WARTOŚĆ ŚREDNIA wielkości charakteryzującej prąd okresowy jest to wartość tej wielkości dla takiego umyślonego prądu stałego, który w czasie jednego okresu przenosi taki sam ładunek jak dany prąd okresowy.

Ponieważ dla sygnałów harmonicznych średnia za okres równa jest zero,
podaje się w tym przypadku wartość średnią obliczoną dla połowy okresu i wynosi ona I_śr=2/π·I_m

WARTOŚĆ SKUTECZNA natężenia prądu okresowego jest to natężenie takiego umyślonego prądu stałego, który, przepływając przez rezystor o nie zmieniającej się rezystancji R, wydzieliłby na nim, w czasie jednego okresu T, lub jego wielokrotności, taką samą ilość energii cieplnej, jaką, w tym samym czasie, wydziela dany prąd okresowy.

Dla przebiegów harmonicznych I_sk=I_m/√2=0,707X_m

PRĄD SINUSOIDALNIE ZMIENNY

Przebiegi sinusoidalne mające taką samą pulsację (np. przebiegi natężenia prądu
i wymuszającego ten prąd napięcia) noszą nazwę przebiegów synchronicznych. Dla przebiegów synchronicznych można wyznaczać przesunięcie fazowe jednego przebiegu względem drugiego. Na ogół oznacza się je małą grecką literą „ϕ”. W przypadku przebiegów z rys. powyżej wynosi ono ϕ= Ψ_U − Ψ_I

Mówimy, że napięcie wyprzedza prąd (natężenie) o kąt „ϕ”, albo, że prąd opóźnia się o kąt „ϕ” w stosunku do napięcia.

WARTOŚĆ ŚREDNIA PRĄDU SINUSOIDALNEGO: Jest to wartość zastępcza prądu stałego, który w czasie równym połowie okresu przenosi taki sam ładunek elektryczny jak prąd sinusoidalny

I=Imsin
t

Iśr=T/2=

Iśr=2/t

Iśr=2/πIm=0,637Im

Uśr=2/πU=0,637 Um

WARTOŚĆ SKUTECZNA PRĄDU SINUSOIDALNEGO Jest to zastępcza równoważna wartość prądu stałego, który na rezystancji R w ciągu okresu T ma wydzielić taką samą ilość energii w postaci ciepła jak prąd sinusoidalny w tym samym czasie.

A=

I=
1/T

I=Im/
=0,707 Im

U=Um/
=0,707 Um

Wartość skuteczna mniejsza o
od wartości max, zależy od czasu

Mocą czynną oznaczoną przez P jest równa iloczynowi wartości skutecznej napięcia i prądu oraz cos kąta przesunięcia fazowego między napięciem i prądem

P=UJ cosϕ(1wat 1W)

Mocą pozorną oznaczoną przez S jest równa iloczynowi wartości skutecznych napięcia i prądu.

S=UI (1woltoamper 1V*A)

Moc bierna oznaczona przez Q jest równa iloczynowi wartości skutecznych napięcia i prądu oraz sinusa kąta przesunięcia fazowego między nimi

Q=UIsinϕ (1war 1var)

UKŁAD PRACY SIECI I INSTALACJI NISKIEGO NAPIĘCIA: • N- neutralny • L- fazowy • PE- ochronny

Sieci prądu przemiennego: -układ jednofazowy: • 2 przewodowy (N+L)• 2 przewodowy (L+PEN)

• 3 przewodowy -układ trójfazowy • 3 przewodowy (3xL) • 4 przewodowy (3xL+N) • 4 przewodowy (3xL+PE) • 4 przewodowy (3xL+PEN) • 5 przewodowy (3xL+N+PE)

Sieci prądu stałeg: • 2 przewodowy (2L) • 3 przewodowy (2xL+N) • 3 przewodowy (2xL+PE)

Sposób połączenia sieci z ziemią przyjęto oznaczać za pomocą 2-4 literowego kodu, gozie

- pierwsza litera (T lub J) określa związek między układami sieci, a ziemią

- druga litera (N lub T) określa związek między częściami przewodzącymi nie pozostającymi w warunkach normalnej pracy pod napięciem, a ziemią

- trzecia i czwarta (C lub/oraz S) określają układ przewodów neutralnych i ochronnych

Oznaczenia liter: T- ziemia N - neutralny J- izolowany C- łączony S- rozdzielony

Pierwsza litera:

T - bezpośrednie połączenie jednego punktu (neutralnego) układu sieci z ziemią

J - wszystkie części będące napięciem sa izolowane od ziemi lub punkt neutralny układu sieci jest połączony z ziemią przez impedancję o dużej wartości

