8.11.2012r.

T: Podstawowe zagadnienia z doradztwa zawodowego.

Literatura:

1. Gladding S., Poradnictwo zawodowe - zajęcie wszechstronne, Warszawa,1992r.

2. Guichard J. Hubeau M. Psychologia orientacji i poradnictwa zawodowego.

3. Kargulowa, O teorii i praktyce poradnictwa.

4. Wojtasik B., Podstawy poradnictwa kariery. Poradnik dla nauczycieli, 2011.

5. Bednarczyk H., Figurski, Pedagogika Pracy. Doradztwo zawodowe.

6. Stopińska - Pająk, Edukacja dorosłych - doradca zawodowy -rynek pracy, Warszawa, 2006r.

Tematyka

• Podstawowe zagadnienia

• Struktura dworactwa, podstawy prawne doradztwa zawodowego,

• Instytucje doradztwa zawodowego

• Poradnictwo pracy

• Teorie rozwoju zawodowego

• Teoria chaosu kariery.

Motywy zainteresowania doradztwem zawodowym

• zmienność i destabilizacja współczesnego świata,

• globalizacja gospodarki,

• swobodny przepływ kapitału i zasobów ludzkich pomiędzy narodami,

• powstawanie nowych zawodów,

• potrzeba kształcenia ustawicznego.

Podstawowe pojęcia

1. poradnictwo zawodowe.

2. poradnictwo zawodowe a doradztwo zawodowe

3. orientacja zawodowa

4. porada

5. kariera zawodowa.

Poradnictwo wg. S. Gladdinga.

• Działalność relatywnie krótkotrwała, interpersonalna, oparta na określonych podstawach teoretycznych.

• Koncentruje się na pomaganiu osobom zdrowym psychicznie w rozwiązywaniu problemów rozwojowych i sytuacyjnych.

• To proces w ramach którego osoby radzące się przechodzą przez kolejne etapy: ucząc się podejmowania decyzji i wypracowywania nowych sposobów zachowań, odczuwania i myślenia.

• Zakres działalności doradców dotyczy kwestii osobistych, społecznych, zawodowych i edukacyjnych.

• Wyróżnia się poradnictwo: szkolne, rodzinne, małżeńskie, rehabilitacyjne i zawodowe.

• Praca w zawodzie doradcy wymaga uzyskania licencji lub zaświadczenia o zdobyciu zawodu.

Poradnictwo

w znaczeniu wąskim (kierunek psychologiczny)

• działanie zaplanowane lub okolicznościowe, mające na celu pomoc w realizacji określonego zadania jednostki lub instytucji

• interakcja doradcy i radzącego się powstała w celu rozwiązania problemów realizowana w postaci udzielania i przyjmowania porad, wskazówek, informacji i instrukcji

• związek interakcyjny dwóch osób, z których jedna jest doradcą starającą się pomóc radzącemu się

w znaczeniu szerszym (kierunek pedagogiczny)

• działanie, które pobudza radzącego się do rozwoju i wychowuje w kierunku szukania różnych możliwości działania

• ukazywanie możliwości, propozycji działania przez wyjaśniające pomocne rozmowy w celu przygotowania klientów do rozwiązywania problemów.

Poradnictwo zawodowe

• Wg. R. Lomba (1998 s.9) poradnictwo zawodowe jest to proces, w którym doradca pomaga klientowi (osobie poszukującej), w osiągnięciu lepszego zrozumienia siebie samego w odniesieniu do środowiska pracy, aby umożliwić
  mu realistyczny wybór lub zmianę zatrudnienia lub też osiągnięcie właściwego dostosowania zawodowego.

• Wg. A. Watts - udzielanie pomocy człowiekowi w konstruowaniu przebiegu kariery zawodowej rozumianego jako projektu życiowego, który nie dotyczy wyłącznie określonych form życia jak np. przejście z okresu nauki do życia zawodowego, lecz całego życia.

Poradnictwo zawodowe (E. Herr, S. Cramer).

Proces w dużej mierze werbalny, w którym doradca i klient (klienci) współpracują w dynamiczny sposób i gdzie doradca wykorzystuje zachowania z szerokiego wachlarza metod w celu osiągnięcia przez klienta lepszego samo zrozumienia oraz doprowadzenia do podejmowania przez klienta „dobrych” decyzji zawodowych, przy czym to klient odpowiedzialny jest za swoje działania.

„Dobra decyzja” - taka, która spełnia realistyczne oczekiwania po skorzystaniu z porady nie tylko przy podjęciu pracy ale też przy przekwalifikowaniu czy zmianie pracy.

Poradnictwo nie jest psychoterapią udzieleniem wskazówek czy rozmową kwalifikacyjną. Jest natomiast procesem uczenia się, jak należy radzić sobie z problemami zawodowymi oraz brakiem zatrudnienia.

Doradca znajduje powiązania pomiędzy potencjałem osoby radzącej się a wymaganymi kwalifikacjami, stanowiskami pracy, ogólnymi dziedzinami pracy i pracy i potrzebami szkoleniowymi radzącego się.

Poradnictwo zawodowe stanowi formę profesjonalnej pomocy ułatwiającej ludziom dokonywanie zmian. Pomoc może być świadczona w różnorodnych miejscach
i okolicznościach i może być adresowana do indywidualnych osób bądź grup osób. Poradnictwo może obejmować takie rozmaite strategie działania. (Murtatroyd S. 2000, s.16)

Poradnictwo a terapia (różnice)

• przedmiotem zainteresowań terapii są problemy wynikające z zaburzeń psychicznych.

• w terapii większy nacisk położony jest na przeszłość niż na teraźniejszość.

• w terapii znaczne większą wagę przywiązuje się do zrozumienia nić do zmiany

• terapeuta przyjmuje rolę eksperta, a nie partnera dzielącego się z klientem wiedzą i własnym doświadczeniem

• czas trwania - w przypadku psychoterapii - proces długotrwały,

poradnictwo - ma charakter krótkotrwały.

