Rentgenodiagnostyka

W 1895 Roentgen odkrył nowy rodzaj promieni i nazwał je promieniami X

Środki cieniujące wykorzystane przy prześwietlaniu to substancje które osłabiają promienie X. Przy wykonywaniu zdjęć pozwalają na uwidocznienie przebiegu i zarysu badanych narządów

Radiologia - nauka o różnych rodzajach promieniowania jonizującego.

Rentgenostatyka konwencjonalna - promienie x przechadząc przez materię ulegają pochłodnieniu i rozproszeniu.

Zależą od:

- energii promieniowanie

- liczby atomów różnych związków

- względnej gęstości tkanek

- grubości obiektu

Miękkie promieniowanie - od 70kV, ulega osłabieniu głównie dzięki zjawisku pochłaniania.

Twarde - ponad 100kV jest źródłem dużego rozproszenia

Podział struktur anatomicznych na 3 grupy

- struktury anatomiczne hyperdensyjne, pochłaniają promienie w znacznym stopniu są jasne (kości, zęby, fizjologiczne zwapnienia)

- struktury anatomiczne hipotensyjne - zawierają powietrze przez co osłabiają promieniowanie, ale w niewielkim stopniu. Są ciemne (powietrze w płucach, tchawica, zatoki nosa)

- struktury anatomiczne nierozpoznawalne - jako samodzielne wykazują średni stopień pochłaniania promieni X (w żołądku, wątroba, tkanki miękkie)

Wykonywanie zdjęć

- projekcja przednio - tylna AP płaszczyzna czołowa

- projekcja boczna - płaszczyzna strzałkowa

- zdjęcie czynnościowe np. podczas czynnego zgięcia i przeprostu - przy podejrzewaniu hipermobilności i niestabilności

- zdjęcie w projekcjach skośnych - zdjęcie pod kątem takim samym obustronnie (podejrzenie kręgozmyku, uwidocznienie otworów międzykręgowych

C1 - wyrostek żuchwy

C7 - najbardziej wystający wyrostek u podstawy szyi

Th3 - na wysokości grzebienia łopatki

Th7 - na wysokości dolnego kąta łopatki

L2 - najniżej położona część łuku żebrowego

L4 - na lini grzebieni biodrowych

S2 - na wysokości kolca biodrowego tylnego

Całkowity kąt centriodu

Jest metodą dzięki której wyznacza się całkowity kąt krzywizny poprzez 3 lub 4 kąty segmentalne

Po wyznaczeniu 3 krańcowych dolnych kręgów badanej krzywizny wykreśla się na ich trzonach przekątne łączące przednio-górne i tylno-dolne rogi kręgów

Miejsce skrzyżowania obu przekątnych tworzy środek trzonu kręgowego tzw. Centriod. Kolejno następuje połączenie centriodów sąsiadujących ze sobą kręgów. Pozostałe linie tworzą segmentowy kąt centriodalny

Całkowity kąt można wyznaczyć również za pomocą trzech kręgów przyczym do wykreślania wybiera się dwie krańcowe dolne kręgi oraz górny krańcowy kręg badanej krzywizny. W podobny sposób, jak przedstawiono powyżej wyznacza się centriody wybranych kręgów, a następnie łączy się je liniami prostymi. Powstałe linie wyznaczają całkowity kąt krzywizny.

Modyfikacją jest wykreślenie całkowitego kąta krzywizny z czterech wybranych kręgów końcowych górnych i krańcowych dolnych.

Metoda eliptyczna

Pozwala na badanie krzywizny przy pomocy tzw. Linii Goergesa. Jest to linia przechodząca od dolnej krawędzi trzonu górnego kręgu krańcowego do górnej krawędzi trzonu dolnego kręgu krańcowego, wzdłuż więzadła podłużnego tylnego. Tworzy się elipsa której dłuższa oś jest równoległa do tylnej krawędzi trzonu górnego kręgu krańcowego i przechodzi przez trzon dolnego kręgu krańcowego.

Druga oś krótsza po przedłużeniu przechodzi przez dolną krawędź trzonu górnego kręgu krańcowego.

(x/a)2 +(y/b)2=1

A - połowa większej osi

B - połowa mniejszej osi

X - oś współrzędnych x

Y - oś współrzędnych y

Kąt przodoskręcenia szykji i kości udowej u dzieci i młodzieży

Rok życia	2	4	6	8	10	12	14	16	18
Kąt przodoskręcenia	24	20	20	19	18,4	17,2	14,2	14	10,4

Szerokość szpary stawu kolanowego w obrazie MR 4 do 5 mm.

Kąt udowy i kąt piszczelowy

W stopniach	Kąt udowy	Kąt piszczelowy
Mężczyźni	75-85	85-100
Kobiety	75-85	87-98
Średnia	81	95

Szerokość szpary stawu kolanowego

W mm	Strona orzyśrodkowa	Strona boczna
Wszyscy badani	6,43	7,0
Leżąc	5,31	6,12
Stojąc	5,15	5,9

U kobiet od 1 do 1,5mm węższa niż u mężczyzn

Szerokość stawu rzepkowo-udowego 5mm

Szerokość więzadła rzepki w MR 6-7mm

Więzadła krzyżowe w MR

W mm	Przednie	Tylne
Dlugość	38	38
Szerokość	11	18

Ściegna achillesa nie mam!!!!!!!!

