PKP 06.12.2007

Wymogi formalne przewidziane w ustawie.

• forma pisemna lub ustana

np. zawiadomienie o przestępstwie - forma ustana

• art.119§1 KPK:

-art. 119 - Pismo procesowe powinno zawierać:
1) oznaczenie organu, do którego jest skierowane, oraz sprawy, której dotyczy,
2) oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo,
3) treść wniosku lub oświadczenia, w miarę potrzeby z uzasadnieniem (tytuł - nagłówek, sygnaturę - jeżeli sprawa ma ją),
4) datę i podpis składającego pismo.

• art.119§2. Za osobę, która nie może się podpisać, pismo podpisuje osoba przez nią upoważniona, ze wskazaniem przyczyny złożenia swego podpisu.

• pismo które nie odpowiada wymogom formalnym:

- wzywa sie wnoszącego pismo do uzupełnienia braków (z art. 119 §1) - 7 dni,

art. 118

§ 1. Znaczenie czynności procesowej ocenia się według treści złożonego oświadczenia.
§ 2. Niewłaściwe oznaczenie czynności procesowej, a zwłaszcza środka zaskarżenia, nie pozbawia czynności znaczenia prawnego.
§ 3. Pismo w sprawie należącej do właściwości sądu, prokuratora, Policji lub innego organu dochodzenia, skierowane do niewłaściwego organu, przekazuje się właściwemu organowi.

• §1 - należy zwrócić uwagę na treść a nie na tytuł wniesionego pisma, tytuł nie zawsze odpowiada treści wniesionego pisma,

np. osoba wnosząca pismo zatytułowała go „zażalenie” - a od sprawy nie przysługiwało zażalenie - sąd bierze pod uwagę takie pismo - jego treść, jako wniosek o uzasadnienie wyroku a nie zażalenie od wyroku i rozpatruje je co do treści pisma,

• §2 - czynność nie jest pozbawiona znaczenia prawnego; błędnie zatytułowane pismo nie dyskwalifikuje go jako błędne;

• §3 - skierowanie pisma do właściwego organu przy zachowaniu odpowiedniego terminu.

Przymus adwokacki:

• pismo musi być napisane i podpisane przez adwokata,

• daje pewność iż pismo będzie odpowiadało wszelkim wytycznym pisma procesowe - gwarancja poprawności.

Wymóg podpisania pism przez świadka:

• świadek podpisuje pismo, w którym pouczono go odpowiedzialność karnej za fałszywe składanie zeznań,

• świadek składa swój podpis również po zleżeniu zeznań - podpis potwierdza jego zeznania, zanim podpisze musi przeczytać co podpisuje, ma prawo nie podpisać zeznań z którymi sie nie zgadza - wówczas policjant lub osoba która spisywała jego zeznania podaje powód z którego świadek nie podpisał zeznań - art.121 KPK. Świadek ma prawo zmienić zeznania przed ich podpisaniem.

Doręczenie:

• wezwanie - podaje sie termin, godzinę, miejsce; obowiązek uczestnictwa w sprawie; pod rygorem przymusowego doprowadzenia; zastosowanie środka izolacyjnego - zatrzymanie; za niestawiennictwo można nałożyć kare;

• zawiadomienie - zawiadamia się uczestników procesu;

- imienne - konkretny adresat, np. obrońca, pełnomocnik pokrzywdzonego - obecność jest obligatoryjna,

- inna forma - np. prokurator - nie oczekuje się obligatoryjnej obecności; nie jest zawiadomieniem imiennym; np. sąd wysyła wokandę do prokuratury, a ta przesyła listę prokuratorów, którzy w danym dniu będą na wokandzie.

Zasady dotyczące prokuratury:
• Zasada indyferencji - oznacza, że prokurator występuje w imieniu całej prokuratury jako jednolitego organu. Oznacza to , że w czasie trwania procesu może nastąpić zmiana prokuratora bez jego powtarzania. Zasada ta nie może być podciągnięta pod uchybienie procesowe.

Uczestnicy procesu:

• podmioty, które biorą udział w procesie karnym w roli określonej przez prawo karne.