Poradnictwo a terapia (podobieństwa):

-uznawanie podobnych dyrektyw skutecznego komunikowani się czyli:

• utrzymywanie aktywnego kontaktu

• bezpośredniość

• gotowość doradcy do uzasadniania swoich wypowiedzi

• okazywanie sobie radzącej się zrozumienia, sympatii i zainteresowania.

Podstawowe funkcje poradnictwa zawodowego.

1. Profilaktyczna.

polega na otoczeniu ludzi właściwym wsparciem aby zapobiegać negatywnym skutkom problemów zawodowych oraz zagrożeń płynących z niemożliwości radzenia sobie w sytuacji trudnej. Działalność doradcza dotyczy informowania o mogących pojawić się problemach i sposobach ich przezwyciężania oraz uświadamianiu stałej niepewności odpowiedzialności za podejmowanie decyzje.

Ten rodzaj opieki doradczej dotyczy tych osób które stoją w obliczu zagrożenia sytuacji problemowej np. próg edukacyjny wejście na rynek pracy.

2. Edukacyjna

ma na celu informowanie wyjaśnianie oraz wyposażanie ludzi w nowe umiejętności dotyczące poszerzenia wiedzy na własny temat (poznanie swojego potencjału m.in. zdolności, cech charakteru, potrzeb i wartości, preferencji zawodowych), na temat świata zewnętrznego (jego uwarunkowań społeczno - gospodarczych i politycznych, rynku pracy, możliwości zatrudnienia i kształcenia).

3. Terapeutyczna

łączy w sobie częściowo 2 pozostałe funkcje. Ma ułatwić radzenie sobie z juz istniejącymi problemami trudnościami poprzez uświadamianie ewentualnych przyczyn pojawienia się danego problemu. Funkcja ta może być realizowana w działaniach interwencyjnych (np. utrata pracy, choroba zawodowa, wypadek przy pracy).

Orientacja zawodowa

całokształt zabiegów wychowawczych, mających pomóc młodzieży w samodzielnym właściwym i uzasadnionym wyborze zawodu. ( Rachalska W.)

Funkcje orientacji zawodowej:

• dostarczanie i pogłębienie wiedzy o zawodach

• kształtowanie pozytywnej postawy wobec pracy człowieka i motywacji do jej podejmowania

• zapoznanie z sytuacją na rynku pracy, zapotrzebowaniem na określone zawody

• umożliwienie konfrontowania zainteresowań, skłonności, uzdolnień i konkretnymi sytuacjami zawodowymi.

• zapoznanie z tendencjami rozwojowymi w zakresie rozwoju zawodu, treści pracy w różnych zawodach

• pomaganie w realnej ocenie przydatności zawodowej w samopoznaniu i samookreśleniu

• uświadomienie konieczności racjonalnego planowania własnej kariery zawodowej i wyrobienia przekonania o konieczności kształcenia ustawicznego, czyli ciągłego doskonalenia swoich kompetencji ogólnych i zawodowych.

Etapy orientacji zawodowej (wg. D. Supera)

1. etap preorientacji lub propedeutyki zawodowej - okres w którym zaczynają się kształtować wyobrażenia i życzenia zawodowe. Najczęściej realizowany w rodzinie, przedszkolu i szkole podstawowej.

2. etap wstępnej orientacji zawodowej - mamy do czynienia z zainteresowaniem, aspiracją. Ostatnie klasy szkoły podstawowej, początkowe klasy gimnazjum.

3. etap właściwej orientacji zawodowej - ostatnie klasy gimnazjum, szkoła średnia.

4. okres orientacji zawodowej lub reorientacji w stosunku do osób, które dokonały niewłaściwego wyboru. Rozpoznawanie zainteresowań, zamiłowań, uzdolnień, aspiracji, cech psychofizycznych, przeciwwskazań zdrowotnych.

5. okres aktywności zawodowej.

Cele i zastosowanie poradnictwa zawodowego.

Celem poradnictwa zawodowego jest udzielenie klientowi pomocy w osiągnięciu możliwie najlepszego poziomu dostosowania zawodowego z punktu widzenia społecznego, ekonomicznego i profesjonalnego. Poradnictwo powinno też pomóc klientom w uzyskaniu odpowiedniego wglądu w ich własne zainteresowania, możliwości i charakter pracy oraz zachęcić ich do podejmowania własnych decyzji dotyczących celów zawodowych i podejmowania kroków niezbędnych do ich realizacji

Poradnictwo zawodowe nie jest ograniczone do jakiejś szczególnej grupy wiekowej lub zawodowej, ale może mieć zastosowanie dla każdego typu pracowników w dowolnym czasie, a zatem: młodych ludzi, którzy nie wiedza jaki zawód jest dla nich niej bardziej odpowiedni; dorosłych pracowników, którzy muszą zmienić lub dopasować się do nowych zajęć ze względu na zwolnienie grupowe, przebranżowienia, postęp techniczny lub z przyczyn osobistych; kobiet które obecnie coraz częściej wchodzą lub powracają na rynek pracy po dłuższej nieobecności, osób pozostających na zasiłku i powracających po dłuższym okresie bezrobocia, które potrzebują pomocy w dostosowaniu i zmianie kwalifikacji zawodowych.

22.11.12

Sygnały wskazujące na potrzebę poradnictwa zawodowego.

1. Wybór zawodu.

• wybitne umiejętności w jednej lub kilku dziedzinach i trudności z podjęciem decyzji zawodowej.

• ograniczone doświadczenie lub jego brak

• brak wyraźnych zainteresowań, umiejętności lub wykształcenia, które mogłyby pomóc mu w ustaleniu odpowiedniej dziedziny zawodowej.

• psychiczne lub fizyczne ograniczenia do wykonywania konkretnego zawodu.

• nie dostrzeganie własnych umiejętności i zainteresowań lub sprzeczne zainteresowania.

• praca w wielu różnych miejscach, lecz w każdym przez krótki czas i żadne z tych nie było interesujące.