Druga litera:

N - bezpośrednie połączenie dostępnych części przewodzących z uziemionym punktem neutralnym sieci

T - bezpośrednie połączenie z ziemią podlegających ochronie dostępnych części przewodzących niezależnie od uziemienia punktu neutralnego układu sieci

Trzecia i czwarta litera:

C- funkcje przewodów neutralnych i ochronnych pełni jeden przewód w całym układzie sieci

S - funkcje przewodu neutralnego i ochronnego pełnią oddzielne przewodu w całym układzie sieci

C-S - funkcje przewodów neutralnych i ochronnych w części układu pełni jeden przewód, a w części układu oddzielne przewody

Oznaczenia: TN-C, TN-S, TN-CS, T T, J T

Układ sieci TN jest to najbardziej rozpowszechniony układ sieci w sieciach zasilających odbiorników indywidualnych. W sieci TN przewód neutralny jest bezpośrednio uziemiony, a w części odbiorników są połączone z tym punktem: - przewodem ochronnym PE układzie TN-S - przewodem ochronno-neutralnym PEN układzie sieci TN-C - przewodem ochronnym PE w części układu i przewodem PEN w części układu (sieci TN-C-S)

Układ Sieci T T - punkt neutralny jest bezpośrednio uziemiony, a części przewodzące dostępne odbiorników są połączone przewodami ochronnymi z uziemieniami niezależnymi od uziomu roboczego.

Układ sieci J T - wszystkie części będące pod napięciem są izolowane od ziemi punkt neutralny układu sieci jest połączony z ziemią przez impedancję o dużej wartości natomiast części przewodzące dostępne są bezpośrednio połączone z ziemią niezależną od uziemienia punktu neutralnego sieci.

TRÓJKĄTY MOCY

Moc bierna może mieć wartość dodatnią gdy kąt fazowy jest dodatki (odbiornik rezystancyjno-indukcyjny) oraz może mieć wartość ujemną, gdy kąt fazowy jest ujemny(odbiornik rezystancyjno-pojemnościowy)  S^2 = P^2 + Q^2 czyli S = pierw. z P^2+Q^2 oraz tg fi = Q/P , cos fi = P/S

Wykres wektorowy pozwala obliczyć wartość skuteczną napięcia doprowadzonego do obwodu ze wzoru:

Impedancję oblicza się ze wzoru:

Z obu powyższych wzorów wynika, że przy przepływie tego samego prądu przez elementy połączone szeregowo pomiędzy oporami Z, R, Xc zachodzą takie same zależności, jak pomiędzy napięciami U, UR, UC. Zależności te przedstawiane są geometrycznie w postaci trójkąta napięć i trójkąta oporów.

Dla oporu r=rezystacja xc- reaktancja z- impedancja

 

REZYSTOR idealny R-element który przy przepływie pradu majedynie właściwości zamiany energii elektrycznej w cieplo.Nie ma przesuniecia fazowego. i=Im*sinωt ;U=R*i=R*Im*sinωt-wart chwilowa;U=R*l-wart skuteczna; S=U*I=P(Q=0)

INDUKCYJNOSC IDEALNA L-przy przepływie pradu przemiennego może gromadzic energie we wlasnym polu magnetycznym.Posiada przesuniecie fazowe i=Im*sinωt; U=l*di/dt=ω*l*Im*sni(ωt+pi/2)-wart chwilowa;U=jXcI-wart skuteczna;moc S=UI=Q

ROZRUSZNIK SAMOCHODOWY-jeden z najważniejszych obwodów elektrycznych w samochodzie- układ rozruchowy. Skład: akumulator, rozrusznik i urządzenie sprzęgające ułatwiające rozruch. Rozrusznik jest szeregowym lub szeregowo bocznikowym silnikiem elektrycznym prądu stałego.

Rozruch silnia- to pokonanie momentu sił tarcia, momentu potrzebnego do sprężania czynnika w cylindrach silnika i momentu bezwładności mas wirujących. Opory te zależą od:*Rodzaju silnika spalinowego *Jego pojemności skokowej *Liczby cylindrów *Temperatury otoczenia

W celu uruchomienia silnika spalinowego należy nadać jego wałowi korbowemu początkową prędkość obrotową, przy której zaczyna się regularny proces zapłonu.

