PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA (ćwiczenia)

### 1 ### - WPROWADZENIE

Psychologia społeczna wyjaśnia sposoby myślenia, zachowania się i emocjonalnego odrzucenia w grupie.

Socjologia funkcjonowanie grupy jako całości, a w psychologii społecznej zachowania jednostki w grupie.

### 2 ### - METODY BADAWCZE W PSYCHOLOGII SPOŁECZNEJ

1.)Metody opisowe służą do gromadzenia informacji o charakterystycznych cechach zjawiska, częstości jego występowania oraz nasilenia w określonej populacji i współwystępowania z innymi zjawiskami.

1. Obserwacja rejestrowanie przebiegów zjawiska bez ingerencji ze strony badacza.

• W warunkach naturalnych badacz nie udaje, że jest kimś innym

• Uczestnicząca badacz musi stać się członkiem grupy, pod zmienioną tożsamością, wadą jest to, że nie może robić na bieżąco notatek. Przykład: W latach 1969 - 73 R.Alfred przeprowadził obserwację uczestniczącą w grupie (satanistycznej) „Liga Szatana” pod dowództwem A.Lavey.

2. Sondażowe badania opinii grupa podczas takich badań musi być reprezentatywna. Grupa jest reprezentatywna wtedy gdy występują w niej wszystkie istotne grupy występujące w danej populacji. Przykład: w grupie musi być tyle samo kobiet co mężczyzn. Wadą jest aprobata społeczna - ludzie będą dawali nam odpowiedzi, które są uznawane w społeczeństwie.

3. Analiza dokumentów

2.)Badania korelacyjne (wyjaśniające) pozwalają na stwierdzenie istniejącej zależności między zjawiskami.

Jeżeli zmianie stopnia nasilenia jednego zjawiska odpowiada zmiana stopnia nasilenia drugiego zjawiska to mówimy o korelacji. Określa się ja w przedziale od +1,0,-1. Kiedy jest plus/minus 0,3 to znaczy, że pojawia się zależność między zjawiskami, jest to wielkość graniczna. Jeżeli mamy plus/minus 0,7 to na pewno mamy do czynienia z zależnością wysoką.

Rodzaje korelacji:

• Pozytywna Jeżeli wzrostowi natężenia jednego zjawiska towarzyszy wzrost natężenia drugiego zjawiska. Jeżeli spadkowi natężenia jednego zjawiska towarzyszy spadek natężenia drugiego zjawiska.

• Negatywna Jeżeli wzrostowi natężenia jednego zjawiska towarzyszy spadek natężenia drugiego zjawiska. Jeżeli spadkowi natężenia jednego zjawiska towarzyszy wzrost natężenia drugiego zjawiska.

• Nieczysta jeżeli występuje więcej niż jeden czynnik współdeterminujący zjawisko. Przykład: lody ------> utonięcia ------> upał, ludzie nie tona dlatego, że jedzą lody, tylko dlatego, że podczas gdy jest upał więcej ludzi się kapie w jeziorze, morzu itd.

• Pozorna przypadkowe współwystępowanie zjawisk.

3.)Badania eksperymentalne wyjaśniają zjawiska przyczynowe między zjawiskami.

• Zmienna niezależna - jest to zmienna którą badacz manipuluje.

• Zmienna zależna - jest to efekt tych manipulacji.

1. Eksperyment laboratoryjny jest on prowadzony w sztucznych warunkach. Podczas eksperymentu są dwie grupy: eksperymentalna(tu prowadzi się manipulację) i kontrolna(nie ma manipulacji, patrzy się czy nastąpił skutek) Wyniki tych grup przekłada się na statystykę. Jeżeli są istotnie statystycznie różnice między tymi grupami możemy mówić o zależności przyczynowej między obserwowanymi zjawiskami.

2. W warunkach naturalnych zmienna niezależna którą manipulujemy odzwierciedla aspekt jakiejś naturalnej sytuacji. Przykład: chcemy sprawdzić komu ludzie udzielają częściej pomocy - osobie pod wpływem alkoholu, czy osobie chorej umysłowo.

3. Naturalny badacz nie manipuluje zmienną niezależną ponieważ występuje ona samoistnie. Przykład: Jak zmieniają się interakcje międzyludzkie po trzęsieniu Ziemi. Zmienna niezależna - trzęsienie Ziemi.

Plan wieloczynnikowy plan eksperymentalny, w którym uwzględnia się więcej niż jedną zmienną niezależną, każda zmienna niezależna ma więcej niż jedną wersje lub też poziom; wszystkie możliwe kombinacje tych poziomów pojawiają się w badaniach.

Trafność wewnętrzna eksperymentu upewnienie się, że nic więcej poza zmienną niezależną nie może wpływać na zmienną zależną; realizuje się to poprzez kontrolowanie wszystkich zmiennych ubocznych oraz poprzez losowe przydzielanie wszystkim badanym różnych warunków eksperymentalnych.

Losowe przydzielanie do sytuacji upewnianie się, że wszyscy badani maja taką sama szanse na przydzielenie do danej sytuacji w eksperymencie; dzięki losowemu przydzieleniu tychże sytuacji badacz może być względnie pewien, że różnice w osobowościach uczestników eksperymentu albo ich wcześniejsze doświadczenia są równomiernie rozłożone na wszystkie sytuacje.

Poziom ufności (wartość P) ten poziom określa nam czy uzyskane wyniki nie są dziełem przypadku. P≤0,05 - jeżeli jest taki poziom to wyniki nie są dziełem przypadku.

Trafność zewnętrzna eksperymentu określa nam stopień z jakim wyniki badań mogą być generalizowane. Żeby była spełniona trafność zewnętrzna eksperymentu to musi być spełniony:

1. Realizm sytuacyjny - stopień, w jakim sytuacje eksperymentalne są podobne do sytuacji spotykanych w życiu codziennym.

2. Realizm psychologiczny - stopień, w jakim kontrolowane w eksperymencie procesy psychologiczne są podobne do procesów psychologicznych pojawiających się w życiu codziennym; realizm psychologiczny może być wysoki nawet wtedy gdy realizm sytuacyjny jest niewielki.

3. Instrukcja maskująca - opis celu badań przedstawiany ich uczestnikom, który różni się od prawdziwego celu tychże badań; instrukcja maskująca używana jest po to, by zachować realizm psychologiczny.

4. Powtarzalność - powtarzanie badań, często z udziałem osób z innych badanych populacji albo w innych warunkach.

### 4 ### - ROZUMIENIE SIEBIE I ŚWIATA SPOŁECZNEGO

Jak myślimy o świecie społecznym?

Myślimy przez pryzmat schematów poznawczych jest to strona poznawcza w naszej głowie, która organizuje informacje według pewnych tematów. Schematy to umysłowe reprezentacje świata, zawierają zbiór wyobrażeń o świecie, elementy wiedzy o nim oraz pamięciowo zakodowane fakty i przekonania. Schematy „uproszczenia”.

Fabrykowanie faktów człowiek konstruuje fakty (wymyśla je) na podstawie posiadanej wiedzy, stereotypów, przekonań i oczekiwań. Wyostrzamy te elementy społecznej rzeczywistości które są zgodne z naszymi schematami, pasują do naszych przekonań. [czytanka o operacji].