2. Błędny wybór zawodu (podjęcie decyzji).

• dokonanie wyboru zawodu, który wydaje się błędny np. nie odpowiada jego kwalifikację

• wybór dwóch nie związanych ze sobą stanowisk zawodowych, które wymagają innego przygotowania

• brak satysfakcji w zawodzie, do którego klient ma przygotowanie

• przygotowanie do zawodu, w którym nie ma wolnych miejsc pracy.

3. Zmiana zawodu

• pragnienie lub konieczność zmiany zawodowej ze względu na okoliczności zewnętrzne.

• posiadanie umysłowych lub fizycznych ograniczeń, które wymagają zmiany zawodowej

• posiadanie doświadczenia w dziedzinie zawodowej która ulega drastycznym zmianom lub w ogóle znika

• uzyskanie dodatkowego przeszkolenie lub doświadczenia, którego aktualnie nie może bezpośrednio wykonywać

4. Potrzeba szkolenia

• poszukiwanie lub potrzeba szkolenia, potrzeba pomocy w ocenie potrzeb i wyborze odpowiedniej dziedziny zawodowej i rodzaju szkolenia

• zainteresowanie dalszym szkoleniem, ale brak zdecydowania co do dziedziny zawodowej

• konieczność przerwania nauki z różnych względów i jednocześnie chęć jej kontynuowania w innym trybie

• zainteresowanie szkoleniem w dziedzinie, która budzi wątpliwość

• posiadanie potencjału do wykonywania zawodu wymagającego wyższych kwalifikacji.

5. Potrzeba usług innych instytucji

• potrzeba skorzystania z usług innych instytucji, aby zwiększyć szanse zatrudnienia

• nie dostrzeganie potrzeby korzystania z usług innych instytucji

• brak wiedzy o instytucjach, a których można skorzystać

6. przystosowanie zawodowe

• konieczność pomocy przy przezwyciężaniu problemów z przystosowaniem zawodowym - odpowiednia dziedzina zawodowa, ale trudności związane z sytuacją zawodową, a nie z obowiązkami zawodowymi.

• cechy osobiste lub zachowanie w pracy utrudniają zatrudnienie lub utrzymanie zatrudnienia.

• utrata lub porzucenie kilku miejsc pracy ze względu na konflikty z przełożonym lub współpracownikami.

• niedojrzałe podejście do zatrudnienia

• brak akceptacji ograniczeń wynikających z choroby lub niepełnosprawności

• zwolnienie warunkowe lub nie odległe opuszczenie zakładu karnego lub szpitala zamkniętego.

• zniechęcenie, bierność, niska motywacja z uwagi na istniejące lub spodziewane bezrobocie spowodowane postępem technicznym lub zanikiem zawodu.

• postawa klienta wobec samego siebie lub współpracowników.

7. Zmiana miejsca zatrudnienia

• szanse klienta na znalezienie zatrudnienia na danym terenie są tak małe, że powinien rozważyć zmienię miejscowego zatrudnienia.

• zainteresowanie pracą w innej miejscowości i potrzeba pomocy przy tworzeniu nowego panu zatrudnienia.

• potrzeba pomocy przy podjęciu decyzji czy zmiana miejsca pracy jest korzystna

• potrzeba pomocy przy ustaleniu w jaki sposób umiejętności lub zainteresowania klienta mogą być najlepiej wykorzystane w nowym miejscu pracy.

Funkcje poradnictwa:

1. kształcąca - związana w zawodoznawstwem

2. informacyjna - mająca na celu upowszechnienie wiedzy zawodoznawczej

3. wychowawcza - kształcąca postawę wobec pracy

4. motywacyjna - kształtująca motywy wyboru zawodu i podejmowania pracy oraz dobrego kształcenia

5. kreatywna - związana z rozwojem zawodowym

6. diagnostyczna - odnosząca się do rozpoznania przypadków i sytuacji stanowiących przedmiot porady

7. terapeutyczna - polegająca na postępowaniu profilaktycznym kompensacyjnym i symulacyjnym, przypadki trudne i związane ze zmianą zawodu

8. kwalifikacyjna - wymagająca umiejętności określenie przydatności zawodowej.

Porada.

Kargulowa.

- wartość (idee, informacje, stany osobowości partnerów), które zostały wytworzone w układzie interpersonalnym między doradcą a radzącym się. Proces rozłożony w czasie poprzedzony określonymi etapami postępowania. Występuje w kontaktach bezpośrednich jest interakcją między osobami.

wg. A. Bańki.

- zbiór aktywnych działań realizujących z góry założone wartości humanistyczne (ludzkie) akceptowane w danej kulturze, których celem jest pokonywanie trudności, informowanie rozpoznawanie możliwości, komunikowanie faktów i problemów doradzenie, decydowania, motywowanie.

Informacja zawodowa

Informacje związane ze światem pracy, które mogą zostać wykorzystane w procesie rozwoju kariery zawodowej, wiązując w to wiadomości z zakresu edukacji i zatrudnienia, a także informacje psychospołeczne związane z pracą np. dotyczące dostępności szkoleń, charakteru pracy, statusu pracowników.

Zadania doradztwa zawodowego.

• gromadzenie, opracowywanie i aktualizowanie informacji o zawodach, drogach uzyskania kwalifikacji zawodowych oraz potrzebach rynku pracy

• udzielanie informacji indywidualnych i grupowych o zawodach, instytucjach kształcenia oraz o aktualnej sytuacji na rynku pracy. prowadzenie zajęć grupowych z młodzieżą i dorosłymi związanych z planowaniem kariery zawodowej i aktywnym poszukiwaniem pracy.

• wykonywanie diagnostycznych badań przydatności zawodowej przy wykorzystaniu metod i technik psychologicznego i pedagogicznego pomiaru.

• opracowywanie diagnoz przydatności zawodowej na podstawie zebranego materiału badawczego oraz badań lekarskich.

