STRUKTURA ONZ

Zgromadzenie Ogólne (General Assembly) - organ plenarny organizacji

siedziba: Nowy Jork skład: Każde państwo-członek ONZ posiada reprezentację w ZO (1-5 przedstawicieli, ale tylko 1 głos) obrady: system sesyjny sesje zwyczajne - raz do roku. Doroczna sesja Zgromadzenia Ogólnego rozpoczyna się we wrześniu każdego roku. sesje nadzwyczajne - zwołuje Sekretarz Generalny na wniosek Rady Bezpieczeństwa lub na żądanie większości członków ZO, a nawet jednego kraju członkowski, jeśli większość członków przychyli się do prośby

Kompetencje

1. omawianie wszystkich spraw, którymi zajmuje się organizacja

2. nadzór i koordynacja całego systemu ONZ

3. udzielanie zaleceń Radzie Bezpieczeństwa (o ile sytuacja nie jest powierzona wyłącznie RB wmyśl regulacji Karty NZ - [!] zasada priorytetu RB w sprawach pokoju i bezpieczeństwa) lub członkom Organizacji

4. przyjmowanie raportów Rady Bezpieczeństwa oraz innych organów ONZ

5. formułowanie rekomendacji dla pokojowego rozwiązania każdej kwestii, która mogłaby zagrozić przyjaznym stosunkom między narodami, niezależnie od okoliczności jej powstania

6. inicjacja badań w celu rozwijania prawa międzynarodowego oraz popierania i rozwijania współpracy międzynarodowej

7. przyjmowanie uchwał realizujących zadania statutowe

8. mianowanie Sekretarza Generalnegona wniosek Rady Bezpieczeństwa

9. wybór członków Rady Gospodarczej i Społecznej, Rady Powierniczej, niestałych członków Rady Bezpieczeństwa, części sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (pozostałych wybiera RB), Sekretarza Generalnego ONZ na podstawie rekomendacji Rady Bezpieczeństwa

10. badanie i zatwierdzanie budżetu organizacji oraz wysokości kontrybucji członków organizacji

Procedury podejmowania uchwał

sprawy ważne większość 2/3 obecnych i głosujących ([!] wstrzymujący się od głosu, są traktowani jak nieobecni) wprowadzenie poprawek do statutu ( Karty) lub zwołanie konferencji rewizyjnej - większość 2/3 wszystkich członków Organizacji (art. 108 Karty) wybór sędziów MTS - bezwzględna większość głosów pozostałe sprawy - zwykła większość głosów decyzje odformalizowane - uchwała w drodze konsensusu

Uwaga !

Sprawy ważne zostały wyszczególnione w art. 18 Karty NZ

• zalecenia dotyczące utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa

• wybór niestałych członków Rady Bezpieczeństwa

• wybór członków Rady Gospodarczej i Społecznej

• wybór członków Rady Powierniczej

• przyjmowanie nowych członków do Organizacji

• zawieszenie w korzystaniu z praw i przywilejów członkowskich

• wykluczenie członków z OrganizacjiCiała pomocnicze

Przy Zgromadzeniu Ogólnym działają liczne ciała pomocnicze. Najważniejsze z nich to sześć komitetów głównych sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ: 

• Komitet Pierwszy - sprawy rozbrojenia i bezpieczeństwa międzynarodowego (First Committee - Disarmament and International Security)

• Komitet Drugi - sprawy ekonomiczne i finansowe (Second Committee - Economic and Financial)

• Komitet Trzeci - sprawy społeczne, kulturalne i pomoc humanitarna (Third Committee - Social, Humanitarian and Cultural)

• Komitet Czwarty - sprawy polityczne i dekolonizacja (Fourth Committee - Special Political and Decolonization)

• Komitet Piąty - sprawy administracyjne i budżetowe (Fifth Committee - Administrative and Budgetary)

• Komitet Szósty - sprawy prawne (Sixth Committee - Legal)

• Rada Bezpieczeństwa

siedziba: Nowy Jork skład: stali członkowie (5) + członkowie wybieralni (10) stali członkowie -  USA, Wielka Brytania, Francja, Chiny, Rosja członkowie wybierani - na 2 lata przez ZO ONZ  z uwzględnieniem kryterium geograficznego (co rok wymiana 50% składu) obrady: system obrad permanentnych

Na mocy rezolucji RB wprowadzono zasadę parytetu geograficznego, która przyznaje:
5 miejsc - Afryka i Azja
2 miejsca - Ameryka Łacińska
2 miejsca - Europa Zachodnia i inne kraje
1 miejsce - Europa Wschodnia


Przewodnictwo Rady Bezpieczeństwa obejmowane jest na okres jednego miesiąca przez kolejnych członków według kolejności alfabetycznej

System głosowania

3. kwestie proceduralne  oraz uchwała o zwołanie konferencji w celu rewizji Karty NZ- większość kwalifikowana (9 głosów)

4. kwestie szczególne - większość bezwzględna (8 głosów, wybór sędziów MTS); nakaz wstrzymania się od głosu stałego członka (zalecenia RB w sprawach, w których stały członek jest stroną sporu)

5. pozostałe sprawy (w tym wybór SG ONZ) - większość kwalifikowana + głosy ważone (zgoda wszystkich stałych członków, weto oznacza głos na „nie”)

Decyzje RB są podejmowane we wspólnym imieniu wszystkich członków ONZ - państwa człon-kowskie są zobligowane do wypełnienia decyzji Rady (Art. 24 Karty NZ)

Rada Bezpieczeństwa ponosi główną odpowiedzialność za zachowanie pokoju międzynarodowego i bezpieczeństwa (art. 24Karty NZ). Rada może przedsięwziąć środki dla wymuszenia przestrzegania jej postanowień. W wyjątkowych przypadkach może zezwolić państwom członkowskim ONZ na użycie "wszystkich dostępnych środków" w celu zapewnienia wykonania decyzji, łącznie ze zbiorową akcją militarną.

Kompetencje

1. możliwość badania każdego sporu i każdej sytuacji zagrażających pokojowi międzynarodowemu

2. wydawanie zaleceń w celu pokojowego załatwienia sporu

3. podejmowanie akcji prewencyjnej w razie zagrożenia pokoju, akcji represyjnej w razie naruszenia pokoju i aktów agresji (rozdział VII Karty NZ)

4. popieranie układów regionalnych w celu utrzymania pokoju

5. opracowanie planów ograniczenia zbrojeń

6. przyjmowanie nowych członków ONZ (zalecenia)

7. zawieszenie członków (zalecenie)

8. wykluczenie spośród państw członkowskich (zalecenie)

9. powołanie Sekretarza Generalnego (zalecenie)

10. zapewnienie skuteczności wykonania wyroków MTS

Sankcje dostępne Radzie Bezpieczeństwa

     

Sankcje niewojskowe (art. 41 Karty NZ)	Sankcje wojskowe  (art. 42 Karty NZ) - Wszelkie akcje sił zbrojnych, w tym:
Zupełne lub częściowe przerwanie stosunków gospodarczych (embargo )	Demonstracja siły
Zupełne lub częściowe przerwanie komunikacji: kolejowej, morskiej, lotniczej, pocztowej, telegraficznej, radiowej i innej	Blokada
Zerwanie stosunków dyplomatycznych	Inne operacje sił zbrojnych

  Uwaga !

Sankcje wojskowe można zastosować jedynie wtedy, gdy sankcje niewojskowe zawiodą lub gdy Rada Bezpieczeństwa uzna, iż sankcje niewojskowe zawiodłyby (art. 42 Karty NZ)

Komitety

Przy Radzie Bezpieczeństwa funkcjonują liczne organy, z których najważniejsze to: 

• komitety stałe - Komitet Ekspertów do spraw Zasad Procedury (Committee of Experts on Rules of Procedure), Komitet do spraw Przyjmowania Nowych Członków (Committee on Admission of New Members).

• komitety ad hoc - Komitet do spraw Posiedzeń Rady Bezpieczeństwa poza Siedzibą ONZ (Security Council Committee on Council meeting away from Headquarters), Rada Zarządzająca Komisji Narodów Zjednoczonych ds. Kompensacji ONZ (Governing Council of the United Nations Compensation Commmitee) oraz Komitet Antyterrorystyczny (Counter-terrorism Committee).

• komitety sankcji (Sanctions Committees)

• operacje i misje pokojowe

• Międzynarodowy Trybunał Karny dla Rwandy (International Tribunal for Rwanda)

• Międzynarodowy Trybunał Karny dla Byłej Jugosławii (International Tribunal for the Former Yugoslavia)

Rada Społeczno-Gospodarcza - organ o rosnącym znaczeniu, będący głównym narzędziem realizacji interesów politycznych państw rozwijających się

Dół formularza

Rada Społeczno-Gospodarcza

nazwa: Rada Społeczno-Gospodarcza (Economic and Social Council - ECOSOC)  siedziba: Nowy Jork skład: 54 członków wybieranych jest przez Zgromadzenie Ogólne na trzyletnią kadencję z zachowaniem parytetu geograficznego 14 miejsc - Afryka 11 miejsc - Azja 10 miejsc - Ameryka Łacińska 13 miejsc - Europa Zachodnia i inne kraje wysokouprzemysłownione 6 miejsce - kraje środkowo i wschodnioeuropejskie obrady: członkowie spotykają się co miesiąc na kilkudniowych sesjach. W sierpniu każdego roku odbywa się doroczna czterotygodniowa sesja, podczas której ministrowie państw członkowskich na specjalnym spotkaniu omawiają podstawowe problemy gospodarcze, społeczne i humanitarne  procedura podejmowania uchwał: większość głosów obecnych i głosujących

Kompetencje

Zakres kompetencji opisany w rozdziałach IX i X Karty ONZ:

1. nadzór nad realizacją programów społecznych i gospodarczych,  w tym nad funkcjonowaniem Komitetów ochrony praw podmiotowych

2. inicjacja badań w tych przedmiotach

3. przygotowanie umów międzynarodowych i konferencji dotyczących zagadnień gospodarczych i społecznych

4. promocja ochrony praw człowieka

5. utrzymywanie stosunków z organizacjami wyspecjalizowanymi systemu ONZ

6. współpraca z międzynarodowymi organizacjami pozarządowymi

7. świadczenie usług na rzecz państw członkowskich (za aprobatą ZO)

Ciała pomocnicze ECOSOC

komisje regionalne 

• Komisja Gospodarcza ds. Afryki (Economic Commission for Africa - ECA)

• Komisja Gospodarcza ds. Ameryki Łacińskiej i Karaibów (Economic Commission for Latin America and the Caribbean - ECLAC)

• Komisja Gospodarczo - Społeczna ds. Azji i Pacyfiku (Economic and Social Commission for Asia and the Pacific - ESCAP)

• Komisja Gospodarczo - Społeczna ds. Azji Zachodniej(Economic and Social Commission for Western Asia - ESCWA)

• Komisja Gospodarcza ds. Europy (Economic Commission for Europe - ECE)

komitety stałe 

• Komitet Programu i Koordynacji (Committee for Programme and Coordination)