Co wpływa na wybór schematu w naszym umyśle:

1. Dostępność schematu łatwość z jaka uświadamiamy sobie myśli i idee, które są najbliżej naszego umysłu.

2. Zdarzenia poprzedzające to co robiliśmy wcześniej.

Kategoryzacja ludzi uproszczenie które polega na tym, że klasyfikujemy ludzi, zdarzenia łącząc je w grupy na podstawie spostrzeganego między innymi podobieństwa.

Efekt pierwszeństwa proces za sprawą którego nasze pierwsze wrażenie dotyczące innej osoby wpływa na to, że jej późniejsze zachowanie interpretujemy w sposób zgodny z tym pierwszym wrażeniem. Efekt pierwszeństwa badał Salomon Ash.

Skrypt społecznych wydarzeń jest to rodzaj schematu, który informuje nas o sekwencji elementów danego wydarzenia. [sytuacja z kelnerem]

Schematy są stałe i cechuje je efekt uporczywości.

Efekt uporczywości odkrycie, że przekonania ludzi dotyczące ich samych i świata społecznego utrzymują się nawet wtedy, gdy dane wspierające te przekonania zostały podważone.

Badania nad efektem uporczywości wprowadzili Ross L., Lepper M., Hublbard M., (1975). Były to badania nad listami samobójców.

Samospełniające się proroctwo zjawisko polegające na tym, że ludzie: (a) maja określone oczekiwania dotyczące innej osoby, co (b) wpływa na postępowanie względem tej osoby, które (c) powoduje, że zachowuje się ona w sposób zgodny z ich wyjściowymi oczekiwaniami. Rosenthal, Jacobson przeprowadzili eksperyment, polegający na tym, że powiedzieli w klasie, że jakaś grupa dzieci osiągnie lepsze wyniki od reszty i rzeczywiście tak było, wiązało się to z tym, że nauczyciele poświęcali im więcej czasu.

Heurystyki są to uproszczone reguły wnioskowania, którymi posługujemy się żeby wydawać sądy w sposób szybki i efektywny.

Heurystyki dzielimy na:

• Dostępności - ludzie kierują się tym co łatwiej przychodzi na myśl.

• Zakotwiczenia - posłużenie się pewna liczbą lub wartością jako punktem wyjściowym i modyfikowanie naszego sądu w zależności od tego punktu wyjściowego.

• Reprezentatywności - wydawanie sadów na podstawie podobieństwa do przypadku typowego, np. że ludzie z Wołomina są niemili.

Ukryta teoria osobowości jest to typ schematu który ludzie stosują żeby pogrupować różne rodzaje cech osobowości, czyli są to nasze przekonania na temat współwystępowania cech osobowości. Sa zależne kulturowo. Np. wielu ludzi uważa, ze jeżeli ktoś jest uprzejmy to również jest hojny. [Rosenberg, Nelson, Vivekomonthon]

Dysonans poznawczy psychologiczne napięcie które pojawia się gdy jednostka odnotowuje niezgodność między swoim zachowaniem a posiadanym w danej sprawie przekonaniem. Napięcie jest niekonfortowe, więc dążymy do redukcji dysonansu.

Redukcja dysonansu jest to wrócenie do homeostazy. Można poprzez: zaprzestanie danego zachowania bądź tez zmienić postawę, tak aby uzasadnić słuszność zachowania.

Przywracanie postawy przez szukanie słuszności odbywa się przez:

• Efekty niewystarczającego uzasadnienia jest to tendencja do zmian przekonania w kierunku zgodnym (z początkowo rozbieżnym z nim) zachowaniem. Efekt ten zachodzi wtedy kiedy mamy zbyt małe uzasadnienie zewnętrzne aby zachowanie wyjaśnić.

• Uzasadnienie nadmiernego wysiłku podwyższanie oceny tego na co się ciężko pracowało, aby to osiągnąć.

Dysonans podecyzyjny powstaje ZAWSZE po podjęciu decyzji. Redukujemy go po przez:

• dowartościowanie tej alternatywy która wybraliśmy i zdewaluowanie decyzji odrzuconej

• próbę przekonania innych aby przyjęli nasze przekonania

Technika niskiej piłki (podpuszczanie) pozbawiona skrupułów strategia, mocą której sprzedawca nakłania klienta, aby zgodził się kupić produkt po bardzo niskiej cenie, następnie twierdzi, że to była pomyłka i podnosi cenę; często klient godzi się dokonać zakupu po zawyżonej cenie.

Jeśli kogoś skrzywdzimy to następuje proces który nazywa się dehumanizacja ofiary zaczynamy traktować tego człowieka jak rzecz, nie szanujemy go. Gdy kogoś skrzywdzimy to mamy dysonans i redukujemy go właśnie poprzez dehumanizację ofiary.

### 5 ### - KOMUNIKACJA

Komunikacja może być werbalna albo niewerbalna. Słowo komunikacja pochodzi od łac. słowa communicare - wspólny dar, wymiana informacji i umiejętność porozumiewania się z drugim człowiekiem.

Według A. Mahrabian'a każdy komunikat składa się z elementów werbalnych (7%), dźwiękowych (38%) i niewerbalnych (55%).

Według Birdwhisstell'a każdy komunikat składa się z elementów werbalnych (35%) i niewerbalnych (65%).

Komunikacja niewerbalna to:

• Gesty

• Mimika

• Tembr, wysokość głosu

• Postawa ciała

• Proksemika posługiwanie się przestrzenia

• Spoglądanie

Komunikacja werbalna to:

• Mówienie

• Zadawanie pytań

• Słuchanie

• Wyrażanie zrozumienia

• Cisza (rola ciszy to brak powyższych zachowań jako sposób kreowania sytuacją)

Komunikacja /sarkazm/ wtedy kiedy jest werbalne i niewerbalne przeciwieństwo.

Komunikacja niewerbalna jest to uzupełnienie komunikatu werbalnego. Służy wyrażaniu emocji, przenoszeniu postawy, informowaniu o cechach osobowości, ułatwianiu komunikacji werbalnej. Jest 6 emocji które są niezależne kulturowo: WSTRĘT, STRACH, ZŁOŚĆ, SMUTEK, ŚMIECH, ZDZIWNIENIE.

Emblematy to gesty dla których istnieją wyraźnie i dobrze określone definicje.

Twórca proksemiki (nauki o zależnościach przestrzennych) Edward T. Hall wyróżnił 4 strefy dystansu używane przez ludzi nieświadomie w czasie interakcji z innymi:

strefa intymna (od 15 a 45 cm) - strefa, która naruszyć mogą tylko bliskie osoby

• superstrefa (do 15 cm) - sex

strefa osobista (46 a 122 cm) - odległość, która dzieli jednostkę od ludzi w kontaktach towarzyskich. Kontakty typu przyjaciel.

strefa społeczna (123 a 360 cm) - odległość zachowana w kontaktach zawodowych i w stosunku do nieznajomych.

strefa publiczna (powyżej 360 cm) - jest to odległość, która osoba przyjmuje do osób nieznanych, publicznych, znanych, ważnych.

Teoria atrybucji określenie sposobu, w jaki ludzi wyjaśniają przyczyny tak swego zachowania, jak i zachowania innych ludzi. Ojcem atrybucji był F.Heider.

Atrybucje:

Wewnętrzne jest to wnioskowanie, że jakaś osoba zachowała się w określony sposób ze względu na swoje dyspozycje.

Zewnętrzne stosujemy kiedy wnioskujemy, że dana osoba zachowała się w określony sposób ze względu na rodzaj sytuacji w jakiej się znalazła.