• udzielenie indywidualnych porad zawodowych na podstawie przeprowadzonych badań specjalistycznych, osobom niezdecydowanych posiadającym ograniczenia w wyborze zawodu lub pragnącym się przekwalifikować

• przekazywanie wiedzy i informacji o zawodach, możliwościach uzyskania kwalifikacji zawodowych, sytuacji na rynku pracy w formie cyklicznych szkoleń, spotkań i konsultacji.

• utrzymywanie współpracy z innymi instytucjami i pracodawcami.

• prowadzenie dokumentacji osób zgłaszających się po poradę.

Doradztwo zawodowe a poradnictwo zawodowe (różnice).

kariera zawodowa.

• zdobywanie coraz wyższych pozycji zawodowych czy społecznych, w takim rozumieniu jest ona kojarzona z sukcesem, władzę czy pieniędzmi

• biografia zawodowa

• B. Wojtasik.

• mozaika różnorodnych epizodów życiowych, a jej planowanie przypomina bardziej układanie puzzli niż racjonalne, przemyślane decyzje.

Pośrednictwo pracy

jest to czynność mająca na celu skojarzenie poszukującego pracy z pracodawcą dla nawiązywania kontaktu pracy. Polega ono na inicjowaniu i organizowaniu przedsięwzięć umożliwiających kontakty ludzi chcących pracować z zakładami pracy.

Poradnictwo zawodowe dla młodzieży i dorosłych różnice.

• trudno w poradnictwie dla dorosłych zwłaszcza bezrobotnych zakładać, że jest to proces długotrwały

• w poradnictwie dla dorosłych wybór zawodu jest wyborem określonej pracy i kariery, natomiast w edukacji wybór zawodu nie jest tożsamy z wyborem i wykonywaniem pracy.

• w systemie edukacji poradnictwa jest realizowane w układzie prospektywnym - tu jeszcze wszystko jest możliwe, w przypadku dorosłych wybory ograniczona są realiami rynku pracy.

• ilość doświadczeń związanych z pracą

• osoby bezrobotne to najczęściej osoby mniej lub bardziej nieprzystosowane społecznie.

Struktura poradnictwa zawodowego:

1. Ministerstwo Edukacji Narodowej

2. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

3. Narodowe Forum Doradztwa Kariery

4. Stowarzyszenie Doradców Szkolnych i Zawodowych.

Broker edukacyjny - pośrednik między klientem a rynkiem szkoleniowym. Doradca edukacyjny dobierający kierunek, rodzaj, poziom szkolenia, konfrontując je z potrzebami rynku uwzględniając przy tym certyfikację, koszty szkolenia i indywidualne możliwości psychofizyczne i ekonomiczne klienta.

Z bezpłatnych usług brokera edukacyjnego będą mogły skorzystać:

- osoby bezrobotne (w tym długotrwale bezrobotne) - osoby zagrożone bezrobociem (zawody nadwyżkowe) - osoby z niepełnosprawnością - uchodźcy - osoby powyżej 50-tego roku życia - oraz wszyscy, którzy chcą rozszerzyć swoje kwalifikacje lub poszerzyć zainteresowania.

Jak będzie wyglądać poradnictwo edukacyjne?Porada brokera edukacyjnego będzie odpowiednia do potrzeb klienta. Dla osób, które znają swoje potrzeby i możliwości, może ograniczać się do jednorazowej porady edukacyjnej np. doboru szkolenia językowego spełniającego oczekiwania klienta.

Z osobami poszukującymi swojego miejsca na rynku pracy broker najpierw będzie przeprowadzał wywiad diagnozując ich możliwości psychofizyczne i zbierając informacje o wykształceniu, zainteresowaniach i sytuacji zawodowej klienta oraz badając preferencje co do usługi edukacyjnej (np. czas trwania kursu/szkolenia, intensywność nauki, cena). Następnie z posiadanej bazy danych usług firm edukacyjnych dobierał będzie pasujące oferty oraz w przystępny sposób przedstawiał je klientowi i ewentualnie motywował go do podjęcia decyzji. Broker edukacyjny będzie gromadził dane o wszelkich typach usług edukacyjnych, przez co możliwy będzie dobór zarówno wszelkich rodzajów kursów/szkoleń doskonalących, kwalifikacyjnych, jak i szkoły średniej, pomaturalnej, studiów wyższych (I i II stopnia), studiów podyplomowych.

Możliwe będzie również udzielanie porad przez brokera edukacyjnego on-line. Wówczas z jego usług mogłyby skorzystać osoby, która przebywają za granicą a chcą kształcić się w Polsce. Broker mógłby też informować o możliwości kształcenia poza Polską - w innych krajach Unii Europejskiej.

Formy finansowania działalności brokerów edukacyjnych:

Podstawową formą działania brokerów edukacyjnych byłaby własna działalność gospodarcza - założenie przez brokera firmy wypełniającej niszę na rynku poradnictwa. Broker edukacyjny utrzymywałby się z prowizji otrzymywanych od firm szkoleniowych, dla klientów porada byłaby bezpłatna.

Istnieją również inne możliwości działania brokerów edukacyjnych:

• zatrudnienie przez organizacje pozarządowe, które zdobędą na ten cel środki np. z funduszy europejskich, dotacji od podmiotów samorządowych

• specjalizacja w ramach zawodu doradca zawodowy

• zatrudnienie w Klubach Pracy, Centrach Informacji i Planowania Kariery Zawodowej - ścisła współpraca z doradcami zawodowymi, doradztwo dla osób bezrobotnych.

Kwalifikacje brokera edukacyjnego:Broker edukacyjny musiałby skończyć studia podyplomowe na specjalności "Broker edukacyjny", które przygotowałyby go do skutecznej realizacji zadań stawianych przed nim i pomagały zdobyć interdyscyplinarną wiedzę oraz umiejętności w zakresie: diagnozy, poradnictwa, własnego rozwoju i prowadzenia działalności gospodarczej.Wskazane byłoby również założenie stowarzyszenia brokerów edukacyjnych, które dbałoby przestrzegania kodeksu etycznego przez osoby pracujące w tym zawodzie.

