Program zajęć rewalidacji indywidualnej dla ucznia kl. 2b - ………………………………
przeznaczony do realizacji w roku szkolnym 2012/2013

Spis treści:

Wstęp - ogólna charakterystyka chłopca

• Wskazania do pracy z dzieckiem - na podstawie orzeczenia PPP

• Cel ogólny

• Cele szczegółowe

• Zadania szkoły

• Treści zajęć

• Osiągnięcia ucznia

• Procedury osiągania celów

• Ocenianie osiągnięć ucznia

• Literatura

"Starajmy się zrozumieć, jak dziecku jest trudno,
a wtedy będzie mu znacznie łatwiej"

Wstęp

…………. wczesne dzieciństwo spędził w Wielkiej Brytanii. Po powrocie do kraju ( ok. 5 roku życia) …………. wychowuje się w rodzinie niepełnej, ojciec nie widuje się z dzieckiem , a kontakty prawdopodobnie dodatkowo utrudniane są także przez matkę. Ojciec nie łoży na utrzymanie syna żadnych pieniędzy. Z uwagi na pracę zawodową matki główną rolę w opiece i wychowaniu dziecka sprawuje babcia chłopca (emerytowana nauczycielka). Chłopiec jest objęty specjalistyczną opieką lekarską z uwagi na przewlekła chorobę oraz na zdiagnozowane całościowe zaburzenia rozwojowe o obrazie Zespołu Aspergera. ZA jest zaburzeniem rozwoju, które w pewien sposób mieści się w spektrum autyzmu, jako odmienny styl poznawczy. Wśród najbardziej charakterystycznych cech, jakie związane są z chorymi na zespół Aspergera, wymienia się:

• upośledzenie komunikacji słownej,

• upośledzenie komunikacji pozasłownej,

• trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych,

• specyficzne zainteresowania, które przyjmują nawet formę obsesji,

• awersję wobec zmian.

U ……….. występują zaburzenia w zakresie sfery emocjonalno — społecznej, co utrudnia mu nawiązywanie prawidłowych relacji rówieśniczych i realizacje stawianych wymagań Chłopiec zna podstawowe normy i zasady związane z życiem społecznym, lecz nie zawsze im się podporządkowuje. Dotyczy to także reguł obowiązujących w klasie i w szkole. ………… ma trudności z nawiązywaniem kontaktu wzrokowego. Problem sprawia mu rozumienie pojęć metaforycznych i intencji zawartych w komunikatach formułowanych nie wprost. ……… niechętnie współpracuje w grupie. Wykazuje dużą labilność emocjonalną oraz niską odporność na frustracje i sytuacje nowe lub stresujące. Reaguje wówczas impulsywnie i nieadekwatnie do sytuacji (czasem pojawia się agresja fizyczna lub słowna). Gdy sobie nie radzi z jakimiś zadaniami próbuje je pominąć, zagaduje lub wykonuje inne czynności. ………… ma bardzo dobre ogólne możliwości intelektualne. Słaba jest synteza wzrokowa. Znacznie obniżone jest tempo uczenia się wzrokowego oraz koordynacja wzrokowo-ruchowa. Niska jest sprawność manualna dziecka. Trudność sprawia mu rysowanie i prawidłowe odtwarzanie kształtów i znaków. Zadania manualne wykonuje bardzo wolno i niechętnie, szybko się męczy i nuży.

Program zajęć rewalidacji indywidualnej został opracowany na podstawie Orzeczenia Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w ……………, z uwzględnieniem opinii i wskazówek przekazanych przez nauczyciela-wychowawcę ucznia oraz wskazań i informacji uzyskanych od matki chłopca.