Dokonując wnioskowania popełniamy Podstawowy błąd atrybucji jest to tendencja do przeceniania czynników wewnętrznych (dyspozycyjnych danej osoby), a niedoceniania roli sytuacji. Nie stosuje się on do nas samych.

Wnioskowanie z czynników towarzyszących - dokonujemy wewnętrznej atrybucji wtedy gdy istnieje:

Niewiele nietożsamych konsekwencji zachowania.

Zachowanie jest nieoczekiwane.

Model współzmienności /zgodności/ Kelley koncepcja, według której dokonujemy atrybucji przyczynowych dotyczących zachowania jakiejś osoby na podstawie obserwacji faktów, które zmieniają się wraz z jej zachowaniem - na przykład -, jak dalece czyjś taniec staje się niezdarny, gdy tańczy z tym, a nie innym partnerem.

Jaki rodzaj informacji badamy podczas formułowania atrybucji, by stwierdzić, czy występuje współzmienność? Kelley twierdzi, że dotyczy to trzech istotnych aspektów:

• Spójność powtarzanie się określonego zachowania w określonej sytuacji mimo upływu czasu.

• Wybiórczość występowanie danego zachowania w wielu różnych sytuacjach.

• Zgodność pokrywanie się zachowania danej osoby z zachowaniem innych ludzi w tego rodzaju sytuacjach.

Zgodnie z teorią Kelley'a jednoznaczna atrybucja może być dokonana wówczas gdy te 3 źródła złożą się na jeden z dwu różnych wzorów:

Odwołanie się do atrybucji wewnętrznych: Odwołanie się do atrybucji zewnętrznych:

Spójność Wybiórczość Zgodność Spójność Wybiórczość Zgodność

(wysoka) (niska) (niska) (wysoka) (wysoka) (wysoka)

Różnica między aktorem, a obserwatorem tendencja do spostrzegania zachowań innych ludzi jako następstwa ich dyspozycji, podczas gdy swoje własne zachowania tłumaczy się wpływem czynników sytuacyjnych.

Atrybucje w służbie EGO sukcesy przypisujemy czynnikom wewnętrznym, a niepowodzenia zewnętrznym, zależnym od sytuacji.

Atrybucje obronne są to zachowania które pozwalają tłumić podświadomość tego, że jesteśmy śmiertelni i tego, że jesteśmy podatni na zranienia.

Nierealistyczny optymizm polega na tym, że przypisujemy sobie to, że złe rzeczy nam się nie przydarzą. Rzeczy dobrze przydarzą się raczej nam niż innym.

Wiara w sprawiedliwy świat nie wierzymy w przypadek. Jest to forma obronnej atrybucji, gdzie zakłada się, że zło dotyka złych ludzi a dobro dobrych.

CZYNNIKI WPŁYWAJACE NA TO, ZE MOŻEMY KOGOŚ POLUBIĆ:

1. Efekt czystej ekspozycji - zjawisko polegające na tym, że im częściej jesteśmy wystawieni na ekspozycje bodźca, tym bardziej jesteśmy w stanie go polubić.

2. Efekt czystości kontaktów - zjawisko polegające na tym, że im częściej widzimy i kontaktujemy się z druga osobą, tym większe prawdopodobieństwo, że zostanie ona naszym przyjacielem.

3. Atrakcyjność fizyczna

4. Podobieństwo/przeciwieństwo

5. Efekt zysku - straty - zjawisko polegające na tym, że tym bardziej lubimy daną osobę, im więcej wysiłku musieliśmy włożyć w zmianę jej pierwotnej opinii o nas [tj. nie lubiani na początku znajomości teraz jesteśmy lubiani], natomiast tym mniej lubimy dana osobę, im więcej jej pierwotnej sympatii straciliśmy [tj. jeżeli na początku znajomości nas lubiła, a teraz nas nie lubi]

6. Teoria wymiany społecznej - przekonanie w którym przyjmuje się, że dwie zasady: zasada maksymalizacji zysków i minimalizacji kosztów najlepiej wyjaśniają społeczne relacje.

### 6 ### - ATRAKCYJNOŚĆ INTERPERSONALNA

Hatfield, Hotfriled, Waller wyróżnili 2 rodzaje miłości: erotyczną i braterską.

Miłość erotyczna intensywna tęsknota za drugą osobą, której towarzyszy fizjologiczne pobudzenie.

Miłość braterska uczucie bliskości do drugiej osoby, zaangażowanie któremu nie towarzyszy namiętność ani pobudzenie fizyczne.

J. Lee wyróżnił style miłości takie jak:

• EROS koncentracja na wzajemnych fizycznych właściwościach. Owładnięcie kontaktem fizycznym. Fascynacja wymiarem kontaktów seksualnych.

• LUDUS dominuje nastrój zabawy i niezaangażowanego grania emocjonalnego, bez zbyt głębokiego współuzależnienia. Dopuszcza się pojawienie innych partnerów i unika składania zobowiązań.

• PRAGME cechuje się poprawnością układu i jego życiowa przydatnością. Dobór partnera nie opiera się według namiętności ale według starannie wybranych kryteriów. Podejście zdrowo rozsądkowe. Nie kierujemy się sercem lecz rozumem.

• STORGE połączenie ducha przyjaźni I ducha miłości. Powolne zaangażowanie prowadzi do głębokiej i wzajemnej relacji oraz odpowiedzialności.

• MANIA styl obsesyjny, nasycony emocjonalnie, pełen zazdrości i niepewności, pełen sprzecznych ze sobą motywacji.

• AGAPE opiera się na miłości altruistycznej, ofiarowującej, zaangażowanie emocjonalne jest w dużym stopniu kontrolowane przez normy i poczucie powinności. Miłość oznacz tu ofiarowanie się często bez oczekiwania wzajemności.

Trójczynnikowa koncepcja miłości [Stenberg]

• NAMIETNOŚĆ wyraża się stopniem pobudzenia wobec partnera, dotyczy to też pobudzenia seksualnego. Silna motywacja do połączenia się z partnerem, pragnienie i poszukiwanie fizycznej bliskości. Obsesja na punkcie partnera, marzenia na jawie, bicie serca, psychiczna nieobecność podczas nieobecności partnera.

• INTYMNOŚĆ to uczucie silnie związane z drugą osobą, przywiązanie, bliskość i wzajemna zależność partnerów od siebie. Na intymność składają się:

• Pragnienie dbania o dobro partnera

• Przeżywanie szczęścia w obecności partnera i z jego powodu

• Szacunek dla partnera

• Przekonanie, że można na niego liczyć w potrzebie

• Wzajemne zrozumienie

• Wzajemne dzielenie się dobrami i przeżyciami

• Dawanie i otrzymywanie uczuciowego wsparcia

• Wymiana intymnych informacji

• Uważanie partnera jako ważny element życia.

• ZAANGAŻOWANIE decyzja oznaczająca, że chcemy utrzymać ta miłość i pozostać z partnerem. Działanie mające na celu przekształcenie relacji miłosnej w trwały związek, utrzymanie tego związku mimo pojawiających się przeszkód. Zanik zaangażowania prowadzi do rozpadu.