• Komitet do spraw Organizacji Pozarządowych (Committee on Non-Governmental Organizations)

• Komisja do spraw Osiedli Ludzkich (Commission on Human Settlements)

• Komisja do spraw Negocjacji z Agencjami Międzyrządowymi (Commission on Negotiations with Intergovernmental Agencies)

organy ad hoc 

• Otwarta Grupa Robocza do spraw Informatyki (Ad hoc Open-ended Working Group on Informatics)

komisje funkcjonalne 

Między innymi:

• Komisja Statystyczna (Statistical Commission)

• Komisja ds. Ludności i Rozwoju (Commission on Population and Development)

• Komisja Rozwoju Społecznego (Commission for Social Development)

• Komisja ds. Środków Odurzających (Commission on Narcotic Drugs)

• Komisja ds. Statusu Kobiet (Commission on the Status of Women)

organy specjalistyczne 

Złożone z ekspertów rządowych, między innymi:

• Grupa ad hoc Ekspertów do spraw Międzynarodowej Współpracy w Dziedzinie Podatków (Ad Hoc Group of Experts on International Cooperation in Tax Matters)

• Komitet do spraw Praw Ekonomicznych, Społecznych i Kulturowych (Committee on Economic, Social and Cultural Rights)

• Komitet do spraw Energii i Zasobów Naturalnych dla Rozwoju (Commitee on Energy and Natural Resources for Development)

• Stałe Forum do spraw Ludów Tubylczych (Permanent Forum on Indigenous Issues)

organy pokrewne 

Między innymi:

• Międzynarodowy Organ Kontroli Środków Odurzających (International Drug Control Board)

Rada Powiernicza

siedziba: Nowy Jork skład: w skład Rady Powierniczej (RP) wchodzą wszyscy stali członkowie Rady Bezpieczeństwa funkcje: kontrola nad 11 terytoriami powierniczymi administrowanymi przez 7 państw członkowskich i zapewnienia im odpowiedniego przygotowania do przejęcia niezależnej władzy i odzyskania niepodległości  obrady: wraz uzyskaniem niepodległości przez Palau (Wyspy Pacyfiku), ostatnie Terytorium Powiernicze Narodów Zjednoczonych, RP zawiesiła formalnie swą działalność z dniem 1 XI 1994. Od tej pory członkowie spotykać się będą tylko wtedy, gdy jest taka konieczność. Decyzję o tym podejmuje przewodniczący Rady z własnej inicjatywy lub na żądanie większości członków Zgromadzenia Ogólnego lub Rady Bez-pieczeństwa

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości - organ sądowniczy ONZ

Początek formularza

Dół formularza

Informacje podstawowe

siedziba: Haga skład: 15 niezawisłych sędziów - [!] prezentujących wysoki poziom moralny i kwalifikacje do zajmowania najwyższych stanowisk sędziowskich lub uczeni prawa międzynarodowego. Żadnych dwóch nie może być obywatelami tego samego kraju; reprezentujący odmienne systemy prawne; wybrani na 9 lat przez ZO i RB. Co trzy lata wymiana 1/3 składu

Obrady

Charakter i zasady naczelne  obrady zazwyczaj w pełnym składzie, choć do większości spraw wystarczy skład 9 osobowy. MTS może również orzekać w Izbach (3 sędziów lub więcej). Wyrok Izby jest zarazem wyrokiem całego MTS sędzia z kraju będącego stroną może być wyłączony decyzją Przewodniczącego lub na własną prośbę z procesu instytucji sędziego ad hoc - jeśli strona sporu nie ma reprezentacji w MTS może delegować sędziego ją reprezentującego w trybie ad hoc MTS orzeka w oparciu o umowy międzynarodowe; zwyczaj międzynarodowy; ogólne zasady prawa; orzeczenia sądowe trybunałów międzynarodowych i opinii wybitnych znawców prawa międzynarodowego (źródło pomocnicze) decyzja wiąże jedynie strony sporu i jedynie w przedmiocie konkretnej sprawy

Kompetencje

• Rozstrzyganie sporów i skarg wnoszonych przez państwa. Stronami sporu mogą być jedynie (1) państwa członkowskie ONZ, (2) państwa będące stroną statutu MTS lub (3) inne na warunkach określonych przez RB

• Wydawanie opinii prawnych (określane w rozdz. IV Statutu MTS „opiniami doradczymi”) na zlecenie ZO i RB. Inne instytucje systemu ONZ również mogą zwracać się do Trybunału z pytaniami prawnymi, ale tylko z rekomendacji ZO lub RB

Sekretariat (Secretariat) - organ administracyjny ONZ

Początek formularza

Dół formularza

Informacje podstawowe

siedziba: Nowy Jork (biura terenowe: Genewa, Wiedeń, Nairobi) 

skład: funkcjonariusze międzynarodowi niezależni od państw członkowskich Sekretarz Generalny + podległy mu personel  

Sekretarz Generalny - najwyższy urzędnik międzynarodowy, wybrany przez ZO i RB na pięcioletnią kadencję Zadanie Sekretarza Generalnego najwyższy funkcjonariusz administracyjny ONZ składa ZO roczne sprawozdanie z działalności ONZ reprezentuje ONZ w stosunkach z państwami i innymi organizacjami zwraca RB uwagę na każdą sytuację i zdarzenie, które jego zdaniem stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa i pokoju międzynarodowego wypełnia rolę mediatora oraz kieruje akcjami pokojowymi i pomocą humanitarną (tzw. „dyplomacja zapobiegawcza”) obecny Sekretarz Generalny ONZ, Ban Ki-Moon z Korei Południowej

 

Personel organizacji - mianowany przez SG ONZ z zachowaniem reprezentacji geograficznej (około 8 700 urzędników) 

Zadania personelu:

• Bieżąca obsługa administracyjna, finansowa i prawna wszystkich organów ONZ

System Narodów Zjednoczonych

Początek formularza

Dół formularza

Informacje podstawowe

• W skład Systemu Narodów Zjednoczonych wchodzą autonomiczne instytucje, współpracujące z ONZ na podstawie oddzielnych umów

• System obejmuje następujące organizacje, programy i fundusze:

Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO)

Zajmuje się warunkami pracy, płacy oraz warunkami życia w państwach członkowskich; działa na rzecz umacniania sprawiedliwości społecznej. Siedziba: Genewa

Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO)

Wspiera rozwój rolnictwa w państwach członkowskich oraz działa na rzecz poprawy poziomu życia osób utrzymujących się z rolnictwa. Głównym celem organizacji jest uwolnienie ludzkości od klęski głodu. Siedziba: Rzym

Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO)

Wspiera rozwój oświaty i szkolnictwa; pomaga w rozwoju kultury, nauki i techniki; wspiera zbliżenie, wzajemne poznanie i zrozumienie między narodami oraz wolność prasy i przekazu. Siedziba: Paryż

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)

Działa na rzecz poprawy kondycji zdrowotnej (warunków życia) w państwach członkowskich (głównie Trzeciego Świata) oraz poprawy poziomu ochrony zdrowia na świecie. WHO prowadzi akcje powszechnego szczepienia, dostarcza najważniejsze leki i przyczynia się do krzewienia edukacji zdrowotnej. Siedziba: Genewa

Grupa Banku Światowego

Zapewnia pożyczki oraz doradztwo techniczne dla krajów rozwijających się, w celu zmniejszenia ubóstwa i umożliwienia stałego wzrostu ekonomicznego. Siedziba: Waszyngton

Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF)

Działa na rzecz współpracy monetarnej oraz osiągnięcia finansowej stabilności w skali globalnej. IMF jest również stałym forum konsultacyjnym, doradczym i wspomagającym w kwestiach finansowych. Siedziba: Waszyngton

Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (ICAO)

Ustanawia standardy międzynarodowe niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa i wydajności transportu lotniczego. Koordynuje także współpracę międzynarodową we wszystkich dziedzinach lotnictwa cywilnego. Siedziba: Montreal

Powszechny Związek Pocztowy (UPU)

Ustala międzynarodowe przepisy regulujące usługi pocztowe, służy wsparciem technicznym oraz promuje współpracę międzynarodową w sprawach dotyczących wymiany pocztowej. Siedziba: Berno

Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (ITU)

Wspomaga międzynarodową współpracę w celu polepszenia wszelkich rodzajów telekomunikacji, koordynuje wykorzystanie częstotliwości telewizyjnych i radiowych, propaguje środki bezpieczeństwa i prowadzi badania. Siedziba: Genewa

Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO)

Promuje badania naukowe nad atmosferą Ziemi i nad zmianami klimatu. Siedziba: Genewa

Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO)

Działa dla globalnej ochrony własności intelektualnej oraz umożliwia współpracę w dziedzinie praw autorskich, znaków towarowych, patentów oraz wzorów przemysłowych. Siedziba: Genewa

Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (IFAD)

Pozyskuje zasoby finansowe konieczne do zwiększenia produkcji żywności oraz jej wartości odżywczej w krajach ubogich i rozwijających się. Siedziba: Rzym

Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego (UNIDO)

Wspomaga postęp krajów rozwijających się poprzez zapewnienie wsparcia technicznego, doradztwa i szkoleń. Siedziba: Wiedeń

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA)

Jest to autonomiczna agencja międzyrządowa pod egidą ONZ, która pracuje nad bezpiecznym i pokojowym zastosowaniem energii atomowej. Siedziba: Wiedeń

ONZ i misje pokojowe

Początek formularza

Dół formularza

Informacje podstawowe

Zgodnie z art. 1(1) Karty Narodów Zjednoczonych fundamentalnym zadaniem Narodów Zjednoczonych jest przeciwdziałanie siłowemu rozwiązywaniu sporów międzynarodowych, działanie na rzecz pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego. Realizacja tego zadania spoczywa na wszystkich organach statutowych ONZ, a szczególnie na Radzie Bezpieczeństwa.

Misje ONZ

W związku z tym, Narody Zjednoczone podejmowały i podejmują szereg działań, mających na celu wypełnienie podstawowej funkcji organizacji. Działania te noszą zbiorczą nazwę „misji pokojowych”. Polegają one na:  skłanianiu środkami dyplomatycznymi stron konfliktu do zaprzestania działań wojennych oraz wynegocjowaniu pokojowego rozstrzygnięcia sporu. Jest to działanie określane mianem „tworzenie pokoju” (peacemakig). Mediatorem w sporze może być Rada Bezpieczeństwa lub, z inicjatywy Rady, Sekretarz Generalny ONZ uruchomieniu środków przymusu w sytuacji dopuszczenia się przez państwo aktu agresji. O rodzaju uruchamianego środka przymusu decyduje, czasu trwania oraz celu misji decyduje Rada Bezpieczeństwa ONZ. Działania tego rodzaju określamy mianem „utrzymywania pokoju”(peacekeeping) podejmowaniu akcji, których celem jest przeciwdziałanie ponownemu wybuchowi konfliktu, w miejscu, w którym zdołano go opnaować, oraz na dążeniu do umocnienia pokoju. Zadanie to, określane mianem „budowania pokoju” (peacebuilding), jest realizowane poprzez rozbrajanie stron konfliktu, demobilizację czy niszczenie broni. Do form budowania pokoju zaliczymy również repatriację uchodźców, objęcie opieką nieletnie ofiary konfliktu, rekonstrukcję systemu prawnego i administracyjnego, przygotowania wyborów oraz odbudowę gospodarki rejonu, w którym konflikt miał miejsce

Historia powstania Rady Europy

Początek formularza

Dół formularza

Uwaga !

