8 lutego 2010

SPOŁECZNE EFEKTY PATOLOGICZNYCH ZACHOWAŃ

Zachowania patologiczne, które pojawiają się w każdym społeczeństwie mają negatywne i pozytywne skutki zasiągu makrospołecznym. Patologizacja zachowań i społeczna reakcja nie dotyczą tylko prewencji indywidualnej, ale mają zasięg generalny

Prewencja indywidualna - reakcja na zachowanie przestępcze, patologiczne czy dewiacyjne, podejmowana przez organy i funkcjonariuszy, działających w imieniu społeczeństwa. Jej celem jest ukaranie jednostki w taki sposób, aby sankcja z jednej strony była legalnym sposobem działania zaś z drugiej strony, aby zniechęcała, odstraszała jednostkę od powielania tych szkodliwych zachowań.

Prewencja generalna - działanie wobec przejawów zachowań społecznie szkodliwych, która ma na celu zniechęcenie ogółu osób - konformistów do naruszania norm prawnych. Reakcja ma wzbudzić wśród ludzi poczucie, że konsekwencje naruszania norm są nieuchronne i zawsze wiążą się z surową sankcją. To powinno działać jako potencjalne zagrożenie, straszak.

Negatywne skutki społeczne zachowań patologicznych:

• Skutki obciążające - straty i szkody wyrządzone zachowaniami antyspołecznymi, straty mierzalne jako deficyt ekonomiczny. Szkodliwość zachowań patologicznych wymaga powoływania instancji nadzorczych, których kontrola jest obciążająca dla społeczeństwa pod względem ekonomicznym, a także jest dotkliwa jako zwiększona ingerencja w życie jednostek, nawet jeśli nie wskazują one na zachowania patologiczne. Ingerencja jest osobistą wolność jest negatywnym skutkiem prewencyjnej kontroli i wczesnego wykrywania przejawów patologizacji życia.

• Skutki dezorganizacyjne - duże nasilenie zachowań patologicznych powoduje rozbicie stałych struktur społecznych. Ich rozbicie wymaga powoływania instytucji wspierających lub przejmujących ich funkcje (np. wsparcie po dezintegracji rodzin). Nagłe zmiany społeczne i brak możliwości szybkiego przystosowania się do nich powoduje stan rozbicia spójności społeczeństwa.

• Skutki niepewności - zwiększenia zachowań przestępczych powoduje, że społeczeństwo czuje się niepewne, traci ważne poczucie ładu społecznego, bezpieczeństwa czy wiary w skuteczność mechanizmów ścigania i karania. Barak wiary w skuteczność ochrony przed zachowaniami patologicznymi ogranicza społeczną aktywność w obszarze prewencji tych zachowań (anomia społeczna).

• Skutek eliminujący - sytuacja, w której powstaje nieokreślony stan rozdźwięku pomiędzy grupami społecznymi. W niejasnych okolicznościach pojawiają się grupy szczególnie uprzywilejowane, zwiększające własne uprawnienia kosztem ograniczenia uprawnień innych. Taka sytuacja wywołana przyzwoleniem na zachowania patologiczne jednej z grup społecznych (np. korupcja, zorganizowane struktury mafijne), powoduje, że pozostałe grupy społeczne eliminują swój udział w życiu społecznym, wycofują się z działalności, która nie przynosi oczekiwanych efektów.

• Skutek powielania - rozprzestrzenienie się zachowań patologicznych poprzez naśladowanie społeczne, szczególnie wśród ludzi młodych; ryzykowne zachowania stają się wzorcowe, wykraczają poza wąseżowe.

• Skutek szkolenia - szeroka dyskusja o zachowaniach patologicznych jest motorem ich rozpowszechnienia. Paradoksalnie napiętnowania sposobów zachowania patologicznego może być wykorzystane jako czynnik zachęcający do prób zachowań ryzykownych; powielane są sposoby dokonywania czynności (szczególnie ważne przy działaniach patologicznych np. profilaktyka narkomanii)

Pozytywne skutki społeczne zachowań patologicznych:

• Skutek definicyjny - efektem występowania zachowań szkodliwych jest usankcjonowanie reakcji wobec innych. To powoduje, że złe zachowania są łączone z koniecznością określania sankcji za ich manifestowania. Wysokość sankcji jest pośrednim określeniem jak ważna jest w danym społeczeństwie norma, którą zachowanie patologiczne narusza (Sellin).

