AMINOGLIKOZYDY
Historia
1944 Streptomycyna - produkcja na masową skalę od lat 50-tych, krok milowy w leczeniu gruźlicy
1957 kanamycyna
1964 gentamicyna
1967 tobramycyna
Nowe: amikacyna & netilmicyna
Etapy i mechanizm działania
biernie łączą się z błoną zewnętrzną bakterii G(-), wypierając jony Ca i Mg z LPS. Tworzą się kanały umożliwiające wnikanie do wnętrza komórki → hiperosmolarność blokuje ich działanie
łączą się nieodwracalnie z podjednostką 30S rybosomu zaburzając syntezę aminokwasów
transport do komórki wymaga nakładu energii uzyskanej w procesach tlenowych i jest zahamowany w warunkach beztlenowych i przy niskim pH
działanie:
bakteriobójczo na G(-): E. coli, Klebsiella, Enterobacter, Proteus, P. aeruginosa, Neisseria, Brucella, Haemophilus
nieliczne beztlenowce (mechanizm niejasny)
streptomycyna, kanamycyna → M. tuberculosis
bakteriostatycznie na MSSA, na paciorkowce (w tym enterokoki) prawie wcale, ale synergizm z β-laktamami
działanie zależne od stężenia w ognisku zakażenia
EFEKT POSTANTYBIOTYKOWY!!! (7-8 h)
Oporność
zmniejszenie powinowactwa podjednostki 30S rybosomu do antybiotyku (streptomycyna)
zmniejszenie transportu antybiotyku do wnętrza komórki bakteryjnej (gronkowce i Pseudomonas)
modyfikacja aminoglikozydów przez enzymy kodowane plazmidowo (najczęściej): 3 acetylotransferazy, 4 adenylotransferazy i 5 fosfotransferaz wykazujących swoistość substratową
Farmakokinetyka
słabo wchłaniają się z przewodu pokarmowego, dobrze po podaniu i.m.; maksymalne stężenie po ok. 2-3 h
słabo wiążą się z białkami, T1/2 = 2 h (ulega zmianie w niewydolności nerek)
słabo przenikają przez błony biologiczne (wyjątki: nabłonek bliższych kanalików nerkowych, śródchłonka i przychłonka ucha)
dobrze ale powoli penetrują do jam ciała i krążenia płodowego; słabo do CSF, gałki ocznej, wnętrza komórek (patrz wyżej)
wchłanianie zwrotne → nefrotoksyczność (gromadzą się w korze nerek), w 99% wydalane są z moczem (filtracja)
model trójkompartmentowy:
faza α - dystrybucja do tkanek (T1/2 15-30 min.)
faza β - filtracja w nerkach (T1/2 1,5-3,0 h)
faza γ - wydalanie z kompartmentu tkankowego, w tym prawdopodobnie z miąższu nerkowego (T1/2 = 35-700 h!)
w przypadku długotrwałego stosowania może dojść do kumulacji i wytworzenia się stężeń przekraczających normę
Stare - produkty Streptomyces griseus
Streptomycyna - toksyczna, szybki rozwój oporności; może działać na enterokoki oporne na nowe aminoglikozydy
gruźlica - nie jako lek podstawowy
dżuma, bruceloza - znaczenie historyczne
tularemia - rzadko; stosuje się gentamicynę, fluorochinolony, tetracykliny
bakteryjne zapalenie wsierdzia - zamiast gentamicyny, z penicyliną
Neomycyna - ototoksyczna i w związku z tym stosowana prawie wyłącznie miejscowo (zakażenia skóry, spojówek; + GKS → zmiany alergiczne). Kiedyś doustnie w niewydolności wątroby, w celu zahamowania procesów gnilnych w jelicie grubym i przed operacjami na jamie brzusznej. ~ Paromomycyna
Kanamycyna - stosowana bardzo rzadko do wyjałowienia przewodu pokarmowego, w ZUM, gruźlicy i encefalopatii wątrobowej; mniej aktywna wobec Serratia i P. aeruginosa
Nowe - produkty Micromonospora
Gentamicyna:
Enterobacteriaceae (lek z wyboru w leczeniu ciężkich zakażeń szpitalnych)
zakażenia tlenowymi pałeczkami jelitowymi dróg moczowych (zwłaszcza oporne na kotrimoksazol i fluorochinolony), jamy brzusznej, posocznice, miejscowo na zakażone rany, oparzenia, dospojówkowo
z ampicyliną, penicyliną lub wankomycyną: zapalenie wsierdzia wywołane przez gentamycynowrażliwe enterokoki lub paciorkowce zieleniące; rzadko w zapaleniu płuc
z ampicyliną (lub wankomycyną w przypadku nadwrażliwości): zapobieganie zapaleniu wsierdzia u osób z grupy dużego ryzyka, przed zabiegami urologicznymi lub na przewodzie pokarmowym
z penicyliną przeciwgronkowcową: zapalenie wsierdzia wywołanego przez S. aureus u przyjmujących narkotyki dożylne
z penicyliną: ciężkie zakażenia spowodowane przez P. aeruginosa, z wyjątkiem zakażenia układu moczowego; zapalenie wsierdzia wywołane przez wrażliwe szczepy Corynebacterium sp.