I .Wskazania do pracy z dzieckiem - na podstawie orzeczenia PP-P:

1. Dostosowanie wymagań edukacyjnych do możliwości psychofizycznych i specjalnych potrzeb edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono całościowe zaburzenia rozwojowe w postaci Zespołu Aspergerą, a w tym:

• uwzględnianie funkcjonowania chłopca w sferze emocjonalnej,

• stosowanie przerw na odpoczynek i ćwiczeń relaksujących,

• bezpośrednie wyjaśnianie dziecku oczekiwań i przekazywanych treści,

• określanie Danielowi celu pracy i czasu na wykonanie zadania; kontrolowanie poszczególnych etapów pracy ucznia i efektu końcowego,

• właściwe ukierunkowanie aktywności oraz uwagi chłopca, eliminowanie bodźców zakłócających z zewnątrz,

• pozostawianie więcej czasu na wykonanie niektórych zadań, zwłaszcza opartych na rysowaniu i pisaniu,

• porządkowanie wypowiedzi ucznia, stosowanie pytań naprowadzających na właściwy tok rozumowania i wymuszających trzymanie się tematu,

• wypracowanie adekwatnego systemu wzmocnień pozytywnych i skutecznych sposobów eliminowania niepożądanych zachowań chłopca,

• stałe utrwalanie nabytych już przez dziecko wiadomości i umiejętności.

2. Usprawnianie technik szkolnych, takich jak czytanie i pisanie, a w tym funkcji ważnych w opanowaniu tych umiejętności:

• stymulowanie obniżonych funkcji wzrokowych,

• podnoszenie sprawności manualnej, poprzez: lepienie, malowanie, rysowanie, odwzorowywanie, wycinanie, kreślenie po śladzie, ćwiczenia kaligraficzne itp.,

• ćwiczenia koordynacji wzrokowo — ruchowej,

• korygowanie wady wymowy chłopca.

3. Ukazywanie chłopcu wzorców postępowania w sytuacjach społecznych, wzmacnianie jego pożądanych zachowań w tym zakresie. Uczenie Daniela wyrażania emocji i właściwego radzenia sobie w sytuacjach stresujących, nowych lub frustrujących.

4. Zapewnienie Danielowi atmosfery życzliwości i zrozumienia dla jego problemów, zadbanie o poczucie akceptacji w grupie rówieśniczej.

5. Umożliwienie uczniowi wykazania się swoimi umiejętnościami i wiedzą. Rozwijanie jego zdolności.

II. Cele ogólne

• Kształtowanie umiejętności właściwego funkcjonowania w zakresie sfery emocjonalno — społecznej.

• Rozwijanie umiejętności wyrażania emocji i właściwego radzenia sobie w sytuacjach stresujących, nowych lub frustrujących.

• Wdrożenie do uczestniczenia w różnych formach życia społecznego przestrzegając ogólnie przyjętych norm.

• Korygowanie, usprawniane i kompensowanie zaburzonych funkcji.

III. Cele szczegółowe:

• Rozszerzenie umiejętności związanych z interakcjami społecznymi, wdrażanie do kulturalnego, społecznie akceptowanego sposobu bycia.

• Doskonalenie sprawności manualnej i grafomotorycznej.

• Rozwijanie twórczej aktywności ucznia w dziedzinie plastyki ze względu na jej znaczące wartości terapeutyczne.

• Usprawnianie koordynacji wzrokowo - ruchowej.

• Rozwijanie i usprawnianie działania motoryki małej.

• Wzmacnianie mocnych stron dziecka - doskonalenie i rozwijanie posiadanych zdolności matematycznych i informatycznych.

• Wdrażanie do dokładności w wykonywaniu zadań.

• Rozwijanie wytrwałości poprzez stopniowanie trudności oraz zastosowanie pozytywnych wzmocnień.

• Rozwijanie zdolności oceny własnego działania.

• Kształtowanie właściwej motywacji do nauki, samodzielnej pracy.

• Obniżenie tendencji do rezygnacji w trudnej sytuacji.

IV. Zadania szkoły

• Tworzenie właściwych warunków, niezbędnych do zapewnienia uczniowi komfortu psychicznego, poczucia bezpieczeństwa i akceptacji, nawiązanie pozytywnego kontaktu emocjonalnego nauczyciela z uczniem.

