W: Ewidencja kosztów podstawowej działalności operacyjnej

1. Pojęcie kosztów

2. Klasyfikacja kosztów

3. Układy ewidencyjne kosztów

4. Warianty ewidencyjne kosztów

Pojęcie kosztów

Koszty to wyrażone w pieniądzu zużycie składników aktywów, usług obcych, nakładów pracy pracowników oraz niektóre wydatki nie odzwierciedlające zużycia, związane z prowadzeniem działalności przez jednostkę gospodarczą w określonej jednostce czasu w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych.

Do kosztów zalicza się zużycie związane ze zwykłą działalnością podmiotu, nie zalicza się natomiast zużycia spowodowanego zdarzeniami losowymi, które stanowią w tym przypadku straty nadzwyczajne.

Wydatek to ............

Rysunek 1. Zakres pojęcia `wydatek'

Klasyfikacja kosztów

Klasyfikacja kosztów oznacza podział kosztów na odrębne składniki a następnie łączenie tych składników w grupy.

Przekroje klasyfikacyjne kosztów:

1. kryterium kosztów dla celów

sprawozdawczych- koszty według

typów działalności:

• koszty działalności operacyjnej,

• koszty działalności inwestycyjnej,

• koszty działalności finansowej;

2. kryterium kosztów dla celów

decyzyjnych:

• koszty stałe,

• koszty zmienne;

3. kryterium kosztów dla celów

kontrolnych:

• koszty kontrolowane,

• koszty niekontrolowane.

Rysunek 1. Klasyfikacja kosztów ze względu na cel jej przeprowadzenia

Źródło: B.Gierusz: Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, Oddk, Gdańsk, 2003 r., s. 300.

Rysunek 2. Struktura przychodów i kosztów działalności operacyjnej

Rysunek 3. Struktura przychodów i kosztów działalności finansowej

Rysunek 4. Struktura wyników nadzwyczajnych

Tabela 1. Kryteria klasyfikacyjne kosztów

Kryterium klasyfikacji kosztów	Podział kosztów
Koszty według typów działalności	Koszty działalności operacyjnej Koszty działalności inwestycyjnej Koszty działalności finansowej
Koszty według odmian działalności	Koszty działalności podstawowej Koszty działalności pomocniczej Koszty zarządu
Koszty według rodzaju zużytych czynników	Amortyzacja Zużycie materiałów i energii Wynagrodzenia Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia Usługi obce Podatki i opłaty Pozostałe koszty
Według funkcji realizowanych w przedsiębiorstwie	Koszty zakupu Koszty sprzedaży Koszty działalności podstawowej
Odniesienie kosztów na poszczególne produkty	Koszty bezpośrednie Koszty pośrednie
Powiązanie z rozmiarami produkcji	Koszty stałe Koszty zmienne
Celowość i możliwość kontroli	Koszty kontrolowane Koszty niekontrolowane
Związek z osiągniętymi przychodami	Koszty uzyskania przychodów Koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów

Źródło; opracowanie własne w oparciu o: Rachunek kosztów, praca zbiorowa pod red. K.Sawickiego, FRR w Polsce, Warszawa 1996 r., s. 23-24.

Układy ewidencyjne kosztów

I. Układ rodzajowy kosztów dzieli koszty z punktu widzenia ich treści ekonomicznej rodzaju.

Cechy charakterystyczne układu rodzajowego kosztów:

• w układzie rodzajowym ujmowane są koszty ..............

• koszty ujęte w układzie rodzajowym są kosztami ............................

Pozycje układu rodzajowego kosztów

Amortyzacja

Amortyzacja jest kosztem z tytułu zużycia środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Do kosztów amortyzacji zalicza się planowe odpisy z tytułu zużycia środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.

Zużycie materiałów i energii

Zużycie materiałów i energii obejmuje zużycie:

• surowców, materiałów podstawowych i pomocniczych,

• półfabrykatów obcej produkcji,

• paliw,

• opakowań,

• części zamiennych do maszyn i urządzeń,

• odpadków,

• energii elektrycznej zakupionej z zewnątrz, energii cieplnej,

• wody oraz sprężonego powietrza.