Grupy uczestników procesu:

1. organy procesowe,

2. strony procesowe,

3. rzecznicy interesów społecznych i indywidualnych,

4. przedstawiciele procesowi (przedstawiciele stron),

5. osobowe źródła dowodowe,

6. pomocnicy procesowi (np. praktykant, który zszywa akta)

Organy procesowe :

• 
  organ państwowy powołany do pełnienia określonej roli w procesie karnym

musi wynikać z ustawy

organ procesowy = osoba reprezentująca organ procesowy

organy kierownicze

organy pomocnicze

Sądy:

• atrybut sędziego - swoboda w podejmowaniu decyzji procesowych w granicach przewidzianych przez ustawę i Konstytucje RP - art. 178 § 1 Konstytucji RP,

• zasada ustawowa organu sprawiedliwości - dotyczy wszystkich sądów i każdego postępowania toczącego sie przed sądem,

• gwarancja niezawisłości :

- gwarancje ustrojowe

- gwarancje pozaustrojowe

Gwarancje ustrojowe niezawisłości:

• posiadanie polskiego obywatelstwa, ma w pełni praw cywilnych i obywatelskich,

• wysokie kwalifikacje etyczne i zawodowe,

• nieskazitelny charakter,

• stopień mgr. Nauk prawnych, studia prawnicze w Polsce lub równorzędne studia zagraniczne,

• zdolność do pełnienia obowiązków sędziowskich (stan zdrowia psychicznego),

• ukończone 29 lat,

• złożony egzamin sędziowski lub prokuratorski, stopień naukowy samodzielnego pracownika naukowego,

• konieczność odbycia asesury - 3 lat, bądź referendarza sądowego - 5 lat, - KWESTIE SPORNE asesor jest powoływany na czas określony a sędzia nie; podlega kontroli a sędzia nie; ma swojego patrona - sprzeczne z funkcjami sędziego, asesor może być niedopuszczony do pełnienia funkcji sędziego!

• nieusuwalność sędziego ze stanowiska - wyjątkiem jest:

- rozwiązanie stosunku służbowego,

- zrzeczenie sie stanowiska,

- wygaśniecie na skutek: orzeczenia sądu dyscyplinarnego lub orzeczenia środka karnego w postaci pozbawienia praw publicznych lub zakazu zajmowania określonego stanowiska,

- przejście w stan spoczynku,

• powołany na czas nieokreślony,

• powołany prze Prezydenta na wniosek KRS

• ma charakter stały - który przesadza o niezawisłości,

• nieprzenoszenie sędziego na inne stanowisko lub inne miejsce służbowe - wyjątek stanowi zgoda sędziego

• zakaz przynależności do:

- związków zawodowych,

- partii politycznych,

• niedopuszczalność podejmowania innego zatrudnienia - wyjątek, praca naukowa na wyższej uczelni - nie może jednak pełnić funkcji kierowniczych,

• immunitet sędziowski - sędzia może sie go sam zrzec

• odpowiedzialność dyscyplinarna sędziego - jedynie kiedy sędziemu odebrano immunitetu.

PKP 13.12.2007

Organy procesowe c.d.

Sąd:

• zespól osób wyposażonych w atrybut niezawisłości

• jednostka wyposażona w atrybut niezawisłości,

• powołany do sprawowania wymiaru sprawiedliwości w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej,

• sąd - jest pojęcie wieloznacznym,

• podział sądów:

1.powszechne

a). Sąd Najwyższy

b). Sąd Apelacyjny

c). Sąd Okręgowy

d). Sąd Rejonowy

2. specjalne,

• system II instancyjności

Sąd Rejonowy - sądem odwoławczym jest Sąd Okręgowy

Sąd Okręgowy - sądem odwoławczym jest Sąd Apelacyjny

Sąd Najwyższy - rozpatruje kasacje, odpowiada na pytania prawne związane z rozstrzygnięciem sprawy.

Pytanie prawne:

• ma do niego tylko uprawnienie sąd odwoławczy,

• może dotyczyć interpretacji przepisu,

• odpowiedz jest wiążąca dla sądu,

• w wyjątkowych sytuacjach SN udziela odpowiedzi w pełnym składzie,

• uchwała SN ma czasem bardzo istotne znaczenie co prowadzi do zmiany przepisów w niektórych kwestiach,

• inne sądy mogą sie kierować orzeczeniami SN dotyczącymi pytań prawnych, które zadał sąd odwoławczy.

Sądy mniejsze:

• wydział cywilny (1),

• wydział karny (2),

• wydział rodzinny i nieletnich (3).

Sady większe:

*mają kilka wydziałów cywilnych i karnych,

• wydział cywilny (1),

• wydział karny (2).

Właściwość:

• uprawnienie do całościowego rozstrzygnięcia sprawy.

Właściwość:

• przedmiotowa,

a). rzeczowa,

b). funkcjonalna,

• miejscowa.

Właściwość rzeczowa:

7. uprawnienie sądu do całościowego rozpatrzenia sprawy ze względu na rodzaj przestępstwa (art.24-27 KPK),

8. Sąd Rejonowy- (art.24 KPK) orzeka w I instancji we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego sądu, rozpoznaje ponadto środki odwoławcze w wypadkach wskazanych w ustawie.