Czy podobny zawód funkcjonuje w Polsce?

Do tej pory w Polsce nie działają brokerzy edukacyjni. Istnieje zawód doradcy zawodowego, który jednak koncentruje się na poradach związanych z rynkiem pracy (np. dotyczących pisania CV czy LM) lub szkolnego doradcy zawodowego, który udziela wyłącznie porad młodzieży szkolnej. Doradcy zawodowi czy szkolni doradcy zawodowi są zatrudniani głównie przez instytucje państwowe - broker edukacyjny będzie utrzymywał się z własnej działalności gospodarczej opartej na prowizjach od firm edukacyjnych, przez co nie będzie to zawód obciążający wydatki z budżetu państwa.

Broker edukacyjny współpracowałby z innymi doradcami.

Co robimy w ramach projektu, aby stworzyć nowy zawód?

• W trakcie 1 działania (etapu projektu) przeprowadzona została wstępna diagnoza zapotrzebowania na nowy zawód brokera edukacyjnego wśród potencjalnych klientów brokera edukacyjnego.

• Zespół brokera edukacyjnego przeprowadził również mini-sondaż badający faktyczne obowiązki doradców zawodowych.

• W ramach drugiego etapu programu (2 działania), trwającego od początku 2006 roku, pracujemy nad stworzeniem teoretycznych podstaw nowego zawodu.

• Przeprowadzone zostało badanie wśród firm szkoleniowych diagnozujące chęć współpracy z brokerami edukacyjnymi.

• Współpracujemy z ekspertami, który piszą m.in. kodeks etyczny brokera edukacyjnego, tworzą narzędzia pracy brokera edukacyjnego, podstawy działania punktu konsultacyjnego.

• W 2007 roku planujemy złożenie wniosku do MGiP o rejestrację nowego zawodu.

• W dalszej części projektu planowane jest nawiązanie współpracy w celu utworzenia studiów podyplomowych "Broker edukacyjny" oraz akcja promocyjna obejmująca konferencję oraz prezentacje dla pracodawców, potencjalnych klientów brokera edukacyjnego, przedstawicieli szkół wyższych.

19.12.2012

Struktura poradnictwa zawodowego.

• Ministerstwo Edukacji Narodowej

• poradnie psychologiczno - pedagogiczne

• specjalistyczne poradnie zawodowe

• Krajowy ośrodek wspierania Edukacji zawodowej i ustawicznej

• centra kształcenia praktycznego

• szkolne ośrodki kariery

• pedagodzy szkolni

• szkolni doradcy zawodowi mogą być zatrudniani w szkołach od 2003r.

• akademickie biura karier

• Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

• powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy

• centra informacji i planowania kariery zawodowej

• ochotnicze hufce pracy

• gminne centra informacji

• mobilne centra informacji zawodowej

• agencje zatrudnienia

• instytucje szkoleniowe

• instytucje dialogu społecznego

• Narodowe Forum Doradztwa Kariery

• Stowarzyszenie Doradców szkolnych i zawodowych

Akty prawne.

1. Konstytucja RP z dnia 2.04.1997 r., (art. 65) podstawowy akt prawny z którego wynika konieczność organizowania i wspierania poradnictwa zawodowego

2. Ustawa z dnia 7.09.1991 r. , o systemie oświaty - zobowiązuje placówki oświatowe do przygotowania uczniów „do wyboru zawodu i kierunku kształcenia”

3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i sportu z dnia 25.05.2001r. w sprawie ramowego statutu publicznego przedszkola oraz publicznych szkół

Dyrektorzy moją obowiązek określenie w statucie wewnątrz szkolnym systemów doradztwa zawodowego raz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia.

4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 17.11.2010r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno - pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach

• celem zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia jest wspomaganie uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych

• zajęcia z tego zakresu prowadzą nauczyciele wychowawcy specjaliści w tym doradcy zawodowi

• w każdej szkole …

Podstawowe akty prawne w publicznych służbach zatrudnienia

Ustawa z dnia 20.04.2004r., o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Określa, że poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa polega na udzielaniu bezrobotnym i innym osobom poszukującym pracy, pomocy wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia oraz pracodawcom w doborze kandydatów na stanowiska wymagające szczególnych predyspozycji psychofizycznych.

Zasady poradnictwa zawodowego:

• dostępność usług

• dobrowolność korzystania z usług

• równość w korzystaniu z usług

• wodny wybór zawodu i miejsca zatrudnienia

• bezpłatność

• poufność i ochrona danych osobistych

Poradnictwo zawodowe świadczone w formie:

• porad indywidualnych

• porad grupowych

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2.03.2007r. w sprawie szczegółowych warunków prowadzenia przez służby zatrudnienia usług rynku pracy.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 20.10.2004r. w sprawie trybu nadawania licencji zawodowych pośrednika pracy i doradcy zawodowego

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27.04.2010r. w spawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania.

Akty prawne:

Ustawa z dnia 27.08.1997r., o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Rozporządzenie Ministra Pracy i polityki społecznej z dnia 15.07.2003r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności

Rozporządzenie Ministra Pracy i polityki społecznej z dnia 22.07.2011r. w sprawie szczegółowych zadań i organizacji OHP.

Określa zasady prowadzenie dla młodzieży usług w zakresie:

1. diagnozowanie potrzeb w zakresie objęcia działaniami opiekuńczo-wychowawczymi młodzieży zaniedbanej wychowawczo i wymagającej specjalnej troski, niedostosowanej społecznie, opóźnionej w cyklu kształcenia lub nierealizującej obowiązku szkolnego i obowiązku nauki;

2. zapewnienie uczestnikom OHP warunków do kontynuowania kształcenia ogólnego i zawodowego;

3. zapewnienie młodzieży warunków do podwyższania kwalifikacji ogólnych i zawodowych, przekwalifikowania oraz zachęcanie do kształcenia ustawicznego;

4. opracowywanie i realizacja programów profilaktycznych, wychowawczych i resocjalizacyjnych na rzecz młodzieży zagrożonej demoralizacją i wchodzącej w konflikt z prawem;

5. realizacja kompleksowych działań opiekuńczo-wychowawczych wobec uczestników OHP oraz współdziałanie w tym zakresie z ich rodzicami lub opiekunami;

6. promowanie działalności opiekuńczo-wychowawczej OHP w środowiskach zagrożonych marginalizacją społeczną;

7. badanie efektywności działań opiekuńczo-wychowawczych wobec uczestników OHP, w szczególności przez zbieranie informacji o losach wychowanków OHP.

