Podstawowe pytania w badaniach nad spostrzeganiem społecznym.

- w jaki sposób tworzymy wyobrażenia innych ludzi

- w jaki sposób wyciągamy wnioski ich dotyczące

Źródła informacji o innych (w sytuacji potocznej komunikacji i w innych sytuacjach niż potoczne np. badania psychologicznego).

• zachowania niewerbalne (takie jak mimika i ruchy ciała)

• pierwsze wrażenie

• cechy fizyczne np. atrakcyjność

• język, to co ludzie mówią

• sposób wysławiania się

• sposoby którymi komunikują niewerbalnie

Pojęcie komunikacji niewerbalnej (intencjonalnej i nieintencjonalnej).

Komunikacja niewerbalna - to sposób, w jaki ludzie komunikują intencjonalnie bądź nie intencjonalnie, bez słów. Służy ona przede wszystkim wyrażaniu emocji, przenoszeniu postawy, informowaniu o cechach osobowości oraz ułatwianiu komunikacji werbalnej.

Komunikacja niewerbalna;

- intencjonalna; jest to komunikacja za pomocą gestów oraz symboli. Służą one świadomej wymianie informacji. [charakter zamierzony]

- nieintencjonalna; ma charakter niezamierzony, lecz w pełni informująca otoczenie o stanie nadawcy, o jego samopoczuciu oraz stanie emocjonalnym

Wskaźniki niewerbalne (elementy niewerbalnego języka).

gniewu, szczęścia, smutku, strachu, niesmaku, zdziwieni.

Czy mimika wyrażająca główne emocje jest uniwersalna - jak badano ten problem?

Darwin badał tę kwestię i stwierdził, że podstawowe emocje przenoszona za pomocą wyrazu twarzy są uniwersalne- wszyscy ludzie wszędzie wyrażają (lub kodują) te emocje w ten sam sposób i wszyscy potrafią zinterpretować (czy zdekodować) je z jednakową dokładnością (bo są gatunkowo specyficzne, ewolucyjne, gwarantują przetrwanie).

Czy tak jest rzeczywiście? Odpowiedź brzmi tak dla sześciu głównych emocji: gniewu, szczęścia, zaskoczenia, strachu, niesmaku i smutku.

Przeprowadzając szczególnie dobrze zaprojektowane badanie, Paul Ekman i Walter Friesen pojechali na Nową Gwineę, gdzie przebadali zdolność do odczytywania emocji u Fore, niepiśmiennego plemienia, które dotychczas nie miało kontaktów z cy­wilizacją zachodnią. Opowiedzieli członkom Fore wydarzenie z emocjo­nalnym kontekstem, a następnie pokazali im fotografie Amerykanów i Amerykanek wyrażających te sześć emocji; zadaniem badanych było do­pasować mimikę do opowiadań. Fore byli równie dokładni jak ludzie z kręgu kultury Zachodu. Badacze poprosili następnie członków plemie­nia o zademonstrowanie wyrazów twarzy, które by odpowiadały opo­wiedzianych historiom. Kiedy wykonane wówczas fotografie pokazano amerykańskim współpracownikom, również prawidłowo zostały odczyta­ne. Istnieje więc przekonywający dowód na to, że zdolność do interpreto­wania przynajmniej sześciu głównych emocji jest zdolnością międzykulturową — cechą człowieka, a nie wytworem kulturowego doświadczenia.

Kulturowe reguły ujawniania emocji tj. odzwierciedlania ich na twarzy i w zachowaniu - przykłady różnic (kobiety - mężczyźni, Japonia - zachód).

Ekman i Friesen sądzą, iż reguły ujawniania emocji są specyficzne dla każdej kultury i dy­ktują, jaki rodzaj ekspresji emocjonalnej można okazywać.

Amerykańskie normy kulturowe zabraniają mężczyznom ujawniania takich przejawów emocji, jak smutek lub płacz, podczas gdy kobiety mogą to czynić.

W Ja­ponii tradycyjne reguły kulturowe zakazują kobietom prezentowania sze­rokiego, niepohamowanego śmiechu; japońskie kobiety będą często skrywały swoje uśmiechy za zasłoną rąk, podczas gdy w kul­turach zachodnich kobiety mogą — a nawet są do tego zachęcane — śmiać się otwarcie i często. Kulturowe reguły odzwiercied­lania emocji, które kierują niewerbalną ekspresją Japończyków, są zadzi­wiająco odmienne od reguł zachodnich. Japońskie normy skłaniają ludzi do pokrywania negatywnych wyrazów twarzy uśmiechami i śmiechem, a generalnie, do rzadszego wykorzystywania ekspresji twarzy niż na Za­chodzie. To niewątpliwie leży u podłoża zachodniego stereotypu, według którego Azjaci są niezbadani i trudni do odczytania.

Kiedy odkodowywanie mimiki może być trudne?

Sytuacja jest trudniejsza niż by się wydawało, ponieważ często ujawniamy mie­szaninę emocji. Podczas gdy jedna część twarzy rejestruje jakąś emocję, druga odzwierciedla inną.

• jest to ten rodzaj ekspresji który można ujawnić, jeśli ktoś powie nam coś wstrząsającego i niewłaściwego- odczuwa się wtedy niesmak z powodu treści informacji oraz gniew że to się usłyszało. ( wyrażamy 2 emocje jednocześnie na twarzy).

Mieszanina emocji jest trudniejsza do odkodowania niż podstawowe wyrazy twarzy.

Istnieją również tzw. mikroekspresje: bardzo szybko zmieniające się wyrazy twarzy, które odbieramy i interpretujemy - często nieświadomie, ale trafnie.

Pojęcie emblematu.

Takie niewerbalne gesty, które są w danej kulturze dobrze zdefiniowane ;mają zwykle swoje bezpośrednie słowne odpowiedniki. Nie są one uniwersalne, każda kultura wypracowuje swoje własne emblematy, które nie są rozumiane przez ludzi z innych kręgów kulturowych.

Wyjaśnij pojęcie wielokanałowej komunikacji niewerbalnej.

