotropowe, jak również uspokajające i przeciwbólowe, pobudzające apetyt.
Jest też wykorzystywana w leczeniu niektórych chorób.

(Potoczne nazwy marihuany: dżoint, skręt, blant, ziele, zielsko, zioło, grass, marycha, trawa, huana, marycha, maryśka, skun, gandzia, samosieja, afgan, kolumbijka)

Stosowanie marihuany w celach odurzających

Skun:. - to rodzaj marihuany z dodatkiem haszyszu.
Uważa się, że skun jest bardzo silny w działaniu, lecz prawdziwe odmiany skunka wcale nie należą do najsilniejszych i najcharakterystyczniejszą ich cechą - wbrew ogólnopolskiej opinii - jest jedynie sam zapach, a nie siła działania.

Odmiany typu skun zostały po raz pierwszy wyselekcjonowane w latach 70. w Kalifornii, w latach 80. sprowadzono je do Holandii.
Mianem "skuna" określa się również często w slangu palaczy marihuany modyfikowane chemicznie pędy konopi indyjskich, celem wzmocnienia zawartości THC w otrzymanym produkcie.

Najpopularniejszym sposobem jest podlewanie rośliny eterem dietylowym, w skutek czego otrzymuje się wiecej THC w roślinie. Nazwa ta występuje praktycznie wyłącznie w Polsce.

Skutki jednorazowego przyjęcia:

1. faza dobrego samopoczucia i euforii z wielomównością
2. faza nadwrażliwości zmysłowej, zwłaszcza słuchu i wzroku z zaburzeniami poczucia czasu i przestrzeni, niekiedy napadami ostrego lęku
3. faza ekstatyczna
4. faza snu i przebudzenia

Efekty działania:

  1. obniżenie się progu percepcji
    2. odprężenie i poczucie spokoju
    3. zmiana poczucia mijającego czasu: jest on określany jako rozciągnięty i mijający wolniej
    4. optymizm i podniesiona samoocena
    5. skłonność do ulegania sugestiom
    6. zagubienie
    7. nieracjonalne myśli
    8. pogorszenie pamięci
    9. przyspieszone tętno
    10. apatia
    11. lęki i urojenia
    11. niemożność skupienia uwagi na wielu rzeczach jednocześnie

Używanie preparatów konopii uważa się często za furtkę do zażywania innych narkotyków!

"O przyszłości myślę niewiele, lub wcale. Żyję całkowicie tu i teraz". Takie zdanie najczęściej wypowiadają osoby po wypaleniu marihuany.



Haszysz (hasz, grudka, gruda, czekoladka, afgan, kloc, plastelina, kostka)

Olej haszyszowy

AMFETAMINA (Potoczne nazwy amfetaminy: speed, proszek, proch, amfa, feta, setka, witamina A, białe, fuka, funia, speed, białko, władek, wład, white power, proń, prochy, prąd, proton, pronto, wciąganie, tynk, szuwax, sztynks, szmata, siupa, ścierwo, śnieg, szlif, koń, dziad, kiełcz, doktor.)

- (inne stosowane nazwy: benzedryna, psychedryna, perwityna) to jedna z grupy substancji psychotropowych - związków chemicznych wykazujących działanie pobudzające na ośrodkowy układ nerwowy.
Uwalnia ona neuroprzekaźniki z zakończeń nerwowych i blokuje ich wychwyt zwrotny, Najsilniej uwalniane są noradrenalina, potem dopamina, a najsłabiej serotonina.
Na skutek tego zwiększa się aktywność układu nerwowego, i w efekcie pobudzany jest cały organizm. Amfetamina najczęściej przyjmowana jest w formie siarczanu amfetaminy, rzadziej w postaci higroskopijnego chlorowodorku, fosforanu czy winianu.
Jej stereoizomer - dekstroamfetamina (deksedryna) dwukrotnie mocniej uwalnia noradrenalinę, jednak czterokrotnie słabiej blokuje jej wychwyt zwrotny.

Działanie fizjologiczne:

1. silne pobudzenie psychomotoryczne
2. brak łaknienia
3. rozszerzenie źrenic
4. przyspieszona akcja serca i szybki oddech
5. podwyższone ciśnienie krwi i zwiększone wydalanie moczu
6. jadłowstręt
7. suchość w ustach
8. uszkodzenia szkliwa zębów

Odczucia:

Amfetamiana i metamfetamina mimo iż różnią się nieco strukturą chemiczną - dają podobny efekt, nie różniący się wieloma szczegółami.