z wankomycyną i rifampicyną: zapalenia wsierdzia na protezach zastawek serca wywołanego przez CNS
z tobramycyną: bruceloza
z ceftriaksonem: zapalenie wsierdzia wywołane przez paciorkowce wrażliwe na penicylinę
zapalenie opon m-r (śródoponowo) - raczej cefalosporyny III generacji
zapalenie otrzewnej po dializach
Tobramycyna ~ Gentamicyna (prawie pełna krzyżowa oporność) - produkt S. tenebrarius; mniejsza nefrotoksyczność (bez znaczenia klinicznego), bardziej aktywna wobec niektórych szczepów z rodzaju Acinetobacter i P. aeruginosa, mniej wobec enterokoków i prątków; może być stosowana wziewnie w infekcjach dróg oddechowych
Amikacyna - pochodna kanamycyny oporna na większość aminoglikozydaz (mało enzymów inaktywujących), spektrum działania podobne do gentamicyny + prątki, może być stosowana wziewnie w infekcjach dróg oddechowych, zakażeniach E. coli, Klebsiella, Proteus, P. aeruginosa opornych na genta- i tobramycynę, zwłaszcza w zakażeniach szpitalnych. W ciągu ostatnich 10 lat znaczny wzrost oporności.
Netilmicyna ~ Gentamicyna, działa też na szczepy oporne na gentamicynę i tobramycynę, najmniejsza ototoksyczność
Isepamicyna - nie zarejestrowana w Polsce; działa też na gronkowce, wysoka oporność na inaktywację enzymatyczną
Sisomicyna ~ Gentamicyna
Dibekacyna ~ Gentamicyna
Spektinomycyna - aminocyklotiol; stosowana i.m. w leczeniu rzeżączki opornej na penicylinę / u osób uczulonych
inne: framycetyna, kasugamycyna, trospektomycyna
Działania niepożądane ciężkie
Ototoksyczność występuje u 3-14% leczonych, a zaburzenia wrażliwości na tony wysokie występuje nawet u 62% leczonych. uszkodzenie komórek receptorowych nerwu VIII, a także błędnika i ślimaka (gentamicyna, amikacyna i tobramycyna). Stosowane w ciąży uszkadzają n. VIII płodu
Nefrotoksyczność występuje u 5-25% leczonych. Wzrost fosfatazy alkalicznej. Sprzyjają temu: choroby nerek, zasadowy odczyn moczu, długotrwałe leczenie, stosowanie innych leków nefrotoksycznych (gentamicyna).
Porażenie mięśniowe; blokują wejście wapnia do zakończeń presynaptycznych, a przez to hamują uwalnianie acetylocholiny.
Czynniki ryzyka: wiek zaawansowany/dziecięcy, sepsa, wstrząs, długotrwałe stosowanie, stosowanie innych leków nefro-/ototoksycznych, niewydolność nerek, odwodnienie, obniżony poziom albumin lub niedożywienie, uprzednie uszkodzenie słuchu, obniżony klirens aminoglikozydów, zapalenie płuc, choroby wątroby i nerek, hiperkalcemia,
Nefrotoksyczność: gentamicyna > tobramycyna & amikacyna > netilmicyna
Ilość wolnych grup aminowych ~ względna nefrotoksyczność
Szczególna ototoksyczność: gentamicyna, kanamycyna, neomycyna, amikacyna
Działania niepożądane łagodne
reakcje endotoksyczne przy podaniu jednorazowym dużej dawki dobowej → gorączka, sztywność mięśni i spadki ciśnienia tętniczego (rzadko - opisano 130 przypadków)
depresja psychiczna (streptomycyna)
osutka skórna, hipertermia, mroczki przed oczami
bóle stawowe, drżenia mięśniowe
biegunki, nudności, zespół złego wchłaniania (neomycyna, kanamycyna p.o.)
bardzo rzadko zaburzenia hematologiczne (leukopenia, granulocytopenia, eozynofilia)
Przeciwwskazania
nadwrażliwość na aminoglikozydy
ostra niewydolność nerek/wątroby
znaczne upośledzenie słuchu
ciąża (tylko w ostateczności), NIE laktacja
zapalenie, niedrożność jelit, zespół złego wchłaniania (p.o.)