Rada Europy jest efektem inicjatyw integracyjnych państw Zachodniej Europy. Idea przewodnia: integracja polityczna w oparciu o wzorzec ustrojowy (demokracja parlamentarna) oraz prawa człowieka. Współpraca międzypaństwowa i międzyparlamentarna. Wśród innych organizacji promujących prawa człowieka Rada Europy wyróżnia się wysoką skutecznością  realizacji swych zadań statutowych.

Informacje podstawowe

Data powstania: 5 maja 1949 roku Państwa założycielskie: 10 państw - Dania, Norwegia, Szwecja, państwa Beneluksu, Wielka Brytania, Irlandia, Francja i Włochy, które podpisały Traktat Londyński Obecne członkostwo: 47 państw członkowskich (w tym państwa spoza kontynentu europejskiego - Armenia, Gruzja, Azerbejdżan). Polska jest członkiem RE od 26 listopada 1991. Białoruś oczekuje na przyjęcie do organizacji. Rada Europy przyznała status obserwatora dalszym 5 państwom  Siedziba: Pałac Europy (Strasburg)

Cele organizacji. Zasady członkostwa

Początek formularza

Dół formularza

Statut

Art. 1 (rozdział 1 Statutu RE)

1. Celem Rady Europy jest osiągnięcie większej jedności między jej członkami, aby chronić ideały i zasady, stanowiące ich wspólne dziedzictwo, oraz aby ułatwić ich postęp ekonomiczny i społeczny.

2. Cel ten będzie urzeczywistniany za pośrednictwem organów Rady w drodze omawiania wspólnych problemów, przez zawieranie porozumień i wspólne działanie w sprawach gospodarczych, społecznych, kulturalnych, naukowych, prawnych, administracyjnych, jak również przez przestrzeganie praw człowieka i podstawowych wolności.

3. Uczestnictwo członków w pracach Rady Europy nie będzie miało wpływu na ich udział w dziele Narodów Zjednoczonych lub w innych organizacjach czy związkach międzynarodowych, których są stronami.

4. Sprawy dotyczące obrony narodowej nie wchodzą w zakres kompetencji Rady Europy.

Cele statutowe i sposób ich realizacji 

cele statutowe 

Z art. 1 Statutu Rady Europy wyłaniają się następujące cele główne organizacji: 

• osiągnięcie większej jedności między jej członkami;

• postęp ekonomiczny i społeczny


środki realizacji 

Cele te zostaną zrealizowane poprzez: 

• omawiania wspólnych problemów;

• zawieranie porozumień i wspólne działanie w sprawach gospodarczych, społecznych, kulturalnych, naukowych, prawnych, administracyjnych;

• przestrzeganie praw człowieka i podstawowych wolności


cele sformułowane w czasie szczytu wiedeńskiego (Deklaracja Szczytu Wiedeńskiego, 1993) 

• rozwijanie współpracy w dziedzinie ochrony praw człowieka, demokracji i prawo-rządności. Promocja pokoju;

• koordynacja współpracy RE z innymi organizacjami budującymi demokratyczną i bezpieczną Europę;

• rozwiązywanie problemów stojących przed europejskim społeczeństwem (mniejszości, ksenofobia, nietolerancja, ochrona środowiska, bioetyka, AIDS, narkotyki itd.);

• wspieranie transformacji ekonomicznej i politycznej państw Europy Środkowo-Wschodniej;

• rozwój współpracy transgranicznej;

• rozwój współpracy w przedmiocie ochrony praw mniejszości narodowych;

• działania na rzecz integracji społecznej migrantów i kontrola ruchów migracyjnych;

• rozpowszechnianie pokoju i demokracji.


cele sformułowane w czasie szczytu w Strasburgu (październik 1997) 

• wzmocnienie aktywności Rady Europy w czterech obszarach: (1) demokracja i prawa człowieka, (2) spójność społeczna, (3) bezpieczeństwo obywateli oraz (4) wartości demokratyczne i zróżnicowanie kulturowe.


cele sformułowane w czasie szczytu w Warszawie (maj 2005) 

• promowanie wspólnych podstawowych wartości praw człowieka, rządów prawa i demokracji;

• wzmacnianie bezpieczeństwa obywateli Europy, w szczególności poprzez walkę z terroryzmem, przestępczością zorganizowaną i handlem ludźmi;

• popieranie współpracy z innymi międzynarodowymi i europejskimi organizacjami.

Warunki członkostwa

Z art. 3 Statutu RE  wyłaniają się następujące zasady członkostwa:

• każdy członek uznaje zasadę rządów prawa

• każdy członek szanuje prawa i wolności człowieka

• każdy członek będzie dążył do realizacji celów organizacji

Art. 3 Statutu RE

Każdy członek RE uznaje zasadę rządów prawa oraz zasadę, na mocy której każda osoba znajdująca się pod jego jurysdykcją musi korzystać z praw człowieka i podstawowych wolności. Zobowiązuje się on współpracować szczerze i skutecznie dla osiągnięcia celu określonego w Rozdziale 1. 

Uwaga !

„Prawo Halonen”


W 1992 roku Zgromadzenie Parlamentarne przyjęło Dyrektywę nr 484 (nazywane „prawem Halonen”), umożliwiające Komitetowi Ministrów przyjęcie w szeregi Rady Europy państwa, które w momencie złożenia wniosku akcesyjnego nie wypełniało warunków członkostwa wskazanych w art. 3, ale zobowiązało się wypełnić je w przyszłości. Realizację tego zobowiązania powierzono specjalnej komisji monitorującej. „Prawo Halonen” otworzyło drzwi Rady Europy przed Słowacją oraz w 1996 roku przed Federacją Rosyjską Komitet Ministrów Europejskie Biuro do Spraw Języków Rzadziej Używanych - jest wspierane przez Radę. Ma na celu wspieranie i promowanie rzadziej używany.

KOMITET MINISTRÓW

• Organ decyzyjny organizacji. Jest organem rządowym, w którym państwa mogą równorzędnie prezentować narodowe podejście do problemów stojących przed społecznością europejską. Jest zbiorowym forum, na którym formułowane są ogólnoeuropejskie odpowiedzi na te wyzwania.

• skład: Ministrowie spraw zagranicznych wszystkich państw członkowskich lub stali przedstawiciele dyplomatyczni tych państw w Strasburgu

• tryb prac: Ministrowie - spotkania dwa razy w roku. Przedstawiciele dyplomatyczni - spotkania dwa razy w miesiącu. Obrady mają charakter niejawny.

Procedowanie

• zwykle decyzje zapadają większością 2/3 głosów

• kwestie proceduralne - zasady zwykłej większości

• kwestie najważniejsze - wymagana jest jednomyślność

Kompetencje

• określanie głównych kierunków działalności organizacji

• uchwalanie konwencji i porozumień; uchwalanie dyrektyw kierowanych do państw członkowskich

• przyjmowanie nowych członków

• monitoring wypełniania zobowiązań przyjętych przez państwa członkowskie

• uchwalanie budżetu organizacji

ZGROMADZENIE PARLAMENTARNE

• Organ plenarny o kompetencjach doradczych. 315 członków i 315 zastępców reprezentujących 47 parlamentów krajowych - delegacje od 2 do 18 osób proporcjonalnie do liczby ludności- przy zachowaniu parytetu reprezentacyjności ugrupowań politycznych w parlamentach krajowych. Parlament wybiera swego przewodniczącego na roczną kadencję (możliwość co najwyżej dwukrotnej reelekcji). Obecnie funkcję tę sprawuje Hiszpan, Luis Maria de Piug.

Tryb prac i kompetencje

• tryb prac: Coroczne sesje zwyczajne (4 tygodnie). Obrady jawne

• kompetencje:

• omawianie wszystkich kwestii związanych ze statutowymi celami organizacji

• wybór Sekretarza Generalnego i jego zastępców na zalecenie KM

• wybór szefa Sekretariatu Zgromadzenia Parlamentarnego

• wybór sędziów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

• wybór Komisarza Praw Człowieka Rady Europy

• formułowanie propozycji i zaleceń do Komitetu Ministrów we wszystkich kwestiach statutowych

• wydaje opinie o państwach kandydujących, projektach traktatów, protokołach, budżecie i sposobów implementacji Europejskiej Karty Społecznej

KONGRES WŁADZ LOKALNYCH I REGIONALNYCH RADY EUROPY

• Organ doradczy,powołany do życia w 1994 roku przez KM

• skład: Przedstawiciele samorządów (Izba Władz Lokalnych) oraz regionów (Izba Regionów), w liczbie odpowiadającej liczbie "parlamentarzystów" i ich zastępców

• funkcje:

• organ promocji i rozwoju współpracy transgranicznej

• monitorowanie przestrzegania traktatów państw-członków organizacji w dziedzinie współpracy trans granicznej

SEKRETARIAT GENERALNY + SEKRETARIAT

Administracja organizacji. Sekretarz Generalny (od 01.09.2004 Terry Davis, Wielka Brytania) i jego zastępca wybierani są na okres 5 lat. Personel sekretariatu liczy około 1800 osób.

Kompetencje

• planowanie strategiczne oraz kierowanie programem działań i budżetem organizacji

• nadzór nad codziennym funkcjonowaniem organizacji

• wskazywanie priorytetów i przygotowanie Międzynarodowego Programu Działania, corocznie przedstawianego do zatwierdzania Komitetowi Ministrów

• reprezentacja organizacji na zewnątrz

• wspomaganie pracy KM i ZP

KOMISARZ PRAW CZŁOWIEKA RE

Informacje ogólne

• Urząd Komisarza Praw Człowieka RE został utworzony w 1999 roku, jako niezależna instytucja. Kadencja 6 lat, bez prawa reelekcji. Wyboru dokonuje Zgromadzenie Parlamentarne spośród trzech kandydatów przedstawionych przez Komitet Ministrów. Pierwszym Komisarzem został wybrany przez KM RE Hiszpan, Alvaro Gil-Robles. Obecnie Komisarzem jest Szwed, Thomas Hammarberg.

Zadania

• promocja edukacji i świadomości praw człowieka;

• zachęcanie rządów krajowych do utworzenia krajowych instytucji ochrony praw człowieka, jeśli mamy do czynienia z ich brakiem, oraz działanie na rzecz wzmocnienia ich działalności w państwach, w których już one istnieją;

• identyfikacja mankamentów prawnych i instytucjonalnych w porządkach krajowych w przedmiocie ochrony praw człowieka;

• promocja szacunku dla praw człowieka i zachęta dla pełnej ich realizacji pośród państw-stron RE;

• wspomaganie działalności krajowych ombudsmanów

• przygotowywanie raportów dla Komitetu Ministrów i Zgromadzenia Parlamentarneg

SYSTEM RADY EUROPY

Instytucje traktatowe

W ramach Rady Europy funkcjonuje szereg instytucji formalnie nie będące jej organami, lecz funkcjonujących w oparciu o umowy międzynarodowe przyjęte przez państwa członkowskie Rady Europy.