Usługi obce

Do kosztów usług obcych należy zaliczyć:

• koszty obróbki obcej

• koszty usług transportowych dotyczące zakupu oraz sprzedaży materiałów, towarów, produktów oraz koszty przewozu pracowników,

• koszty usług remontowych,

• koszty dozoru mienia wykonywanego przez obce jednostki, koszty konsultacyjne,

• koszty serwisowe,

• koszty pozostałych usług obcych obejmujące np. usługi bankowe, pocztowe, telekomunikacyjne, łącznościowe, najmu, dzierżawy, komunalne, informatyczne, wydawnicze, reklamy, kulturalne, turystyczne, pralnicze, usuwanie nieczystości i inne.

Wynagrodzenia

Wynagrodzenia obejmują koszty w postaci wypłat pieniężnych i w naturze (deputaty) uznane na mocy odpowiednich przepisów za część składową wynagrodzeń z tytułu:

• umowy o pracę,

• umowy zlecenia,

• umowy o dzieło,

• innych umów.

Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia

Ubezpieczenia społeczne obejmują koszty z tytułu:

• składek na ubezpieczenie społeczne,

• składek na Fundusz Pracy,

• składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

• naliczonych w ciężar kosztów ustawowych odpisów na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych,

• koszty posiłków regeneracyjnych,

• świadczenia wynikające z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podatki i opłaty

Podatki i opłaty obejmują koszty z tytułu podatków i opłat, np.

• podatek od nieruchomości,

• podatek od środków transportowych,

• podatek akcyzowy od sprzedaży własnych produktów objętych akcyzą,

• podatek naliczony VAT nie podlegający zwrotowi ani odliczeniu,

• podatek należny VAT od usług z importu oraz np. zużycia materiałów na cele reprezentacji i reklamy,

• opłaty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,

• opłaty od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowe,

• pozostałe opłaty, opłaty terenowe, sądowe, notarialne.

Podróże służbowe

Koszty podróży służbowych obejmują koszty delegacji, np.:

• diety,

• koszty noclegów i przejazdów,

• zwroty za przejazdy przysługujące właścicielom pojazdów samochodowych odbywającym podróże służbowe własnym samochodem.

Pozostałe koszty rodzajowe

Do pozostałych kosztów rodzajowych zalicza się te pozycje kosztów prostych, które nie zostały ujęte w wyżej wymienionych pozycjach, np. koszty:

• ubezpieczeń majątkowych oraz osobowych,

• reprezentacji i reklamy,

• przejazdów z tytułu użycia prywatnych samochodów osobowych do celów służbowych,

• składek na rzecz organizacji, do których jednostka należy,

• wypłat na rzecz osób fizycznych nie zaliczanych do wynagrodzeń (wypłaty za wynalazki, wzory użytkowe, prawa autorskie),

• ekwiwalenty za używanie przez pracowników własnej odzieży, narzędzi i środków czystości.

II. Koszty według odmian działalności

Kryterium wyodrębnienia kosztów jest występowanie od­mian działalności w ramach zwykłej działalności operacyjnej.

Z punktu widze­nia odmian działalności można wyróżnić:

• koszty działalności podstawowej,

• koszty działalności pomocniczej,

• koszty zarządu.

Do kosztów działalności podstawowej zalicza się koszty związane z reali­zacją podstawowego przedmiotu działalności jednostki gospodarczej, tzn. świadczenia usług, sprzedaży towarów, produkcji wyrobów.

Koszty działalności pomocniczej - to koszty związane z prowadzeniem placówek gospodarczych, wyodrębnionych organizacyjnie mających na celu utrzymanie działalności podstawowej np. wydziały remontowe, transportowe.

Koszty zarządu (ogólnozakładowe) - to różnego koszty związane z utrzymy­waniem komórek administracyjnych i stanowisk pracy wykonujących funkcje nadzorcze, kontrolne, ewidencyjno-sprawozdawcze i inne.

3. Koszty w układzie funkcjonalnym

Koszty w układzie funkcjonalnym wyodrębniane są ze względu na pewne funkcje dotyczące podmiotu jako całości.

Koszty w układzie funkcjonalnym obejmują:

• koszty zakupu obejmują koszty dotyczące załadunku, ubezpie­czenie materiałów i towarów w drodze, transportu;

• koszty działalności podstawowej (statutowej, głównej) obejmują koszty wynikające z wykonywania działalności, do realizacji, której dana jednostka została utworzona;

• koszty sprzedaży obejmują koszty transportu, załadunku, wyładunku, koszty reklamy, promocji, udziału w targach i wystawach, pro­wizje za pośrednictwo.