Ważnym elementem obwodu rozruchowego jest akumulator, przejmujący obciążenie w czasie rozruchu, współpracujący z rozrusznikiem. Pojemność akumulatora powinna być tak dobrana, aby podczas rozruchu w niskiej temp. otoczenia (poniżej 0) nie było nadmiernych spadków napięcia na jego zaciskach a także zmniejszenie się prędkości obrotowej rozrusznika. Dla warunków środkowoeuropejskich przyjmuje się, że w tem 258 K (-15) obwód rozruchowy powinien zapewnić:

-silnikowi o zapłonie iskrowym -10 rozruchów w cyklu włączenie 10s, przerwa 60s

-silnikowi z zapłonem samoczynnym 3rozruchy w cyklu, 15s włączenie, przerwa 60s

Przy czym prędkość obrotowa wału korbowego podczas ostatniego rozruchu nie powinna być mniejsza niż -dla silników z zapłonem iskrowym (50-100) obr/min -dla silników z zapłonem samoczynnym (100-200) obr/min

We współczesnych samochodach zazwyczaj są stosowane różne rodzaje rozrusznika, a najczęściej rozrusznik elektryczne. Rozrusznika taki składa się z silnika prądu stałego szeregowego lub szeregowo bocznikowego, mechanizmu sprzęgającego i zębnika. O wyborze rodzaju silnika elektrycznego do rozrusznika decyduje wartość max. Momentu obrotowego w początkowej fazie rozruchu i prędkość obrotowa jaką powinien osiągnąć wał silnika spalinowego.

PODSTAWOWE CZĘŚCI ROZRUSZNIKA ELEKTRYCZNEGO: uzwojenie wzbudzenia, wirnik z uzwojeniami i komutatorem, szczotki komutatora, urządzenie załączające i sprzęgające.

Uzwojenie wzbudzenia jest połączone szeregowo z uzwojeniem wirnika stąd nazwa silnik szeregowy. Obecnie spotyka się rozruszniki tylko z uzwojeniami w wirniku, a bez uzwojeń wzbudzenia w stojanie - pole magnetyczne wytwarzają silne magnesy trwałe (produkowane przez Bosch). Ponieważ rozrusznik pobiera duży prąd (do 600 A), uzwojenia wirnika wykonuje się z grubego drutu lub płaskownika miedzianego. Końce uzwojeń są przylutowane do segmentów komutatora.

URZĄDZENIE SPRZĘGAJĄCE służy do sprzęgania rozrusznika z kołem zamachowym silnika w celu wprawienia w ruch obrotowy wału korbowego. Elementem sprzęgającym jest zębnik osadzony na wałku wirnika, zazębiany z wieńcem zębatym koła zamachowego silnika. Mechanizm sprzęgający osadzony jest na wirniku poprzez gwint o bardzo dużym skoku (Bendiks), gwint ten sprawia, że przenoszenie momentu obrotowego z rozrusznika na sprzęg, przesuwa sprzęg w stronę zębatki, a przenoszenie w drugą stronę wycofuje sprzęg. Zębatka łącznika jest osadzona na sprzęgniku poprzez sprzęgło wałkowe jednokierunkowe (identyczne jak wolnobieg w rowerze) zabezpieczające rozrusznik przed napędzaniem go przez silnik gdy uzyska obroty większe niż obroty rozrusznika. W celu ułatwienia zazębiania mechanizm sprzęgający jest przesuwany w stronę zębatki poprzez widełki przez elektromagnes, co sprawia, że rozrusznik jest zazębiany zanim rozrusznik zacznie się obracać.

Prokurent- Jest to pełnomocnik zarządu spółki mający prawo do składania oświadczeń woli w imieniu i na rzecz spółki.

Prokura - rodzaj pełnomocnictwa dla osoby fizycznej posiadającej pełną zdolność do czynności prawnych. Prokura upoważnia do dokonywania wszelkich czynności (sądowych i pozasądowych) związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Z czynności tych wyłączone jest zbywanie i obciążanie przedsiębiorstwa i nieruchomości, co do których konieczne jest pełnomocnictwo szczególne. Prokurentów może być kilku jednocześnie, wtedy udziela się prokury łącznej (wszystkie czynności prawne zawierane wspólnie ) lub prokury oddzielnej ( każde pismo trzeba kiedować osobno do wszystkich prokurentów )
Ograniczenie prokury :
- w przypadku kilku prokurentów można rozdzielić poszczególne zadania wśród nich
- kontrahent nie ma obowiązku znać ograniczeń prokurentów, nawet jeśli prokurent niemogłby zawrzeć umowy to będzie ona ważna.