Nietypowa jest sytuacja, która by zawierała jedną znaczącą przesłankę sygnalizującą właściwą odpowiedź. Przydatna informacja jest ujawniana wieloma kanałami. Ułatwia to pracę oso­bie, która je interpretuje: jeżeli nie dostrzeże sygnałów wzrokowych, to może uchwycić ton głosu lub niezwyczajną gestykulację, by dojść do sformułowania właściwego sądu.

Kanały komunikacji niewerbalnej

1. Mimiczne wyrazy emocji

2. Inne kanały komunikacji niewerbalnej.

3. Wielokanałowa komunikacja niewerbalna.

4. Różnice płciowe w komunikacji niewerbalnej.

Profil wrażliwości niewerbalnej Rosenthala.

Robert Rosenthal wraz z kolegami rozpoczął badania tych zagadnień od udoskonalenia opracowanego przez siebie tzw. profilu wrażliwości niewerbalnej (PONS: Profile of Nonverbal Sensitivity). Jest to zestaw dwu sekundowych klipów, nagranych na taśmie wideo, które prezentują niewerbalne zachowania pewnej kobiety, np. wyrazy twarzy (Rosenthal, Hali, DiMatteo, Rogers, Archer, 1979), zadaniem badanych jest zaś odpowiedzieć na pytania zadawane im na jej temat. Dla każdej scenki widz dokonuje wyboru między dwoma możliwymi opisami tego, co owa kobieta odczuwa lub robi — krytykuje kogoś za to, że się spóźnił, lub rozmawia z kimś o śmierci przyjaciela. Prawidłową odpowiedź stanowi sama scenka odgrywana przez aktorkę na filmie (np. śmierć przyjaciela). Rosenthal i jego współpracownicy (1979) pokazywali te nagrania setkom ludzi na całym świecie i stwierdzili zastanawiające dużą dokładność odpowiedzi.

Kto - ekstrawertycy niż introwertycy sprawniej interpretują zachowania niewerbalne innych ludzi?

ekstrawertycy

Czy potrafimy rozpoznawać kłamstwo i oszustów?

Nasza trafność jest wyższa niż losowa; to znaczy, mamy rację częściej niż wówczas, gdybyśmy po prostu rzucili monetą, by określić, kto kłamał. Ogólnie jednak zdolność ludzi do odkrywania oszustwa nie jest szczególnie wysoka. Mamy tendencję do wyjaśniania wątpliwości na korzyść innych, do zakładania, że mówią prawdę.

Co kłamcy kontrolują lepiej - wyraz twarzy czy głos i ruchy ciała? Problem z wykrywaniem kłamstwa jest trudny nie tylko sam w sobie; mamy także skłonność do poszukiwania wskazówek w niewłaściwym miejscu, szczególnie w twarzy. Twarz nie jest na tyle dobrym kanałem, by się na nim koncentrować; kłamcy wiedzą, w jaki sposób kontrolować spojrzenie i mimikę, by wyglądać na szczerych. Badania wskazują, iż kłamstwo najlepiej rozpoznać na podstawie kombinacji sygnałów pochodzących z ruchów ciała i zmian w głosie, przy całkowitym zignorowaniu tych, które są zawarte w kanale mimicznym.

Na jakiej podstawie (tj. jakich informacji: mimiki, gestów postawy ciała, głosu) można najskuteczniej rozpoznawać kłamstwo? Zwracajmy uwagę na ruchy ciała i zmiany w głosie, zignorujmy mimikę, ponieważ można ją kontrolować

Różnice płciowe w komunikacji niewerbalnej (rozumienie wskazówek niewerbalnych oraz wyrażanie uczuć w języku niewerbalnym). Jeśli w odpowiedzi na oba pytania wskażesz na kobiety, to masz rację. Wielka liczba badań dowodzi, że jeśli chodzi o zachowania niewerbalne, kobiety wypadają lepiej — zarówno przy czytaniu (odcyfrowywaniu komunikatów niewerbalnych), jak i przy nadawaniu (niewerbalnym zachowywaniu się w taki sposób, by inni mogli je łatwo zrozumieć; Hali, 1984). Szczególnie dobrze są zbadane różnice w interpretowaniu takich przesłanek. W jedenastu różnych krajach, łącznie ze Stanami Zjednoczonymi, stwierdzono, że kobiety lepiej rozumiały zachowania niewerbalne (Hali, 1979; Rosenthal, DePaulo, 1979). Istnieje tu jednak, jak w większości reguł, wyjątek. Choć kobiety przeważają nad mężczyznami w odcyfrowywaniu niewerbalnie przekazywanej informacji, gdy nadawca mówi prawdę, to tracą swoją przewagę, gdy kłamie. Rosenthal i DePaulo (1979) stwierdzili, iż kobiety były bardziej skłonne przyjąć kłamstwo za prawdę, zakładając, że jeśli Sam mówi, iż lubi Jill, to z pewnością tak musi być. Mężczyźni bardziej polegali na przesłankach niewerbalnych, które sugerowały, że ktoś nie mówi prawdy — wiedzieli, że Sam wcale nie lubi Jill aż tak bardzo, jak twierdzi. Odkrycie to jest zaskakujące, ponieważ — generalnie rzecz biorąc — kobiety' mają znaczną przewagę w odczytywaniu wskaźników niewerbalnych. Dlaczego więc wydają się tracić swoją zdolność, gdy odcyfrowują komunikaty zawierające kłamstwo? Rosenthal i DePaulo (1979) sugerują, iż kobiety są uprzejmiejsze niż mężczyźni. Potrafią odczytywać wskaźniki niewerbalne, łącznie z takimi, które informują, iż dana osoba kłamie. Jednak uprzejmie słuchając kłamliwego stwierdzenia, przestają korzystać z tej umiejętności i przyjmują je za prawdziwe.

Teoria roli społecznej - co zakłada?

teoria mówiąca, że różnice płciowe pojawiające się w zachowaniu społecznym wynikają ze społecznego podziału pracy pomiędzy płciami; podział ten prowadzi do różnic w oczekiwaniach wobec ról płciowych i umiejętności związanych z płcią, które określają różnice w społecznych zachowaniach kobiet i mężczyzn

Jak teoria roli społecznej wyjaśnia różnice w społecznych zachowaniach kobiet i mężczyzn?