9. Sąd Okręgowy- (art.25 KPK) orzeka w I instancji w sprawach o następujące przestępstwa:

1). o zbrodnie określone w KK oraz w ustawach szczególnych,

2). o występki określone w rozdziałach XVI i XVII oraz zamach terrorystyczny(art. 140), przyjmowanie obowiązków w obcym wojsku(art.141), zabójstwo uprzywilejowane(art.148 § 4),dzieciobójstwo (art. 149), eutanazja (art.150 § 1), przyczynienie się do samobójstwa (art.151), aborcja za zgodą kobiety (art. 152), aborcja bez zgody kobiety (art.153), typ kwalifikowany przez następstwo - aborcja za zgodą kobiety w związku z zabójstwem (art.154), ciężki uszczerbek na zdrowiu (156 § 1 i 3), bójka, pobicie (art. 158 § 2 i 3), następstwo katastrofy - śmierć (art. 163 § 1 i 3), sprowadzenie niebezpieczeństwa powszechnego (art. 165 § 1 i 3), przejecie kontroli nad statkiem - użycie podstępu, gwałtu (art. 166 § 1), następstwo sprowadzenie katastrofy - śmierć(art. 173 § 3), śmierć człowieka lub uszczerbek na zdrowiu spowodowany: zanieczyszczeniami w przyrodzie, odpadki, substancje niebezpieczne materiały jądrowe(art. 185 § 2), gwałt - wspólny(art. 197 § 3), czynna napaść na funkcjonariusza publicznego (art. 223), branie lub przetrzymywanie napastnika (art. 252), handel ludźmi, nielegalna adopcja - cel osiągniecie korzyści majątkowych (art. 253 § 2) Kodeksu karnego,

3). o występki, które z mocy przepisu szczególnego należą do właściwości sądu wojewódzkiego.

*SR - rozpoznaje ponadto środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w
I instancji w SR oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawę.

• Sąd apelacyjny - (art.26 KPK) rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w pierwszej instancji w sądzie wojewódzkim oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawę.

• Sąd Najwyższy - (art.27 KPK) rozpoznaje kasacje oraz środki odwoławcze i inne sprawy w wypadkach określonych w ustawie.

Niewłaściwość rzeczowa bezwzględna:

• sprawa została rozpatrzona przez SR a właściwym do rozpatrzenia sądem powinien być SO,

• bezwzględna przyczyna odwoławcza.

Niewłaściwość rzeczowa :

• sprawa została rozpatrzona przez SO a właściwym do rozpatrzenia sądem powinien być SR,

• nie można temu wyrokowi zarzucić uchybienia.

Właściwość funkcjonalna:

• uprawnienia sądu do dokonania określonej czynności np. SR jest uprawniony do wydania postanowienia o tymczasowe aresztowanie,

• to wskazanie kompetencji do czynności procesowych organów różnych instancji a więc wszędzie tam, gdzie prawo umożliwia wnoszenie środków zaskarżenia.

Właściwość miejscowa:

• sąd dopuszcza odstępstwo od tej zasady (art. 37 KPK przekazanie sprawy właściwemu sądowi),

• właściwy jest sąd, w którym okręgu dokonano przestępstwa,

• określa podział spraw i czynności pomiędzy organami równego rzędu, a więc niejako zasięg terytorialny ich kompetencji

• np. znaczna ilość spraw toczy się w organie właściwym dla miejsca zamieszkania lub siedziby strony (wnoszącej podanie w bądź pozwanego).

Przyczyny odwołania sędziego - z mocy prawa:

• art.40 KPK

• sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio,

• jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób,

• jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli,

• był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły,

• brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze,

• brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie,

• brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone lub stwierdzono jego nieważność,

• brał udział w wydaniu postanowienia o warunkowym umorzeniu postępowania,

• brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw.

• Powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeństwa, wspólnego pożycia, przysposobienia, opieki lub kurateli.

• Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego wnioskiem o wznowienie lub zaskarżonego w trybie kasacji, nie może orzekać co do tego wniosku lub tej kasacji.

Prokuratura:

• instytucja w skład której wchodzą prokuratorzy,

• opiera sie na 3 zasadach procesowych:

1. zasada niezależności prokuratorów,

2. zasada hierarchicznego podporządkowania,

3. zasada jednolitości i niepodzielności prokuratury.

zasada niezależności = zasada niezawisłości

Zasada jednolitości i niepodzielności prokuratury:

• prokurator zawsze reprezentuje prokuraturę w całości,

• prokuratura może posłużyć sie każdym prokuratorem , gdyż wszyscy są traktowani tak samo, na równi,

• zasada indyferencji

Zasada hierarchicznego podporządkowania:

• prokurator jest organem zobowiązanym wykonywać zarządzenia, wytyczne, polecenia (odgórne) przełożonego prokuratora.