• Skutek jednoczący - społeczności organizują się w reakcji na przestępstwo i zachowanie patologiczne. Grupy społeczne piętnują osobę, która dopuszcza się zachowań szkodliwych w obawie przed nią.

• Skutek zabezpieczający - pewne zachowania dewiacyjne są tolerowane z uwagi na wybieranie większego zła. Pojawia się kategoria zachowań ostrzegających o skłonnościach człowieka do naruszania norm, ale nie koniecznie jest to już zachowania patologiczne czy przestępcze.

22 lutego 2010

DEFINIOWANIE ZACHOWAŃ PATOLOGICZNYCH I NORMALNYCH

Zachowanie patologiczne jest trudne do zdefiniowania wówczas, gdy odwołujemy się tylko do jego zgodności systemów normatywnych. Należy uznać że koniec norm prawnych, moralnych podlega przekształcaniu w ciągu dłuższego czasu, również jest on nieco inaczej traktowany w różnorodnych grupach społecznych. Zachowania, które narusza ważne normy w jednej kulturze może nie być tak interpretowany w innej.

Zachowanie patologiczne jest łączone ze świadomym działaniem sprawcy, nie jest ono przypadkowe i realizuje określone intencje, w zamiarze sprawcy czynów patologicznych leży wyrządzenie szkody sobie lub innym.

Szeroka definicja zachowania patologicznego obejmuje jego trzy aspekty:

• Typ zachowania

• Typ instytucji

• Sytuacja społeczna, które pozostają w sprzeczności z wartościami światopoglądowymi, obowiązującymi i akceptowanymi w danej społeczności (wartości światopoglądowe kierują uwagę na obszar praw niezbywalnych człowieka).

POMIĘDZY NORMĄ A ZACHOWANIEM NIENORMALNYM

Cechy zachowania optymalnego, czyli takiego które wskazuje normę w zachowaniu:

• Pozytywne nastawienie do siebie

• Ciągłe działanie do rozwoju osobistego, pokonywanie własnych ograniczeń

• Autonomia i niezależność, rozsądne proporcje pomiędzy wewnątrzsterownością i zewnątrzsterownością

• Adekwatny obraz rzeczywistości, unikanie stereotypów myślenia i działania, tolerancja

• Kompetencje w działaniu, radzenie sobie z różnymi sytuacjami życia w sposób adekwatny do wieku i możliwości

• Pozytywne relacje interpersonalne

Trudno jednoznacznie określić linię pomiędzy zachowaniem normalnym i nienormalnym. Ocena nienormalności zachowania odbywa się na drodze porównywania go z obowiązującymi standardami. Cechy zachowania wskazują na nieadekwatność do powszechnie panujących wzorów:

1. Cierpienie - osoba zachowująca się nienormalnie wyraża werbalnie lun niewerbalnie stan dyskomfortu, cierpienia

2. Niefunkcjonalność - czyli brak umiejętności przysposobienia się do warunków życia, do sfer życia.

• Zachowania, które manifestują utrudniają społeczne funkcjonowanie - Zespół Otella to patologiczna zazdrość, często występująca u osób uzależnionych od alkoholu lub mających w inny sposób uszkodzony centralny układ nerwowy np. w postaci starczej psychozy. Przeważnie na to schorzenie cierpią mężczyźni, ale spotyka się również kobiety cierpiące na obłęd zazdrości.