Interakcje
synergizm z β-laktamami, ale mieszanie z penicylinami powoduje ich inaktywację → PODAWAĆ Z OSOBNYCH WKŁUĆ (podobnie: cefalosporyny, amfoterycyna B, heparyna)
potęgują działanie leków blokujących płytkę nerwowo-mięśniową
nasilenie działania innych leków oto- i nefrotoksycznych (preparaty Ca, niektóre cefalosporyny, cidofowir, cyklosporyna, metoksyfluran, takrolimus, furosemid, kapreomycyna, karboplatyna, wankomycyna, kwas etakrynowy)
kwas askorbinowy osłabia działanie
streptomycyna nasila działanie leków p/zakrzepowych
Podsumowanie
W związku z wprowadzeniem nowych mniej toksycznych leków obserwuje się stopniowy spadek zastosowania aminoglikozydów. Zużycie gentamycyny w USA zmalało w okresie 1987-1990 roku o prawie 70%, a w latach 1995-1998 o kolejne 56%. Niemniej jednak antybiotyki te odgrywają istotą (choć zmieniającą się) rolę w terapii ciężkich zakażeń wywołanych przez enterokoki i pałeczki Gram-ujemne.
MAKROLIDY
Otrzymywane z gatunku Streptomyces erythreus. W 1950 pierwszy lek: picromycyna. W 1952 erytromycyna i karbomycyna wprowadzone do kliniki.
Mechanizm działania
Wiążą się odwracalnie z podjednostką 50S rybosomu i hamują syntezę białka w stadium wydłużania łańcucha:
dysocjacja transportowego RNA (tRNA), hamowanie translokacji rybosomu
zaburzają wiązanie z rybosomami innych antybiotyków (linkomycyna, chloramfenikol) - podobne punkty uchwytu
hamowanie wzrostu bakterii
bakteriostatycznie, w pewnych warunkach lub wobec niektórych drobnoustrojów również bakteriobójczo
Klasyfikacja
12 - metimycyna
14 - erytromycyna, oleandomycyna, sporeamycyna, fluritromycyna, klaritromycyna, nitromycyna, roksytromycyna
15 - azalidy (azytromycyna)
16 - josamycyna, kitazamycyna, spiramycyna, midekamycyna, miokamycyna, rokitamycyna
17 - lankacydyna
Działanie
drobnoustroje G(+), w mniejszym stopniu G(-) (podobnie jak penicyliny naturalne): Campylobacter, B. pertussis, Listeria, Streptococcus, Corynebacterium, H. influenzae, H. ducrei, M. catarrhalis, Neisseria, Prevotella, Clostridium, Actinomyces, Pasteurella, Borrelia; prątki atypowe +/-
patogeny wewnątrzkomórkowe - Mycoplasma, Chlamydia, Legionella
nie działają/słabo: Staphylococcus, Enterococcus, Enterobacteriaceae, P. aeruginosa, B. fragilis, H. parainfluenzae
oporność na nie narasta stosunkowo szybko
mają właściwości przeciwzapalne: hamują syntezę cytokin prozapalnych i molekuł adhezyjnych
Oporność
krzyżowa wobec makrolidów i może rozciągać się na streptograminy i linkosamidy - oporność typu MLS (zmiana struktury miejsca wiązania antybiotyku)
układ aktywnego transportu wypompowujący antybiotyk na zewnątrz komórki (mrsA, mefA, mefE)
oporność enzymatyczna - esteraza makrolidów (Enterobacteriaceae)
zmiana struktury białka w podjednostce 50S rybosomu
metylazy ermA-C: konstytutywne (oporność MLSB) i indukowane (oporność tylko na makrolidy)
mutacje: prątki, ziarniaki G(+), B. subtilis, Campylobacter
naturalna oporność u Enterobacteriaceae, P. aeruginosa i Acinetobacter związana z trudną penetracją błony zewnętrznej
Farmakokinetyka
słabo wchłaniane z przewodu pokarmowego (ok. 50%)
duża zdolność przechodzenia do tkanek, rozmieszczenie w całej wodzie wewnątrzustrojowej, w tym wewnątrzkomórkowo
wysokie stężenia w pęcherzykach płucnych i w żółci, słaba penetracja do CSF
erytromycyna ulega dezaktywacji w żołądku
półsyntetyczne lepiej penetrują do tkanek, większa aktywność przeciwdrobnoustrojowa, dłuższy okres półtrwania.