• Reguły organizacyjne:

1. zasada substytucji,

2. zasada dewolucji.

• Zasada substytucji - dyrektywa w myśl, której przełożony ma prawo zlecić prokuratorowi podwładnemu dokonanie czynności:

1. nie dotyczy zasada ta gdy - nie ma substytucji:) - przepis prawa zastrzega że tylko prokurator danego stopnia może dokonać czynności np. tylko Prokurator Generalny ma prawo wnieść kasacje nadzwyczajną (art.521 KPK), art. 328 KPK - uchylenie postanowienia o umorzeniu może uchylić Prokurator Generalny,

2. kontrola prokuratorów: prokurator przełożony może kontrolować prokuratora podwładnego - nie na odwrót.

• Zasada dewolucji - prokurator przełożony może przejąć czynności prokuratora podwładnego - czynności przewidziane przez prawo.

Zasada niezależności prokuratorów.

• samodzielność zachowania się w niektórych sytuacjach,

• niektóre polecenia wydane przez przełożonego winny być wydane podwładnemu na piśmie, prokurator może zażądać uzasadnienia polecenia (art.8 ust. 1... ustawy o prokuraturze)

• samodzielne zachowanie sie prokuratora w procesie od 1999 roku - związane jest z dwoma regułami:

1. prokurator bezpośrednio przełożony może przekazywać podwładnemu polecenie służbowe,

2. w przypadku gdyby w postępowaniu sądowym ujawniły sie nowe okoliczności o których prokurator nie wiedział, prokurator działający w postępowaniu ma prawo do podjęcia decyzji w dalszym postępowaniu.

• Prokurator ma prawo:

1. wnieść oskarżenie,

2. cofnąć oskarżenie (wyjątek: gwałt),

3. może wypowiadać sie w interesie oskarżonego - co do zasady wypowiedz jest obarczająca oskarżonego ale w wyjątkowych okolicznościach może sie wypowiedzieć pozytywnie o oskarżonym i stanąć w jego obronie.

Prokurator:

• działa w toku postępowania

• zasada indyferencji

• zawiadamia sie o rozprawie wokandą przysłaną do prokuratury,

• jest oskarżycielem

• jest Rzecznikiem wymiaru sprawiedliwości - reprezentuje interes społeczny,

• prokurator przełożony wyznacza, który z prokuratorów będzie przeznaczony do danej sprawy,

• Niezależność prokuratorów - gwarancja:

1. nieusuwalność ze stanowiska,

2. ustawowe prawo do swojego zdania,

3. prokurator nie może być przenoszony na inne stanowisko pracy bez zgody (własnej).

Prokurator w postępowaniu przygotowawczym:

• jest organem procesowym, który nadzoruje postępowanie

• w chwili wniesienia aktu oskarżenia prokurator przestaje być organem procesowym, staje sie stroną procesowa - spoczywa na nim ciężar udowodnienia postawionego zarzutu podniesionego w akcie oskarżenia; ma wykazać winę oskarżonego.

Prokurator w postępowaniu przed II instancją:

• zachowuje sie tak samo jak w toku I instancji,

• apelacja na korzyść bądź na niekorzyść oskarżonego - co do zasady jest na niekorżyść oskarżonego.

KPK 10.01.2008

art. 2 § 1 p. 3 KPK - ustawodawca określił iż prawo ma na celu ochronę pokrzywdzonego (3) uwzględnione zostały prawnie chronione interesy pokrzywdzonego).

art. 49 KPK - pojęcie pokrzywdzonego.

Pokrzywdzonym może być osoba fizyczna, osoba prawna, instytucja państwowa, samorządowa, społeczna, zakład ubezpieczeń społecznych.

Pokrzywdzony w postępowaniu przygotowawczym - zawsze ma prawo strony, automatycznie staje się stroną procesową.

Pouczenie pokrzywdzonego o prawach jakie mu przysługują:
- art. 51§ 2 - pokrzywdzony jest małoletnim,

- art. 51 § 3 - pokrzywdzony jest osoba nieporadną.

art. 52 KPK - prawa przysługujące osobą najbliższym po śmierci pokrzywdzonego; prawa mogą wykonywać osoby najbliższe, a w wypadku ich braku lub nieujawnienia - prokurator, działając z urzędu.