Ustawa z dnia 8.06.2001r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów.

Teorie wyboru zawodu.

Teorie cechy i czynnika założenia ogólne:

1. każda jednostka posiada zestaw cech, które można zmierzyć

2. sukces w zawodzie wiążę się z określonymi cechami jego wykonawcy, niemiej wybór z zakresu tych cech jest bardzo szeroki

3. proces dopasowania właściwego kandydata do zawodu na ogół kończy się sukcesem

4. im lepsze dopasowanie człowiek - praca tym większe prawdopodobieństwo sukcesu zawodowego.

Frank Parsons - idee:

1. Lepiej jest wybierać zawód niż „polować” na jakąkolwiek pracę

2. wybór zawodu powinien być poprzedzony gruntowną autodiagnozą oraz rzetelną poradą zawodową

3. powinno się dostarczyć młodzieży szerokiej wiedzy o zawodach, by nie dokonywała ona przypadkowych wyborów.

4. zalety wynikające z zasięgnięcia porady w sytuacji wyboru zawodu powinny być dla młodzieży wyraźnie dostrzegalne w porównaniu z podejmowaniem takiej decyzji całkiem samodzielnie.

5. wszelkie ustalenia wynikające z porady powinny przybierać formę pisemnego protokołu.

Etapy wyboru zawodu wg. Franka Parsonsa:

1. Poznanie własnych zdolności zainteresowań, aspiracji, mocnych stron i ograniczeń

2. wiedza na temat wymagań rynku pracy

3. umiejętność logicznego powiązania i rozumienia zależności między danymi oby poprzednich grup

Wkład F. Parsonsa w rozwój poradnictwa:

1. usankcjonował w doradztwie wywiad jako metodę diagnostyczną

2. w ocenie potencjału jednostki stosował podejście uwzględniające indywidualne różnice między klientem

3. podkreślał rolę w podejmowaniu decyzji zawodowych

4. posługiwał się modelem dopasowania pracownika do środowiska pracy uznając dopasowanie za kryterium właściwego wyboru zawodu.

John Holland - założenia:

Do poszczególnych zawodów predysponuje ludzi własna osobowość i czynniki wywodzące się z ich otoczenia. Wybór zawodu jest pochodną połączenia osobistych zainteresowań z możliwościami jakie stwarza świat pracy.

J. Holland wyróżnia 6 typów osobowości zawodowej i 6 odpowiadających im środowisk pracy.

1. Typ realistyczny - reprezentowany jest przez osoby, które lubią pracować z narzędziami i maszynami. Posiadają sprawności manualne związane z mechaniką. Określane jako konkretne, uzdolnione technicznie lub mechanicznie. Podejmują pracę w tych zawodach: elektryk, rolnik, mierniczy.

2. typ badawczy - osoby tego typu lubią w swojej pracy stykać się z abstrakcyjnymi pojęciami, lubią tworzyć teorie. Dążą do wyjaśniania rzeczywistości, zrozumienia otaczającego świata, szukają prawdy. Mają zdolności matematyczne i naukowe. Posiadają umiejętność abstrakcyjnego analitycznego i logistycznego myślenia. Zawody w których podejmują pracę to: biolog, fizyk, analityk medyczny, technolog. chemik.

3. typ artystyczny - preferują zachowania kreatywne, umożliwiające wyrażanie samego siebie. Lubią rozwijać pomysły i koncepcje określane jako twórcze o dużym poczuciu estetyki. Zdolności artystyczne: pisarskie, muzyczne itp. Muzyk, malarz, dekorator wnętrz, aktor, pisarz.

4. typ społeczny - chcą pomagać ludziom, informować, uczyć innych, posiadają rozwinięte umiejętności społeczne. Określane jako cierpliwe, empatyczne. Nauczyciel, psycholog, opiekun społeczny.

5. typ przedsiębiorczy - lubią pracę z ludźmi ukierunkowane na korzyści materialne. Posiadają umiejętności przywódcze i komunikowania się. Określane jako energiczne. pewne siebie, rozmowne. Akwizytor, zarządca, przedsiębiorca.

6. typ konwencjonalny - preferują pracę z danymi, ich porządkowanie, strukturalizację. Posiadają zdolności rachunkowe, urzędnicze. Są zorganizowane praktyczne, uległe. Kasjer, urzędnik społeczny, księgowy.

Heksagonalny model Hollanda:

realistyczny badawczy

konwencjonalny artystyczny

przedsiębiorczy społeczny

Analogiczne do 6 kategorii osobowości można wyróżnić 6 typów środowisk pracy: realistyczne, badawcze, artystyczne, społeczne, przedsiębiorcze, konwencjonalne.

środowiska tworzą osoby o określonym typie osobowości, problemach i wymaganiach zawodowych oraz właściwości fizyczne tego środowiska. Ludzie w określonych grupach zawodowych mają podobne wzorce osobowości i reagują na wiele sytuacji podobnie.

Interakcja pomiędzy osobowością i środowiskiem pracy w którym funkcjonuje jednostka wpływa na jej zachowanie. Rezultaty tej interakcji mogą być różne: wybór i zmiana szkoły, pracy, osiągnięcia zawodowe, okresowy poziom kompetencji i zachowania społecznego.