Jest to ogromny przypływ energii i bardzo wyraźne podwyższenie nastroju aż do euforii.
Osoby, będące pod wpływem tych środków przeżywają wykazują wzmożoną aktywność, której towarzyszy bezsenność.

Osoby takie wydają się bardziej przedsiębiorcze z równoczesnym brakiem krytycyzmu własnego postępowania.

Skutki używania:

Możliwe są poważne konsekwencje zdrowotne z powodu wyczerpania organizmu.

W przypadku spożycia dużych ilości mogą się pojawiać takie problemy jak:
- zaburzenia wzroku i słuchu - arytmia serca, mogąca w skrajnych przypadkach powodować zawał

Następnego dnia po zażyciu występują silniejsze bądź słabsze objawy wyczerpania, takie jak potrzeba snu.
Najskuteczniejszym lekarstwem jest przespanie kilku dodatkowych godzin.

Można też zażywać kolejne dawkę przez wiele dni (tzw. "ciąg"), jednak po odstawieniu mogą wystąpić objawy bardzo dużego wyczerpania organizmu, takie jak bardzo silna potrzeba snu, ogólna ospałość, depresja, utrata wagi, spadek odporności na infekcje, silne migreny i zawroty głowy.

Przy długotrwałym używaniu, możliwa jest psychoza amfetaminowa.

Ze względu na fakt, że amfetamina powoduje zanik poczucia głodu i zmęczeniazmęczenia - spożywanie jej, połączone z sytuacją wzmożonego wysiłku fizycznego (dyskoteka, uprawianie sportu ekstremalnego, ciężka praca fizyczna), powoduje niekiedy bardzo poważne konsekwencje na skutek wyczerpania i odwodnienia, ze zgonem włącznie.

Osoby często spożywające amfetaminę mogą wpaść w "ciąg amfetaminowy".

Amfetamina nie powoduje uzależnienia fizycznego lub jest ono bardzo słabe może objawiać się dusznościami i lekkimi zawrotami glowy w momencie odstawienia,
wywoluje jednak - jak każdy środek pobudzający - uzależnienie psychiczne.

Formy przyjmowania:

Amfetamina przyjmowana jest drogą pokarmową, dożylnie, może być palona lub wdychana przez nos.
Zależnie od drogi przyjęcia jej działanie wykazuje pewne różnice.

Przy podaniu dożylnym lub paleniu w ciągu 5 - 15 sekund występuje tzw. kop, czyli krótkotrwały okres silnej euforii.

Podanie doustne i donosowe wywołuje euforię o słabszym nasileniu.

Trwa ona 3-5 minut po przyjęciu przez śluzówki nosa, a około 20 minut po przyjęciu doustnym.

Amfetamina występuje w sprzedaży "ulicznej" w postaci bezwonnego proszku o gorzko-cierpkim smaku, w kolorze od białego do ceglastego.

Uzależnienie psychiczne

Zależność psychiczna jest podobna do tej, która jest spowodowana przez kokainę.
Wywołuje ją atrakcyjny i euforyczny przebieg działania specyfiku, wzmacniany z kolei przez przykre dolegliwości związane z jego odstawieniem
(złe samopoczucie, spowolnienie psychiczne, uczucie zmęczenia i apatii), które obserwuje się już po 12 godzinach od ostatniego zażycia amfetaminy.

Sytuacja prawna:

W Polsce, jak i w wielu innych krajach posiadanie i rozpowszechnianie amfetaminy jest przestępstwem.

W Polsce amfetamina została wykreślona z lekospisu (w wielu innych krajach jest jednak nadal stosowana).

W USA należy do środków Schedule II, czyli o dużym ryzyku nadużywania i pewnym, lecz niewielkim zastosowaniu medycznym. Jest dostępna na receptę.

KOKAINA jest jedną z najsilniej działających substancji pobudzających pochodzenia roślinnego.
Odznacza się ona bardzo dużym potencjałem uzależniającym.

Jest to alkaloid otrzymywany z liści krzewu koki (Erythroxylon coca), który pierwotnie porastał tereny Andów w Ameryce Południowej.
Wzór sumaryczny kokainy to C17H21O4N.