• Nieracjonalne zachowania - dziwaczność zachowań, które zauważa otoczenie

• Nieprzewidywalność zachowań - połączona ze słabą kontrolą własnego zachowania, może pojawić się słabo rozwinięta sfera poznawcza, która w niewielkim stopniu kontroluje sferą emocjonalną

• Naruszenie ważnych dla społeczności ideałów, brak szacunku do norm i wartości

• Dyskomfort obserwatora w kontakcie z osobą, która zachowuje się nienormalnie

Zachowania odbiegające od normy pojawiają się w różnych aspektach ludzkiej egzystencji:

• Behawioralne - dziwaczne, stereotypowo powielane zachowania pomimo, iż nie są skuteczne przystosowawczo.

• Emocje - pobudzenie emocjonalne nie jest adekwatne do sytuacji, stabilność emocjonalna, duża ekspresja negatywnych aspektów, np. nienawiść, złość.

• Doznania zmysłowe - inny, zniekształcony odbiór świata (obrazy malowane przez schizofreników)

• Wyobrażenia - zniekształcone wyobrażenia o sobie i o własnej relacji wobec otoczenia, obarczenie innych za swoje porażki, przesadnie krytyczny stosunek do innych ludzi

• Procesy poznawcze

• Zniekształcone sposoby budowania relacji interpersonalnej

Sytuacje generujące zachowania szkodliwe - patologiczne.

Geneza zachowań przestępczych jest eksploatowana na gruncie trzech głównych pojęć kryminologicznych, przyjmują one znaczenie dla teorii i praktyki resocjalizacyjnej, ponieważ predykatorzy zachowań przestępczych wyznaczają kierunki myślenia o zmianie szkodliwego zachowania.

Ujęcie kontroli społecznej:

• Człowiek nie jest mocno związany ze środowiskiem ważnym dla społeczeństwa, np. szkoła, środowisko zawodowe, rodzina, bliscy znaczący

• W okresie adolescencji rodzice sprawują nieadekwatną kontrolą nad dzieckiem

• Styl wychowania (autorytarny, liberalny, demokratyczny) jest nieadekwatny do stylu funkcjonowania dziecka

• Zachowania przestępcze i szkodliwe nie są powiązane ze skutecznym karaniem, brak utrwalonego związku między działaniem szkodliwym, a konsekwencją

• Wąski zakres zaangażowania człowieka w konformistyczne obszary działalności społecznej

• Słaba internalizacja norm i wartości istotnych społecznie

Ujęcie koncepcji społecznego uczenia się:

• Związki z innymi ludźmi są szkodliwe dla jednostki, ponieważ dają wzmocnienia dla przestępczych zachowań

• Wzory od innych ludzi modelują zachowanie przestępcze, kariera dewiacyjna - określenie pewnych sekwencji wydarzeń, których końcem może być zaakceptowanie przez nonkonformistę swego statusu.

• Środowisko społeczne przekazuje antywartości (demoralizująca socjalizacja podkulturowa)

Ujęcie teorii napięć:

• Predykatorem zachowania przestępczego jest negatywny afekt (gniew, wrogość)

• Afekty są wynikiem niekorzystnych związków z innymi ludźmi

• Szkodliwe relacje z innymi ludźmi wytwarzają stan napięcia, który „domaga się” od jednostki jego rozładowania

• Likwidując stan napięcia jednostka może wyzwalać atak lub ucieczkę, racjonalizując stany negatywne i zaprzeczać im

• Afekt odroczony - kumulacja negatywnych stanów w przeciągu dłuższego czasu, a następnie występuje wybuch afektywny (zabójstwo w afekcie - w stanie silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami)

Teorie napięć jako geneza zachowania przestępczego:

• Istnieje stan relatywnej deprywacji, który odnosi się do sytuacji nierówności społecznej, poczucia pokrzywdzenia, jest to subiektywny obraz, który nie dotyczy tyko kwestii finansowej człowieka

• Przestępczość jest postrzegana jako afekt relacji międzyludzkich, w którym jednostka uczestniczy. Zakładając, że człowiek może te relacje kierować, może je przekształcać, tak aby nie generowały stanu napięcia

Źródłem zachowań przestępczych są dwa predykatory:

• Negatywne związki z innymi ludźmi - czyli blokujące dążenie jednostki do oczekiwanych wartości

• Negatywne bodźce - które wysyłają inni ludzie lub ich działania i obecność frustracji, negatywnie działają na jednostkę

Związki z innymi ludźmi i bodźce jakie odbiera od otoczenia jednostka, wywołują NACISK, aby je rozładować. Jakość dróg rozładowania napięć jest efektem przyjętych stanów adaptacyjnych i czynników osobowościowych.