Działania niepożądane
nudności, biegunki, wymioty, bóle brzucha o charakterze kurczowym (też po podaniu pozajelitowym)
hepatotoksyczność (zwłaszcza estry erytromycyny) - cholestaza o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu; cięższe reakcje (cholestatyczne zapalenie wątroby) przypominają ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego ujawniające się po 10-15 dniach stosowania
ototoksyczność (szum w uszach)
zaburzenia rytmu serca:
wydłużenie odstępu QT po podaniu pozajelitowym
po iniekcji: bradykardia, spadki ciśnienia, zatrzymanie akcji serca, częstoskurcze nadkomorowe
po podaniu doustnym zaburzenia rytmu związane są z zaburzeniami elektrolitowymi lub interakcjami z innymi lekami
odczyny alergiczne (wysypka), gorączka, eozynofilia
zaburzenia ośrodkowe - bóle i zawroty głowy, czasem halucynacje lub reakcje psychotyczne
śródmiąższowe zapalenie nerek
zapalenie żył po podaniu i.v., ból po podaniu i.m. (rzadko podawane w ten sposób)
Interakcje
blokują P-450 (CYP3A4), powodując wzrost stężenia leków metabolizowanych przez ten enzym (triacetyloleandomycyna > erytromycyna, josamycyna, klaritromycyna; wpływu nie mają: azytromycyna, rokitamycyna, ditromycyna, spiramycyna)
teofilina - objawy przedawkowania
karbamazepina - ataksja, wymioty
leki przeciwhistaminowe (astemizol, terfenadyna) , chinolony - wydłużenie odstępu QT i komorowe zaburzenia rytmu
leki przeciwzakrzepowe - wzrost ryzyka krwawienia
poza tym: nasilenie działania digoksyny, dizopiramidu, bromokryptyny, cyklosporyny (erytromycyna) GKSów, triazolamu, kwasu walproinowego, alkaloidów sporyszu
Erytromycyna
działa na: paciorkowce z gr. A, B, C i G, gronkowce, Propionibacterium, Eubacterium, Bifidobacterium, Lactobacillus, Peptostreptococcus, Clostridium tetani i perfringens, N. meningitidis, Legionella, Campylobacter, T. pallidum, Chlamydia, Mycoplasma
14-członowy makrocykliczny pierścień laktonowy, do którego przyłączone są dwie reszty cukrowe - dezozamina i kladynoza
wrażliwa na HCl, pokarm opóźnia wchłanianie (nie dotyczy to estolanu)
wchłaniana w umiarkowanym stopniu, wiązanie z białkami ok. 70%, max stężenie po ok. 4h
wydalana głównie z żółcią (postać czynna), 2-5% z moczem. Stężenie w żółci może 10-krotnie przekraczać stężenie w osoczu
dobrze penetruje do większości tkanek (z wyjątkiem mózgu oraz CSF), przenika przez łożysko, jest wydzielana do mleka, płynu sterczowego, ucha środkowego
T1/2 w surowicy = 1,4 h, stężenie terapeutyczne utrzymuje się przez 6 h
podawana p.o. lub i.v., modyfikacja dawkowania w niewydolności nerek
wskazania:
zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych: paciorkowcowe, legionellowe (raczej azytromycyna / fluorochinolony), mykoplazmowe (też tetracykliny), chlamydiowe
listerioza, krztusiec, błonica (też klaritromycyna, azytromycyna)
lekkie i umiarkowane zakażenia skóry i tkanek miękkich, spowodowane przez paciorkowce i (wrażliwe) gronkowce
pełzakowica jelitowa, biegunki C. jejuni
Chlamydia trachomatis (płuc i spojówek też), rzeżączka i kiła u uczulonych na penicylinę
zakażenia w obrębie miednicy u kobiet, NGU w ciąży, zapalenie płuc i spojówek u noworodków (Neisseria)
tężec - przy uczuleniu na penicylinę
profilaktyka choroby reumatycznej przy uczuleniu na penicylinę