Strony w procesie:
1. od chwili wydania wniosku o przedawnienie zarzutu:
- pokrzywdzony,
- podejrzany,
2. od chwili odczytania AO w postępowaniu jurydycznym (sądowym):
- prokurator lub oskarżyciel prywatny,
- oskarżony.

Pokrzywdzony będący strona procesowa ma szereg uprawnień m.in.
- może zadawać pytania,

- wnosić wnioski o wprowadzenie dowodu,

- żądać przeglądu akt,
- zaskarżać wydawane decyzje,
- w głosach stron może zabrać głos i wypowiedzieć się - tak jak Prokurator.

Sąd nie może odmówić pokrzywdzonemu (oskarżycielowi ubocznemu), udostępnienia wszelkich kserokopii odpisów akt - jeżeli dojdzie jednak do sytuacji w której sąd odmówi pokrzywdzonemu , wówczas pokrzywdzonemu przysługuje zażalenie do sądu administracyjnego.

Sąd może orzec na korzyść pokrzywdzonego:
- nawiązkę - art. 47 KK

- naprawienie szkody - art. 46 KK

Powództwo cywilne - art. 62 KPK

- musi mieć wymóg formalny - jego brak powoduje bezskuteczność,
- przysługuje pokrzywdzonemu lub prokuratorowi - art. 64 KPK.

Pokrzywdzony może działać poprzez swojego pełnomocnika.

Rzecznik interesu społecznego.

• uczestnik procesu,

• osoba niezależna od stron procesowych (niezależność),

• działa na rzecz interesu społecznego w procesie (funkcja reprezentacyjna),

• np. RPO

- w czasie prowadzonego przez RPO postępowania wyjaśniającego na wniosek lub z urzędu RPO może zażądać przedstawienia informacji dotyczących stanu sprawy w postępowaniu przygotowawczym i sądowym - art. 13 ustawy o RPO,
- możliwość żądania wszczęcia postępowania przygotowawczego w sprawie o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego - art. 14 ustawy o RPO,

- może wnieść kasacje nadzwyczajną - art. 521 KPK,

- może zażądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych i może działać na zasadach takich jak prokurator.

Przedstawiciel społeczny.

• tzw. poręczyciel społeczny, przedstawiciel instytucji społecznej,

• strona procesowa.

Rzecznik interesu indywidualnego.

• osoba najbliższa osoby, która zmarła - przywrócenie postępowania (powtórne postępowanie), w celu oczyszczenia pamięci zmarłego,

• osoba najbliższa skazanego - ma prawo do wniesienia o ułaskawienia - art. 560 KPK.

Świadek

Osobowe źródła dowodowe:

• świadek

- każdy może być świadkiem, np.

- nieletni - art. 185 a

- os. co do której istnieje wątpliwość co do jej stanu psychicznego bądź jest osobą chorą psychicznie - art. 192 § 2 (przesłuchanie odbywa się wraz z biegłym psychiatrą, który wydaje ocenę zeznań świadka; nie odbiera się od takiego świadka przysięgli;

- specjaliści - art. 206 § 2,

- osoba, która dostarczała informacji sporządzającemu wywiad - art. 240 § 6,

- osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa -art. 189 - nie składa przyrzeczenia,
- osoba skazana za fałszywe składanie zeznań w charakterze świadka, z zastrzeżeniem iż nie odbiera się od niej przyrzeczenia,

- obcokrajowiec - zeznanie składa poprzez tłumacza,

- Policjant - spisywał notatkę urzędową z przesłuchania, poucza się go o odpowiedzialności karnej za składnie fałszywych zeznań, składa przyrzeczenie.

Przyrzeczenie - pisemne art. 188 § 3, możliwość korzystania z tłumacza - dotyczy obcokrajowców; głusi, niewidomi i niemowy - przyrzeczenie w postaci podpisu.

Świadkiem stajemy się od chwili wezwania (w charakterze świadka).

Obowiązki świadka:

• wstawić się na wezwanie - obowiązek sądowy,

• złożyć zeznania,

• pozostanie aż do zwolnienia - wiąże się z obowiązkiem wstawienia się.

Nie wstawienie się na wezwanie:

• Świadka, który nie może się stawić na wezwanie z powodu choroby, kalectwa lub innej nie dającej się pokonać przeszkody, można przesłuchać w miejscu jego pobytu,

• jeżeli nie ma usprawiedliwienia nie wstawienia się, wówczas sąd może nałożyć na świadka karę pieniężna do 3 tyś. zł - uchylenie grzywny wówczas gdy w ciagu 7 dni napłynie do sądu usprawiedliwienie nieobecności.

Nie pozostanie aż do zwolnienia:

10. można nałożyć na świadka karę pieniężną do 3 tys. zł,

11. zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie na termin wyznaczony przez sąd.