Właściwości fizyczne:

Czysta kokaina to biała krystaliczna substancja, słabo rozpuszczalna w wodzie, o temperaturze topnienia 98 °C
Kokaina wykazuje podobieństwo strukturalne do innego alkaloidu - atropiny.

Zastosowanie w medycynie:

W laryngologii i okulistyce stosuje się 1% - 10% (bardzo rzadko 20%) roztwór chlorowodorku kokainy w celu znieczulenia miejscowego ze względu na łatwe przenikanie błon śluzowych.
Dawka jednorazowa nie może przekraczać 50 mg.

(koka, koks, gram, porcja, śnieg, charlie, biała dama, witamina C)

Działanie:

Hamuje wychwyt noradrenaliny przez neurony ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Powoduje to:

1. silny skurcz naczyń krwionośnych i wzrost ciśnienia tętniczego
2. rozszerzenie źrenic
3. rozkurcz mięśniówki oskrzeli
4. zahamowanie perystaltyki przewodu pokarmowego
5. zahamowanie wydzielania przez gruczoły ślinowe
6. hamowanie wychwytu dopaminy

Dodatni efekt chronotropowy, dromotropowy i inotropowy na serce a co za tym idzie wzrost ciśnienia tętniczego i zaburzenia rytmu serca co prowadzi do takich chorób jak:
- miażdżyca
- choroba wieńcowa
- niewydolność mięśnia sercowego
- nadczynność tarczycy

Kokaina ma zazwyczaj postać śnieżnobiałego lub różowego proszku i występuje w formie związanej w sole.

Crack - Nazwa Krak pochodzi od ang. slangu co oznacza skałę, a nie - jak się przyjmuje w Polsce - pękanie.

Jest to kokaina oczyszczona z soli, która została przetworzona do postaci, którą można jedynie palić. Otrzymuje się go z proszku.

(potoczne nazwy Crack kisielek, galaretka)

W porównaniu z innymi formami kokainy crack jest silnie uzależniający, o natychmiastowym, krótkotrwałym działaniu (5 do 10 minut)

Objawy użycia kokainy: pociąganie nosem i/lub katar, nadpobudliwość, gadatliwość, niepokój psychoruchowy, rozszerzone źrenice, poczucie euforii, mocy, siły, osłabienia krytycyzmu.
Zwróć uwagę na: biały proszek, a w przypadku cracku jasnobrązowe kuleczki „kamyki”, fajki, małe flakoniki, igły, strzykawki, małe foliowe torebeczki, lusterka.
Długotrwałe używanie może prowadzić do: stanów depresyjnych i tendencji samobójczych, urojeń prześladowczych i lęku, stanów delirycznych, impotencji, zakrzepów krwi, utraty przytomności, śmierci z przedawkowania.

Zażywanie kokainy:

- żucie
- wciąganie nosem
- wstrzykiwanie
- palenie

Właściwości psychotropowe

Na siłę efektów wpływa ilość przyjętej dawki.
Kokaina wpływa dodatnio na poziom dopaminy - odpowiedzialnej za ośrodki przyjemności w mózgu.
Powoduje odczucie euforii, zmniejsza niepokój i zwiększa poczucie pewności siebie, zwłaszcza w kontaktach międzyludzkich. Duże dawki kokainy, wprowadzone którymś z efektywnych sposobów do organizmu, powodują euforyczne doświadczenia, które kreują jaskrawe, długoterminowe wspomnienia, stanowiące podstawę dla później pojawiającej się ochoty na narkotyk.

Przy większych dawkach zauważono również powstawanie halucynacji i paranoi, przypominających objawy schizofrenii. Kokaina wprowadza w stan, w którym każda, nawet najmniejsza i najprostsza czynność sprawia olbrzymią radość i satysfakcję.

Człowiek staje się niezależny od opinii innych i bardzo pewny siebie.
Niektórzy dopatrują się tu powiązań z kensho, stanem znanym z filozofii religii wschodu, jednak warunkami koniecznymi do tego ostatniego są też współczucie dla wszystkich czujących istot oraz widzenie świata takim jakim jest naprawdę.

Po kokainie współczucie raczej nie rośnie, a widzenie świata staje się coraz bardziej zaburzone.