Typy napięć:

a) związane z utrudnieniem lub brakiem możliwości zastąpienia pozytywnym dla jednostki celów

• celów w zakresie finansowej pozycji społecznej - Merton

• celów w zakresie wartości warstw średnich - Cohen (efekt socjalizacji)

b) napięcia związane z popularnością rówieśniczą, powodzeniem u płci przeciwnej, osiągnięć edukacyjnych czy sportowych, czyli napięcia wynikające z niemożności unikania sytuacji bolesnych, niekomfortowych dla jednostki

3 marca 2010

WYZNACZNIKI SYSTEMU PROFILAKTYKI SPOŁECZNEJ W ŚRODOWISKU LOKALNYM

Budowania systemu profilaktyki środowiskowej wymaga działań skierowanych w dwóch kierunkach. Z jednej strony jest to kwestia diagnozy indywidualnego przypadku, po to aby w największym zakresie połączyć działania profilaktyczne z potrzebami osób. Z drugiej strony ważna jest kwestia analizy środowiska życia. Poznawanie środowiska i jego organizowanie, umożliwia wykorzystanie naturalnych czynników hamujących zachowania dewiacyjne.

Budowanie całościowego systemu profilaktyki środowiskowej zawiera szereg uwarunkować teoretycznych i środowiskowych.

Profilaktyka dotyka kwestii obserwacji i diagnozy zachowań dewiacyjnych. Jej celem jest prognozowanie ewentualnych kierunków rozwoju zachowań. Działania profilaktyczne mogą realizować swoje cele zabezpieczające wówczas, kiedy wyprzedzają dewiacje, czyli podejmują działania w tych środowiskach, które z czasem mogą zostać zagrożone.

Obszary, których powinna dotyczyć profilaktyka zachowań dewiacyjnych:

• Etiologia zachowań dewiacyjnych - na poznanie predykatorów teoretycznych w skali makro i cech indywidualnych

• System ekologiczny - czyli układy środowiska społecznego, w których funkcjonuje jednostka

• Czynniki kulturowe

• Interakcje społeczne w grupach pierwotnych

• Relatywna deprywacja potrzeb - napięcia wśród młodzieży

Słabość realizowanej profilaktyki:

• Dominowanie działań przez werbalne popularyzowanie problemów społecznych i sposobów radzenia sobie z nimi

• Podejmowanie działań w oderwaniu od teorii kryminologicznych i teorii osobowości

• Brak celowościowego systemu profilaktyki

• Brak zgrania pomiędzy instytucjami

Oceniając i prognozując rozwój określonych zachowań dewiacyjnych należy kierować się określonymi regułami, warunkami, które rzutują na rozwój R. Loeber wyróżnił cztery hipotezy dotyczące tych warunków:

• Hipoteza spójności - występuje jednolitość zachowania dewiacyjnego, nasycenie większości zachowań określoną dewiacją. Cecha zachowania (np. agresywność, manipulowanie) utrzymuje się przez dłuższy okres rozwojowy dzięki czemu zwiększa prawdopodobieństwo chronicznej przestępczości w okresie dorosłości.

• Hipoteza o wielorakim układzie warunków - jeżeli człowiek przejawia zachowania dewiacyjne w kilku układach środowiskowych stanowi to większe zagrożenie skłonnością do przestępczości w wieku dojrzałym.

• Hipoteza różnorodności - ryzyko dojrzałej przestępczości zwiększa się gdy dewiacja występuje z innymi zachowaniami szkodliwymi, np. agresja z kłamstwem, kradzieżą.