Czynniki wpływające na jakość relacji między jednostką a środowiskiem:

• spójność

• zróżnicowanie

• tożsamość

• zgodność - zbieżność

• możliwość obliczania skalników interpelacyjnych

Narzędzia diagnozy:

• kwestionariusz Preferencji Zawodowych KPZ (Vocational Preference Inventory)

• Zestaw do samobadania -ZdS- metoda badania zainteresowań oraz preferencji zawodowych. Jest przystosowany do samodzielnego stosowania przez badanego.

17. 01. 2013 r.

Anna Roe.

Doświadczenie okresu dzieciństwa kształtują sposób zaspokojania potrzeb. Przy czym:

• potrzeby, które są normalne spełniane nie staną się czynnikami nieświadomej motywacji

• potrzeby wyższego rzędu ( w sensie piramidy Maslowa) znikną całkowicie, jeśli są bardzo rzadko realizowane. Potrzeby niższego rzędu, jeśli są rzadko realizowane, staną się dominującymi czynnikami motywującymi

• potrzeby, które są realizowane z bardzo dużą zwłoką, staną się podświadomymi czynnikami motywującymi w określonych warunkach.

Klasyfikacji zawodów (1956r.)

1. Usługi (Świadczone innym ludziom)

2. Biznes (kontakty gospodarcze twarzą w twarz)

3. Organizacja (w przemyśle, handlu lub administracji)

4. Technologia (zawody techniczne, produkcja, remonty, transport)

5. Natura

6. Nauka ( teoria i zastosowania naukowe)

7. Kultura (dbałość o zachowanie szeroko rozumianego dziedzictwa kulturowego)

8. Sztuka i rozrywka

Podział zawodów:

- zawody zorientowane na ludzi - I , II, III, VII, VIII

- zawody zorientowana na rzeczy - IV, V, VI

Klasyfikacja postaw rodzicielskich A. Roe:

1. Emocjonalna koncentracja na dziecku:

• ochranianie czyli nadopiekuńczość

• wymagania

2. Unikanie dziecka

• zaniedbanie

• odrzucenie

3. Akceptacja dziecka

• przypadkowa

• kochająca

A. Roe rozróżniła zachowania rodziców na :

1. zachowania sprzyjające kształtowaniu się u dziecka nastawienia na ludzi (opiekuńcza i wymagająca)

2. zachowania sprzyjające nastawieni na rzeczy typowe dla tych dzieci, których rodzice przejawiają postawę unikania lub przypadkowej akceptacji

Wpływ postaw rodzicielskich na wybory zawodowe:

• zainteresowani służbami społecznymi wiąże się na ogół z nastawieniem na innych - z miłością lud nadmierną opiekuńczością w traktowaniu dziecka, ale także mogą być wynikiem chłodu uczuciowego w kontakcie z dzieckiem, nadmiernych wymagań

• zainteresowanie techniką wiąże się z beztroskim taktowaniem dziecka opartym na akceptacji

• zainteresowania naukami przyrodniczymi z odrzuceniem i chłodem emocji w stosunku do dziecka.

Wybory zawodowe:

Osoby, których dominuje orientacja na osoby, wybierają zawody wymagające zdolność werbalnych (umysłowe, handlowe, kulturowe ), a także częściowo zawody związane z organizacją i zarządzaniem.

Osoby u których obserwujemy orientacja na rzeczy wybierają zawody techniczne, przyrodoznawcze lub zawody wolne.

Teoria rozwojowa Eli Ginzberga:

Istnieją 4 czynniki zaangażowana w wybór zawodu, jakiego dokonuje jednostka śa nimi:

1. presja środowiska

2. presja edukacji

3. emocje zaangażowane w proces wyboru

4. system indywidualnych wartości

1. Emocje mają znaczenie przede wszystkim w sytuacji wyborów niewłaściwych i szkodliwych.

2. Rola środowiska została sprecyzowana w kategoriach identyfikacji z modelem typowym dla danego okresu rozwojowego

3. Tendencje do wyboru zawodu mają swoje korzenie w okresie przygotowawczym, jakim jest dzieciństwo; okres dorastania, lecz zmiany zachodzące w dorosłości również mają znaczenie

4. Wybór zawodu jest procesem rozwojowym. Nie jest to pojedyńcza decyzja, lecz seria decyzji

5. Proces wyboru zawodu rozpoczyna się ok. 11 roku życia i kończy ok. 22-24 roku życia.

Stadia procesu wyboru zawodu:

1. Okres fantazji ( od urodzenia do 11 r. ż)

2. Okres próby (11 - 17)

• stadium zainteresowania (11-12)

• stadium zdolności (do 14)

• stadium wartości (od 16)

3. okres realizmu (powyżej 17 r. ż)

• stadium poszukiwań

• stadium krystalizacji

• stadium specyfikacji

Donald E. Super.

Rozwój człowieka przebiega przez 5 stadiów:

1. dzieciństwo

2. dorastanie

3. wczesna dorosłość

4. dojrzałość

5. starość

W ramach tych stadiów występuje 5 faz rozwoju zawodowego. Nazwa każdej fazy określa typowe dla niej zadanie rozwojowe.

Fazy rozwoju:

1. Faza wzrostu (stadium dzieciństwa) ( od urodzenia do 14)

• okres fantazji (4-10) dominującą rolę odgrywają potrzeby ważne jest odgrywanie ról społecznych w zabawie

• okres zainteresowań (11-12) - To co się lubi staje się główna determinacją

• okres umiejętności (13-14)

2. Faza poszukiwań ( stadium doroastania) (15-24)

• okres wstępny (15-17) - 1 wybóry na podstawie potrzeb, zainteresowań, umiejętności oraz możliwości

• okres przejściowy (18-21)

• okres próby (22-24) - określenie najbardziej prawdopodobne obszaru zainteresowań

3. Faza zajęcia pozycji (stadium wczesnej dorosłości) (25-44)

• okres prób (25-30)

• okres stabilizacji (31-44) - wyraźnie zarysowuje się wzór kariery

4. Faza konsolidacji ( stadium dojrzałości) (45-64)

• podejmowane są w niej działania stabilizujące wybraną drogę kariery zawodowej.