• Europejski Trybunał Praw Człowieka - organ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

• Europejski Komitet Zapobiegania Torturom- organ Europejskiej Konwencji do spraw zapobiegania torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu

• Europejski Komitet Praw Społecznych - organ Europejskiej Karty Socjalnej.

Inne instytucje

System Rady Europy obejmuje również instytucje powołane do życia w drodze uchwał Komitetu Ministrów. Należą do nich:

• Europejska Komisja Przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI), powołana do życia w czasie szczytu wiedeńskiego. Komisja jest ciałem monitorującym, zajmującym się problematyką praw człowieka, zwalczaniem przejawów nietolerancji na tla różnic rasowych i etnicznych, ksenofobii, uprzedzeń religijnych itp. Europejska Komisja na rzecz Demokracji przez Prawo (tzw. Komisja Wenecka);

• Bank Rozwoju Rady Europy - udziela pomocy finansowej państwom członkowskim;

• Grupa Państw Przeciwko Korupcji (GRECO);

• Europejskie Obserwatorium Audiowizulane - zajmuje się gromadzeniem informacji na temat mediów;

• Europejskie Centrum na rzecz Współzależności i Solidarności Światowej (Centrum Północ-Południe);

• Grupa Pompidou - forum współpracy międzynarodowej do spraw zwalczania narkomanii i nielegalnego handlu narkotykami;

• Europejska Farmakopea;

• Porozumienie dotyczące Poważnych Zagrożeń EUR-OPA;

OBWE

Początek formularza

Dół formularza

Informacje podstawowe

OBWE (OSCE, Organization for Security and Co-operation in Europe) powstała z przekształcenie Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. KBWE była inicjatywą współpracy państw Bloku Wschodniego i Demokracji Zachodnich (34 państwa europejskie + USA i Kanada).  KBWE powstał w celu poprawy, a poniekąd instytucjonalizacji, relacji Wschód-Zachód w latach siedemdziesiątych. Współpraca miała objąć wszystkie dziedziny stosunków międzynarodowych, ze szczególnym podkreśleniem wspólnego celu: zachowanie pokoju w Europie i na świecie.   W czasie Konferencji Przeglądowej KBWE w Budapeszcie (październik-grudzień 1994), w obliczu wojny na Zakaukaziu, konfliktu narodowościowy we Wschodniej Turcji oraz na Bałkanach,  podjęto decyzję o przekształceniu Konferencji w OBWE.




oficjalne logo OBWE

Uwaga !•

Dwie przesłanki współpracy w ramach OBWE:

• koncepcja niepodzielnego i wszechstronnego bezpieczeństwa - obejmującego aspekty polityczno-wojskowe, gospodarcze i prawa człowieka;

• koncepcja kooperatywnego bezpieczeństwa - stawiającego sobie za cel współpracę wzajemnie wspierających się struktur bezpieczeństwa.

Członkowstwo

kraje OBWE

Dziś członkostwo OBWE obejmuje 55 państw. Status współpracujących partnerów posiadają Japonia, Korea Południowa, Algieria, Egipt, Izrael, Jordania, Maroko i Tunezja. Tak liczne członkostwo spowodowało, że OBWE jest obecnie największą organizacją regionalną na świecie.

Struktura

 Zgromadzenia Parlamentarne 

tryb spotkań: dwie sesje w roku przedstawicieli parlamentów krajowych (w sumie ok. 300 osób) 
kompetencje: omawianie spraw organizacji, przyjmowanie rezolucji i rekomendacji dla innych organów OBWE; udział jej członków w międzynarodowych misjach obserwacyjnych podczas wyborów w państwach członkowskich OBWE 
siedziba: Kopenhaga

Rada Ministerialna 

2.1) tryb spotkań: coroczne spotkanie ministrów spraw zagranicznych (organ plenarny) 
2.2) kompetencje: organ plenarny OBWE, główne forum regularnych konsultacji politycznych i planowania zadań organizacji

Wysoka Rada 

3.1) skład: dyrektorzy departamentów MSZ 
3.2) tryb spotkań: dwa razy w roku spotkania urzędników państw członkowskich 
3.3) kompetencje: organ zarządzający organizacji pierwotnie była ciałem pomocniczym Stałej Rady. Dziś funkcjonuje jako Rada Gospodarcza omawiająca kwestie bezpieczeństwa ekonomicznego. 
3.4) siedziba: Praga

Stała Rada 

4.1) tryb spotkań: cotygodniowe spotkania przedstawicieli państw przy OBWE 
4.2) kompetencje: bieżąca działalność OBWE (ciało zarządzające) 
4.3) siedziba: Wiedeń

Forum Współpracy w Dziedzinie Bezpieczeństwa 

5.1) skład: przedstawiciele wszystkich członków OBWE 
5.2) tryb spotkań: spotkania cotygodniowe 
5.3) kompetencje: stałe negocjacje porozumień o kontroli zbrojeń, rozbrojeniu oraz o środkach budowy zaufania i bezpieczeństwa; regularne konsultacje i współpraca w dziedzinach związanych z bezpieczeństwem; redukcja ryzyka powstawania konfliktów; monitorowanie implementacji porozumień 

Przewodniczący 

Organ zarządzający OBWE. Funkcję tę sprawuje minister spraw zagranicznych państwa, które obecnie przewodzi OBWE. Kadencja trwa jeden rok 
6.1) kompetencje: reprezentuje OBWE na zewnątrz. Współpracują z nim przewodni-czący z dwóch ubiegłych lat i minister spraw zagranicznych, który przejmie po nim stanowisko przewodniczącego. Razem stanowią tzw. Trójkę, co zapewnia ciągłość pracy organu.

Sekretarz Generalny 

Wybierany na trzy lata. Obecnie jest nim Marc Perrin de Brichambaut (Francja) 
7.1) kompetencje: nadzór nad misjami długoterminowymi i innymi misjami w terenie. Sekretariat - organ administracyjny OBWE. W ramach Sekretariatu funkcjonuje Centrum Zapobiegania Konfliktom. 
7.2) siedziba: Wiedeń

Trybunał Koncyliacji i Arbitrażu 

Niestały organ rozstrzygania sporów między członkami OBWE na drodze koncyliacji lub arbitrażu (póki co "martwy organ") 
8.1) siedziba: Genewa

Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka 

9.1) kompetencje: działanie na rzecz upowszechniania prawa humanitarnego, praw człowieka; promocja tolerancji i walki z dyskryminacją, promocji praw kobiet, zwalczania handlu ludźmi oraz szeroko pojętego wymiaru ludzkiego bezpieczeństwa, szczególnie na obszarze b. ZSRR i Bałkanów; wspieranie rozwoju demokracji; współpraca z Radą Europy 
9.2) siedziba: Warszawa 
9.3) personel: ok. 140 pracowników, w tym 70 obywateli polskich. Biuro jest największą instytucją międzynarodową mającą swoją siedzibę w Polsce

Wysoki Komisarz OBWE ds. Mniejszości Narodowych 

10.1) kompetencje: zapewnić ma "wczesne ostrzeganie" w przypadkach napięć dotyczących mniejszości narodowych, mogących doprowadzić do wybuchu wojny. Obecnie funkcję tę wypełnia Max van der Stoel (Holandia) 
10.2) siedziba: Haga

Przedstawiciel ds. Wolności Mediów  

11.1) kompetencje: monitorowanie przestrzegania zasady wolnych mediów, jako kluczowego elementu otwartości życia politycznego i demokracji. Obecnie funkcję tę wypełnia Freimut Duve 
11.2) siedziba: Wiedeń

Misje i operacje terenowe 

12.1) kompetencje: pomoc państwom członkowskim w realizacji celów organizacji na ich terytorium, zapobieżenie lub załagodzenie konfliktu (element "dyplomacji prewencyjnej") 
12.2) miejsce operacji: dziś rozlokowane na terytorium Federacji Rosyjskiej i w byłej Jugosławii

Biuro Specjalnego Przedstawiciela ds. Walki z Handlem Ludźmi 

13.1) kompetencje: pomoc państwom w budowie systemu przeciwdziałania zjawisku handlu ludźmi; wizytacja państw adaptujących odpowiednie regulacje zwalczające handel. Obecnie funkcję tę piastuje Eva Biaudet (Finlandia)

Dorobek

Początek formularza

Dół formularza

Kwestie społeczne

OBWE uczyniła swym priorytetem poprawę sytuacji prawnej mniejszości narodowych w Europie odnosząc na tym polu poważne sukcesy. m.in. określiła europejski standard ochrony praw członków mniejszości narodowych i etnicznych (Dokument Kopenhaski)

Kwestie bezpieczeństwa międzynarodowego

Po swojej poprzedniczce (KBWE) organizacja odziedziczyła Traktat o Ograniczeniu Zbrojeń Konwencjonalnych w Europie (Conventional Armed Forces in Europe - CFE, podpisany w Paryżu 19 XI 1990), który jest zbiorem prawnych instrumentów ustanawiających równowagę w uzbrojeniu konwencjonalnym w Europie. Na szczycie OBWE w Stambule w 1999 r. został przyjęty nowy (tzw. zaadaptowany) Traktat o Ograniczeniu Zbrojeń Konwencjonalnych w Europie. Dotychczas został on ratyfikowany tylko przez 4 państwa (Rosję, Ukrainę, Białoruś, Kazachstan)  Zaadoptowany Traktat CFE stanowi przede wszystkim wielostronne zobowiązanie poszczególnych państw - stron Traktatu - do nieprzekraczania ustalonych niskich limitów posiadanego uzbrojenia. Traktat ustanawia ponadto reżim wymiany informacji, wzmocniony o system weryfikacji.

Pakt Północnoatlantycki - sojusz militarno-polityczny jako organizacja międzynarodowa

Początek formularza

Dół formularza

• Informacje podstawowe

Organizacja powstała w wyniku „poczucia” zagrożenia Demokracji Zachodnich ze strony Związku Radzieckiego, realizującego swą imperialną politykę prowadzącą do pomniejszania suwerenności państw leżących w sowieckiej strefie wpływów oraz podwyższenia stanu zagrożenia dla bezpieczeństwa w Europie i na świecie.  Obecna liczba członków: 28 członków Siedziba: Kwatera Główna - Bruksela




Cele statutowe i środki ich realizacji

Początek formularza

Dół formularza

Opis celów organizacji w Preambule Karty Paktu Północnoatlantyckiego•

Preambuła:

Strony niniejszego traktatu potwierdzają swą wiarę w cele i zasady Karty Narodów Zjednoczonych oraz pragnienie życia w pokoju ze wszystkimi narodami i wszystkimi rządami.
Są zdecydowane ochraniać wolność, wspólne dziedzictwo i cywilizację wszystkich narodów, oparte na zasadach demokracji, wolności jednostki i rządów prawa.
Dążą do umocnienia stabilizacji i dobrobytu na obszarze północnoatlantyckim.
Są zdecydowane połączyć swe wysiłki w celu zbiorowej obrony oraz zachowaniu pokoju i bezpieczeństwa.