• Rozwijanie u ucznia motywacji do porozumiewania się z drugą osobą, komunikowania potrzeb i stanów emocjonalnych.

• Tworzenie sytuacji edukacyjnych i wykorzystywanie sytuacji życiowych do rozwijania umiejętności komunikacyjnych ucznia.

• Konstruowanie sytuacji wychowawczych umożliwiających doświadczanie relacji społecznych.

• Uczenie zasad współistnienia społecznego oraz kształtowanie umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach społecznych.

• Stwarzanie sytuacji sprzyjających poznawaniu otoczenia, w którym przebywa uczeń.

• Wspieranie rozwoju sprawności psychofizycznej ucznia, prowadzenie zajęć niezbędnych do rozwoju psychoruchowego.
  

V. Treści

1. Ćwiczenia koordynacji wzrokowo - ruchowej:

• pisanie w liniaturze pismem pisanym lub drukowanym, wypełnianie krzyżówek uzupełnianie luk wyrazowych w tekście;

• łączenie kolejnych punktów, usprawnianie umiejętności rozplanowywania tekstu na kartce papieru;

• omawianie ilustracji, wskazywanie szczegółów, zapamiętywanie jak największej ilości eksponowanych przedmiotów i określanie dokonywanych zmian ich położenia;

• odtwarzanie wzorów z figur;

• rysowanie z pamięci;

• labirynty, plątaninki;

• rysowanie odtwarzanie kształtów i znaków;

• śledzenie wzrokiem poruszającej się piłki, rzucanie i chwytanie piłki, rzucanie do celu;

• sporządzanie albumu liter z liter wycinanych z różnych czasopism;

• wyszukiwanie wyrazów takich samych spośród innych podobnych graficznie,

• uzupełnianie brakujących liter w wyrazach.

2. Ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę wzrokową:

• układanie figur według wzoru, z pamięci i bez wzoru;

• tworzenie wyrazów z sylab;

• tworzenie zdań z rozsypanek wyrazowych;

• głośne i ciche czytanie tekstu ze zrozumieniem;

• uzupełnianie brakujących elementów w rysunkach;

• rozwiązywanie krzyżówek, rebusów i innych łamigłówek

• gry i układanki dydaktyczne, puzzle itp

3. Rozwijanie sprawności manualnej i grafomotorycznej:

Rysowanie: - rysowanie na różnych formatach papieru; - kolorowanie wewnątrz konturu; - rysowanie po śladzie Malowanie: - "malowanie" gąbką, watą, zwiniętą szmatką na różnych fakturach; - wypełnianie całej powierzchni papieru; - malowanie form kolistych i falistych; - zamalowywanie prostych, dużych konturów kredką, pędzlem; - malowanie plasteliną; Wycinanie i przyklejanie: -cięcie papieru nożyczkami na tzw. sieczkę; -cięcie nożyczkami pasków papieru; -wycinanie według narysowanych prostych konturów

Ćwiczenia manipulacyjne: - zamykanie i otwieranie pojemników; -przelewanie; -przewlekanie; - składanie papieru wg wzoru (Origami); wydzieranie (darcie dowolne papieru, wydzieranie z papieru wzdłuż perforowanych linii, wydzieranie z papieru według pokazu); stemplowanie (odbijanie śladów dłoni, odbijanie śladów stempli, stemplowanie dowolne, stemplowanie według wzoru); kreślenie form falistych i kolistych; zakreskowywanie konturów rysunków; zabawy zręcznościowe z balonem, piłką, ringo, woreczkiem;

4. Ćwiczenia relaksacyjne, wyciszające, łagodzące napięcia emocjonalne oraz stres:

• rozmowy terapeutyczne podnoszące samoocenę ucznia oraz jego wiarę we własne możliwości,

• gry i zabawy przeciwko agresji,

• zabawy na uspokojenie,

• ćwiczenia odprężające.