Poziom zniewolenia kobiet a ich uprzejmość i grzeczność - badania Judith Hull. Jeśli kobiety z powodu swoich ról społecznych kierują się bardziej niż mężczyźni uprzejmością przy odczytywaniu wskaźników niewerbalnych, to ich uprzejmość powinna być szczególnie wyraźna w tych kulturach, w których są one najbardziej uciskane. Dokładnie to stwierdziła Judith Hali (1979) w przeprowadzonym przez siebie międzykulturowym studium nad zachowaniem niewerbalnym. Po pierwsze, sklasyfikowała każdy z jedenastu krajów pod względem stopnia uzależnienia kobiet, opierając się na danych statystycznych dotyczących liczby studiujących kobiet i powszechności organizacji kobiecych w danym kraju. Obserwowała następnie, jaka jest skłonność kobiet w każdym z tych krajów do zachowania się według wzorca uprzejmości w trakcie odkodowywania niewerbalnych zachowań, to jest koncentracji na tych przesłankach niewerbalnych, które przenoszą to, co ludzie chcą, by inni zobaczyli, a ignorowania tych, które ujawniają prawdziwe ich uczucia. Okazało się, iż tendencja do okazywania uprzejmości była szczególnie wyraźna w tych kulturach, w których kobiety są najbardziej uciskane. Ustalenie to jest zgodne z interpretacją zachowań w aspekcie roli społecznej, w myśl której im większe zniewolenie, tym większa umiejętność przystosowania i grzeczność.

……………….

Wyjaśnij pojęcie UTO.

UTO - schematy które ludzie stosują, by pogrupować różne rodzaje cech osobowości. Teorie te składają się z naszych własnych przekonań o zasadach współwystępowania cech osobowości(np. jeśli ktoś jest pomocny to jest też szczery)

Czemu służą UTO?

Dwa najważniejsze wymiary, sposoby syntetyzowania informacji, funkcjonujące w ramach ukrytych teorii osobowości (UTO).

1. Kulturową: warstwa wspólna nam wszystkim, wiedzę o powiązaniach między cechami nabywamy w procesie socjalizacji. O powiązaniach tych dowiadujemy się już podczas uczenia się języka. Znaczenie semantyczne słów - słysząc od rodziców jacy są ludzie (o ich cechach narodowościowych), poznajemy stereotypy (piękna księżniczka = dobra; brzydka wiedźma = zła); stereotypy ułatwiają nam życie.

2. Indywidualną: nabywamy w toku indywidualnych doświadczeń z innymi ludźmi. Na bazie doświadczeń określamy określone typy osobowości, np. otyły wujek jest dobry, troskliwy. Koncepcja ludzkiej natury: ktoś, kto ma cechę X, ma też cechę Y, ale nie ma cechy Z (np. ruda Lucyna z przedszkola nas szczypała, po latach naszą szefową zostaje pani Lucyna, która jest ruda - od razu przypomina nam się Lucyna z przedszkola, stwierdzamy, że szefowa będzie złośliwa. Zachowujemy się wobec niej ostrożnie. Dużo czasu zajmie nam przekonanie się do niej.) Zjawisko samospełniającego się proroctwa: jeśli założymy, że ktoś ma jakąś cechę, to determinuje nasze zachowanie wobec niego, co z kolei determinuje zachowanie tej osoby i w rezultacie spełnia się proroctwo.

Czy różne kultury mają różne wyobrażenia typów osobowości (czy są dla tych typów uzgodnione terminy językowe - jakie)?

kulturowe ukryte teorie osobowości wpływają na sposób w jaki ludzie postrzegają innych., tworzą wyobrażenia. Ponadto ogromne znaczenie ma język, zgodnie z argumentem Whorfa, że wpływa on na sposób w jaki myślimy o świecie. UTO są też zależne od indywidualnych doświadczeń tzn. utożsamiamy piękno z dobrem, a ktoś inny z zarozumiałością, jest to tzw. idiosynkratyczność.

Zależność treści UTO od kultury (np. „typ artysty” w kulturze zachodu).

Ukryta teoria osobowości pozwala wyciągnąć wnioski o ludizach na podstawie niewielkiej porcji informacji i budować obszerne i wewnętrzne spójne obrazy drugiego człowieka. Jest mieszaniną doświadczeń indywidualnych lub kulturowych. Ludzie przyswajają sobie określone stereotypy dotyczące zachowania ludzi latami pod wpływem przekazu pokoleniowego, książek, filmów, programów telewizyjnych. Tego typu teorie wyznaczają związki np. między wyglądem zewn., a więc wzrostem, wysokością czoła, kształtem nosa, kolorem włosów, wielkością ust, czy też posiadanymi cechami. Większość stereotypów nie ma realnego uzasadnienia. Niektóre stereotypy mają rzeczywiste uzasadnienie.
Czy wyobrażenia o typach osobowości dotyczą również różnych ról społecznych i zawodowych?

Ukryta teoria osobowości pozwala wyciągnąć wnioski o ludizach na podstawie niewielkiej porcji informacji i budować obszerne i wewnętrzne spójne obrazy drugiego człowieka. Jest mieszaniną doświadczeń indywidualnych lub kulturowych. Ludzie przyswajają sobie określone stereotypy dotyczące zachowania ludzi latami pod wpływem przekazu pokoleniowego, książek, filmów, programów telewizyjnych.

Hoffman stwierdził, że te kulturowe ukryte teorie osobowości wpływają na sposób w jaki ludzie postrzegają innych., tworzą wyobrażenia.

Hipoteza Whorfa.

Ponadto ogromne znaczenie ma język, zgodnie z argumentem Whorfa, że wpływa on na sposób w jaki myślimy o świecie. UTO są też zależne od indywidualnych doświadczeń tzn. utożsamiamy piękno z dobrem, a ktoś inny z zarozumiałością, jest to tzw. idiosynkratyczność.

Czy UTO mogą być idiosynkratyczne i wieść do nieprawidłowych implikacji dotyczących osoby?

UTO są też zależne od indywidualnych doświadczeń tzn. utożsamiamy piękno z dobrem, a ktoś inny z zarozumiałością, jest to tzw. idiosynkratyczność.