• Hipoteza wczesnego wybuchu - osoby, które charakteryzują się wczesnym początkiem o aktywności dewiacyjnej, znajdują się w sferze większego ryzyka chronicznej przestępczości.

Modele profilaktyki środowiskowej:

• Model ryzyka - skierowany do dzieci z rodzin o podwyższonym stopniu ryzyka, czyli niedostosowanych społecznie, nie dotyczy innych osób, których nie diagnozowano pod kątem dewiacji.

• Model protekcyjny - tworzenie systemu profilaktyki wymaga dodatkowej diagnozy środowiska życia jednostki, obejmuje ona ocenę zjawisk - symptomów - czynników, które mogą chronić osobę przed stresogennym środowiskiem (przekierowywanie działalności). Oddziaływania np. rozwijające zainteresowania, stanowią wartość konkurencyjną wobec czynników zagrażających niedostosowaniem. Protekcja działania tylko w przypadku osób z grupy ryzyka, a nie dla tych „dobrych domów”.

• Model potencjalny - w toku rozpoznania środowiska życia wyodrębnione są grupy z dużym potencjałem poprawnego rozwoju. Dzieci o niskim ryzyku wystąpienia zachowania dewiacyjnego będą rozwijać się zgodnie ze standardami przystosowania i samo środowisko pozytywne odpowiednio ich stymuluje.

• Model synergetyczny - zakłada, że cechy każdej jednostki znajdują odpowiedniki, korelaty w środowisku życia. Są one powiązane na zasadzie synergii, czyli wzajemnie się wzmacniają lub osłabiają, co w rezultacie prowadzi do wzrostu lub regresji zachowania dewiacyjnego. Profilaktyka jest tu skuteczna dopiero po odnalezieniu w środowisku jednostki odpowiednich czynników, które mogą osłabić określone zachowania i wzmocnić inne.

Analiza środowiska społecznego wymaga oceny poszczególnych obszarów:

• Środowisko fizyczne - czynniki środowiska przyrodniczego

• Środowisko społeczne - instytucje, grupy, wartości, systemy wiedzy, interakcje

• Środowisko materialne - materialny poziom życia społeczeństwa

• Środowisko kulturowo - materialne i duchowość - sprzeczne systemy wartości, programy działań edukacyjnych, zwyczaje, tradycje, religijność.

22 marca 2010

ZAKRES I SKUTKI PRZEMOCY W RODZINIE

Przemoc są to wszelkie nieprzypadkowe akty wykorzystujące przewagę sprawcy, które godzą w osobistą wolność jednostki, przyczyniają się do jej fizycznej lub psychicznej szkody, wykraczają poza społeczne normy wzajemnych kontaktów, wszelkie akty udręczania i okrucieństwa.

Oceniając sytuację przemocową uwzględnia się trzy warunki:

• Sprawca pozwala sobie na przemoc wobec ofiary, bo czuje się bezkarny

• Zachowanie sprawcy narusza dobro i prawa ofiary

• Przemoc służy realizacji potrzeb sprawcy, a nie ofiary

Przemoc obejmuje zachowania:

• Krzywdzące

• Zaniedbanie, czyli brak zaspokojenia potrzeb dziecka, zaniechanie od strony opiekuna

Przemoc jest to działanie celowe, nawet jeżeli sprawca wypiera się intencji lub nie przyznaje się do nich - obejmuje skutki działania sprawcy, a nie jego motywacją, którą trudno ustalić.