5. Ćwiczenia doskonalące umiejętności związane z interakcjami społecznymi, wdrażaniem do kulturalnego, społecznie akceptowanego sposobu bycia
   oraz rozwijające zdolność oceny własnego działania:

• ćwiczenia kształtujące umiejętność wyrażania własnych emocji zgodnie z wymogami społecznymi,

• ćwiczenia kształtujące i rozwijające umiejętność empatii - „ Ja w roli innego człowieka ”,

• bajkoterapia (słuchanie bajki, wyodrębnianie bohaterów pozytywnych, układanie zakończeń do wysłuchanych fragmentów)

6. Ćwiczenia doskonalące i rozwijające posiadane umiejętności dziecka- zdolności matematyczne i informatyczne.

• gry i zabawy z wykorzystaniem multimedialnych programów edukacyjnych np. „Matematyka to proste”, Matematyka na Dzikim Zachodzie”, „Czytam i piszę”;

• gry i zabawy edukacyjne z wykorzystaniem dostępnych w szkole pomocy dydaktycznych.
  

VI. Osiągnięcia ucznia

W wyniku realizacji programu rewalidacyjnego uczeń powinien:

• właściwie wyrażać swoje stany emocjonalne;

• chętnie nawiązywać kontakty interpersonalne;

• dążyć do ukończenia rozpoczętego zadania;

• radzić sobie bez okazywania agresji w sytuacjach stresujących;

• znać, rozumieć i podporządkować się podstawowym normom i zasadom związanym z życiem społecznym;

• właściwie nazywać i okazywać pozytywne emocje;

• mieć wyższą sprawność manualną i grafomotoryczną.
  

VII Procedury osiągania celów

Uczeń jest objęty zajęciami rewalidacyjnymi w wymiarze 2 godzin tygodniowo. W czasie trwania zajęć nauczyciel podkreśla mocne strony dziecka, stara się nawiązać z nim jak najlepszy kontakt, zachęca je do pracy, ukazuje korzyści wynikające z poprawnych relacji interpersonalnych, a także nieustannie pomaga pokonywać mu trudności. Zajęcia mają często charakter zabawy, a ze względu na duże zainteresowanie i uzdolnienia chłopca w zakresie techniki informacyjnej w czasie ich trwania wykorzystuje się multimedialne programy edukacyjne. Zajęcia rewalidacyjne dostosowane są do zaleceń psychologiczno - pedagogicznych zawartych w orzeczeniu.

Realizacja programu będzie odbywać się w dwóch obszarach:

• obszar pierwszy - Uspołecznienie „Ja i otoczenie”,

• obszar drugi- Rozwijanie sprawności i umiejętności.

Przy realizacji programu planuje się wykorzystywać następujące metody, techniki i formy pracy:

• elementy kinezjologii edukacyjnej P. Dennisona;

• elementy pedagogiki zabawy;

• drama i psychodrama;

• metody samodzielnych doświadczeń;

• metody zadań stawianych do wykonania;

• metody ćwiczeń utrwalających;

• ćwiczenia relaksujące;

• gry symulacyjne;

• gry planszowe i komputerowe;

• naśladownictwo pozytywnych postaw i zachowań;

• wybrane elementy bajko terapii.

W/w działają uspokajająco, ale również prowokują do działania, rozbudzają zainteresowania oraz wzmacniają spontaniczną i swobodną aktywność.


VIII Ocenianie ucznia

Podczas zajęć rewalidacji należy zbudować głównie system motywacji. Uczeń po każdym wykonanym zadaniu otrzyma informację zwrotną - czy wykonał je poprawnie. Stosowana będzie metoda wzmocnienia społecznego np. zauważenie wysiłków, starań i osiągnięć, pochwała słowna, uśmiech, ale także czasem obojętność i okazanie niezadowolenia. Jako elementy wzmocnienia stymulującego zostaną wykorzystane zabawy, muzyka, określone czynności np. gra na komputerze itp. Ich rola wzmacniająca polegać będzie na tym, że dostarczą dziecku nowych bodźców i interesujących wrażeń w toku działalności a jednocześnie zostaną zastosowane jako nagrody za wykonane polecenia. Na zakończenie każdych zajęć ………… oceniać będzie swoje starania, swój stosunek do prowadzącego, swoje emocje i zaangażowanie w pracę za pomocą jednego z trzech wielkości serduszek (w zależności od zasługi), które przypinać będzie na tablicy korkowej ze swoim imieniem.