Kąt Bochlera - utworzony przez:

• Styczną do górnej powierzchni guzka kości piętowej

• Styczną do górnej powierzchni stawowej kości piętowej

Średnia wartość 30-35 stopni

Rozrzut 28-40 stopni

Szerokość więzadła skokowo strzałkowego przedniego w MR 2-3mm.

Szerokość więzadła piętowo-strzałkoego w MR 2-3mm

Kąt śródstopia- między linią styczną do główek kości śródstopia II V a linią styczna do I kości śródstopia wynosi 42,5 stopnia.

Sklepienie podłużne

Łuk podłużny przyśrodkowy (dynamiczny)

• Ilość 3

• Przebieg : guz piętowy, kość łódkowa , k. klinowata , głowa I k. śródstopia

• Szczyt: k. łódkowata ok. 2,5 cm od podłoża

Łuk podłużny boczny ( statyczny)

• Ilość 2

• Przebieg: guz piętowy, k. sześcienna, głowa V k. śródstopia

• Szczyt: k. sześcienna ok. 0,5 cm od podłoża

Układ wzmacniający sklepienie podłużne:

1. Stabilizatory bierne

• Rozcięgno podeszwowe

• Więzadło podeszwowe długie

• Więzadło piętowo-sześcienne podeszwowe

• Więzadło piętowe łódkowe

2. Stabilizatory czynne

• Mieśnie długie: piszczelowy tylny, strzałkowy długi, piszczelowy przedni, zginacz długi paluch

• Mięśnie krótkie: wszystkie mięśnie podeszwowej strony stopy

Sklepienie poprzeczne

Łuk poprzeczny przedni (obwodowy)

1. Faza obćiążenia: punkt podparcia głowy V kości śródstopia

2. Faza odciążenia: na głowach I i V kości śródstopia

Łuk poprzeczny tylny

1. Przebieg kości klinowate i k. sześcienna

Układ wzmacniający sklepienie poprzeczne

1. stabilizatory bierne stopy

• Więzadła śródstopne podeszwowe

• Więzadła poprzeczne głębokie śródstopia

2. Stabilizatory czynne

• Mięśnie długie: strzałkowy długi i piszczelowy tylny

• Mięśnie krótkie przywodziciel palucha

Wartości pomiarowe kończyny dolnej:

1. Szerokość spojenia :

- mężczyźni ok. 6 cm

- kobiety ok. 5 cm

2. Wartość kąta stropu panewki :

Noworodek 6 miesiąc życia 12 miesiąc

M 25,8 - 27⁰ 19,4 - 20,9⁰ 19,1-20,6⁰

K 28,3 - 29,4⁰ 22,1 - 23,4⁰ 20,5 - 21,9⁰

3. Kąt Wiberga :

- kąt Wiberga jest to kąt utworzony przez powierzchnie stawowe - boczną i przyśrodkowa dla rzepki i dla rzepek prawidłowych zawiera się w przedziale 120-140⁰

Kąt przodoskręcenia szyji i głowy

Rok życia 2 4 6 8 10 12 14 16 18

Kąt przodoskręcenia 24 20 20 19 18,4 17,2 14,2 14 10,4

Kąt udowy Kąt piszczelowy

M 75-85⁰ 85-100⁰

K 75-85⁰ 87-98⁰

Średnio 81⁰ 95⁰

Szew szyjny stawu kolanowego :

Strona przyśrodkowa Strona boczna

Wszyscy badani 6,43 7,0

Leżąc 5,31 6,12

Stojąc 5,15 5,90

- u kobiet 1-15 mm węższa niż u mężczyzn

- szerokość ? stawu Rzepkowo-udowego 5mm

- szerokość więzadła rzepki 6-7 mm

Więzadła krzyżowe w rezonansie magnetycznym

Przednie Tylne

Długość 38 38

Szerokość 11 18

Kąt Bohlera :

- utworzony przez:

- styczną do górnej powierzchni guzka kości piętowej

- styczną do górnej powierzchni stawowej kości piętowej

Średnia wartość : 30-35⁰

Kąt pierwszej kości śródstopia - między osią długą tej kości, a osią długą paliczka bliższego palucha

Norma < 15⁰

Szerokość więzadła kolanowo - strzałkowego przedniego to 2-3 mm

Szerokość więzadła piętowo - strzałkowego 2-3 mm

Kąt śródstopia między linia styczna do pierwszej kości śródstopia wynosi 42,5⁰

Sklepienie podłużne śródstopia ?