4. Koszty w układzie kalkulacyjnym

Koszty w układzie kalkulacyjnym grupowane są według kryterium celu poniesienia kosz­tów w związku z określonymi produktami (przedmiotami kalkulacji).

Ze względu na sposób odniesienia kosztów na odpowiednie przedmioty kal­kulacji wszystkie koszty można podzielić na bez­pośrednie i pośrednie.

Koszty bezpośrednie to takie, które na podstawie pomiaru lub dokumen­tów źródłowych można odnieść na produkty lub ich rodzaje.

Do typowych pozycji kosztów bezpośrednich zalicza się:

• materiały bezpośrednie,

• płace bezpośrednie i narzuty na płace,

• energia technologiczna,

• paliwo technologiczne,

• inne koszty bezpośrednie.

Koszty pośrednie to koszty wspólne dla różnych produktów lub miejsc powstania kosztów, których wielkość nie może być w sposób dokładny na podstawie dokumentów źródłowych przypisana do produktów i miejsc po­wstawania kosztów.

Do kosztów pośrednich zalicza się przykładowo:

• koszty wydziałowe, które powstają w wydziałach produkcyjnych i nie mogą być odniesione na odpowiednie produkty kalkulacji w sposób bezpośredni,

• koszty zarządu,

• koszty zakupu,

• koszty sprzedaży.

W wyniku rozliczeń kalkulacyjnych do kosztów bezpośrednich poszczególnych produktów doliczane są ..............................................................

Koszt wytworzenia produktów według pozycji kalkulacyjnych:

1. Materiały bezpośrednie (z kosztami zakupu)

2. Płace bezpośrednie wraz z narzutami

3. Inne koszty bezpośrednie

4. 
   Razem koszty bezpośrednie (1+2+3)

5. Uzasadniony narzut kosztów wydziałowych (pośrednich wytwarzania)

6. 
   Koszt wytworzenia (4+5)

Etapy ujmowania kosztów w układzie kalkulacyjnym (wg miejsc powstawania i produktów)

1. przypisanie kosztów do określonej fazy działalności:

• koszty bezpośrednie danej fazy działalności:

• koszty zakupu,

• koszty produkcji,

• koszty sprzedaży,

• koszty ogólnozakładowe

podział kosztów fazy produkcji na:

• koszty produkcji podstawowej

• koszty produkcji pomocniczej

3. podział kosztów produkcji podstawowej na:

• koszty bezpośrednie wytwarzanych produktów

(„Produkcja podstawowa”)

• koszty pośrednie wytwarzanych produktów

(„Koszty wydziałowe”),

4. podział pośrednich kosztów wytwarzania ponoszonych w wydziałach produkcji podstawowej na:

• zmienne koszty wydziałowe,

• stałe koszty wydziałowe,

podział stałych kosztów wydziałowych na:

• uzasadnione rozmiarami produkcji stałe koszty wydziałowe,

• nie uzasadnione stałe koszty wydziałowe.

Rys. 5 Podział kosztów wg kryterium produkcji

Warianty ewidencji kosztów

1. Ewidencja kosztów jedynie w układzie według rodzajów

2. Ewidencja kosztów jedynie w układzie według miejsc powstawania i produktów

3. Wstępna ewidencja kosztów w układzie według rodzajów, a następnie ich rozliczanie w układ według typów działalności.

Ewidencja kosztów jedynie w układzie według rodzajów może być stosowana w jednostkach:

• prowadzących jednorodną działalność o niewielkich rozmiarach,

• nie posiadających rozbudowanej struktury organizacyjnej,

• zajmujących się świadczeniem usług lub wytwarzaniem wyrobów w krótkim cyklu produkcyjnym.

Schemat 1. Ewidencja kosztów według rodzajów

Różne konta „4” Koszty wg rodzaju

(1)

Rozliczenie kosztów Koszt własny

sprzedanych produktów

(2)

Rozliczenia

międzyokresowe

kosztów

(3) (4)

Objaśnienia do schematu 1.:

1. Ewidencja księgowa kosztów rodzajowych

2. PK- przeksięgowanie kosztów, które nie podlegają rozliczeniu w czasie

3. PK- przeksięgowanie kosztów, które podlegają rozliczeniu w czasie

4. Raty kosztów rozliczanych w czasie, które obciążają bieżący okres sprawozdawczy.

Ewidencja kosztów jedynie w układzie według miejsc powstawania i produktów może być prowadzona w jednostkach, w których:

• przedmiotem działalności są różne typy działalności,

• istnieje konieczność ustalenia struktury kosztów dla potrzeb kalkulacji kosztów różnych typów wyrobów lub usług,

• istnieje konieczność kontroli kosztów według miejsc ich powstawania ze względu na rozbudowaną strukturę organizacyjną.