Agresywność wobec innego człowieka jest to działanie świadome i celowe, wychodzi z chęci wyrządzenia szkody innemu człowiekowi, sprawianie jemu cierpienia

Przemoc jest działaniem krzywdzącym, skierowanym na potrzebę wywierania określonego wpływu na ofiarę. Przyjmuje się kilka form:

• Przemoc fizyczna

• Przemoc psychiczna (emocjonalna)

• Przemoc seksualna, zaniedbanie

Zdaniem J. Mellibrudy przemoc może mieć charakter:

• Gorący - zachowania nagłe, impulsywne, jako reakcja nagła na bodźce, bez planu działania, przy dużym pobudzeniu emocjonalnym

• Zimny - odroczone w czasie od zaistnienia bodźców wyzwalających, zaplanowana, wynika ze strategii działania, a nie furii sprawcy

Zachowania przemocowe ma zwykle cztery fazy:

• Faza narastania napięcia

• Faza sytuacji wyzwolenia przemocy

• Faza przemocy

• Faza pojednania

Efekty zjawiska przemocy domowej - zachowanie sprawców przyjmuje kilka strategii:

• Strategia I - podejmowanie kroków do pojednania z ofiarą swojego zachowania, co jest wynikiem uzależnienia się od ofiary. Sprawca pomimo swojej wrogości potrzebuje ofiary, która rozładowuje jego napięcia i deficyty w społecznym przystosowaniu, w tego względu niekiedy usprawiedliwia swoje zachowania lub przyznaje się do niego po to, aby nie stracić ofiary.

• Strategia II - przyjmowania strategii bagatelizowania sytuacji, granie danej roli przykładnego ojca, partnera, jakby nic się nie stało. W celu podtrzymywania toksycznej więzi z ofiarą manifestuje swoją dobrość i uczynność na rzecz związku.

• Strategia III - emocjonalna separacja, podzielenie mieszkania na odrębne obszary, zamykanie pomieszczeń na klucz, manipulowanie dziećmi, aby budować sfery wpływu, cykliczne złośliwości mają na celu sprowokowanie do naruszania odrębności, co stanowi czynnik zapalny do ataku przemocowego.

Efekty zjawiska przemocy domowej po stronie ofiary:

Nieumiejętność stosowania strategii poprawnej adaptacji do sytuacji społecznych, na których ciąży uraz, szkodliwe doświadczenie bycia ofiarą przemocy. Przemoc jest stresorem, który utrudnia poprawną adaptację ofiary powodując trzy kategorie urazów:

1. zaburzenia pourazowe

- izolowanie się od ludzi

- natrętne wspomnienia i powracające obrazy przemocy

- nie reagowanie na otoczenia (anhedonia)

- wybuchy strachu, paniki

- unikanie okoliczności wiążących z danym zaburzeniem przemocy

- całkowita lub częściowa niezdolność do przypominania sobie sytuacji przemocy

- drażliwość, zaburzenia snu, wzmożona czujność, problemy z koncentracją

2. zaburzenia adaptacyjne

- nastrój depresyjny, lęk

- niemożność zapanowania nad własną sytuacją życia

- ograniczenie zdolności do radzenia sobie w codziennym życiu

- pojawiają się gwałtowne reakcje, zachowania agresywne lub wycofane

- regresja zachowania z przypadku dzieci (moczenie się, ssanie palca)

3. zaburzenia dysocjalne

- fizyczne reakcje organizmu na stan psychiczny, jako efekt pourazowej sytuacji, a nie wynik zaburzeń organicznych

- lęk, depresja, myśli samobójcze występujące do 6 miesięcy od zadziałania stresora

- utrzymuje się nadmierna czujność, obawa, szczególna wrażliwość

- powracające wspomnienia z sytuacji urazu

- rezygnacja ze społecznej aktywności, zawężenie swoich działań, obniżenie poczucia własnej wartości, niemożność pozbycia się skłonności własnej rezygnacji

• Strategia I - wyuczona bezradność ofiary jako mechanizm przystosowania:

- bierne znoszenie zachowań krzywdzących, mimo świadomości, że zachowania są bezprawne i narażają integralność osoby

- znoszenie przemocy nie jest warunkiem upodobań ofiary, ale utrwalonym mechanizmem adaptacyjnym

- początkowo ofiara buntuje się przed takim traktowaniem (faza buntu), wymusza również swoją agresją konieczność zaprzestania agresji. Burzliwe awantury, wzajemne Bujki okazują się nieskuteczne i następuje faza adaptacji, czyli uczenie się zmniejszenia dolegliwości wynikających z przemocy, aby nie narazić się na większe straty