…………

Teoria atrybucji - czego dotyczy?

teoria atrybucji: określenie sposobu, w jaki ludzie wyjaśniają przyczyny tak swego zachowania, jak i zachowania innych ludzi

Kto jest twórcą teorii atrybucji, co było przedmiotem jego badań?

Twórcą jest Hider. Przedmiotem badań jest człowiek, któremu przypisuje się określone cechy osobowości, wartości, potrzeby, motywy i zachowania.

Atrybucja wewnętrzna i zewnętrzna - wyjaśnij pojęcia.

Atrybucja wewnętrzna wnioskowanie, że jakaś osoba zachowała się w okr sposóbże względu na swe właściwości, postawy, charakter czy osobowość(dyspozycje).Atrybucja zewnętrzna wnioskowanie, że ktoś zach się w określony sposób ze względu na właściwość sytuacji, w której się znalazł (założenie -większość ludzi zachowało by się podobnie w tej syt (szczególny rodzaj atrybucji zewn=sytuacyjna) Heider stwierdził, że mamy tendencje do stosowania atrybucji wewnętrznej, kosztem zewnętrznej

Jak nasze wyobrażenia o osobie zależą od typu poczynionej atrybucji (na przykładzie Boba strofującego dziecko)?

Nasze wyobrażenia Boba bardzo się różniły w zależności od typu poczynionej atrybucji. Jeżeli atrybucja jest wewnętrzna, wówczas powstanie w nas negatywne wyobrażenie Boba. Czyniąc zaś atrybucję zewnętrzną, nie dowiemy się o nim wiele — ostatecznie, większość rodziców zrobiłaby to samo w podobnej sytuacji.

Wpływ oczekiwań opartych na kategorii na przebieg procesu atrybucji.

oczekiwania oparte na kategorii: oczekiwania dotyczące ludzi, bazujące na cechach grupy, do których te osoby przynależą, na przykład oczekiwanie, że ktoś kocha chodzić na przyjęcia, ponieważ należy do towarzystwa miłośników przyjęć lub żeńskiego kółka studenckiego

Wpływ oczekiwań opartych na obiekcie na przebieg procesu atrybucji.

oczekiwania oparte na obiekcie: oczekiwania wobec jakiejś osoby, bazujące na jej wcześniejszych działaniach, takie jak oczekiwanie, że ktoś w czasie wakacji pójdzie na plażę, ponieważ zwykle chodził na plażę w przeszłości

………………………………….

Podstawowy błąd atrybucji.

podstawowy błąd atrybucji: tendencja do przeceniania czynników wewnętrznych przynależnych do dyspozycji, a niedocenianie roli sytuacji

Pojęcie wyrazistości spostrzeżeniowej.

Wyrazistość spostrzeżeniowa - domniemana ważność informacji, które przykuwają naszą uwagę. Wyrazistość spostrzeżeniową mają dla nas ludzie, a nie sytuacje - na nich skupiamy uwagę i skłonni jesteśmy sądzić, że tylko oni decydują o własnych zachowaniach.
O wyolbrzymianiu roli danej osoby nie decyduje tylko wyrazistość spostrzeżeniowa, ale również heurystyka zakotwiczenia i dostosowania.

Rola wyrazistości spostrzeżeniowej w dokonywaniu atrybucji.

Rola wyrazistości spostrzeżeniowej = informacja, która skupia naszą uwagę: ludzie są skłonni przeceniać przyczynową rolę informacji, która jest wyrazista spostrzeżeniowo - dlaczego popełniamy ten błąd? Bo koncentrujemy uwagę na osobie nie na sytuację (bo ludzie są wyraziści spostrzeżeniowo), a atrybucje podążają śladem uwagi. Dlaczego fakt koncentracji na osobie sprawia, że wyolbrzymiamy wpływ jej cech a nie sytuacji? Bo myślimy „na skróty” ,używając heurystyki zakotwiczenia/dostosowania

Kultura jako przyczyna pojawiania się podstawowego błędu atrybucji.

ludzie w kulturach zachodu są psychologami osobowości spostrzegającymi zachowanie w kategoriach dyspozycji, ludzie kultur Wschodu są psychologami społecznymi - odnoszącymi się do zachowania w kategoriach sytuacyjnych.

Różnica między aktorem a obserwatorem w popełnianiu podstawowego błędu atrybucji (Czy wyjaśniając przyczyny własnych zachowań również nie doceniamy czynników zewnętrznych?)

różnica między aktorem a obserwatorem: tendencja do spostrzegania zachowań innych ludzi jako następstwa ich dyspozycji, podczas gdy swoje własne zachowania tłumaczy się wpływem czynników sytuacyjnych

Naruszeniem prawidłowości reguły funkcjonowania podstawowego błędu atrybucji jest to, iż nie stosuje się ona do naszych własnych atrybucji o nas samych w takim zakresie, w jakim stosuje się do atrybucji dotyczących innych. Podczas gdy częściej spostrzegamy zachowanie innych jako skutek dyspozycji (podstawowy błąd atrybucji), to gdy wyjaśniamy nasze własne zachowanie, czynimy to rzadziej. Nazwano to różnicą między aktorem, a obserwatorem.

Atrybucje w służbie ego - na czym polegają, jaką potrzebą są wywoływane?

Wyjaśnienia, które przypisują sukcesy czynnikom wewnętrznym zależnym od dyspozycji, za niepowodzenia obwiniają czynniki zewnętrzne należące do sytuacji. Dlaczego? Bo lubimy mieć wysoką samoocenę i mamy dostęp do różnych informacji.

Atrybucje obronne - na czym polegają, jaką funkcję pełnią?

atrybucje obronne: wyjaśnienia zachowania, które pozwalają tłumić świadomość tego, że się jest śmiertelnym i podatnym na zranienia. Atrybucje obronne podejmowane są, by zaprzeczyć temu, że złe rzeczy mogą się przytrafić także nam, są one wyjaśnieniami chroniącymi nas przed poczuciem, że możemy zostać zranieni i że jesteśmy śmiertelni.