Zewnętrzne oznaki używania:

1. nadpobudliwość i wzmożona aktywność
2. pobudzenie seksualne
3. zwiększona rozmowność, towarzyskość i pewność siebie
4. rozszerzone źrenice, słabo reagujące na światło

W przeciwieństwie do wielu innych narkotyków w przypadku kokainy nie udowodniono powstawania uzależnienia fizycznego. Bardzo silnie natomiast uzależnia psychicznie.



ECSTASY - to popularna nazwa tabletek zawierających MDMA lub substancje o podobnym działaniu. Substancja aktywna to 3,4-metylenodioksymetamfetamina.

Tabletki mogą zawierać wiele innych substancji, zwykle są to różne pochodne amfetaminy i ich mieszanki które mają dość podobne działanie.

Substancje najczęściej występujące w tabletkach ecstasy, poza MDMA, to: amfetamina, metamfetamina, MDA, MDEA.
Ecstasy jest obok marihuany i amfetaminy jednym z najpopularniejszych nielegalnych środków psychoaktywnych w Polsce.

(Potoczne nazwy Ecstasy : piguły, pixy, dropsy, droppery, X, E, tabletki, cukierki, kręgi, eski, xtc, tic tac, kółka, witaminka, guziki, groszki oraz nazwy handlowe, jak UFO, Adam, Eva, Love, Superman, Batman, Aligator, Mitsubishi, Vogel, Snowball, Drops, Herz, Sonne, VW )

Efekty używania:

8. pobudzenie seksualne
9. kołatanie serca i tachykardia
10. wzmożenie odruchów

Efekty uboczne:

  1. nudności i wymioty
    2. biegunka
    3. niepokój mogący przerodzic się w panikę
    4. poczucie utraty kontroli

Głównym zagrożeniem stosowania Ecstasy jest możliwość doprowadzenia organizmu do skrajnego wyczerpania,
odwodnienia oraz hiponatremii, będącej wtórnym skutkiem odwodnienia , organizm razem z wodą traci sole mineralne i uzupełnianie samej wody prowadzi do niebezpiecznie niskiego poziomu sodu we krwi.

Na skutek przedawkowania ecstasy lub nadwrażliwości na jego działanie może pojawić się tzw. "złośliwy zespół neuroleptyczny" (spadek ciśnienia krwi, gwałtowny wzrost temperatury ciała, drgawki, śpiączka), który może prowadzić do śmierci.

LSD- to środek z grupy halucynogenów, związek kwasu lizergowego, powszechnie znany jako "kwas", powodujący omamy wzrokowe, słuchowe i dotykowe.

LSD jest jednym z najtańszych i najszerzej dostępnych narkotyków.
Praktycznie całkowicie wyparło ono inne psychodeliki.

Od ponad dwudziestu lat jest to najpopularniejszy środek halucynogenny.

Substancją aktywną w LSD jest dietyloamid kwasu lizergowego (LSD-25).

(Potoczne nazwy LSD:kwas, kwach, kwasik, papierek, kryształek, kamyczek, trip, ejsid, tejbs, listek, nazwy od rysunków np. Asterix)

Działanie:

1. zawroty głowy
2. rozszerzenie źrenic i suchość w ustach
3. drżenie mięśniowe i skurcze mięśni klatki piersiowej
4. osłabienie i nudności
5. kołatanie serca
6. wzrost ciśnienia krwi
7. zapis fal mózgowych (EEG) osoby znajdującej się pod wpływem LSD-25 przypomina stan pobudzenia i niepokoju
8. rozszerzenie źrenic i silne poty to dodatkowe objawy fizyczne pojawiające się przy zatruciu LSD

Odczucia Osoba pod wpływem LSD jest bardzo podatna na każdy rodzaj sugestii, w szczególności autosugestię.
Zarówno rodzaj halucynacji, jak i ich treść są uzależnione od nastawienia osoby zażywającej środek i od atmosfery, w której dochodzi do jego użycia.

Efekty działania:

1.zmiana poczucia kształtów i barw
2. niewyraźnie widzenie całości i ostrzejsze widzenie kontrastów
3. wyostrzenie słuchu
4. poczucie obcości własnego ciała
5. omamy, złudzenia i urojenia wzrokowe

Negatywne skutki działania:

1. problemy z zachowaniem równowagi i mówieniem
2. zła ocena odległości oraz własnych umiejętności
3. zimne dłonie i stopy
4. wymioty
5. uczucie nacisku na klatkę piersiową
6. uczucie osamotnienia
7. depersonalizacja
8. panika, lęk, płacz, śmiech
9. bezsenność

Oznaki używania:

1. rozszerzone źrenice i słaba ich reakcja na światło
2. dziwne, nieracjonalne wypowiedzi
3. brak koordynacji ruchowej i widoczne zaburzenie orientacji przestrzennej

GRZYBY HALUCYNOGENNE (Potoczne nazwy grzybów halucynogennych grzybki, psylocyby, psylki, baluny)

grzyby szóstej grupy toksyczności:

Grupa grzybów (nie będąca taksonem), które powodują doznania narkotyczne.