• Strategia II - psychologiczna pułapka w jakiej znajduje się ofiara

- ofiara buduje własne oczekiwania i mimo iż są one nierealne to podejmuje skoncentrowane działania, które mają do tych oczekiwań je doprowadzić

- jest to mechanizm podobny do uzależnienia, jednostka ponosi nieproporcjonalne koszty w pogoni za własnymi celami, przyjmuje na siebie winę za niepowodzenia

- występuje ty przekonanie, że toksyczny związek sama ofiara sobie wybrała, występuje zaangażowanie emocjonalne w związek

- poprawę sytuacji z nim w okresach ciszy, pomiędzy aktami przemocy, bagatelizowanie zachowania partnera

- pojawia się rozdźwięk pomiędzy oczekiwaniami wobec małżeństwa a rzeczywistymi doświadczeniami bardzo szkodliwymi. Ofiara przyjmuje na siebie „misję” zlikwidowania tych sprzeczności

• Strategia III - syndrom sztokholmski

- jest to paradoksalny sposób przystosowania się do doświadczenia przemocy, kiedy ofiara fascynuje się osobą agresora i przemocą, u niego szuka ratunku dla siebie

- przywiązywanie się do oprawcy występuje zarówno u kobiet, jaki i u mężczyzn

- jego siła jest proporcjonalna do sytuacji zagrożenia życia

- może być efektem sytuacji, w której nastąpiła realna groźba utraty życia i życie było uzależnione od agresora (pranie mózgu)

- gdy zachowanie sprawcy wobec ofiary było nacechowane „swojego rodzaju uprzejmością” (dobry i zły policjant)

Postępowanie terapeutyczne

Cechy sprawców przemocy a działanie prewencyjne:

Analiza cech sprawców przemocy domowej mimo zróżnicowanego jej obiektu ukazuje podobieństwa, do których zalicza się:

- zaburzenie postrzegania ofiary

- niska samoocena

- poczucie braku kompetencji, bezradności

- izolacja społeczna

- ograniczona zdolność do empatii

- trudności małżeńskie, niemożność radzenia sobie z sytuacjami codziennej relacji

- doświadczenia przemocy i zaniedbania z dzieciństwa

Mając na uwadze podobieństwa cech sprawców kreowane są trzy poziomy prewencji:

1. prewencja I stopnia

- jej celem jest ograniczenie i wyeliminowanie zachowań przemocowych

- mają pobudzić mechanizmy prawne i działania edukacyjne w tym zakresie

- jej wymiar jest ogólnospołeczny, organizowana w kampaniach ogólnospołecznych

2. prewencja II stopnia

- nastawienie na diagnozowanie czynników, które pojawiają się w integracji międzyludzkiej, w której dochodzi do przemocy

- podstawą tej prewencji jest diagnoza pracowników socjalnych w obszarze zagrożenia przemocą poszczególnych rodzin

- ich zadaniem jest rozpoznanie zachowań przemocowych

- ma ona wymiar indywidualny, nastawiony na konkretne przypadki

- angażuje się obok pracowników społecznych środowisko, które dostrzega czynniki ryzyka

- koniecznym warunkiem skuteczności tych działań jest ich połączenie w obszarze rozpoznawania i nazywania zachowań w rodzinie i ich eliminowanie

3. prewencja III stopnia

- sytuacja, w której przemoc, maltretowanie stało się trwałym zachowaniem w rodzinie

- zmierza ona do konkretnych działań prawno-karnych, tak aby oddzielić sprawcę od ofiary, unikając wobec niej dalszych szkód zdrowia psychicznego i fizycznego

- zmierza do rozłączenia interakcji i dalszej terapii w zakresie eliminowania skutków przemocy u ofiary

17 maja 2010

DEWIACJE I PATOLOGIE SEKSUALNE

Akt seksualny to zespół uporządkowanych reakcji i czynności seksualnych, które zawierają się między fazą wspólnego pobudzenia a fazą satysfakcji seksualnej.