Przy złożeniu zeznań:

• zatajenie prawdy - odpowiedzialność karna, poucza się świadka o odp. karnej za składanie fałszywych zeznań przed przystąpieniem do przesłuchania, świadek ma obowiązek podpisać pouczenie.

Jeżeli większość świadków mieszka w dalekiej odległości od sądu w którym jest rozpatrywana sprawa, jest możliwość przeniesienia sprawy do innego sądu, który znajduje się bliżej świadków.

Jeżeli jeden ze świadków mieszka w dalekiej odległości od sądu w którym jest rozpatrywana sprawa, wówczas można go przesłuchać gdzie indziej i przesłać protokół z przesłuchania.

Zawsze można przesłuchać osobę, która sporządzała notatkę.

Za odmowę złożenia zeznań sąd może nałożyć karę - nakłada się ją progresywnie.

• uporczywe odmawianie zeznań - można zażądać 30 dni aresztu,

• obciążenie dodatkowymi kosztami - art. 289 KPK

- można obciążyć świadka kosztami za ponowne wszczęcie sprawy, jeżeli z jego winy nie doszło do skutku wcześniejsze rozpatrzenie - nie wstrzymuje decyzji procesowej, wyjątkiem jest wstrzymanie aresztu tymczasowego

a). postępowanie przygotowawcze - Prokurator wydaje postanowienie o zarządzeniu dodatkowych kosztów,

b). postępowanie sądowe - sąd obciąża dodatkowymi kosztami.

Prawa świadka:

• do odmowy zeznań: - art. 178 (nie wolno przesłuchiwać jako świadków_:

- obrońcy lub adwokata działającego na podstawie art. 245 § 1, co do faktów, o których dowiedział się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę,
- duchownego co do faktów, o których dowiedział się przy spowiedzi.

• art. 186 - Osoba uprawniona do odmowy złożenia zeznań albo zwolniona może oświadczyć, że chce z tego prawa skorzystać, nie później jednak niż przed rozpoczęciem pierwszego zeznania w postępowaniu sądowym; poprzednio złożone zeznanie tej osoby nie może wówczas służyć za dowód ani być odtworzone.

• prawo do zwrotu poniesionych kosztów:
  - świadek musi wykazać swoje straty,
  - zwrot kosztów poniesionych w związku z przejazdem - dalekie odległości; z utraconym zarobkiem, koszty noclegu - jeżeli proces ma trwać dłużej niż jeden dzień - zwrot kosztów jest natychmiastowy.

Osoba najbliższa:

• ma prawo odmówić zeznania,

• poucza się ją o prawie do odmowy zeznań - art. 182,

• może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe - art. 183 KPK,

• może być świadkiem anonimowym -zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacznych rozmiarach świadka lub osoby dla niego najbliższej, sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, art. 184 KPK,

• osoba najbliższa, która nie ukończyła 15 lat - przesłuchuje się w charakterze świadka tylko raz, chyba że wyjdą na jaw istotne okoliczności, których wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania, lub zażąda tego oskarżony, który nie miał obrońcy w czasie pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego. Przesłuchanie przeprowadza sąd na posiedzeniu z udziałem biegłego psychologa. Prokurator, obrońca oraz pełnomocnik pokrzywdzonego mają prawo wziąć udział w przesłuchaniu.

Koszty:

• opłata sądowa

• koszty postępowania.

Biegły - liczy sobie koszty z tabeli kosztów (za sprawę).

Obrońca - nie ma możliwości ukarania za niestawiennictwo, jedynie może być z tego powodu podciągnięty do odpowiedzialności dyscyplinarnej.

17.01.2008

Cele środków przymusu procesowego:

• egzekwują obowiązek procesowy,

• zabezpieczają prawidłowy przebieg procesu:

- zabezpieczają wstawiennictwo os. wezwanych przez organ procesowy,

- zabezpieczają powagę poszanowania sądu (zgodnego porządku sprawy),

- zabezpieczanie osoby pokrzywdzonej (podejrzanego),

*w/w zabezpieczenia dotyczą działalności policji sesyjnej,

• zwiększenie gwarancji procesowych (os. których te środki dotyczą) - art. 243 KPK.

Przymus - działanie wbrew woli osoby wobec, której stosuje się środek przymusu.

Środki przymusu procesowego:

• zatrzymanie,

• środki zabezpieczające,

• list gończy,

• list żelazny,

• zawieszenie oskarżonego w czynnościach lub wykonywaniu zawodu,

• nakaz powstrzymania się od określonej działalności,

• zakaz prowadzenia określonych pojazdów,

• zakaz opuszczania przez oskarżonego kraju - art. 277 KPK

Policja sesyjna:

• uprawnienie sędziego - przewodniczącego,

• uprawnienie utrzymania spokoju na sali rozpraw,

• uprawnienie do sprawowania powagi sądu.