Rodzaje: nierealistyczny optymizm, wiara w sprawiedliwy świat.

nierealistyczny optymizm-polega na przeświadczeniu ludzi, że rzeczy dobre przydarzą się raczej im, niż ich partnerom, a złe spotkają raczej innych niż ich samych.

wiara w sprawiedliwy świat-forma obronnej tryb gdzie zakłada się, że zło dotyka złych ludzi, natomiast dobro dobrych.(ludzie otrzymują to, na co sobie zasłużyli (-to bardzo niebezpieczne gdyż może powodować wnioskowanie typu ofiary gwałtu i maltretowania są same sobie winne, bo złe rzeczy zdarzają się tylko złym ludziom)

Obwinianie ofiary jako rodzaj atrybucji - na czym polega z jakim rodzajem atrybucji obronnej wiąże się?

Obwinianie ofiary (blaming the victim) - skłonność do obwiniania ludzi za to, że są ofiarami (formułowanie atrybucji dyspozycyjnych), zazwyczaj motywowana pragnieniem, aby świat okazał się sprawiedliwy. skłonność do obwiniania ludzi (dokonywania atrybucji z dyspozycji) za to, że stają się ofiarami, a motywowana głównie przez pragnienie.

Niedokładność naszych wyobrażeń o osobach, które poznajemy i wiara w precyzję tych wyobrażeń.

Gdy dokonujemy atrybucji, to naszym celem jest uzyskanie możliwości zrozumienia innych i przewidzenia, co zrobią. Jeżeli skutecznie przebrniemy przez złożone poziomy zachowania społecznego, wówczas adekwatnym wnioskiem wyjaśniającym powód, dla którego Jake źle się wobec nas zachował, będzie stwierdzenie, iż czuje się niepewnie i dlatego zachowuje się agresywnie w biurze (mimo że jest odprężony i uprzejmy w domu). Zyskujemy w ten sposób dobrą podstawę do przewidywania, co Jake może zrobić w przyszłości — niezależnie od tego, gdzie go spotkamy

Dlaczego wyobrażenia dotyczące innych są błędne - rola podstawowego błędu atrybucji i UTO.

Tworząc prywatne teorie osobowości popełniamy wiele błędów. Pierwszy wynika z dostrzegania związków przyczynowo - skutkowych między elementami jakiegoś wydarzenia a danym zachowaniem. Np. obserwując kogoś zauważamy, że jest zdenerwowany uczestnicząc w jakimś posiedzeniu. Zauważamy więc jego zdenerwowanie spowodowane właśnie tym zebraniem. Choć przyczyna może mieć inną podstawę. Nie mamy możliwości obserwacji wszystkich sytuacji, w których może się pojawiać źródło zachowania. Inny błąd wynika z uzasadnienia sukcesów i porażek w zależności od tego kogo one dotyczą. Istnieje generalna tendencja do uzasadniania sukcesów innym tym, co dzieje się na zewnątrz. Najczęściej uzasadniamy je w ten sposób, że np. nasz znajomy ma dobre układy, sprzyjała mu sytuacja. Zaś, gdy uzasadniamy własne sukcesy obowiązuje inna zasada. Wówczas podkreślamy własne przymioty, pracowitość, inteligencję.
Odwrotnie zaś postępujemy, gdy szukamy przyczyn niepowodzenia. Jeżeli dotyczą one kogoś innego, a nie nas, wówczas mówimy, że ten ktoś jest głupi, że nie umie przewidywać, że nie zna przepisów. Gdy zaś niepowodzenia dotyczą nas samych, wtedy przyczyn szukamy na zewnątrz i powiadamy, że nie mamy szczęścia.

………………..

Ja poznawane i Ja poznające w ujęciu W.Jamesa.

William James - dualizm Ja:

1. Ja „poznawane” (książka) współcześnie: pojęcie Ja ( = definicja Ja), czyli zawartość naszego Ja, spostrzegane przez nas własne myśli, przekonania i cechy osobowości

2. Ja „poznające” (czytelnik, aktywny odbiorca informacji, który je przetwarza) współcześnie: świadomość

1) + 2) => poczucie tożsamości

Rola społecznych relacji w definiowaniu naszego Ja wg W. Jamesa

James podkreślał znaczenie relacji społecznych dla naszej definicji Ja: „człowiek ma tyle społecznych Ja, ile jest jednostek, które go rozpoznają i które noszą w swoich umysłach jakiś jego obraz

Pojęcie Ja - wyjaśnij.

Pojęcie Ja: zawartość naszego Ja, to znaczy spostrzegane przez nas nasze własne myśli, przekonania i cechy osobowości

Ja „poznawane" określa się jako pojęcie Ja. początkowo ma ono charakter konkretny (łatwo obserwowalne cechy - wiek, płeć, hobby), potem coraz bardziej abstrakcyjny, złożony i w większym stopniu odnosi się do cech i stanów psychicznych oraz uwzględnia, jak oceniają na inni ludzie.

Pojęcie Ja kształtowane jest zarówno przez kulturę jak i epokę historyczną:

• Baumeister - dzieje pojęcia Ja na przestrzeni 10 wieków cywilizacji Zachodu:

• późne średniowiecze (XI - XV) - rzadko poddawano się introspekcji, tożsamość ustalona przy narodzinach (pozycja społeczna, płeć, powiązania rodzinne)

• XVII w. - purytanie i ich przekonanie o predestynacji do dostąpienia zbawienia lub potępienia => poszukiwali wewnątrz siebie wskazówek, aby rozpoznać swoje przeznaczenie => wzrost samoświadomości + pojawienie się pojęcia wewnętrznego, ukrytego Ja

• Dorothy Lee - analiza pojęcia Ja w kulturze Indian Wintu z Kalifornii Pn: nie znali poczucia Ja, jako odrębnej istoty; Ja było osadzone w szerszej grupie społecznej („Ja w społeczności”). Ja nie miało wyraźnych granic, zlewało się z otoczeniem („jesteś w ładne paski sukni”)

• na pocieszenie: tak więc tylko u nas na Zachodzie i w łuni yłropejskij:) Ja jest miarą wszystkich rzeczy

Pojęcie świadomości. Świadomość to Ja „poznające". Ja „poznające" i Ja „poznawane" łączą się, tworząc spójne poczucie tożsamości

Czy małpy człekokształtne mają poczucie Ja?