infekcyjne zapalenie wsierdzia po zabiegach dentystycznych (lepsza klindamycyna)
Klaritromycyna
2-4 razy bardziej aktywna wobec bakterii G(+)
najlepiej wchłania się z przewodu pokarmowego, niezależnie od pokarmów; trwała w środowisku kwaśnym
biodostępność większa niż erytromycyny (55%), T1/2 = 4-5 h
szybka biotransformacja (wątroba, P-450), w wyniku której powstaje aktywny 14-hydroksy-metabolit, osiągający maksymalne stężenie w surowicy po około 3 godzinach od podania leku (T1/2 = 7 h) → efekt pierwszego przejścia
wydalana z moczem w 20-49%
kumulacja w tkankach, stosunek stężenia tkankowego do stężenia w surowicy (tissue-serum ratio - TSR) większy od erytromycyny, mniejszy od azitromycyny; waha się w zależności od tkanki (płuca, migdałki podniebienne, błona śluzowa nosa) od 0,5 do 30
dobrze przenika do ucha środkowego, makrofagów płucnych i neutrofilów
długi okres biologicznego półtrwania umożliwia podawanie 2 razy na dobę
wskazania:
paciorkowcowe zapalenia migdałków (PRSP oporne)
infekcje górnych dróg oddechowych: H. influenzae, Moraxella, Mycoplasma, Chlamydia, Legionella
infekcje skóry i tkanek miękkich S. aureus i S. pyogenes
zakażenia H. pylori - terapia eradykacyjna choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy
profilaktyka zakażeń M. avium u chorych z HIV, infekcje prątkami atypowymi (+etambutol/ryfabutyna)
toksoplazmozowe zapalenie mózgu
biegunki o etiologii Cryptosporidium u pacjentów z AIDS
trąd lepromatyczny - historycznie, podawana z minocykliną
Azitromycyna
półsyntetyczny makrolid z 15 członowym pierścieniem
biodostępność ok. 37%, wchłanianie szybkie, zmniejszane przez pokarm; przenika dobrze do tkanek z wyjątkiem CSF
powolna redystrybucja, wiązanie z białkami ok. 50%, T1/2 = 11 - 57 h
w komórce osiąga stężenia 20-200 razy większe niż w surowicy → skrócenie terapii do 3-5 dni
wydalana głównie z żółcią (metabolit), 6% przez nerki (postać niezmieniona)
objawy niepożądane ze strony przewodu pokarmowego
działanie: H. influenzae, Campylobacter, Chlamydia, Mycoplasma, Legionella, N. gonorrhoeae, Fusobacterium, M. avium, Toxoplasma gondii, Plasmodium, Cryptosporidium
wskazania:
chlamydiowe infekcje układu moczowo-płciowego (pojedyncza dawka)
ziarnica weneryczna (zamiast erytromycyny lub tetracyklin)
toksoplazmozowe zapalenie mózgu
biegunki o etiologii Cryptosporidium u pacjentów z AIDS
Roksitromycyna - dobrze się wchłania (z pokarmem 2x gorzej), nie hamuje P450, T1/2 ok. 12 h. Wskazania: infekcje dróg oddechowych, skóry i tkanek miękkich. Powoduje „torsade de pointes”.
Diritromycyna - związek prekursorowy, postać aktywna - erytromycylamina (pochodna erytromycyny grupą 9-amino zamiast 9-keto). Takie samo spektrum jak erytromycyna, ale nieco słabsza absorpcja, niskie stężenia w osoczu. Stosowana w infekcjach górnych dróg oddechowych → 1 dawka dobowa (p.o., tabletki powlekane).
Spiramycyna - w 36% wchłaniana z przewodu pokarmowego, przenika przez barierę łożyskową i do mleka matki. Nie hamuje cytochromu P-450. Wskazania podobne do erytromycyna, słabiej działa na H. influenzae.
Troleandomycyna
Oleandomycyna - wyizolowana ze Streptomyces antibuticus. Działanie bakteriostatyczne takie samo jak erytromycyny.