Środki jakich może użyć sędzia orzekający w sprawie:

• upomnienie,

• kara pieniężna,

• wyproszenie z sali,

• oskarżony - wyproszenie z sali rozpraw na pewien czas,

• publiczność - kara pieniężna, wyproszenie z sali rozpraw - prowadzenie sprawy przy drzwiach zamkniętych.

Środki zapobiegawcze:

• izolacyjne - połączone z pozbawieniem wolności, np. tymczasowe aresztowanie, czasem - zatrzymanie procesowe,

• nieizolacyjne - różnego rodzaju poręczenia:

- majątkowe - ściągane wtedy gdy nie spełni się warunków,

- niemajątkowe - np. art, 272 - poręczenie osoby godnej zaufania, art. 271 - poręczenie społeczne,dozór policji, zawieszenie, zakaz powstrzymywania się, art. 277 - zakaz opuszczania przez oskarżonego kraju.

Funkcje środków zapobiegawczych:

• funkcja prewencyjna - jest funkcją zasadniczą - art. 249 KPK,

• funkcja represyjna - nie może być represją na zarzut zarzuconego czynu,

• funkcja ochronna.

Ujęcie:

• art. 243 KPK

• ujęcie na gorącym uczynku,

• ujęcia może dokonać każdy - nawet organu nieuprawniony,

Zatrzymanie procesowe:

• krótkotrwałe zatrzymanie,

• zatrzymanie przez Policję, organ uprawniony,

• warunki wymagalne do zatrzymania procesowego:
  1. uzasadnione przypuszczenie że osoba zatrzymana popełniła przestępstwo,
  2. istnieje obawa ukrycia się lub matactwa - zacieranie śladów,
  3. nie można ustalić tożsamości.
  

Zatrzymanie porządkowe:

• tzw. prewencyjne,

• art. 15 ustawy o Policji,

• policja może zatrzymać osoby, które są zagrożeniem dla siebie lub innych.

Zatrzymanie penitencjarne:

• art. 15 ustawy o Policji,

• dotyczy niepowrotu do zakładu karnego z przepustki,

• osoba skazana wyrokiem prawomocnym nie stawia się do zakładu karnego.

Zatrzymanie administracyjne:

• tzw. zatrzymanie do wytrzeźwienia,

• ustawa o wychowaniu w trzeźwości,

• do 24 H,

• doprowadzenie do Izby Wytrzeźwień,

• osoba nietrzeźwa, która jest w okolicznościach które zagrażają życiu lub zdrowiu jemu lub innym osobom.

Legitymowanie:

- krótkotrwałe zatrzymanie w celu ustalenia tożsamości.

W/W Środki zawierają w sobie element przymusu.

Obowiązki Policji:

• poinformowanie oskarżonego o powodzie zatrzymania - art. 244 § 2, natychmiastowe, w przystępnej formie wypowiedziane tak aby podejrzany zrozumiał,

• pouczenie - wyrażone w sposób wyraźny, upewnienie się przez policje iż pouczenie zostało zrozumiane,

• sporządzenie protokołu z zatrzymania - art. 244 § 3,

• niezwłoczne zebranie dowodów - art. 244 § 4,

• obowiązek zawiadomienia zatrzymanego gdy ustana przyczyny zatrzymania - art.248 § 1.

24.01.08

Natychmiast = Niezwłocznie

Natychmiast - JUŻ.

Niezwłocznie - BEZ ZBĘDZNEJ ZWŁOKI.

Osoba podejrzana = Podejrzany

Osoba podejrzana - nie postawiono jej zarzutu - podejrzewa się ja o popełnienie przestępstwa, np. nie wszczęto postępowania in rem, jeżeli wszczęto postępowanie in rem - ale jest więcej osób podejrzanych.

Czynność niecierpiąca zwłoki - art. 308 § 2 KPK - można przesłuchać osobę podejrzaną.

art.308 § 2 - jeżeli jest brak podstaw do przesłuchania należy wówczas umorzyc postępowanie.

Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną - art. 244. § 1. - Przesłanki zatrzymania:

• zachodzi uzasadnione przypuszczenie że osoba podejrzana popełniła przestępstwo,

• zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby,

• zachodzi obawa zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości,

• istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym.

Zatrzymanie:

• z zatrzymania sporządza się protokół - bardzo szczegółowy. Odpis protokołu doręcza się zatrzymanemu - art. 244 § 3.