	INTYMNOŚĆ	NAMIĘTNOŚĆ	ZAANGAŻOWANIE
Brak miłości	-	-	-
Lubienie	+	-	-
Miłość ślepa	-	+	-
Miłość pusta	-	-	+
Miłość romantyczna	+	+	-
Miłość przyjacielska	+	-	+
Miłość totalna	-	+	+
Miłość kompletna	+	+	+

6 faz realizowania miłości:

1. zakochanie (N)

2. romantyczne początki (N+I)

3. miłość kompletna (N+I+Z)

4. miłość przyjacielska (I+Z)

5. związek pusty (Z)

6. rozpad (wyczerpanie Z)

Korelacja:

• Eros koreluje dodatnie przede wszystkim z namiętnością i trochę mniej z intymnością i zaangażowaniem.

• Ludus koreluje ujemnie z namiętnością, intymnością i zaangażowaniem.

• Storge koreluje dodatnio z intymnością.

• Mania koreluje dodatnio z namiętnością.

• Agape koreluje dodatnio z zaangażowaniem i intymnością.

Koncepcja Hazan, Shaver (1987)

Oparta jest ona o style przywiązania. Jaki styl przywiązania mamy do partnera to znaczy, że taki mieli do nas rodzice.

Miłość realizujemy przez trzy style przywiązania:

1. Bezpieczny styl (koreluje dodatnio z eros i agape)

2. Unikający styl (koreluje dodatnio z ludus)

3. Nerwowo-ambiwalentny styl /lękowy/ (koreluje dodatnio mania)

Model związku inwestycyjny:

• relacja wymiany

• relacja darowizny

Związki typu wymiany charakteryzują się:

• Dominuje rola zasady równości

• Oczekujemy natychmiastowej zapłaty za nasze usługi

• Czujemy się wyzyskiwani jeśli grzeczność z naszej strony nie spotyka się z grzecznością partnera

• Rejestrujemy dokładnie, kto, co wnosi do związku

• To, ze możemy pomóc drugiej osobie nie ma wpływu na nasz nastrój

Związki typu darowizny charakteryzują się:

• Wrażliwością na ludzkie potrzeby

• Nie oczekujemy natychmiastowej zapłaty za nasze czyny

• Nie czujemy się wyzyskiwani jeśli grzeczność z naszej strony nie spotyka się z grzecznością partnera

• Nie rejestrujemy dokładnie kto, co wnosi do związku

• To, że możemy pomóc drugiej osobie wprowadza nas w dobry nastrój

Strategie rozstań:

• Ton oznajmujący

• Werbalne zmniejszenie zaangażowania

• Ucinanie kontaktu

• Tworzymy negatywny obraz siebie

• Usprawiedliwianie

Cztery etapy odchodzenia:

• Faza intrapersonalna zaczynamy myśleć o tym, że cos jest nie tak.

• Faza diady dyskutowanie z partnerem na temat rozstania.

• Faza społeczna informowanie wspólnych znajomych, że nie jesteście razem.

• Faza intrapersonalana próbujemy sformułować ocenę tego co zrobiliśmy.

Kobiety po rozstaniu próbują utrzymać kontakt jeśli zostały porzucone.

Mężczyźni nie chce utrzymywać kontaktu jeśli zostali porzuceni.

### 7 ### - WPŁYW SPOŁECZNY

W 1980 roku James stwierdził, że postrzeganie „JA” cechuje pewien dualizm.

1. 
   JA poznające świadomość

2. JA poznawane myśli, uczucia na nasz temat

Jak zdobywamy wiedze o nas samych? Poprzez:

1. Introspekcja proces w którym człowiek zagląda w swoje wnętrze i bada swoje myśli, uczucia i motywy.

1. Teoria samoświadomości człowiek zaczyna badać swoje zachowanie i porównywać je z wewnętrznymi normami i wartościami.

2. Teoria przyczynowości tłumaczy jak my spostrzegamy przyczyny naszych uczuć i stanów. Przyczyn naszych uczuć poszukujemy w stanach które nam się łatwo narzucają np. Jestem zły, bo mało spałem.

W związku z tym, że mamy takie podejście, prowadzi to do zmiany postawy spowodowanej wyszukiwaniem przyczyn. Żeby uniknąć zamiany postawy nie można zbytnio ufać postawa, które wyrażamy po analizie przyczyn.

2. Interakcja społeczna:

1. „Ja odzwierciedlone” [Cooley] spostrzegamy siebie oczyma innych ludzi i włączamy ich opinie do własnego pojęcia ja.

2. Teoria porównań społecznych porównujemy nasze zdolności, nasze postawy z innymi ludźmi. Możemy dokonywać dwóch porównań:

• w górę stosujemy wtedy kiedy chcemy określić jakiś standard doskonałości do którego chcemy dążyć. Porównujemy się do ludzi lepszych.

• w dół kiedy porównujemy się do ludzi gorszych żeby uzyskać większe zadowolenie z siebie, podnieść samoocenę.

3. Teoria spostrzegania siebie [Deryl Bem] zdobywamy informacje o nas samych poprzez obserwację swojego zachowania i sytuacji w jakich te zachowanie się pojawia. Wykorzystujemy ja gdy nie jesteśmy pewni naszych uczuć i postaw albo gdy są niejednoznaczne.

Musza być spełnione 3 warunki:

• Zachowanie musi być nowe

• Zachowanie musi być dobrowolne

• Zachowanie musi być akceptowalne - czyli nie sprzeczne z naszą oceną pozytywną samego siebie.

Hipoteza mimicznego sprzężenia zwrotnego mówi nam o tym, że własny wyraz mimiczny może determinować emocje jaka odczuwamy.

Keep smileing chodzenie z uśmiechem poprawia nam humor.

Efekt nadmiernego uzasadnienia polega na tym, ze spostrzegamy nasze działanie jako wywołane przekonywującymi czynnikami zewnętrznymi i niedocenianiu wagi czynników wewnętrznych.

Motywacja:

• Wewnętrzna angażowanie się w jakieś działanie, ponieważ sprawia nam ono przyjemność bądź wzbudza nasze zainteresowanie, a nie wskutek zewnętrznych nacisków lub dla zewnętrznych korzyści.

• Zewnętrzna angażowanie się w jakieś działanie wskutek zewnętrznych nacisków lub dla zewnętrznych korzyści, a nie dlatego, że wykonywanie zadania sprawia nam przyjemność bądź wzbudza nasze zainteresowanie.

Jak prawidłowo powinniśmy determinować nasze emocje, mówi nam o tym:

4. Dwuczynnikowa teoria emocji [Stanlay, Schachter]

• pierwsze założenie - musimy być w stanie pobudzenia fizjologicznego i je sobie uświadomić

• drugie założenie - szukamy odpowiedniego wyjaśnienia tego pobudzenia

Jeżeli przypiszemy owo pobudzenie źródłu mającemu naturę emocjonalną wtedy prawidłowe przeżywamy emocje! Jeżeli nie to dochodzi do procesu zwanego:

Błędne określanie przyczyn pobudzenia [Aron, Dutton] polega na przypisaniu własnego pobudzenia niewłaściwemu źródłu. Może to prowadzić do fałszywej lub nadmiernie silnej emocji.

Funkcje samowiedzy:

• Tożsamościowe - poczucie własnej odrębności i wiedzy, że możemy mieć „ja” indywidualne i „ja” społeczne.

• Zaspokajanie potrzeb i kierowanie własnym rozwojem

• Samokontrola - uzgadnianie zachowań z wewnętrznymi przekonaniami (ja prywatne) lub z wymaganiami sytuacji (ja publiczne).