Spośród 5.000 odmian grzybów znanych przez człowieka - około 80 odmian posiada właściwości psychoaktywne.

Zazwyczaj spożywane są w celach narkotycznych lub w wyniku pomyłki.

Grzyby halucynogenne niezależnie od gatunku powodować mogą takie zatrucia jak:

1. halucynacje
2. uczucie błogostanu lub psychozę
3. zaburzenia ze strony układu trawiennego
4. zmiany percepcyjne i owy sposób postrzegania świata

Przyczyną tych objawów są różnorodne alkaloidy, z których wymienić należy m.in. psylocybinę i muscymol.

Najbardziej znane grzyby z tej grupy to:

1. łysiczka lancetowata (Psilocibe semilanceata)
2. stożkogłówka biała (Conocybe lactea)
3. muchomor czerwony (Amanita muscaria)
4. Psilocybe cubensis

Objawy użycia grzybów halucynogennych:

1. gadatliwość i wesoły nastrój
2. prowadzenie rozmów z wyimaginowanymi osobami
3. wyostrzenie zmysłów wzroku i słuchu

ŚRODKI WZIEWNE(Potoczne nazwy: solwent, rozpuchol, budzio)  

Ze względu na niską cenę oraz ogólną dostępność są one popularne wśród dzieci.
Wdychanie oparów powoduje bardzo szybkie niszczenie komórek nerwowych w mózgu oraz komórek wątroby.

Odurzenie objawia się zawrotami głowy, stanem rozweselenia i euforii, występują też zaburzenia równowagi.

Osoby stosujące inhalanty przez dłuższy okres czasu mają trudności z koncentracją, cierpią na bezsenność, pojawiają się u nich depresje lub zachowania agresywne.
Tego typy środki wywołują również halucynacje.

Wdychanie oparów klejów i rozpuszczalników jest szczególnie niebezpieczne, bardzo często kończy się uduszeniem, zatruciem lub niewydolnością serca.

Osoby odurzające się przy użyciu klejów, rozpuszczalników, lakierów, aerozoli, benzyny, można łatwo rozpoznać, gdyż w ich włosach i ubraniu utrzymuje się zapach używanych substancji.

Narkotyki wziewne charakteryzują się dobrą rozpuszczalnością w tłuszczach, dzięki czemu niezwykle szybko dostają się do krwi i mózgu.

Żadne narkotyki nie są zdrowe ale rozpuszczalniki i kleje to prawdziwe trucizny.

OPIATY do opiatów zalicza się substancje otrzymywane z przetworów maku lekarskiego (np. "kompot" uzyskiwany domowym sposobem ze słomy makowej) jak i również syntetyczne środki przeciwbólowe, działające na receptor opiatowy.
Należą do nich: opium, morfina i heroina (również w postaci do palenia, znana pod slangową nazwą: brown sugar).
Do grupy tej należy również metadon - doustny, syntetyczny narkotyk, używany od lat 60-tych jako substytut heroiny, stosowany w lecznictwie w leczeniu narkomanów przyjmujących narkotyki drogą iniekcji (zastrzyków).

Powyższe substancje, a zwłaszcza heroinę, uważa się za najbardziej uzależniające znane człowiekowi narkotyki.

Morfina znalazła zastosowanie jako silny środek przeciwbólowy.

Metadon jest stosowany w kuracji substytucyjnej, prowadzonej w ramach specjalnych programów dla osób uzależnionych od morfiny i heroiny; również jako lek drugiego rzutu w zwalczaniu silnych bólów okołooperacyjnych i nowotworowych.