Odległość między dolną powierzchnią wyrostka barkowego łopatki, a górnym zarysem głowy kości ramiennej to 7-11 mm, średnio 9,3 mm

Szerokość szpary stawu barkowo - obojczykowego 2-4 mm, średnio 3,2 mm

Szerokość stawu ramiennego to 4-5mm

Prawidłowe stosunki między kośćmi tworzącymi staw łokciowy wyznaczają kąty utworzone przez :

- oś długą kości ramiennej

- oś długą kości łokciowej

- linię poziomą styczną do najbardziej dopływowo położonych odcinków kości łokciowej i promieniowej

Kąt miedzy kością ramienną a osią długa kości łokciowej (kąt łokciowy) mierzony od strony zewnętrznej 154-178⁰

Kąt Fergusona to kąt pomiędzy linią 1 i 3

Kąt Berca to kąt pomiędzy linią 1 i 2

Główne i dodatkowe jądra kostnienia w życiu pozapłodowym

	Pojawia się	kościowzrost
Ręka
Podstawa paliczków końcowych i środkowych	3-ci rok życia	18-20 lat
Podstawy paliczków bliższych	2,25-2,5
Główki kości śródręcza	2,25-2,5
Nadgarstek
Kość trójgraniasta	1-6 mies.
Kość księżycowata	3-6 lat
Kość łódkowata	5-7 lat
Kość haczykowata	1-6 lat
Kość główkowata	1-6 mies.
Kość czworoboczna większa i mniejsza	6-7 lat
Kość grochowata	9-12 lat
Przedramię
główka dalsza Kość promieniowa nasada wyr. łokciowego	5-6 lat	16-19 lat
		6mies. - 2 lata	20 lat
		10-13 lat	16-20 lat
Kość łokciowa dalsza nasada	5-8 lat	20 lat
Kość ramienna
Nadkłykieć zewnętrzny	10-12 lat zrost	17-18 lat
Główka	1-3 lat 15-17	18 lat
Bloczek	11 rok lat	20 lat
Nadkłykieć wewnętrzny	5-8 lat
Główka	1 rok życia
Guzek większy	3 rok życia
Guzek mniejszy	5 rok życia
Łopatka
Wyrostek kruczy	15-18 mies.	15 rok
Wyrostek barkowy Kąt dolny	14-20 lat	22-25 lat
Szczyt wyrostka barkowego Obojczyk Nasada mostkowa	18 lat	25 lat
Stopa
Podstawa paliczków końcowych i środkowych	5 rok	17-20 lat
Podstawa palików bliższych	3 rok	17-20 lat
Główki kości śródstopia	3 rok	18-20 lat
Kość klinowata I i II	3 rok
Kość klinowata III	1 rok
Kość łódkowata	3-4 lat
Podudzie
Dalsza nasada piszczeli	1-2 lat	18 lat
Bliższa nasada piszczeli		19 lat
Dalsza nasada strzałki	2 rok	18-20 lat
Bliższa nasada strzałki	4 rok	19 lat
Rzepka	2-5 lat
Fabella	12-15 lat
Kość udowa
Dalsza nasada	Przed urodzeniem	18 lat
Krętarz większy	3-5	16 lat
Krętarz mniejszy	10-13	16 lat
głowa	2-8	18 lat
Miednica
Grzebień	13-15 lat	21-25 lat
Guz kulszowy	13-15 lat	20-25 lat

Normy

Lordoza szyjna 29-50^o

Kifoza piersiowa 20-40^o

Lordoza lędźwiowa 28-46^o

Zakresy ruchu

	Odcinek szyjny	Odcinek piersiowy	Odcinek lędźwiowy
Zginanie do przodu	49^o - 76^o	20^o - 40^o	60^o - 83,5^o
Prostowanie	49^o - 70,5^o	18^o - 32^o	25,5^o - 44,5^o
Zginie w bok	44^o - 61^o	25^o - 39,5^o	25^o - 39^o
Rotacja osiowa	76,5^o - 95^o	25^o - 39,5^o	9^o - 16,5^o

Kąt Trall'a

Jest prosta i łatwa w użyciu. Pierwszy etap - wyznaczamy linię styczną do tylnej krawędzi trzonów kręgu L1-S1.

Drugi etap - wyznaczamy 3 punkty:

A - w miejscu gdzie górny, tylny róg trzonu kręgu L1 przecina linię łuku

B - w miejscu gdzie tylny, górny róg trzonu kręgu S1 przecina linię łuku

C - wyznaczamy przez połączenie A i B linią prostą

Przez połączenie punktów A i C oraz B i C powstają proste których miejsce skrzyżowania wyznacza kąt Trall'a (miara całkowita - kąt krzywizny)

Metoda Cobb'a jest najbardziej znaną i rozpowszechnioną wśród klinicystów. Na podstawie strzałkowego kręgosłupa kąt Cobba wyznacza się w oparciu o dwie linie styczne. Jedna stanowiąca przedłużenie dolnej krawędzi trzonu górnego kręgu krańcowego, a druga jest przedłużeniem górnej krawędzi trzonu dolnego kręgu krańcowego. Połączenie tych linii stanowi właściwy kąt badanego odcinka kręgosłupa. Jest to tzw. „globalny Cobb”. Modyfikacja tej metody jest wyznaczanie kąta krzywizny techniką czteroliniową. W analogiczny sposób wykreśla się linie styczne, a następnie do tych lini prowadzi się linie do nich prostopadłe.

Metoda dwuliniowa

Metoda czteroliniowa

9

---