### 8 ### - STEREOTYPY

Stereotyp jest pewnego rodzaju uogólnieniem na temat grupy /k. poznawczy/ Może być na tle narodowościowym, religijnym, płci, rasy, zawodu, wieku.

Uprzedzenie wroga lub negatywna postawa dotycząca wyróżniającej się grupy ludzi oparta wyłącznie na przynależności do tej grupy /k. emocjonalny/

Dyskryminacja negatywne niczym nie usprawiedliwione działanie skierowane wobec członka danej grupy tylko dlatego, ze do niej należy /k. behawioralny/

Stereotypy związane z płcią

Doktryna dwóch sfer dotyczy tego, że sfery kobiet i mężczyzn się nie pokrywają. Wykluczają się.

Kult prawdziwej kobiecości kobieta powinna cechować się 4 cnotami: pobożność, czystość, uległość, domatorstwo.

Mężczyźni powinni być: aktywni, nieokrzesani, silni.

Stereotypy związane z płcią składają się z:

• Cech psychicznych

• Ról społecznych

• Wyglądu zewnętrznego

• Zawodów

Stereotypy płciowe to uproszczone sądy i koncepcje dotyczące zachowania się osobników mężczyzn i kobiet podzielone przez ogół danego społeczeństwa i uczone w procesie wzrastania i socjalizacji w tym społeczeństwie.

Dychotomia płci kobiety mogą wykazywać tylko cechy kobiece a mężczyźni tylko męskie.

S. Bem odrzuciła teorie dychotomii płci a utrzymywała teorie Schematów rodzaju (gender schema)

Sex-typing tworzenie koncepcji własnej osoby. To czy postrzegamy się bardziej kobieco czy bardziej męsko.

S. Bem uważa, że mogą być 4 rodzaje płci psychologicznej:

• Osoby określone seksualnie - czyli kobiety kobiece i męscy mężczyźni.

• Osoby krzyżowo określone seksualnie - kobiety męskie i kobiecy mężczyźni.

• Osoby androgeniczne - maja podwójny schemat czyli są kobiece i męskie.

• Osoby nieokreślone płciowo - to takie które w koncepcji płci nie określają się w żadną stronę.

S. Bem stworzyła kwestionariusz - inwentarz do oceny płci psychologicznej (IPP Inwentarz Alicja Kuczyńska) ten pozwala ocenić w jakim stopniu koncepcja własnej osoby pozostaje pod wpływem kulturowych definicji męskości i kobiecości.

Pozytywne skutki stereotypów łatwość klasyfikowania obiektów i zachowań która daje poczucie, ze otoczenie jest zrozumiałe i przewidywalne.

Negatywne skutki stereotypów obniżają trafność spostrzegania co prowadzi do odrzucenia informacji które nie pasują do stereotypów.

Kategoryzacja społeczna jak spostrzegamy grupę własna i obcą. Zawsze jesteśmy pos tronie osób z naszej grupy.

### 9 ### - WARTOŚCI

Koncepcja systemu wartości wg. Miltona Rokeacha (Polska adaptacja P.Brzozowski)

Wartość trwałe przekonanie, że określony sposób postępowania lub ostateczny stan egzystencji jest indywidualnie lub społecznie preferowany w stosunku do alternatywnego sposobu postępowania lub ostatecznego stanu egzystencji.

Rokeach wyróżniał 2 grupy wartości:

• WO - wartości ostateczne indywidualne i społeczne. Do nich człowiek dąży ja - idealne.

• WI - wartości instrumentalne moralne i kompetycyjne, cechy, zachowanie które służą nam w osiągnięciu WO.

Hierarchia wartości system jest trwałą organizacją przekonań o preferowanych sposobach postępowania lub ostatecznych stanach egzystencji wzdłuż względnej.

Koncepcja systemu wartości wg. Maxa Schelera, Husserl'a

Dzielili oni byty na psychiczne, idealne oraz materialne. Byty mogą istnieć w sposób obiektywny i subiektywny. Przyjęli oni, że byt idealny istnieje w sposób obiektywny, czyli niezależny od podmiotu np. prawdy matematyczne nie zalezą od nas. To są wartości. Nie podlega poznaniu racjonalnemu i zmysłowemu czyli możemy poznać tylko za pomocą intuicji.

Wg. M. Schelera istnieje hierarchia wartości na którą składają się 4 podstawowe grupy wartości:

• Hedonistyczne (8)

• Witalne (6)

• Duchowe:

• Estetyczne (7)

• Prawda (8)

• Moralne (11)

• Święte (10)

Uważa, że istnieje cos takiego jak naturalna hierarchia wartości, która ukształtowuje się w procesie dojrzewania emocjonalnego i osobowościowego.

Max Scheler stworzył swoja skale wartości Schelerowskich (SWS) w adaptacji P.Brzozowskiego. Skala pod względem psychometrycznym jest lepsza od skali Rokeacha. Można wynik przeliczyć na skale wartości stenową. Skala Rokeacha jest wszechstronniejsza.

Koncepcja systemu wartości Kohna. Stworzył mechanizm wpływu warunków pracy na wartości rodzicielskie:

1. Praca w określonych warunkach wymaga określonych ZACHOWAŃ.

2. Pewne zachowania w pracy są NAGRADZANE.

3. NAGRADZANIE tych zachowań powoduje, że cechy psychiczne ułatwiające ich wykonanie zaczynają być postrzegane jako CNOTY lub cechy szczególnie pożądane.

4. Te cechy psychiczne zaczynają być UOGÓLNIANE jako cnoty w ogóle nie tylko w życiu zawodowym gdyż one zapewniają SUKCES.

5. Rodzice pragną je wpoić swoim dzieciom w nadziei, że one im tez zapewnią SUKCES.

Kohn twierdził, że u podstaw wychowania dzieci leżą dwa przeciwstawne zachowania: konformizm i samokierowanie.

Konformizm zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyimaginowanego wpływu innych ludzi.

Samokierowanie oparcie swojego działania na własnym sądzie i wewnętrznych standardach.

U klasy robotniczej system wartości buduje się na podstawie zachowań konformistycznych, a w klasie średniej na podstawie samokierowania. Durall przeprowadził badania i scharakteryzował zachowania matek z klasy robotniczej - zachowanie tradycyjne i zachowania matek z klasy średniej - zachowanie rozwojowe.

Koralewicz (1987) uważał, że:

• U ludzi z praca fizyczną posłuszeństwo i pilne uczenie były wyżej cenione niż wykształcenie.

• U ludzi z praca umysłową właściwe ocenianie siebie i otoczenia oraz odpowiedzialność było wyżej cenione im wyższe było wykształcenie.

Techniki wpływu społecznego Cialdiniego:

1. Reguła wzajemności ludzie zawsze starają się odwdzięczać za dobro. Na bazie tej reguły działa technika „door in the face” - technika skłaniająca ludzi do ulegania prośbie a polegająca na konfrontacji najpierw z małą prośbą którą na ogół każdy zgadza się spełnić a następnie z prośbą większą co do której się oczekuje, że również zostanie przyjęta.

2. Reguła zaangażowania i konsekwencji ta reguła opiera się na tym, że jeżeli się już zaangażowaliśmy to dążymy żeby to zrealizować. „Foot in the door” - od małych próśb przechodzimy do większych. Ta technika jest skuteczna jeżeli są spełnione następujące warunki:

1. Charakter działania musi być aktywny i publiczny.

2. Działania musza wymagać pewnego wysiłku.

3. Wykonawca musi być przekonany, że działa z własnej woli.

Na tej regule opiera się również technika „puszczonej niskiej piłki” - pozbawiona skrupułów strategia mocą której sprzedawca nakłania klienta, aby zgodził się kupić produkt po bardzo niskiej cenie następnie twierdzi, ze to była pomyłka i podnosi cenę; często klient godzi się dokonać zakupu po zawyżonej cenie.