Działanie:

1.zmniejszenie łaknienia
2. przesunięcie (podwyższenie) granicy bólu
3. osłabienie i potliwość
4. obniżenie ciśnienia krwi oraz temperatury ciała
5. zaparcia i kłopoty z oddawaniem moczu
6. impotencja
7. zwężenie źrenic i osłabienie ich zdolności do reagowania na światło

Długość działania

1. 6-12 godzin (heroina)
2. 24-36 godzin (metadon)

Skutki przyjmowania:

1. wyniszczenie fizyczne i psychiczne
2. uszkodzenie narządów miąższowych
3. przewlekłe zaparcia
4. zaburzenia menstruacji
5. zmiany zapalne skóry
6. zanik żył powierzchniowych

Formy występowania:

Opium - (zawiera wiele alkaloidów opiatowych), ciemnobrązowy proszek lub bryłki
Morfina - tabletki, przeźroczyste kryształki, roztwór w ampułkach
Heroina - proszek w kolorze od białego do brązowego



Heroina (hera, hercia, helena, proszek)

Na czarnym rynku istnieją dwa rodzaje nielegalnej heroiny:

1. brown sugar, która ma postać brązowych bądź różowych granulek lub proszku; jest ona rafinowana w Azji.
2. biała heroina, otrzymywana z morfiny ma postać drobnego, białego proszku

Kolor sprzedawanej na ulicy heroiny zależy także od domieszek innych narkotyków lub substancji mających po prostu zwiększyć jej wagę i objętość.

Brown sugar (brąz, brown) - jest to odmiana heroiny, która w ostatnich latach zyskuje niezwykłą popularność. Zarówno objawy, jak i skutki zażywania są takie same, jak w przypadku heroiny i innych przetworów maku.

Kompot - tzw. polska heroina " Specyfik zawierający alkaloidy opium z przewagą morfiny, kodeiny i heroiny. Lekko oleisty płyn, w kolorze: od słomkowego do brązowego - przechowywany z reguły w strzykawkach lub w małych plastikowych buteleczkach

Objawy użycia: zwężone źrenice, brak reakcji źrenic na światło, szkliste oczy, opadające powieki, zmniejszone łaknienie, nudności i wymioty przy pierwszych dawkach, senność, spowolniona mowa.
Zwróć uwagę na: wygląd źrenic, igły, strzykawki, ślady nakłuć po wstrzyknięciach, ślady krwi na bieliźnie, a w przypadku heroiny do palenia (brown sugar) na okopcone sreberka z folii aluminiowej, z czekolady itp.
Nawet jednorazowe zażycie może prowadzić do: uszkodzeń wątroby, zakażenia wirusem HIV, żółtaczki, śpiączki, śmierci z przedawkowania.

LEKI USPOKAJAJĄCE I NASENNE  (dorota, dorotka, efka, erki, pestki, piguły, rolki, ziomki,)

INNE SUBSTANCJE UŻYWANE PRZEZ MŁODZIEŻ 

Sterydy anabolityczne (koks, deka, wino, metka, mietek, omka, omen, prima, teściu) -głównym powodem ich zażywania jest chęć zwiększenia siły, kondycji i poprawienia wyglądu poprzez przyrost masy mięśniowej.