Schemat 2. Ewidencja kosztów w układzie kalkulacyjnym

Różne konta Koszty działalności

podstawowej

(1a)

Koszty wydziałowe

(1b) (3)

(2a)

Rozliczenie kosztów

zakupu

Rozliczenia

międzyokresowe

kosztów

(1c)

(2b)

Koszty

ogólnozakładowe

(2c)

(1d)

Koszty sprzedaży

(1e)

Objaśnienia do schematu 2:

1. Ewidencja kosztów obciążających:

1. poszczególne produkty (nośniki) w działalności podstawowej,

2. wydziały produkcji podstawowej,

3. rozliczenia międzyokresowe kosztów,

4. zarząd jednostki oraz jej komórki ogólnoprodukcyjne,

5. fazę sprzedaży.

2. Rozliczenie kosztów zakupu oraz pozostałych kosztów, które podlegają rozliczeniu czasie; koszty te obciążają:

1. wydziały produkcji podstawowej,

2. poszczególne produkty (nośniki) w działalności podstawowej,

3. zarząd jednostki oraz jej komórki ogólnoprodukcyjne,

3. Rozliczenie kosztów wydziałowych na poszczególne produkty

Schemat 2 cd. Ewidencja kosztów w układzie kalkulacyjnym

Koszty działalności Koszt własny Wynik finansowy

podstawowej sprzedanych

produktów

(1) (A)

Koszty ogólnozakładowe

(2)

Koszty sprzedaży

(3)

Objaśnienia do schematu 2 cd.:

1. Koszt wytworzenia produktów sprzedanych

2. PK- przeniesienie kosztów ogólnozakładowych

3. PK- przeniesienie kosztów sprzedaży.

Ewidencja pod datą zamknięcia ksiąg rachunkowych:

(A) Przeniesienie kosztu własnego sprzedanych produktów na wynik finansowy jednostki

Wstępna ewidencja kosztów w układzie według rodzajów, a następnie ich rozliczanie w układ miejsc powstawania i nośników.

Ewidencja kosztów według rodzajów stanowi punkt wyjściowy do ich dalszego rozliczenia w układ według miejsc powstawania i nośników. Rozliczenia tego dokonuje się za pośrednictwem konta „Rozliczenie kosztów”. Wartość poniesionych w danym okresie kosztów według rodzajów jest rozliczana w korespondencji ze stroną Ct konta „Rozliczenie kosztów” na odpowiednie konta kosztów według miejsc powstawania i nośników.

Schemat 3 Ewidencja kosztów według rodzajów i ich rozliczenie

w układ według typów działalności

Różne konta Koszty według Rozliczenie Koszty wg typów

rodzajów kosztów działalności

(1) (2)

Objaśnienia do schematu 3:

1. Ewidencja kosztów według rodzajów

2. Rozliczenie kosztów prostych na miejsca powstawania i nośniki

Schemat 4 Ewidencja kosztów wg rodzaju i w układzie kalkulacyjnym

Różne konta Zużycie materiałów

i energii

(1a)

Usługi obce

(1b)

Wynagrodzenia

(1c)

Ubezpieczenia społeczne

i inne świadczenia

(1d)

Podatki i opłaty

(1e)

Amortyzacja

(1f)

Pozostałe koszty

(1g)

Rozliczenie kosztów Produkcja podstawowa

(2a)

Koszty wydziałowe

(2b)

Koszty działalności

pomocniczej

(2c)

Koszty zakupu

(2d)

Koszty ogólnozakładowe

(2e)

Koszty sprzedaży

(2f)

Objaśnienia do schematu 4:

1. Ewidencja księgowa kosztów w układzie rodzajowym:

a) zużycie materiałów i energii,

b) usługi obce,

c) wynagrodzenia,

d) ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia na rzecz pracowników,

e) podatki i opłaty (w tym podatek akcyzowy),

f) amortyzacja aktywów trwałych,

g) pozostałe koszty rodzajowe.