KETOLIDY - TELITROMYCYNA, CETROMYCYNA, SOLITROMYCYNA
półsyntetyczne pochodne erytromycyny
mniej wrażliwe na mechanizmy oporności bakteryjnej - metylazy, pompy
działanie: bakterie G(+) oporne na makrolidy, gronkowce, paciorkowce, S. pneumoniae, Haemophilus, Moraxella, Chlamydia, Mycoplasma, Legionella
oporne: niektóre S. aureus i S. pyogenes - konstytutywne metylazy rybosomów
telitromycyna podawana p.o., biodostępność 60%, max stężenie po 0,5-4h, T1/2 = 10h, 60-70% wiązania z białkami
stężenie w tkankach 2-10x↑ niż w surowicy (w fagocytach 500x↑)
metabolizm w wątrobie (50% przez CYP3A4)
przy niewydolności wątroby lub nerek z KK > 30 ml/min nie jest konieczna modyfikacja dawkowania
wskazania - zakażenia dróg oddechowych: ciężkie zaostrzenia przewlekłego zapalenia oskrzeli, ostre bakteryjne zapalenie zatok, pozaszpitalne zapalenia płuc
p/wskazania: LQTs, hipokalemia, hipomagnezemia, bradykardia, przyjmowanie leków antyarytmicznych (chinidyna, prokainamid, amiodaron) lub wydłużających QT (cizapryd, pimozyd)
działania niepożądane:
nudności, wymioty, biegunka, rzekomobłoniaste zapalenie jelit
spowolniona akomodacja wzroku
↑ transaminaz, zapalenie wątroby
przełomy miasteniczne
↑ QTc, ryzyko arytmii
LINKOZAMIDY
Wyizolowane w 1962 ze Streptomyces lincolniensis.
Linkomycyna → modyfikacja chemiczna → klindamycyna (-Cl zamiast -OH, lepsza biodostępność i efekt p/bakteryjny)
Działanie
łączą się z podjednostką 50S rybosomu
aktywne wobec G(+): MSSA, MSCNS, Streptococcus; wielu beztlenowców: Bacteroides, Fusobacterium, Pepto(strepto)coccus, Clostridium, Actinomyces; Nocardia, Chlamydia, Plasmodium, Toxoplasma, Pneumocystis
nie działają na tlenowe G(-), Mycoplasma
oporność typu MLSB, brak oporności transportowej
Klindamycyna
prawie całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego (> 90%), niezależnie od pokarmu
stężenie maksymalne po 2-3 h, T1/2 = 3 h, wiązanie z białkami 90%
palmitynian klindamycyny - prolek hydrolizowany do postaci aktywnej, stosowany w pediatrii
łatwo przenika do płynów ustrojowych i tkanek (także kości i stawy), przenika przez łożysko, kumuluje się w fagocytach; słabiej przenika do CSF (ale wystarczająco do leczenia toksoplazmozy)
90% metabolizowane w wątrobie, 10% wydalane z moczem i niewielka ilość z kałem w postaci aktywnej
działania niepożądane:
biegunki (20%), rzekomobłoniaste zapalenie jelit, podwyższenie aminotransferaz
wysypki (częste u pacjentów z AIDS), z. Stevensa-Johnsona, anafilaksja
trombocytopenia, granulocytopenia, zakrzepowe zapalenie żył
hamuje przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe i potęgują działanie środków o działaniu kuraropodobnym
działa na: S. aureus, S, pyogenes, S. pneumoniae, B. fragilis, beztlenowce, pierwotniaki, Plasmodium oporne na chlorochinę
szczepy oporne wśród gronkowców, E. faecalis, Neisseria, H. influenzae
wskazania:
infekcje beztlenowcami (B. fragilis) lub G(+) tlenowymi ziarenkowcami (uwaga na DN!)
infekcje dolnych dróg oddechowych, zachłystowe zapalenie płuc, ropień płuca, beztlenowe zapalenie płuc/opłucnej
zakażenia skóry i tkanek miękkich
zakażenia wewnątrzbrzuszne
zakażenia kości i stawów, w tym ostre krwiopochodne zapalenie szpiku kostnego
trądzik
bakteryjne zapalenie pochwy → miejscowo
+ primachina → pneumocystozowe zapalenie płuc (II rzut)
+ pirymetamina + kwas foliowy → toksoplazmozowe zapalenie mózgu (II rzut)
Linkomycyna
słabsze działanie w porównaniu z klindamycyną, oporność krzyżowa, podobna farmakokinetyka i działania niepożądane
aktywna wobec: bakterii beztlenowych (zwłaszcza paciorkowców) i pałeczek G(-)
podawana doustnie 3-4x/dobę, domięśniowo, dożylnie (co 12 godz)