  1. Profilaktyka narkomanii:

Lepiej nie dopuścić do narkomanii niż narkomanię leczyć. Nie dopuścić to znaczy tak pokierować wychowaniem dziecka, aby nie potrzebowało sięgać po narkotyk w żadnej sytuacji życia. Poprzez wysiłek i systematyczne kształtowanie wartości pozytywnych - miłość, poczucie bezpieczeństwa, powinność, altruizm, odpowiedzialność, należy budzić wszechstronne zainteresowania humanistyczne, religijne, a nie tylko zaspokajać potrzeby konsumpcyjne, przyjemnościowe. W realizowaniu trudnych wartości należy wyrabiać w dziecku i młodym człowieku siłę woli i pasję pokonywania trudności.
Dziecko powinno być przekonane o tym, że jest chciane i kochane, a w trudnych sytuacjach dorastania może liczyć na pomoc rodziny. Pomoc ma być rozumna. Nie należy unikać trudnych pytań, trzeba mieć czas dla dziecka, dużo czasu, aby widzieć i wiedzieć z jakimi trudnościami boryka się dziecko. Jeżeli dobrowolnie nie poświęcisz dziecku tego czasu to o wiele więcej będziesz musiał go poświęcić na leczenie, gdy może być za późno Kiedy dziecko zamyka się wewnętrznie i niekiedy zewnętrznie zamykając drzwi za sobą w swoim pokoju — mimo wszystko bądź z nim, duchowo wspieraj go życzliwą radą. Pomóż mu otworzyć się przed sobą lub kimś innym, bo to sygnał, że dzieje się coś złego. Ale nie bądź nachalny i agresywny w tym działaniu, nie wchodź brutalnie do wnętrza dziecka. Ono potrzebuje twojej rady a nie oskarżeń i napomnień.
Rodzina rozbita i niezgodna zwiększa ryzyko narkomanii. Kiedy rodzice rozwodzą się, kiedy w rodzinie brak jest ojca lub matki, albo rodzice żyją w stałym konflikcie dziecko przeżywa to bardzo tragicznie, czuje się bardzo wyobcowane, zagrożone, źle się czuje w takim domu i ucieka z niego, zaczyna źle się uczyć, przestaje chodzić do szkoły, przystaje do kolegów i koleżanek z marginesu, gdzie natrafia na narkotyki. Szkoły uczą, a mniej wychowują, w przekonaniu narkomanów duża część młodzieży wynosi ze szkoły wzorce negatywne. Negatywne wzorce rodzinne i szkolne nie stanowią oparcia dla młodej rodziny z problemem narkomanii.
Mitem jest głoszenie poglądów o nieszkodliwości czy mniejszej szkodliwości tzw. miękkich narkotyków. Każdy narkotyk jest potencjalnie niebezpieczny w pewnych dawkach i niektórych okolicznościach. Kto raz utracił kontrolę nad narkotykiem czy alkoholem będzie miał problem do końca życia. Narkomana może uratować tylko całkowita abstynencja. Narkotyku nie udaje się brać w sposób kontrolowany, bo organizm fizycznie uzależnia się od niego i domaga się coraz większych dawek. Związek chemiczny danego narkotyku zostaje wbudowany do metabolizmu organizmu, zniszczeniu ulega naturalna biologiczna bariera odporności na ten związek. Narkoman ryzykuje często zdrowiem i życiem Jego życie można określić jako umieranie na raty.
W niesieniu skutecznej pomocy osobom uzależnionym konieczne jest rozeznanie w branych środkach narkotycznych. Z kilkunastu grup narkotyków najbardziej niebezpieczne są pochodne rośliny maku (opium, heroina, morfina, kodeina, kompot) oraz niektóre halucynogeny (LSD, amfetamina, pochodne grzybów, kaktusów). Łatwo dostępne u nas i często nadużywane oraz niekontrolowane są rozpuszczalniki chemiczne (tri, butapren, nitro, heksan, spraye). Powszechne są wśród młodzieży pochodne konopi (haszysz, marihuana) oraz coraz częściej używana jest kokaina. W niektórych kręgach młodzieży panuje zwyczaj zażywania leków wzmacnianych alkoholem.
Profilaktyka w środowisku rodzinnym
W celu zapobiegania narkomanii rodzice powinni mieć rozeznanie w branych przez młodzież środkach, od kiedy się z nimi zetknęli, skąd je biorą, skąd otrzymują pieniądze na ich zakup, czy sprzedawali cenne przedmioty rodzinne na ich zakup lub podkradają pieniądze rodzicom. Fakt brania narkotyków jest skrzętnie ukrywany zarówno przez dzieci jak i rodziców. Rodzice dowiadują się o tym fakcie zbyt późno, dopiero po trzech latach od rozpoczęcia brania przez ich dzieci. Rodzice po odkryciu faktu brania narkotyków przez ich dziecko powinni się oswoić z myślą, że leczenie jest bardzo trudne i długie a dotychczasowe wyniki kuracji nie napawają optymizmem. Profilaktyka pozostaje zatem podstawą zapobiegania razem z szeroko pojętą edukacją dzieci i młodzieży, rodziców i wychowawców.