3. Społeczny dowód słuszności mówi, że decydując o poprawności czegoś to odwołujemy się do tego co inni myślą na ten temat.

4. Lubienie i sympatia wykorzystuje warunkowanie i skojarzenia - ludzie kojarzą rzeczy które współwystępują ze sobą na zasadzie warunkowania, np. reklama mastercard.

5. Autorytet dobrze mieć w życiu cos ważnego.

6. Niedostępność przypisuje się większe wartości tym możliwością które są nieosiągalne.

Strony konformizmu:

• Pozytywne poparcie grupy, zjednanie grupy, radzenie sobie w nietypowej sytuacji, rozmycie odpowiedzialności

• Negatywne brak własnego zdania, zatarcie indywidualności,

Konformizmu nie można przydzielić do negatywnej bądź pozytywnej grupy. Sherif badał konformizm poprzez efekt autokinetyczny.

Informacyjny wpływ społeczny jest to wpływ innych ludzi który prowadzi nas do konformizmu ponieważ postrzegamy te osoby jako źródło informacji dające wskazówki dotyczące naszego zachowania. Dostosowujemy się ponieważ wierzymy, że cudza interpretacja niejasnej sytuacji jest bardziej poprawna niż nasza.

Cechy informacyjnego wpływu społecznego:

1. Prywatna akceptacja dostosowujemy się do zachowań innych ludzi bez prawdziwego przekonania, że to co oni robią, mówią jest słuszne.

2. Publiczny konformizm jest to publiczne dostosowanie się do zachowań innych ludzi bez konieczności wiary w to co robimy lub mówimy.

3. Indukowanie szybkie rozprzestrzenianie się emocji i zachowań w tłumie.

4. Psychoza tłumu pojawienie się w grupie ludzi podobnych fizycznie symptomów bez znacznej fizycznej przyczyny.

Jakie pytania powinniśmy sobie zadać w krytycznej sytuacji:

1. Czy ludzie wokół mnie wiedzą naprawdę więcej niż ja?

2. Czy jest ekspert? Czy zachowuje się sensownie?

3. Czy jeśli zachowam się jak wszyscy będzie to zgodne z moim zdrowym rozsądkiem?

Normatywny wpływ społeczny to wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu ponieważ chcemy być przez nich lubiani i akceptowani.

Normy społeczne żeby być lubianym i akceptowanym trzeba spełniać te normy (ukryte lub jasno sprecyzowane reguły dotyczące akceptowanych zachowań, wartości, przekazań członków grupy), np. trzeba chodzić ubranym a nie nago.

Bezrefleksyjny konformizm posłuszne przyswojenie norm społecznych bez zastanawiania się nad ich działaniem. Na nim opiera się:

1. Norma wzajemności - mówi nam o tym, ze powinniśmy się odwdzięczać za przysługę.

2. Reguła podporządkowania się autorytetowi

Teoria wpływu społecznego teoria według której dostosowanie się do wpływu społecznego zależy od siły, bezpośredniości i liczby innych ludzi w grupie.

Czynniki od których zależy, że ulegamy wpływowi grupy:

• Siła /ważność grupy/

• Odległość /im mniejsza jest odległość od mojej grupy tym większy wpływ grupy/

• Czas /im krótszy czas oddziaływań tym zachowanie konformistyczne/

• Jednomyślność /jeżeli grupa wykazuje jednomyślność to my nie chcemy się wyłączać/'

• Liczba osób /badania dowodzą, że największy wpływ na nas ma grupa 3-4 osób/

Możemy się opierać normatywnemu wpływowi społecznemu:

• Musimy zwrócić uwagę czy dane normy są właściwe.

• Jeśli nam się coś nie podoba to wtedy możemy zachować się inaczej wykorzystując kredyt zaufania zaufanie, które w ciągu długiego czasu zdobywa człowiek, dostosowując się do norm grupowych; kiedy zdobędzie już dość zaufania, może - jeśli jest ku temu sposobność - zachować się niezgodnie z normami, bez groźby odwetu ze strony grupy.

• Czasami możemy przekonać grupę do naszych przekonań poprzez wpływ mniejszości.

PROCESY GRUPOWE mówią o możliwościach i formach współpracy w grupie oraz efektywności takiej pracy w wyznaczonym czasie.

Grupa niespołeczna grupa w której dwie lub więcej osób znajduję się w tym samym miejscu, w tym samym czasie, lecz nie współdziałają ze sobą, np. kibice na meczu.

Grupa społeczna grupa, w której dwie lub więcej osób współdziała ze sobą oraz współzależny od siebie w tym sensie, że w zaspokajaniu potrzeb i osiąganiu celów musi na sobie polegać. Wyróżniamy dwa takie procesy:

• Facylitacja społeczna - napięcie wynikające z obecności innych osób i możliwości oceny naszego działania, czego rezultatem jest lepsze wykonanie łatwiejszych zadań, lecz gorsze wykonanie zadań trudniejszych. Twórcą jest R.Zejonc. Badał on jaki wpływ fizycznej obecności innych ludzi ma to jaką mamy efektywność wykonywanego zadania. W pewnych momentach gdy coś robimy a inni patrzą, zaczynamy się denerwować. Zejonc zauważył, że gdy wykonujemy zadanie łatwe, dobrze wyuczone, to gdy jesteśmy obserwowani poziom wykonania zadania (efektywność) wzrasta. Gdy zadanie jest trudne lub wykonujemy je po raz pierwszy to efektywność wykonania maleje.

• Próżniactwo społeczne - uspokajanie wywołane przekonaniem, że przebywanie w grupie utrudnia ocenę indywidualnego działania; uspokajanie osłabia wykonanie zadań prostych lecz ułatwia wykonanie zadań trudnych.

Deindywiduacja utrata normalnej kontroli nad zachowaniem, co prowadzi do wzrostu impulsywności i patologiczności czynów.

Zadanie addytywne zadanie grupowe, którego wykonanie jest uzależnione od wysiłku wszystkich osób, np. ogólny okrzyk całej grupy.

Zadanie koniunktywne zadanie grupowe, którego wynik zależy od tego, jak dobrze pracuje najsłabszy jej członek, np. jak szybko zespół alpinistów, połączonych liną, zdobędzie szczyt.

Zadanie dysjunktywne zadanie grupowe, którego poziom rozwiązania zależy od pracy najsprawniejszego członka grupy, np. gdy grupa osób rozwiązuje wspólnie trudne zadanie matematyczne.

Wady procesów grupowych, pracy w grupie:

1.) Strata ponoszona w toku procesu każdy rodzaj współoddziaływania w grupie, który utrudnia rozwiązanie problemu.

2.) Niepowodzenie w dzieleniu się unikatową informacją ludzie nie mogą przekroczyć czegoś nowego.

3 rodzaje kierowania grupą:

• Przywódca autokratyczny sam wie wszystko najlepiej, nie pozwala na wypowiadanie się członkom grupy. Jego autorytet może opierać się na strachu, lęku.