Bibliografia:

1. Ina Kunz „Odkrywanie ciszy” Wyd. Jedność, 2000.

2. Charmaine Lieberts „Skarbnica edukacji dobrego serca. Inteligencja emocjonalne: podstawy, metody i zabawy”, Wyd. Jedność 2000.

3. Ursula Rucker - Vennemann „Zabawy odprężające dla dzieci”, wyd. Jedność 2003.

4. Rosemarie Portmann „Gry i zabawy przeciwko agresji” wyd. Jedność, 2003.

5. Uta Reimann - Hohn „Jak moje dziecko może nauczyć się koncentracji” wyd. Jedność, 2009.

6. Irene Fleming, Jurgen Fritz „Zabawy na uspokojenie”, wyd. Jedność 2001.

7. Irene Fleming, Jurgen Fritz „Zabawy na spostrzeganie”, wyd. Jedność 2001.

8. Irene Fleming „Zabawy gazetami”, wyd. Jedność 200.

9. S. Heilborn, K. Schafer, H. Weinrebe, K. Weinrebe “Stworzę sobie kolorowy świat”, wyd. Jedność

Doskonalenie analizatora wzrokowego .	Cel ćwiczeń	Zadania edukacyjne, rodzaje zastosowanych ćwiczeń	Uwagi
		Ćwiczenia funkcji wzrokowej na materiale bezliterowym.	Składanie obrazka z części wg wzoru: układanki klockowe, pocztówkowe, rozsypanki obrazkowe, klocki obrazkowe. Budowanie według wzoru kompozycji z klocków. Dobieranie par jednakowych obrazków (domino obrazkowe, dokładanka, swobodne dobieranie par). Odnajdywanie jednakowych obrazków w zestawie. Układanie obrazków z części : układanie obrazka wg kolorowego wzoru /figury geometryczne/ układanie obrazka wg wzoru - obrazka układanie z przypomnieniem układanie bez wzoru Rozpoznawanie i układanie obrazków wg instrukcji słownej: Po położeniu obrazków N pyta np.: „Jaki obrazek leży po lewej stronie od dołu ?” itp. Przed U N kładzie dwie kartki. Na górnej kartce są już ułożone obrazki po lewej i po prawej stronie. U otrzymuje zestaw takich samych obrazków. Polecenie N: „ Ułóż obrazek z prawej strony u dołu”. U musi rozpoznać jaki to obrazek znajduje się w tym miejscu górnej kartki, odszukać taki sam i położyć na dolnej kartce. Dobieranie części do całego obrazka. U otrzymuje obrazek i oddzielnie fragmenty tego obrazka. Zadaniem U jest dobranie wycinka do obrazka i położenie we właściwym miejscu. Składanie obrazków z części wg stopniowania trudności: obrazki pocięte wg linii regularnych, obrazki pocięte wg linii nieregularnych, obrazki pocięte wg dużej ilości części. Porównywanie przedmiotów i obrazków różnej wielkości. U ogląda przedmioty lub obrazki leżące na stole . Porządkuje je rosnąco lub malejąco. Dobieranie  jednakowych figur geometrycznych- segregowanie- różnicowanie wg kształtu, wielkości, koloru, kierunku położenia. Wyszukiwanie odpowiednich figur geometrycznych w rozsypance i ich układanie wg wzoru / nakrywka / Wyszukiwanie odpowiednich części i układanie figur geometrycznych wg wzoru Rysowanie kształtów geometrycznych za pomocą szablonu. Różnicowanie obrazków na podstawie drobnych szczegółów- analizowanie, poszukiwanie i wskazywanie różnic na obrazkach Wypełnianie konturów ( książeczki do malowania, pojedyncze obrazki konturowe do wypełniania, obrysowywanie konturów, wyklejanie konturów),kalkowanie, rysowanie szlaków, kopiowanie. Wycinanie wg szablonów. Dopasowywanie cienia do postaci. Uzupełnianie w obrazkach brakujących szczegółów Tworzenie rysunków poprzez łączenie kropek- łączenie punktów w określony kształt. Kończenie zaczętych rysunków. Zamalowywanie oznaczonych pól. Ćwiczenia interaktywne. Wyszukiwanie danej litery, takich samych sylab. Loteryjka wyrazowa.U otrzymuje tablice z wypisanymi wyrazami. Na jednej tablicy znajduje się sześć wyrazów. Są to wyrazy z poziomu I struktury. Te same wyrazy U otrzymuje na małych kartonikach, którymi przykrywa wyszukane wyrazy na tablicy. Dziecko winno koncentrować się na graficznym obrazie wyrazu , a nie na odczytywaniu. U otrzymuje sylaby/wyrazy na kartonikach. Podobne musi połączyć w pary. Sylaby/wyrazy w parze różnią się tylko jedną literą. Uzupełnianie luk - liter, sylab-w sylabach ,wyrazach .	