Rodzice coraz mniej czasu poświęcają dzieciom, a emancypacja zawodowa kobiet i mężczyzn prowadzi często do zachwiania autorytetu rodzinnego. Od 1992 r. stale wzrasta liczba uczniów sięgających po alkohol, papierosy i narkotyki. Te pierwsze dwa środki często używane są za aprobatą rodziców i wychowawców. Zapewne wszyscy rodzice chcieliby wychować dobrze swoje dzieci. Niektórzy popełniają jednak kardynalne błędy w procesie wychowania. Oni często hodują tylko dzieci a nie wychowują. Zaspokajają tylko ich potrzeby biologiczne i psychiczne przeważnie przyjemnościowe. Bardzo rzadko uczą ich powściągliwości, wyrzeczenia, wysiłku, odpowiedzialności za swoje zachowanie, solidnej nauki i pracy. A potem dziwią się, że ich dziecko tak łatwo sięga po narkotyki. Rodzice często stają się bezradni wobec narkomanii ich dziecka.
Profilaktyka w środowisku szkolnym
Lata szkolne to okres przyspieszonego rozwoju organicznego, psychicznego i społecznego dziecka. W tym okresie pojawiają się napięcia emocjonalne, agresja, drażliwość, poczucie chaosu, nasilone lęki, poczucie zagubienia. W tym napięciu i zagubieniu część młodzieży sięga po narkotyki. Młody człowiek ma trudności z przystosowaniem się do obowiązków szkolnych. Jeżeli nie będzie akceptowany przez nauczycieli i przez kolegów to będzie szukał kontaktów w podkulturach młodzieżowych, w sektach, gdzie tak łatwo trafi na narkotyki, które doraźnie pomogą mu rozładować konflikty i frustracje. Liczne konflikty i niepowodzenia szkolne rodzą się z anonimowości ucznia w szkołach gigantach i w stale jeszcze zbyt licznych klasach w szkołach zbiorczych. Przekaz wiedzy dokonuje się w sposób niemetodyczny i nie inspirujący do refleksji. Daje się zauważyć brak psychologów szkolnych i poradni, które pomagałyby w działaniach profilaktyczno-reedukacyjnych. W profilaktyce szkolnej w kontaktach z uczniami pomocne mogą być następujące zasady:
• należy budzić zainteresowania nauką i pracą zawodową poprzez kółka samokształceniowe, uczenie etosu nauki, studiów i pracy, zapoznawanie się z różnymi stanowiskami pracy.
• należy uczyć odpowiedzialności za własne postępowanie i zachowanie innych; uczyć przywiązania do swojej szkoły, domu rodzinnego i do ojczyzny.
• trzeba zachęcać do wszechstronnego rozwoju osoby w kierunku ideału jednostkowego i społecznego, rozwoju wolnego od zniewolenia środkami narkotycznymi.
• nie należy zbywać ucznia ogólnikami gdy stawia konkretne pytania. W przeciwnym razie przestanie pytać a informacji poszuka gdzie indziej.
• zwrócić należy szczególną uwagę na rozwój uczuć i postaw. Akcentować trzeba wrażliwość, uczucia szlachetne, zaufanie, ufność, optymizm, empatię, uspołecznienie, altruizm, chęć niesienia pomocy słabszym, patriotyzm, poczucie własnej wartości i chęć tworzenia wartości społecznych.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Narkomania-1, Patologie społeczne
26. Narkomania, Patologia społeczna
Narkomania, Patologie społeczne
Psychologia społeczna i metody badawcze1, !Psychologia WSFiZ, Semestr IV, Psychologia Społeczna, ćwi
polityka społeczna - wykłady, Archiwum, Semestr IV, Polityka Społeczna
Patologie społeczne do egzaminu, SEMESTR IV, Patologie społeczne
Pojęcie prostytucji, SEMESTR IV, Patologie społeczne
Patologia społeczna, Czesław M. Ciekiera - Psychospołeczne uwarunkowania narkomanii, Czesław M
Patologia społeczna, Czesław M. Ciekiera - Psychospołeczne uwarunkowania narkomanii, Czesław M
Przestępczość, STUDIA - Kierunek Transport, STOPIEŃ II, SEMESTR I, Patologie społeczne
Narkomania, Studia, Przedmioty, Patologia społeczna
USTAWA o przeciwdzialaniu narkomanii, psychoprofilaktyka patologii społecznej
053 , Biomedyka - patologie społeczne (alkoholizm, nikotynizm, narkomania, AIDS)
Patologia społeczna, NARKOMANIA, NARKOMANIA
alkoholizm i narkomania młodzieżowe patologie społeczne (4 s
Ocena stopnia zagrożenia narkomanią wśród dzieci i młodzieży ze środowisk wielkomiejskich dotkniętyc
PSYCHOPROFILAKTYKA PATOLOGII SPOŁECZNEJ pytania egz, Terapia

więcej podobnych podstron