Świadomość własnego Ja jest wspólna dla ludzi i małp człekokształtnych; jest nabywana w wieku około 2 lat

Kiedy większość dzieci (ok. 75 %) rozpoznaje siebie w lustrze?

Lewisa i Brooksa test czerwonego barwnika na nosie małych dzieci => pomalowanego nosa dotykało 75% dzieci w wieku 21 - 25 mies., a tylko 25% dzieci w wieku 9 - 12 mies.

Zależność pojęcia Ja od kultury (Średniowiecze, purytanie, Indianie Wintu).

Pojęcie Ja kształtowane jest zarówno przez kulturę jak i epokę historyczną:

• Baumeister - dzieje pojęcia Ja na przestrzeni 10 wieków cywilizacji Zachodu:

• późne średniowiecze (XI - XV) - rzadko poddawano się introspekcji, tożsamość ustalona przy narodzinach (pozycja społeczna, płeć, powiązania rodzinne)

• XVII w. - purytanie i ich przekonanie o predestynacji do dostąpienia zbawienia lub potępienia => poszukiwali wewnątrz siebie wskazówek, aby rozpoznać swoje przeznaczenie => wzrost samoświadomości + pojawienie się pojęcia wewnętrznego, ukrytego Ja

• Dorothy Lee - analiza pojęcia Ja w kulturze Indian Wintu z Kalifornii Pn: nie znali poczucia Ja, jako odrębnej istoty; Ja było osadzone w szerszej grupie społecznej („Ja w społeczności”). Ja nie miało wyraźnych granic, zlewało się z otoczeniem („jesteś w ładne paski sukni”)

• na pocieszenie: tak więc tylko u nas na Zachodzie i w łuni yłropejskij:) Ja jest miarą wszystkich rzeczy

Wymień cztery drogi dochodzenia do wiedzy o sobie samych.

1. introspekcja - spoglądanie w swoje wnętrze i badanie własnych myśli, uczuć i motywów;

2. obserwacja własnego zachowania

3. schematy Ja - oparte na naszych przeszłych doświadczeniach zorganizowane struktury wiedzy o nas samych, które pomagają nam zrozumieć, wyjaśnić i przewidzieć własne zachowanie

4. interakcja społeczna

Ja odzwierciedlone (Cooley - 1902) - spostrzeganie siebie oczami innych ludzi i włączanie ich opinii do własnego pojęcia Ja

………………..

Wyjaśnij pojęcie introspekcji.

introspekcja - spoglądanie w swoje wnętrze i badanie własnych myśli, uczuć i motywów;

Czy często myślimy o sobie samych?

tylko 8% zarejestrowanych myśli osób badanych dotyczyło Ja (znacznie częściej pojawiał się „brak myśli”)

Jak badano związek między samoświadomością a zachowaniem moralnym - czy samoświadomość wpływa na zachowania moralne?

teoria samoświadomości (Duval, Wicklund) - kiedy człowiek koncentruje uwagę na sobie samym, zaczyna oceniać własne myśli i zachowanie i porównywać je ze swymi wewnętrznymi normami, oczekiwaniami i wartościami. Jeżeli jest między nimi rozbieżność - zmieniamy nasze zachowanie, aby było zgodne z normami. Jeżeli zrobić tego niepodobna - pozostawanie w stanie samoświadomości będzie przykre (dysonans poznawczy), wskutek czego uciekamy czem prędzej.

Diener i Wallbom test przeraźliwie trudny i idealne warunki do oszukiwania. Samoświadomi (lustro i odgrywanie ich własnego głosu) - oszukiwało 7%; gr. kontrolna - 71%.

Pryor w stanie samoświadomości dokonujemy trafniejszych diagnoz swoich uczuć i cech charakteru.

Znacznie trudniej poznać przyczyny naszych zachowań i uczuć, które mogą pozostawać nieświadome. Oceny ludzi w tym względzie często są nietrafne.

Czy w drodze introspekcji zawsze możemy określić właściwe przyczyny naszego zachowania, uczuć i sądów?

Introspekcyjna analiza naszych przeszłych działań i obecnych myśli nie zawsze prowadzi do trafnej odpowiedzi na pytanie, dlaczego odczuwamy to, co odczuwamy.

Co to są teorie przyczynowości i do czego służą?

teoria przyczynowości: teoria dotycząca przyczyn naszych uczuć i zachowań; wiele z tych teorii przyswajamy sobie z kultury, w której żyjemy (np. „rozstania sprzyjają uczuciu")

Stosujemy je kiedy usiłujemy dojść do przyczyn naszych uczuć, sądów i działań.

Przedstaw zjawisko zmiany postawy spowodowanej wyszukiwaniem przyczyn własnych uczuć względem danej osoby (przyjaciela, partnera).

Zmiana postawy spowodowana wyszukiwaniem przyczyn: zmiana postawy będąca konsekwencją zastanawiania się nad przyczynami własnych postaw; ludzie zakładają zgodność swoich postaw z przyczynami, które wydają się wiarygodne i są łatwe do zwerbalizowania

Timothy Wilson stwierdził jednak ostatnio, że analizowanie przyczyn naszych uczuć nie zawsze jest najlepszą strategią i w istocie może daną sprawę pogorszyć (Wilson, 1990; Wilson, Dunn, Kraft, Lisie, 1989; Wilson, Hodges, 1992). Problem polega na tym, że ponieważ trudno jest stwierdzić dokładnie, dlaczego mamy w związku z czymś takie, a nie inne odczucia, znajdujemy sobie powody, które brzmią wiarygodnie i które łatwo przychodzą nam na myśl (to jest powody dostępne w naszej pamięci; patrz rozdz. 4). Powody sprawiające wrażenie wiarygodnych i zarazem dostępne nie muszą być jednak prawdziwe. Co gorsza, możemy przekonać siebie, że są one właściwe, i w konsekwencji zmienić nasze uczucia tak, by do nich pasowały.