W związku z powyższym uzgadniają one niniejszy Traktat Północnoatlantycki:

Art. 1. Strony zobowiązują się, zgodnie z postanowieniami Karty Narodów Zjednoczonych, załatwiać wszelkie spory międzynarodowe, w które mogłyby być zaangażowane, za pomocą środków pokojowych w taki sposób, aby pokój i bezpieczeństwo międzynarodowe oraz sprawiedliwość nie zostały narażone na niebezpieczeństwo, jak również powstrzymywać się w swych stosunkach międzynarodowych od użycia siły lub groźby użycia siły w jakikolwiek sposób niezgodny z celami Narodów Zjednoczonych. 

Art. 2. Strony będą przyczyniały się do dalszego rozwoju pokojowych i przyjaznych stosunków międzynarodowych przez umacnianie swych instytucji, przez przyczynianie się do lepszego zrozumienia tych zasad, na jakich opierają się te instytucje, oraz przez rozwijanie warunków dla stabilizacji i dobrobytu. Będą one dążyły do usuwania konfliktów w prowadzonej przez nie międzynarodowej polityce gospodarczej i będą popierały współpracę gospodarczą między wszystkimi Stronami lub częścią z nich.

Art. 3. Dla skuteczniejszego osiągnięcia celów niniejszego traktatu, Strony, każda z osobna i wszystkie razem, poprzez stałą i skuteczną samopomoc i pomoc wzajemną, będą utrzymywały i rozwijały swą indywidualną u zbiorową zdolność do odparcia zbrojnej napaści. 

Art. 4 (...)

Art. 5 Strony zgadzają się, że zbrojna napaść na jedną lub więcej z nich w Europie lub Ameryce Północnej będzie uznana za napaść przeciwko nim wszystkim i dlatego zgadzają się, że jeżeli taka zbrojna napaść nastąpi, to każda z nich, w ramach wykonywania prawa do indywidualnej lub zbiorowej samoobrony, uznanego na mocy artykułu 51 Karty NZ (zobacz poniżej), udzieli pomocy Stronie lub Stronom napadniętym, podejmując niezwłocznie, samodzielnie jak i w porozumieniu z innymi Stronami, działania, jakie uzna za konieczne, łącznie z użyciem siły zbrojnej, w celu przywrócenia i utrzymania bezpieczeństwa obszaru północnoatlantyckiego. 
O każdej takiej zbrojnej napaści i o wszystkich podjętych w jej wyniku środkach zostanie bezzwłocznie powiadomiona Rada Bezpieczeństwa. Środki takie zostaną zaniechane, gdy tylko Rada Bezpieczeństwa podejmie działania konieczne do przywrócenia i utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.  

Artykuł 51 Karty NZ•

Nic w niniejszej Karcie nie może uchybiać niepozbywalnemu prawu do samoobrony indywidualnej lub zbiorowej w przypadku napaści zbrojnej na któregokolwiek członka Narodów Zjednoczonych, zanim Rada Bezpieczeństwa nie podejmie niezbędnych zarządzeń w celu utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Środki podjęte przez członków w wykonaniu tego prawa do samoobrony będą natychmiast podane do wiadomości Radzie Bezpieczeństwa i w niczym nie mogą uszczuplać władzy i odpowiedzialności Rady Bezpieczeństwa, wynikających z niniejszej Karty, do podejmowania w każdym czasie takiej akcji, jaką ona uzna za niezbędną do utrzymania lub przywrócenia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.

Rekonstrukcja celów statutowych

• pokój światowy i bezpieczeństwo międzynarodowe

• ochrona dziedzictwa państw demokracji liberalnej

• współpraca gospodarcza

• militarna pomoc wzajemna w sytuacji zbrojnej napaści

Realizacja celów statutowych

• Wzmocnienie potencjału obronnego państw członkowskich

• Koordynacja planów obronnych

• Oddziaływanie polityczne na środowisko międzynarodowe w celu osiągnięcia stanu korzystnego dla uczestników organizacji

Struktura polityczna

Początek formularza

Dół formularza

Rada Północnoatlantycka (Rada Ministerialna, Rada Atlantycka, NAC, North Atlantic Council)

Ogan decyzyjny i koordynujący działalność organizacji. Przedstawiciele wszystkich państw członkowskich (ambasadorowie) + Sekretarz Generalny NATO + przedstawiciele innych organów i agencji organizacji. tryb prac: raz w tygodniu; na poziomie ministrów spraw zagranicznych i/lub obrony - dwa razy do roku procedura decyzyjna: tryb konsensualny kompetencje: uchwala  deklaracje i komunikaty, skierowane do opinii publicznej oraz państw, które nie są członkami NATO, w celu uzasadnienia podjęcia określonych działań przez Sojusz Północnoatlantycki; stanowi forum konsultacyjne dla państw członkowskich w kwestiach dotyczących ich bezpieczeństwa

Komitet Planowania Obrony (DPC, The Defence Planning Committee)

4. skład: stali przedstawiciele państw (raz do roku spotkania na szczeblu ministra obrony)

5. kompetencje: organ planowania obronnego oraz przygotowanie wytycznych dla wojskowych funkcjonariuszy organizacji; integracja systemu obronnego państw członkowskich

Komitet Planowania Nuklearnego (NPG, The Nuclear Planning Group)

6. skład: stali przedstawiciele lub ministrowie obrony

7. kompetencje: organ polityki nuklearnej sojuszu. Zajmuje się zastosowaniem broni jądrowej Sojuszu, przechowywaniem, obroną przed nią oraz systemami informacyjnymi i komunikacyjnymi. Podejmuje działania na rzecz powstrzymania proliferacji broni jądrowej oraz kontrolą bieżących arsenałów jądrowych.

Sekretarz Generalny + Sekretariat

Mianowany przez państwa członkowskie; kadencja 4 lata. (Dziś: Jaap de Hop Scheffer, Holandia). 6 zastępców.

8. kompetencje: reprezentuje organizację na zewnątrz; prowadzi mediacje w sporach między członkami organizacji.

Zgromadzenie Północnoatlantyckie

9. skład: przedstawiciele parlamentów państw członkowskich

10. kompetencje: brak zdolności prawodawczych; funkcja doradcza i prezentacja stanowisk parlamentów uczestników sojuszu

11. przewodniczący Zgromadzenia:  obecnie Jose Lello

Struktura wojskowa

Komitet Wojskowy (MC, Military Committee) - najwyższa władza wojskowa sojuszu. Przedkłada propozycje działań organom politycznym. Szefowie sztabów państw członkowskich. Podlega organom politycznym (DPC, NPG i pośrednio NAC) Międzynarodowy Sztab Wojskowy (IMS, International Military Staff) - organ pomocniczy Komitetu Wojskowego. Przedstawiciele sił zbrojnych państw członkowskich oraz personel pomocniczy Zintegrowana Struktura Dowodzenia - dowództwa wojskowe rozlokowane w państwach członkowskich Sojuszu. System łączności, informacji, logistyki i ochrony przeciwlotniczej.

zasięg terytorialny

Struktura sił zbrojnych Sojuszu

  


NATO i koniec Zimnej Wojny

Początek formularza

Dół formularza

 

Zakończenie Zimnej Wojny wymusiło zmianę charakteru organizacji z sojuszu obronnego w strukturę stabilizacji i umacniania (przywracania) pokoju i bezpieczeństwa. Postzimnowojenna rzeczywistość (brak bezpośredniego zagrożenia ze strony bloku państw komunistyczntych) umożliwiła rozszerzenie aktywności organizacji o  działania zaczepne (interwencje zbrojne),  w imię racji humanitarnych. W l istopadzie 1991 - Rada Północnoatlantycka przyjęła Nową Koncepcję Sojuszu , która weszła w życie w kwietniu 1999. W jej myśl do zadań NATO należą: 

• Umacnianie demokracji - dyplomacja prewencyjna

• Prowadzenie transatlantyckich konsultacji - pogłębianie współpracy politycznej

• Odstraszanie - konieczność utrzymania w Europie sił nuklearnych, reforma sił zbrojnych państw członkowskich

• Utrzymywanie równowagi strategicznej - ograniczenie i kontrola zbrojeń

• Inicjowanie współpracy z państwami spoza Sojuszu w celu umacniania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego (np. „Partnerstwo dla Pokoju”)

Interwencje zbrojne Sojuszu

Historia interwencji zbrojnych

Nowa Koncepcja Sojuszu umożliwiła podjęcie działań zaczepnych i stabilizujących. Wojska działające pod auspicjami Paktu Północnoatlantyckiego przeprowadziły następujące operacje:

• 1993-1996 - operacja „Ostre Cięcie” w byłej Jugosławii - egzekwowania embarga morskiego i sankcji ekonomicznych nałożonych na Federacyjną Republikę Jugosławii przez ONZ

• Marzec 1994 - bombardowania sił serbskich zagrażających UNPROFOR

• Kwiecień 1994-grudzień 1995 - operacja „Zakaz Lotów”. Zamknięcia przestrzeni powietrznej nad Bośnią i Hercegowiną.

• Grudzień 1995-grudzień 2004 - operacja „Rozważna Siła” w Kosowie. Z mandatu ONZ w ramach Partnerstwa dla Pokoju w Bośni i Hercegowinie wprowadzono Wielonarodowe Siły Wdrożeniowe (IFOR, Implementation Force, 1995-1996) oraz Siły Stabilizacyjne (SFOR, Stabilization Force, 1996-2004)

• 1999 - bombardowania Serbii

• Od czerwca 1999 - Międzynarodowe Siły Pokojowe w Kosowie, w ramach Partnerstwa dla Pokoju (KFOR, Kosovo Force), działające na mocy mandatu ONZ

• Od września 2001 - operacja „Active Endeavour” - ochrona statków handlowych w rejonie Cieśniny Gibraltarskiej przed atakami terrorystycznymi

• Od kwietnia 2003 - Międzynarodowe Siły Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF, International Security Assistance Force) - misja wojskowa w Afganistanie zajmująca się utrzymaniem pokoju.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy

Początek formularza

Dół formularza

Historia organizacji

Organizacja powstała w 1944 roku w wyniku konferencji w Bretton Woods (New Hampshire, USA), by wraz z Bankiem Światowym i Międzynarodową Organizacją Handlu kształtować powojenny ład gospodarczy, oparty na wolnym przepływie kapitału, rozwoju handlu, pełnym zatrudnieniu oraz zewnętrznej równowadze handlowej.  Naczelnym celem organizacji jest niedopuszczenie do kolejnych światowych kryzysów ekonomicznych. MFW ma być czynnikiem stabilizującym gospodarki światowej.  MFW (IMF, International Monetary Fund) - w chwili podpisania statutu (1945), do organizacji należały 44 państwa. Dziś liczba członków organizacji wynosi 185.  W 1947 roku MFW podpisał umowę stowarzyszeniową z ONZ dzięki czemu stał się organizacją wyspecjalizowaną systemu Narodów Zjednoczonych.  Polska była państwem założycielskim IMF. Wystąpiła z organizacji w 1950 roku; została ponownie przyjęta w 1986 roku.  Siedziba organizacji: Waszyngton

godło organizacji

Statutowe cele MFW

Statut art. 1, wymienia następujące cele MFW: 

• zrównoważony wzrost gospodarczy; unikanie nierównowagi w bilansie płatniczym między państwami członkowskim; działanie na rzecz pełnego zatrudnienia i wzrostu dochodów realnych;

• popieranie i koordynowanie międzynarodowej współpracy walutowej oraz budowa zaufania do międzynarodowych mechanizmów wymiany gospodarczej;

• stabilizacja kursów walutowych w celu uniknięcia niekontrolowanego spadku wartości walut krajowych;

• wsparcie dla utworzenia sprawnego systemu regulowania należności między członkami MFW w taki sposób, aby uniknąć odwoływania się do środków będących zagrożeniem dla narodowej i międzynarodowej koniunktury;

• zmniejszanie barier dewizowych hamujących rozwój handlu międzynarodowego;

• wsparcie finansowe dla państw członkowskich w razie problemów z równowagą płatniczą.