• Przywódca demokratyczny pozwala swoim członkom na podawanie pomysłów, dobra komunikacja, cieszy się autorytetem, można mu zwrócić uwagę. Grupa jednak nie ma totalnej samowoli, ostateczne decyzje podejmuje przywódca.

• Przywódca liberalny każdy robi co chce, nie cieszy się autorytetem, jest lekceważony.

Próba przezwyciężenia tych wad to burza mózgów jest to technika udoskonalania decyzji grupowych poprzez zachęcanie do swobodnej wymiany poglądów i eliminowanie krytycyzmu. Wada tej techniki to strata ponoszona w toku procesu - kiedy jedna osoba mówi to ktoś może zapomnieć co miał do powiedzenia lub ktoś może zmienić swój tok myślenia jak usłyszy czyjeś zdanie na dany temat, może mu się wydawać, że jego wypowiedź będzie gorsza, głupsza.

3.) Myślenie grupowe rodzaj myślenia, w którym bardziej liczy się dążenie do zachowania spójności i solidarności niż realistyczne uwzględnienie faktów.

Symptomy myślenia grupowego:

• Złudzenie odporności na ataki. Grupa odczuwa swoją nieomylność i siłę.

• Przekonanie o moralnych racjach grupy - „Bóg jest z Nami”.

• Stereotypowe postrzeganie przeciwników.

• Autocenzura - dobrowolne odrzucanie przeciwstawnych poglądów, ograniczanie dyskusji do kilku wariantów, lekceważenie odrzuconych na wstępie wariantów.

• Ukierunkowany nacisk dysydentów, aby podporządkować się większości.

• Złudzenie jednomyślności.

Warunki sprzyjające występowaniu myślenia grupowego:

• Duża spójność grupy - grupa zapewni prestiż, jest atrakcyjna, ludzie chcą do niej należeć.

• Izolacja grupa, np. od ekspertów.

• Autorytatywny przywódca kontroluje dyskusje w grupie.

• Silny stres.

• Brak standartowych metod rozpatrywania alternatywnych poglądów.

Minimalizacja i przeciwdziałanie:

• Akceptacja przez lidera krytyki własnych sądów.

• Ograniczanie zbyt pochopnych podsumowań dyskusji grupowej.

• Powołanie kilku niezależnych grup decyzyjnych.

• Umiejętne korzystanie z ekspertów.

• Zatrudnienie „Advocatus diaboli” - człowieka myślącego odmiennie niż wszyscy członkowie grupy.

• Nie lekceważenie sygnałów ostrzegawczych od rywali.

• Po wstępnej zgodzie odbycie tak zwanego spotkania drugiej szansy.

• Korzystanie z gier decyzyjnych.

### 10 ### - AGRESJA

Agresja umyślna chęć spowodowania komuś krzywdy. Fizyczne i werbalne działanie na spowodowanie uszkodzenia obiektu lub zranienia osoby.

Agresja wroga poprzedza ja gniew, chęć zemsty, jej celem jest zadanie bólu i zranienie.

Agresja instrumentalna akt uszkodzenia lub zranienia który nie jest celem samym w sobie, ale środkiem (instrumentalnym) do osiągnięcia innego nieagresywnego celu, np. bokser.

Agresja bierna np. dąsanie się, nie odpowiadanie na pytania.

Agresja usankcjonowana społecznie akceptowana, a nawet otaczana uznaniem, np. żołnierz.

Agresja symboliczna akty psychologicznego zranienia drugiej osoby, np. plotkowanie, niszczenie dóbr, które maja wartość emocjonalną dla drugiej osoby.

Agresja werbalna posługiwanie się bodźcami werbalnymi szkodliwymi dla atakowanej osoby wywołującymi u niej strach, poczucie krzywdy lub odrzucenie uczuciowe. Wyraża się w żądaniach, rozkazach, konflikcie słownym lekceważącym traktowaniu, podjudzaniu do agresji, groźbach.

Samoagresja agresja w stosunku do siebie, samookaleczenie.

Dlaczego jesteśmy agresywni?

1. Freud - instynkty życia (eros) i śmierci (tanatos).

2. Mózg - ciało migdałowate.

3. Hormony - testosteron.

4. Alkohol - zmniejsza odpowiedzialność, znosi hamulce.

5. Pogoda - upał, wilgotność itd.

6. Anonimowość i przebywanie w tłumie.

7. Teoria frustracji - agresji przeszkody występujące na drodze do osiągnięcia upragnionego celu zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji agresywnych.

8. Społeczne uczenie się - uczymy się od innych agresji, np. od rodziców.

W przypadku teorii frustracji muszą być spełnione 3 warunki żeby wystąpiła:

• Dystans im jesteśmy bliżej celu i pojawia się przeszkoda tym mocniej reagujemy agresywnie.

• Niespodziewana przeszkoda kiedy się pojawia rośnie ryzyko frustracji.

• Niesłuszna frustracja kiedy uważamy, że coś pojawiło się na naszej drodze niesłusznie.

Frustracja nie prowadzi do agresji kiedy znamy przyczyny pojawienia się jej i kiedy wiem, że na nią zasłużyliśmy.

Doświadczenie Bandury wykorzystano lalkę bobo. Wprowadzali do pokoju ludzi dorosłych i dzieci obserwowali jak dorośli się na niej wyżywają. Później wprowadzono dzieci i one naśladowały zachowania dorosłych.

Agresja w mediach im bardziej agresywne filmy ogląda się w dzieciństwie tym agresywniejsze jest później zachowanie.

Dzieci w wieku 3-7 lat naśladują zachowanie dorosłych, nie są w stanie przewidzieć skutków postępowania.

Humor w kreskówkach jest jakby nagrodą.

AGRESJA W MEDIACH

Dzieci w wieku do 7 lat nie powinny oglądać programów:

• prezentujących obraz świata budzący lęk lub odrazę oraz wywołujący negatywne nastawienie do innych osób i otoczenia,

• w których ocena moralna bohaterów wymaga wnikliwości i różnicowania przyczyn, intencji, motywacji,

• w których bohaterowie, niezależnie od stopnia realizmu, zachowują się w sposób taki, jaki nie chciałoby, aby postępowały dzieci,

• budzących silne emocje, zwłaszcza negatywne

Dzieci w wieku 7-11 lat nie powinny oglądać programów:

• zawierających nadreprezentację negatywnych obrazów, faktów i zdarzeń, które przez sumowanie tworzą wizję świata wrogiego, zagrażającego,

• posługujących się metaforą, którą mogłyby traktować dosłownie, gdyż nie potrafią zrozumieć jej głębszego sensu, jeżeli ukazane w niej zło budzi chęć naśladowania, a także prezentujących przemoc bez konsekwencji,

• pokazujących negatywne formy zachowania w postaci atrakcyjnej,

• rozbudzających zainteresowanie erotyką, co zagraża niezbędnej w tym okresie psychoseksualnej latencji

Dzieci w wieku 12-15 lat nie powinny oglądać programów:

• dostarczających bardzo silnych wrażeń i emocji, a zwłaszcza związanych z obrazami przemocy i seksu,

• dających uproszczoną wizję dorosłości, eksponujących nadmiernie siłę fizyczną, używanie agresji,

• prezentujących postacie atrakcyjne a jednocześnie będące wzorem zachowań negatywnych

• w sposób manipulacyjny zachęcające do: agresywnych ideologii, ksenofobii, rasizmu, postaw roszczeniowych

Dzieci w wieku 15-18 lat nie powinny oglądać programów:

• ukazujących jednostronnie przywileje życia dorosłych przy równoczesnym pomijaniu obowiązków, systematycznej pracy, zobowiązań wobec innych osób i odpowiedzialności za własne czyny i decyzje, a także przedstawiających seks w oderwaniu od uczuć wyższych i odpowiedzialności,

• prezentujących wadliwy obraz natury ludzkiej i ról społecznych,

• ukazujących podejmowanie ważnych życiowo decyzji przy ignorowaniu ich konsekwencji i zachęcających do naśladowania,

sprowadzających widzenie świata do spraw seksu, przemocy i prezentujących je w sposób naturalistyczny i brutalny, a także przedstawiających seks i stosowanie siły jedynie w celu widowiskowym.