Oczywiście trudno jest rozstrzygnąć, która z postaw jest właściwa — pozytywne uczucia, które miałeś przed analizowaniem przyczyn, czy negatywne, które masz potem. Stwierdziliśmy jednak, że nie należy zbytnio ufać postawom wyrażanym zaraz po analizowaniu przyczyn. Kiedy ludzie podejmują na ich podstawie decyzje, żałują potem własnych wyborów (Wilson, Lisie, Schooler, Hodges, Klaaren, LaFleur, 1993). Dlaczego? Trudne do nazwania determinanty twoich uczuć (na przykład to „coś", co ma w sobie dziewczyna, którą kochasz) nie znikają i mogą wpływać na nie w przyszłości. Tak więc, jeśli poprzestaniesz na przyczynach, które łatwo jest ująć w słowa (powiedzmy, że ty i twoja dziewczyna macie odmienne doświadczenia życiowe), możesz zachować się w sposób, którego później będziesz żałował — na przykład zrywając z nią

Ograniczenia introspekcji jako sposobu poznawania siebie.

Introspekcja może rodzić problemy dwojakiego rodzaju. Trudno jest za jej pomocą dociec, dlaczego odczuwamy to, co odczuwamy, a próbując tego, możemy wmówić sobie uczucia oparte jedynie na tym, co nam przychodzi na myśl i jest łatwe do zwerbalizowania. . „W porządku — możesz pomyśleć — być może, rozwiązaniem jest po prostu nie wdawać się za bardzo w introspekcję". Musimy jednakże przestrzec przed próbami jej unikania. Jeżeli bardzo starasz się nie myśleć o pewnych rzeczach, te wysiłki mogą przynieść skutki przeciwne do zamierzonych, sprawiając, że to, co usiłowałeś wyprzeć ze świadomości, będzie absorbowało cię jeszcze bardziej.

…………………

Co głosi teoria spostrzegania siebie (Daryla Bema)?

gdy nie jesteśmy pewni naszych postaw i uczuć (gdy wskazówki wewnętrzne są słabe), lub są one niejednoznaczne, wnioskujemy o nich obserwując własne zachowanie i sytuację, w której się ono pojawia (wskazówki zewnętrzne)

Czy robienie „zadowolonej miny” może w istocie wpływać na poziom odczuwanego przez nas zadowolenia?(Co głosi hipoteza mimicznego sprzężenia zwrotnego?)

hipoteza sprzężenia zwrotnego - własny wyraz mimiczny może determinować emocję, która jest doświadczana

Wyjaśnij pojęcia:

a)motywacja wewnętrzna- angażowanie się w działanie, gdyż sprawia nam ono przyjemność bądź wzbudza nasze zainteresowanie

b)motywacja zewnętrzna- angażowanie się w działanie wskutek zewnętrznych nacisków lub dla zewnętrznych korzyści

c)efekt nadmiernego uzasadnienia- Niestety bywa, że jeśli dodamy dla danej czynności zewnętrzne uzasadnienie, osłabia ono motywację wewnętrzną - tracimy początkowe zainteresowanie (jak wtedy, gdy zaczynasz studiować).

To spostrzeganie swojego działania jako wywołanego przekonującymi czynnikami zewnętrznymi i niedocenianie wagi czynników wewnętrznych

Jak program nagradzania wpływa na poziom wewnętrznej motywacji do działania (na przykładzie eksperymentu D.Greena,B.Sternberg, M.Leppera)?

Green, Sternberg, Lepper nauczyciele klas 4. i 5. podarowali dzieciom nowe gry matematyczne - mierzono czas używania gier przez dzieci. Po 2 tyg. wprowadzono program nagradzania dzieci za bawienie się grami (motywacja zewnętrzna) - czas użytkowania gier wydłużył się. Gdy wycofano nagradzanie, użytkowanie gier drastycznie spadło, poniżej poziomu wyjściowego (efekt nadmiernego uzasadnienia).

Jak pomagać dzieciom w zachowaniu motywacji wewnętrznej (czytam bo lubię a nie dlatego, że dostanę pizzę), gdy nagrody są wszechobecne ?

Co możemy zrobić by ochronić motywację wewnętrzną przed zagrożeniami płynącymi z systemu nagród?

1. efekt nadmiernego uzasadnienia występuje tylko wtedy, gdy pierwotne zainteresowanie działaniem było faktycznie duże (jeśli dziecko nigdy nie lubiło czytać książek, nagradzanie go za przeczytanie „Wojny i pokoju” na pewno nie zaszkodzi)

2. bezpośrednia interwencja lub trening mogą uodpornić dzieci (i przypuszczalnie dorosłych) na destrukcyjny wpływ nagród exp: Beth Hennessey i Zbikowski - uczniowie oglądali „uodparniający” film (o dzieciach zmotywowanych wewnętrznie, które po prostu lubią się uczyć), po czym układały historyjkę do obrazków => dzieci po takim treningu nie straciły inwencji twórczej i koncentrowały się nadal na zadaniu, zamiast na nagrodzie (a mogły pójść na łatwiznę

Rozumienie własnych stanów emocjonalnych w świetle dwuczynnikowej teorii emocji Schachtera.

Schachter - dwuczynnikowa teoria emocji doznajemy emocji wskutek dwufazowego procesu spostrzegania siebie: 1) najpierw doświadczamy pobudzenia fizjologicznego, a następnie 2) poszukujemy dla niego odpowiedniego wyjaśnienia; jeśli przypisujemy to pobudzenie źródłu mającemu naturę emocjonalną - przeżywamy odpowiednią emocję.

By określić przyczynę pobudzenia wykorzystujemy informację zawartą w sytuacji.

Jakie mogą być konsekwencje błędnego określenia przyczyn pobudzenia (partnerka, film czy niestrawność po kukurydzy)?

Błędne określenie przyczyn pobudzenia może nastąpić, gdy możliwa jest więcej niż jedna interpretacja. Niekiedy też najbardziej wiarygodne wytłumaczenie nie jest tym właściwym => przeżywanie emocji fałszywych bądź nadmiernie silnych.

D. Dutton i A. Aron atrakcyjna ankieterka zaczepia mężczyzn:

1. na wiszącym moście (gdy serducho biło im mocniej) => ponad 60% próbowało się umówić ponownie

2. na spokojnej ławce => ok. 30%

Na ogół zachowanie stanowi dobrą wskazówkę do określenia własnych uczuć; czasem jednak dochodzimy do nietrafnych wniosków o nas samych, a zwłaszcza, gdy:

1. oddziaływania zewnętrzne, którym podlega nasze zachowanie, są na tyle zamaskowane, że błędnie sądzimy, iż odzwierciedla ono nasze postawy i uczucia

2. oddziaływania zewnętrzne są tak jaskrawe, że przeceniamy wielkość ich wpływu

3. nie mamy jasności co do przyczyn naszego pobudzenia i w efekcie formujemy fałszywe emocje

………………….