Funkcje organizacji

• kontrolna - nadzór nad przestrzeganiem przez państwa ustanowionych reguł kształtowania kursów walutowych - coroczne konsultacje, których efektem jest raport na temat polityki kursowej danego państwa, fiskalnej i monetarnej oraz równowagi płatniczej

• operacyjna - udostępnianie państwom członkowskim środków umożliwiających zachowanie równowagi w bilansie płatniczym (przeciwdziałanie kryzysom finansowym)

• regulacyjna - tworzenie forum negocjacji i tworzenie norm gwarantujących stabilność międzynarodowego systemu walutowego

konsultacyjna - świadczenie usług konsultacyjnych; tworzenie forum wymiany doświadczeń między krajami walczącymi z trudnościami gospodarczymi

Struktura organizacji

Podstawowe organy organizacji: 

• Rada Gubernatorów

• Komitet Wykonawczy (Rada Administracyjna)

• Departamenty regionalne

• Departamenty funkcjonalne i usług specjalnych

• Departament Finansów Publicznych

• Instytut MFW

• Departament Prawny

• Departament Pieniądza i Wymiany

• Departament Opracowań i Analiz Polityki

• Departament Studiów

• Departament Statystyki

• Departament Skarbu

Rada Gubernatorów

Rada Gubernatorów - główny organ decyzyjny, plenarny. 

skład: ministrowie finansów lub prezesi banków centralnych państw członkowskich

1. obrady: spotkania raz do roku

2. funkcje:

• wyznaczanie kierunków aktywności organizacji oraz nadzór nad działalnością innych organów MFW

• przyjmowanie nowych członków, wykluczanie i zawieszanie w prawach członka

• ustalanie wysokości składki członkowskiej (wkład członkowski)

• decyzja o wykorzystaniu SDR

• zawieranie umów z innymi organizacjami międzynarodowymi

• wybór Komitetu Wykonawczego

4. podejmowanie decyzji: każde państwo w Radzie Gubernatorów dysponuje liczbą 250 głosów oraz liczbą głosów dodatkowych przyznanych proporcjonalnie do wkładu w SDR (1 głos = 100 tyś. SDR). Stany Zjednoczone jako największy udziałowiec organizacji dysponują ponad 370 tyś. głosów (~ 17% wszystkich głosów). Japonia, Niemcy, Wielka Brytania, Francja 5-6%.

5. tryb głosowania: większość kwalifikowana

• 85 % - ustalenie wysokości kwot (państwa wnoszą swój wkład w oparciu o ocenę ich kondycji ekonomicznej), przydział SDR, zmiany w statucie, powołanie nowych organów

• 75 % - zawieszenie w prawach członka, wysokość oprocentowania pożyczek (dziś około 3%)

• 50% - inny przedmiot decyzji

• ciała doradcze Rady : Międzynarodowy Komitet Monetarny i Finansowy Rady Gubernatorów;  Komitet Rozwoju

Uwaga !•

SDR (Special Drawing Rights, Specjalne Prawa Ciągnienia) - jednostka rozliczeniowa IMF wprowadzona w 1969 roku. SDR-y stanowią rezerwy finansowe MFW i podstawę systemu podejmowania decyzji. Jeden SDR odpowiada około 1,5 USD (maj 2009). Obecnie MFW dysponuje ponad 200 mld SDR. Na szczycie grupy G-20 w Londynie podjęto decyzje o podniesieniu budżetu MFW do 1 biliona USD (ok. 660 mld SDR).

Komitet Wykonawczy

Komitet Wykonawczy (Rada Administracyjna) - organ zarządzająco-wykonawczy MFW skład: 24 dyrektorów którzy są mianowani lub wybierani w głosowaniu. Na czele Rady Wykonawczej stoi Dyrektor Generalny, wybierany na 5 lat. Dyrektor Generalny jest wraz z Radą Wykonawczą odpowiedzialny za bieżącą działalność MFW. Od 2007 r. dyrektorem generalnym MFW jest  Dominique Strauss-Kahn (Francja) tryb prac: pracuje w sposób ciągły w siedzibie MFW w Waszyngtonie kompetencje: decydowanie o polityce kredytowej MFW oraz nadzorowanie wykonywania umów kredytowych; kierowanie do Rady Gubernatorów zaleceń dotyczących zwiększenia wpłat przez państwa  członkowskie do kapitału zakładowego oraz przyjmowania nowych członków; omawianie kwestii zadłużenia międzynarodowego;  sprawy bieżące zlecane przez Radę Gubernatorów. W strukturze MFW funkcjonuje liczne ciała doradcze i pomocnicze, wykonujące zadania na rzecz Rady Gubernatorów i Komitetu Wykonawczego. Do najważniejszych zaliczymy:

 Departamenty regionalne   
Sześć departamentów regionalnych: Afryki, Azji i Pacyfiku, Europy I, Europy II, Środkowego Wschodu i Półkuli Zachodniej - ciała doradcze  Rady Gubernatorów i Komitetu Wykonawczego w sprawach dotyczących ewolucji sytuacji gospodarczej regionów. Zajmują się negocjacjami, nadzorem i oceną rezultatów programów dostosowaw czych. 

Departamenty funkcjonalne i usług specjalnych 
Zalicza się do nich departamenty: finansów publicznych, Instytut MFW, prawny, walutowy, opracowal1 i analizy polityki, studiów, statystyki i skarbu. Uczestniczą one w opracowywaniu polityki, procedur oraz pomocy technicznej dla krajów członkowskich. 

Departament Finansów Publicznych - organ odpowiedzialny za całość działalności MFW w przedmiocie finansów publicznych krajów członkowskich. Prowadzi badania dotyczące kwestii budżetowych prowadzonych przez misje departamentu regionów geograficznych ze szczególnym uwzględnieniem podziału dochodów, zakresu biedy, opieki socjalnej, wydatków publicznych i środowiska naturalnego. 

Instytut MFW - organ odpowiedzialny za kształcenie funkcjonariuszy krajów członkowskich w dziedzinie programowania, polityki finansowej, polityki sektora zagranicznego, metodologii obliczania bilansu płatniczego, rachunkowości społecznej i statystyki finansowej państwa, a także finansów publicznych. 

Departament Prawny- pomoc prawna organom MFW, a także krajom członkowskim w sprawach zasad i stosowania prawa. Występuje też w przy­padku sporów, a także udziela porad prawnych. 

Departament Pieniądza i Wymiany - pomoc techniczną bankom centralnym w zakresie polityki pieniężnej i wymiany walutowej; misje ekspertów do banków centralnych, którzy pomagają w opracowaniu i analizie prowadzonej polityki pieniężnej. 

Departament Opracowań i Analiz Polityki- opracowywanie i analizy realizacji mechanizmu finansowania i operacji finansowych oraz nadzoru MFW; współpraca z Departamentem Studiów i departamentami regionalnymi w zakresie ustalenia i organizacji dodat kowych środków na realizację programów dostosowawczych i oddłużania krajów członkowskich. 

Departament Studiów- badania i analizy, zwłaszcza dotyczące funkcjonowania międzynarodo wego systemu walutowego; opracowywanie publikacji dotyczących perspektyw gospodarki światowej, sytuacji na międzynarodowych rynkach kapitałowych, analizy dotyczące koordynacji polityki gospodarczej krajów G-8; kontakty z instytutami badawczymi i naukowcami. 

Departament Statystyki - zarządzanie bazą danych dotyczącą gospodarki i finansów krajów członkowskich, regionów i świata. 

Departament Skarbu - kontrola operacji i transakcji finansowych MFW. 

 

Korzystanie z pomocy MFW

Uzyskanie pomocy MFW warunkowane jest spełnianiem określonych kryteriów - realizacja programu gospodarki wolnorynkowej, wprowadzenie reform ograniczających deficyty budżetowy (dyscyplina budżetowa), kontrola podaży pieniądza, liberalizacja handlu, 

Ilość SDR, która może zostać pożyczona państwu członkowskiemu jest uzależniona od kwoty, jaką zasila ono budżet MFW 

Polska korzystała z pomocy kredytowej IMF w latach 1986-94 pożyczając łącznie 1,2 mld SDR. W maju 2009 MFW otworzył dla Polski linię kredytową w wysokości 20.6 mld USD na wypadek trudności z zachowaniem kursu walutowego PLN wobec innych walut w obliczu kryzysu gospodarczego.

Uwaga !

Krytyka polityki MFW 

MFW jest powszechnie krytykowany za swą nieefektywność (nie uchronił świata przed poważnymi kryzysami ekonomicznymi) i obronę interesów jedynie rozwiniętych państw zachodnich. Najbardziej znanym krytykiem MFW jest Joseph Stiglitz (ekonomista amerykański, laureat Nagrody Nobla 2001 oraz główny ekonomista Banku Światowego w latach 1997-2000). W swej pracy Globalizacja pisał:  

„Międzynarodowy Fundusz Walutowy nie jest jednak szczególnie zainteresowany wysłuchiwaniem przemyśleń swoich "krajów klientowskich" na takie tematy, jak strategia rozwoju czy oszczędności budżetowe. Aż nazbyt często podejście Funduszu do krajów rozwijających się miało posmak podejścia władcy kolonialnego. Jedno zdjęcie może zastąpić tysiąc słów, a zdjęcie zrobione w 1998 roku, które obiegło cały świat, wryło się w pamięć milionów ludzi, zwłaszcza w dawnych koloniach. Na zdjęciu tym dyrektor zarządzający MFW (szefa MFW nazywa się "dyrektorem zarządzającym"), Michel Camdessus, niewysoki, gustownie ubrany były urzędnik francuskiego ministerstwa finansów, który kiedyś twierdził, że jest socjalistą, stoi ze skrzyżowanymi rękoma i z marsową miną surowo patrzy na siedzącego, upokorzonego prezydenta Indonezji. Nieszczęsny prezydent został w istocie zmuszony do przekazania suwerenności gospodarczej swojego kraju w gestię MFW w zamian za pomoc, jakiej kraj ten potrzebował. Jak na ironię, większość tej pomocy w końcu poszła wcale nie na pomoc dla Indonezji, lecz na wyciągnięcie z kłopotów prywatnych wierzycieli z "mocarstw kolonialnych". (Oficjalnie była to "ceremonia" podpisania umowy faktycznie podyktowanej przez MFW, chociaż często nadal stwarza on pozory, że z listem intencyjnym występuje rząd danego kraju!).”