PERCEPCJA WZROKOWA = FUNKCJE WZROKOWE - analiza i synteza wzrokowa materiału konkretnego (obrazków, kształtów) lub abstrakcyjnego (teksty, zdania, wyrazy) oraz pamięć wzrokowa; zaburzenia tych funkcji związane są z nieprawidłowym działaniem analizatora wzrokowego i mogą objawiać się: myleniem liter o podobnym kształcie (a-o, l-t-ł, m-w-n), myleniem liter podobnych ale o różnym kierunku (b-p-g-d, m-w, n-u), gubieniem elementów graficznych liter (ogonki, kreski, kropki), błędami typowo ortograficznymi.
	Doskonalenie percepcji wzrokowej.	Cel ćwiczeń	Zadania edukacyjne, rodzaje zastosowanych ćwiczeń		Uwagi
		Doskonalenie pamięci wzrokowej -zdolności do utrwalania i przypominania informacji wizualnej (zapamiętywania spostrzeżeń wzrokowych) i dzięki temu przyswajania wiedzy.	Podaj kolejność. Za parawanem jest zgromadzonych kilka przedmiotów. N odsłania parawan, U przygląda się przedmiotom zapamiętując ich kolejność. N ponownie zasłania parawan, a zadaniem U jest wymienić przedmioty w kolejności. Utrudnieniem może być podanie koloru każdego z przedmiotów. Zapamiętaj. U siedzi z N naprzeciw siebie. N wykonuje jeden prosty ruch np. kiwa głową. U powtarza ruch i dodaje swój. Następne N powtarza ruchy U dodając swój ruch. „Czy pamiętasz,co mam na obrazku?”. N pokazuje dziecku rysunek np. lalki i prosi aby przez 30s ekund wnikliwie mu się przyglądało i koncentrowało na nim swoją uwagę. Następnie zabiera rysunek i prosi o odpowiedzenie na pytanie „co zapamiętałeś/aś z obrazka?”, na przykład: · ile było piłek na obrazku? · w jakie wzory były te piłki? · jakiego koloru była sukienka lalki? · co trzymała lalka w ręku? Itp. Układanki typu „Memeory”. N ustawia różne pudełka w rządku i wrzuca do jednego piłkę, następnie zmienia pozycje każdego pudełka. Zadaniem dziecka jest odgadnięcie w którym pudełku jest poszukiwany przedmiot. Układanie obrazków w kolejności w jakiej były pokazywane Dobieranie części obrazka do całości. Układanie obrazków i kompozycji z figur geometrycznych wg wzoru i z pamięci. Rysowanie kompozycji geometrycznych wg wzoru i z pamięci. Wyszukiwanie różnic między obrazkami. Wyszukiwanie podobieństw między obrazkami. Odszukiwanie par jednakowych przedmiotów. „Puzzle” - N pokazuje U rysunek i prosi aby dłużej mu się przyjrzało. Następnie bierze nożyczki i rozcina go na kilka nierównych części, miesza je i prosimy dziecko aby ułożyło obrazek zgodnie z tym co zapamiętało. Układanie puzzli. Odszukiwanie na rysunku przedmiotów, które się powtarzają. Liczenie przedmiotów wielokrotnie występujących na rysunku Odtwarzanie z pamięci układów elementów (obrazków, przedmiotów, figur geometrycznych). Rozpoznawania zmian ilościowych i jakościowych w układzie elementów - Co się zmieniło? Układanie obrazków w kolejności w jakiej były pokazywane. Ćwiczenia interaktywne z wykorzystaniem programów komputerowych.		Należy dobierać odpowiednie metody, techniki uczenia się (np. w trudnym słowie ogórek warto wmontować obrazek ogórka z ogonkiem w kształcie litery ó w celu ułatwienia zapamiętania poprawnej formy ortograficznej tego słowa.