Co to jest schemat Ja?

schematy Ja - oparte na naszych przeszłych doświadczeniach zorganizowane struktury wiedzy o nas samych, które pomagają nam zrozumieć, wyjaśnić i przewidzieć własne zachowanie

Pamięć autobiograficzna

Dużą część naszej samowiedzy stanowią treści pamięciowe dotyczące własnych myśli, postaw, uczuć i zachowań w przeszłości - określane mianem pamięci autobiograficznej. Pamięć ta ulega z czasem zniekształceniom, zapomnieniu i innym zmianom. Tak jak schematy Ja pomagają nam organizować nową informację o nas samych, tak pomagają nam organizować treści pamięciowe o naszych zachowaniach z przeszłości (wpływ schematów na procesy poznawcze).

Teorie dotyczące stałości naszych postaw i zachowań w czasie jako element schematu Ja.

Ross - teoria stałości naszych myśli i uczuć jako składnik schematów Ja ludzie mają milcząco przyjmowane teorie dotyczące tego, w jaki sposób zmieniają się ich myśli i uczucia; teorie te mogą wpływać na pamięć autobiograficzną: gdy próbujemy sobie przypomnieć swoje wcześniejsze przekonanie, najpierw aktualizujemy w pamięci naszą obecną postawę na dany temat. Porównujemy oba stany rzeczy, wyciągamy wnioski o zmienności lub stałości danej postawy w czasie i kategoryzujemy ją jako zmienną lub stałą. Dysponujemy wieloma teoriami na temat stałości postaw i zachowań w czasie. Od trafności tych teorii zależy trafność przypomnień własnych zachowań (pamięć znów w służbie teorii i schematów). A teorie nie zawsze są prawdziwe i mogą prowadzić do zniekształceń w pamięci - wówczas np. nie doceniamy wielkości zmiany jakiejś własnej postawy, bo nasza teoria zakłada jej stałość.

……………..

Czy kontakty społeczne są ważne dla rozwoju pojęcia Ja?

Mead zdolność przyjmowania perspektywy innych osób ma decydujące znaczenie dla rozwoju poczucia Ja; przyjmowanie ocen innych = zrozumienie, że mogą oni spostrzegać rzeczywistość inaczej niż ty i że ich spostrzeganie ciebie jest różne od twojego. Ja odzwierciedlone jest konstruowane w miarę jak przejmujemy opinie innych ludzi o nas.

Gallup - eksperymentując z małpami (znowu) pokazał, że kontakty społeczne są istotne dla rozwoju pojęcia Ja. Szympansy wychowane w grupie rodzinnej rozpoznawały siebie w lustrze (test czerwonego barwnika), szympansy wychowane w izolacji - nie reagowały na odbicie (nie rozpoznawały siebie

Pojęcie Ja odzwierciedlonego.

spostrzeganie siebie oczami innych ludzi i włączanie ich opinii do własnego pojęcia Ja

Teoria porównań społecznych: kiedy dokonujemy porównań i kogo wybieramy do porównań?

poznajemy swoje zdolności i postawy poprzez porównywanie się z innymi ludźmi; (głównie dlatego, że mamy potrzebę poznawania i oceniania siebie, a wielu naszych właściwości nie da się ocenić za pomocą obiektywnych kryteriów).

Kiedy dokonujemy porównań społecznych?gdy brak obiektywnego standardu oceny i nie mamy pewności, jacy jesteśmy pod danym względem exp: Suls i Fletcher - w naukach przyrodniczych standardy są > obiektywne, niż w społecznych => naukowcy - przyrodnicy potrzebowali mniej informacji zwrotnych o swoich badaniach i komentarzy od kolegów. Faktycznie: fizycy i chemicy w swoich artykułach dziękowali przeciętnie 0,5 osobom, psychologowie - 1,2, socjologowie - 2

Porównania społeczne w dół.

czyli z ludźmi, którzy lokują się niżej w zakresie danej cechy lub zdolności; celem jest podniesienie samooceny i poczucia zadowolenia z siebie

porównania społeczne w górę - porównywanie z ludźmi, którzy lokują się wyżej niż my w zakresie jakiejś cechy, mające na celu określenie standardu doskonałości (jaki jest najwyższy poziom)

autoprezentacja - próba zakomunikowania poprzez wypowiedzi, zachowania niewerbalne i działania, kim jesteśmy albo za kogo chcielibyśmy być uważani przez innych

kierowanie wrażeniem - świadome lub nieświadome aranżowanie starannie skonstruowanej prezentacji Ja, która wytworzy u innych określone wrażenie, zgodne z naszymi celami czy potrzebami w interakcji społecznej

ingracjacja schlebianie i wychwalanie jakiejś osoby, często o wyższym statusie i próba wzbudzenia w niej sympatii do siebie (komplementy, przytakiwanie, wyrażanie współczucia…)

promowanie siebie opisywanie własnych talentów i manifestacja swojej wiedzy, w celu wywarcia pozytywnego wrażenia na innych

pławienie się w cudzej chwale dążenie do poprawienia swojego wizerunku przez wiązanie się z ludźmi, którzy odnieśli sukces, mają talent lub są sławni (kibice mawiają „wygraliśmy” i „oni przegrali”)

kreowanie usprawiedliwień dla możliwej porażki (połączenie atrybucji w służbie Ja i kierowania wrażeniem) tworzenie utrudnień, które zmniejszają prawdopodobieństwo sukcesu (alkohol, brak wysiłku lub treningu, nieprzespana noc) lub wymyślanie gotowych usprawiedliwień na wypadek porażki (własna nieśmiałość, zły nastrój, lęk egzaminacyjny, dolegliwości fizyczne) - kreowanie usprawiedliwień może mieć zły wpływ na nasze działanie, faktycznie stając się przyczyną porażki.

---