Joseph Stiglitz, Globalizacja

Bank Światowy

Początek formularza

Dół formularza

Historia organizacji

Podmiot "systemu Bretton Woods". Element odpowiedzialny za wspieranie rozwoju ekonomicznego państw. W początkowym okresie skupiał się na odbudowie zniszczeń II wojny światowej, w późniejszym okresie na walce z ubóstwem w krajach rozwijających się.  Członkostwo: dziś 185 państwa (IBRD):  System Banku Światowego obejmuje:  Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (International Bank of Reconstruction and Development, IBRD) Międzynarodowa Korporacja Finansowa (International Finance Corporation, IFC) Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (International Development Association, IDA) Wielostronna Agencja Gwarancji Inwestycji (Multilateral Investment Guarantee Agency, MIGA) Międzynarodowe Centrum Rozwiązywania Sporów Inwestycyjnych (International Centre for Settlement of Investment Disputes, ICSID) Kapitał zakładowy Banku: 10 mld USD (1944), obecnie ~ 190 mld USD




Struktura organizacji

Rada Gubernatorów - główny organ decyzyjny; plenarny.

1. skład: ministrowie finansów państw członkowskich

2. funkcje:przyjmowanie nowych członków,; zawieszanie w prawach członkowskich; powiększanie kapitału zakładowego; zawieranie umów z innymi organizacjami międzynarodowymi; podział dochodów

3. podejmowanie decyzji: system głosów ważonych (w zależności od partycypacji w kapitale Banku). Łączna liczba głosów 1 618 661. USA (16,41%); Japonia (7,86%); Niemcy (4,49%); Francja i Wielka Brytania (po 4,3%)

Rada Dyrektorów Wykonawczych - organ zarządzająco-wykonawczy organizacji

4. prezes - dziś Robert Zoellick, USA. Jego zadaniem jest: przewodniczenie Radzie Dyrektorów Wykonawczych; polityka  administracyjna; oraz bieżące zarządzanie Bankiem

5. 24 Dyrektorów Wykonawczych -  5 wyznaczonych przez USA, Wielką Brytanię, Japonię, Niemcy i Francję z racji kwot udziałowych; pozostali z wyboru państw członkowskich. Zadaniem Dyrektorów jest nadzór nad operacjami Banku, zatwierdzanie budżetu; dysponowanie środkami Banku; zatwierdzanie projektów finansowych; dokonywanie przeglądu sytuacji gospodarczej w państwach członkowskich; wybór Prezesa

MFW i Bank Światowy

Od sierpnia 2001 datuje się ścisła współpraca obu organizacji na mocy Porozumień Waszyngtońskich (IMF, IBRD, Departament Skarb USA). MFWskupia swoją uwagę na wskaźnikach makroekonomicznych; stabilności finansowej państw i równowadze ekonomicznej; IBRD koncentruje się na problemach strukturalnych państw w kontekście rozwoju gospodarczego (na co rząd wydaje pieniądze, instytucjami finansowymi danego kraju, jego rynkiem pracy, polityką handlową). Obie przestrzenie wzajemnie się przenikają.

Międzynarodowa Organizacja Handlu

Początek formularza

Dół formularza




Historia organizacji

Trzeci element systemu Bretton Woods 1 stycznia 1948 powstaje GATT (General Agreement on Tariffs and Trade, Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu. Wielostronna umowa (nie jest organizacją!) promocji wolnego handlu, niedyskryminacji w stosunkach gospodarczych jako warunku powszechnego dobrobytu. 20 sygnatariuszy. Trzy klauzule bazowe GATT Klauzula narodowa (art. III statutu GATT) - produkt importowany nie powinien być traktowany mniej korzystnie niż jego odpowiednik krajowego producenta Klauzula najwyższego uprzywilejowania (KNU) - równe traktowanie partnerów zagranicznych, zakaz dyskryminacji w udzielaniu preferencji Klauzula wzajemnych ustępstw i korzyści - żadne państwo-strona nie jest zobligowane do udzielania koncesji czy stosowania przywilejów, gdy niedotrzymana jest zasada wzajemności Naczelna zasada GATT Taryfy celne i ich pochodne są jedynym środkiem polityki wymiany handlowej z zagranicą. Wyjątkiem od tej reguły są importowe ograniczenia ilościowe w celu ochrony bilansu płatniczego lub dla ochrony zdrowia publicznego oraz bezpieczeństwa państwa. 15 kwietnia 1994 - Konferencja w Marakeszu - porozumienie ustanawiające WTO (World Trade Organization, Światowa Organizacja Handlu).  1995 - instytucjonalizacja GATT. Powstanie WTO. Dziś 153 państw członkowskich; 30 obserwatorów

Struktura

Konferencja Ministerialna - spotkania przynajmniej raz na dwa lata ministrów finansów państw członkowskich. Organ decyzyjny w przedmiotach wskazanych w odpowiednich umowach systemu GATT/WTO. Rada Generalna - organ zarządzająco-wykonawczy - funkcjonuje jako Organ Rozstrzygania Sporów (DSB - Dispute Settelment Body) lub Organ Przeglądu Polityki Handlowej.  DSB działa w oparciu o procedury wskazane w DSU (Dispute Settelment Understanding), art. 3 ust.2: zasada szybkiego rozstrzygania sporów zasada zadawalającego rozstrzygnięcia zasada pozytywnego rozwiązywania sporów, tj. akceptowanego przez strony zasada domniemania szkodliwości naruszenia zobowiązań (samo naruszenie porozumień może być podstawą roszczeń bez konieczności wykazania szkody) zasada dobrej wiary państw członkowskich WTO Organy wykonawcze podległe Radzie Generalnej - Rada ds. Handlu Towarami, Rada ds. Usług, Rada ds. Handlowych Aspektów Własności Intelektualnej Sekretariat - organ administracyjny. Na czele stoi Dyrektor Generalny (dziś Pascal Lamy, Francja)

Międzynarodowe trybunały karne - typologia

Początek formularza

Dół formularza

Międzynarodowe trybunały karne - typologia

Międzynarodowe trybunały karne można podzielić na:


 

 

Geneza powstania

Międzynarodowe trybunały karne powstawały w odpowiedzi na potrzebę urzeczywistnienia idei sprawiedliwości w odniesieniu do zbrodni, które stanowią zagrożenie dla fundamentów poczucia bezpieczeństwa, wartości ogólnoludzkich i dobra rodzaju ludzkiego, zaś dopuszczających się tego rodzaju aktów nie sposób osądzić w oparciu o sądownictwo krajowe.    Idea utworzenia pierwszego stałego trybunału karnego pojawiła się wraz z zakończeniem zimnej wojny oraz w obliczu aktów ludobójstwa w byłej Jugosławii, Sierra Leone i Ruandzie na początku lat 90.

godło organizacji

Początki MTK

  


Statut•

PREAMBUŁA

Państwa-Strony niniejszego statutu,
świadome, iż wszyscy ludzie są połączeni wspólnymi więzami, że ich kultury tworzą wspólne dziedzictwo, oraz zaniepokojeni, iż ta delikatna mozaika może w każdej chwili zostać zniszczona,
pamiętając, iż w mijającym wieku miliony dzieci, kobiet i mężczyzn były ofiarami niewyobrażalnych okrucieństw, które głęboko poruszyły sumienie ludzkości,
uznając, iż tego typu poważne zbrodnie zagrażają pokojowi, bezpieczeństwu i pomyślności świata,
potwierdzając, iż najpoważniejsze zbrodnie wagi międzynarodowej nie mogą pozostać bezkarne oraz że ich skuteczne ściganie musi zostać zapewnione poprzez podjęcie odpowiednich działań zarówno przez poszczególne państwa, jak i poprzez wzmocnienie współpracy międzynarodowej,
zdecydowane, by położyć kres bezkarności sprawców tych zbrodni i w ten sposób przyczynić się do zapobieżenia ich popełnianiu,
przypominając, iż obowiązkiem każdego Państwa jest wykonywanie jurysdykcji karnej w stosunku do osób odpowiedzialnych za zbrodnie międzynarodowe,
potwierdzając cele i zasady Karty Narodów Zjednoczonych, a w szczególności zasadę powstrzymywania się przez każde państwo od groźby użycia siły lub jej użycia przeciwko całości terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek państwa, jak i w inny sposób niezgodny z celami Narodów Zjednoczonych,
podkreślając, iż żadne z postanowień niniejszego Statutu nie może być traktowane jako upoważnienie dla któregokolwiek Państwa-Strony do interweniowania w konflikt zbrojny lub w wewnętrzne sprawy jakiegokolwiek państwa,
zdecydowane, ze względu na powyższe cele oraz dla dobra obecnych i przyszłych pokoleń, utworzyć niezależny stały Międzynarodowy Trybunał Karny związany z systemem Narodów Zjednoczonych, posiadający jurysdykcję w stosunku do najpoważniejszych zbrodni wagi międzynarodowej,
podkreślając, iż Międzynarodowy Trybunał Karny utworzony na podstawie niniejszego statutu ma charakter komplementarny w stosunku do krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych,
postanawiając zagwarantować trwałe poszanowanie sprawiedliwości międzynarodowej i jej realizację,
uzgodniły, co następuje (...)

Pion organizacyjny

Zgromadzenie państw-stron - organ plenarny

• obrady: posiedzenie raz do roku + posiedzenia nadzwyczajne (na wniosek Biura lub 1/3 państw członkowskich)

• miejsce obrad : Haga lub siedziba ONZ w Nowym Jorku

• funkcje :

• rozpatruje i przyjmuje zalecenia Komisji Przygotowawczej

• pełni inne funkcje stosownie do postanowień Statutu oraz Reguł Procesowych i Dowodowych

• rozpatruje sprawozdania z działalności Biura oraz podejmuje w związku z tym odpowiednie działania

• rozpatruje oraz uchwala budżet Trybunału

• powołuje sędziów Trybunału, decyduje o zmianie liczby sędziów

• rozpatruje zgodnie kwestie dotyczące braku współpracy

• sprawuje nadzór nad Prezydium, Prokuratorem oraz Sekretarzem w zakresie administracji Trybunału

• podejmowanie decyzji :

• zalecany konsensus

• kwestie merytoryczne - 2/3 obecnych i głosujących. ½ państw członkowskich stanowi quorum

• kwestie proceduralne - zwykła większość obecnych i głosujących Państw-Stron.