Osoba fizyczna -każdy człowiek, od chwili urodzenia do chwili śmierci. Posiada zdolność prawną, czyli możliwość bycia podmiotem stosunków prawnych (praw i zobowiązań). Osoby fizyczne z wiekeim zdobywają zdolność do czynności prawnych. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się po osiągnięciu pełnoletności, ograniczoną zdolność do czynności prawnych od chwili ukończenia lat 13. Osoba fizyczna po ukończeniu 13 roku życia może zostać całkowicie ubezwłasnowolniona,a pełnoletni może zostać ubezwłasnowolniony częściowo.

Osoba prawna- trwałe zespolenie ludzi i środków materialnych w celu realizacji określonych zadań, wyodrębnione w postaci jednostki organizacyjnej wyposażonej przez prawo (przepisy prawa cywilnego) w osobowość prawną. Nabywa zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych .

Systemy powstawania osób prawnych:
-System rejestracyjny- powstaje z chwilą wpisu do rejestru (KRS).
-System normatywny-powstaje w skutek wydania aktu normatywnego, który określa indywidualną osobę prawną.
-System erekcyjny - powstaje w skutek wydania aktu założycielskiego.

Ułomna osoba prawna-jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, lecz posiadająca na mocy ustawy zdolność do czynności prawnych (np. wszystkie spolki osobowe) Ułomna osoba prawna może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania mocą swojego działania, może także pozywać i być pozywaną.

Zdolność prawną ma każdy człowiek od chwili urodzenia, to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków.
Zdolność do czynności prawnej- to zdolność do dysponowania/ rozporządzania swoim majątkiem lub zaciągania zobowiązań.

Przedsiębiorca - w ujęciu prawnym podmiot prawa, który prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą.

Przedsiębiorstwo- wyodrębniona prawnie, organizacyjnie i ekonomicznie jednostka, prowadząca działalność gospodarczą. Najczęściej definiowanym celem działalności przedsiębiorstwa jest osiąganie zysku lub zaspokajanie potrzeb konsumentów.

Przedstawicielstwo- polega na tym, że czynność prawna dokonywana zostaje przez osobę zwaną przedstawicielem, w imieniu osoby zwanej dalej reprezentowanym, oraz że pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. Przedstawicielstwo może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) lub na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo).

Firma- zarejestrowana nazwa, pod jaką osoba prawna lub fizyczna prowadzi działalność gospodarczą. Zasady tworzenia nazw i ich ochrony określa prawo. Firma spółki jawnej musi zawierać nazwisko i inicjał imienia przynajmniej jednego ze wspólników lub składać się z nazwisk kilku, albo wszystkich wspólników, z dodatkiem wskazującym na spółkę. Firma spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej może być obrana dowolnie. Spółki kapitałowe również mogą umieścić w swej nazwie (firmie) nazwiska osób.

Działalność gospodarcza- to działalność zarobkowa, działalność zawodowa(wykonywanie czynności przez osobę, która ma określone kwalifikacje), wykonywana w sposób ciągły, wykonywana w sposób zorganizowany( posiadanie zezwoleń, płacenie podatków, zarejestrowanie firmy).

Spółka cywilna:
-nie posiada zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych
-cel : gospodarczy
-wspólnik nie może rozporządzać majątkiem wspólnym
- w trakcie trwania spółki nie można żądać podziału majątku
- wspólnik może włożyć do spółki kapitał lub świadczyć w niej usługi
- umowa musi być zawarta ze wspólnikami nie spółką
- każdy wspólnik jest reprezentantem i może zarządzać mniejszymi sprawami spółki
-jeżeli wspólnicy mają podzielone zdania trzeba podjąć uchwałę
-aby podzielić majątek konieczne jest rozwiązanie spółki
-domniemywa się że wkłady wspólników mają jednakową wartość
-można wyłączyć kogoś ze strat ale nie można z zysków
- na 3 msc przed końcem roku rozrachunkowego można złożyć pismo o wystąpienie ze spółki ( tylko gdy jest na czas nieokreślony )
-można odejść ze spółki tylko z ważnych powodów gdy jest na czas określony
- spółkę można rozwiązać sądowo

Spółka jawna:
-wystąpić ze spółki można zawsze
-umowa musi zawierać : siedzibę określenie wkładów wnoszonych do spółki, przedmiot działalności i czas trwania
-każdy wspólnik może reprezentować spółkę sądowo i pozasądowo
-można ograniczyć reprezentacje bez odpowiedzialności os.3
-można pozabawić kogoś prawa do reprezentowania
- podejmowanie uchwały w przypadku sporu/wątpliwości
wspólnicy odpowiadają całym majątkiem

---