2. Rozliczenie kosztów rodzajowych obciążające:

a) produkty działalności podstawowej,

b) wydziały produkcji podstawowej (koszty pośrednie uzasadnione),

c) koszty działalności pomocniczej

d) fazę zaopatrzenia,

d) koszty ogólnego zarządu jednostki oraz koszty jej komórek organizacyjnych,

e) koszty sprzedaży.

Rozliczanie kosztów, które zostały zgromadzone w układzie rodzajowym (zespół 4) na konta układu wg miejsc ich powstawania i nośników (zespół 5) odbywa się następująco:

• przelotowe,

• w wyniku bieżącej ewidencji dokumentów źródłowych oraz za pomocą rozdzielników,

• za pomocą arkusza rozliczeniowego kosztów.

Rozliczanie kosztów przelotowe

Odbywa się ono poprzez zastosowanie podwójnej dekretacji dokumentów źródło­wych w dwóch ujęciach:

a) po raz pierwszy na kontach układu rodzajowego w korespondencji z właściwymi kontami kosztów rozliczeniowych,

b) po raz drugi na stronie Ct konta 490 - „Rozliczenie kosztów" w korespondencji z właściwymi kontami kosztów układu funkcjonalnego.

Bieżąca ewidencja dokumentów źródłowych

Polega na bieżącym księgowaniu dokumentów źródłowych na kontach kosztów rodzajowych (zespół 4), a po zakończeniu miesiąca ma miejsce odrębne rozliczanie danej pozycji rodzajowej przy zastosowaniu odpowiednich rozdzielni­ków opracowanych w oparciu o stosowne dokumenty źródłowe.

Roz­dzielniki kosztów to odpowiednie zestawienia miesięczne, które wynikają z sumowania jednorodnych dokumentów źródłowych (faktury za usługi obce, karty pracy, rozdzielniki wynagrodzeń i materiałów, dowody Rw, Wz, Pz).

Zasadniczo rozdzielniki kosztów opracowuje się oddzielnie dla poszczególnych kategorii kosztów.

Arkusz rozliczeniowy

Rozliczanie kosztów rodzajowych przy pomocy arkuszy rozliczeniowych ma na ogół miejsce po zakończeniu miesiąca.

Arkusz rozliczeniowy posiada formę tabelaryczną.

Pozycje układu rodzajowego kosztów

1. Amortyzacja

Amortyzacja jest kosztem z tytułu zużycia środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Do kosztów amortyzacji zalicza się planowe odpisy z tytułu zużycia środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.

2. Zużycie materiałów i energii

Zużycie materiałów i energii obejmuje zużycie:

• surowców,

• materiałów podstawowych i pomocniczych,

• półfabrykatów obcej produkcji,

• paliw,

• opakowań,

• części zamiennych do maszyn i urządzeń,

• odpadków,

• energii elektrycznej zakupionej z zewnątrz,

• energii cieplnej,

• wody oraz

• sprężonego powietrza.

3. Usługi obce

Do kosztów usług obcych należy zaliczyć:

• koszty obróbki obcej

• koszty usług transportowych dotyczące zakupu oraz sprzedaży materiałów, towarów, produktów oraz koszty przewozu pracowników,

• koszty usług remontowych,

• koszty dozoru mienia wykonywanego przez obce jednostki, koszty konsultacyjne (np. w sprawie rachunkowości, badania sprawozdań finansowych),

• koszty serwisowe,

• koszty pozostałych usług obcych obejmujące np. usługi bankowe, pocztowe, telekomunikacyjne, łącznościowe, najmu, dzierżawy, komunalne, informatyczne, wydawnicze, reklamy, kulturalne, turystyczne, pralnicze, usuwanie nieczystości i inne.

4. Wynagrodzenia

Wynagrodzenia obejmują koszty w postaci wypłat pieniężnych i w naturze (deputaty) uznane na mocy odpowiednich przepisów za część składową wynagrodzeń z tytułu:

• umowy o pracę,

• umowy zlecenia,

• umowy o dzieło,

• innych umów.

5. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia

Ubezpieczenia społeczne obejmują koszty z tytułu:

• składek na ubezpieczenie społeczne,

• składek na Fundusz Pracy,

• składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

• naliczonych w ciężar kosztów ustawowych odpisów na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych,

• koszty posiłków regeneracyjnych,

• świadczenia wynikające z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

6. Podatki i opłaty

Podatki i opłaty obejmują koszty z tytułu podatków i opłat, np.