W przypadku występowania zaburzeń zachowań seksualnych, wykraczających poza normę, ich położenie stanowi kontinuum pomiędzy dwoma fazami.

Zachowanie dewiacyjne może wywołać specyficzny proces poczucia satysfakcji seksualnej, wynikającej z dostarczania specyficznych bodźców, w tym takich, które wynikają z patologicznych zachowań człowieka

Granice normy seksualnej:

W ujęciu klinicznym określenie „normy seksualnej” jest rozpatrywana w trzech aspektach:

• Norma optymalna - obejmuje akty płciowe, które z indywidualnego i społecznego punktu widzenia są godne propagowania i powinny być wkomponowane w proces wychowania i edukacji. Obejmuje poza kwestią psychiczną i biologiczną również społeczną rolę aktu płciowego, skłaniającą się do funkcji prokreacyjnej

• Norma akceptowana - są to modele współżycia płciowego, które nie spełniają wymogów normy optymalnej, ale wkomponowują się w rozwijanie więzi między partnerami

• Norma tolerowana - są to praktyki seksualne, które ze względu na dobór partnerów stwarzają ograniczenia i nie prowadzą do nawiązywania trwałych więzi międzyludzkich, nie mają one charakteru bezwzględnie patologicznego (np. rozwiązłość)

Normalne zachowania seksualne to takie, które zdaniem Imielińskiego realizują wszystkie trzy funkcje:

- biologiczną (może służyć prokreacji)

- psychologiczną (satysfakcja partnerów)

- społeczną (akt seksualne służy pogłębianiu więzi międzyludzkich)

Zaburzenia seksualne:

- nie są one postrzegane w kategorii chorób, zaś szczególnie istotne są skutki społeczne i psychologiczne tych zachowań

- do zachowań modyfikujących model optymalnego zachowania seksualnego zalicza się nerwicę seksualną, dewiację seksualną i zboczenie

Nerwica seksualna:

- jej istotą jest neurotyczny mechanizm zachowania,

- zaburzenie, które ogranicza spełnienie powyższych trzech funkcji aktu płciowego

- nie ma podłoża organicznego

- przejawia się w zachowaniach jako neurotyczny nawyk seksualny

- może pojawić się nerwicowa postawa seksualna (wobec siebie , partnerów, życia seksualnego), nerwicowe zaburzenie reakcji seksualnej, nerwicowe zaburzenie przeżyć emocjonalnych

Dewiacja seksualna:

- może wyrażać się jako nietypowe odchylenie co do zachowań seksualnych, wyrażanych np. transseksualizmem (niezgodność cech biologicznych z nastawianiem psychicznym do swojej płci)

- inną kategorią dewiacji są odchylenia seksualne w zakresie obiektu wywołującego pobudzenie seksualne, np. fetyszyzm, narcyzm, zoofilia, pedofilia

- odchylenia w zakresie sposobu realizowania praktyk seksualnych, obejmują: sadyzm, masochizm, ekshibicjonizm, oglądactwo

- u niektórych osób może występować współistnienie zachowań seksualnych utrzymywanych w normie oraz dewiacji seksualnych

Zboczenie (perwersje):

- zjawiska pojawiające się w historii, co do których zmienia się stopień społecznej tolerancji, niekiedy zostają uznane za dewiacje lub patologie seksualną

- perwersje polegają na odchyleniach w zakresie popędu seksualnego i jego obiektu, w zakresie nieprawidłowego sposobu realizacji tego popędu

- trudno wykazać jednoznacznie kryteria oceny dlatego ważny jest kontekst społeczny w jakim zboczenie przejawiło się

- zachowania patologiczne to te, które są związane z krytyczną reakcją partnera i brakiem jego akceptacji wobec danego zachowania, wówczas gdy szkodzą zdrowiu lub naruszają porządek społeczny

- są to sytuacje, w których dewiacyjna forma zaspokojenia popędu płciowego stała się dewiacją lub jedyną formą seksualnego funkcjonowania człowieka.

---