Biuro MTK - organ wykonawczo-zarządzający

• skład: Prezes, dwóch wiceprezesów oraz 18 członków wybieranych przez Zgromadzenie na trzyletnią kadencję z zachowaniem parytetu geograficznego

• obrady: posiedzenia nie rzadziej niż raz do roku

• podejmowanie decyzji: ten sam tryb, co w Zgromadzeniu

Pion sądowniczy

Skład

18 sędziów - wybieranych w tajnym głosowaniu na okres 9 lat na posiedzeniu Zgromadzenia (pierwszy skład podzielono na trzy grupy: 3, 6 i 9 letnia kadencja). Każde z państw może przedstawić dwie kandydatury sędziów, osób o wysokich walorach moralnych, posiadających najwyższe kwalifikacje sędziowskie, doświadczenie w sądzeniu spraw karnych oraz uznane kompetencje w dziedzinie prawa międzynarodowego. Wybór 18 kandydatur zdobywających najwięcej głosów (z państwa-strony nie może pochodzić więcej niż jeden sędzia), quorum stanowi 2/3 państw-stron. Brak możliwości reelekcji (za wyjątkiem sędziów pierwszego składu wybranych na okres 3 lat).

Struktura administracyjna trybunału

• Sekretariat (Sekretarz + Zastępca). Wybór na 5 lat, możliwa reelekcja, przez bezwzględną większość sędziów Trybunału.

• Funkcje: pozaorzecznicze aspekty administracji oraz obsługa Trybunału.

• Sekretarz - główny urzędnik administracyjny Trybunału. W wykonywaniu swoich funkcji Sekretarz podlega bezpośrednio Prezesowi Trybunału

• Personel - biurokracja Trybunału zatrudniana przez Sekretarza i Prokuratora

Struktura sądowa trybunału

• Prezydium (Prezydent + dwóch Vice). Wybór na trzy lata, brak możliwości reelekcji. Podstawowa funkcja: prawidłowe administrowanie Trybunałem, z wyjątkiem Urzędu Prokuratora. Prezydentem w latach 2003-2009 był Philippe Kirsch (Kanada)

• Urząd Prokuratora - funkcje: przyjmowanie zawiadomień i innych informacji o zbrodniach podlegających jurysdykcji Trybunału, badanie tych zawiadomień i informacji oraz prowadzenie postępowania przygotowawczego. Skład: Prokurator + 2 Vice, wybrani przez ZP-S na okres 9 lat, brak możliwości reelekcji przez większość bezwzględną

• Wydziały i Izby - jednostki organizacyjne Trybunału. Wydziały to elementy strukturalne; izby to elementy funkcjonalne

• Wydziały: Przygotowawczy (Pre-Trial Division), ≥ 6 sędziów; I Instancji (orzekający), ≥ 6 sędziów; II Instancji (odwoławczy, apelacyjno-zażaleniowy), Prezes + 4 sędziów;

• Izby: Przygotowawcza, orzekająca jedno lub trzyosobowo; Orzekająca, trzech sędziów; Odwoławcza, Prezes + czterech sędziów

• Zadania Izby Przygotowawczej:

• wydawanie na wniosek Prokuratora nakazu tymczasowego aresztowania oraz wezwania do stawienia się przez podejrzanego;

• stosowanie innych środków przymusu (areszt);

• zatwierdzenie zasadności oskarżenia wnoszonego przez Prokuratora, zatwierdzenie zarzutów;

• nadzór nad pouczeniem podejrzanego o przysługujących mu prawach;

• kontrola pracy Prokuratora;

• rozstrzyganie zarzutów kwestionujących jurysdykcję MTK

• Zadania Izby Orzekającej:

• ustalenie kwestii technicznych (np. powiadomienie wszystkich stron zainteresowanych sprawą, określenie języka sprawy)

• rozpoznanie sprawy, ocena materiału dowodowego

• wydanie orzeczenia (max. wymiar kary - dożywocie)

• Zadania Izby Odwoławczej:

• rozpoznanie zaskarżonego wyroku (dopuszczone jest zaskarżenie wyroku uniewinniającego - błędy w ustaleniach faktycznych)

• apelacja w przedmiocie winy lub kary

• zwrócenie sprawy do ponownego rozpoznania przez Izbę Orzekającą

• Impuls procesowy:

• wniosek złożony do Prokuratora przez państwo-stronę;

• wniosek złożony do Prokuratora przez Radę Bezpieczeństwa ONZ na podstawie rozdziału VII Karty NZ ( jurysdykcja uniwersalna!);

• działanie Prokuratora inicjowane przez Izbę Przedprocesową

JURYSDYKCJA MTK I KATALOG KAR

Jurysdykcja

• ściganie i rozpoznawanie spraw o najcięższe zbrodnie międzynarodowe (naruszenie prawa humanitarnego) - ludobójstwo, zbrodnie przeciwko ludzkości, zbrodnie wojenne, agresja

• MTK wykonuje swe uprawnienia jedynie wobec osób fizycznych, które w chwili popełnienia czynu miały ukończone 18 lat. Zdarzenia po 1 lipca 2002

• MTK wykonuje swoje uprawnienia wobec osób związanych z państwem będącym stroną Statutu (chyba że impuls procesowy został uruchomiony przez RB ONZ)

• Jego jurysdykcja ma charakter komplementarny - jeśli państwo rzeczywiście prowadzi postępowanie przeciwko oskarżonej osobie, MTK nie podejmuje działań (zasada ne bis in idem)

PRZEKAZANIE PODEJRZANEGO MTK A SUWERENNOŚĆ PAŃSTWA. PROBLEMATYCZNOŚĆ JURYSDYKCJI TRYBUNAŁU

• zakres pojęciowy - extradition (ekstradycja, wydanie) i surrender (jak rozumieć: wydanie, przekazanie,dostarczenie?)

• przekazanie podejrzanego państwu a przekazanie organizacji międzynarodowej - zasadniczo tożsame czy zasadniczo odmienne działania?

Art. 102 MTK

Wyjaśnienie pojęć

W rozumieniu niniejszego statutu:

"dostarczenie" (surrender) oznacza wydanie osoby Trybunałowi przez państwo, w trybie przewidzianym niniejszym statutem; "ekstradycja" oznacza wydanie osoby przez jedno państwo drugiemu państwu na podstawie traktatu, konwencji lub ustawodawstwa krajowego.

Art. 27 MTK

Irrelewantność pełnionej funkcji publicznej

1. Niniejszy statut ma równe zastosowanie do wszystkich osób, bez jakichkolwiek różnic wynikających z pełnienia funkcji publicznej. W szczególności pełnienie funkcji głowy państwa czy szefa rządu, członka rządu czy parlamentu, wybieralnego przedstawiciela lub funkcjonariusza państwowego w żadnym razie nie może zwolnić sprawcy od odpowiedzialności karnej przewidzianej niniejszym statutem, ani nie może samo w sobie stanowić podstawy do zmniejszenia wymiaru kary.

2. Immunitety i inne przywileje związane z pełnieniem funkcji publicznej danej osoby, przewidziane przez prawo krajowe lub międzynarodowe, nie stanowią przeszkody do wykonywania jurysdykcji Trybunału wobec takiej osoby.

SUWERENNOŚĆ

Suwerenność - sprawowanie przez państwo zwierzchnictwa personalnego (w tym jurysdykcji karnej) nad swoimi obywatelami

KATALOG KAR

Artykuł 77

1. Z zastrzeżeniem postanowień artykułu 110, osobie skazanej za zbrodnię wymienioną w artykule 5 niniejszego statutu Trybunał może wymierzyć jedną z następujących kar:

1. karę pozbawienia wolności wymierzoną na czas oznaczony, nieprzekraczający 30 lat; lub

2. karę dożywotniego pozbawienia wolności, jeżeli przemawia za tym wyjątkowy ciężar popełnionej zbrodni i właściwości osobiste skazanego.

2. Obok kary pozbawienia wolności Trybunał może orzec:

1. grzywnę na warunkach określonych w Regułach Procesowych i Dowodowych;

2. przepadek korzyści, majątku i aktywów pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z przestępstwa, bez naruszania nabytych w dobrej wierze praw osób trzecich.

STANOWISKO USA WOBEC MTK

Zasada naczelna

„Państwo ma obowiązek dbać o interesy swoich obywateli wysyłając ich w niebezpieczne operacje poza swymi granicami”

Stany Zjednoczone wytrwale odmawiają MTK statusu organu sprawiedliwości międzynarodowej, nie przystępując do tej organizacji (USA wycofały swój podpis pod Statutem Rzymskim), odmawiając współpracy z nią i zabezpieczając immunitet swoich obywateli wobec działań MTK

1. Ustawa o ochronie członków amerykańskich sił zbrojnych (ASPA, American Servicemember`s Protection Act), 2 VIII 2002

1. zakaz odpowiadania na wnioski MTK o udzielenie pomocy prawnej

2. zakaz dostarczania osób podejrzanych lub oskarżonych MTK

3. zakaz udzielania jakiegokolwiek wsparcia MTK

4. zakaz prowadzenia czynności MTK na terytorium USA

2. Rezolucja RB 1422 (12 lipca 2002) - Stany Zjednoczone przeforsowały również odpowiednią rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ, która obejmuje immunitetem wobec działań Trybunału żołnierzy w "niebieskich hełmach", w tym żołnierzy amerykańskich. W jej myśl, MTK nie mogło wszcząć postępowania wobec obecnych lub byłych urzędników ONZ lub personelu pochodzącego z państw nie będących stroną Statutu Rzymskiego, a biorących udział w operacjach ONZ do 1 VII 2003

3. Porozumienia dwustronne ze Stanami Zjednoczonymi - Stany Zjednoczone zawarły umowy dwustronne o nieprzekazywaniu obywateli umawiających się stron pod jurysdykcję MTK z Izraelem, Rumunią i Tadżykistanem

PROCESY PRZED MTK

Obecnie (maj 2009) przed MTK toczy się postępowanie przeciwko Thomasowi Lubanga'o Dyilo, byłem przywódcy rebeliantów w wojnie domowej w Kongo (Demokratyczna Republika Konga), któremu zarzuca się zmuszanie dzieci do udziału w działaniach zbrojnych. Lubanga był pierwszą osobą, która została aresztowana w oparciu po nakaz wystawiony przez MTK (17 III 2006).

Za zbrodnie wojenne przed MTK odpowiadają również inni obywatele Konga, Germain Katanga i Mathieu Ngudjolo Chui. Na postawienie zarzutów czeka Jean-Pierre Bemba Gombo.

MTK czyni starania o wydanie zbrodniarzy winnych zbrodni ludobójstwa, będących obywatelami Republiki Środkowoafrykańskiej, Ugandy oraz Sudanu.

Osoby zatrzymane i aresztowane przez MTK przebywają w więzieniu w Scheveningen (Haga, Holandia).

---