Doskonalenie sprawności grafomotorycznej.	Cel ćwiczeń	Zadania edukacyjne, rodzaje zastosowanych ćwiczeń	Uwagi
		Ćwiczenia mięśni palców i zdolności współpracy mięśni palców, umiejętność współpracy między palcami.	Układanki płaskie: obrazkowe geometryczne klockowe wtyczkowe z zachowaniem stopnia trudności: na wzorze według wzoru bez wzoru- z pamięci, z domysłu. Nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków przez otwory w tekturze. Zwijanie sznureczka wg wzoru, np. spirali, kwadratu. Wycinanie z papieru według stopnia trudności: cięcie po prostej cięcie po linii falistej wycinanie form geometrycznych i konturowych rysunków. Wycinanki- naklejanki z papieru, materiału, włóczki. Wydzieranki- naklejanki. Szycie ściegiem fastrygowanym - przewlekanie igły z nitką przez otworki w tekturce. Łamanki papierowe.
		Ćwiczenia GRAFOMOTORYCZNE -usprawnianie motoryki rąk i współdziałania narządów: ręki i oka, czyli koordynacji wzrokowo-ruchowej. Usprawnianie manualne ma na celu podniesienie poziomu "kaligrafii" - graficznego rysunku i pisma.	Pogrubianie konturów, czyli wodzenie po wzorze figur geometrycznych, prostych szlaczków (wys. 3-4 cm), konturów obrazka. Rysowanie wzorów po śladzie kropkowym. Zamalowywanie kredkami małych przestrzeni. Kreskowanie- wypełnianie konturów kolorem za pomocą kresek poziomych lub pionowych z zachowaniem kierunków od L do P, od góry do dołu. Rysunki tematyczne. Ćwiczenia grafomotoryczne według Hany Tymichowej.

Kształtowanie umiejętności właściwego funkcjonowania w zakresie sfery emocjonalno społecznej . Rozwijanie umiejętności wyrażania emocji i właściwego radzenia sobie w sytuacjach stresujących nowych lub frustrujących	Cel ćwiczeń	Zadania edukacyjne, rodzaje zastosowanych ćwiczeń	Uwagi
		Ćwiczenia relaksacyjne, wyciszające, łagodzące napięcia emocjonalne oraz stres	Ćwiczenia kształtujące umiejętność wyrażania własnych emocji zgodnie z wymogami społecznymi. Ćwiczenia kształtujące i rozwijające umiejętność empatii - „ Ja w roli innego człowieka ”. Rozmowy terapeutyczne podnoszące samoocenę ucznia oraz jego wiarę we własne możliwości. Bajkoterapia (słuchanie bajki, wyodrębnianie bohaterów pozytywnych, układanie zakończeń do wysłuchanych fragmentów). Gry i zabawy przeciwko agresji. Zabawy na uspokojenie. Ćwiczenia odprężające. Elementy programu „Spójrz inaczej”. Historyjki obrazkowe

---