• niezwłocznie po zatrzymaniu osoby podejrzanej należy przystąpić do zebrania niezbędnych danych.

• o zatrzymaniu należy zawiadomić prokuratora - art. 244 § 4 - in principio.

• gdy zachodzą podstawy do tymczasowego aresztowania - art. 258 § 1-3, należy wystąpić do prokuratora w sprawie skierowania do sądu wniosku o tymczasowe aresztowanie - art. 244§ 4 - in fine.

• z zatrzymania sporządza się protokół - bardzo szczegółowy. Odpis protokołu doręcza się zatrzymanemu - art. 244 § 3.

Zatrzymany:

• należy natychmiast poinformować o przyczynach zatrzymania i o przysługujących mu prawach oraz wysłuchać go - art. 244 § 2,

• zatrzymanemu na jego żądanie należy niezwłocznie umożliwić nawiązanie kontaktu z adwokatem - art. 245. § 1

• zatrzymanemu przysługuje prawo do kontaktu z osoba najbliższa,

• zatrzymanemu przysługuje zażalenie do sądu - art. 246. § 1

- zatrzymany może się domagać zbadania:

*zasadności,

*legalności

*prawidłowości jego zatrzymania.

- zażalenie przekazuje się niezwłocznie SR miejsca zatrzymania lub prowadzenia postępowania, który również niezwłocznie je rozpoznaje,\

- w razie uznania bezzasadności lub nielegalności zatrzymania sąd zarządza natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego,

• w wypadku stwierdzenia bezzasadności, nielegalności lub nieprawidłowości zatrzymania sąd zawiadamia o tym prokuratora i organ przełożony nad organem, który dokonał zatrzymania,

• przysługuje roszczenie do Skarbu Państwa - o bezzasadne tymczasowe aresztowanie.

Natychmiast = Niezwłocznie

Natychmiast - JUŻ.

Niezwłocznie - BEZ ZBĘDZNEJ ZWŁOKI.

Zarządzenie zatrzymania i doprowadzenia - art. 247 KPK:

• prokurator może zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie osoby podejrzanej. W tym celu wolno zarządzić przeszukanie,

• nie dotyczy to żołnierzy w czynnej służbie wojskowej,

• dotyczy tylko osoby podejrzanej.

Zwolnienie i ponowne zatrzymanie - art. 248 KPK:

• zatrzymanego należy natychmiast zwolnić, gdy:

- ustanie przyczyna zatrzymania,

- jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przez uprawniony organ nie zostanie on przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania; należy go także zwolnić na polecenie sądu lub prokuratora,

- jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sądu nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania,

- ponowne zatrzymanie osoby podejrzanej na podstawie tych samych faktów i dowodów jest niedopuszczalne.

Dwie instytucje wzruszenia postępowania - art. 327 KPK:

1. wznowienie,

2. podjęcie na nowo.

Areszt tymczasowy:

• jest ostatecznością,

• prowizoryczne pozbawienie wolności,

• zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania.

Przesłanki aresztu tymczasowego:

• podstawa ogólna - art. 249 KPK - zebranie dowodów,

• podstawa szczególna - art. 258 KPK.

Areszt międzyinstancyjny:

• areszt prowadzony między instancjami,

• sąd I instancji wydał wyrok, który może być zaskarżony do sądu II instancji, a sad I instancji wydał postanowienie o areszcie tymczasowym,

• fakultatywny - nie jest obligatoryjny:)

Odstąpienie od aresztu tymczasowego - art. 259 KPK:

• szczególne względy nie stoją temu na przeszkodzie, należy odstąpić od tymczasowego aresztowania, zwłaszcza gdy pozbawienie oskarżonego wolności:
  1) spowodowałoby dla jego życia lub zdrowia poważne niebezpieczeństwo,
  2) pociągałoby wyjątkowo ciężkie skutki dla oskarżonego lub jego najbliższej rodziny,

• gdy na podstawie okoliczności sprawy można przewidywać, że sąd orzeknie w stosunku do oskarżonego karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania lub karę łagodniejszą albo że okres tymczasowego aresztowania przekroczy przewidywany wymiar kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia - nie mają zastosowania, gdy oskarżony ukrywa się, uporczywie nie stawia się na wezwania lub w inny bezprawny sposób utrudnia postępowanie albo nie można ustalić jego tożsamości,

• tymczasowe aresztowanie nie może być stosowane, jeżeli przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku, chyba że sprawca został ujęty na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem - nie mają zastosowania, gdy oskarżony ukrywa się, uporczywie nie stawia się na wezwania lub w inny bezprawny sposób utrudnia postępowanie albo nie można ustalić jego tożsamości.

---