5. Faza schyłku ( stadium starości) ( od 65)

• okres spowolnienia (od 65-70)

• okres emerytury ( powyżej 71 roku życia)

Założenia koncepcji D. Supera:

1. Ludzie różnią się w zakresie zdolności, zainteresowań oraz typów osobowości

2. Kwalifikują się oni do różnych zawodów.

3. Każdy z zawodów można opisać specyficznym dla niego wzorem wymaganych zdolności, zainteresowań i cech osobowości, na tyle jednak szerokim, że pozwala on na dobranie wielu zawodów dla jednej osoby

4. Preferencja zawodowe i kompetencje, sytuacje społeczne oraz obraz własnej osoby zmieniają się wraz z upływem czasu i nabywania nowych doświadczeń

5. Proces ten można przedstawić w postaci kolejnych faz życia

6. wzorzec kariery zawodowej danej osoby jest determinowany poziomem socjoekonomicznym rodziny, zdolnościami, zainteresowaniami, obrazem siebie.

7. Ułatwienie procesu rozwijania własnych zdolności i zainteresowań, a także pomoc w budowaniu obrazu siebie może determinować rozwój człowieka w ciągu całego życia

8. Proces rozwoju kariery zawodowej jest zasadniczo procesem rozwijania i urzeczywistniania obrazu samego siebie

9. zadowolenie z pracy i z życia zależy od zakresu w jakim jednostka znajduje zastosowanie dla swoich zdolności, zainteresowań, cech osobowości i wartości

10. Stopień satysfakcji z pracy osiągany przez jednostkę proporcjonalny do stopnia w jakim może ona urzeczywistnić obraz siebie

11. Praca i aktywność są podstawowym czynnikiem organizującym strukturę osobowości człowieka.

Teoria społecznego uczenia się John D. Krumboltz.

Ukierunkowania, które powodują zmiany w rozwoju kariery zawodowej:

1. czynniki genetyczne i zdolności specjalne

2. warunki środowiskowe i przypadkowe zdarzenia

3. doświadczenia związane z uczeniem się

4. umiejętności realizacji zadań

Ad. 1.

Cechy, które w małym stopniu podlegają modyfikacji:

• rasa

• płeć

• wygląd i sprawnośc fizyczna

Cechy, które w większym stopniu podlegają modyfikacji:

• inteligencja

• zdolność muzyczna i artystyczna

• koordynacja ruchowa

Ad. 2

Czynniki środowiskowe:

• liczba i rodzaj możliwości zatrudniania

• system edukacyjny

• liczba i rodzaj możliwości szkoleniowych

• polityka społeczna i procedury kierowania na szkolenia

• stosunek kosztów kształcenia do jego efektów

• prawo pracy, związkowe i uprawnienia socjalne

• rozwój technologiczny

• rodzina i jej zasoby

• sąsiedztwo i społeczność lokalna

Czynniki środowiskowe - naturalne :

• klęski żywiołowe

• dostępność lub brak naturalnych zasobów

• przypadkowe zdarzenia

Uczenie się i zdobywanie doświadczenia:

• instrumentalne - kiedy jednostka wpływa na otoczenie i to powoduje określone konsekwencje

• skojarzeniowe - kiedy jednostka dostrzega związki pomiędzy bodźcami a otoczeniem.

Umiejętności realizacji zadań:

poznawcze, emocjonalne i behawioralne- dyspozycje jednostki które pozwalają jej na rodzanie sobie z wpływem środowiska na interpretowanie jego oddziaływań na podstawie posiadanje wiedzy, zdolności, które pomagają jednostce trafnie przewidywać, planować przyszłość.

Umiejętności zadaniowe - rodzaje:

• hierarchia wartości

• wyznaczanie celów

• przewidywanie

• generowanie alternatyw

• poszukiwanie informacji

• ocenianie

• planowanie

• uogólnianie

Te czynniki współdziałają ze sobą i prowadzą do powstania doświadczeń poznawczych, które albo stymuluje albo zniechęcają jednostkę.

John D. Krumbotz, K. Mitchell - zmiana paradygmatu doradztwa. Teoria zaplanowanych przypadków.

1. Wykorzystaj każde niezaplanowane zdarzenia (zarówno pozytywne i negatywne).

2. Nieoczekiwane wydarzenia w znacznie większym stopniu determinują życie ludzie i wybory, jakich człowiek dokonuje w sferze zawodowej niż wszystkie skrupulatnie przygotowane plany. Przypadkowe zdarzenia powoduję, iż człowiek podejmuje nowe decyzje.

3. Większość karier zawodowych jest splotem niezaplanowanych wydarzeń. Zaledwie 2% badanych pracuje obecnie w zawodzie, który wybrali lub planowali wykonywać, kiedy mieli 18 lat.

Nie podejmuj decyzji, co do życia zawodowego ! - decyzja jest bardzo często interpretowana jako podjęcie zobowiązania. Absurdem jest trzymanie się wcześniej podjętych decyzji, bo zmienia się świat i człowiek. Skupienie się na jednym polu zawodowym może spodować zawężenie pola swojego działania.

Kiedy marzesie się nie spełniają to należy zająć się czymś innym. Warto jednak do zmiany się przygotować, sprawdzić warunki, a nie rzucać się na głeboką wodę. Nie trzymaj się kurczowo złych wyborów. Podejmuj ryzyko, nawet jeśli może zakończyć się to porażką. Zakłądaj, że twoje zainteresowania mogą się zmieniać. Twoje życie zależy od ciebie, mam w rękach ster, który powienneś wykorzystać.

Podejmuj pracę, a później naucz się ją wykonywać. Mitem jest przekonanie, ze zanim podejmiesz pracę w jakimś zawodzie lub na jakimś stanowisku, musisz wiedzieć jak je wykonywać.

Nigdy nie uważaj edukacji za skończoną. Szczęście to nie przypadek !

---