### 11 ### - PATOLOGIE

Badania dowodzą, że patologia rozwija się bardziej w większych miastach niż na wsiach.

1)ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z ŻYCIEM W MIEŚCIE:

• Nadmierne zagęszczenie - ryzyko agresji wzrasta w zaludnionych, przeludnionych miejscach: tramwaje, więzienia

• Pośpiech - wyścig szczurów, gonitwa za pieniędzmi, rodzice są zapracowani, nie poświęcają czasu dzieciom, przez co na dzieci czyha wiele pokus tj. narkotyki, alkohol, złe towarzystwo

• Anonimowość - Stanley Milgram sformułował HIPOTEZĘ PRZEŁADOWANIA URBANISTYCZNEGO - ludzie mieszkający w miastach dostają zbyt wiele negatywnych bodźców takich jak hałas, korki, w związku z czym ludzie zamykają się na innych, są nieufni, niemili dla innych

• Hałas - utrudnia codzienne zachowania

• Zjawisko dehumanizacji - psychiczne zatarcie ludzkich cech, co w efekcie tworzy patologie

2)To, czy ktoś nam udzieli pomocy w mieście zależy od 3 czynników:

• Efekt widza - im więcej osób obserwuje dane zjawisko np. wypadek, tym mniejsza szansa, że ktoś zareaguje.

• Kumulacja ignorancji - wypadek jest interpretowany jako zjawisko normalne, bo inni świadkowie zachowują się w sposób normalny, są opanowani.

• Rozproszenie odpowiedzialności - im więcej jest świadków wypadku, tym większe przekonanie, że ktoś już zareagował, zadzwonił po pomoc, na policję. Odpowiedzialność za udzielenie pomocy zostaje rozproszona na innych świadków wypadku.

PATOLOGIA - nauka o cierpieniu.(terminy stosowane zamiennie: dewiacja społeczna, dezorganizacja społeczna, problemy społeczne).

PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA - dyscyplina naukowa, zajmująca się zjawiskami społecznie patologicznymi.

1. Wpływ destrukcyjny - zniszczenie w sensie fizycznym (ludzi, przedmiotów), ale też w sensie niematerialnym tzn. w sferze kultury duchowej (niszczenie norm, więzi społecznych)

2. Niezgodność zachowań z powszechnie uznawanymi wartościami i normami w danym kręgu kulturowym:

1. Jednostka

2. Grupa społeczna

3. Społeczeństwo globalne (naród)

ZJAWISKO PATOLOGICZNE SPOŁECZNIE - zachowanie działające destrukcyjnie na społeczeństwo (lub jego elementy), a przy tym niezgodne z wartościami powszechnie uznawanymi w danym kręgu kulturowym (GABRIELE)

WYPALENIE SIĘ ZAWODOWE - odpowiedź jednostek na chroniczny stres emocjonalny związany z działalnością w zawodach, których wspólną cechą jest ciągły kontakt z ludżmi (wychowawcy, nauczyciele, lekarze, psychologowie, menadżerowie). Praca ta jest często źródłem stresu i frustracji i w związku z ograniczonymi zasobami energii ludzkiej dochodzi do emocjonalnego, fizycznego i umysłowego wyczerpania.

Maslach - utrata troski o człowieka

TRÓJFAZOWY MODEL WYPALENIA SIĘ ZAWODOWEGO:

1. Wyczerpanie emocjonalne i psychofizyczne - objawy psychosomatyczne: bóle głowy, zmęczenie, bezsenność, hipochondria i fizyczna ucieczka

2. Nadmierna depersonalizacja - wycofanie, unikanie kontaktu psychicznego, brak zainteresowania i współczucia, praca traci sens

3. Brak satysfakcji osobistej z wyników pracy - negatywna ocena siebie jako pracownika, wypadanie z zawodowej roli, zmniejszona efektywność pracy, konfliktowość, sięganie po alkohol

PRZYCZYNY WYPALENIA ZAWODOWEGO:

• Organizacyjne - zły styl zarządzania (autokratyczny), ściśle narzucone ramy pracy w postaci programów do zrealizowania, niepewna sytuacja finansowa placówki

• Interpersonalne - niewłaściwe relacje interpersonalne w środowisku pracy np. mobbing, seksizm

• Osobiste - cechy osobowości sprzyjające wypaleniu: bierność, niepewność, niska samoocena, defensywność, zależność, psychopatyczne cechy osobowości, niedojrzałość osobowości

Niższe wypalenie się zawodowe warunkują:

1. OSOBOWOŚCIOWA ODPORNOŚĆ: zaangażowanie, wyzwanie, kontrola - poczucie sensu i celu życia (niepodawanie się trudnościom, szukanie wsparcia w sytuacji stresowej), traktowanie zmian w życiu jako sytuację normalną a trudności jako szansę na rozwój własnej osoby, wiara we własne siły i umiejętność wpływania na rzeczywistość

2. ŚWIADOMOŚĆ KADRY KIEROWNICZEJ

3. ZWRACANIE UWAGI NA KSZTAŁCENIE UMIEJĘTNOŚCI INTERPERSONALNYCH WŚRÓD PRACOWNIKÓW ZAGROŻONYCH ZAWODÓW

METODY ZAPOBIEGANIA WYPALENIU SIĘ:

1. Wskaźnik liczby osób przypadających na jednego członka personelu

2. Przerwy na wytchnienie czy ucieczkę

3. Czas trwania bezpośrednich kontaktów

4. Grupy oparcia

5. Analiza osobistych uczuć

6. Ćwiczenie umiejętności interpersonalnych

7. Zmiana zawodu

Zachowania prospołeczne każde działanie ukierunkowane na niesienie korzyści innej osobie.

Socjobiologia perspektywa w ramach której zjawiska społeczne tłumaczy się, stosując prawa teorii ewolucji.

Empatia zdolność do postawienia siebie na miejscu drugiej osoby i odbierania w podobny sposób zachodzących wydarzeń oraz odczuwania podobnych emocji.

Hipoteza empatii-altruizmu przekonanie zgodnie z którym empatia odczuwana względem drugiej osoby skłania do udzielania jej pomocy bez względu na konsekwencje podjętych działań.

Altruizm każde działanie ukierunkowane na niesienie korzyści drugiej osobie z pominięciem własnego interesu; często człowiek angażująca się w takie działania, ponosi określone koszty.

Dobór krewniaczy koncepcja zgodnie z którą zachowania jednostki mające na celu ochronę życia spokrewnionych z nią osób są utrwalone poprzez mechanizm naturalnej selekcji.

Hipoteza redukcji negatywnego stanu emocjonalnego przekonanie, iż ludzie angażując w pomoc dla innych, aby pozbyć się własnego uczucia smutku i przygnębienia.

2

---