• podatek od nieruchomości,

• podatek od środków transportowych,

• podatek akcyzowy od sprzedaży własnych produktów objętych akcyzą,

• podatek naliczony VAT nie podlegający zwrotowi ani odliczeniu,

• podatek należny VAT od usług z importu oraz np. zużycia materiałów na cele reprezentacji i reklamy,

• opłaty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,

• opłaty od czynności cywilnoprawnych,

• opłaty skarbowe,

• pozostałe opłaty, opłaty terenowe, sądowe, notarialne.

7. Podróże służbowe

Koszty podróży służbowych obejmują koszty delegacji, np.:

• diety,

• koszty noclegów i przejazdów,

• zwroty za przejazdy przysługujące właścicielom pojazdów samochodowych odbywającym podróże służbowe własnym samochodem.

8. Pozostałe koszty rodzajowe

Do pozostałych kosztów rodzajowych zalicza się te pozycje kosztów prostych, które nie zostały ujęte w wyżej wymienionych pozycjach, np. koszty:

• ubezpieczeń majątkowych oraz osobowych,

• reprezentacji i reklamy,

• przejazdów z tytułu użycia prywatnych samochodów osobowych do celów służbowych,

• składek na rzecz organizacji, do których jednostka należy,

• wypłat na rzecz osób fizycznych nie zaliczanych do wynagrodzeń (wypłaty za wynalazki, wzory użytkowe, prawa autorskie),

• ekwiwalenty za używanie przez pracowników własnej odzieży, narzędzi i środków czystości.

Schemat 7a. Ustalanie wyniku finansowego

(ewidencja kosztów wg rodzajów)

Koszty wg Wynik finansowy Rozliczenie kosztów

Koszt własny

rodzajów sprzedanych

(5a) produktów

(4) (3)

(5b)

Produkty gotowe

(1)

Produkcja

niezakończona

(2)

Objaśnienia do schematu 7a:

1. PK- przeksięgowanie wartości zapasu produktów gotowych

2. PK- przeksięgowanie wartości zapasu produkcji niezakończonej

3. PK- przeksięgowanie kosztu własnego sprzedaży

4. PK- przeksięgowanie kosztów w układzie rodzajowym

5. PK- przeksięgowanie zmiany stanu produktów:

1. zwiększenie stanu produktów (zwiększenie przychodów ze sprzedaży produktów)

2. zmniejszenie stanu produktów (zmniejszenie przychodów ze sprzedaży).

Schemat 7b. Ustalanie wyniku finansowego w wariancie kalkulacyjnym

Koszt wytworzenia

sprzedanych

produktów

Wynik finansowy Sprzedaż Rozrachunki

produktów z odbiorcami

(1) (5) (4a)

Koszty ogólnozakładowe (4c)

Należny VAT

(2)

Koszty sprzedaży (4b)

(3)

Koszty według Rozliczenie kosztów

rodzaju

(6)

Objaśnienia do schematu 7b:

1. PK- przeniesienie rzeczywistego kosztu wytworzenia produktów sprzedanych na wynik finansowy

2. PK- przeniesienie kosztów ogólnozakładowych na wynik finansowy

3. PK- przeniesienie kosztów sprzedaży na wynik finansowy

4. Faktura za sprzedane produkty:

4a) wartość przychodu ze sprzedaży produktów

4b) podatek VAT należny od wartości sprzedaży

4c) razem- należność od odbiorcy

5. PK- przeniesienie przychodów ze sprzedaży na wynik finansowy

6. PK- przeniesienie kosztów rodzajowych na konto „Rozliczenie kosztów”

Schemat 7c. Ustalanie wyniku finansowego w wariancie porównawczym

Koszty według Wynik finansowy Sprzedaż

rodzaju produktów (1)

(3) (2a)

Koszt wytworzenia Rozliczenie VAT należny

sprzedanych kosztów

produktów (2b)

X (4)

Rozrachunki

z odbiorcami

koszty sprzedaży

X (5) (2c)

koszty zarządu

X (6)

(7a)

(7b)

Objaśnienia do schematu 7c:

1. PK- przeniesienie kosztów według rodzaju na wynik finansowy

2. Faktura za sprzedane produkty:

2a) wartość przychodu ze sprzedaży produktów

2b) podatek VAT należny od wartości sprzedaży

2c) razem- należność od odbiorcy

3. PK- przeniesienie przychodów ze sprzedaży na wynik finansowy

4. PK- przeniesienie rzeczywistego kosztu wytworzenia produktów sprzedanych

5. PK- przeniesienie kosztów sprzedaży na rozliczenie kosztów

6. PK- przeniesienie kosztów zarządu (ogólnozakładowych) na rozliczenie

kosztów

7. PK- przeniesienie zmiany stanu produktów na wynik finansowy

7a) zmniejszenie

7b) zwiększenie

Zmiana stanu produktów

W wariancie porównawczym rachunku zysków i strat dla ustalenia prawidłowego wyniku finansowego należy ustalić wartość pozycji zrównanych z przychodami ze sprzedaży, tzn.:

• wartość zmiany stanu produktów oraz

• koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby jednostki.

Wartość zmiany stanu produktów można obliczyć w sposób:

• statystyczny lub

• księgowy.

Sposób statystyczny ustalania zmiany stanu produktów polega na obliczeniu a następnie zsumowaniu różnic pomiędzy stanami końcowymi a stanami początkowymi kont:

• „Produkty gotowe”

• „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów”

• „Półprodukty”

• „Produkty w toku”

• „Rozliczenia międzyokresowe kosztów czynne”

• „Rozliczenia międzyokresowe kosztów bierne”.

Księgowy sposób ustalania zmiany stanu produktów polega na przeniesieniu na wynik finansowy różnicy pomiędzy obrotami strony Dt i Ct konta „Rozliczenie kosztów”, tzn. różnicy pomiędzy kosztem własnym sprzedanych produktów a wartością kosztów według rodzaju.

Różnica pomiędzy obrotami strony Dt i Ct konta „Rozliczenie kosztów” może oznaczać:

obroty Dt > obroty Ct zmniejszenie stanu

produktów

obroty Dt < obroty Ct zwiększenie stanu

produktów

Opracowanie własne na podstawie: R.Niemczyk: Rachunkowość, 2004 r., UNIMEX, Wrocław, 2004 r.

KOSZTY PODSTAWOWEJ DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ - DEFINICJA , ZASADY KLASYFIKACJI I EWIDENCJI

RACHUNKOWOŚĆ 2013 R.

1

27

Rachunek wyników- Koszty podstawowej działalności operacyjnej i zasady ich ewidencji . M.Głębocka

Działalność

operacyjna

PODSTAWOWA

• wytwórcza

• usługowa

• handlowa

POZOSTAŁA

np. sprzedaż rzeczowych aktywów trwałych

lub aktualizacja wartości aktywów rzeczowych

Przychody ze sprzedaży wyrobów, usług, towarów

Koszty podstawowej działalności operacyjnej

Koszty według rodzaju

Koszty według układu kalkulacyjnego

Pozostałe przychody operacyjne

Pozostałe koszty operacyjne

Działalność finansowa

Przychody finansowe

• dywidendy,

• otrzymane lub należne odsetki,

• dodatnie różnice kursowe,

• zysk ze zbycia lub aktualizacji inwestycji

Koszty finansowe

• odsetki zapłacone lub naliczone do zapłaty

• ujemne różnice kursowe,

• straty ze zbycia lub aktualizacji inwestycji

Wyniki nadzwyczajne

Zyski nadzwyczajne

Straty nadzwyczajne

KOSZTY

Koszty produkcji

Koszty nieprodukcyjne

Koszty bezpośrednie produkcji

Koszty pośrednie uzasadnione produkcji

Zmienne koszty pośrednie produkcji

Stałe koszty pośrednie produkcji

Produkty w toku

Produkty gotowe

Rachunek zysków i strat

WYDATEK

KOSZTY

STRATY NADZWYCZAJNE

INNE WYDATKI

KLASYFIKACJA KOSZTÓW

DLA POTRZEB WEWNĘTRZNYCH

DLA POTRZEB ZEWNĘTRZNYCH (SPRAWOZDAWCZYCH)

KONTROLA KOSZTÓW

PODEJMOWANIE DECYZJI

PRAWO BILANSOWE

STATYSTYKA (GUS)

PRAWO PODATKOWE

---